Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir le Comhionannas inscne

(Tústuairim arna hiarraidh sin d’Uachtaránacht na Seicia)

(2022/C 443/09)

Rapóirtéir:

Milena ANGELOVA

Iarraidh ó Uachtaránacht na Seicia ar an gComhairle	26.1.2022
Bunús dlí	Airteagal 304 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh
Rannóg atá freagrach	An Rannóg um Fhostaíocht, Gnóthaí Sóisialta agus Saoránacht
Dáta a glactha sa rannóg	22.6.2022
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach	13.7.2022
Seisiún iomlánach Uimh.	571
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh)	194/13/13

1.   Conclúidí agus moltaí

1.1.

Tá Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa (CESE) á chur i bhfáth nach féidir an comhionannas inscne a fheabhsú ar bhealach inbhuanaithe mura gcothaítear cultúr an chomhionannais inscne ar feadh an tsaoil, cultúr a bhaineann le saol iomlán an duine agus ina soláthraítear bearta a chuirtear in oiriúint do na saintréithe agus na riachtanais ar leith a bhaineann le gach céim den saol sin. Ós rud é gur ceist chultúir atá ann, ní féidir an sprioc sin a bhaint amach le beartais agus bearta aonair amháin, tá aitheantas, úinéireacht agus tiomantas leanúnach gach gníomhaí den tsochaí de dhíth.

1.2.

Ní mór cultúr an chomhionannais inscne ar feadh an tsaoil a chothú ó thús na luath-óige trí shampla a thabhairt do leanaí sa teaghlach, agus leanúint den sampla sin ar feadh na naíscolaíochta agus gach céime den scoil. Tá CESE ag iarraidh ar na Ballstáit, trína mbeartas oideachais féin, an teagasc inscne-neodrach a chur chun cinn, idir eolas, scileanna sóisialta agus chomhthéacsanna foghlama atá saor ó steiréitíopaí inscne.

1.3.

Chun cultúr an chomhionannais inscne ar feadh an tsaoil a chothú a thuilleadh, ní foláir comhionannas inscne a chothú i ngach gníomhaíocht eacnamaíoch agus shochaíoch, lena n-áirítear gnólachtaí, seirbhísí poiblí agus an saol polaitiúil. Creideann CESE gur bealach riachtanach é le dul chun cinn a dhéanamh an comhionannas inscne a fhothú go córasach i gcomhthéacsanna éagsúla.

1.4.

Tá sé á mholadh ag CESE go ndéanfaidh na Ballstáit, arna dtacú ag an gCoimisiún agus CESE, i dteannta comhpháirtithe sóisialta agus eagraíochtaí ábhartha na sochaí sibhialta, feachtas múscailte feasachta agus faisnéise a mbeidh raon fada fairsing aige a sheoladh chun cultúr an chomhionannais inscne ar feadh an tsaoil a chur chun cinn. Ba cheart aird ar leith a thabhairt ar an ról lárnach atá ag na meáin thraidisiúnta agus na meáin shóisialta araon mar ardáin ar ar féidir dearcthaí a mhúnlú.

1.5.

Leis an bhfeachtas, ba cheart aird na gcinnteoirí a tharraingt ar staid agus dul chun cinn an chomhionannais inscne sa Bhallstát lena mbaineann agus na Ballstáit a spreagadh chun dea-shampla a lorg ina chéile agus dea-chleachtas a roinnt eatarthu féin. Chomh maith leis sin, ba cheart do ghníomhaithe polaitiúla, cinnteoirí agus eagraíochtaí poiblí ceannaireacht a thabhairt le dea-shampla tríd an gcomhionannas inscne a fheabhsú ina gcuid gníomhaíochtaí féin.

1.6.

I bhfianaise an tionchair shuntasaigh a bhíonn ag cinntí polaitiúla ar shaol an tsaoránaigh, tá comhionannas inscne thar a bheith tábhachtach maidir le rannpháirtíocht sa chinnteoireacht pholaitiúil ar an leibhéal náisiúnta, réigiúnach agus bardasach. Ar mhaithe le sciar na bpolaiteoirí ban a mhéadú ar gach leibhéal, caithfear feasacht na vótálaithe, mar aon le feasacht gach páirtí a ainmníonn na hiarrthóirí, a mhéadú agus cultúr a chothú ina spreagtar mná le páirt ghníomhach a ghlacadh sa saol polaitiúil, agus ina gcuirtear ar a gcumas déanamh amhlaidh.

1.7.

Tá CESE ag iarraidh arís eile ar an lucht ceaptha beartas ar gach leibhéal, ós rud é go bhfuil gá le bearta a thabhairt isteach i roinnt réimsí beartais chun an comhionannas inscne a fheabhsú, prionsabal an phríomhshruthaithe inscne a leanúint agus gné an chomhionannais inscne a chur san áireamh i ngach cinneadh, lena n-áirítear iad siúd a bhaineann le buiséadú, infheistiú agus cistiú, soláthar poiblí san áireamh.

1.8.

I bhfianaise na ndúshlán atá ag teacht chun cinn mar gheall ar an daonra a bheith ag dul in aois agus an gá atá lena chinntiú gur ann do lucht saothair oilte, is tábhachtaí fós cuimsitheacht na margaí saothair. Dá bhrí sin, is den ríthábhacht é aon chonstaic atá ann a bhaint agus dreasachtaí a chur ar fáil le haghaidh rannpháirtíocht fhoriomlán na mban i margaí saothair, beag beann ar ghairm, tasc nó aois. Mar shampla, ó thaobh feabhas a chur ar an gcomhionannas inscne de, tá ról ag socruithe solúbtha oibre, saoire tuismitheora agus cánachas, chomh maith le cineálacha eile dreasachtaí. Maille le creataí reachtacha, ba cheart na módúlachtaí praiticiúla a leagan síos trí úsáid a bhaint as na deiseanna atá ann cómhargáil a dhéanamh idir na comhpháirtithe sóisialta.

1.9.

Ós rud é nach mór an téarnamh tar éis na paindéime a dhéanamh i gcomhréir leis an aistriú glas agus an t-aistriú digiteach, is riachtanaí fós inniúlachtaí eolaíochta, teicneolaíochta, innealtóireachta agus matamaitice (ETIM). Ó thaobh comhionannas inscne de agus ó thaobh leithscaradh a chosc, tá sé tábhachtach cailíní a mhealladh chun staidéar a dhéanamh ar ábhair ETIM, agus, san am céanna, níos mó buachaillí a mhealladh chun staidéar a dhéanamh agus cur isteach ar ghairmeacha i réimse an chúraim agus an oideachais. Ba cheart na gnéithe sin a leabú sa ghairmthreoir agus i mbearta chun foireann a choinneáil.

1.10.

Tá CESE den tuairim gur den ríthábhacht é ceannaireacht na mban a chur chun cinn i ngnólachtaí, in eagraíochtaí poiblí agus in eagraíochtaí na gcomhpháirtithe sóisialta. Tá sé ag iarraidh ar na Ballstáit, eagraíochtaí gnó agus na comhpháirtithe sóisialta cláir oiliúna agus mheantóireachta a sheoladh atá dírithe ar cheannairí ban agus mná ar iarrthóirí iad ar róil mar stiúrthóirí in eagraíochtaí poiblí nó ar róil ar an mbord nó mar fheidhmeannach sinsearach i ngnólachtaí, ceardchumainn agus eagraíochtaí príobháideacha. Is díol sásaimh dó chomh maith an comhaontú polaitiúil ar tháinig Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle air le déanaí i dtaobh na Treorach maidir le feabhas a chur ar an gcothromaíocht inscne i measc stiúrthóirí cuideachtaí a liostaítear ar stocmhalartáin agus tá sé ag iarraidh ar institiúidí an Aontais an Treoir sin a chur i bhfeidhm go pras agus go héifeachtúil.

1.11.

