(1)

Tá athruithe tionsclaíocha, eacnamaíocha agus geopholaitiúla ollmhóra ann cheana féin ar fud an domhain mar gheall ar an gclaochlú i dtreo na glan-nialasachta, rud a bheidh níos suntasaí ná riamh de réir mar a dhéanann an domhan dul chun cinn sna hiarrachtaí dícharbónúcháin atá á ndéanamh aige. Agus na haistrithe fuinnimh, aeráide agus comhshaoil á gcur chun feidhme aige, ní mór don Aontas freagairt ar na forbairtí sin. Tá sé ríthábhachtach bonn láidir monaraíochta a bheith ann chun rochtain a áirithiú ar theicneolaíochtaí glan-nialasachta agus chun poist ardcháilíochta a choimeád san Aontas. Chuige sin, ní mór don Aontas a iomaíochas a chaomhnú, lena n-áirítear trí nuálaíocht, go háirithe maidir le teicneolaíochtaí glana.

(2)

I bhfianaise chastacht agus chineál trasnáisiúnta na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta, is baolach go ndéanfaí iomaíocht a shaobhadh agus an margadh inmheánach a ilroinnt dá ndéanfaí bearta náisiúnta neamh-chomhordaithe chun rochtain ar na teicneolaíochtaí sin a áirithiú. Dá ndéanfadh Ballstáit bearta den sórt sin d'fhéadfaí go gcuirfí rialáil neamhchomhréireach i bhfeidhm ar oibreoirí margaidh, go gcuirfí leibhéil éagsúla rochtana ar fáil ar sholáthar teicneolaíochtaí glan-nialasachta ó Bhallstát go chéile, lena n-áirítear trí leibhéil éagsúla tacaíochta a chur ar fáil do thionscadail monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta, agus go ndéanfaí foráil do rialacha éagsúla agus do chineálacha neamhchomhordaithe de sholáthair phoiblí, do phróisis éagsúla agus do thréimhsí éagsúla i ndáil le próisis deonaithe ceadanna agus ar an gcaoi sin bacainní a chruthú ar an trádáil trasteorann idir na Ballstáit agus ar fheidhmiú cuí an mhargaidh inmheánaigh. Chun feidhmiú an mhargaidh inmheánaigh a chosaint, ní mór, dá bhrí sin, creat dlíthiúil comhchoiteann a chruthú san Aontas chun aghaidh a thabhairt go comhpháirteach ar an dúshlán lárnach sin trí athléimneacht agus slándáil soláthair an Aontais a mhéadú i réimse na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta.

(3)

Tá an tAontas tiomanta do dhícharbónú luathaithe a gheilleagair agus d’úsáid uaillmhianach foinsí fuinnimh in-athnuaite, chun an aeráidneodracht, eadhon astaíochtaí glan-nialasachta nó astaíochtaí arna ríomh tar éis aistrithe a asbhaint, a bhaint amach faoi 2050. Tá an cuspóir sin i gcroílár an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip, a leagtar amach i dteachtaireacht ón gCoimisiún an 11 Nollaig 2019, dar teideal An Comhaontú Glas don Eoraip, sa teachtaireacht ón gCoimisiún an 5 Bealtaine 2021, dar teideal Updating the 2020 New Industrial Strategy: Building a stronger Single Market for Europe’s recovery [Straitéis Nua Thionsclaíoch 2020 a Thabhairt Cothrom le Dáta: Margadh Aonair níos láidre a thógáil do théarnamh na hEorpa], agus tá sé i gcomhréir le tiomantas an Aontais do ghníomhaíocht dhomhanda ar son na haeráide faoi Chomhaontú Pháras (4). Chun sprioc aeráidneodrachta an Aontais a bhaint amach, leagtar síos i Rialachán (AE) 2021/1119 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5) sprioc aeráide cheangailteach de chuid an Aontais chun glanastaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú 55 % ar a laghad faoi 2030 i gcomparáid le 1990. Is é is aidhm don phacáiste ‘Oiriúnach do 55’ atá beartaithe, a leagtar amach i dteachtaireacht ón gCoimisiún an 14 Iúil 2021, dar teideal ‘Oiriúnach do 55: Sprioc Aeráide an Aontais do 2030 a bhaint amach ar an gconair i dtreo na haeráidneodrachta’ sprioc aeráide 2030 an Aontais a bhaint amach agus dlí an Aontais a athbhreithniú agus a thabhairt cothrom le dáta ina leith sin.

(4)

Thairis sin, leagtar amach i bPlean Tionsclaíoch an Chomhaontaithe Ghlais, a leagtar amach sa Teachtaireacht ón gCoimisiún an 1 Feabhra 2023, leagtar amach cur chuige cuimsitheach chun tacú le huas-scálú i dteicneolaíocht an fhuinnimh ghlain ar bhonn ceithre cholún. Is é is aidhm don chéad cholún timpeallacht rialála a chruthú lena simplítear agus lena gcuíchóirítear na próisis deonaithe ceadanna le haghaidh láithreáin nua monaraíochta agus cóimeála do theicneolaíocht glan-nialasachta, agus uas-scálú thionscal glan-nialasachta an Aontais a éascú. Is é is aidhm don dara colún borradh a chur faoin infheistíocht agus faoin maoiniú le haghaidh táirgeadh na teicneolaíochta glan-nialasachta trí bhíthin bhearta an chreata shealadaigh géarchéime agus idirthréimhse le haghaidh státchabhrach chun tacú leis an ngeilleagar tar éis fhogha na Rúise faoin Úcráin, creat a bunaíodh sa teachtaireacht ón gCoimisiún an 17 Márta 2023 agus trí Ardán um Theicneolaíochtaí Straitéiseacha don Eoraip (STEP) a bunaíodh le Rialachán (AE) 2024/795 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (6) a chruthú, chun ceannródaíocht an Aontais a chaomhnú maidir le teicneolaíochtaí criticiúla agus teicneolaíochtaí atá ag teacht chun cinn atá ábhartha don aistriú glas agus don aistriú digiteach. Baineann an tríú colún le forbairt na scileanna is gá chun an t-aistriú a chur i gcrích agus chun líon na n-oibrithe oilte in earnáil na teicneolaíochta fuinnimh ghlain a mhéadú. Dírítear sa cheathrú colún ar thrádáil agus ar éagsúlú shlabhra soláthair na n-amhábhar criticiúil. Áirítear leis sin club amhábhar criticiúil a chruthú, ina n-oibreofar le comhpháirtithe atá ar aon intinn chun na slabhraí soláthair a neartú go comhpháirteach agus chun éagsúlú a dhéanamh ó sholáthraithe aonair i gcás ionchuir chriticiúla. Is cuid de na bearta sin é an Rialachán seo agus cuireann sé feabhas ar an gcás gnó le haghaidh dhícharbónú na tionsclaíochta san Aontas.

(5)

Soláthraíonn an margadh inmheánach an timpeallacht iomchuí chun gur féidir ar na teicneolaíochtaí is gá a rochtain ar an scála agus ar an luas atá ag teastáil chun uaillmhian aeráide agus fuinnimh an Aontais a bhaint amach chomh maith le cuspóir an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip chun iomaíochas inbhuanaithe a dhéanamh den dícharbónú. Leis an gconair i dtreo geilleagar aeráidneodrach, tíosach ar acmhainní agus glan-nialasach, cruthaítear deiseanna móra chun tionscal glan-nialasachta an Aontais a leathnú, agus úsáid á baint as neart an Mhargaidh Aonair, trí infheistíocht a chur chun cinn i dteicneolaíochtaí glan-nialasachta agus sna slabhraí soláthair glan-nialasachta. Tá na teicneolaíochtaí sin riachtanach chun cuspóirí phleananna comhtháite náisiúnta fuinnimh agus aeráide na mBallstát a bhaint amach de bhun Rialachán (AE) 2018/1999 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7), rannchuidíonn siad le hathléimneacht agus iomaíochas thionscal an Aontais agus cumasaíonn siad dícharbónú na n-earnálacha eacnamaíocha, ó sholáthar fuinnimh go hiompar, foirgnimh agus tionscal san Aontas. Is féidir le tionscal glan-nialasachta láidir laistigh den Aontas cuidiú go mór le spriocanna aeráide agus fuinnimh an Aontais a bhaint amach go héifeachtach, chomh maith le tacú le cuspóirí eile an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip, agus ag an am céanna bonn tionsclaíoch a chothú agus, dá bhrí sin, poist ardcháilíochta agus fás inbhuanaithe chruthú.

