Foilsiú iarratais ar ainm a chlárú de bhun Airteagal 50(2)(b) de Rialachán (AE) Uimh. 1151/2012 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le scéimeanna cáilíochta do tháirgí talmhaíochta agus do bhia-earraí

(2022/C 70/08)

Leis an bhfoilseachán sin, tugtar an ceart cur i gcoinne an iarratais de bhun Airteagal 51 de Rialachán (AE) Uimh. 1151/2012 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (1) laistigh de thrí mhí ó dháta an fhoilseacháin seo.

SONRAÍOCHT TÁIRGE AR SHAINEARRA TRAIDISIÚNTA FAOI RÁTHAÍOCHT

“Sopa da Pedra de Almeirim”

Uimh. AE: TSG-PT-02627-6 Lúnasa 2020

Ballstát nó tríú tír an Phortaingéil

1.   Ainm le clárú

“Sopa da Pedra de Almeirim”

2.   Cineál táirge

Aicme 2.21. béilí ullmhaithe.

3.   Na forais le clárú a dhéanamh

3.1.   Cé acu atá nó nach bhfuil an méid seo a leanas fíor i leith an ainm: (Seiceáil boscaí ☒, ☐)

☒	eascraíonn sé as modh táirgthe, as modh próiseála nó as modh comhdhéanaimh a fhreagraíonn do chleachtas traidisiúnta maidir leis an táirge sin nó leis an mbia-ábhar sin;

☐	táirgtear é ó amhábhair nó ó chomhábhair arb iad a úsáidtear go traidisiúnta.

Baintear mí-úsáid uaireanta as an ainm “Sopa da Pedra de Almeirim”, i.e. uaireanta is éard a thagann as cuardaigh idirlín oidis lena gcumhdaítear raon leathan leaganacha de “Sopa da Pedra de Almeirim” a dhéantar le mairteoil, cairéid agus cabáiste, ar comhábhair iad nach mbaineann le “Sopa da Pedra de Almeirim” agus nach bhfuil san fhíoroideas lena haghaidh.

Dá bhrí sin, nuair a úsáidtear an t-ainm “Sopa da Pedra de Almeirim”, tagraíonn sé sin do tháirge sonrach, táirge a rinneadh le comhábhair áirithe (agus na comhábhair sin amháin) a chomhlíonann sonraíocht an táirge agus an modh áirithe táirgthe araon.

3.2.   Cé acu atá nó nach bhfuil an méid seo a leanas fíor i leith an ainm:

☒	baineadh úsáideadh as go traidisiúnta chun tagairt a dhéanamh don táirge sonrach;

☐	sainítear carachtar traidisiúnta nó carachtar sonrach an táirge leis.

Tá an t-ainm “Sopa da Pedra de Almeirim” fós in úsáid agus tagraítear dó i leabhair éagsúla a luaitear i bpointe 4.3.

Anraith tipiciúil in Almeirim ab ea é ar feadh na gcéadta bliain sular tosaíodh ar an mbéile a chur i láthair phobail i bhfad níos leithne mar “Sopa da Pedra de Almeirim” ar bhonn tráchtála sa bhliain 1960, nuair a thosaigh bialann ag ullmhú agus ag tairiscint an anraith faoin ainm sin. Mar gheall ar shaintréithe fisiciúla an anraith, ós rud é go bhfuil an t-anraith gambach, ruadhonn agus go bhfuil comhábhair go leor ann, rinneadh comparáid idir é agus na clocha lena bhfuil pábháil déanta ar a lán de na sráideanna sa tseanchuid d’Almeirim go fóill. Dá bhrí sin, tugadh “Sopa da Pedra de Almeirim” air.

4.   Tuairisc

4.1.   Tuairisc ar an táirge a bhfuil feidhm ag an ainm faoi phointe 1 maidir leis, lena n-áirítear a phríomhthréithe fisiciúla, ceimiceacha, micribhitheolaíocha nó orgánaileipteacha lena léirítear carachtar sonrach an táirge (Airteagal 7(2) den Rialachán seo)

Is speisialtacht í “Sopa da Pedra de Almeirim” a dhéantar de ghlasraí, go háirithe pónairí agus prátaí, agus muiceoil (crúibíní, leicne, bagún agus ispíní).

