3.12.2007   

GA

Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh

L NaN/1

(1)

Daingnítear le hAirteagal 16 den Chonradh an áit atá ag seirbhísí lena ngabhann leas eacnamaíoch i gcoitinne i gcomhluachanna an Aontais.

(2)

Leagtar síos le hAirteagal 86(2) den Chonradh go mbeidh gnóthais arb é a gcúram seirbhísí ar mhaithe leis an leas eacnamaíoch i gcoitinne a oibriú faoi réir rialacha an Chonartha, go háirithe na rialacha iomaíochta, sa mhéid nach dtiocfaidh de na rialacha sin a chur i bhfeidhm bac, ó dhlí ná ó ghníomh, ar chomhlíonadh an chúraim áirithe a sannadh dóibh.

(3)

Tá Airteagal 73 den Chonradh ina lex specialis i ndáil le hAirteagal 86(2). Bunaítear leis na rialacha is infheidhme maidir le cúiteamh as oibleagáidí seirbhíse poiblí in iompar intíre.

(4)

Is iad bunchuspóirí an Pháipéir Bháin ón gCoimisiún an 12 Meán Fómhair 2001, ‘Beartas iompair na hEorpa don bhliain 2010: tráth an chinnidh’, seirbhísí sábháilte, éifeachtacha, ardchaighdeáin iompair do phaisinéirí a ráthú trí iomaíocht rialaithe, agus trédhearcacht agus feidhmiú seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí a bheith á ráthú freisin, ag féachaint d'fhachtóirí sóisialta, comhshaoil agus forbraíochta réigiúnaí, nó coinníollacha sonracha taraife a thairiscint do chatagóirí áirithe taistealaithe, amhail pinsinéirí, agus chun deireadh a chur le héagothromaíochtaí idir ghnóthais iompair ó Bhallstáit éagsúla a bhféadfadh saobhtaí substaintiúla iomaíochais eascairt astu.

(5)

Faoi láthair, tá go leor de na seirbhísí iompair intíre do phaisinéirí a éilítear ar mhaithe leis an leas eacnamaíoch i gcoitinne nach féidir a oibriú ar bhonn tráchtála. Ní foláir go mbeadh údaráis inniúla na mBallstát in ann gníomhú chun a áirithiú go ndéanfaí seirbhísí den sórt sin a sholáthar. Áireofar na meicníochtaí seo a leanas ar na meicníochtaí a fhéadfaidh siad a úsáid chun a áirithiú go ndéanfar seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí a sholáthar: cearta eisiacha a dhámhachtain d'oibreoirí seirbhísí poiblí, cúitimh airgeadais a dheonú d'oibreoirí seirbhísí poiblí agus rialacha ginearálta a shainiú d'oibriú iompair phoiblí is infheidhme maidir leis na hoibreoirí uile. Má roghnaíonn na Ballstáit, i gcomhréir leis an Rialachán seo, rialacha ginearálta áirithe a eisiamh óna raon feidhme, ba cheart go mbeadh feidhm ag an réimeas ginearálta do státchabhair.

(6)

Tá reachtaíocht tugtha isteach ag líon mór Ballstát lena bhforáiltear do dhámhachtain ceart eisiach agus conarthaí seirbhíse poiblí i gcuid dá margadh iompair phoiblí ar a laghad, ar bhonn nósanna imeachta dámhachtana iomaíocha trédhearcacha agus córa. Mar thoradh air sin, tá forbairt shuntasach tagtha ar an trádáil idir Bhallstáit agus tá líon oibreoirí seirbhísí poiblí ag soláthar seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí anois i níos mó ná aon Bhallstát amháin. De bharr forbairtí atá tagtha ar an reachtaíocht náisiúnta, áfach, tá éagothromaíochtaí sna nósanna imeachta atá á gcur i bhfeidhm agus tá éiginnteacht dhlíthiúil ann maidir le cearta oibreoirí seirbhísí poiblí agus dualgais na n-údarás inniúil. I dtaca le Rialachán (CEE) Uimh. 1191/69 ón gComhairle an 26 Meitheamh 1969 maidir le gníomhaíocht ó Bhallstáit maidir leis na hoibleagáidí ar gné dhílis iad den choincheap atá ann de sheirbhís phoiblí san iompar d'iarnród, de bhóthar agus d'uiscebhealaí intíre (4), ní dhéileálann sé leis an dóigh ina bhfuil conarthaí seirbhíse poiblí le dámhachtain sa Chomhphobal ná, go háirithe, leis na himthosca inar cheart iad a chur amach ar thairiscintí iomaíocha. Ba cheart, dá bhrí sin, creat dlí an Chomhphobail a thabhairt cothrom le dáta.

(7)

Léiríonn staidéir a rinneadh agus taithí na mBallstát i gcás ina raibh iomaíocht ann ar feadh roinnt blianta in earnáil an iompair phoiblí go mbíonn seirbhísí níos tarraingtí agus níos nuálaí ar phraghas níos ísle ann mar thoradh ar thabhairt isteach na hiomaíochta rialaithe idir oibreoirí, ach na coimircí iomchuí a bheith ann, agus nach móide go gcuireann sé sin bac ar chomhlíonadh na gcúraimí sonracha a sannadh d'oibreoirí seirbhísí poiblí. Thacaigh an Chomhairle Eorpach leis an gcur chuige sin faoin bpróiseas ar a dtugtar Próiseas Liospóin an 28 Márta 2000 lenar iarradh ar an gCoimisiún, ar an gComhairle agus ar na Ballstáit, i gcomhréir lena gcumhachtaí faoi seach, ‘dlús a chur leis an léirscaoileadh i réimsí ar nós … réimse an iompair’.

(8)

Ba cheart, maidir le margaí iompair do phaisinéirí a bhfuil dírialú déanta orthu agus nach bhfuil aon chearta eisiacha ag baint leo, go ligfí dóibh a dtréithe agus a modhanna feidhme a choimeád, sa mhéid go mbeidh siad ar comhréir le ceanglais an Chonartha.

(9)

Ionas go mbeifear in ann a gcuid seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí a eagrú ar an gcaoi is fearr a fheilfidh do riachtanais an phobail, ní foláir go mbeadh na húdaráis inniúla go léir in ann a n-oibreoirí seirbhísí poiblí a roghnú go neamhshrianta, ag cur leasanna fiontar beag agus meánmhéide san áireamh, faoi na coinníollacha a shonraítear sa Rialachán seo. Chun a ráthú go gcuirfear i bhfeidhm prionsabal na trédhearcachta, prionsabal na córa comhionainne ar oibreoirí atá in iomaíocht lena chéile agus prionsabal na coimhdeachta, nuair a dheonófar cúiteamh nó cearta eisiacha, tá sé fíor-riachtanach go ndéanfadh conradh seirbhíse poiblí idir an t-údarás inniúil agus an t-oibreoir seirbhíse poiblí a roghnaíodh sainiú ar chineál na n-oibleagáidí seirbhíse poiblí agus ar an luach saothair a comhaontaíodh. Féadfaidh foirm nó tuairisc an chonartha athrú i gcomhréir le córais dlí na mBallstát.

(10)

Contrártha do Rialachán (CEE) Uimh. 1191/69, a leathnaíonn a raon feidhme chuig seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí d'uiscebhealaí intíre, ní mheastar gur inmholta go bhfolódh an Rialachán seo dámhachtain conarthaí seirbhíse poiblí san earnáil shonrach sin. Tá eagrú seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí d'uiscebhealaí intíre agus, sa mhéid nach bhfuil siad folaithe ag dlí sonrach Comhphobail, d’uiscí farraige náisiúnta, dá bhrí sin faoi réir chomhlíonadh phrionsabail ghinearálta an Chonartha, mura roghnóidh Ballstáit an Rialachán seo a chur i bhfeidhm maidir leis na hearnálacha sonracha sin. Ní choisceann forálacha an Rialacháin seo comhtháthú seirbhísí uiscebhealaí intíre agus uiscí farraige náisiúnta i ngréasán leitheadach poiblí uirbeach, fobhailteach nó réigiúnach iompair do phaisinéirí.

(11)

Contrártha do Rialachán (CEE) Uimh. 1191/69, a leathnaíonn a raon feidhme chuig seirbhísí iompair lastais, ní mheastar gur inmholta go bhfolódh an Rialachán seo dámhachtain conarthaí seirbhíse poiblí san earnáil shonrach sin. Trí bliana tar éis teacht i bhfeidhm don Rialachán seo, ba cheart, dá bhrí sin, go mbeadh eagrú seirbhísí iompair lastais faoi réir chomhlíonadh phrionsabail ghinearálta an Chonartha.

