Back to EUR-Lex homepage

EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Use quotation marks to search for an "exact phrase". Append an asterisk (*) to a search term to find variations of it (transp*, 32019R*). Use a question mark (?) instead of a single character in your search term to find variations of it (ca?e finds case, cane, care).
Search tips
Need more search options? Use the Advanced search
You are here

Document 52022AE5002

Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir le Togra le haghaidh Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena leagtar síos forálacha sonracha le haghaidh na gclár comhair 2014–2020 le tacaíocht ón Ionstraim Eorpach Chomharsanachta agus faoi sprioc an chomhair chríochaigh Eorpaigh, tar éis suaitheadh a bhaint as cur chun feidhme clár (COM(2022) 362 – 2022/0227 (COD))

EESC 2022/05002

IO C 75, 28.2.2023, p. 195–197 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, GA, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

28.2.2023   

GA

Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh

C 75/195

Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir le Togra le haghaidh Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena leagtar síos forálacha sonracha le haghaidh na gclár comhair 2014–2020 le tacaíocht ón Ionstraim Eorpach Chomharsanachta agus faoi sprioc an chomhair chríochaigh Eorpaigh, tar éis suaitheadh a bhaint as cur chun feidhme clár

(COM(2022) 362 – 2022/0227 (COD))

(2023/C 75/29)

Rapóirtéir:

Andris GOBIŅŠ

Comhairliúchán

Parlaimint na hEorpa, 27.9.2022

Comhairle an Aontais Eorpaigh, 17.8.2022

Bunús dlí

Airteagal 304 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh

Rannóg atá freagrach

Caidreamh Seachtrach

Dáta a glactha sa seisiún iomlánach

27.10.2022

Seisiún iomlánach Uimh.

573

Toradh na vótála

(ar son/in aghaidh/staonadh)

117/1/3

1.   Conclúidí agus moltaí

1.1.

 Tacaíonn Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa (CESE) le cur chuige an Choimisiúin Eorpaigh, na Parlaiminte agus na gComhairle le gach a dhéanamh dár gá chun an rialachán atá beartaithe a fhormheas (tá rud ar iarraidh anseo b’fhéidir) a thúisce is féidir, agus áitíonn sé go dtabharfaí i bhfeidhm é faoi thús mhí na Samhna 2022 ar a dhéanaí.

1.2.

 Ós rud é go bhfuil gá le formheas gan mhoill, is dócha go bhféadfaí an rialachán a ghlacadh gan athruithe sa chéad chéim, agus is éard a mholann CESE athbhreithniú le linn an dara céim agus na feabhsuithe atá beartaithe thíos a thabhairt san áireamh an uair sin. Ba cheart go gcuirfeadh na hathruithe atá beartaithe leis an díospóireacht agus leis na hullmhúcháin ar na hathruithe atá le cur ar na rialacháin agus ar na cláir leantacha.

1.3.

 Is díol sásaimh do CESE a thapúla a rinne institiúidí an Aontais gníomh sa chás seo, agus is díol sásaimh dóibh dá réir solúbthacht a bheith ann le tionscadail a reáchtáil faoi mar a bheidh gá leo ach a mbeidh cogadh críochnaithe, an cogadh gan chúis gan náire a chuir an Rúis ar an Úcráin. Gníomh a dhéanamh go tapa, sin é an t-aon bhealach atá ann má táthar le cloí le luachanna agus le prionsabail an Aontais.

1.4.

 Tacaíonn CESE le haidhm na solúbthachta i leasú chuspóir na dtionscadal atá ar bun faoi láthair. Fágfaidh an tsolúbthacht sin gur féidir machnamh a dhéanamh ar na riachtanais atá ag teacht aníos do na húdaráis bhainistíochta, agus tabharfaidh sé deimhneacht dhlíthiúil dóibh leis na tionscadail a reáchtáil agus a shaothrú de réir na rialacha agus ciallóidh sé nach mbeidh móran teorainneacha ann fad a bhaineann le cúrsaí iniúchta. Tá tábhacht ar leith leis óir is go cúlghabhálach a chuirfear an rialachán i bhfeidhm ó thús an ama a raibh an cogadh á fhearadh gan eatramh.

1.5.

 Meabhraíonn CESE gur iomaí athrú mór atá ar an saol le tamall de mhíonna anuas de bharr an chogaidh i gcoinne na hÚcráine. Ós rud é go bhfuil stádas iarrthóra ar bhallraíocht san Aontas Eorpach ag tír na hÚcráine feasta, agus ós amhlaidh atá méadú ar an ngá atá le hatógáil agus le hullmhú i gcoinne an gheimhridh ann, teastaíonn breis solúbthachta sna gníomhaíochtaí incháilithe mar aon le sainmhíniú níos leithne ar ghníomhaíochtaí comhair trasteorann/réigiúnacha le haghaidh tionscadail atá ar bun faoi láthair, tionscadail a bhfuil sé pleanáilte iad a dheonú faoi mar a fhoráiltear sna hathruithe atá beartaithe ar an rialachán (féach na moltaí faoi seo).