Saintréithe fisiceacha

Is anraith é “Sopa da Pedra de Almeirim” atá tiubh agus gambach mar gheall ar chomhábhair amhail pónairí, prátaí agus ispíní a bheith ann. Is iad na saintréithe fisiciúla sin a spreag ainm an bhéile, toisc go gcuireann i gcuimhne na clocha lena bhfuil pábháil déanta ar na sráideanna is sine in Almeirim.

Leagtar amach i dTábla I na príomhpharaiméadair fhisiciúla agus na raonta faoi seach le haghaidh na bpríomhchomhábhar:

	Paraiméadar (meánluachanna)	Nótaí
Comhábhair	Méid (cm)
Pónairí breaca triomaithe	1,0 – 2,0
Práta	0,5 – 3,0	Díslithe
Muiceoil: crúibíní agus/nó leiceann	1,0 – 3,0	Crúibíní tosaigh nó cúil a d’fhéadfadh a bheith iontu seo
	Tiús (mm)
Ispíní: chouriço agus morcela	4,0 – 10,0	Slisnithe
Ispíní: farinheira	5,0 – 12,0	Slisnithe

Saintréithe orgánaileipteacha:

Bíonn dath ruadhonn ar an anraith, agus bíonn gambaí dá chuid comhábhar éagsúil measctha tríd, idir ispíní, fheoil, phrátaí agus lus an choire.

Leis na pónairí déantar saghas “uachtar” lena ramhraítear an brat agus lena ndéantar dlúthán, agus leis na ciúbanna beaga prátaí tugtar raimhre níos tibhe don anraith.

Anraith tiubh is ea “Sopa da Pedra de Almeirim”. Bíonn an t-anraith uachtarúil de bharr na muiceola agus leis an teaglaim mhín pónairí agus prátaí tugtar uigeacht mhaoth dó. Bíonn blas láidir cothrom air mar gheall ar an muiceola agus na hispíní. Bíonn ruainníní spíosra ann chomh maith, amhail clóibh agus cuimín ón ispín morcela, agus piobar milis/paprika ón chouriço. Bíonn úire áirithe ag gabháil leis an anraith chomh maith de bharr lus an choire úr a cuireadh leis.

Is meascán ar leith de na blasanna agus na huigeachtaí seo atá san anraith, agus bíonn nótaí spíosracha na n-ispíní agus na muiceola le sonrú air, chomh maith le húire mar gheall ar lus an choire úr a bheith curtha leis.

4.2.   Tuairisc ar mhodh táirgthe an táirge a bhfuil feidhm ag an ainm faoi phointe 1 maidir leis, pointe is gá do na táirgeoirí a leanúint, lena n-áirítear, i gcás inarb iomchuí, cineál agus saintréithe na n-amhábhar nó na gcomhábhar a úsáidtear, agus an modh lena n-ullmhaítear an táirge (Airteagal 7(2) den Rialachán seo)

Amhábhair

Is iad seo a leanas na hamhábhair agus na comhábhair bhreise a úsáidtear chun “Sopa da Pedra de Almeirim” a dhéanamh (le haghaidh cainníochta 50 lítear):

—	Pónairí breaca triomaithe (idir 6 agus 8 kg)

—	Couriço muiceola (1,4 go 2,1 kg)

—	Ispíní fola Morcela (1,4 go 2,1 kg)

—	Ispíní farinheira (1,35 go 2,25 kg)

—	Crúibíní agus/nó leiceann muiceola (15 go 25 kg)

—	Bagún leasaithe (0,5 go 1,5 kg)

—	Prátaí (15 go 25 kg)

—	Oinniún (2,5 go 5 kg)

—	Lus an choire – roimh agus tar éis cócaireachta (30 go 150 g)

—	Gairleog (250 go 500 g)

—	Duille bhá (idir 10 agus 30 duilleog thriomaithe)

—	Piobar (15 go 25 g)