(12)

Is cuma, ó thaobh dhlí an Chomhphobail de, an ag gnóthais phoiblí nó ag gnóthais phríobháideacha atá na seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí á n-oibriú. Tá an Rialachán seo bunaithe ar phrionsabal na neodrachta maidir leis an gcóras úinéireachta maoine dá dtagraítear in Airteagal 295 den Chonradh, ar phrionsabal shaoirse na mBallstát chun seirbhísí lena mbaineann leas eacnamaíoch i gcoitinne a shainiú, prionsabal dá dtagraítear in Airteagal 16 den Chonradh, agus ar phrionsabail na coimhdeachta agus na comhréireachta dá dtagraítear in Airteagal 5 den Chonradh.

(13)

Tá seirbhísí áirithe ann, a mbíonn nasc acu go minic le bonneagar sonrach, a oibrítear go príomha de bhrí gur ábhar spéise iad go stairiúil nó de bharr an luach atá leo ó thaobh na turasóireachta de. Ós léir nach ionann cuspóir na n-oibríochtaí sin agus soláthar iompair phoiblí do phaisinéirí, ní gá dá bhrí sin go mbeidís á rialú leis na rialacha ná leis na nósanna imeachta is infheidhme maidir le ceanglais seirbhíse poiblí.

(14)

I gcás ina mbeidh na húdaráis inniúla freagrach as an ngréasán iompair phoiblí a eagrú, seachas oibriú iarbhír na seirbhíse iompair, féadfaidh sé sin réimse iomlán de ghníomhaíochtaí agus de dhualgais eile a fholú a gcaithfidh na húdaráis inniúla a bheith saor chun iad a chomhlíonadh iad féin nó chun iad a chur de chúram go hiomlán nó go páirteach ar thríú páirtí.

(15)

Féadfaidh dúnadh an mhargaidh ar feadh tréimhse atá níos faide ná mar is gá a bheith mar thoradh ar chonarthaí fadtéarmacha, rud a bhaineann de shochair an bhrú iomaíoch. Chun saobhtaí iomaíochta a laghdú, agus caighdeán na seirbhísí a áirithiú ag an am céanna, ba cheart srian a bheith le ré conarthaí seirbhíse poiblí. D’fhéadfadh leathnú na gconarthaí sin a bheith faoi réir aiseolais dearfaigh ó úsáideoirí. Sa chomhthéacs sin is gá foráil a dhéanamh chun conarthaí seirbhíse poiblí a leathnú de thréimhse nach mó ná leath na ré a bhí iontu i dtosach i gcás ina mbeidh ar an oibreoir seirbhíse poiblí infheistíocht a dhéanamh i sócmhainní a bhfuil tréimhse eisceachtúil dímheasa ag baint leo agus, mar gheall ar na saintréithe speisialta atá acu agus na srianta speisialta atá orthu, i gcás na réigiún is forimeallaí, mar a shonraítear in Airteagal 299 den Chonradh. Ina theannta sin, i gcás ina ndéanfaidh oibreoir seirbhíse poiblí infheistíochtaí i mbonneagar nó i rothra agus i bhfeithiclí atá eisceachtúil sa mhéid go bhfuil méideanna móra cistí i gceist leo agus ar choinníoll gur tar éis nós imeachta chóir, iomaíoch tairiscintí a dhéanfar an conradh a dhámhachtain, ba chóir go bhféadfaí síneadh níos faide fós a chur le tréimhse an chonartha.

(16)

I gcás ina mbeidh athrú oibreora seirbhíse poiblí i gceist le tabhairt i gcrích conartha seirbhíse poiblí, ba cheart go mbeadh sé de shaoirse ag na húdaráis inniúla a iarraidh ar an oibreoir seirbhíse poiblí a roghnaíodh forálacha Threoir 2001/23/CE ón gComhairle an 12 Márta 2001 maidir le comhfhogasú a dhéanamh ar dhlíthe na mBallstát a bhaineann le cearta fostaithe a choimirciú i gcás aistriú gnóthas nó gnóthaí nó cuid de ghnóthais nó de ghnóthaí (5) a chur i bhfeidhm. Ní choisctear leis an Treoir sin ar Bhallstáit coinníollacha aistrithe ceart fostaithe a choimirciú seachas na cearta sin a fholaítear le Treoir 2001/23/CE agus dá bharr sin, i gcás inar iomchuí, caighdeáin shóisialta a chur san áireamh a bhunaítear le dlíthe, le rialacháin nó le forálacha riaracháin náisiúnta nó le comhaontuithe comhchoiteanna nó comhaontuithe a thugtar i gcrích idir pháirtithe sóisialta.

(17)

I gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta, beidh sé de shaoirse ag údaráis inniúla critéir shóisialta agus cháilíochtúla a bhunú chun caighdeáin cháilíochta a chothabháil agus a ardú d'oibleagáidí seirbhíse poiblí, mar shampla i dtaca le coinníollacha íosta oibre, le cearta paisinéirí, le riachtanais daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe nó le cosaint comhshaoil, le slándáil na bpaisinéirí agus na bhfostaithe agus i dtaca le hoibleagáidí i ndáil le comhaontuithe comhchoiteanna agus le rialacha agus comhaontuithe eile a bhaineann le háiteanna oibre agus le cosaint shóisialta san áit a gcuirtear an tseirbhís ar fáil. Ba chóir go mbeadh sé de shaoirse ag údaráis inniúla caighdeáin shonracha cáilíochta seirbhíse agus caighdeáin shonracha shóisialta a fhorchur chun téarmaí comórtais trédhearcacha agus inchomparáide idir oibreoirí a áirithiú agus chun baol na dumpála sóisialta a sheachaint.

(18)

Faoi réir fhorálacha ábhartha an dlí náisiúnta, féadfaidh aon údarás áitiúil nó, murar ann dó, aon údarás náisiúnta a roghnú a chuid seirbhísí poiblí iompair féin do phaisinéirí a chur ar fáil sa limistéar atá á riaradh aige nó iad a chur de chúram ar oibreoir inmheánach gan tairiscintí iomaíocha a iarraidh. Ní mór rialú docht a dhéanamh ar an rogha féinsoláthair sin, áfach, chun cothrom na féinne a áirithiú do chách. Ba cheart don údarás inniúil nó don ghrúpa údarás a bhfuil seirbhísí comhtháite poiblí iompair do phaisinéirí á soláthar aige, i dteannta a chéile nó trína chomhaltaí, an rialú riachtanach sin a dhéanamh. Ina theannta sin, ba cheart go dtoirmiscfí ar údarás inniúil a bhfuil a chuid seirbhísí iompair féin á soláthar aige nó ar oibreoir inmheánach páirt a ghlacadh i nósanna imeachta iomaíocha tairiscintí lasmuigh de chríoch an údaráis sin. Ba cheart go mbeadh sé de chead ag an údarás a rialaíonn an t-oibreoir inmheánach a thoirmeasc ar an oibreoir sin páirt a ghlacadh i dtairiscintí iomaíocha a eagraítear laistigh dá chríoch. Ní chuireann srianta ar ghníomhaíochtaí oibreora inmheánaigh isteach ar an bhféidearthacht go ndéanfaí conarthaí seirbhíse poiblí a dhámhachtain go díreach i gcás ina mbaineann siad le hiompar d'iarnród, cé is moite de mhodhanna eile rianbhunaithe ar nós meitreo nó trambhealaí. Thairis sin, ní choisceann dámhachtain dhíreach conarthaí seirbhíse poiblí d'iarnróid throma an fhéidearthacht go ndéanfadh údaráis inniúla conarthaí seirbhíse poiblí a dhámhachtain d'oibreoir inmheánach do sheirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí ar mhodhanna eile rianbhunaithe ar nós meitreo agus trambhealaí.

(19)

Féadfaidh fochonraitheoireacht rannchuidiú le hiompar poiblí níos éifeachtaí do phaisinéirí agus cuirfidh sé ar chumas gnóthas a bheith rannpháirteach, seachas an t-oibreoir seirbhíse poiblí ar deonaíodh an conradh seirbhíse poiblí dó. Ar a shon sin, d'fhonn an úsáid is fearr is féidir a bhaint as cistí poiblí, ba chóir go mbeadh na húdaráis inniúla in ann na rialacha mionsonraithe a chinneadh maidir le fochonraitheoireacht a dhéanamh ar a gcuid seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí, go háirithe i gcás seirbhísí arna bhfeidhmiú ag oibreoir inmheánach. Thairis sin, níor chóir go gcoiscfí ar fhochonraitheoir páirt a ghlacadh i dtairiscintí iomaíocha ar chríoch aon údaráis inniúil. Ní foláir roghnú fochonraitheora ag údarás inniúil nó ag a oibreoir inmheánach a dhéanamh i gcomhréir le dlí an Chomhphobail.