(6)

Chun na gealltanais sin a chomhlíonadh, ní mór don Aontas dlús a chur lena luas aistrithe chuig geilleagar glan-nialasachta, lena n-áirítear trí sciar an fhuinnimh ghlain ina mheascán fuinnimh a mhéadú, agus trí éifeachtúlacht fuinnimh agus sciar na bhfoinsí fuinnimh in-athnuaite a mhéadú. Rannchuideoidh sé sin le spriocanna an Aontais a leagtar amach i bPlean Gníomhaíochta um Cholún Eorpach na gCeart Sóisialta le haghaidh 2030 a bhaint amach, arb é sin an rannchuidiú a rinne an Coimisiún le cur chun feidhme Cholún Eorpach na gCeart Sóisialta a fógraíodh in Göteborg in 2017 (‘an Colún’).

(7)

De dheasca an t-ardú ar na praghsanna fuinnimh tar éis don Rúis fogha míleata neamhdhleathach gan údar a thabhairt faoin Úcráin, bhí spreagadh láidir ann dlús a chur le cur chun feidhme an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip agus neart a chur le hathléimneacht an Aontais Fuinnimh a rialaítear le Rialachán (AE) 2018/1999 trí luas a chur leis an aistriú chuig fuinneamh glas agus deireadh a chur le haon spleáchas ar bhreoslaí iontaise arna n-onnmhairiú ón Rúis. Tá ról lárnach ag an plean REPowerEU, a leagtar amach i dteachtaireacht ón gCoimisiún an 18 Bealtaine 2022, dar teideal ‘Plean REPowerEU’, maidir le freagairt a thabhairt ar chruatan agus ar shuaitheadh sa mhargadh fuinnimh domhanda de dheasca ionradh na Rúise ar an Úcráin. Is é is aidhm don phlean sin dlús a chur leis an aistriú fuinnimh san Aontas, chun tomhaltas gáis agus leictreachais an Aontais a laghdú agus borradh a chur faoi infheistíochtaí maidir le himscaradh na réiteach ísealcharbóin fuinneamhéifeachtúil.

(8)

Chun spriocanna aeráide agus fuinnimh an Aontais a bhaint amach, ní mór tosaíocht a thabhairt don éifeachtúlacht fuinnimh. Is é coigilt fuinnimh an bealach is saoire, is sábháilte agus is glaine chun na spriocanna sin a bhaint amach. Is prionsabal foriomlán de chuid bheartas fuinnimh an Aontais ‘tús áite don éifeachtúlacht fuinnimh’ agus tá sé tábhachtach i dtaca le cur i bhfeidhm praiticiúil agus i dtaca le cinntí maidir le beartas agus infheistíocht. Dá bhrí sin, tá sé ríthábhachtach acmhainneacht mhonaraíochta an Aontais a leathnú le haghaidh teicneolaíochtaí atá tíosach ar fhuinneamh, mar atá teaschaidéil, téamh agus fuarú ceantair, agus teicneolaíochtaí eangaí cliste, a chuidíonn leis an Aontas a thomhaltas fuinnimh a laghdú agus a rialú.

(9)

Chun cuspóirí dícharbónúcháin an Aontais a bhaint amach, slándáil an tsoláthair fuinnimh, digitiú an chórais fuinnimh agus leictriú an éilimh, mar shampla i dtaca le soghluaisteacht agus an gá atá le cur le líon na bpointí luchtúcháin agus iad a bheith níos tapúla, ní mór na heangacha leictreachais san Aontas a leathnú ar bhealach ollmhór, ar an leibhéal tarchuir agus ar an leibhéal dáileacháin araon. Ar leibhéal an tarchuir, tá gá le córais srutha dhírigh ardvoltais, inter alia, chun fuinnimh in-athnuaite amach ón gcósta a nascadh, agus ar an leibhéal dáileacháin, tógfar ar infheistíochtaí i dteicneolaíochtaí eangaí nuálacha trí sholáthraithe leictreachais a nascadh agus solúbthacht ar thaobh an éilimh a bhainistiú, mar shampla luchtú cliste feithiclí leictreacha, éifeachtúlacht fuinnimh i bhfoirgnimh agus uathoibriú tionsclaíochta agus rialuithe cliste, infreastruchtúr ardmhéadrúcháin agus córais bainistithe fuinnimh sa bhaile. Ní mór don eangach leictreachais a bheith ag idirghníomhú le go leor gníomhaithe nó gaireas ar bhonn leibhéal mionsonraithe inbhreathnaitheachta, agus, dá bhrí sin, ar leibhéal infhaighteachta sonraí, chun gur féidir foirgnimh chliste a thógáil lena ngabhann solúbthacht, luchtú cliste agus eangacha cliste fuinnimh mar aon le seirbhísí solúbthachta ar mionscála lena gcumasófar freagairt don éileamh ó thomhaltóirí agus glacadh foinsí in-athnuaite fuinnimh. Chun na teicneolaíochtaí glan-nialasachta a nascadh le líonra an Aontais, is gá leathnú mór a dhéanamh ar na cumais mhonaraíochta le haghaidh eangacha leictreachais i réimsí áirithe, mar shampla cáblaí, fostáisiúin agus claochladáin amach ón gcósta agus ar tír.

(10)

Dá bhrí sin, ní mór don Aontas iarracht bhreise bheartais a dhéanamh chun go mbeadh féidearthacht láidir aige an acmhainneacht mhonaraíochta a mhéadú go tapa chun tacú le sprioc aeráide 2030 an Aontais trí dhálaí margaidh a fheabhsú le haghaidh na dteicneolaíochtaí sin atá ar fáil ar bhonn tráchtála, chomh maith le slándáil sholáthar na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta agus a slabhraí soláthair, trí ilroinnt an mhargaidh a laghdú, agus trí athléimneacht agus iomaíochas foriomlán chóras fuinnimh an Aontais a chosaint nó a neartú. Áirítear leis rochtain ar fhoinse breoslaí shábháilte agus inbhuanaithe den aicme is fearr, dá dtagraítear i Rialachán Tarmligthe (AE) 2022/1214 ón gCoimisiún (8).

(11)

Ba cheart don Rialachán seo Rialachán (AE) 2024/1252 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (9) a chomhlánú trí dhíriú ar mhonarú teicneolaíochtaí glan-nialasachta i dtéarmaí táirgí deiridh, comhpháirteanna sonracha, agus innealra sonrach a úsáidtear go príomha chun iad a tháirgeadh. Ina ionad sin, is amhlaidh a dhíríonn Rialachán (AE) 2024/1252 ar an gcuid réamhtheachtach den slabhra soláthair, go háirithe amhábhair chriticiúla, agus ar eastóscadh, próiseáil agus athchúrsáil na hamhábhar sin. Tá na teicneolaíochtaí sin fíor-riachtanach le haghaidh tacar leathan earnálacha straitéiseacha lena n-áirítear tionscail na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta, an tionscal digiteach, an t-aeraspás, agus earnáil na cosanta. Agus an loighic chéanna á leanúint maidir le cás gnó a chothú, maidir le huasghrádú, agus maidir le scileanna leordhóthanacha a sholáthar, agus maidir le tacú le hinfheistíochtaí, comhlánaíonn an Rialachán seo agus Rialachán (AE) 2024/1252 a chéile chun sineirgí tacaíochta rialála a chruthú ar fud shlabhra soláthair iomlán na monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta san Aontas. Cumhdaítear leis an Rialachán seo freisin ábhair phróiseáilte ar cuid fhíor-riachtanach iad de theicneolaíochtaí glan-nialasachta, cé is moite d’amhábhair chriticiúla a thagann faoi Rialachán (AE) 2024/1252.

(12)

Táirgí deiridh agus comhpháirteanna sonracha atá fíor-riachtanach chun teicneolaíochtaí glan-nialasachta a tháirgeadh, ba cheart iad a liostú in iarscríbhinn ar bhealach neamh-uileghabhálach. Áirítear orthu sin táirgí deiridh agus a gcomhpháirteanna arna monarú agus arna dtrádáil ag cuideachta, lena n-áirítear ábhair phróiseáilte, ach cé is moite d’amhábhair a chumhdaítear le Rialachán (AE) 2024/1252. Is é is aidhm don iarscríbhinn sin táirgí deiridh agus comhpháirteanna sonracha a shainaithint, a mhéid is féidir, atá riachtanach chun teicneolaíochtaí glan-nialasachta a tháirgeadh agus ar féidir, dá bhrí sin a mheas go réasúnach i gcónaí go n-úsáidfear go príomha iad, le haghaidh na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta uile a liostaítear sa Rialachán seo. D’fhéadfadh comhpháirteanna sonracha agus innealra sonrach nach gcumhdaítear san iarscríbhinn sin teacht faoi raon feidhme an Rialacháin seo fós i gcás inar féidir leis an tionscnóir tionscadail cruthúnas a thabhairt, ar bhonn fianaise a sholáthraítear d’údarás inniúil náisiúnta, mar shampla trí staidéir mhargaidh nó trí chomhaontuithe um cheannach, go n-úsáidtear na comhpháirteanna sonracha nó an t-innealra sonrach go príomha chun teicneolaíochtaí glan-nialasachta a tháirgeadh, cé is moite d’amhábhair chriticiúla a thagann faoi raon feidhme Rialachán (AE) 2024/1252.