Ní mór aon chonstaic atá roimh fhiontraíocht na mban a bhaint chomh maith. Ós rud é gur réamhriachtanas le haghaidh fiontraíochta é rochtain ar mhaoiniú, ní mór a áirithiú go bhfuil rochtain chothrom ag mná ar mhaoiniú príobháideach agus ar chistiú poiblí araon. Chomh maith leis sin, tá CESE ag iarraidh ar na Ballstáit infheistíocht phoiblí iomchuí a dhéanamh i dtionscadail a dhéanann an comhionannas inscne a fheabhsú, lena n-áirítear i mbonneagar digiteach agus bonneagar cúraim.

1.12.

Tá CESE ag iarraidh go dtabharfaí aird chuí ar chomhionannas inscne agus aghaidh á tabhairt ar an tsaincheist maidir le dídeanaithe ón Úcráin. Baineann sé sin le tacaíocht do leanaí chun rochtain a fháil ar chúram agus scolaíocht, le mná a lánpháirtiú i margaí saothair trí fhostaíocht ar ardcháilíocht, agus le rochtain ar sheirbhísí sláinte gnéis agus atáirgthe.

2.   Barúlacha ginearálta

2.1.

Freagra atá sa tuairim seo ar an iarraidh ó Uachtaránacht na Seicia breathnú ar an dul chun cinn atá déanta ó thaobh comhionannas inscne de agus ó thaobh na n-uirlisí agus bearta atá ann maidir lena fheabhsú i gcomhthéacsanna éagsúla, mar shampla an saol tar éis na paindéime, téarnamh agus fostaíocht, cumhachtú daoine óga, oideachas agus scileanna, fiontraíocht agus ceannaireacht chorparáideach, cothromaíocht oibre is saoil, agus an tsaincheist maidir le himirce agus dídeanaithe, lena n-áirítear i gcomhthéacs an chogaidh san Úcráin. Tugadh aghaidh ar na saincheisteanna sin roimhe seo i dtuairimí ó CESE atá ann cheana agus tá aghaidh á tabhairt ar roinnt mhaith gnéithe eile comhionannais inscne i dtuairimí eile ó CESE (1), a raibh, mar shampla, saincheisteanna amhail dálaí oibre agus pá, bonneagar cúraim, bochtaineacht agus bochtaineacht fuinnimh, agus foréigean inscnebhunaithe san áireamh iontu.

2.2.

Príomhchúis le daoine a bheith fágtha ar chúl is ea an t-idirdhealú eindéimeach, lena n-áirítear an t-idirdhealú ar bhonn gnéis. Tá CESE á chur i bhfáth go bhfuil an comhionannas inscne fréamhaithe i luachanna an Aontais (2) agus go bhfuil cur chuige iomlánaíoch agus cothrománach ag teastáil chun an comhionannas idir fir agus mná a chur chun cinn agus deireadh a chur le héagothromaíochtaí. Ní féidir an comhionannas inscne a fheabhsú ar bhealach inbhuanaithe mura gcothaítear cultúr an chomhionannais inscne ar feadh an tsaoil, cultúr a bhaineann le saol iomlán an duine agus ina soláthraítear bearta a chuirtear in oiriúint do na saintréithe agus na riachtanais ar leith a bhaineann le gach céim den saol sin.

2.3.

Ní mór cultúr an chomhionannais inscne ar feadh an tsaoil a chothú ó thús na luath-óige trí shampla a thabhairt do leanaí sa teaghlach, trí chearta comhionanna gach baill den teaghlach a choimirciú, trí iompar fulangach a thaispeáint mar an t-iompar a mbítear ag súil leis, agus trí spás agus am príobháideach gach duine a urramú. Ba cheart gach claontacht maidir le gníomhaíochtaí, tascanna agus obair a roinnt ar bhonn “baineann” agus “fireann” a sheachaint, agus gan aon chineál iompair mhíchothroim a léiriú ná a mhúineadh. Bainfear an méid sin amach ar bhonn a fhoghlamtha i mbun a dhéanta agus tosófar air ag céim chomh luath le cúram na haire don leanbh agus don naíonán, cúram a roinnfidh an bheirt tuismitheoirí go cothrom eatarthu féin agus uainíocht chóir á déanamh acu ar a chéile. Déanfaidh siad an méid sin go léir ar bhealach tacúil ionas nach sárófar a gcearta faoi seach chun príobháideachais, chun obair a dhéanamh agus chun sosa. Tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit a seacht ndícheall a dhéanamh tacú leis an mbeirt tuismitheoirí a saol príobháideach agus a saol gairmiúil a thabhairt le chéile agus roghanna iomchuí a thabhairt do theaghlaigh. Tá sé fíorthábhachtach go gcuirfear an Treoir maidir le Cothromaíocht Oibre is Saoil chun feidhme go héifeachtach agus go ndaingneofar oideachas agus cúram luath-óige inrochtana agus inacmhainne.

2.4.

Tosaíonn lánpháirtiú leanaí sa tsochaí chomh luath agus a thosaíonn siad sa naíolann agus ansin ar an naíscoil. Dá bhrí sin, ní mór do na cineálacha sin saoráidí cúraim teagasc agus oiliúint láidir a fhorbairt i dtaobh chultúr an chomhionannais inscne ar feadh an tsaoil. Is leor ann féin gur mná iad an chuid is mó de na hoibrithe a fhostaítear i roinnt mhaith de na saoráidí sin leis an steiréitíopa nó an chreidiúint a chur i dtreis gur cúram do mhná é leanaí a thógáil agus aire a thabhairt dóibh.

2.5.

Is é an chéad phríomhchéim eile atá le glacadh ná teagasc inscne-neodrach agus comhthéacsanna foghlama saor ó steiréitíopaí inscne a chur ar fáil do dhaoine óga i rith bhlianta na scoile. Tá beag is fiú déanta in go leor Ballstát dá thábhachtaí atá sé sin. Is den ríthábhacht é, mar shampla, suim na leanaí in ábhair ETIM a chothú de réir a bhfuil ar siúl ina n-inchinn seachas de réir a n-inscne, chun a áirithiú go ndéanfar na hinniúlachtaí atá acu agus an cumas atá iontu a spreagadh agus a fhorbairt ina iomláine ionas go rachaidh sé chun tairbhe dóibh sa chuid eile dá saol. Anuas ar ghné an eolais, tá sé chomh tábhachtach céanna a áirithiú go bhfoghlaimeoidh leanaí agus daoine óga scileanna sóisialta agus scileanna riachtanacha eile agus go bhforbróidh siad éirim mhothúchánach ar bhealach inscne-neodrach, gan aon lipéadú míchothrom ná claontachtaí a bhrú orthu. Tá sé sin bainteach freisin le droim láimhe a thabhairt le steiréitíopaí inscne a bhaineann le cuma an duine.

2.6.

Is gné ríthábhachtach de chultúr an chomhionannais inscne ar feadh an tsaoil é féinmheas agus féinmhuinín a chothú i leanaí agus i ndaoine óga, rud a d’fhéadfadh, sa chás is fearr, bonn a chur faoi mheon dearfach as a dtiocfadh tuiscint ar cad is comhionannas ann agus a bhfíorófaí an comhionannas dá thoradh sa chuid eile dá saol.

2.7.

D’fhonn comhionannas inscne a fheabhsú, cuidiú le forbairt gairme agus coinneáil post, agus leithscaradh a chosc i gcúrsaí léinn agus gairme, tá sé tábhachtach gairmthreoir a chur ar fáil ina n-urramaítear an comhionannas inscne. Cé go bhfuil sé tábhachtach cailíní a mhealladh chun staidéar a dhéanamh ar ábhair ETIM, tá sé tábhachtach freisin níos mó buachaillí a mhealladh chun staidéar a dhéanamh agus cur isteach ar ghairmeacha i réimse an chúraim agus an oideachais, go háirithe i bhfianaise riachtanais chúraim mhéadaitheacha an daonra atá ag dul in aois (3).