(20)

I gcás ina roghnóidh údarás poiblí seirbhís leasa ghinearálta a chur de chúram ar thríú páirtí, ní mór dó an t-oibreoir seirbhíse poiblí a roghnú i gcomhréir leis an dlí Comhphobail maidir le conarthaí poiblí agus lamháltais, mar a bhunaítear le hAirteagail 43 go 49 den Chonradh é, agus i gcomhréir le prionsabal na trédhearcachta agus le prionsabal na córa comhionainne. Ní dhéanfaidh forálacha an Rialacháin seo dochar, go háirithe, do na hoibleagáidí is infheidhme maidir le húdaráis phoiblí de bhua na dtreoracha maidir le dámhachtain conarthaí poiblí i gcás ina dtiocfaidh conarthaí seirbhíse poiblí laistigh dá raon feidhme.

(21)

Ba chóir go ráthófaí cosaint dhlíthiúil éifeachtúil, ní amháin do na dámhachtainí a thagann faoi raon feidhme Threoir 2004/17/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 31 Márta 2004 lena gcomhordaítear na nósanna imeachta um sholáthar de chuid eintiteas a oibríonn in earnálacha an uisce, an fhuinnimh, an iompair agus na seirbhísí poist (6) agus faoi raon feidhme Threoir 2004/18/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 31 Márta 2004 maidir leis na nósanna imeachta um dhámhachtain conarthaí oibreacha poiblí, conarthaí soláthair phoiblí agus conarthaí seirbhíse poiblí a chomhordú (7), ach freisin do chonarthaí eile arna ndámhachtain faoin Rialachán seo. Tá gá le nós imeachta athbhreithnithe éifeachtúil agus ba chóir go mbeadh sé inchomparáide de réir mar is cuí leis na nósanna imeachta a bhaineann le hábhar a leagtar amach i dTreoir 89/665/CEE ón gComhairle an 21 Nollaig 1989 maidir le comhordú a dhéanamh ar dhlíthe, ar rialacháin agus ar fhorálacha riaracháin a bhaineann le cur i bhfeidhm nósanna imeachta athbhreithnithe ar dhámhachtain conarthaí soláthair phoiblí agus oibreacha poiblí (8) agus i dTreoir 92/13/CEE ón gComhairle an 25 Feabhra 1992 lena gcomhordaítear na dlíthe, na rialacháin agus na forálacha riaracháin a bhaineann le rialacha an Chomhphobail maidir le nósanna imeachta soláthair na n-eintiteas atá ag oibriú in earnálacha an uisce, an fhuinnimh, an iompair agus na teileachumarsáide a chur i bhfeidhm (9).

(22)

Éilítear in iarratais áirithe ar thairiscintí ar na húdaráis inniúla sainiú agus cur síos a dhéanamh ar chórais chasta. Ba cheart, dá bhrí sin, go mbeadh sé de chumhacht ag na húdaráis sin, agus conarthaí á ndámhachtain acu i gcásanna den sórt sin, mionsonraí a chaibidil le cuid de na hoibreoirí ionchasacha seirbhísí poiblí nó leo go léir tar éis do na tairiscintí a bheith tíolactha.

(23)

Níor cheart go mbeadh iarratais ar thairiscintí éigeantach do dhámhachtain conarthaí seirbhíse poiblí i gcás ina mbainfidh an conradh le méideanna beaga nó le hachair ghearra. I dtaca leis sin, ba cheart go gcuirfeadh méideanna móra nó achair fhada ar chumas údarás inniúil leasanna speisialta fiontar beag agus meánmhéide a chur san áireamh. Níor cheart go gceadófaí d'údaráis inniúla conarthaí nó gréasáin a roinnt chun córas tairiscintí a sheachaint.

(24)

Nuair atá an baol ann go gcuirfí isteach ar sholáthar seirbhísí, ba cheart go mbeadh sé de chumhacht ag na húdaráis inniúla bearta éigeandála gearrthéarmacha a thabhairt isteach go dtí go ndéanfar conradh nua seirbhíse poiblí a dhámhachtain a bheidh ag teacht leis na coinníollacha dámhachtana uile a leagtar síos sa Rialachán seo.

(25)

Tarraingíonn cúrsaí iompair phoiblí paisinéirí d'iarnród anuas saincheisteanna sonracha maidir le hualach infheistíochta agus costas bonneagair. I Márta 2004, thíolaic an Coimisiún togra le haghaidh Treoir 91/440/CEE ón gComhairle an 29 Iúil 1991 maidir le forbairt ar iarnróid an Chomhphobail (10) a leasú chun rochtain a áirithiú do ghnóthais uile iarnróid an Chomhphobail ar bhonneagar na mBallstát go léir chun críche seirbhísí idirnáisiúnta do phaisinéirí a oibriú. Is é aidhm an Rialacháin seo creat dlí a bhunú do chúiteamh agus/nó do chearta eisiacha maidir le conarthaí seirbhíse poiblí seachas an margadh do sheirbhísí iarnróid a oscailt tuilleadh.

(26)

I gcás seirbhísí poiblí, ceadaíonn an Rialachán seo do gach údarás inniúil, laistigh de chomhthéacs conartha seirbhíse poiblí, a rogha oibreoir seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí a phiocadh. I bhfianaise na ndifríochtaí atá idir na bealaí a n-eagraíonn Ballstáit a gcríocha ina leith sin, féadfar a cheadú go dlisteanach d'údaráis inniúla conarthaí seirbhíse poiblí a dhámhachtain go díreach do thaisteal d'iarnród.

(27)

Ba cheart an cúiteamh a dheonaíonn na húdaráis inniúla chun na costais a thabhaítear i gcomhlíonadh oibleagáidí seirbhíse poiblí a ríomh ar dhóigh a choiscfidh an róchúiteamh. I gcás ina mbeartóidh údarás inniúil conradh seirbhíse poiblí a dhámhachtain gan é a chur amach ar thairiscint iomaíoch, ba cheart dó rialacha mionsonraithe a urramú freisin lena n-áiritheofar go mbeidh méid an chúitimh iomchuí agus lena léireofar gur mian leis go mbeadh an tseirbhís éifeachtach agus ar ardchaighdeán.

(28)

Ach breathnú go hiomchuí ar na héifeachtaí a bheadh ag comhlíonadh na n-oibleagáidí seirbhíse poiblí ar an éileamh ar sheirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí sa scéim ríomha a leagtar amach san Iarscríbhinn, féadfaidh an t-údarás inniúil agus an t-oibreoir seirbhíse poiblí a chruthú gur seachnaíodh an róchúiteamh.

(29)

D'fhonn conarthaí seirbhíse poiblí a dhámhachtain, seachas bearta éigeandála agus conarthaí a bhaineann le hachair ghearra, ba cheart do na húdaráis inniúla na bearta is gá a dhéanamh chun a fhógairt, bliain roimh ré ar a laghad, go bhfuil rún acu conarthaí den sórt sin a dhámhachtain, ionas go mbeidh deis ag oibreoirí ionchasacha seirbhísí poiblí freagairt.

(30)

Ba cheart conarthaí seirbhíse poiblí a dhéantar a dhámhachtain go díreach a bheith faoi réir trédhearcachta breise.

(31)

Ós rud é go mbeidh am ag teastáil ó na húdaráis inniúla agus ó na hoibreoirí seirbhísí poiblí chun oiriúnú d'fhorálacha an Rialacháin seo, ba cheart foráil a dhéanamh do shocruithe idirthréimhseacha. D'fhonn conarthaí seirbhíse poiblí a dhámhachtain de réir a chéile ar comhréir leis an Rialachán seo, ba cheart do Bhallstáit tuarascáil ar dhul chun cinn a sholáthar don Choimisiún laistigh de shé mhí tar éis an chéad leath den idirthréimhse. Féadfaidh an Coimisiún bearta iomchuí a bheartú ar bhonn na dtuarascálacha sin.

(32)

I rith na hidirthréimhse, féadfaidh na húdaráis inniúla forálacha an Rialacháin seo a chur i bhfeidhm ag tráthanna difriúla. D'fhéadfadh sé, dá bhrí sin, i rith na tréimhse sin, go ndéanfadh oibreoirí seirbhísí poiblí ó mhargaí nach ndéanann forálacha an Rialacháin seo difear fós dóibh tairiscintí a chur isteach ar chonarthaí seirbhíse poiblí i margaí a osclaíodh níos luaithe don iomaíocht rialaithe. Chun aon éagothromaíocht in oscailt an mhargaidh iompair phoiblí a sheachaint, trí ghníomhaíocht chomhréireach, ba cheart go mbeadh na húdaráis inniúla in ann tairiscintí a dhiúltú, sa dara leath den idirthréimhse, ó ghnóthais ar mó ná leath luach na seirbhísí iompair poiblí a fheidhmíonn siad luach na seirbhísí nach bhfuil á ndeonú i gcomhréir leis an Rialachán seo, ar choinníoll go ndéanfar é sin a chur i bhfeidhm gan idirdhealú agus go gcinnfear é sula ndéanfar iarratas ar thairiscintí.