(13)

Déantar comhpháirteanna sonracha áirithe i slabhra soláthair na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta a tháirgeadh trí phróisis táirgthe dianfhuinnimh, mar atá in earnálacha na cruaiche, an alúmanaim, na miotal neamhfheiriúil, na gceimiceán bunúsach, na stroighne, an aol, na gloine, na ceirmeachta, na leasachán agus earnáil an laín agus an pháipéir. Saintréith de chuid mhór de na próisis sin is ea ard-déine fuinnimh agus carbóin, rud a fhágann gur deacair a n-astaíochtaí CO2 a laghdú de ghnáth. Ag an am céanna, ceanglaítear le Rialachán (AE) 2021/1119 go ndéanfaí geilleagar an Aontais a dhícharbónú go tapa. I bhfianaise gur thionscail dianfhuinnimh ba chúis le 17 % de na hastaíochtaí gás ceaptha teasa foriomlána san Aontas in 2019, tá sé fíor-riachtanach go ndéanfaí iad a dhícharbónú chun aeráidneodracht a bhaint amach san Aontas. Ciallaíonn sé sin go bhfuil slándáil sholáthar comhpháirteanna sonracha san Aontas, comhpháirteanna a úsáidtear le haghaidh teicneolaíochtaí glan-nialasachta, go bhfuil slándáil an tsoláthair sin ag brath freisin ar dhlús a chur leis na hiarrachtaí dícharbónúcháin i dtionscail dianfhuinnimh. Tagann saoráidí tionscail dianfhuinnimh faoi raon feidhme an Rialacháin seo i gcás ina dtáirgeann na saoráidí ábhartha comhpháirteanna sonracha a úsáidtear go príomha i dteicneolaíochtaí glan-nialasachta. Mar gheall ar an ngá atá ann na hearnálacha sin ina n-iomláine a dhícharbónú agus chun a áirithiú go mbeidh fáil ar chomhpháirteanna sonracha a tháirgeann siad agus a úsáidtear i slabhraí sholáthar na teicneolaíochta glan-nialasachta, murab ionann agus tionscadail monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta eile a bhfuil feidhm ag an Rialachán seo maidir leo, ba cheart feidhm a bheith ag an Rialachán seo freisin maidir le tionscadail ó thionscail dianfhuinnimh a tháirgeann comhpháirteanna sonracha a úsáidtear i slabhraí soláthair teicneolaíochtaí glan-nialasachta, ach ní go heisiach. Maidir le cuimsiú na saoráidí sin ar deacair iad a mhaolú faoi raon feidhme an Rialacháin seo, ba cheart é a bheith coinníollach ar thionscadal a chuimsíonn tógáil nó tiontú saoráide as a dtiocfaidh laghdú suntasach ar astaíochtaí CO2 arna n-eascairt as na gníomhaíochtaí táirgeachta. Trí thacú leis na hearnálacha sin ar bhealach spriocdhírithe faoin Rialachán seo, rannchuidítear le rochtain ar sholáthar inbhuanaithe teicneolaíochtaí glan-nialasachta a áirithiú sa mhargadh inmheánach, méadaítear an chinnteacht infheistíochta agus cruthaítear dreasacht ar thaobh an éilimh le haghaidh teicneolaíochtaí glan-nialasachta claochlaitheacha agus dícharbónúcháin.

(14)

Leagtar amach i liosta na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta na teicneolaíochtaí atá fíor-riachtanach do chuspóirí dícharbónúcháin an Aontais agus chun feabhas a chur ar fheidhmiú an mhargaidh inmheánaigh. Áirítear ar an liosta teicneolaíochtaí nach nglacann na Ballstáit uile leo mar fhoinse fuinnimh atá glan agus slán. Tá sé sin i gcomhréir leis an gceart atá acu roghnú idir foinsí éagsúla fuinnimh agus struchtúr ginearálta a soláthair fuinnimh agus a mbeartas tionsclaíoch a chinneadh. Chun na cearta sin a choimirciú, tá liosta na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta gan dochar don leithdháileadh cistiúcháin faoi Chreat Airgeadais Ilbhliantúil 2021-27 atá ann faoi láthair, go háirithe i dtaobh incháilitheacht leithdháileacháin agus critéir dhámhachtana a bhaineann le teicneolaíochtaí fuinnimh i gcistí an Aontais, lena n-áirítear iad sin a mhaoinítear trí lamháltais faoin gCóras Trádála Astaíochtaí (CTA) nó trí thacaíocht ón mBanc Eorpach Infheistíochta (BEI). Níor cheart oibleagáid a bheith ar Bhallstát ach oiread aitheantas mar thionscadail straitéiseacha a thabhairt, do thionscadail a thacaíonn le slabhra soláthair le haghaidh teicneolaíochta nach nglacann sé leis mar chuid dá mheascán fuinnimh.

(15)

Chun a áirithiú go mbeidh an córas fuinnimh a bheidh ag an Aontas amach anseo athléimneach, ba cheart an t-uas-scálú sin a dhéanamh feadh shlabhra soláthair iomlán na dteicneolaíochtaí atá i gceist, i gcomhsheasmhacht agus i gcomhlántacht iomlán le Rialacháin (AE) 2024/1252 agus (AE) 2023/1781 (10) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle.

(16)

Chun aghaidh a thabhairt ar shaincheisteanna a bhaineann le slándáil an tsoláthair fuinnimh, agus chun rannchuidiú, ag an am céanna, le tacú le hathléimneacht chóras fuinnimh an Aontais agus le hiarrachtaí dícharbónúcháin agus nuachóiriúcháin, ní mór an acmhainneacht monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta san Aontas a leathnú. Ní mór don Aontas féachaint chuige go gcuireann timpeallacht rialála mhonaróirí teicneolaíochtaí fótavoltacha an Aontais ar a gcumas a mbuntáiste iomaíoch a mhéadú agus slándáil an tsoláthair fuinnimh a fheabhsú, trí dhíriú ar 30 gigeavata ar a laghad d’acmhainneacht monaraíochta fótavoltaí oibríochtúla a bhaint amach faoi 2030, ar fud an tslabhra luacha iomláin fhótavoltaigh gréine, i gcomhréir leis na spriocanna a leagtar amach i gComhghuaillíocht na hEorpa um an Tionscal Fótavoltach Gréine, a fhaigheann tacaíocht faoi Straitéis an Aontais um an nGrianfhuinneamh a bunaíodh leis an teachtaireacht ón gCoimisiún an 18 Bealtaine 2022. Ní mór don Aontas féachaint chuige go gcuireann timpeallacht rialála mhonaróirí teicneolaíochtaí gaoithe agus teaschaidéal an Aontais ar a gcumas a mbuntáiste iomaíoch a chomhdhlúthú agus a sciar reatha den mhargadh a choinneáil ar bun nó a leathnú le linn na 2020idí, i gcomhréir le réamh-mheastacháin imscartha teicneolaíochta an Aontais lena gcomhlíontar spriocanna fuinnimh agus aeráide 2030 an Aontais. Ciallaíonn sé sin acmhainneacht mhonaraíochta an Aontais dar méid 36 GW ar a laghad maidir le gaoth agus, 31 GW ar a laghad maidir le teaschaidéil, faoi 2030. Ní mór do mhonaróirí ceallraí agus leictrealóirí an Aontais teacht ar thimpeallacht rialála a chuireann ar a gcumas a gceannaireacht teicneolaíochta a chomhdhlúthú agus rannchuidiú go gníomhach leis na margaí sin a mhúnlú. I gcás teicneolaíochtaí ceallraí, chiallódh sé sin go rannchuideofaí le cuspóirí Chomhghuaillíocht na hEorpa um Cheallraí agus go mbeadh sé d’aidhm aige go bhfreastalódh monaróirí ceallraí an Aontais ar bheagnach 90 % d’éileamh ceallraí an Aontais, rud a d’fhágfadh go mbeadh acmhainneacht mhonaraíochta dar méid 550 GWh ar a laghad ag an Aontas faoi 2030. I gcás monaróirí leictrealóirí an Aontais, tá 10 milliún tona de tháirgeadh hidrigine in-athnuaite intíre agus suas le 10 milliún tona d’allmhairí hidrigine in-athnuaite faoi 2030 á dtuar ag an bplean REPowerEU. Chun a áirithiú go dtiocfaidh ceannaireacht tráchtála as ceannaireacht theicneolaíoch an Aontais, arna tacú faoin Dearbhú Comhpháirteach ón gCoimisiún agus ón gComhghuaillíocht Eorpach don Hidrigin Ghlan, ba cheart a chur ar chumas mhonaróirí leictrealóirí an Aontais borradh breise a chur faoina n-acmhainneacht, ionas go sroichfeadh an acmhainneacht fhoriomlán suiteáilte leictrealóirí atá á húsáid 100 GW de hidrigin faoi 2030. Thairis sin, leagtar amach cuspóir sa phlean RePowerEU freisin chun táirgeadh inbhuanaithe bithmheatáin a mhéadú go 35 bhilliún méadar ciúbach faoi 2030. Ós rud é go bhfuil a shlabhra soláthair bunaithe den chuid is mó san Eoraip sa lá atá inniu ann, rannchuidíonn bithmheatán le hathléimneacht an Aontais cheana féin agus ba cheart é a chur chun cinn a thuilleadh. Ní mór do mhonaróirí breoslaí eitlíochta agus muirí an Aontais breoslaí malartacha inbhuanaithe a fhorbairt, a tháirgeadh agus a mhéadú a thuilleadh chun rannchuidiú go suntasach le hastaíochtaí gás ceaptha teasa na hearnála iompair a laghdú 90 % faoi 2050, agus chun na hoibleagáidí a leagtar síos i Rialachán (AE) 2023/2405 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (11) agus Rialachán (AE) 2023/1805 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle a chomhlíonadh (12). Le Comhaontas Tionsclaíoch an tSlabhra Luacha Breoslaí In-athnuaite agus Ísealcharbóin tacaítear go mór leis an laghdú sin freisin. Ní mór don Aontas a áirithiú go gcuirfear ar chumas na dtáirgeoirí teicneolaíochtaí eitlíochta inbhuanaithe agus breoslaí malartacha muirí, leis an timpeallacht rialála agus an creat tacaíochta atá ann dóibh, a n-acmhainneachtaí táirgeachta a mhéadú ar fud shlabhra luacha iomlán na mbreoslaí, ó bhailiú agus soláthar bunábhair go cumasc, lena n-áirítear acmhainneachtaí le haghaidh tiontú agus scagadh.

