—

ag féachaint don Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh, agus go háirithe Airteagal 222 de,

—

ag féachaint do Theideal V den Chonradh ar an Aontas Eorpach (CAE), go háirithe Airteagal 42 de,

—

ag féachaint do Rialachán (AE) 2023/588 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 15 Márta 2023 lena mbunaítear Clár an Aontais um Nascacht Shlán le haghaidh na tréimhse 2023-2027 (1),

—

ag féachaint do theachtaireacht chomhpháirteach chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle an 10 Márta 2023 dar teideal ‘Straitéis Spáis an Aontais Eorpaigh don tSlándáil agus don Chosaint’ (JOIN(2023)0009),

—

ag féachaint do Threoir (AE) 2022/2557 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 14 Nollaig 2022 maidir le hathléimneacht eintiteas criticiúil agus lena n-aisghairtear Treoir 2008/114/CE ón gComhairle (2),

—

ag féachaint do Threoir (AE) 2022/2555 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 14 Nollaig 2022 maidir le bearta le haghaidh ardleibhéal comhchoiteann cibearshlándála ar fud an Aontais, lena leasaítear Rialachán (AE) Uimh. 910/2014 agus Treoir (AE) 2018/1972, agus lena n-aisghairtear Treoir (AE) 2016/1148 (Treoir NIS 2) (3),

—

ag féachaint do Mholadh ón gComhairle an 14 Samhain 2022 lena ndéantar measúnú ar an dul chun cinn atá déanta ag na Ballstáit rannpháirteacha chun na gealltanais a tugadh faoi chuimsiú an bhuanchomhair struchtúrtha (PESCO) a chomhlíonadh (4),

—

ag féachaint do theachtaireacht chomhpháirteach ón gCoimisiún agus ón Ardionadaí do Ghnóthaí Eachtracha agus don Bheartas Slándála an 18 Bealtaine 2022 dar teideal ‘Anailís ar Bhearnaí Infheistíochta i Réimse na Cosanta agus an Bealach Chun Tosaigh’ (JOIN(2022)0024),

—

ag féachaint do Rialachán (AE) 2021/697 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 29 Aibreán 2021 lena mbunaítear an Ciste Eorpach Cosanta agus lena n-aisghairtear Rialachán (AE) 2018/1092 (5),

—

ag féachaint do Chinneadh (CBES) 2021/698 ón gComhairle an 30 Aibreán 2021 maidir le slándáil na gcóras agus na seirbhísí a imscartar, a oibrítear agus a úsáidtear faoi Chlár Spáis an Aontais agus a d’fhéadfadh difear a dhéanamh do shlándáil an Aontais, agus lena n-aisghairtear Cinneadh 2014/496/CBES (6),

—

ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 15 Feabhra 2022 dar teideal ‘Treochlár maidir le teicneolaíochtaí criticiúla don tslándáil agus don chosaint’ (COM(2022)0061),

—

ag féachaint do Rialachán (AE) 2021/696 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 28 Aibreán 2021 lena mbunaítear Clár Spáis an Aontais agus Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um an gClár Spáis agus lena n-aisghairtear Rialacháin (AE) Uimh. 912/2010, (AE) Uimh. 1285/2013 agus (AE) Uimh. 377/2014 agus Cinneadh Uimh. 541/2014/AE (7),

—

ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 22 Feabhra 2021 dar teideal ‘ Action Plan on synergies between civil, defence and space industries’ [Plean Gníomhaíochta maidir le sineirgí idir tionscail shibhialta, chosanta agus spáis] (COM(2021)0070),

—

ag féachaint do theachtaireacht chomhpháirteach ón gCoimisiún agus ó Ardionadaí do Ghnóthaí Eachtracha agus don Bheartas Slándála an 16 Nollaig 2020 dar teideal ‘ The EU’s Cybersecurity Strategy for the Digital Decade’ [Straitéis Chibearshlándála AE don Deacáid Dhigiteach] (JOIN(2020)0018),

—

ag féachaint do Chinneadh (CBES) 2019/797 ón gComhairle an 17 Bealtaine 2019 maidir le bearta sriantacha i gcoinne cibirionsaithe a chuireann an tAontas nó a Bhallstáit i mbaol (8),

—

ag féachaint do Rialachán (AE) 2019/881 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 17 Aibreán 2019 maidir le ENISA agus maidir le deimhniú i ndáil le cibearshlándáil theicneolaíocht na faisnéise agus na cumarsáide agus lena n-aisghairtear Rialachán (AE) Uimh. 526/2013 (an Gníomh um Chibearshlándáil) (9),

—

ag féachaint do Rialachán (AE) 2019/452 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 19 Márta 2019 lena gcuirtear ar bun creat maidir le hinfheistíochtaí díreacha coigríche isteach san Aontas a scagadh (10),