1.6.

 Ó cuireadh an cistiú le haghaidh údaráis Chónaidhm na Rúise agus na Bealarúise ar fionraí, agus ós amhlaidh a cuireadh an comhar trasteorann le Cónaidhm na Rúise agus leis an mBealarúis ar fionraí chomh maith, is é smaoineamh ba mhian le CESE a chur chun cinn gach a dhéanamh dár féidir chun na cistí a bhí beartaithe do na cláir chomhair sin i dtús ama a chur i dtreo na gclár comhair leis an Úcráin anois.

1.7.

 Ó tharla an tsochaí shibhialta ar thús cadhnaíochta in atógáil na hÚcráine agus in ullmhú na tíre d’aontachas AE, ba cheart aird ar leith a thabhairt ar chistí a leithdháileadh ar obair eagraíochtaí na sochaí sibhialta, lena n-áirítear athdheonú na gcistí.

2.   Barúlacha ginearálta

2.1.

 Tacaíonn CESE le cuspóirí an togra, agus is díol sásaimh dó an rún atá ann le cur chuige solúbtha a chur sna cláir chomhair faoin Ionstraim Eorpach um Chomharsanacht (ENI) chun léiriú a thabhairt ar na riachtanais atá ag teacht chun cinn mar thoradh ar an ionsaí míleata gan chúis agus gan náire a rinne an Rúis i gcoinne na hÚcráine, agus an tionchar a bheidh aige sin ar an Aontas Eorpach agus ar chuid de réigiúin an Aontais san oirthear go háirithe, mar aon leis an tionchar atá ag leathnú phaindéim COVID-19 ar an Aontas Eorpach.

2.2.

 Aithníonn CESE an dícheall mór atá á ndéanamh ag na rialtais náisiúnta, ag údaráis áitiúla agus ag sochaí shibhialta Bhallstáit chomharsanachta an Aontais, na Moldóive agus na hÚcráine chun freastal ar na daoine easáitithe ón Úcráin atá ag teitheadh go líonmhar ó ionradh na Rúise, agus is díol sásaimh dó go dtacaíonn sé le húsáid shaincheaptha na gclár um chomhar trasteorann chun riachtanais na cabhrach daonnúla a chumhdach.

2.3.

 Admhaíonn CESE go bhfuil dúshláin mhóra roimh údaráis na hÚcráine ar gach leibhéal, dúshláin nach mór dul i ngleic leo in aon am amháin le cosaint mhíleata na tíre agus le caomhnú an gheilleagair, toisc líon mór daoine a bheith á lot agus á leonadh, toisc líon mór tithe a bheith á scrios, toisc an bonneagar a bheith á mhilleadh, toisc sciar mór den daonra a bheith á easáitiú, toisc táirgeacht agus córas iompair na tíre a bheith ina gcíor thuathail, toisc brú dífhasaigh a bheith ar an mbuiséad agus toisc fadhbanna go leor nach iad a bheith ag déanamh tinnis don tír de dheasca ionsaí na Rúise. Ba cheart gur chúnamh a bheadh sna cláir um chomhar trasteorann leis an Úcráin i laghdú an ualaigh sin, rud a thabharfadh deiseanna do na tairbhithe freagairt do na riachtanais atá ann de dheasca an chogaidh.

2.4.

 Is díol sásaimh do CESE gur bronnadh stádas tíre is iarrthóir ar bhallraíocht san Aontas Eorpach ar an Úcráin agus ar an Moldóiv le déanaí, agus cuireann sé i bhfios gur gá don Aontas tacaíocht chuimsitheach a chur ar fáil do na tíortha sin agus iad á n-athchóiriú féin chun lánpháirtíochta san Aontas, athchóirithe atá á ndéanamh ainneoin ualach mór an chogaidh. I gcás inarb ábhartha, is éard ba cheart go ndéanfadh na cláir um chomhar trasteorann cuspóirí neartaithe na hÚcráine agus na Moldóive maidir le lánpháirtiú san Aontas a shruthlíniú ina ngníomhaíochtaí cláir, lena n-áirítear trí bhíthin na taithí ábhartha ar an athchóiriú atá ag tíortha comharsanachta an Aontais. Ba cheart go gcuimseodh sin na hullmhuithe ar an leibhéal áitiúil agus réigiúnach agus ról láidir na n-eagraíochtaí na sochaí sibhialta, lena n-áirítear ról na gcomhpháirtithe sóisialta.