2.8.

Chun tacú le cultúr an chomhionannais inscne ar feadh an tsaoil i rith na haosachta go léir, ní foláir an comhionannas inscne a chothú i saol an teaghlaigh agus in aon ghníomhaíochtaí eacnamaíocha agus sochaíocha araon, lena n-áirítear gnólachtaí, seirbhísí poiblí agus an saol polaitiúil. Ós rud é gur ábhar cultúir é sin, ní féidir an sprioc sin a bhaint amach le beartais agus bearta aonair, tá aitheantas, úinéireacht agus tiomantas leanúnach gach gníomhaí den tsochaí de dhíth. Sa tSualainn, cuir i gcás, tír a bhfuil rialtas feimineach inti dar leis an rialtas féin, glactar cur chuige lena n-áirithítear go bhfuil eolas agus taithí na bhfear agus na mban araon in úsáid chun dul chun cinn i ngach gné den tsochaí a spreagadh (4).

2.9.

Ar mhaithe le dul chun cinn a dhéanamh, creideann CESE go bhfuil sé riachtanach an comhionannas inscne a fhothú go córasach i gcomhthéacsanna éagsúla, agus an creat iomchuí dlíthiúil agus beartais a áirithiú san am céanna. Tá sé á mholadh ag CESE go ndéanfaidh na Ballstáit, arna dtacú ag an gCoimisiún agus Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa, i dteannta comhpháirtithe sóisialta agus eagraíochtaí ábhartha na sochaí sibhialta, feachtas múscailte feasachta agus faisnéise a mbeidh raon fada fairsing aige a sheoladh chun cultúr an chomhionannais inscne ar feadh an tsaoil a chur chun cinn. Ba cheart aird ar leith a thabhairt ar an ról lárnach atá ag na meáin thraidisiúnta agus na meáin shóisialta araon mar ardáin ar ar féidir dearcthaí a mhúnlú, mar shampla leis an bhfhógraíocht.

2.10.

Leis an bhfeachtas, ba cheart aird na gcinnteoirí a tharraingt ar staid agus dul chun cinn an chomhionannais inscne sa Bhallstát lena mbaineann, leis an méid sin a thomhas de réir an Innéacs Comhionannais Inscne, cuir i gcás. Chomh maith leis sin, ba cheart na Ballstáit a spreagadh leis an bhfeachtas chun dea-shampla a lorg ina chéile agus dea-chleachtais a roinnt. Ba cheart do na húdaráis riaracháin phoiblí agus d’eagraíochtaí poiblí ceannaireacht a thabhairt le dea-shampla tríd an gcomhionannas inscne a fheabhsú ina gcuid gníomhaíochtaí féin. Mar dhea-chleachtas, tá CESE ag moladh go ndéanfaidh na gníomhaithe sin, i dteannta ceardchumann, eagraíochtaí fostaithe agus eagraíochtaí na sochaí sibhialta, comhdhéanamh a mboird bhainistíochta agus mhaoirseachta ó thaobh inscne de a chur in iúl don phobal. Ar mhaithe leis an mbraistint dhearfach sin a mhúscailt i measc an tsochaí trí chéile, ba cheart teachtaireachtaí diongbháilte maidir leis na buntáistí a bhaineann le comhionannas inscne a dhíriú go háirithe ar fhir agus buachaillí san fheachtas.

2.11.

I bhfianaise an tionchair shuntasaigh a bhíonn ag cinntí polaitiúla ar shaol an tsaoránaigh, tá comhionannas inscne thar a bheith tábhachtach maidir le rannpháirtíocht sa chinnteoireacht pholaitiúil ar an leibhéal náisiúnta, réigiúnach agus bardasach. Is gá cur le feasacht na vótálaithe, chomh maith le feasacht na bpáirtithe a ainmníonn na hiarrthóirí, má táthar chun an sciar de na polaiteoirí ar mná iad a mhéadú.

2.12.

Ós rud é go bhfuil gá le bearta a thabhairt isteach i roinnt réimsí beartais chun comhionannas inscne a fheabhsú, tá CESE ag iarraidh arís eile ar an lucht ceaptha beartas ar na leibhéil iomchuí prionsabal an phríomhshruthaithe a leanúint agus gné an chomhionannais inscne a chur san áireamh i ngach cinneadh, lena n-áirítear cinntí maidir le buiséid, infheistiú agus cistiú, agus freisin i dtaobh soláthar poiblí. Ní mór freisin faireachán agus measúnú cuí a dhéanamh ar an bpríomhshruthú inscne. Anuas air sin, tá cur chuige iomlánach ag teastáil le haghaidh an chomhionannais inscne, agus aird ar leith á tabhairt ar na cásanna ina bhfuil an comhionannas inscne i gceist i dteannta saintréithe eile, amhail míchumas, bunadh eitneach, tuismitheoireacht aonair, stádas socheacnamaíoch, aois nó claonadh gnéis agus mar sin de.

2.13.

Tá CESE ag moladh d’institiúidí, Ballstáit agus geallsealbhóirí uile an Aontais úsáid ghníomhach a bhaint as an obair luachmhar atá déanta ag an Institiúid Eorpach um Chomhionannas Inscne (EIGE), mar shampla i gcás a bhaineann le sonraí agus staidreamh atá imdhealaithe ó thaobh inscne de. Ba mhaith le CESE a léiriú chomh maith a thábhachtaí atá cuimsiú gníomhach na gcomhpháirtithe sóisialta a mhéid a bhaineann le comhionannas inscne a chur chun cinn, ós rud é go bhfuil sé sin nasctha, ar go leor bealaí, go díreach leis an margadh saothair agus le dálaí oibre. Príomhuirlis is ea an chómhargáil chun an comhionannas inscne i saol na hoibre a bhaint amach. Tá sé tábhachtach chomh maith CESE a úsáid mar ardán gníomhach chun obair ar chultúr an chomhionannais inscne ar feadh an tsaoil a chothú.

3.   Barúlacha sonracha — fostaíocht sa téarnamh ón bpaindéim

3.1.

Cé gur ghoill paindéim COVID-19 ar mhná agus fir araon, ní hionann na tionchair a bhí aici orthu agus cuireadh i mbaol an dul chun cinn a rinneadh sna Ballstáit le deich mbliana anuas, ó thaobh na héagothromaíochtaí inscne i saol na hoibre a laghdú, de dheasca éifeachtaí na géarchéime. Ní hamháin go bhfuil an chothromaíocht oibre is saoil curtha as a riocht de dheasca na paindéime, ach is iad na mná is measa atá buailte aici i ngeall ar chaillteanas post nó dífhostaíocht shealadach, ós rud é gurb iad na hearnálacha siúd a bhfuil na mná mar thromlach iontu is mó dá ndearnadh difear (5). Is mó is dóichí freisin go bhfaighfí tuairisc ó fhiontraithe ar mná iad gur dúnadh gnólacht de dheasca na paindéime ná go bhfaighfí tuairisc ó fhear. Ba san Eoraip agus i Meiriceá Thuaidh a bhí an bhearna ba mhó a tuairiscíodh idir na hinscní, áiteanna a bhfuil seans 50 % níos mó iontu go ndéanfadh mná seachas fir scor a thuairisciú (6).

3.2.

Ó thaobh an chomhionannais inscne agus na héagsúlachta de, tá sé ar cheann de phríomhdhúsláin an téarnaimh tar éis na paindéime a áirithiú go bhfuil na pleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta íogair ó thaobh inscne de agus go bhfuil gníomhaíochtaí spriocdhírithe san áireamh iontu chun an comhionannas inscne a fheabhsú sa mhargadh saothair. Leis na bearta sin, ba cheart na dálaí cuí a chruthú le haghaidh na fiontraíochta agus chun gnó a dhéanamh, lena n-áirítear creat fioscach tacúil agus na constaicí atá roimh fhiontraíocht na mban a bhaint.