—

ag féachaint do Chinneadh (CBES) 2017/2315 ón gComhairle an 11 Nollaig 2017 lena mbunaítear buanchomhar struchtúrtha (PESCO) agus lena gcinntear liosta na mBallstát rannpháirteach (11),

—

ag féachaint d’fhoilsiú an 28 Meitheamh 2016 dar teideal ‘ Shared Vision, Common Action: A Stronger Europe — A Global Strategy for the European Union’s Foreign and Security Policy’ [Eoraip níos láidre — Straitéis Dhomhanda maidir le Beartas Eachtrach agus Slándála an Aontais Eorpaigh],

—

ag féachaint don teachtaireacht chomhpháirteach ón gCoimisiún agus ó Ardionadaí an Aontais do Ghnóthaí Eachtracha agus don Bheartas Slándála an 7 Feabhra 2013 dar teideal ‘ Cybersecurity Strategy of the European Union: An Open, Safe and Secure Cyberspace’ [Straitéis Chibearshlándála an Aontais: Cibearspás Oscailte, Sábháilte agus Slán] (JOIN(2013)0001),

—

ag féachaint do Chinneadh 2014/401/CBES ón gComhairle an 26 Meitheamh 2014 maidir le Lárionad Satailítí an Aontais Eorpaigh agus lena n-aisghairtear Gníomhaíocht Chomhpháirteach 2001/555/CBES maidir le Lárionad Satailítí an Aontais Eorpaigh a bhunú (12),

—

ag féachaint do na trí Dhearbhú Chomhpháirteacha maidir leis an gcomhar idir AE agus ECAT a síníodh an 8 Iúil 2014, an 10 Iúil 2018 agus an 10 Eanáir 2023,

—

ag féachaint do Choincheap Straitéiseach 2022 ECAT, a glacadh an 29 Meitheamh 2022,

—

ag féachaint do bheartas uileghabhálach spáis ECAT an 17 Eanáir 2022,

—

ag féachaint do thuarascáil ó Ardrúnaí na Náisiún Aontaithe an 13 Iúil 2021 maidir le bagairtí spáis a laghdú trí chaighdeáin, rialacha agus prionsabail maidir le hiompraíochtaí freagracha agus do Rún 76/231 ó Chomhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe an 24 Nollaig 2021 ina leith,

—

ag féachaint do Rún 77/41 ó Chomhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe an 7 Nollaig 2022 maidir le tástáil scriosach ar diúracáin frithshatailíte ardaithe dhírigh,

—

ag féachaint do Rún 75/36 ó Chomhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe an 7 Nollaig 2020 maidir le bagairtí spáis a laghdú trí noirm, rialacha agus a bhaineann le hiompraíochtaí freagracha,

—

ag féachaint do Rún 62/217 ó Chomhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe an 22 Nollaig 2007 maidir le comhar idirnáisiúnta in úsáidí síochánta an chianspáis,

—

ag féachaint do Chonradh na Náisiún Aontaithe maidir leis na Prionsabail lena rialaítear gníomhaíochtaí stát i dtaiscéalaíocht agus in úsáid an chianspáis, lena n-áirítear an ghealach agus comhlachtaí ceilteacha eile, a glacadh ag an 1499ú Tionól Iomlánach an 19 Nollaig 1966,

—

ag féachaint do mheitheal neamhiata na Náisiún Aontaithe maidir le bagairtí spáis a laghdú trí noirm, rialacha agus prionsabail maidir le hiompraíochtaí freagracha, arna bunú le rún 76/231 ó na Náisiúin Aontaithe,

—

ag féachaint do rún uaithi an 9 Bealtaine 2023 maidir le teicneolaíochtaí criticiúla le haghaidh slándála agus cosanta: an staid mar atá agus na dúshláin atá romhainn (13),

—

ag féachaint do rún uaithi an 18 Eanáir 2023 maidir le cur chun feidhme an chomhbheartais eachtraigh agus slándála – tuarascáil bhliantúil 2022 (14),

—

ag féachaint do rún uaithi an 25 Márta 2021 ar chur chun feidhme Threoir 2009/81/CE, maidir le soláthar i réimsí na cosanta agus na slándála, agus Threoir 2009/43/CE, maidir le haistriú táirgí a bhaineann le cosaint (15),

—

ag féachaint do rún uaithi an 7 Deireadh Fómhair 2021 maidir le staid chumais chibearchosanta AE (16),

—

ag féachaint do rún uaithi an 12 Meán Fómhair 2018 maidir le córais arm uathrialaitheach (17),

—

ag féachaint do rún uaithi an 13 Meitheamh 2018 maidir le cibearchosaint (18),

—

ag féachaint do rún uaithi an 8 Meitheamh 2016 maidir leis na cumais spáisbhunaithe do shlándáil agus cosaint na hEorpa (19),