(33)

I míreanna 87 go 95 den bhreithiúnas a thug sí an 24 Iúil 2003 i gCás C-280/00 Altmark Trans GmbH (11), rialaigh Cúirt Bhreithiúnais na gComhphobal Eorpach nach ionann cúiteamh as seirbhís phoiblí agus buntáiste de réir bhrí Airteagal 87 den Chonradh, ar choinníoll go gcomhlíonfar ceithre choinníoll charnacha. Nuair nach gcomhlíonfar na coinníollacha sin agus go gcomhlíonfar na coinníollacha ginearálta do chur i bhfeidhm Airteagal 87(1) den Chonradh, is ionann cúiteamh seirbhíse poiblí agus státchabhair agus beidh sé faoi réir Airteagail 73, 86, 87 agus 88 den Chonradh.

(34)

D'fhéadfadh sé gur ghá cúiteamh as seirbhísí poiblí in earnáil na seirbhísí iompair intíre do phaisinéirí ionas go bhfeidhmeodh na gnóthais atá freagrach as seirbhísí poiblí ar bhonn na bprionsabal agus faoi na coinníollacha a cheadaíonn dóibh a gcúraimí a chur i gcrích. Féadfaidh an cúiteamh sin a bheith ar comhréir leis an gConradh de bhun Airteagal 73 faoi choinníollacha áirithe. I dtosach báire, ní foláir é a dheonú chun a áirithiú go soláthrófar seirbhísí ar seirbhísí leasa i gcoitinne iad de réir bhrí an Chonartha. Thairis sin, ionas go seachnófar saobhtaí iomaíochta gan údar, ní fhéadfaidh sé dul thar an méid is gá chun na glanchostais a thabhaítear i gcomhlíonadh na n-oibleagáidí seirbhíse poiblí a chlúdach, ag cur san áireamh an t-ioncam a ghintear dá bharr sin agus brabús réasúnta.

(35)

Dá bhrí sin, féadfar cúiteamh arna dheonú ag na húdaráis inniúla i gcomhréir le forálacha an Rialacháin seo a dhíolmhú ón gceanglas réamhfhógra a thabhairt atá in Airteagal 88(3) den Chonradh.

(36)

Gabhann an Rialachán seo ionad Rialachán (CEE) Uimh. 1191/69, agus ba cheart dá bhrí sin an Rialachán sin a aisghairm. I gcás seirbhísí poiblí iompair lastais, cabhróidh idirthréimhse trí bliana leis an gcúiteamh nach mbeidh údaraithe ag an gCoimisiún i gcomhréir le hAirteagail 73, 86, 87 agus 88 den Chonradh a chéimniú amach. Aon chúiteamh a dheonaítear i ndáil le soláthar seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí seachas na seirbhísí sin a fholaítear leis an Rialachán seo a bhfuil baol ann go measfar go mbeadh cabhair ó Stát i gceist leis de réir bhrí Airteagal 87(1) den Chonradh, ba cheart dó forálacha Airteagail 73, 86, 87 agus 88 den Chonradh a chomhlíonadh, lena n-áirítear aon léiriú ábhartha de chuid Chúirt Bhreithiúnais na gComhphobal Eorpach, go háirithe an rialú a thug sí i gCás C-280/00 Altmark Trans GmbH. Agus cásanna den sórt sin á scrúdú aige, ba cheart don Choimisiún dá bhrí sin, prionsabail a chur i bhfeidhm atá cosúil leis na prionsabail a leagtar síos sa Rialachán seo, nó i gcás inar iomchuí, reachtaíocht eile a chur i bhfeidhm i réimse seirbhísí leasa eacnamaíoch i gcoitinne.

(37)

Folaítear leis an Rialachán seo raon feidhme Rialachán (CEE) Uimh. 1107/70 ón gComhairle an 4 Meitheamh 1970 maidir le cúnaimh a dheonú d'iompar d'iarnród, de bhóthar agus d'uiscebhealach intíre (12). Meastar go bhfuil an Rialachán sin imithe i seandacht agus go gcuireann sé srian ar chur i bhfeidhm Airteagal 73 den Chonradh gan bonn iomchuí dlíthiúil a dheonú chun scéimeanna infheistíochta reatha a údarú, go háirithe i ndáil le hinfheistíocht i mbonneagar iompair i gcomhpháirtíocht phoiblí phríobháideach. Ba cheart dá bhrí sin go n-aisghairfí é chun go bhféadfaí Airteagal 73 den Chonradh a chur i bhfeidhm i gceart maidir le forbairtí leanúnacha san earnáil gan dochar don Rialachán seo ná do Rialachán (CEE) Uimh. 1192/69 ón gComhairle an 26 Meitheamh 1969 maidir le rialacha comhchoiteanna um normalú cuntas gnóthas iarnróid (13). D'fhonn cur i bhfeidhm na rialacha ábhartha Comhphobail a éascú tuilleadh, molfaidh an Coimisiún treoirlínte i dtaobh státchabhrach d'infheistíocht in iarnróid, lena n-áirítear infheistíocht i mbonneagar in 2007.

(38)

D'fhonn measúnú a dhéanamh ar chur chun feidhme an Rialacháin seo agus ar na forbairtí sa soláthar iompair phoiblí do phaisinéirí sa Chomhphobal, go háirithe cáilíocht na seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí agus na héifeachtaí a eascraíonn ó chonarthaí seirbhíse poiblí a dheonú trí dhámhachtain dhíreach, ba chóir don Choimisiún tuarascáil a chur ar fáil. Féadfar tograí iomchuí chun an Rialachán seo a leasú a chur leis an tuarascáil, i gcás inar gá,

(a)

‘ciallaíonn iompar poiblí do phaisinéirí’ seirbhísí iompair do phaisinéirí ar seirbhísí leasa eacnamaíoch i gcoitinne iad agus a sholáthraítear don phobal ar bhonn neamh-idirdhealaitheach leanúnach;

(b)

‘ciallaíonn údarás inniúil’ aon údarás poiblí nó aon ghrúpa údarás poiblí de chuid Ballstáit nó líon Ballstát a bhfuil sé de chumhacht aige idirghabháil san iompar poiblí do phaisinéirí i limistéar geografach áirithe nó aon chomhlacht a mbeidh údarás den sórt sin dílsithe dó;

(c)

‘ciallaíonn údarás áitiúil inniúil’ aon údarás inniúil nach é an chríoch náisiúnta limistéar geografach a inniúlachta;

(d)

‘ciallaíonn oibreoir seirbhíse poiblí’ aon ghnóthas poiblí nó príobháideach nó aon ghrúpa de na gnóthais sin a oibríonn seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí nó aon chomhlacht poiblí a sholáthraíonn seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí;

(e)

‘ciallaíonn oibleagáid seirbhíse poiblí’ ceanglas arna shainmhíniú nó arna chinneadh ag údarás inniúil chun go n-áiritheofar go gcuirfear ar fáil seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí ar mhaithe leis an leas i gcoitinne nach nglacfadh oibreoir air féin dá mbeadh sé ag féachaint dá leas tráchtála féin nó nach nglacfadh sé air féin an oiread céanna ná faoi na coinníollacha céanna gan luach saothair;

(f)

‘ciallaíonn ceart eisiach’ ceart a thugann teideal d'oibreoir seirbhíse poiblí seirbhísí poiblí iompair áirithe do phaisinéirí a oibriú ar chonair áirithe nó ar ghréasán áirithe nó i limistéar áirithe, d'eisiamh gach oibreora eile den sórt sin;

(g)

‘ciallaíonn cúiteamh seirbhíse poiblí’ aon tairbhe, go háirithe tairbhe airgeadais, a dheonaíonn údarás inniúil go díreach nó go hindíreach as cistí poiblí le linn tréimhse cur chun feidhme oibleagáide seirbhíse poiblí nó i ndáil leis an tréimhse sin;

(h)

‘ciallaíonn dámhachtain dhíreach’ dámhachtain conartha seirbhíse poiblí ar oibreoir seirbhíse poiblí áirithe gan aon nós imeachta iomaíoch tairiscintí roimh ré;

(i)

‘ciallaíonn conradh seirbhíse poiblí’ gníomh nó gníomhartha atá ceangailteach ó thaobh an dlí de lena ndeimhnítear an comhaontú idir údarás inniúil agus oibreoir seirbhíse poiblí chun bainistíocht agus oibriú seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí a chur de chúram ar an oibreoir seirbhíse poiblí sin faoi réir oibleagáidí seirbhíse poiblí; ag brath ar dhlí na mBallstát, féadfaidh sé freisin gur cinneadh arna ghlacadh ag an údarás inniúil a bheidh sa chonradh:

(j)

‘ciallaíonn oibreoir inmheánach’ eintiteas atá leithleach go dlíthiúil agus a ndéanann an t-údarás áitiúil inniúil, nó i gcás grúpa údarás ar a laghad údarás áitiúil inniúil amháin, rialú air is cosúil leis an rialú a dhéanann sé ar a ranna féin;

(k)

‘ciallaíonn luach’ luach seirbhíse, conaire, conartha seirbhíse poiblí, nó scéime cúitimh le haghaidh iompair phoiblí do phaisinéirí is ionann le luach saothair iomlán an oibreora seirbhíse poiblí nó na n-oibreoirí seirbhísí poiblí, roimh CBL, lena n-áirítear cúiteamh, cibé cineál é, arna íoc ag na húdaráis phoiblí agus ioncam as ticéid a dhíol nach n-aisíoctar leis an údarás inniúil atá i gceist;

(l)

‘ciallaíonn riail ghinearálta’ beart a chuirtear i bhfeidhm gan idirdhealú maidir le gach seirbhís iompair phoiblí do phaisinéirí den chineál céanna i limistéar geografach áirithe a bhfuil údarás inniúil freagrach as;

(m)

‘ciallaíonn seirbhísí poiblí comhtháite iompair do phaisinéirí’ seirbhísí iompair idirnasctha laistigh de limistéar geografach sonraithe a bhfuil an t-aon seirbhís faisnéise amháin, an t-aon scéim ticéadaithe amháin agus an t-aon amchlár amháin acu.