(17)

Agus na cuspóirí sin á gcur san áireamh le chéile, agus é á chur san áireamh an tráth céanna go bhfuil acmhainneacht mhonaraíochta an Aontais íseal i gcás gnéithe áirithe den slabhra soláthair, mar shampla, inbhéartóirí, chomh maith le grianchealla, sliseoga, agus uingí le haghaidh fuinneamh fótavoltach nó catóidí agus anóidí le haghaidh ceallraí. Chun cabhrú le dul i ngleic le hábhair imní faoi spleáchas agus leochaileacht maidir le hallmhairí agus chun a áirithiú go mbainfear amach spriocanna aeráide agus fuinnimh an Aontais, ba cheart tagarmharc foriomlán le haghaidh acmhainneacht monaraíochta táirgí teicneolaíochta glan-nialasachta san Aontas Eorpach a shocrú, agus iarracht á déanamh ag an am céanna tagarmharc comhchosúil a leagan síos le haghaidh na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta. Ba cheart é a bheith d’aidhm go mbainfeadh acmhainneacht bhliantúil an Aontais maidir le teicneolaíochtaí glan-nialasachta amach, ar a laghad, tagarmharc monaraíochta bliantúil foriomlán de 40 % de na riachtanais imscartha bhliantúla faoi 2030 i gcás na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta agus iad á meas ina n-iomláine.

(18)

An tráth céanna, cuirfidh táirgí teicneolaíochta glan-nialasachta le hathléimneacht an Aontais agus le slándáil sholáthar fuinnimh ghlain an Aontais. Tá soláthar slán fuinnimh ghlain ina réamhriachtanas don fhorbairt eacnamaíoch, agus lena chois sin don ord poiblí agus don tslándáil. Beidh tairbhí ag baint le táirgí teicneolaíochta glan-nialasachta freisin d’earnálacha eacnamaíocha eile a bhfuil tábhacht straitéiseach ag baint leo, mar shampla earnáil na feirmeoireachta agus táirgeadh bia trí rochtain ar fhuinneamh glan agus ar innealra ar phraghsanna iomaíocha a áirithiú, rud a chuirfidh, ar bhealach inbhuanaithe, le slándáil bia an Aontais agus a chuirfidh roghanna malartacha bithbhunaithe ar fáil tríd an ngeilleagar ciorclach. Ar an gcaoi chéanna, tiocfaidh fás eacnamaíoch agus folláine shóisialta as uaillmhianta aeráide an Aontais a chomhlíonadh.

(19)

Beidh luach thart ar USD 650 billiún in aghaidh na bliana ar an margadh domhanda le haghaidh príomhtheicneolaíochtaí ollmhonaraithe fuinnimh ghlain faoi 2030, breis agus trí oiread an leibhéil reatha. Tá an tionscal glan-nialasachta ar fud an domhain ag fás ag ráta atá ag méadú. Ní féidir le tionscal an Aontais rathúnas a chur ar fáil do shaoránaigh an Aontais ach amháin má tá sé iomaíoch ar an margadh domhanda agus oscailte dó. A bhuí le hearnáil teicneolaíochta glan-nialasachta san Aontas atá iomaíoch ar fud an domhain, tabharfar tacaíocht chun acmhainneacht monaraíochta teicneolaíochtaí glan-nialasachta láidir a fhorbairt san Aontas. Ina theannta sin, rannchuideoidh tionscail an Aontais atá iomaíoch ar fud an domhain i gcodanna de shlabhraí soláthair teicneolaíochtaí glan-nialasachta le hathléimneacht fhoriomlán shlabhraí soláthair teicneolaíochta glan-nialasachta an Aontais, agus cuirfidh siad feabhas ar rochtain an Aontais ar theicneolaíochtaí glan-nialasachta.

(20)

Braitheann monaraíocht na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta ar shlabhraí luacha atá casta agus idirnasctha ar fud an domhain. Chun an t-iomaíochas a choinneáil ar bun agus chun na spleáchais straitéiseacha ar allmhairí atá ann faoi láthair a laghdú maidir le táirgí teicneolaíochta glan-nialasachta agus maidir leis na slabhraí soláthair a bhaineann leo, gan spleáchais nua a chruthú ag an am céanna, ní mór don Aontas leanúint dá bhonn tionsclaíoch glan-nialasachta a neartú agus a bheith níos iomaíche agus oscailte don nuálaíocht. Chomh maith le bearta eile a dhéanamh chun iomaíochas an Aontais a fheabhsú, ba cheart dó freisin bearta a dhéanamh chun an acmhainneacht mhonaraíochta san Aontas a mhéadú chun a áirithiú go n-imreoidh an tAontas ról ceannasach i gcodanna straitéiseacha den slabhra luacha domhanda, lena n-áirítear táirgí deiridh, chun an leibhéal shlándáil an tsoláthair a theastaíonn ón Aontas a áirithiú chun a chuspóirí aeráide agus fuinnimh a bhaint amach. Dá bhrí sin, ba cheart an dara tagarmharc foriomlán a bhunú. Ba cheart é a bheith d’aidhm ag acmhainneacht monaraíochta teicneolaíochtaí glan-nialasachta an Aontais sciar méadaithe de tháirgeadh domhanda a bhaint amach, agus 15 % den táirgeadh domhanda a bhaint amach faoi 2040, de bhun an fhaireacháin dá bhforáiltear sa Rialachán seo. Níor cheart feidhm a bheith ag an dara tagarmharc sin i gcás gurbh airde acmhainneacht mhonaraíochta mhéadaithe an Aontais ná na riachtanais imscartha atá ag an Aontas le haghaidh na dteicneolaíochtaí comhfhreagracha is gá chun spriocanna aeráide agus fuinnimh an Aontais a bhaint amach.

