Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir leis an treochlár maidir le teicneolaíochtaí slándála agus cosanta

(COM(2022) 61 final)

(2022/C 443/16)

Rapóirtéir:	Maurizio MENSI
Comhrapóirtéir:	Jan PIE

Comhairliúchán	An Coimisiún Eorpach, 2.5.2022
Bunús dlí	Airteagal 304 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh
Rannóg atá freagrach	An Coimisiún Comhairleach um Athruithe Tionsclaíocha
Dáta a glactha sa rannóg	24.6.2022
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach	14.7.2022
Seisiún iomlánach Uimh.	571
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh)	165/1/3

1.   Conclúidí agus moltaí

1.1.

Tacaíonn CESE go hiomlán le cuspóirí an Treochláir maidir le teicneolaíochtaí criticiúla le haghaidh na slándála agus na cosanta, eadhon feabhas a chur ar thaighde, ar fhorbairt teicneolaíochta agus ar nuálaíocht agus spleáchas straitéiseach an Aontais ar theicneolaíochtaí criticiúla agus ar shlabhraí luacha le haghaidh na slándála agus na cosanta a laghdú. Is amhlaidh is tráthúla atá an Treochlár seo i bhfianaise ionsaí na Rúise ar an Úcráin.

1.2.

Is díol sásaimh do CESE a uaillmhianaí atá an sprioc maidir le cur chuige cuimsitheach a fhorbairt thar an deighilt shibhialta-mhíleata lena gcuimsítear leibhéal an Aontais agus an leibhéal náisiúnta. Tá an iarracht seo chomh casta is atá sé dúshlánach agus glacfaidh sí am. Bíodh sin mar atá, ba cheart tabhairt fúithi go gasta. Oscailt súl atá in ionradh na hÚcráine agus is gá gníomhú i bhfad níos tapa ná mar is gnách.

1.3.

Tá CESE ag iarraidh ar na Ballstáit a áirithiú go mbeidh a bhfreagairtí láithreacha ar ionsaí na Rúise i gcoinne na hÚcráine i gcomhréir le hábhar agus cuspóirí an Treochláir, ar iarracht fhadtéarmach é sin. Ní foláir infheistíochtaí gearrthéarmacha náisiúnta cosanta a chomhordú ar an leibhéal Eorpach ionas nach mbeidh tuilleadh ilroinnte agus dúblála ann. Níor cheart soláthairtí réamhdhéanta ó thríú tíortha a bheith ina mbac ar thionscadail forbartha Eorpacha atá ar siúl nó atá beartaithe.

1.4.

Tá CESE á mholadh go mbeadh rialachas soiléir, acmhainní substaintiúla agus seasamh láidir institiúideach ag an bhFaireachlann um Theicneolaíochtaí Criticiúla. Is geal le CESE an dlúthchomhar atá beartaithe leis na Ballstáit agus tá sé á iarraidh aige go mbeadh fóram breise ann le haghaidh malartuithe leis an earnáil tionsclaíochta, a bhfuil an t-eolas is fearr aici ar theicneolaíochtaí, slabhraí soláthair agus spleáchas ríthábhachtach.

1.5.

Creideann CESE nach mór a áirithiú go nglacfar le torthaí na Faireachlainne um Theicneolaíochtaí Criticiúla i dtreochláir agus go n-iompófar na torthaí sin i dtreochláir shuaitheanta. Ní féidir an t-aistriú idir céimeanna éagsúla an timthrialla teicneolaíochta tionsclaíochta a bhainistiú go rathúil ach amháin más léir cé leis na tionscnaimh agus na freagrachtaí lena mbaineann. Tá gá le comhleanúnachas agus sineirgí ní hamháin ar bhonn cothrománach, idir cláir shibhialta agus chláir TFTN, ach freisin ar bhonn ingearach, idir cláir TFTN agus cláir cur in úsáid.

1.6.

Creideann CESE go bhfuil simpliú agus cuíchóiriú clár agus ionstraimí AE chun tacú le TFTN an-tábhachtach ar mhaithe leis na faighteoirí féin.

1.7.

Tá CESE á mholadh go mbunófaí ionad ilfhreastail ar líne do FBManna agus do ghnólachtaí nuathionscanta, mar atá “Cúinne FBManna an Aontais” ar líne ina bhféadfaí sonraí réamhshainithe a chur isteach agus faisnéis shaincheaptha a fháil ar ais faoin gclár nó faoi na cláir AE is oiriúnaí trínar bhféadfar tacaíocht a chur ar fáil.

2.   Cúlra

2.1.