2.5.

 Ó cuireadh an cistiú le haghaidh údaráis Chónaidhm na Rúise agus na Bealarúise ar fionraí, agus ós amhlaidh a cuireadh an comhar trasteorann le Cónaidhm na Rúise agus leis an mBealarúis ar fionraí chomh maith, is é smaoineamh ba mhian le CESE a chur chun cinn gach a dhéanamh dár féidir chun na cistí a bhí beartaithe do na cláir chomhair sin i dtús ama a chur i dtreo na gclár comhair leis an Úcráin anois. Mar gheall ar an siombalachas mór atá ag roinnt leis sin, mar aon le méadú ar na riachtanais, is fiú am go leor agus inniúlacht dá réir a infheistiú san obair chun foras dlíthiúil a aimsiú agus a ullmhú ina coinne. An dáimh atá againn leis na tíortha sin, dáímh atá bunaithe ar an bhfiúntas, is féidir breathnú uirthi mar chuid de scéal na “comharsanachta” leis an Úcráin agus trí léirmhíniú a oireann go maith d’aidhmeanna an chláir sa tréimhse urghnách atá ann faoi láthair.

2.6.

 Tá béim ag CESE ar an ualach urghnách airgeadais atá ar na pobail chomharsanachta a mbíonn líon mór daoine easáitithe de chuid na hÚcráine ag triall orthu. Dá bhrí sin, is díol sásaimh dó rún a bheith ann deireadh a chur le hoibleagáid an chómhaoinithe náisiúnta i gcás cúig chlár trasteorann ENI le Poblacht na Moldóive agus leis an Úcráin.

2.7.

 Is láidir a chuireann CESE i bhfios go bhfuil sé cruthaithe arís eile ról lárnach a bheith ag an tsochaí shibhialta fad a bhaineann le hionsaí na Rúise, agus ag easáitiú na sluaite dá bharr, agus gur mór a chuir siad le gníomhaíochas na sochaí sibhialta san Úcráin agus i dtíortha comharsanachta an Aontais araon, agus go bhfuil na céadta tionscnamh deonach ar fud na tíre agus tionscnaimh dheonacha ón bpobal ag teacht chun cinn freisin chun bia agus foscadh a chur ar fáil, agus chun riachtanais dhaonnúla eile a áirithiú, agus, dá bhrí sin, gur cheart díriú go háirithe ar na cláir trasteorann chun tacú le hobair na sochaí sibhialta. Beidh tábhacht na sochaí sibhialta eagraithe i réim freisin le linn atógáil na hÚcráine gona réigiúin agus le linn an ullmhúcháin don aontachas leis an Aontas Eorpach.

2.8.

 I bhfianaise na géarchéime fuinnimh atá ann faoi láthair, meabhraíonn CESE gur gá dlús a chur leis an aistriú chuig fuinneamh glas agus an éifeachtúlacht fuinnimh a neartú tuilleadh fós. Ba cheart go dtabharfadh na cláir um chomhar trasteorann deis dá dtairbhithe na dúshláin a bheidh ann le linn an gheimhridh a mhaolú, agus ag an am céanna cead a thabhairt dóibh fanacht ar shlí na hinbhuanaitheachta.

2.9.

 Is oth le CESE nach ndearnadh aon chomhairliúchán leis na páirtithe leasmhara nuair a bhí na hathruithe atá beartaithe á ndréachtú aige. Nuair a chuirtear chun feidhme i gceart iad, ní bhíonn aon chur amú ama ann, agus i bhformhór na gcásanna, is feabhas a chuireann siad ar cháilíocht an chinnidh a dréachtaíodh.

2.10.

 Is féidir cur le rath na dtionscadal a chuirtear chun feidhme laistigh den rialachán leasaithe ach leas a bhaint as an dea-chleachtas ó phrionsabal an Chóid Iompair Eorpaigh maidir leis an gcomhpháirtíocht.

3.   Barúlacha sonracha

3.1.