(21)

Tá sé tábhachtach cinnteacht pleanála agus infheistíochta a chruthú tríd an ualach riaracháin ar thionscnóirí tionscadail a choinneáil chomh híseal agus is féidir chun tionscadail monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta, lena n-áirítear tionscadail straitéiseacha ghlan-nialasachta, a imscaradh nó a leathnú a luaithe is féidir agus ar an dóigh sin slándáil sholáthar theicneolaíochtaí glan-nialasachta an Aontais a áirithiú. Chuige sin, ba cheart próisis deonaithe ceadanna na mBallstát le haghaidh tionscadail monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta, lena n-áirítear tionscadail straitéiseacha ghlan-nialasachta, a chuíchóiriú, agus a áirithiú an tráth céanna go mbeidh na tionscadail sin sábháilte, slán, inbhuanaithe ó thaobh an chomhshaoil de, agus go gcomhlíonfaidh siad ceanglais chomhshaoil, shóisialta agus sábháilteachta. Leagtar síos i ndlí comhshaoil an Aontais coinníollacha comhchoiteanna le haghaidh próisis deonaithe ceadanna náisiúnta agus an t-ábhar sna próisis sin, agus áirithítear ar an gcaoi sin ardleibhéal cosanta don chomhshaol. Ba cheart stádas tionscadail straitéisigh glan-nialasachta a bheith gan dochar d’aon choinníoll ceadúcháin is infheidhme le haghaidh na dtionscadal ábhartha, lena n-áirítear iad siúd a leagtar amach i dTreoracha 2000/60/CE (13), 2004/35/CE (14), (AE) 2010/75 (15), 2011/92/AE (16) agus 2012/18/AE (17) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus Treoir 92/43/CEE ón gComhairle (18).

(22)

Ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann, i bhfianaise a n-eagrúcháin inmheánaigh, a bpointí teagmhála aonair a bhunú nó a ainmniú ar an leibhéal áitiúil, réigiúnach nó náisiúnta, nó ar aon leibhéal riaracháin ábhartha eile. Ina theannta sin, ba cheart do na húdaráis inniúla ábhartha na ceanglais agus an méid faisnéise a iarrfaidh tionscnóir tionscadail a shonrú agus a chur ar fáil don phointe teagmhála aonair sula gcuirfear tús leis an bpróiseas deonaithe ceadanna. Ba cheart an pointe teagmhála aonair a bheith freagrach as an bhfaisnéis sin a chur in iúl don tionscnóir tionscadail. Ba cheart don phointe teagmhála aonair, ina ról mar chomhordaitheoir, soláthar faisnéise do na húdaráis inniúla a éascú, go háirithe chun dúbláil ar aon iarrataí ar phróiseas deonaithe ceadanna a sheachaint. D’fhéadfaí staidéir, ceadanna nó údaruithe a áireamh in iarrataí mar sin.

(23)

Chun castacht a laghdú agus éifeachtúlacht agus trédhearcacht a mhéadú sa phróiseas deonaithe ceadanna, ba cheart tionscadail mhonaraíochta ghlan-nialasachta, lena n-áirítear tionscnóirí tionscadail straitéiseacha, a bheith in ann idirghníomhú le pointe teagmhála aonair atá freagrach as an bpróiseas deonaithe ceadanna ina iomláine a éascú agus a chomhordú. Chuige sin, ba cheart do na Ballstáit pointe teagmhála aonair amháin nó níos mó a bhunú nó a ainmniú, agus a áirithiú ag an am céanna gur gá do thionscnóirí tionscadail idirghníomhú le pointe teagmhála aonair amháin. Ba cheart gur faoi na Ballstáit a bheadh sé a chinneadh cé acu is nó nach údarás a dhéanann cinntí ceadúcháin é an pointe teagmhála aonair sin. Chun cur chun feidhme éifeachtach freagrachtaí na mBallstát a áirithiú, ba cheart dóibh pearsanra agus acmhainní leordhóthanacha a sholáthar dá bpointí teagmhála aonair agus, lena chois sin, d'aon údarás a bhfuil baint aige leis an bpróiseas deonaithe ceadanna.

(24)

Chun go mbeidh gnólachtaí agus tionscnóirí tionscadail, lena n-áirítear le haghaidh tionscadail trasteorann, in ann tairbhe dhíreach a bhaint as tairbhí an mhargaidh inmheánaigh gan ualach riaracháin breise nach bhfuil gá leis a thabhú, déantar foráil i Rialachán (AE) 2018/1724 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (19), lena mbunaítear an Tairseach Aonair Dhigiteach, maidir le rialacha ginearálta chun faisnéis, nósanna imeachta agus seirbhísí cúnaimh atá ábhartha d’fheidhmiú an mhargaidh inmheánaigh a sholáthar ar líne. Chun a áirithiú gur féidir le tionscnóirí tionscadail tairbhe a bhaint as nósanna imeachta atá ar líne ina n-iomláine agus as Seirbhísí an Chóras Theicniúil Aonuaire, cumhdaítear in Iarscríbhinn I a ghabhann le Rialachán (AE) 2018/1724 an fhaisnéis is gá a chur faoi bhráid aon údarás ábhartha tríd an bpointe teagmhála aonair atá i gceist mar chuid den phróiseas deonaithe ceadanna faoin Rialachán seo, agus áirítear in Iarscríbhinn II a ghabhann leis an Rialachán sin na nósanna imeachta gaolmhara. Tá pointí teagmhála aonair arna mbunú nó arna n-ainmniú de bhun an Rialacháin seo san áireamh i liosta na seirbhísí cúnaimh agus réitigh fadhbanna in Iarscríbhinn III a ghabhann le Rialachán (AE) 2018/1724.

(25)

Bíonn próisis deonaithe ceadanna fada casta, a mhaireann idir 2-7 mbliana, ag tionscadail monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta, ag brath ar an mBallstát, ar an teicneolaíocht agus ar an deighleog sa slabhra luacha atá i gceist. I bhfianaise mhéid na n-infheistíochtaí is gá, go háirithe i gcás tionscadail de mhéid gigeamhonarchan atá ag teastáil chun na barainneachtaí scála a bhfuil coinne leo a bhaint amach, cruthaítear, le próisis easnamhacha deonaithe ceadanna, bacainn bhreise ar minic í a bheith dochrach, ar mhéadú an acmhainneacht monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta san Aontas. Chun an tslándáil agus an tsoiléireacht is gá a sholáthar do thionscnóirí tionscadail agus d’infheisteoirí eile chun forbairt na dtionscadal monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta a mhéadú, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú nach rachaidh an próiseas deonaithe ceadanna a bhaineann leis na tionscadail sin thar theorainneacha ama réamhshocraithe. I gcás tionscadail straitéiseacha ghlan-nialasachta, níor cheart an próiseas deonaithe ceadanna a bheith níos faide ná 12 mhí i gcás saoráidí a bhfuil aschur táirgeachta bliantúil 1 GW nó níos mó acu, níos faide ná 9 mí i gcás saoráidí a bhfuil aschur táirgeachta bliantúil níos lú ná 1 GW acu, ná 18 mí i gcás na gceadanna uile is gá chun láithreán stórála straitéiseach CO2 a oibriú agus chun tionscadail gabhála CO2 agus iompar CO2 ghaolmhara a imscaradh. I gcás tionscadail monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta, níor cheart an próiseas deonaithe ceadanna a bheith níos faide ná 18 mí i gcás saoráidí a bhfuil aschur táirgeachta bliantúil 1 GW nó níos mó acu, ná níos faide ná 12 mhí i gcás saoráidí a bhfuil aschur táirgeachta bliantúil níos lú ná 1 GW acu. I gcás teicneolaíochtaí glan-nialasachta nach bhfuil méadracht GW ábhartha ina leith, amhail eangacha leictreachais agus teicneolaíochtaí gabhála agus stórála carbóin (GSC) nó teicneolaíochtaí iompair agus úsáide CO2, ba cheart feidhm a bheith ag uasteorainneacha na sprioc-amanna sin. Mar sin féin, is minice is é an tionscnóir tionscadail a dhéanann an chéad chéim den mheasúnú tionchair ar an gcomhshaol de bhun Treoir 2011/92/AE, arb é atá i gceist leis an gcéim sin tuarascáil a ullmhú faoin measúnú tionchair ar an gcomhshaol. Níor cheart, dá bhrí sin, an chéim sin a chomhtháthú sna hamlínte dá dtagraítear sa phróiseas deonaithe ceadanna faoina gceanglaítear na Ballstáit. Chuige sin, ba cheart don phointe teagmhála aonair fógra a thabhairt faoin dáta faoinar gá don tionscnóir tionscadail an tuarascáil maidir leis an measúnú tionchair ar an gcomhshaol a chur isteach, agus níor cheart aon tréimhse idir an dáta sin faoinar tugadh fógra agus an dáta iarbhír faoinar cuireadh an tuarascáil isteach a áireamh san amlíne. Ba cheart feidhm a bheith ag an bprionsabal céanna i gcás ina dtugann an pointe teagmhála aonair, tar éis na gcomhairliúchán a cheanglaítear, fógra don tionscnóir tionscadail faoin deis faisnéis bhreise a chur isteach chun an tuarascáil faoin measúnú tionchair ar an gchomhshaol a chomhlánú. I gcásanna eisceachtúla a bhaineann le cineál, castacht, suíomh nó méid an tionscadail atá beartaithe, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann síneadh a chur leis na hamlínte. D’fhéadfaí a áireamh ar na cásanna eisceachtúla sin imthosca gan choinne as a n-eascróidh an gá cur leis na measúnuithe comhshaoil a bhaineann leis an tionscadal nó iad a chomhlánú, nó moilleanna mar gheall ar phróisis um dhíshealbhú i gcás inar gá.