Is freagairt é an Treochlár maidir le teicneolaíochtaí criticiúla le haghaidh na slándála agus na cosanta ar an iarraidh ón gComhairle Eorpach an 25-26 Feabhra 2021, mar atá, an bealach a réiteach chun taighde, forbairt teicneolaíochta agus nuálaíocht a fheabhsú agus spleáchas straitéiseach an Aontais i réimse na dteicneolaíochtaí criticiúla agus slabhraí luacha le haghaidh na slándála agus na cosanta a laghdú.

2.2.

Leis an nuashonrú ar an Straitéis Tionsclaíochta nua do 2020 “Margadh Aonair níos láidre a thógáil do théarnamh na hEorpa” i mí na Bealtaine 2021, deimhníodh gur príomhspreagadh i gcónaí í an cheannaireacht teicneolaíochta d’iomaíochas agus do nuálaíocht an Aontais, go háirithe i gcás teicneolaíochtaí criticiúla. I bPlean Gníomhaíochta an Choimisiúin maidir le sineirgí idir an tionscal sibhialta, an tionscal cosanta agus tionscal an spáis i mí Feabhra 2021, aithníodh go bhfuil teicneolaíochtaí suaiteacha agus cumasúcháin de thionscnamh na hearnála sibhialta níos tábhachtaí ná riamh do shlándáil agus cosaint na hEorpa agus gur gá crostoirchiú idir teicneolaíochtaí sibhialta agus cosanta a chur chun cinn.

2.3.

Ar an ábhar sin, cinneadh an Treochlár a tharraingt suas, ar doiciméad straitéiseach é lena bhféachtar le cur chuige cuimsitheach a fhorbairt i leith teicneolaíochtaí cosanta agus slándála thar an deighilt shibhialta-mhíleata lena gcomhcheanglaítear cláir de chuid an Aontais maille le cláir náisiúnta. Is é is cuspóir don Treochlár ceannasacht theicneolaíoch na hEorpa a neartú i bpríomhearnálacha straitéiseacha trí chomhleanúnachas na mbeartas agus na n-ionstraimí ábhartha uile de chuid an Aontais a fheabhsú, idir Fís Eorpach agus an Ciste Eorpach Cosanta, ón Ionstraim Eorpach um Shliseanna (1) go dtí an Ionstraim um Shonraí (2), ón Rialachán maidir le rialú ar infheistíochtaí díreacha coigríche (3) go dtí an Rialachán maidir le rialú ar fhóirdheontais eachtracha (4), agus ón Treoir NIS 2 (5) atá beartaithe go dtí an Treoir CER (6). Leagtar amach sa doiciméad creat beartais choincheapúil leathan ina dtagraítear do roinnt ábhair idirnasctha agus is é is cuspóir dó rannchuidiú le “compás straitéiseach” an Aontais maidir le slándáil agus cosaint (7). Eisíodh é in éineacht le Teachtaireacht maidir le rannchuidiú an Choimisiúin le cosaint na hEorpa, ina n-iarrtar go mbeadh margadh cosanta Eorpach níos comhtháite agus níos iomaíche ann i gcomhthéacs geopholaitiúil agus teicneolaíoch atá ag síorathrú, go háirithe tríd an gcomhar laistigh den Aontas a neartú, trí chostais a laghdú agus trí éifeachtacht oibríochtúil a fheabhsú.

2.4.

Leagtar amach sa Treochlár maidir le teicneolaíochtaí criticiúla le haghaidh na slándála agus na cosanta bealach chun iomaíochas agus athléimneacht earnálacha slándála agus cosanta an Aontais a fheabhsú bunaithe ar na gnéithe seo a leanas: teicneolaíochtaí criticiúla agus spleáchas straitéiseach a mhapáil; faireachán agus measúnú a dhéanamh ar theicneolaíochtaí criticiúla agus slabhraí luacha, ar bhearnaí agus spleáchas teicneolaíochta (tríd an bhFaireachlann um Theicneolaíochtaí Criticiúla atá á bunú faoi láthair); taighde dé-úsáide agus nuálaíocht a spreagadh ar leibhéal an Aontais; iarraidh ar na Ballstáit cur chuige comhordaithe uile-AE a fhorbairt i gcomhthéacs an chompáis straitéisigh; tacú leis an nuálaíocht agus an fhiontraíocht sa tslándáil agus sa chosaint trí raon uirlisí nua; agus Scéim Nuálaíochta Cosanta AE a chruthú, i bpáirt leis an nGníomhaireacht Eorpach um Chosaint, chun a n-iarrachtaí faoi seach a thabhairt le chéile faoi aon bhrat amháin.