—

ag féachaint do rún uaithi an 3 Aibreán 2014 maidir le cur chuige cuimsitheach AE agus a impleachtaí do chomhleanúnachas ghníomhaíocht sheachtrach (20),

—

ag féachaint do Chonradh lena gcoisctear Tástálacha Arm Núicléach san Atmaisféar, sa Chianspás agus Faoi Uisce an 5 Lúnasa 1963,

—

ag féachaint do Choinbhinsiún maidir le Toirmeasc ar Theicníc maidir le hÚsáid Óstach Eile de Mhodhnú Comhshaoil an 10 Nollaig 1976 ,

—

ag féachaint do Threochlár um Athrú Aeráide agus Cosaint an Aontais an 9 Samhain 2020,

—

ag féachaint do Riail 54 dá Rialacha Nós Imeachta,

—

ag féachaint don tuarascáil ón gCoiste um Ghnóthaí Eachtracha (A9-0334/2023),

A.

de bhrí go bhfuil cláir agus cumais ag an Aontas a thugann stádas dó mar chumhacht spáis;

B.

de bhrí go bhfuil ról tábhachtach ag Clár Spáis AE agus clár an Aontais um nascacht shlán (IRIS2) i gcomhthéacs shlándáil agus chosaint na hEorpa, lena dtugtar stádas AE mar ghníomhaí inchreidte ar an leibhéal idirnáisiúnta;

C.

de bhrí go gcuireann gníomhaíochtaí spáis AE go mór le slándáil na saoránach in AE agus níos faide i gcéin; de bhrí nach bhféadfadh aon Bhallstát aonair é sin a bhaint amach ina aonar;

D.

de bhrí go bhfuil meitheal neamhiata bunaithe ag na Náisiúin Aontaithe maidir le bagairtí spáis a laghdú trí noirm, rialacha agus prionsabail maidir le hiompraíochta freagracha chun cur i gcoinne bagairtí ó stáit ar chórais spáis;

E.

de bhrí go n-aithnítear sa chompás straitéiseach agus i straitéis spáis AE maidir le slándáil agus cosaint a thábhachtaí atá an spás mar limistéar straitéiseach ina n-oibríonn cumhachtaí atá ag éirí níos teanntásaí agus a d’fhéadfadh a bheith ag teacht salach ar a chéile ar ábhair shibhialtacha, mhíleata agus eacnamaíocha;

F.

de bhrí go leagtar béim i nDearbhú Versailles an 10 agus an 11 Márta 2022 ar an ngá atá le hinfheistíocht mhéadaithe i gcumasóirí straitéiseacha, lena n-áirítear an chibearshlándáil agus nascacht spásbhunaithe, chun feabhas a chur ar chumais chosanta AE agus ar acmhainneacht oibríochtúil AE i gcur chun feidhme comhbheartais slándála agus cosanta, chomh maith le beartais eile de chuid an Aontais i réimsí amhail gníomhaíocht sheachtrach, bainistiú teorainneacha, cosaint sócmhainní criticiúla, bainistiú géarchéime, cabhair dhaonnúil nó fóirithint tubaiste;

G.

de bhrí gur léirigh ionradh lánscála na Rúise ar an Úcráin go bhfuil géarghá le híomhánna geospásúla agus le nascacht shlán sa spriocdhíriú míleata, san ainliú agus sa chosaint agus go bhfuil luach straitéiseach ag baint leo, ach gur léirigh sé freisin dúshláin ar gá aghaidh a thabhairt orthu le tionscnaimh rialachais idirnáisiúnta atá dírithe ar an spás agus ar chibear-shaincheisteanna, i bhfianaise na ndlúthnasc atá ann idir an spás agus cibearfhearainn;

H.

de bhrí go bhfuil slándáil spáis bunriachtanach chun cobhsaíocht dhomhanda a áirithiú agus gur féidir léi cuidiú le tionchar na coinbhleachta a mhaolú nó coinbhleacht a sheachaint go hiomlán;

I.

de bhrí go gcuireann cumais spáis an Aontais agus a Bhallstáit gníomhaíochtaí bunriachtanacha ar fáil don gheilleagar, don taighde eolaíoch agus d’fheidhmiú ár sochaithe;

J.

de bhrí gur dé-úsáid iad sócmhainní spásbhunaithe, a fhreastalaíonn ar chríocha sibhialtacha agus go bhfuil siad ríthábhachtach don tslándáil agus don chosaint ag an am céanna; de bhrí go bhfuil cumais spáis sin fíor-riachtanach, ní hamháin le haghaidh féinmheasúnaithe, cinnteoireachta agus gníomhaíochta, ach freisin le haghaidh oibríochtaí sibhialta agus míleata AE agus a Bhallstát a dhéanamh;

K.