(26)

Is féidir roinnt tionscadail mhonaraíochta ghlan-nialasachta shonracha a aithint mar thionscadail straitéiseacha ghlan-nialasachta. Baineann tairbhí breise leo, go háirithe maidir le spleáchas an Aontais a laghdú nó maidir leis an Aontas Fuinnimh agus spriocanna aeráide a bhaint amach. Is féidir le tionscadail mhonaraíochta ghlan-nialasachta rannchuidiú le hathléimneacht theicneolaíoch agus thionsclaíoch an Aontais trí acmhainneacht mhonaraíochta a mhéadú i bpríomhdheighleog den slabhra luacha. Go háirithe, trí acmhainneacht mhonaraíochta bhreise a chur leis na hearnálacha sin ina gcuimsítear, le hacmhainneacht mhonaraíochta an Aontais, sciar suntasach den táirgeadh domhanda, agus a bhfuil ról ríthábhachtach ag na hearnálacha sin in athléimneacht an Aontais, is féidir seasamh an Aontais i slabhra soláthair domhanda na monaraíochta glan-nialasachta a neartú agus dul i ngleic le hábhair imní faoi leochaileacht maidir le hallmhairí. Ina theannta sin, d’fhéadfadh tairbhí breise a bheith ag baint leis na tionscadail sin ó thaobh forbairt scileanna agus ó thaobh iomaíochais de chomh maith le tacaíocht a thabhairt maidir le spriocanna dícharbónúcháin an Aontais trí chleachtais mhonaraíochta chiorclacha agus inbhuanaithe a chur chun feidhme. I bhfianaise aon tairbhí breise den sórt sin, ba cheart do na Ballstáit na tionscadail sin a roghnú mar thionscadail straitéiseacha agus ba cheart dóibh tairbhe a bhaint as creat lena gceadaítear iad a chur chun feidhme ar bhealach níos tapúla, go háirithe trí stádas tosaíochta agus teorainneacha ama níos giorra sa phróiseas deonaithe ceadanna. Tionscnóirí tionscadail ar mian leo stádas tionscadail straitéisigh glan-nialasachta a fháil, ní mór dóibh iarratas foirmiúil ar an stádas sin a dhéanamh chuig an mBallstát ábhartha i gcomhréir leis na critéir iarratais agus aitheantais a leagtar síos sa Rialachán seo.

(27)

Na measúnuithe agus na húdaruithe comhshaoil a cheanglaítear faoi dhlí an Aontais, lena n-áirítear i ndáil le huisce, ithir, aer, éiceachórais, gnáthóga, bithéagsúlacht agus éin, is cuid lárnach iad den phróiseas deonaithe ceadanna maidir le tionscadail monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta agus is coimirce riachtanach iad chun a áirithiú go ndéanfar tionchair dhiúltacha ar an gcomhshaol a chosc nó a íoslaghdú. Mar sin féin, chun a áirithiú go mbeidh na próisis deonaithe ceadanna le haghaidh tionscadail monaraíochta teicneolaíochtaí glan-nialasachta intuartha agus tráthúil, ba cheart aon acmhainneacht a úsáid chun na measúnuithe agus na húdaruithe is gá a chuíchóiriú, gan leibhéal na cosanta comhshaoil a ísliú an tráth céanna. I ndáil leis sin, ba cheart na measúnuithe is gá a chuachadh chun forluí neamhriachtanach a chosc agus ba cheart do na tionscnóirí tionscadail agus do na húdaráis fhreagracha teacht ar chomhaontú go sainráite maidir le raon feidhme an mheasúnaithe chuachta sula ndéanfar an measúnú ionas nach gcruthófar obair leantach neamhriachtanach.

(28)

Is féidir le coinbhleachtaí úsáide talún bacainní a chruthú maidir le tionscadail monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta a imscaradh. I bpleananna dea-cheaptha, lena n-áirítear pleananna spásúla agus criosú, ba cheart a mheas an ceart tionscadail monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta féideartha a thabhairt isteach, agus torthaí na gcomhairliúchán poiblí agus na tionchair chomhshaoil a d’fhéadfadh a bheith ann á gcur san áireamh ag an am céanna. D’fhéadfadh na pleananna sin cuidiú le cothromaíocht a bhaint amach idir leas an phobail agus an leas coiteann, cúiseanna coinbhleachta a laghdú agus imscaradh inbhuanaithe na dtionscadal monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta san Aontas a luathú. Ba cheart, dá bhrí sin, na húdaráis náisiúnta, réigiúnacha agus áitiúla ábhartha a spreagadh chun forálacha a chur iontu, i gcás inarb iomchuí, maidir le tionscadail monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta, lena n-áirítear tionscadail straitéiseacha ghlan-nialasachta, agus na pleananna sin á bhforbairt acu.

(29)

Trí ghníomhaíocht thionsclaíoch atá dírithe ar shiombóis thionsclaíoch a bhraisliú, is féidir an tionchar a bhíonn ag na gníomhaíochtaí ar an gcomhshaol a íoslaghdú agus gnóthachain éifeachtúlachta a chur ar fáil do ghníomhaithe tionsclaíocha. Is féidir le braisliú rannchuidiú go mór le cuspóirí an Rialacháin seo a bhaint amach. I ndáil leis sin, cuirtear chun cinn leis an Rialachán seo forbairt na nGleannta Luathaithe Glan-nialasachta (na ‘Gleannta’). Is iad is cuspóirí do Ghleannta braislí de ghníomhaíocht thionsclaíoch ghlan-nialasachta a chruthú chun go mbeidh an tAontas níos tarraingtí mar shuíomh le haghaidh gníomhaíochtaí monaraíochta agus chun na nósanna imeachta riaracháin a bhaineann le bunú acmhainneachtaí monaraíochta glan-nialasachta a chuíchóiriú. Ba cheart Gleannta a bheith teoranta ó thaobh raon feidhme geografach agus teicneolaíochta de chun siombóis thionsclaíoch a chur chun cinn. Agus an raon feidhme á shainiú acu, ba cheart do na Ballstáit a chur san áireamh gur gá tús áite a thabhairt d’úsáidí iomadúla na limistéar arna sainaithint chun leathnú, ationsclú nó cruthú bhraislí tionsclaíocha teicneolaíochta glan-nialasachta an Aontais a áirithiú agus chun infhaighteacht an bhonneagair ábhartha iompair agus gréasáin, na stórála agus na n-uirlisí solúbthachta eile a áirithiú. Maidir le Gleannta a bhunú, ba cheart an bunú sin a bheith comhfhreagrach le haon phíblíne tionscadal atá beartaithe nó atá ann cheana agus don fhéidearthacht rochtain a fháil ar dheiseanna oideachais agus oiliúna nó iad a eagrú chun a áirithiú go mbeidh lucht saothair oilte ar fáil. Ba cheart do na Ballstáit na gleannta a ainmniú agus ba cheart plean a bheith ag gabháil le gach ainmniúchán ina leagtar amach bearta nithiúla náisiúnta chun cur le tarraingteacht an Ghleanna mar shuíomh le haghaidh gníomhaíochtaí monaraíochta. Ba cheart Gleannta a úsáid, go háirithe, mar uirlis chun gníomhaíochtaí tionsclaíocha glan-nialasachta a neartú i réigiúin, agus an t-aistriú cóir agus a chuspóirí á gcur san áireamh, go háirithe i réigiúin ghuail atá i mbun aistrithe.