2.5.

Gné thábhachtach den Treochlár is ea an sprioc spleáchais sainaitheanta a laghdú i réimse na dteicneolaíochtaí criticiúla agus na slabhraí luacha. Agus an méid sin á chur san áireamh, tá sé á mholadh ag an gCoimisiún breithnithe cosanta a chomhtháthú, i gcás inarb iomchuí, i bpríomhthionscnaimh tionsclaíochta agus teicneolaíochta an Aontais (e.g. comhghuaillíochtaí agus caighdeáin), tuairisciú a dhéanamh ar an ngá atá le measúnuithe riosca a dhéanamh ar shlabhraí soláthair an bhonneagair chriticiúil (go háirithe san earnáil dhigiteach) agus scagadh infheistíochtaí díreacha coigríche a neartú trí na Ballstáit uile a spreagadh chun sásra náisiúnta um scagadh a bhunú.

3.   Barúlacha ginearálta

3.1.

Léirítear go cruinn sa Treochlár an timpeallacht teicneolaíochta atá ag forbairt de réir a chéile, timpeallacht ina bhfuil teicneolaíochtaí criticiúla le haghaidh na slándála agus na cosanta á spreagadh níos mó ná riamh ag an nuálaíocht ó earnálacha tráchtála. Is mór ag CESE go bhfuil sé ar intinn ag an gCoimisiún cur chuige cuimsitheach a fhorbairt thar an deighilt shibhialta-mhíleata lena gcuimsítear leibhéal an Aontais agus an leibhéal náisiúnta. Mar sin féin, is cúram dúshlánach casta atá ann óir beidh athrú ó bhonn ar an gcur chuige reatha ag teastáil chuige sin. Glacfaidh sé am é sin a dhéanamh ach ba cheart tabhairt faoi go gasta. Creideann CESE go daingean nach mór féachaint ar ionradh na Rúise ar an Úcráin mar oscailt súl agus gur gá gníomhú i bhfad níos tapa ná mar is gnách.

3.2.

San am céanna, tá CESE á chur i bhfáth gur plean fadtéarmach é an Treochlár agus nach mór a bheith cinnte nach mbeidh sé ar neamhréir le cinntí reatha soláthair na mBallstát atá dírithe ar na bearnaí cumais is práinní a dhúnadh a luaithe is féidir. Creideann CESE go láidir nach foláir infheistíochtaí gearrthéarmacha náisiúnta a chomhordú ar an leibhéal Eorpach ionas nach mbeidh tuilleadh ilroinnte agus dúblála ann agus chun a áirithiú nach millfidh soláthairtí réamhdhéanta ó thríú tíortha faoi Bhonn Tionsclaíoch agus Teicneolaíoch na Cosanta Eorpaí trí bheith ina mbac ar thionscadail forbartha Eorpacha atá ar siúl nó atá beartaithe.

3.3.

Tá CESE den tuairim freisin gur den tábhacht, má táthar chun sineirgí a chothú, breathnú ní hamháin ar theicneolaíochtaí agus ar shlabhraí luacha aonair, ach freisin ar an éiceachóras ina bhfuil na slabhraí luacha sin leabaithe. Go deimhin, is dóichí go dtarlóidh (nó go dtosóidh) aistrithe teicneolaíochta idir cuideachtaí laistigh d’éiceachóras den chineál sin.

3.4.

Tá an aird a thugtar sa Treochlár ar theicneolaíochtaí dé-úsáide agus na sineirgí idir an tslándáil, an chosaint agus an spás tábhachtach le go mbainfear amach aidhmeanna an Aontais sna réimsí sin. San am céanna, ní críoch iontu féin iad dé-úsáid agus sineirgí agus ní leor iad iontu féin ach an oiread. Is é cuspóir uileghabhálach an Treochláir go mbeidh Aontas ann atá athléimneach agus in ann é féin a chosaint ar ionsaithe mórscála (idir ionsaithe hibrideacha agus ionsaithe míleata). Fágann sé sin gur gá freisin an infheistíocht sa chosaint agus sa tslándáil a mhéadú agus fíortheicneolaíochtaí cosanta a áireamh sa Treochlár.

3.5.

Tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún Eorpach measúnú a dhéanamh ar an gcostas eacnamaíoch agus sóisialta a bhaineann le spleáchas criticiúil agus ar an easpa ceannasachta teicneolaíochta sa chosaint.

4.   Barúlacha sonracha

4.1.