3.3.

Tá baint ag an ngá atá le costaicí a bhaint agus dreasachtaí a chur ar fáil le rannpháirtíocht fhoriomlán na mban i margaí saothair, beag beann ar ghairm agus tasc. Tá baint aige sin freisin le mná ó liath go leanbh. Cé go bhfuil sé ríthábhachtach páirt a thabhairt do dhaoine óga sna margaí saothair trí dheiseanna a chur ar fáil dóibh le haghaidh poist ardcháilíochta, tá sé tábhachtach freisin deiseanna a chur ar fáil do dhaoine scothaosta a gcion féin a dhéanamh ar bhealach cuí (7). I bhfianaise na ndúshlán atá ag teacht chun cinn mar gheall ar an daonra a bheith ag dul in aois agus lucht saothair oilte a bheith ag dul i laghad i roinnt earnálacha, is tábhachtaí fós cuimsitheacht na margaí saothair, ó thaobh na maicreacnamaíochta de chomh maith.

3.4.

Tá béim á leagan ag CESE ar an ngá atá leis an Treoir maidir le Cothromaíocht Oibre is Saoil a thrasuí go huaillmhianach agus go héifeachtach chomh maith. D’fhonn cothromaíocht oibre is saol níos fearr a chur chun cinn agus a éascú do thuismitheoirí, leagfar síos na módúlachtaí praiticiúla i bpróiseas na cómhargála, arb í sin an ionstraim cheart chun na réitigh agus na cleachtais is fearr a chur san áireamh ar mhaithe le leas na n-oibrithe agus na ngnólachtaí. Mar shampla, i dteannta socruithe solúbtha oibre agus saoire solúbtha tuismitheora atá íoctha, tá ról maidir leis an gcomhionannas inscne a fheabhsú ag cánachas agus dreasachtaí eile chun go bhfanfaidh mná sa mhargadh saothair. Ach pá iomchuí a bheith ann do shaoire atharthachta, go háirithe sna chéad mhíonna, spreagfaí an t-athair saoire níos faide a ghlacadh, rud a bheadh cabhrach dó chun caidreamh níos dlúithe a chothú leis an leanbh agus a chabhródh leis an máthair teacht ar ais chuici féin, agus a cothromaíocht oibre is saoil a fheabhsú san am céanna. Cabhraíonn cánachas ar leith ar ioncam céilí leis an mbeirt tuismitheoirí a spreagadh le bheith gníomhach sa mhargadh saothair. Ní foláir a thabhairt faoi deara, maidir le bearta a éascaíonn agus a dhreasaíonn obair, go cuireann siad le pinsin níos cuibhiúla freisin.

3.5.

Cé gur tháinig méadú le deich mbliana anuas ar rannpháirtíocht na mban i margaí saothair, is ann go fóill do leithscaradh soiléir inscne (8). Níl deireadh go fóill leis na héagothromaíochtaí maidir le rochtain na mban ar oideachas agus ar dheiseanna eacnamaíocha, cé gur san Eoraip atá na rátaí is lú éagothromaíocht i gcomparáid le háiteanna eile ar domhain, bíodh is go bhfuil roinnt difríochtaí idir Iarthar agus Oirthear na hEorpa (9). Chomh maith leis sin, d’iarr CESE go dtabharfar bearta isteach go pras chun na bearnaí pá agus pinsin idir fir agus mná a dhúnadh i ngach réimse agus earnáil, go háirithe trí bhearta ceangailteacha maidir le trédhearcacht pá (10), agus tá sé á chur i bhfáth aige gur de dheasca na bearna pá gur measa an bhearna phinsin, rud atá ina bhagairt ar na mná go háirithe.

Thairis sin, déanann an comhthéacs cultúrtha agus steiréitíopaí traidisiúnta difear do na roghanna a dhéanann mná maidir le gairm. Mar shampla, tá i bhfad níos mó ban ná fir ag obair i réimse an oideachais, réimse an chúraim, réimse an tsláinte agus i réimsí sóisialta, agus tá i bhfad níos mó fear ag obair in earnálacha amhail an earnáil tógála agus tionscail throma.

3.6.

Agus comhionannas inscne á chur chun cinn mar chuid de chlár oibre cuimsitheach inbhuanaithe um fhorbairt tionscail, ní mór iarrachtaí a dhíriú ní hamháin ar iomaíochas earnálacha eacnamaíocha a bhfuil líon suntasach ban ag obair iontu cheana a neartú, ach freisin ar a chur ar a gcumas a bheith rannpháirteach in earnálacha agus róil nua. De réir mar a thagann mná isteach in earnálacha agus gairmeacha a gcoinnítí amach astu iad, beidh earnálacha atá ag teacht chun cinn in ann borradh a chur fúthu féin trí thacair scileanna níos saibhre agus níos ilghnéithí a chur chun lántairbhe. Tá sé riachtanach poist ardcháilíochta a thairiscint chun a áirithiú nach gcuirfear na héagothromaíochtaí inscne atá ann cheana féin ar aghaidh chuig na hearnálacha nua sin.

3.7.

Tá leithscaradh inscne le feiceáil san oideachas freisin. Cé go mbaineann mná céimeanna amach ó institiúidí oideachais tríú leibhéal agus go ngabhann siad don fhoghlaim ar feadh an tsaoil, is fearr leo ábhair nach iad an eolaíocht, an teicneolaíocht, an innealtóireacht agus an mhatamaitic iad. Ós rud é nach mór an téarnamh tar éis na paindéime a dhéanamh i gcomhréir leis an aistriú glas agus an t-aistriú digiteach, tá ról níos riachtanaí fós ag inniúlachtaí ETIM. Ina theannta sin, is den ríthábhacht scileanna mothúchánacha (mar shampla, scileanna pearsanta agus sóisialta) i dteannta inniúlachtaí feidhmiúla óir tá siad sin ina mbonn le hathléimneacht, neart meabhrach, bainistíocht coinbhleachta, comhoibriú agus cumarsáid fhíorasach a éascú. Go deimhin, ní mór díriú sa todhchaí ar an éirim réasúnach agus an éirim mhothúchánach. Ní mór an t-oideachas mothúchánach a chuimsiú i gcultúr an chomhionannais inscne ar feadh an tsaoil, ós rud é gur shonraigh an Fóram Eacnamaíoch Domhanda 2021 go bhfuil an chruthaitheacht, an éirim mhothúchánach agus an cumas fadhbanna casta a réiteach i measc na seacht scil is mó a theastaíonn ón duine sa lá atá inniu ann (11).

3.8.

I ndáil leis an gclaochlú digiteach, is féidir leithscaradh soiléir inscne a fheiceáil san oideachas agus i margaí saothair i dtéarmaí dáileadh céimithe sa teicneolaíocht faisnéise agus cumarsáide (TFC), speisialtóirí TFC, agus eolaithe agus innealtóirí in earnálacha ardteicneolaíochta.

3.9.

Is den ríthábhacht é suim cailíní in ETIM a mhúscailt chun go gcuimseofaí go rathúil i ngairmeacha na todhchaí iad. Anuas air sin, tá bearta dírithe agus cláir forbartha ag teastáil chun cuidiú lena mealladh i dtreo gairmeacha a bhaineann le ETIM agus chun go bhfanfadh siad sna gairmeacha sin. I gceann 10 mbliana, beidh scileanna digiteacha de dhíth i 9 bpost as gach 10 gcinn (12). Sa saol oibre amach anseo, rachfar i dtreo gairmithe teicneolaíochta amhail innealtóirí ríomhaireachta agus speisialtóirí TFC. Is mná iad 65 % de na fostaithe san Eoraip. Faraor, níl iontu ach 17 % de lucht saothair TFC na hEorpa. Ina theannta sin, maidir leis na poist a ngabhfaidh an teicneolaíocht iad faoi 2026, meastar gur poist atá ag mná a bheidh i gceist le 57 % acu (13).