(30)

Ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann na Gleannta a ainmniú agus tacú leo. Agus Gleann á ainmniú aige, ba cheart do na Ballstáit plean a tharraingt suas ina sonrófar cén ghníomhaíocht mhonaraíochta ghlan-nialasachta atá le cumhdach sa Ghleann (an ‘Plean’). Ba cheart do na Ballstáit measúnuithe tionchair ar an gcomhshaol a dhéanamh freisin de réir mar is gá le haghaidh na ngníomhaíochtaí monaraíochta glan-nialasachta atá le tarlú sa Ghleann. Más ann cheana féin do mheasúnuithe tionchair den sórt sin, laghdaítear an gá do ghnóthais na measúnuithe sin a dhéanamh iad féin le haghaidh ceadanna do na gníomhaíochtaí monaraíochta glan-nialasachta faoi raon feidhme an Ghleanna. Ba cheart a áireamh sa Phlean torthaí na measúnuithe tionchair ar an gcomhshaol chomh maith leis na bearta náisiúnta atá le déanamh chun aon tionchar diúltach ar an gcomhshaol a íoslaghdú nó a mhaolú. Ba cheart bearta nithiúla náisiúnta a áireamh sa Phlean freisin chun tacú le gníomhaíocht thionsclaíoch faoi raon feidhme an Ghleanna. Ba cheart a áireamh ar na bearta sin bearta chun infheistíocht phríobháideach a dhéanamh i mbonneagar fuinnimh, digiteach agus iompair nó chun infheistíocht phríobháideach sa bhonneagar sin a spreagadh, chomh maith le bearta chun an caiteachas oibríochtúil ar an tionscal sa Ghleann a laghdú, mar shampla conarthaí difríochta maidir le praghsanna fuinnimh. Ar na bearta eile atá le meas, tá bearta chun cosaint maoine intleachtúla a neartú, chun mol nuálaíochta a chur ar bun sa Ghleann agus chun gnólachtaí nuathionscanta a mhealladh chuig an nGleann. Chun slándáil infheistíochta a sholáthar do thionscal an Aontais, ba cheart fad na mbeart tacaíochta a shonrú sa Phlean freisin.

(31)

Moltar do na Ballstáit Gleannta a ainmniú i réigiúin bheagfhorbartha agus i réigiúin trasdula, agus i limistéir fóirithinte freisin. Infheistíochtaí arb é is aidhm dóibh Gleannta a bhunú, bonneagar iomchuí a thabhairt dóibh, láithreáin athfhorbraíochta a thiontú agus scileanna áitiúla a fhorbairt, is féidir leo tairbhiú de thacaíocht airgeadais phoiblí, lena n-áirítear trí chistí faoi bhainistíocht chomhroinnte, mar atá an Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa agus an Ciste Comhtháthaithe arna bhunú le Rialachán (AE) 2021/1058 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (20), an Ciste um Aistriú Cóir arna bhunú le Rialachán (AE) 2021/1056 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (21), agus Ciste Sóisialta na hEorpa Plus (CSE+) arna bhunú le Rialachán (AE) 2021/1057 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (22). I gcomhréir leis na rialacha lena rialaítear gach ciste agus más é rogha na n-údarás bainistíochta ábhartha é, is féidir leis na hinfheistíochtaí sin na rátaí cómhaoinithe is airde is féidir a fháil a cheadaítear le gach ciste.

(32)

I bhfianaise an róil atá ag Gleannta i gcomhiomlánú agus i gcomhthiomsú acmhainní atá ábhartha d’uathriail straitéiseach oscailte an Aontais, agus i bhfianaise a mhéid a rannchuidíonn siad le slándáil sholáthar theicneolaíochtaí glan-nialasachta an Aontais chomh maith leis an aistriú glas agus leis an aistriú digiteach, ba cheart don údarás ábhartha ceadúcháin a mheas go bhfuil Gleannta chun leas an phobail. Is é atá sa bheart sin foráil a thabhairt isteach lena sonraítear gur chun leas an phobail iad tionscadail i nGleannta chun críocha dhlí ábhartha an Aontais maidir leis an gcomhshaol. Níor cheart éifeachtaí móra díobhálacha a bheith ag na tionscadail sin ar an gcomhshaol nach féidir a mhaolú ná a chúiteamh. Ar bhonn measúnú ex ante, is féidir leis an údarás ábhartha ceadúcháin a chinneadh go sáraíonn leas an phobail ar a bhfreastalaíonn na tionscadail i nGleann na leasa poiblí a bhaineann leis an dúlra agus le cosaint an chomhshaoil agus, dá réir sin, gur féidir na tionscadail a údarú, ar choinníoll go gcomhlíonfar na coinníollacha ábhartha uile a leagtar amach i dTreoir 2000/60/CE, agus i dTreoir 2009/147/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (23) agus i dTreoir 92/43/CEE agus gníomhartha reachtacha an Aontais maidir le hathchóiriú an dúlra.

(33)

De dheasca dhothuarthacht, chastacht agus, anois agus arís, fhad iomarcach na bpróiseas deonaithe ceadanna náisiúnta, déantar dochar don tslándáil infheistíochta is gá chun tionscadail monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta, lena n-áirítear tionscadail straitéiseacha ghlan-nialasachta, a fhorbairt go héifeachtach. Dá bhrí sin, chun cur chun feidhme éifeachtach a áirithiú agus dlús a chur leis, ba cheart do na Ballstáit próisis deonaithe ceadanna a chur i bhfeidhm atá cuíchóirithe agus éifeachtúil. Ina theannta sin, ba cheart do na Ballstáit breithniú a dhéanamh ar nuálaíocht beartais sa réimse sin. Thairis sin, ba cheart, ar an leibhéal náisiúnta, breathnú ar thionscadail straitéiseacha ghlan-nialasachta mar thionscadail a bhfuil práinn leo agus ba cheart dá bhrí sin stádas tosaíochta a thabhairt dóibh a mhéid a bhforáiltear do nósanna imeachta práinne den sórt sin sa dlí náisiúnta sna nósanna imeachta breithiúnacha agus réitigh díospóidí uile a bhaineann leo, agus urraim do chearta na cosanta á háirithiú an tráth céanna, má fhoráiltear, agus a mhéid a fhoráiltear, sa dlí náisiúnta do nósanna imeachta práinne den sórt sin. Ba cheart é seo a dhéanamh gan cosc a chur ar údaráis inniúla a gcuid próiséas deonaithe ceadanna a chuíchóiriú le haghaidh, inter alia, tionscadail monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta eile nach tionscadail straitéiseacha ghlan-nialasachta iad.

(34)

Chun cuspóirí 2030 a bhaint amach, ní mór fócas ar leith a chur ar thionscadail straitéiseacha ghlan-nialasachta, freisin i bhfianaise a shuntasaí a rannchuidíonn siad leis an gconair i dtreo astaíochtaí CO2 glan-nialasachta faoi 2050. Tá ról lárnach ag na tionscadail sin in uathriail straitéiseach oscailte an Aontais, rud a áirithíonn go mbeidh rochtain ag saoránaigh ar fhuinneamh glan slán inacmhainne. I bhfianaise an róil atá acu, ba cheart go dtairbheodh na tionscadail sin de nósanna imeachta ceadúcháin atá níos cuíchóirithe agus níos éifeachtúla fós, ba cheart dóibh an stádas náisiúnta is airde is féidir a fháil faoin dlí náisiúnta agus tairbhiú de thacaíocht bhreise chun infheistíochtaí a phlódú isteach, agus ag an am céanna oibleagáidí an Aontais agus oibleagáidí idirnáisiúnta de bhun Threoracha 2009/147/EC agus 92/43/EEC agus Coinbhinsiún Choimisiún Eacnamaíochta na Náisiún Aontaithe don Eoraip (UNECE) maidir le Rochtain ar Fhaisnéis, Rannpháirtíocht Phoiblí i gCinnteoireacht agus Rochtain ar Cheartas i gCúrsaí Comhshaoil, arna shíniú in Aarhus an 25 Meitheamh 1998, chomh maith leis na hoibleagáidí is infheidhme i réimsí an dlí shóisialta agus saothair arna mbunú le dlí an Aontais nó leis an dlí náisiúnta, a chomhlíonadh.

(35)

I bhfianaise an róil atá acu slándáil sholáthar theicneolaíochtaí glan-nialasachta an Aontais a áirithiú, agus i bhfianaise a mhéid a rannchuidíonn siad le huathriail straitéiseach oscailte an Aontais agus leis an aistriú glas agus leis an aistriú digiteach, ba cheart don údarás ábhartha ceadúcháin a mheas go bhfuil tionscadail straitéiseacha ghlan-nialasachta chun leas an phobail. De bhun an mheasúnaithe de réir an cháis, féadfaidh údarás ceadúcháin a chinneadh go sáraíonn an leas poiblí ar a bhfuil an tionscadal ag freastal na leasa poiblí a bhaineann leis an dúlra agus le cosaint an chomhshaoil agus, dá réir sin, go bhféadfar an tionscadal a cheadú, ar choinníoll go gcomhlíonfar na coinníollacha ábhartha uile a leagtar amach i dTreoir 92/43/CEE, 2000/60/CE nó Treoir 2009/147/CE, nó i ngníomhartha reachtacha de chuid an Aontais maidir le hathchóiriú an dúlra.