Beidh an Fhaireachlann um Theicneolaíochtaí Criticiúla ina dlúthchuid den chur chuige atá beartaithe. Déanfaidh sí teicneolaíochtaí criticiúla, a gcur i bhfeidhm féideartha agus slabhraí luacha agus soláthair lena mbaineann a shainaithint agus faireachán agus measúnú a dhéanamh orthu, agus déanfaidh sí faireachán freisin ar bhearnaí sa teicneolaíocht agus ar bhunchúiseanna an spleáchais straitéisigh agus na leochaileachtaí. Chun na cúraimí sin a chomhlíonadh, tá béim á leagan ag CESE air gur gá acmhainní substaintiúla, seasamh láidir institiúideach agus rialachas soiléir a bheith ag an bhFaireachlann.

4.2.

Creideann CESE gur den tábhacht tuiscint a fháil ar an gcaoi a mbunófar an Fhaireachlann agus ar an gcaoi a bhfeidhmeoidh sí i gcleachtas. Má tá sí chun an sainchúram atá aici a chomhlíonadh, ní mór don Fhaireachlann cuspóirí, rialacha agus critéir a bhunú chun teicneolaíochtaí a mheasúnú. Chun teicneolaíochtaí criticiúla a shainaithint, beidh uirthi dlúthnaisc a bhunú le próisis um riachtanais agus cumais a shainaithint agus le próisis phleanála. Beidh gá freisin tacsanomaíocht oiriúnach a fhorbairt a bheidh infheidhme maidir le cosaint, slándáil agus spás, más féidir, chun cumais agus teicneolaíochtaí a chur ag luí le chéile. Chuige sin, tá sé ríthábhachtach go n-oibreodh an Fhaireachlann i ndlúthchomhar leis an nGníomhaireacht Eorpach um Chosaint (GEC) agus le heagraíochtaí eile. Ar deireadh, má tá sí chun spleáchais ríthábhachtacha a shainaithint, beidh ar an bhFaireachlann eolas agus tuiscint an-mhaith a fháil ar na slabhraí luacha agus soláthair atá mar bhuntaca fúthu.

4.3.

Tá sé beartaithe tuarascáil rúnaicmithe a chur faoi bhráid na mBallstát gach dhá bhliain. Tá amhras ar CESE faoin tréimhse fhada seo idir tuairiscí i bhfianaise na ndálaí teicneolaíocha agus tionsclaíocha atá ag athrú go tapa. An fhaisnéis a bhailíonn an Fhaireachlann, faisnéis an-íogair a bheidh ann ós rud é gurb ionann spleáchais chriticiúla a leagan amach agus leochaileachtaí a thuairisciú. Ina fhianaise sin, is gá an fhaisnéis a aicmiú agus a bhainistiú mar is cuí agus a áirithiú go ndéanfar na seasaimh a ghlacann sí a chur in oiriúint go tapa don timpeallacht straitéiseach atá ag athrú.

4.4.

Beartaítear freisin sa Treochlár go mbunófar grúpa saineolaithe leis na Ballstáit faoi chuimsiú na Faireachlainne d’fhonn faisnéis a mhalartú i dtimpeallacht rúnaicmithe. Tá sé á mholadh go mór ag CESE freisin nasc láidir buan a bhunú leis an tionscal cosanta, an tionscal slándála agus tionscail an aeraspáis san Eoraip ós iad na tionscail sin a bhfuil an t-eolas is fearr acu ar shlabhraí soláthair agus ar spleáchais chriticiúla. Ní mór sásraí iomchuí a aimsiú chun go bhféadfar faisnéis rúnda a mhalartú go hiontaofa leis an tionscal.

4.5.

Creideann CESE gur den riachtanas a áirithiú go nglacfar le torthaí na Faireachlainne um Theicneolaíochtaí Criticiúla i dtreochláir agus go n-iompófar na torthaí sin i dtreochláir shuaitheanta. Ní féidir aistrithe idir céimeanna éagsúla an timthrialla teicneolaíochta tionsclaíochta a bhainistiú go rathúil ach amháin má tá an úinéireacht agus na freagrachtaí soiléir ag gach aon chéim. Tá gá, dá bhrí sin, le comhleanúnachas agus sineirgí ní hamháin ar bhonn cothrománach, idir cláir shibhialta agus chláir TFTN, ach ar bhonn ingearach freisin, idir cláir TFTN agus cláir cur in úsáid.

4.6.

Chun an chibearshlándáil agus an chibearchosaint a neartú, molfaidh an Coimisiún gníomhaíocht rialála maidir leis an gcibear-athléimneacht agus iarrfaidh sé ar eagraíochtaí Eorpacha um chaighdeánú caighdeáin chomhchuibhithe chibearshlándála agus phríobháideachais a chur le chéile. Cuirfidh sé freisin, i gcomhar leis na Ballstáit, le hullmhacht do chibeartheagmhais mhórscála. Creideann CESE go diongbháilte gur cheart cur le cibearchumais, ní hamháin ó thaobh na cosanta de ach ó thaobh an ionsaithe de freisin.