de bhrí go bhfuil an baol ann go gcaillfidh AE rochtain uathrialach ar spás chun a shatailítí sibhialta agus míleata a imscaradh; de bhrí go mbeadh dúshláin slándála mar thoradh ar an gcaillteanas sin mar go mbeadh ar AE a mhisin a reáchtáil ó lasmuigh de chríoch AE agus brath ar lainseálaithe neamh-Eorpacha;

L.

de bhrí go bhfuil gníomhaíochtaí spáis tar éis éirí níos coitianta, go bhfuil méadú tagtha ar an mbaol go dtarlódh imbhuailtí agus smionagar sa spás agus go bhfuil méadú tagtha ar líon na ngníomhaithe stáit agus príobháideacha; de bhrí go bhfuil spásrás teicneolaíochta agus tráchtála ag tarlú agus go bhfuil géarú ar an iomaíocht straitéiseach idir cumhachtaí spáis, agus go bhfuil méadú ag teacht ar an dochúlacht go ngéarófar ar an iomaíocht úd;

M.

de bhrí go gcuireann forbairt mhear chumais spáis phríobháidigh ‘spás nua’ deiseanna nuálaíochta ar fáil i gcomhar leis na Ballstáit ach go bhfuil dúshláin ag baint leis freisin toisc gur féidir tionchar diúltach a bheith ag saothrú tráchtála ar shlándáil an spáis; de bhrí gur baineadh úsáid as na cumais phríobháideacha sin, mar shampla seirbhísí satailíte Starlink, bíodh sé maith nó olc i gcomhthéacs chogadh foghach neamhdhleathach na Rúise i gcoinne na hÚcráine;

N.

de bhrí gurb ionann an t-armáil sin agus forbairt modhanna chun spásárthaí a neodrú nó a scriosadh fiú;

O.

de bhrí go bhfuil méadú ag teacht ar líon na mbagairtí ar chumais spáis, shibhialta nó mhíleata AE agus a Bhallstát, bíodh siad de thaisme nó d’aon ghnó, ar deacair iad a bhrath agus a leagan síos, agus de bhrí go bhfuil méadú ag teacht ar iompraíochtaí neamhdhíobhálacha, bíodh siad bunaithe ar dhébhríocht nó ar imeaglú;

P.

de bhrí go bhféadfadh cascáid imbhuailte (siondróm Kessler) a bheith mar thoradh ar réimsí smionagair a bheith á gcruthú d’aon ghnó ag gníomhaithe mailíseacha, agus úsáid á baint as diúracáin fhrithshatailíte mar shampla, lena gcoisctear rochtain shábháilte ar an spás;

Q.

de bhrí nach ann d’fhís choiteann idirnáisiúnta a bhaineann le tairseacha freagartha a d’fhéadfadh a bheith ann do ghníomhartha a tharlaíonn sa spás; de bhrí go bhféadfadh géarú de thaisme nó neamhbheartaithe teacht as an easpa sin;

R.

de bhrí go mbíonn móréifeachtaí ag bagairtí den chineál sin ar oibríochtaí daonnúla agus bainistithe géarchéime, ós rud é gur minic a úsáidtear acmhainneachtaí seirbhísí spáis chun cabhrú le daoine atá buailte ag éigeandálaí amhail tubaistí nádúrtha nó coinbhleachtaí armtha; de bhrí go bhfuil gá le cur chuige comhoibríoch maidir le seirbhísí spáis chun faireachán a dhéanamh ar na dúshláin sin agus chun dul i ngleic leo, lena n-áirítear éifeachtaí an athraithe aeráide;

S.

de bhrí nach bhfuil cumais spáis na hEorpa slán go leor, agus go bhfuil roinnt tionscal spáis Eorpach fós ag brath ar thíortha nach bhfuil in AE; de bhrí go bhfuil éagothromaíochtaí ann i measc na mBallstát sa mhéid a dhéantar a gcórais náisiúnta spáis a chosaint agus a chistiú; de bhrí nach bhfuil acmhainneacht mhear agus éifeachtach freagartha ann i gcás géarchéim spáis;

T.

de bhrí gur earnáil eacnamaíoch atá ag fás go tapa é an spás; de bhrí, de réir Athbhreithniú Bliantúil Comhordaithe 2022 ar Chosaint, gur cosúil nach bhfuil na réimsí spáis agus cibearspáis chomh cistithe céanna le réimsí traidisiúnta amhail aer, talamh agus muir; de bhrí nach bhfuil i gcaiteachas bliantúil comhiomlánaithe na mBallstát ar oibríochtaí spáis shibhialta ach an séú cuid de chaiteachas na Stát Aontaithe agus go bhfuil sé i bhfad níos ísle ná caiteachas na Síne; de bhrí go bhfuil sé dúshlánach sprioc AE maidir le neamhspleáchas straitéiseach oscailte sa spás a bhaint amach de bharr na héagothromaíochta suntasaí sin;