(a)

saineoidh siad go soiléir na hoibleagáidí seirbhíse poiblí a bheidh le comhlíonadh ag an oibreoir seirbhíse poiblí agus na limistéir gheografacha lena mbaineann;

(b)

bunóidh siad roimh ré, ar dhóigh oibiachtúil thrédhearcach,

ar dhóigh a sheachnóidh an róchúiteamh. I gcás conarthaí seirbhíse poiblí arna ndámhachtain i gcomhréir le hAirteagal 5(2), (4), (5) agus (6), cinnfear na paraiméadair sin ar dhóigh nach mó aon íocaíocht chúitimh ná an méid is gá chun go gcumhdófar an ghlanéifeacht airgeadais ar na costais a thabhófar agus an t-ioncam a ghinfear de bhíthin na hoibleagáidí seirbhíse poiblí a chomhlíonadh, agus an t-ioncam a bhaineann leis sin a choimeádfaidh an t-oibreoir seirbhíse poiblí agus brabús réasúnta á gcur san áireamh;

(c)

cinnfidh siad na socruithe maidir le cionroinnt na gcostas a bhaineann le seirbhísí a sholáthar. Féadfar a áireamh sna costais sin go háirithe costas na foirne, costas an fhuinnimh, na muirir ar bhonneagar, costais chothabhála agus deisithe feithiclí iompair phoiblí, rothra agus suiteálacha atá riachtanach chun na seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí a oibriú, costais sheasta agus toradh oiriúnach ar chaipiteal.

(a)

d'fhonn a chinneadh cé acu an bhfeidhmíonn an t-údarás áitiúil inniúil rialú, cuirfear san áireamh fachtóirí amhail grád na hionadaíochta ar chomhlachtaí riaracháin, bainistíochta nó maoirseachta, sonraíochtaí ina leith sin sna hairteagail chomhlachais, úinéireacht, tionchar éifeachtúil agus rialú éifeachtúil ar chinntí straitéiseacha agus ar chinntí bainistíochta leithleacha. I gcomhréir leis an dlí Comhphobail, ní bheidh úinéireacht 100 % ag an údarás áitiúil inniúil, go háirithe i gcás comhpháirtíochtaí poiblí príobháideacha, ina ceanglas sainordaitheach chun rialú de réir bhrí na míre seo a bhunú, ar chuntar go bhfuil tionchar poiblí ceannasach ann agus gur féidir rialú a bhunú ar bhonn critéar eile;

(b)

is é an coinníoll chun an mhír seo a chur i bhfeidhm go ndéanfaidh an t-oibreoir inmheánach agus aon eintiteas a bhfuil tionchar aige air, dá laghad é, a ngníomhaíocht iompair phoiblí do phaisinéirí a fheidhmiú laistigh de chríoch an údaráis áitiúil inniúil, d'ainneoin aon línte a théann amach as an gcríoch sin ná aon chodanna coimhdeacha eile den ghníomhaíocht sin a théann isteach i gcríoch na n-údarás áitiúil inniúil comharsanach, agus nach nglacfaidh an t-oibreoir sin ná an t-eintiteas sin páirt i dtairiscintí iomaíocha maidir le soláthar seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí a eagraítear lasmuigh de chríoch an údaráis áitiúil inniúil;

(c)

d'ainneoin phointe (b), féadfaidh oibreoir inmheánach páirt a ghlacadh i dtairiscintí iomaíocha córa ó dhá bhliain roimh dheireadh an chonartha seirbhíse poiblí a dámhadh go díreach dó ar aghaidh ar choinníoll go mbeidh cinneadh críochnaitheach déanta chun na seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí a fholaíonn conradh an oibreora inmheánaigh a chur faoi réir tairisceana iomaíche córa agus nach mbeidh aon chonradh seirbhíse poiblí eile arna dhámhachtain go díreach tugtha i gcrích ag an oibreoir inmheánach;

(d)

mura bhfuil údarás áitiúil inniúil ann, beidh feidhm ag pointí (a), (b) agus (c) ar údarás náisiúnta ar mhaithe le limistéar geografach áirithe nach é an chríoch náisiúnta é, ar choinníoll nach nglacfaidh an t-oibreoir inmheánach páirt i dtairiscintí iomaíocha a bhaineann le seirbhísí poiblí iompair do phaisinéirí a sholáthar arna n-eagrú lasmuigh den limistéar a ndearnadh an conradh seirbhíse poiblí a dhámhachtain ina leith;

(e)

má bhíonn fochonraitheoireacht faoi Airteagal 4(7) á breithniú, beidh de cheangal ar an oibreoir inmheánach an mhórchuid den tseirbhís phoiblí iompair do phaisinéirí a fheidhmiú.

(a)

ainm agus seoladh an údaráis inniúil;

(b)

cineál na dámhachtana atá á beartú;

(c)

na seirbhísí agus na réimsí a d'fhéadfadh an dámhachtain a fholú.

(a)

ainm an eintitis chonarthaigh agus a úinéireacht agus, más iomchuí, ainm an pháirtí nó ainm na bpáirtithe a fheidhmíonn rialú dlíthiúil;

(b)

ré an chonartha seirbhíse poiblí;

(c)

cur síos ar na seirbhísí iompair do phaisinéirí a fheidhmeofar;

(d)

cur síos ar pharaiméadair an chúitimh airgeadais;

(e)

spriocanna cáilíochta, amhail poncúlacht agus iontaofacht agus luach saothair agus pionóis is infheidhme;

(f)

coinníollacha a bhaineann le sócmhainní fíor-riachtanacha.

(a)

roimh an 26 Iúil 2000 ar bhonn nós imeachta chóir iomaíoch tairiscintí;

(b)

roimh an 26 Iúil 2000 ar bhonn nós imeachta seachas nós imeachta cóir iomaíoch tairiscintí;

(c)

ón 26 Iúil 2000 agus roimh an 3 Nollaig 2009 ar bhonn nós imeachta chóir iomaíoch tairiscintí;

(d)

ón 26 Iúil 2000 agus roimh an 3 Nollaig 2009 ar bhonn nós imeachta seachas nós imeachta cóir iomaíoch tairiscintí.

(a)

go dtí go dtiocfaidh rialacha comhchoiteanna maidir le cionroinnt costas bonneagair i bhfeidhm, i gcás ina ndeonófar cabhair do ghnóthais a chaithfidh caiteachas a iompar i ndáil leis an mbonneagar a úsáidfidh siad fad nach mbeidh gnóthais eile faoi réir ualaigh dá shamhail. Agus méid na cabhrach arna deonú amhlaidh á ríomh, cuirfear san áireamh na costais bhonneagair nach gcaithfidh modhanna iompair iomaíocha a íoc;

(b)

i gcás inarb é cuspóir na cabhrach an taighde a chur chun cinn i gcórais iompair agus i dteicneolaíochtaí iompair a bheidh níos eacnamúla don Chomhphobal i gcoitinne nó forbairt na gcóras iompair sin agus na dteicneolaíochtaí iompair sin a chur chun cinn.

3.12.2007   

GA

Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh

L NaN/14

(1)

Faoi chuimsiú an chomhbheartais iompair, tá sé tábhachtach cearta úsáideoirí maidir le paisinéirí iarnróid a choimirciú agus cáilíocht agus éifeachtúlacht na seirbhísí iarnróid do phaisinéirí a fheabhsú chun cuidiú le scair an iompair d’iarnród i gcomparáid le modhanna eile iompair a mhéadú.

(2)

Leagtar síos mar aidhm sa chumarsáid ón gCoimisiún dar teideal ‘Straitéis an Bheartais Tomhaltóirí 2002-2006’ (4) ardleibhéal cosanta don tomhaltóir a bhaint amach i réimse an iompair i gcomhréir le hAirteagal 153(2) den Chonradh.

(3)

Ós é an paisinéir iarnróid an páirtí is laige sa chonradh iompair, caithfear cearta na bpaisinéirí a choimirciú ina leith sin.