4.7.

Dar le CESE, is casta agus droch-chomhordaithe atá na cláir agus ionstraimí AE chun tacú le TFTN, a leagtar amach i mBosca 2 (ar leathanaigh 7 agus 9) den Treochlár. Ar an ábhar sin, measann sé gur gá simpliú agus cuíchóiriú a dhéanamh ar mhaithe leis na faighteoirí féin. Táthar á mholadh ionad ilfhreastail ar líne a bhunú do FBManna agus do ghnólachtaí nuathionscanta. Ag tosú ag treoirthréimhse le FBManna i réimse na cosanta agus na slándála, d’fhéadfaí sonraí réamhshainithe a chur isteach a bhuí le “Cúinne FBManna an Aontais” ar líne agus forbhreathnú tosaigh a fháil ar an gclár nó na cláir is oiriúnaí trínar féidir tacaíocht phoiblí a chur ar fáil ar leibhéal an Aontais.

4.8.

Tugtar le fios sa Treochlár, mar is ceart, go bhfuil uirlisí beartais eile ag an Aontas seachas na cláir agus na hionstraimí TFTN atá aige a d’fhéadfadh cuidiú le spleáchais straitéiseacha a laghdú san earnáil slándála agus san earnáil cosanta. Creideann CESE go bhfuil na huirlisí sin tábhachtach chun an bhearna idir an fhorbairt agus an tionsclaíocht a dhúnadh, i.e. glacadh sa mhargadh le torthaí TFTN.

4.9.

Fadhb mhór is ea a áirithiú go gceannaíonn na Ballstáit ó sholáthraithe Eorpacha nuair a bheidh ann don teicneolaíocht chriticiúil agus í maoinithe i bpáirt le tacaíocht phoiblí ón Aontas. Gan beartas ceannaigh chomhsheasmhach a bheith ann ar leibhéal an Aontas agus ar leibhéal na mBallstát araon, tá CESE á chur in iúl go bhfuil imní air nach mbeidh margaí Eorpacha, de bharr a hilroinnte agus a lú atá siad ar scála domhanda, in ann na barainneachtaí scála is gá a bhaint amach chun costais a laghdú agus chun gníomhaíocht leordhóthanach a ghiniúint chun gnólachtaí nuathionscanta a bhunú. Ar an iomlán, d’fhéadfadh margadh iomlán na hEorpa a bheith an-mhór murach an caiteachas comhordaithe (8).

---

(1)  Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún – Ionstraim um Shliseanna don Eoraip, COM(2022) 45 final, 8 Feabhra 2022.

(2)  Togra le haghaidh Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle i ndáil le rialacha comhchuibhithe maidir le rochtain chothrom ar shonraí agus maidir le húsáid chothrom sonraí (An Ionstraim um Shonraí), COM(2022) 68 final, 23 Feabhra 2022.

(3)  Rialachán (AE) 2019/452 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 19 Márta 2019 lena gcuirtear ar bun creat maidir le hinfheistíochtaí díreacha coigríche isteach san Aontas a scagadh, (IO L 79 I, 21.3.2019, lch. 1).

(4)  Togra le haghaidh Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le fóirdheontais eachtracha a shaobhann an margadh inmheánach, COM(2021) 223 final, 5 Bealtaine 2021.

(5)  Togra le haghaidh Treoir ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le bearta le haghaidh ardleibhéal cibearshlándála coiteann ar fud an Aontais, lena n-aisghairtear Treoir (AE) 2016/1148, 16 Nollaig 2020, COM(2020) 823 final.

(6)  Togra le haghaidh Treoir ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le hathléimneacht eintiteas criticiúil, COM(2020) 829 final, 16 Nollaig 2020.

(7)  Comhairle an Aontais Eorpaigh, an Bhruiséil, 21 Márta 2022.

(8)  Caitear USD 750 billiún in aghaidh na bliana ar chosaint i SAM agus caitear idir USD 200 agus USD 300 uirthi sa tSín (is iomaí foinse atá ann ina leith sin). Caitheann NATO (a bhfuil tíortha Eorpacha, lena n-áirítear an Iorua, páirteach ann ach nach bhfuil an Ríocht Aontaithe ná an Tuirc páirteach ann) USD 250,7 billiún ar chosaint in aghaidh na bliana.