—	Paprika (30 go 150 g) agus/nó taos piobar dearg (200 go 350 g)

—	Ola olóige (1 go 2,5 l) agus/nó blonag (200 go 400 g)

—	Uisce (dóthain de leis an gcainníocht léirithe den anraith a dhéanamh)

—	Salann, de réir mar is áil

Ullmhúchán – tuairim is 30 go 60 nóiméad

Déantar na crúibíní a shailleadh an lá roimhe sin, agus ansin déantar iad a rinseáil díreach roimh chócaireacht dóibh chun an farasbarr salainn a bhaint. Ar an gcaoi chéanna, ní mór na pónairí triomaithe a chur ar bogadh roimh ré nó, ina mhalairt de chás, iad a rinseáil le huisce sula gcuirtear sa phota iad. Gearrtar na hoinniúin agus an ghairleog a mhionghearradh. Déantar na prátaí a dhísliú.

Cócaireacht – thart ar 2 go 4 uair an chloig

Ar an gcéad dul síos, cuirtear uisce leis an bpota, mar aon leis na pónairí, oinniúin, gairleog, paprika agus/nó taos piobar dearg, piobar, duilleoga labhrais, agus, más rud é go bhfuil sé le bheith in úsáid, blastáin eile amhail lus an choire, ola olóige nó blonag (ní gá iad a bheith san ord sin). Na comhábhair a chur sa phota fuar, gan a bheith friochta.

Ansin, cuirtear na crúibíní, na leicne, an bagún agus na hispíní leis. Is féidir na hispíní farinheira a chur isteach ag céim níos déanaí, nuair a bhíonn na crúibíní agus na pónairí breaca beagnach cócaráilte. Tá roinnt cócairí ar fearr leo cócaireacht ar leithligh a dhéanamh orthu, chun a sheachaint nach scoilteann siad.

Nuair a dhéantar gach rud a chócaráil, baintear an fheoil agus an ispíní. A luaithe a fhuaraíonn siad, déantar iad a ghearradh i bpíosaí beaga agus i slisíní, faoi seach.

Déantar na prátaí a ghearradh i gciúbanna beaga neamhrialta, agus ansin cuirtear iad leis an mbrat atá ar suanbhruith. Ag an bpointe seo, is féidir na blastáin a choigeartú, más gá. Nuair a bhíonn na prátaí cócaráilte, múchtar an teas. Ba chóir an anraith a fhágáil ina sheasamh ionas go ndéanann na pónairí a gcuid “uachtair” agus go ramhraítear an brat. Ba chóir go mbeadh na prátaí a bheith tosaithe ar a bheith ag titim as a chéile freisin, ionas go mbeidh imill na gciúbanna beaga neamhrialta cothrom, rud a chabhraíonn leis an mbrat a ramhrú freisin. Ar an tslí seo, cinntítear go dteaglamaíonn na comhábhair ar fad go maith lena chéile agus go mbíonn anraith mín maoth ann dá bharr sin.

4.3.   Tuairisc ar na príomheilimintí lena mbunaítear nádúr traidisiúnta an táirge (Airteagal 7(2) den Rialachán seo)

Siar go dtí béilí traidisiúnta fheirmeoirí an réigiúin talmhaíochta ar bhruacha abhainn an Tagus a shíneann “Sopa da Pedra de Almeirim”, tréimhse sular tugadh an t-ainm sin air.

Ós rud é go n-úsáidtí an ceantar mar thearmann géim ar mhaithe le siamsaíocht an Rí agus a chúirt, ní raibh cead ag daoine áitiúla fiach a dhéanamh, agus bhí tábhacht ar leith ag baint le feirmeoireacht leorchothaitheach sa réigiún. Dá thoradh sin, le go mairfeadh an daonra, bhí ríthábhacht le glasraí a d’fhástaí i ngairdíní cistine chomh maith le muca a thógtaí sa bhaile agus a mharaítí sa gheimhreadh, agus d’úsáidtí gach cuid díobh sin.