3.10.

Tá rannpháirtíocht na mban i bhforbairt na hintleachta saorga ríthábhachtach d’fhonn algartaim a sheachaint atá bunaithe ar shonraí claonta maidir leis an bhfíorshaol agus a thugann, mar sin, torthaí atá claonta. Tá gá le cur chuige trasnach sa réimse seo chomh maith. Anuas air sin, ós rud é go bhfuil rochtain ar nascacht ardluais agus ar na scileanna digiteacha is bonn le claochlú digiteach rathúil, ní mór fáil agus rochtain a bheith ag gach duine orthu, beag beann ar inscne, aois, míchumas, cúlra socheacnamaíoch, ná suíomh geografach.

3.11.

Ó thaobh an aistrithe ghlais de, cruthaíonn gannionadaíocht na mban i réimsí na teicneolaíochta fadhbanna chomh maith ós rud é go bhfuil gá le forbairt agus tabhairt isteach an-chuid réitigh theicneolaíocha dhifriúla chun dul i ngleic leis an athrú aeráide agus fadhbanna comhshaoil.

3.12.

Cé nach mór scileanna digiteacha agus glasa a mheas mar dhlúthchuid de gach gairm, d’fhéadfadh sé go meallfaidís daoine óga níos mó ná oibrithe níos sine. Ar an taobh eile de, tá difríocht shoiléir ann idir scileanna TFC a bhaineann leis an obair, mar shampla bainistíocht sonraí agus foilsitheoireacht deisce, agus an litearthacht dhigiteach a shamhlaítear atá ag daoine óga go coitianta, eadhon teachtaireachtaí a sheoladh agus an t-idirlíon a úsáid mar chaitheamh aimsire.

3.13.

Seachas inniúlachtaí ETIM, tá sé tábhachtach freisin cailíní a spreagadh chun staidéar a dhéanamh ar ábhair eacnamaíochta agus bhainistíochta d’fhonn iad a ullmhú le haghaidh róil cheannaireachta. Thairis sin, tá sé tábhachtach iad a threorú chun scileanna fiontraíochta agus scileanna bainistithe riosca a fhoghlaim agus a bhféinmhuinín a neartú chun dul i ngleic le siondróm an phasadóra agus é a sheachaint (14). Ag breathnú ar shaintréitheacht an struis i mná, is cosúil go bhfuil claonadh acu chun pearsantachtaí níos indírithí, seachas pearsantachtaí eisdíritheacha, i gcásanna strusmhara. Is ea a bhíonn de thoradh air sin nach dtéann mná sa tóir ar phoist oscailte mar gheall go mbíonn eagla orthu roimh thráchtanna diúltacha ó dhaoine eile, rud a ghoilleann go pearsanta orthu, nach mothaíonn siad go bhfuil siad cáilithe mura gcomhlíonann siad, nó fiú róchomhlíonann siad, na sonraíochtaí sa chur síos ar an bpost, agus nach dteastaíonn uathu gur mar gheall ar iarracht cuóta a bhaint amach a thabharfaí post dóibh. Déantar é sin a nascadh siar go minic le creidiúntaí agus údair eagla (neamh-chomhfhiosacha). Cé go bhfuil gá le bearta praiticiúla ar leibhéal na modhanna teagaisc agus foghlama agus ar leibhéal na gairmthreorach chun scileanna agus inniúlachtaí a fheabhsú, ba cheart na cuspóirí sin a cheangal freisin leis an gclár ginearálta múscailte feasachta maidir le cultúr an chomhionannais inscne ar feadh an tsaoil.

3.14.

Gné shonrach amháin nach mór aghaidh a thabhairt uirthi ná laofacht inscne sa chúram sláinte mar gheall ar easpa taighde, oideachas atá bunaithe ar fhir, mídhiagnóis agus cóireáil easnamhach. Is furasta diagnóis mhícheart nó cógas mícheart a bheith ann mar gheall ar aineolas ar éagsúlachtaí atá bunaithe ar ghnéas agus inscne toisc nach ionann siomptóim na mban agus siomptóim na bhfear nó toisc go mbíonn dáileogacht drugaí bunaithe ar thrialacha cliniciúla arna ndéanamh go príomha ag fir. Tá easnamh taighde ann freisin maidir le riochtaí atá sonrach do mhná, amhail inmheatróis agus sos míostraithe, agus tá easpa sonraí ann freisin atá imdhealaithe ó thaobh inscne de sa taighde, rud a fhágann go bhfuil sé deacair na meicníochtaí a bhaineann le saincheisteanna sláinte a thuiscint agus freagairt iomchuí a fháil, mar shampla, don riosca níos airde do mhná go dtiocfadh COVID-19 fadmharthanach orthu.

3.15.

Ar mhaithe leis an tionchar diúltach atá ag cógas leighis laofa ar rannpháirtíocht na mban sa mhargadh saothair, tá CESE ag cur i bhfáth nach mór éagsúlachtaí atá bunaithe ar ghnéas agus inscne a chur san áireamh, agus aghaidh a thabhairt orthu, i straitéisí uile na hEorpa maidir le sláinte agus cógaisíocht. Thairis sin, ní mór ceart na mban chun cinntí neamhspleácha a dhéanamh maidir lena gcorp féin a urramú ina iomláine.

4.   Barúlacha sonracha — cothromaíocht oibre is saoil

4.1.

Ó thaobh na cothromaíochta oibre is saoil de, tá an-tábhacht ag baint leis an gcomhionannas inscne don gheilleagar agus don tsochaí ós rud é go bhfuil dlúthbhaint aige le folláine, fostaíocht agus rannpháirtíocht fhoriomlán i margaí saothair, agus freisin le gairmeacha agus róil san earnáil phoiblí agus san earnáil phríobháideach araon. Baineann sé sin le tascanna agus cúraimí éagsúla i ngnólachtaí, riarachán agus cinnteoireacht pholaitiúil.

4.2.

Is mó an dúshlán atá roimh mhná ná fir i dtaobh cothromaíocht oibre is saoil toisc gur mó an sciar den obair tí agus freagrachtaí cúraim neamhíoctha a dhéanann mná ná fir. De réir an Innéacs Comhionannais Inscne (15) (16), tá laghdú tagtha ó 2010 ar scór an Aontais Eorpaigh i dtaobh réimse an ama, rud a úsáidtear chun dáileadh na hoibre tí agus na bhfreagrachtaí cúraim a thomhas. Léiriú is ea na héagsúlachtaí suntasacha ó Bhallstát go Ballstát ar na difríochtaí atá iontu i dtaobh córais náisiúnta agus cúltúir theaghlaigh.

4.3.

Tá méadú tagtha ar an méid brú atá ar theaghlaigh maidir leis an gcothromaíocht oibre is saoil mar gheall ar an bpaindéim. Baineann sé sin go háirithe le mná agus máithreacha aonair agus, san am céanna, i dtaobh cúram leanaí, tá comharthaí ann a léiríonn gur laghdaigh an bhearna idir an hinscní toisc teilea-obair a bheith á déanamh ag an mbeirt tuismitheoirí (17). A bhuí leis an teilea-obair, tá go leor deiseanna ann cur leis an gcomhionannas inscne, agus d’fhéadfadh luach sa bhreis teacht as an gcomhordú feabhsaithe. Mar sin féin, tá foláireamh á thabhairt ag CESE chomh maith gur gá a áirithiú nach in olcas a rachaidh dáileadh na hoibre sa bhaile idir mná agus fir, rud atá éagothrom mar atá, mar gheall ar an teilea-obair a bheith ann (18). Rinne an phaindéim difear do chothromaíocht oibre is saoil na mban i róil éagsúla, lena n-áirítear fiontraithe, bainisteoirí, agus fostaithe. Níor cheart a ligean i ndearmad gur minic a bhíonn braistint dhifriúil ag mná i leith na cuntasachta agus na freagrachta nuair a bhaineann sé le “aire a thabhairt do dhaoine eile”.