(4)

Folaítear le cearta na n-úsáideoirí chun seirbhísí iarnróid faisnéis a fháil maidir leis an tseirbhís roimh an turas agus lena linn. Aon uair is féidir, ba chóir do ghnóthais iarnróid agus do dhíoltóirí ticéad an fhaisnéis sin a chur ar fáil roimh ré agus a luaithe is féidir.

(5)

Leagtar amach ceanglais mhionsonraithe maidir le soláthar faisnéise taistil a leagan amach sna sonraíochtaí teicniúla don idir-inoibritheacht (STIanna) dá dtagraítear i dTreoir 2001/16/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 19 Márta 2001 maidir le hidir-inoibritheacht an ghnáthchórais iarnróid (5).

(6)

Le neartú ceart paisinéirí iarnróid ba chóir go gcuirfí leis an gcóras dlí idirnáisiúnta atá ann maidir leis an ábhar seo agus a chuimsítear in Iarscríbhinn A — Rialacha comhionanna maidir leis an gConradh le haghaidh Iompar Idirnáisiúnta Paisinéirí agus Bagáiste d’Iarnród (CIV) a ghabhann le Coinbhinsiún an 9 Bealtaine 1980 maidir le hIompar Idirnáisiúnta d’Iarnród (COTIF), arna mhodhnú le Prótacal an 3 Meitheamh 1999 lena modhnaítear an Coinbhinsiún maidir le hIompar Idirnáisiúnta d’Iarnród (Prótacal 1999). Is inmhianaithe, áfach, raon feidhme an Rialacháin seo a leathnú ionas go gcosnófaí ní amháin paisinéirí idirnáisiúnta ach paisinéirí intíre chomh maith.

(7)

Ba chóir do ghnóthais iarnróid comhoibriú chun aistriú paisinéirí iarnróid ó oibreoir go hoibreoir a éascú trí thréthicéid a chur ar fáil, aon uair is féidir.

(8)

Ba chóir soláthar faisnéise agus ticéad do phaisinéirí iarnróid a éascú trí chórais ríomhairithe a oiriúnú ar chomhshonraíocht.

(9)

Ba chóir cur chun feidhme na gcóras faisnéise taistil agus áirithinte taistil a fhorfheidhmiú amach anseo i gcomhréir leis na STIanna.

(10)

Ba chóir do sheirbhísí iarnróid do phaisinéirí dul chun sochair do na saoránaigh i gcoitinne. Dá bhrí sin, ba chóir go mbeadh deiseanna taistil d’iarnród atá inchomórtais leis na deiseanna atá ag saoránaigh eile ann do dhaoine faoi mhíchumas agus do dhaoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe, más míchumas, aois nó aon toisc eile ba chúis leis seo. Tá an ceart céanna chun saorghluaiseachta, chun saor-rogha agus chun neamh-idirdhealaithe ag daoine faoi mhíchumas agus ag daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe agus atá ag gach saoránach eile. Inter alia, ba chóir aird ar leith a thabhairt ar fhaisnéis a sholáthar do dhaoine faoi mhíchumas agus do dhaoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe maidir le hinrochtaineacht seirbhísí iarnróid, le coinníollacha rochtana an rothra agus leis na háiseanna ar bord. Chun an fhaisnéis is fearr faoi mhoilleanna a sholáthar do phaisinéirí a bhfuil mallachar céadfa orthu, ba chóir córais amhairc agus inchloiste a úsáid, de réir mar is iomchuí. Ba chóir go mbeadh daoine faoi mhíchumas agus daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe in ann ticéid a cheannach ar an traein gan táillí breise.

(11)

Ba chóir do ghnóthais iarnróid agus do bhainisteoirí stáisiúin aird a thabhairt ar riachtanais daoine faoi mhíchumas agus riachtanais daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe, tríd an STI do dhaoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe a chomhlíonadh, lena áirithiú, i gcomhréir le rialacha soláthair phoiblí an Chomhphobail, go mbeidh gach foirgneamh agus rothra inrochtana trí dheireadh a chur de réir a chéile le constaicí fisiceacha agus bacainní feidhmithe agus ábhar nua á fháil nó nuair a bheidh obair thógála nó mórobair athchóirithe ar siúl.

(12)

Ba chóir go mbeadh gnóthais iarnróid faoi cheangal árachas a bheith acu, nó socruithe coibhéiseacha a dhéanamh, in aghaidh a ndliteanais i leith paisinéirí iarnróid i gcás tionóisce. Ba chóir go ndéanfaí athbhreithniú ar íosmhéid an árachais do ghnóthais iarnróid amach anseo.

(13)

Ba chóir go dtabharfadh neartú na gceart chun cúitimh agus chun cúnaimh i gcás ina mbeidh moill ar sheirbhís, ina gcaillfear nasc léi, nó ina gcealófar í spreagadh níos láidre don mhargadh iompar paisinéirí iarnróid, chun sochair do na paisinéirí.

(14)

Is inmhianaithe go gcruthódh an Rialachán seo córas cúitimh do phaisinéirí i gcás moille a mbeadh baint aici le dliteanas an ghnóthais iarnróid, ar an mbonn céanna leis an gcóras idirnáisiúnta dá bhforáiltear le COTIF agus go háirithe le foscríbhinn CIV a ghabhann leis maidir le cearta paisinéirí.

(15)

I gcás ina ndeonaíonn Ballstát díolúine do ghnóthais iarnróid ó fhorálacha an Rialacháin seo, ba chóir go spreagfadh sé gnóthais iarnróid, i gcomhairle le heagraíochtaí a dhéanann ionadaíocht ar phaisinéirí, socruithe a bhunú le haghaidh cúitimh agus cúnaimh i gcás mórbhriseadh ar sheirbhís iarnróid do phaisinéirí.

(16)

Is inmhianaithe freisin íospartaigh tionóiscí agus a gcleithiúnaithe a shaoradh ó imní ghearrthéarmach airgid sa tréimhse díreach tar éis na tionóisce.

(17)

Is ar mhaithe le leas na bpaisinéirí iarnróid go nglacfaí bearta leordhóthanacha, i gcomhaontú leis na húdaráis phoiblí, chun a slándáil phearsanta a áirithiú sna stáisiúin agus ar na traenacha.

(18)

Ba chóir go mbeadh paisinéirí iarnróid in ann gearán a dhéanamh le haon ghnóthas iarnróid a bheidh i dtreis maidir leis na cearta agus na hoibleagáidí a thugtar leis an Rialachán seo agus a bheith i dteideal freagra a fháil laistigh de thréimhse réasúnach.

(19)

Ba chóir do ghnóthais iarnróid caighdeáin cháilíochta seirbhíse do sheirbhísí iarnróid do phaisinéirí a shainiú agus a bhainistiú agus faireachán a dhéanamh orthu.

(20)

Ba chóir athbhreithniú a dhéanamh ar a bhfuil sa Rialachán seo a mhéid a bhaineann le méideanna airgid a choigeartú don bhoilsciú agus maidir le ceanglais cháilíochta na faisnéise agus na seirbhíse i bhfianaise na bhforbairtí ar an margadh agus i bhfianaise éifeachtaí an Rialacháin seo ar cháilíocht na seirbhíse.

(21)

Níor chóir don Rialachán seo dochar a dhéanamh do Threoir 95/46/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 24 Deireadh Fómhair 1995 maidir le daoine aonair a chosaint i ndáil le sonraí pearsanta a phróiseáil agus maidir le saorghluaiseacht sonraí den sórt sin (6).

(22)

Ba chóir do na Ballstáit pionóis a leagan síos a bheidh infheidhme maidir le sáruithe ar an Rialachán seo agus a áirithiú go gcuirfear na pionóis sin i bhfeidhm. Ba chóir do na pionóis sin a bheith éifeachtúil, comhréireach agus athchomhairleach agus d’fhéadfadh íocaíocht cúitimh leis an duine a bheadh i gceist a bheith san áireamh leo.

(23)

Ó tharla nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí an Rialacháin seo, eadhon iarnróid an Chomhphobail a fhorbairt agus cearta paisinéirí a thabhairt isteach, a ghnóthú go leordhóthanach agus gur fearr dá bhrí sin is féidir iad a ghnóthú ar leibhéal an Chomhphobail, féadfaidh an Comhphobal bearta a ghlacadh i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta, mar a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh é. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta, mar a leagtar amach san Airteagal sin é, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a bhaint amach.

(24)

Áirítear ar aidhmeanna an Rialacháin seo feabhas a chur ar sheirbhísí iarnróid do phaisinéirí sa Chomhphobal. Dá bhrí sin, ba chóir do na Ballstáit a bheith in ann díolúintí a dheonú le haghaidh seirbhísí i réigiúin ina bhfuil cuid shuntasach den tseirbhís á hoibriú lasmuigh den Chomhphobal.