Ba iad seo go díreach comhábhair “Sopa da Pedra de Almeirim” na mórcháile, ainneoin gur féidir an t-oideas a bheith éagsúil ó theaghlach go chéile. D’fhásadh na daoine pónairí agus prátaí, agus chaomhnaítí muiceoil i dtubanna saillte lena húsáid haghaidh ispíní. De ghnáth, ba iad seo a leanas na táirgí ba bhonn le hanraith traidisiúnta an réigiúin, anraith a bhí an-chothaitheach agus a bhí díreach i gceart maidir le soláthar an nirt a theastaigh chun obair throm talmhaíochta a dhéanamh. Chomh maith leis sin, toisc gur bhia saibhir é, bia ina raibh muiceoil, bagún agus ispíní, mheastaí gur béile iomlán a bhí ann. “Is dlúthchuid de chultúr pobail Almeirim an t-oideas seo, ar de bhunadh na ndaoine é” a dúirt Eurico Henriques, staraí áitiúil agus comhairleoir bardasachta Almeirim freisin atá freagrach as an gcultúr.

Níor tugadh “Sopa da Pedra de Almeirim” ar an anraith go dtí i bhfad níos déanaí, go luath sna 1960idí (seasca bliain). Is de bharr an tsiopa grósaera bhig a reáchtáladh an ceannaí éisc José Manuel “Toucinho” agus a bhean chéile Maria Manuela Aranha a mhéadaigh ar an tóir a bhí ar an speisialtacht áitiúil seo, bean a rugadh sa bhliain 1912 agus a meastar gurb í “máthair an sopa da pedra”, a mbíodh a máthair Mariana ag déanamh anraith feola agus pónairí fada roimh 1960 [féach: Morreu a Mãe da Sopa da Pedra – YouTube, postáilte ar 4 Bealtaine 2009].

De réir stair an teaghlaigh, d’úsáidtí an siopa seo i seanchuid an bhaile chun freastal ar dhíoltóirí taistil a stopadh sa chomharsanacht chun a gcuid earraí a dhíol agus chun a neart a aisghabháil le haghaidh an chuid eile dá dturas. Anseo, bhlaisidís roinnt de na béilí réigiúnacha a d’ullmhaíodh an teaghlach. Bhí anraith áitiúil pónairí, prátaí agus ispíní ar an mbiachlár go seasta, agus bhí sé ar an gcomhlacht is fearr leis na taistealaithe. Arsa Hélia Costa, iníon an lánúin a bhunaigh an siopa grósaera agus an bhialann ina dhiaidh: ’Ba iad na díoltóirí seo ár soláthraithe freisin, daoine a raibh aithne mhaith againn orthu. Lá amháin, tháinig ceann acu ag ithe, agus thug mo mháthair anraith dó, anraith ó oideas a dhéanadh mo sheantuismitheoirí. Bhain sé oiread taitnimh as gur theastaigh uaidh roinnt cairde a thabhairt i leith chun é a bhlaiseadh. Ach ós rud é go ndéantaí anraithí eile anseo, d’fhonn a bheith in ann an t-oideas sonrach seo a aithint, is éard a dúirt sé: “Anraith trom dorcha atá ann, anraith atá cosúil leis na clocha sa tsráid”“ é ag tagairt do shráideanna doirneogacha an cheantair. Tá go leor sráideanna doirneogacha den sórt sin thart timpeall anseo fós.”

An t-ainm a tugadh air, ba iad na clocha lena ndearnadh pábháil ar na sráideanna is sine sa bhaile seo i gceantar Ribatejo a spreag é, agus is é a bhí mar an t-ainm tráchtála le haghaidh an anraith thuathúil thraidisiúnta a thuill a cháil ar ghaoth an fhocail agus a mheall cuairteoirí chun an bhaile, cuairteoirí nár tháinig ach chun é a bhlaiseadh. Chuir an siopa beaga grósaera sin le bunú na bialainne ar a bhfuil cáil “ceannródaí Sopa da Pedra de Almeirim” sa bhliain 1962. Thar na blianta, d’oscail bialanna eile a ndoirse agus thosaigh siad ag ullmhú ’Sopa da Pedra de Almeirim’ de réir oidis áitiúla, agus tháinig méadú seasta ar thábhacht na gníomhaíochta cócaireachta sin.