4.4.

Tá go leor tosca a bhaineann le comhionannas inscne ag brath ar an mbonneagar sóisialta náisiúnta, rud a bhfuil ról tábhachtach aige maidir le rannpháirtíocht níos mó i margaí saothair agus cothromaíocht níos fearr oibre is saoil a bhaint amach. Is iad na córais is léire atá i gceist leis sin ná an córas cúraim, saoire tuismitheora, agus bearta fostaíochta.

4.5.

Tá CESE den tuairim, mar a luaigh sé cheana féin (19), go bhfuil sé tábhachtach go gcuirfidh na Ballstáit an Treoir maidir le Cothromaíocht Oibre is Saoil chun feidhme ar bhealach uaillmhianach, éifeachtúil agus tráthúil, d’fhonn roghanna iomchuí agus níos cothromaí a thabhairt do theaghlaigh, lena n-áirítear saoire tuismitheora íoctha níos fearr don bheirt tuismitheorí a chur chun cinn. Ag an am céanna, ní mór na riachtanais atá ag gnólachtaí, go háirithe FBManna, a chur san áireamh agus an Treoir á cur chun feidhme.

4.6.

Tá CESE á chur i bhfáth an gá atá le hinfheistíocht ó na Ballstáit i gcineálacha éagsúla bonneagair cúraim, lena n-áirítear cúram leanaí, cúram iarscoile, cúram daoine aosta, agus cúram do dhaoine faoi mhíchumas, ar mhaithe le hinrochtaineacht agus inacmhainneacht a áirithiú do chách. Tá CESE ag iarraidh ar na Ballstáit, i dteannta na gcomhpháirtithe sóisialta, ionstraimí iomchuí a ullmhú a chabhróidh le teaghlaigh rochtain éasca éifeachtach a bheith acu ar sheirbhísí tacaíochta agus cúraim.

4.7.

Lena chois sin, tá meon úr de dhíth ar gach leibhéal chun an comhionannas inscne i dtaobh na cothromaíochta oibre is saoil a fheabhsú. Chuige sin, tá sé ríthábhachtach an smaointeoireacht steiréitipiciúil a laghdú agus a bhriseadh ó thaobh na ról sa teaghlach de. Baineann ríthábhacht freisin le cleachtais fostaíochta lena spreagtar an chothromaíocht oibre is saoil do mhná agus fir araon.

5.   Barúlacha sonracha — ceannaireacht

5.1.

Bíodh is go n-áirithítear an comhionannas inscne agus an neamh-idirdhealú ag an obair leis an reachtaíocht, tacaítear le rannpháirtíocht na mban agus na bhfear i gceannaireacht ghnó ní hamháin trí dheiseanna comhionanna a chur ar fáil, ach freisin, trí bhíthin na mbuntáistí níos ginearálta eacnamaíocha agus sochaíocha a bhaineann leis an rannpháirtíocht sin, mar atá rannchuidiú le dearcthaí níos leithne, le cruthaitheacht agus le hiomaíochas (20). Is chun leasa na gcuideachtaí é úsáid a bhaint as ardoideachas agus buanna na mban trína bheith ag tacú le láithreacht na mban ar bhoird agus i róil cheannaireachta eile. Chuige sin, is gá lántuiscint a bheith ann ar na buntáistí a bhaineann leis an éagsúlacht, agus freisin ar an tionchar diúltach a imrítear ar dhaoine aonair agus ar an tsochaí nuair nach gcuirtear an éagsúlacht chun cinn i ngach réimse.

5.2.

Cé go bhféadfaí an-chuid eile a dhéanamh fós leis an scéal a fheabhsú, chonacthas an dul chun cinn ba mhó ar scór an Aontais san Innéacs Comhionannais Inscne ó bhí 2010 ann i réimse na cumhachta, mar a ndéantar dul chun cinn sa chinnteoireacht pholaitiúil agus eacnamaíoch a thomhas. Bá é an dul chun cinn ba shuntasaí a chonacthas an méadú a tháinig ar líon na mban ar bhoird na gcuideachtaí liostaithe móra. Ba é sin ba chúis leis an gcuid is mó den mhéadú a tháinig ar scór an Innéacs (21).

5.3.

Ní hionann na modhanna trína bhfeabhsaítear an éagsúlacht inscne ar bhoird comhlachtaí ó Bhallstát go Ballstát (22) agus tá difríochtaí soiléire ann maidir le cúrsaí mar atá anois agus an dul chun cinn a rinneadh le himeacht aimsire. Tá cuótaí náisiúnta éigeantacha, idir 25 % agus 40 %, glactha ag roinnt Ballstát le haghaidh cuideachtaí móra liostaithe (23). Ar an taobh eile de, tá líon Ballstát ann atá thar mheán an Aontais nó a bhfuil dul chun cinn suntasach déanta acu gan na cuótaí, agus iad ag brath ar fhéinrialú. Sa Fhrainc, áit ar tugadh an reachtaíocht isteach in 2011, is ionann na mná agus os cionn 40 % de na comhaltaí boird agus tá ocht dtír ann ar mná iad os cionn aon trian de na comhaltaí boird atá ann. San am céanna, tá roinnt Ballstát ann ar lú ná 10 % sciar na mban iontu. Is ionann an sciar meánach san Aontas agus thart ar 30 %.

5.4.

Baineann na difríochtaí sin le cuideachtaí aonair chomh maith. Cé go bhfuil an-dul chun cinn léirithe ag na cuideachtaí ardleibhéil, is lú an t-athrú atá le sonrú i gcás na gcuideachtaí atá ag an leibhéal is ísle ó thaobh rangú na gcuideachtaí de (24). Chomh maith leis sin, cé gur ceannairí feidhmiúcháin iad comhaltaí boird go minic, b’fhiú a thabhairt faoi deara, maidir leis na tíortha a léiríonn na torthaí is fearr maidir le líon na mban atá i mbun róil príomhoifigigh feidhmiúcháin i gcuideachtaí móra, gur cosúil nach ionann na tíortha sin agus iad siúd a bhfuil na torthaí is fearr acu ó thaobh comhaltaí ar bhoird cuideachtaí de (25).

5.5.

Mar sin, is cosúil go bhfuil níos mó ná aon mhíniú amháin ar na difríochtaí idir na Ballstáit. Ní haon ionadh é sin, á chur san áireamh go bhfuil ról nach beag ag na difríochtaí idir na traidisiúin agus na cultúir náisiúnta i bhforbairt comhionannais inscne. Níl aon rud níos tábhachtaí ná tacú le forbairt dhearfach, dea-chleachtais a roinnt agus foghlaim ó thaithí daoine eile.

5.6.

Ina theannta sin, tá conclúidí agus moltaí ó CESE maidir leis an ábhar á gcur in iúl aige in athuair (26), agus is díol sásaimh dó an comhaontú polaitiúil ar tháinig Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle air le déanaí i dtaobh na Treorach maidir leis an gcothromaíocht inscne a fheabhsú i measc stiúrthóirí neamhfheidhmiúcháin cuideachtaí liostaithe, a mhol an Coimisiún in 2012. Tá an Coiste ag iarraidh ar institiúidí an Aontais an Treoir sin a chur i bhfeidhm go pras agus go héifeachtúil. Is iad na Ballstáit, agus comhairle á fáil acu ó na comhpháirtithe sóisialta, is fearr atá in ann na bearta praiticiúla is fearr agus is iomchuí a chinneadh chun sciar na mban ar na boird a mhéadú, á choinneáil i gcuimhne gurb iad úinéirí na gcuideachtaí a chinneann comhaltaí an bhoird.