(25)

D'fhéadfadh sé go mbeadh fadhbanna ag roinnt Ballstát forálacha an Rialacháin seo a chur i bhfeidhm ina n-iomlán ar theacht i bhfeidhm dó. Dá bhrí sin, ba chóir go mbeadh na Ballstáit in ann díolúintí sealadacha a dheonú ar chur i bhfeidhm fhorálacha an Rialacháin seo maidir le seirbhísí iarnróid intíre fadachair do phaisinéirí. Níor chóir go mbeadh feidhm ag an díolúine sealadach, áfach, ar fhorálacha an Rialacháin seo faoina bhfuil sé de cheart ag daoine faoi mhíchumas nó daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe rochtain a bheith acu ar thaisteal d’iarnród, ná ar fhorálacha an Rialacháin seo faoina bhfuil sé de cheart ag daoine ar mian leo ticéid le haghaidh taistil d’iarnród a cheannach, é sin a dhéanamh gan aon deacracht mhíchuí, ná ar na forálacha maidir le dliteanas gnóthas iarnróid i ndáil le paisinéirí agus a gcuid bagáiste, an ceanglas go mbeadh gnóthais árachaithe go leordhóthanach ná ar an gceanglas go nglacfaidh na gnóthais sin bearta leordhóthanacha chun sábháilteacht phearsanta na bpaisinéirí a áirithiú i stáisiúin traenach agus ar thraenacha agus chun priacail a bhainistiú.

(26)

Ní hionann carachtar seirbhísí iarnróid uirbeacha, fo-uirbeacha agus réigiúnacha do phaisnéirí agus carachtar seirbhísí fadachair. Dá bhrí sin, cé is moite d’fhorálacha áirithe ar chóir feidhm a bheith acu maidir le gach seirbhís iarnróid do phaisinéirí ar fud an Chomhphobail, ba chóir go mbeadh na Ballstáit in ann díolúintí a dheonú maidir le cur i bhfeidhm fhorálacha an Rialacháin seo ar sheirbhísí iarnróid uirbeacha, fo-uirbeacha agus réigiúnacha do phaisinéirí.

(27)

Ba chóir na bearta is gá chun an Rialachán seo a chur chun feidhme a ghlacadh i gcomhréir le Cinneadh 1999/468/CE ón gComhairle an 28 Meitheamh 1999 lena leagtar síos na rialacha mionsonraithe maidir le feidhmiú na gcumhachtaí cur chun feidhme arna dtabhairt don Choimisiún (7).

(28)

Ba chóir, go háirithe, go mbeadh sé de chumhacht ag an gCoimisiún bearta cur chun feidhme a ghlacadh. Ó tharla go bhfuil raon feidhme ginearálta ag na bearta sin agus gur ceapadh iad le heilimintí neamhriachtanacha den Rialachán seo a leasú, nó lena fhorlíonadh le heilimintí nua neamhriachtanacha, caithfear iad a ghlacadh i gcomhréir leis an nós imeachta lena ngabhann grinnscrúdú agus dá bhforáiltear in Airteagal 5a de Chinneadh 1999/468/CE,

(a)

an fhaisnéis a bheidh le soláthar ag gnóthais iarnróid, conarthaí iompair a thabhairt i gcrích, ticéid a eisiúint agus Córas Ríomhairithe Faisnéise agus Áirithinte don Iompar d’Iarnród a chur chun feidhme,

(b)

dliteanas gnóthas iarnróid agus a n-oibleagáidí árachais i leith paisinéirí agus a gcuid bagáiste,

(c)

oibleagáidí gnóthas iarnróid i leith paisinéirí i gcás moille,

(d)

cosaint agus cúnamh do dhaoine faoi mhíchumas agus do dhaoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe agus atá ag taisteal d’iarnród,

(e)

caighdeán cáilíochta seirbhíse a shainiú agus faireachán a dhéanamh orthu, na priacal do shlándáil phearsanta na bpaisinéirí a bhainistiú agus gearáin a láimhseáil, agus

(f)

rialacha ginearálta maidir le forghníomhú.

1.

ciallaíonn ‘gnóthas iarnróid’ gnóthas iarnróid mar a shainmhínítear in Airteagal 2 de Threoir 2001/14/CE (10) é, agus aon ghnóthas poiblí nó príobháideach eile arb í a ghníomhaíocht iompar earraí agus/nó paisinéirí d’iarnród a sholáthar ar chuntar nach foláir don ghnóthas tarraingt a áirithiú; áirítear leis sin freisin gnóthais nach soláthraíonn ach tarraingt;

2.

ciallaíonn ‘iompróir’ an gnóthas iarnróid conarthach a bhfuil an conradh iompair tugtha i gcrích ag an bpaisinéir leis nó sraith de ghnóthais iarnróid atá faoi dhliteanas ar bhonn an chonartha sin;

3.

ciallaíonn ‘iompróir ionadach’ gnóthas iarnróid nach bhfuil conradh iompair tugtha i gcrích aige leis an bpaisinéir ach ar chuir gnóthas iarnróid is páirtí sa chonradh de chúram air, go hiomlán nó go páirteach, an t-iompar d’iarnród a fheidhmiú;

4.

ciallaíonn ‘bainisteoir bonneagair’ aon chomhlacht nó aon ghnóthas atá freagrach go háirithe as bonneagar iarnróid, nó cuid de, mar a shainmhínítear le hAirteagal 3 de Threoir 91/440/CEE é, a bhunú agus a chothabháil, lenar féidir a áireamh freisin bainistiú chórais rialúcháin agus shábháilteachta an bhonneagair; féadfar feidhmeanna an bhainisteora bonneagair maidir le gréasán nó cuid de ghréasán a chionroinnt ar chomhlachtaí éagsúla nó ar ghnóthais éagsúla;

5.

ciallaíonn ‘bainisteoir stáisiúin’ eintiteas eagraíochtúil i mBallstát, ar cuireadh de fhreagracht air stáisiúin iarnróid a bhainistiú agus a fhéadfaidh a bheith ina bhainisteoir bonneagair;

6.

ciallaíonn ‘tionscnóir turas’ eagraí nó miondíoltóir, seachas gnóthas iarnróid, de réir bhrí Airteagal 2, pointe(2) agus pointe (3) de Threoir 90/314/CEE (11);

7.

ciallaíonn ‘díoltóir ticéad’ aon mhiondíoltóir seirbhísí iompair d’iarnród, a thugann conarthaí iompair i gcrích agus a dhíolann ticéid thar ceann gnóthais iarnróid nó ar a chuntas féin;

8.

ciallaíonn ‘conradh iompair’ conradh iompair ar luaíocht nó saor in aisce idir gnóthas iarnróid nó díoltóir ticéad agus an paisinéir chun seirbhís iompair amháin nó níos mó ná seirbhís iompair amháin a sholáthar;

9.

ciallaíonn ‘áirithint’ údarú, ar pháipéar nó i bhfoirm leictreonach, a thugann teidlíocht chun iompair faoi réir socruithe iompair phearsantaithe arna ndeimhniú roimh ré;

10.

ciallaíonn ‘tréthicéad’ ticéad nó ticéid a fhreagraíonn do chonradh iompair do sheirbhísí iarnróid leanúnacha arna n-oibriú ag gnóthas iarnróid amháin nó níos mó ná gnóthas iarnróid amháin;

11.

ciallaíonn ‘seirbhís paisinéara d’iarnród intíre’ seirbhís iarnróid do phaisinéirí nach dtrasnaíonn teorainn ar bith de chuid Ballstáit;

12.

ciallaíonn ‘moill’ an difríocht idir am sroichte sceidealta an phaisinéara i gcomhréir leis an amchlár foilsithe agus am iarbhír nó ionchais a shroichte nó a sroichte;

13.

ciallaíonn ‘pas taistil’ nó ‘ticéad séasúir’ ticéad do líon neamhtheoranta aistear a thugann cead taisteal d’iarnód don sealbhóir údaraithe ar bhealach faoi leith nó ar líonra faoi leith le linn tréimhse sonraithe;

14.

ciallaíonn ‘Córas Ríomhairithe Faisnéise agus Áirithinte don Iompar d’Iarnród (CRFAII)’ córas ríomhairithe ina bhfuil faisnéis maidir leis na seirbhísí iarnróid arna dtairiscint ag gnóthais iarnróid; folóidh an fhaisnéis arna stóráil i CRFAII faisnéis maidir leis na nithe seo a leanas:

15.

ciallaíonn ‘duine faoi mhíchumas’ nó ‘duine a bhfuil a shoghluaisteacht nó a soghluaisteacht laghdaithe’ aon duine a bhfuil a shoghluaisteacht nó a soghluaisteacht laghdaithe nuair a bhíonn córas iompair á úsáid aige nó aici de bharr aon mhíchumais choirp (míchumas céadfach nó gluaisluaile, buan nó sealadach), de bharr míchumais nó mallachair intleachta, de bharr cúis mhíchumais ar bith eile nó de bharr aoise, agus ar gá aird iomchuí a thabhairt air nó uirthi agus an tseirbhís a chuirtear ar fáil do na paisinéirí uile a oiriúnú dá riachtanais speisialta;

16.

ciallaíonn ‘Coinníollacha Ginearálta Iompair’ coinníollacha an iompróra i bhfoirm coinníollacha ginearálta nó taraifí atá infheidhme go dleathach i ngach Ballstát agus a thagann chun bheith ina gcuid dhílis den chonradh iompair nuair a thugtar i gcrích é;

17.

ciallaíonn ‘feithicil’ mótarfheithicil nó leantóir a iompraítear tráth iompar na bpaisinéirí.