De réir an tseanchais, seanchas a fhaightear in Contos Tradicionais do Povo Português [Fabhalscéalta Traidisiúnta ón bPortaingéil] (1883) le Teófilo Braga, bhí bráthair ann i dtosach ar fad agus bhuail sé bob ar fheirmeoir saonta le go gcreidfeadh sé go raibh anraith blasta déanta aige amach as cloch a bhí á hiompar ina phóca aige. Cuireadh prátaí, pónairí agus ispíní leis an gcloch chun anraith a dhéanamh. Tríd an ainm “Sopa da Pedra” a cheangal leis an anraith a bhfuil cur síos air sa scéal, agus trí chosúlacht a chomhábhar le comhábhair anraith Almeirim, is gearr go raibh idir fhíric agus fhicsean fite fuaite ina chéile. Rinneadh fógra amach as an méid sin, fógra a chuidigh le haird a tharraingt ar an “Sopa da Pedra de Almeirim” bunaidh. Ós rud é gur minic a d’iarradh cuairteoirí ar bhialanna an chloch a fheiceáil, ba ghnách ceann a chur sa bhabhla agus an béile á chur ar an mbord.

Tá cáil Sopa da Pedra de Almeirim’ scaipthe ar fud na tíre, agus thar lear chomh maith, de bharr Confraria Gastronómica de Almeirim [Cumann Gastranómach Almeirim], arbh é is cuspóir dó oidhreacht bhardas cheantar Ribatejo ó thaobh an chultúir, na staire, na heitneagrafaíochta agus na cócaireachta de a scaipeadh agus a chaomhnú. ’Amach as gnáthoidis uile Almeirim, is léir gur ceann ar leith é Sopa da Pedra. Taistealaímid ar fud na tíre chun lena chur chun cinn, agus tá an scéal scaipthe cheana féin i dtíortha amhail an Spáinn, an Fhrainc, an Bheilg agus an Ungáir’ arsa Rui Figueiredo, Ardmháistir an Chumainn, arbh é a d’eagraigh an fhéile bhliantúil ’Sopa da Pedra de Almeirim’, ó 2013 i leith.

Tá oiread de cheangal idir an speisialtacht thraidisiúnta sin agus Almeirim, an áit as ar tháinig sí, go bhfuil “Sopa da Pedra de Almeirim” á chun chun cinn le blianta anuas mar íocón tábhachta cócaireachta fíorthábhachtach, ceann de na speisialtachtaí is fearr aithne sa Phortáingéil ar chlár teilifíse atá tiomnaithe do chócaireacht náisiúnta (RTP, 2009, 7 Maravilhas da Gastronomia “Sopa da Pedra” Reportagem; RTP Memória, 2017, Horizontes da Memória, Sopa da Pedra, Almeirim, 1999; TV4Ribatejo, 2009, Morreu a Mãe da Sopa da Pedra).

Riamh ó na 1960idí, tá “Sopa da Pedra de Almeirim” i measc oidis mhóréilimh na ndaoine is mó a bhíonn ag caomhnú agus ag scaipeadh béilí náisiúnta, amhail Maria de Lourdes Modesto [Modesto, M.L. (1982), Cozinha Tradicional Portuguesa [Cócaireacht Thraidisiúnta na Portaingéile], Verbo, Liospóin, an chéad eagrán].

Tá féile bhliantúil Sopa da Pedra á reachtáil gach bliain ó 2013 i leith, tá sí ina hócáid lárnach cheana féin i saol cultúrtha an bhaile agus mealann sí na mílte cuairteoirí. Le tacaíocht na comhairle cathrach, is é Cumann Gastronomic Almeirim a chuireann an ócáid seo chun cinn, cumann a bunaíodh agus é mar aidhm aige an gnáthbhia áitiúil a chur chun cinn, “Sopa da Pedra de Almeirim” go háirithe.

---

(1)  IO L 343, 14.12.2012, p. 1.