5.7.

Tá CESE den tuairim go bhfuil sé tábhachtach ceannaireacht na mban a chur chun cinn trí chláir chomhchoiteanna do cheannairí ban agus do mhná atá ina n-iarrthóirí ar phoist ar bhoird nó mar fheidhmeannach sinsearach i ngnólachtaí, agus freisin trí oiliúint agus meantóireacht aonair (27). Tá sé sin ina spreagadh do na cuideachtaí infheistiú i gcláir den sórt sin, a bhféadfaí tacú leo le cistiú ón Aontas chomh maith. Ba cheart cothrom an phá a fhaigheann fir a bhfuil na róil chéanna acu a thabhairt do mhná agus ardú céime bainte amach acu chuig róil shinsearacha chorparáideacha, de réir phrionsabal an phá chomhionainn ar obair chomhionann, prionsabal a bhfuil CESE go hiomlán ina fhabhar.

6.   Barúlacha sonracha — fiontraíocht

6.1.

Agus an fhiontraíocht á cur chun cinn, ní mór leas a bhaint as lánacmhainneacht fhéith chruthaitheach na mban agus a gcuid inniúlachtaí. Tá sé léirithe ag fiontraithe ar mná iad go bhfuil siad láidir agus athléimneach freisin in aimsirí géarchéime agus anoird (28).

6.2.

Go deimhin, tháinig an phaindéim anuas go trom ar fhiontraithe ar mná iad, agus sciar díréireach de na freagrachtaí cúraim á iompar acu, scéal nach ndearna an t-easpa seirbhísí cúraim leanaí agus an dianghlasáil ach é a fhágáil níos measa. Ina ainneoin sin, d’éirigh le roinnt mhaith fiontraithe ar mná iad an comhthéacs nua gnó a chur chun a leasa féin agus a bheith ina n-údair spreagtha ag daoine eile, go háirithe ag mná eile, le bheith ina bhfiontraithe iad féin chomh maith agus tuilleadh gnólachtaí a thosú. Bhí éifeachtaí dearfacha aige sin amhail cruthú post agus an fholláine fheabhsaithe a ghabhann leis sin.

6.3.

Tá roinnt de na rátaí is ísle san Eoraip ó thaobh fhiontraíocht na mban de i gcomparáid le cás na mban in áiteanna eile ar domhan (5,7 % i gcomparáid leis an 11 % arb é an meán domhanda é). Míniú amháin air sin is ea go bhfuil rogha níos mó post ag mná i dtíortha na hEorpa, i gcomparáid le háiteanna eile ar domhan. Mar sin féin, ba é ganntanas post an chúis ba choitianta a luadh i leith gnólachtaí a thionscnamh, rud a luaigh níos mó ban ná fir (29).

6.4.

Réamhriachtanas fiontraíochta is ea rochtain ar mhaoiniú agus ní mór rochtain chothrom a áirithiú ó thaobh maoiniú príobháideach agus cistiú poiblí araon de. Tá CESE ag iarraidh go ndéanfaí na critéir a bhaineann le maoiniú ábhartha, amhail an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, a mheasúnú d’fhonn comhionannas san fhiontraíocht a chur chun cinn, agus freisin chun infheistíocht a spreagadh i dtionscadail lena bhfeabhsaítear an comhionannas inscne, lena n-áirítear sa bhonneagar digiteach agus sa bhonneagar cúraim.

6.5.

Tá sé i bhfad níos dóichí san Eoraip nach mbeadh ach líon beag fostaithe (idir duine amháin agus cúigear) ag an mbean a bhfuil a gnóthas féin aici, nó gur dhuine féinfhostaithe í. Tá seans níos mó ann gur mhná ó aoisghrúpaí níos sine a bheadh i gceannas ar fhiontair. Cé go measann mná gur rogha tharraingteach í an fhiontraíocht agus go bhfuil siad, ar an meán, ardoilte, tuairiscíonn siad go mbraitheann siad nach bhfuil bua iontach fiontraíochta acu, a mhéid a bhaineann le deiseanna nua gnó a fheiceáil, na scileanna a bheith acu gnólacht a thionscnamh agus gan ligean don eagla go gclisfeadh orthu cur as dóibh (30).

6.6.

I dteannta cúiseanna cultúrtha, d’fhéadfadh an cineál sin braistinte teacht as na fadhbanna a bhaineann le héilimh na hoibre agus éilimh an teaghlaigh a chumasc le chéile. De thoradh air sin, d’fhéadfadh sé tarlú go gcloífeadh fiontraithe ar mná iad le hearnálacha áirithe agus go mbeadh leisce orthu a ngnólachtaí a fhorbairt. Chun fiontraíocht na mban a spreagadh, ní mór tacú le mná an lámh in uachtar a fháil ar na braistintí agus gnéithe sriantacha sin (31). I gcomhréir leis an gClár Oibre maidir le Rialáil Níos Fearr, arb é straitéis ardleibhéil an Aontais é chun a áirithiú go mbainfidh reachtaíocht an Aontais a cuspóirí amach ar an mbealach is éifeachtaí agus is éifeachtúla i gcoitinne, féadfar tuilleadh dreasachtaí a chur ar fáil trí bhearta a shimplíonn nósanna imeachta riaracháin agus a laghdaíonn costais chomhlíontachta, gan an bonn a bhaint ó leibhéal cosanta na reachtaíochta ábhartha (32).

7.   Barúlacha sonracha — dídeanaithe ón Úcráin

7.1.

Tá géarchéim dhaonnúil gan réamhshampla ann de dheasca ionradh na Rúise ar an Úcráin, rud a chruthaigh na céadta míle dídeanaithe, ar mná agus leanaí iad a bhformhór, atá ag lorg tearmainn i mBallstáit an Aontais Eorpaigh. Tá a seacht ndícheall á dhéanamh ag na Ballstáit uile, le tacaíocht ón tsochaí shibhialta, chun aire a thabhairt do na dídeanaithe, chun freastal orthu agus chun iad a lánpháirtiú sna margaí saothair, ach is iomaí dúshlán atá ann a bhfuil réitigh níos fearr ó thaobh comhordú de dhíth orthu (33).

7.2.

Ós rud é gur mná a bhfuil clann acu formhór na ndídeanaithe, tá rochtain ar sheirbhísí cúraim shóisialta, naíolanna, naíonraí agus scoileanna ina bac orthu a fhágann nach féidir na mná sin a lánpháirtiú sa mhargadh saothair. Thairis sin, is gnéithe lárnacha den lánpháirtiú sin iad an bhacainn teanga a shárú, oideachas agus cáilíochtaí na ndídeanaithe a aithint agus athsciliú agus uas-sciliú pras. Ní mór na háiseanna atá de dhíth chun cianobair a dhéanamh, amhail nasc idirlín agus gléasanna, a dhaingniú óir gur cuid de na huirlisí atá ag teastáil chun dul i ngleic leis an tsaincheist sin iad.

7.3.

Tá cur chuige níos comhordaithe idir na Ballstáit á iarraidh ag CESE agus an Treoir bheartais maidir le tacú le hionchuimsiú dídeanaithe ón Úcráin san oideachas: breithnithe, príomhphrionsabail agus cleachtais (34) á cur chun feidhme acu. Chomh maith leis sin, tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún Eorpach gach deis féideartha cistiúcháin a chur i ngníomh, go háirithe le haghaidh na mBallstát atá ag tabhairt isteach líon ollmhór dídeanaithe.

7.4.