 Cuireann CESE i bhfios go gcuireann an tAontas Eorpach gníomhaíocht leitheadach ar fáil arb é is aidhm di tacú le daoine easáitithe ón Úcráin, e.g. trí CARE, Fast-Care, athruithe ar an mbeartas comhtháthaithe etc. Ba cheart riosca an mhaoinithe dhúbailte a mhaolú. An tsainiúlacht atá i dTionscnamh Comharsanachta na hEorpa, ba cheart cloí leis an bpríomhaidhm atá ann, is é sin an comhar idir AE agus comhpháirtithe an Oirthir. Is dóigh go mbeidh cláir na Rúise agus cláir na Bealarúise in aimhreidh go ceann i bhfad, agus is dóigh go mbeidh méadú ar an ngá atá le comhar san Úcráin agus sa Mholdóiv, agus méadú dá réir ar an leas atá le baint as an gcomhar sin, agus ba cheart an bunús dlí a bheadh le haistrithe sna modhanna oibre agus le comhar leis na stáit sin a ullmhú, e.g. in Airteagal 9, mar aon le hAirteagail 5, 6, 8.

3.2.

 Tá aird ag CESE ní hamháin ar líon na ndaoine easáitithe, ach ar an tionchar mór atá ag ionradh na Rúise ar an Úcráin ar an gcomhar idir an tAontas Eorpach agus an Úcráin gona tíortha comharsanachta. Mar gheall ar an mbac a chuir cabhlach na Rúise ar chalafoirt na hÚcráine ar feadh chósta na tíre, agus mar gheall go bhfuil cuid de na bealaí iompair in oirthear na hÚcráine ina gcíor thuathail, tá sciar mór de thrádáil na hÚcráine, gráinní san áireamh, á atreorú thar teorainn chun an Aontais, rud atá ag cur brú mór ar an mbonneagar trasteorann. Ós rud é gur rímhór an tábhacht atá le honnmhairiú ghrán na hÚcráine agus le honnmhairiú táirgí eile ón tír lena chinntiú nach mbeidh géarchéim ann go domhanda de bharr easpa bia, ba cheart do na cláir trasteorann aghaidh a thabhairt ar na fadhbanna lóistíochta atá ag teacht chun cinn chun uasacmhainn an tsreafa earraí a áirithiú, lena n-áirítear feabhas a chur ar an mbainistiú trasteorann, ar thógáil saoráidí stórála i gcóngar na teorann mar aon le bearta ábhartha nach iad. D’fhéadfadh go mbeadh breis solúbthachta ag teastáil ó na tionscadail sin i leith an sprioc-ama ná mar is foráil faoi láthair in Airteagal 6, cuid 2.

3.3.

 Na costais arda atá ann de bharr na rátaí boilscithe urghnácha arb é cogadh na Rúise is cúis leo, is costais iad ba cheart a bheith incháilithe i ngach tionscadal, ní hamháin na tionscadail a luaitear faoi Airteagal 6, cuid 3.

3.4.

 Tacaíonn CESE leis an togra maidir le bainistiú na gclár trasteorann a éascú, lena n-áirítear athruithe ar na gníomhaíochtaí cláir, rud s mithid i bhfianaise na n-imthosca urghnácha. Cuireann sí i bhfios, áfach, go bhfuil gá le coimircí i gcoinne na mí-úsáide a d’fhéadfaí a bhaint as cistí, agus molann sé rannpháirtíocht na sochaí sibhialta (lena n-áirítear comhpháirtithe sóisialta) sa chinnteoireacht agus san fhaireachán ar ghníomhaíochtaí clár trasteorann a neartú. Sin gnéithe den obair a bhféadfaí béim a chur orthu in Airteagal 7 agus/nó in Airteagal 15.

3.5.

 An fhionraí aontaobhach is foráil in Airteagal 10, cuid 2, ba cheart a mhíniú céard is údar léi maille le tagairt don rialachán seo.

3.6.

 Faoi mar a léirítear in 1.7 agus 2.5, molann CESE comhpháirtithe nua ón tsochaí shibhialta a chur san áireamh (lena n-áirítear féidearthachtaí athdheonaithe), mar aon le comhpháirtithe ón Úcráin, i gcás a raibh comhpháirtithe á dtabhairt i gceist ach iad curtha ar fionraí ó shin. Ba cheart cuid 3 d’Airteagal 10 a athrú dá réir sin. Ina theannta sin, i gcásanna eisceachtúla, d’fhéadfaí a mheas gur comhpháirtithe iad an diaspóra Bealarúiseach nó Rúiseach atá ar son an daonlathais.

3.7.

 Ní mór bearta breise a chur san áireamh chun calaois a chosc nó chun neamhrialtachtaí a d’fhéadfadh teacht chun cinn sa phróiseas cur chun feidhme a bhainistiú. Ba cheart ról neartaithe a bheith ag an tsochaí shibhialta agus ag na comhpháirtithe sóisialta i ndáil leis na próisis sin agus ba cheart an ról atá acu sna coistí faireacháin a neartú freisin. (Airteagal 14 pointe 3).

An Bhruiséil, an 27 Deireadh Fómhair 2022.

Uachtarán Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa

Christa SCHWENG

Top