(a)

oifigí ticéad nó díolmheaisíní;

(b)

teileafón, an t-idirlíon nó aon mheán eile de theicneolaíocht an eolais atá ar fáil go forleathan;

(c)

ar thraenacha.

a)

oifigí ticéad nó díolmheaisíní;

b)

ar thraenacha.

a)

go bhféadfar ticéid a cheannach ar teileafón nó ar an idirlíon nó ar an traein, mar aon leis an nós imeachta do cheannach den sórt sin;

b)

an stáisiún iarnróid nó an áit is congaraí a mbeidh fáil ar oifigí ticéad agus/nó díolmheaisíní.

(a)

aisíocaíocht chostas iomlán an ticéid, faoi na coinníollacha céanna faoinar ceannaíodh é, don chuid nó do na codanna de thuras an phaisinéara nach ndearnadh agus don chuid nó do na codanna a rinneadh cheana mura bhfónann an turas a thuilleadh do phlean taistil tosaigh an phaisinéara, maille le seirbhís fillte, nuair is ábhartha, chuig an gcéad áit imeachta a luaithe is féidir. Íocfar an aisíocaíocht faoi choinníollacha is ionann leis na coinníollacha faoina n-íoctar an cúiteamh dá dtagraítear in Airteagal 17; nó

(b)

leanúint nó athródú, faoi choinníollacha iompair inchomparáide, chuig an gceann scríbe a luaithe is féidir; nó

(c)

leanúint nó athródú, faoi choinníollacha iompair inchomparáide, chuig an gceann scríbe ar dháta níos déanaí de réir mar is áisiúil don phaisinéir.

(a)

25 % de phraghas an ticéid le haghaidh moille nach lú ná 60 nóiméad agus nach mó ná 119 nóiméad,

(b)

50 % de phraghas an ticéid le haghaidh moille de 120 nóiméad nó níos mó.

(a)

béilí agus pronnlach ar comhréir réasúnach leis an tréimhse fanachta, má bhíonn siad ar fáil ar an traein nó sa stáisiún, nó más féidir iad a sholáthar go réasúnach;

(b)

nuair is féidir sin go táigiúil, óstán nó cóiríocht eile, agus iompar idir an stáisiún iarnróid agus an t-ionad cóiríochta, i gcásanna ina dtiocfaidh fanacht oíche amháin nó níos mó ná oíche amháin nó fanacht breise chun a bheith riachtanach;

(c)

i gcás go mbeidh an traein blocáilte ar an iarnród, iompar ón traein go dtí an stáisiún iarnróid, go dtí pointe imeachta malartach nó go dtí ceann scríbe na seirbhíse, nuair is féidir sin go táigiúil.

(a)

soláthrófar cúnamh ar choinníoll go dtabharfar fógra don ghnóthas iarnróid, don bhainisteoir stáisiúin, don díoltóir ticéad nó don tionscnóir turas ónar ceannaíodh an ticéad go mbeidh cúnamh ag teastáil, ar a laghad 48 uair sula mbeidh an cúnamh ag teastáil. I gcás ina gceadaíonn an ticéad ilturais, is leor fógra amháin ar chuntar go dtugtar faisnéis leordhóthanach maidir le hamanna na dturas ina dhiaidh sin;

(b)

glacfaidh gnóthais iarnróid, díoltóirí ticéad agus tionscnóirí turas gach beart is gá maidir le fógraí a fháil;

(c)

mura ndéanfar fógra i gcomhréir le pointe (a), déanfaidh an gnóthas iarnróid agus an bainisteoir stáisiúin gach iarracht réasúnach chun cúnamh a sholáthar ionas go bhféadfaidh an duine faoi mhíchumas agus an duine a bhfuil a shoghluaisteacht nó a soghluaisteacht laghdaithe taisteal;

(d)

gan dochar do chumhachtaí eintiteas eile maidir le limistéir atá suite lasmuigh d’áitreabh an stáisiúin iarnróid, ainmneoidh an bainisteoir stáisiúin nó aon duine eile a bheidh údaraithe pointí, laistigh den stáisiún iarnróid agus lasmuigh de, ag a bhféadfaidh daoine faoi mhíchumas agus daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe cur in iúl go bhfuil siad tagtha chuig an stáisiún iarnróid agus cúnamh a iarraidh más gá;

(e)

soláthrófar cúnamh ar choinníoll go mbeidh an duine faoi mhíchumas agus an duine a bhfuil a shoghluaiseacht nó a soghluaiseacht laghdaithe i láthair ag an bpointe ainmnithe tráth arna shonrú ag an ngnóthas iarnróid nó ag an mbainisteoir staisiúin a chuirfidh an cúnamh sin ar fáil. Ní bheidh aon am a shonrófar níos mó ná 60 nóiméad roimh an am imeachta foilsithe nó roimh an am a n-iarrfar ar na paisinéirí go léir clarú. Mura sonrófar am a mbeidh ar an duine faoi mhíchumas nó an duine a bhfuil a shoghluaiseacht nó a soghluaiseacht laghdaithe a bheith i láthair, beidh an duine i láthair ag an bpointe ainmnithe ar a laghad 30 nóiméad roimh an am imeachta foilsithe nó roimh an am a n-iarrfar ar na paisinéirí go léir clarú.

3.12.2007   

GA

Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh

L NaN/42

(1)

I gcomhréir le Straitéis Liospóin, agus mar a daingníodh san athbhreithniú meántéarma a rinneadh uirthi in 2005, caithfidh an Eoraip a beartais a dhíriú níos grinne ar an bhfás agus ar an bhfostaíocht chun spriocanna Liospóin a bhaint amach.

(2)

Cuireann forbairt an Chomhphobail agus oibriú an mhargaidh inmheánaigh leis an ngá atá ann le faisnéis inchomparáide a cheadódh measúnú a dhéanamh ar an tionchar atá ag struchtúr pá agus ag dáileadh pá ar an margadh saothair, go háirithe mar mhodh anailíse ar an dul chun cinn atá á dhéanamh maidir leis an gcomhtháthú eacnamaíoch agus sóisialta.

(3)

Chun na cúraimí atá leagtha air a chur i gcrích, teastaíonn sonraí ón gCoimisiún maidir le haicmiú pá de réir tréithe socheacnamaíocha agus fosta de réir cineálacha éagsúla fostaíochta íoctha, sonraí atá riachtanach chun anailís a dhéanamh agus chun tuiscint a fháil ar an margadh saothair agus ar na hathruithe atá ag tarlú i struchtúr an mhargaidh saothair. Óna thaobh sin de, aithnítear go forleathan na buntáistí a bhaineann le sonraí a bheith ar fáil faoi phá de réir deicílí i gcomparáid le tréithe fostaíochta eile.

(4)

Is é an Suirbhé ar an bhFórsa Saothair sa Chomhphobal, go bunúsach, an chéad fhoinse tagartha faisnéise ar an margadh saothair san Aontas Eorpach, agus is é an fhoinse is údarásaí é, agus ba cheart go mbeadh faisnéis faoi phá, mar athróg bhunúsach a mhíneodh iompraíocht an mhargaidh saothair, ina gné chaighdeánach den suirbhé sin ionas go mbeifí in ann anailís níos iomláine a dhéanamh ar mhargaí saothair.

(5)

Chuathas i gcomhairle leis an gCoiste um an gClár Staidrimh, a bunaíodh le Cinneadh 89/382/CEE ón gComhairle, Euratom (2), i gcomhréir le hAirteagal 3 den Chinneadh sin.

(6)

Ba cheart mar sin Rialachán (CE) Uimh. 577/98 (3) ón gComhairle a leasú dá réir sin,

1.

in Airteagal 4(1), cuirtear an méid seo a leanas in ionad phointe (1):

2.

cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 6:

‘Airteagal 6

Na torthaí a tharchur

Laistigh de dhá sheachtain déag ó dheireadh na tréimhse tagartha, cuirfidh na Ballstáit torthaí an tsuirbhé ar aghaidh chuig Eurostat, gan aithinteoirí díreacha.

I gcás ina n-úsáidfear sonraí riaracháin chun sonraí a fhreagraíonn don tréith shuirbhé “pá ón bpríomhphost” a sholáthar, féadfar na sonraí sin a chur ar aghaidh chuig Eurostat laistigh d'aon mhí is fiche ó dheireadh na tréimhse tagartha.’.