Le linn cogaí agus teitheadh ó choinbhleachtaí, bíonn mná níos leochailí i dtaobh teacht i dtír gnéasach agus mí-úsáid ghnéasach. Is minic éigniú ina arm sa chogaíocht. I gcás na ndídeanaithe ban ón Úcráin, agus go háirithe ina gcás siúd a ndearnadh éigniú orthu, tá sé thar a bheith tábhachtach rochtain a bheith acu ar sheirbhísí sláinte gnéis agus atáirgthe, lena n-áirítear frithghiniúint, frithghiniúint éigeandála, cúram sábháilte ginmhillte, agus cúram tráma síceolaíochta. Níor cheart iallach a chur ar mhná choíche leanúint de thoircheas nach bhfuil ag teastáil uathu. Níor cheart é a bheith ina chúis choíche le bac a chur ar mhná tír chontúirteach a fhágáil nach bhfuil seirbhísí den sórt sin i mBallstát ar leith. Ní mór do na Ballstáit uile rochtain ar na seirbhísí sin a áirithiú do gach dídeanaí. Go ginearálta, ní mór cúram tráma a thairiscint go réamhghníomhach do gach dídeanaí, mura ndéantar amhlaidh cuirfear bonn le dálaí as a bhféadfadh coinbhleachtaí agus mothúcháin dhiúltacha teacht ina dhiaidh sin, rud a rachadh chun dochair ar fad do na Stáit lena mbaineann. Sa réimse sin, tá géarghá le tairiscintí hibrideacha ísealtairsí tacaíochta agus ní mór tacú go comhsheasmhach le cistiú gnólachtaí nuathionscanta den sórt sin.

7.5.

Saincheist eile nach mór aghaidh a thabhairt uirthi is ea stádas vacsaínithe na ndídeanaithe, go háirithe na leanaí. A bhuí leis na cláir vacsaínithe dhea-fhorbartha do leanaí atá san Eoraip, tá deireadh curtha le roinnt mhaith galair chontúirteacha, amhail polaimiailíteas, bolgach, cineálacha áirithe heipitítis agus tuilleadh nach iad. Chun an t-éacht sin a chaomhnú, ní mór do na Ballstáit a gcórais cúraim sláinte a chur i mbun oibre. Bheadh treoracha ar leibhéal an Aontais ina gcabhair mhór sa phróiseas sin. Tagann castachtaí sa bhreis chun cinn ós rud é go mbíonn rochtain ar chúram sóisialta, amhail naíscoileanna nó scoileanna, faoi réir stádas vacsaínithe comhlíonta i mórán Ballstát.

7.6.

Ba cheart an deis a thapú amach anseo, agus an Úcráin á hatógáil, an comhionannas inscne i measc na nÚcránach a fheabhsú tríd an oideachas, an cúram sláinte, an bonneagar sóisialta agus an bonneagar digiteach a fhorbairt, i measc nithe eile nach iad.

---

(1)  SOC/723 (Nár foilsíodh fós san Iris Oifigiúil), IO C 364, 28.10.2020, lch. 77, IO C 240, 16.7.2019, lch. 3, IO C 228, 5.7.2019, lch. 103.

(2)  Féach mar shampla, Airteagail 2 agus 3(3) den Chonradh ar an Aontas Eorpach, Airteagal 21 den Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais, Airteagal 8 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh.

(3)  IO C 194, 12.5.2022, lch. 19.

(4)  https://sweden.se/life/equality/gender-equality.

(5)  IO C 220, 9.6.2021, lch. 13.

(6)  Global Entrepreneurship Monitor.

(7)  Chun teacht ar thuilleadh gnéithe a bhaineann le hinscne agus dul in aois, féach freisin IO C 194, 12.5.2022, lch. 19.

(8)  An Institiúid Eorpach um Chomhionannas Inscne (EIGE).

(9)  An tInnéacs Domhanda maidir leis an mBearna idir na hInscní.

(10)  IO C 341, 24.8.2021, lch. 84.

(11)  Tá bealaí aimsithe ag UP’N’CHANGE (www.upnchange.com), gnólacht nuathionscanta digiteach ar bhunaigh mná é, le leas a bhaint as saineolas domhain ar an tsíceolaíocht agus ar an gcóitseáil chun uirlisí digiteacha simplí a chruthú a chabhróidh le daoine scileanna pearsanta, sóisialta agus cruthaitheachta a fhorbairt. Is é fís UP’N’CHANGE acmhainn fostaithe a chur chun lántairbhe agus, chuige sin, baineann sé feidhm as uirlisí digiteacha lena chur ar chumas eagraíochtaí rath inbhuanaithe a bhaint amach. Óir, leis an tacar ceart scileanna, beidh comhoibriú éifeachtach ann. Má tá comhoibriú éifeachtach ann, beidh nuálaíocht ann. Agus, má tá nuálaíocht ann, beidh fás ann do chách.

(12)  An Cruinniú Bliantúil den Fhóram Domhanda Eacnamaíoch 2020.

(13)  Ibid.

(14)  Feiniméan an phasadóra, e.g. amhras a bheith ar dhuine faoina chumas nó faoina cumas agus faoina bhuanna nó faoina buanna féin, rud a d’fhéadfadh leisce a chur air nó uirthi cur isteach ar róil cheannaireachta nó róil a mbaineann ardstádas leo. Baineann sé seo go háirithe le daoine atá tugtha don mhachnamh, a mbíonn claonadh acu conlú chucu féin i gcúinsí strusmhara, agus a mbíonn deacrachtaí acu déileáil le daoine a léiríonn féinmhuinín láidir.

(15)  An Institiúid Eorpach um Chomhionannas Inscne (EIGE), https://eige.europa.eu/publications/gender-equality-index-2020-report/progress-gender-equality-most-notable-company-boards.

(16)  Eurofound.

(17)  Sevilla agus Smith 2020.

(18)  IO C 220, 9.6.2021, lch. 13.

(19)  IO C 129, 11.4.2018, lch. 44.

(20)  Féach freisin IO C 318, 23.12.2009, lch. 15 agus IO C 341, 21.11.2013, lch. 6.

(21)  An Institiúid Eorpach um Chomhionannas Inscne (EIGE), Statistical brief: gender balance in corporate boards 2020 [Coimre staidrimh EIGE: an chothromaíocht inscne ar bhoird chorparáideacha 2020].

(22)  An Institiúid Eorpach um Chomhionannas Inscne (EIGE).

(23)  https://eige.europa.eu/news/countries-legislated-quotas-could-achieve-gender-balance-parliaments-2026-those-without-may-take-close-twenty-years.

(24)  European Women on Boards https://europeanwomenonboards.eu/wp-content/uploads/2021/01/EWoB-Gender-Diversity-Index-2020.pdf.

(25)  Foinsí éagsúla arna gcur le chéile ag Comhlachas Tráchtála na Fionlainne, https://naisjohtajat.fi/wp-content/uploads/sites/28/2019/01/women-directors-and-executives-report-2018.pdf.

(26)  IO C 133, 9.5.2013, lch. 68.

(27)  Sárshampla amháin de sin is ea na cláir oiliúna agus thacaíochta a chuireann WKÖ ar fáil – https://www.wko.at/service/Women_in_Business.html.

(28)  Women's Entrepreneurship 2020/21: Thriving Through Crisis. Arna fhoilsiú ag Global Entrepreneurship Research Association, London Business School, ISBN: 978-1-9160178-8-7.

(29)  Ibid.

(30)  Global Entrepreneurship Monitor.

(31)  Féach freisinIO C 299, 4.10.2012, lch. 24.

(32)  SME focus – Long-term strategy for the European industrial future. An Roinn Beartais um an mBeartas Eacnamaíochta, um an mBeartas Eolaíochta agus um Beartas Cháilíocht na Beatha, an Ard-Stiúrthóireacht um Beartais Inmheánacha i bParlaimint na hEorpa. Údar: Stephanus Johannes SMIT, PE 648.776 – Aibreán 2020.

(33)  Ag tógáil ar mholtaíIO C 242, 23.7.2015, lch. 9.

(34)  https://www.schooleducationgateway.eu/en/pub/resources/publications/policy-guidance-on-refugees.htm.