(36)

Ní mór freisin foráil a dhéanamh do bhearta chun an sprioc atá ag an Aontas 50 milliún tona d’acmhainneacht insteallta CO2 bhliantúil oibríochtúil a bhaint amach faoi 2030, agus ar an gcaoi sin tacú le dícharbónú thionscail an Aontais agus le comhrac an athraithe aeráide.

(37)

In 2020, ghlac an Coimisiún Straitéis an Aontais Eorpaigh um Comhtháthú Córas Fuinnimh. Leagadh amach inti fís maidir leis an gcaoi lena luathófar an t-an aistriú chuig córas fuinnimh níos comhtháite, córas a thacaíonn le geilleagar aeráidneodrach ar an gcostas is ísle ó earnáil go chéile. Cuimsíonn sé trí choincheap chomhlántacha a threisíonn a chéile: ar an gcéad dul síos, córas fuinnimh níos ‘ciorclaigh’, a bhfuil éifeachtúlacht fuinnimh ina chroílár; ar an dara dul síos, leictriú díreach níos mó in earnálacha úsáideoirí deiridh; ar an tríú dul síos, breoslaí in-athnuaite agus ísealcharbóin a úsáid, lena n-áirítear hidrigin. Tagraíonn breithnithe a bhaineann le comhtháthú an chórais fuinnimh do réitigh chun an leictreachas ar fad arna ghiniúint ag suiteálacha fuinnimh in-athnuaite a chomhtháthú go hiomlán sa mhórchóras fuinnimh. Áirítear leis sin réitigh theicniúla a úsáid lenar féidir farasbarr leictreachais arna ghiniúint ag suiteálacha leictreachais in-athnuaite a chomhtháthú, lena n-áirítear trína stóráil agus trí na foinsí éagsúla cumhachta inphleanáilte neamhiontaise a leathnú san eangach, agus trí bhainistiú ar éileamh.

(38)

Is teicneolaíocht é GSC a rannchuideoidh leis an athrú aeráide a mhaolú. Is é atá i gceist leis CO2 a ghabháil ó shuiteálacha tionsclaíocha, í a iompar go láithreán stórála agus í a instealladh i bhfoirmíocht oiriúnach gheolaíoch faoi thalamh chun í a stóráil go buan.

(39)

Tá teipthe ar fhorbairt réiteach GSC don tionscal de dheasca easpa comhordúcháin. Ar lámh amháin, d’ainneoin go bhfuil na hinfheistíochtaí sin inmharthana ó thaobh na heacnamaíochta de mar gheall ar an gcomhartha praghais CO2 arna sholáthar ag CTA, tá riosca suntasach ann nach mbeidh tionscail a infheistíonn in astaíochtaí CO2 a ghabháil in ann rochtain a fháil ar láithreán stórála geolaíoch ceadaithe. Ar an lámh eile, bíonn costais tosaigh roimh infheisteoirí sna chéad láithreáin stórála CO2 chun iad a aithint, a fhorbairt agus a mheas sular féidir leo fiú iarratas a dhéanamh ar chead stórála rialála. Dá mba ann do thrédhearcacht maidir le hacmhainneacht stórála CO2 fhéideartha i dtéarmaí oiriúnacht gheolaíoch na limistéar ábhartha agus na sonraí geolaíocha uile atá ann cheana, lena n-áirítear sonraí amha agus samhail sonraí, go háirithe de thoradh taiscéaladh láithreán táirgthe hidreacarbóin, d'fhéadfadh sin tacú le hoibreoirí margaidh agus a n-infheistíochtaí á bpleanáil acu. Ba cheart do na Ballstáit, agus rúndacht, slándáil náisiúnta agus íogaireachtaí tráchtála á gcur san áireamh acu mar aon le cúiteamh leordhóthanach ar shonraí a ghintear go príobháideach agus atá faoi úinéireacht phríobháideach, na sonraí sin atá ann cheana a chur ar fáil go poiblí agus tuairisciú a dhéanamh go tráthrialta le peirspictíocht fhadtéarmach maidir le haon dul chun cinn a dhéantar i ndáil le láithreáin stórála CO2 a fhorbairt agus maidir leis na riachtanais chomhfhreagracha i dtaca le hacmhainneachtaí insteallta agus stórála, chun an sprioc uile-Aontais maidir le hacmhainneacht insteallta CO2 a bhaint amach go comhpháirteach. Tá na hoibleagáidí trédhearcachta sin gan dochar do cheart na mBallstát gan imscaradh acmhainneachta stórála CO2 ar a gcríoch a údarú ná a theorannú.

(40)

Chun sócmhainní tréigthe a sheachaint agus chun a áirithiú go dtiocfaidh laghduithe CO2 as acmhainneacht insteallta atá inmharthana go heacnamaíoch, ba cheart cás gnó feadh an tslabhra luacha iomláin a thógáil. Dá bhrí sin, ní mór slabhraí luacha GSC iomlána agus aonair, lena n-áirítear gabháil, iompar agus stóráil, a bhunú faoi 2030 trí bheartais éifeachtacha de chuid an Aontais agus trí bheartais náisiúnta éifeachtacha agus rialacháin iomchuí a bheith ann lena ráthaítear iomaíocht agus rochtain oscailte.

(41)

Is príomhscrogall d’infheistíochtaí gabhála carbóin a bhfuil inmharthanacht eacnamaíoch mhéadaitheach acu na laethanta seo infhaighteacht láithreán stórála CO2 san Aontas, ar bonn agus taca í leis na dreasachtaí arna ndíorthú ó Threoir 2003/87/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (24). Chun an teicneolaíocht a uas-scálú agus chun cur leis na hacmhainneachtaí ceannródaíocha atá aige, ní mór don Aontas soláthar réamhbhreathnaitheach de láithreáin stórála CO2 gheolaíocha bhuana a fhorbairt, ar láithreáin iad a cheadaítear i gcomhréir le Treoir 2009/31/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (25) chomh maith le bonneagar iompair CO2. Trí sprioc a shainiú san Aontas go mbeidh aige 50 milliún tona d’acmhainneacht insteallta CO2 bhliantúil oibríochtúil faoi 2030, i gcomhréir leis na hacmhainneachtaí a mheastar a bheidh ag teastáil in 2030 agus na cuideachtaí a oibríonn go príomha i mBallstáit ina bhfuil acmhainneacht stórála an-teoranta de bharr srianta dlíthiúla, geolaíocha, geografacha, teicniúla nó margaidh á gcur san áireamh, is féidir leis na hearnálacha ábhartha a gcuid infheistíochtaí a chomhordú chun slabhra luacha Eorpach glan-nialasachta um iompar agus stóráil CO2, slabhra ar féidir le hearnálacha a úsáid chun a n-oibríochtaí a dhícharbónú. Leis an imscaradh tosaigh sin, tacófar le stóráil bhreise CO2 faoi pheirspictíocht 2050. Dé réir mheastacháin an Choimisiúin, d’fhéadfadh sé go mbeadh ar an Aontas suas le 550 milliún tona CO2 a ghabháil in aghaidh na bliana faoi 2050 chun an cuspóir glan-nialasachta a bhaint amach, lena n-áirítear an cuspóir le haghaidh aistrithe carbóin. Leis an gcéad chuspóir sin maidir le hacmhainneacht stórála ar scála tionsclaíoch, bainfear an riosca d’infheistíochtaí in astaíochtaí CO2 a ghabháil, rud a bheith ina uirlis thábhachtach chun aeráidneodracht a bhaint amach. Nuair a dhéanfar an Rialachán seo a ionchorprú i gComhaontú Limistéar Eacnamaíoch an Aontais, déanfar sprioc an Aontais, mar atá 50 milliún tona d’acmhainneacht insteallta CO2 bhliantúil oibríochtúil faoi 2030 a choigeartú dá réir sin. Chun a áirithiú go mbainfear amach sprioc an Aontais, ba cheart do na Ballstáit na bearta is gá a dhéanamh chun imscaradh na dtionscadal GSC a éascú agus a dhreasú. Ba cheart a áirithiú sna bearta sin bearta chun astaírí a dhreasú chun astaíochtaí a ghabháil agus tacaíocht maoiniúcháin d’infheisteoirí i mbonneagar iompair CO2 lena n-iomprófar CO2 chuig na láithreáin stórála.

(42)

Aon chomhaontú idirnáisiúnta a bhaineann le CO2 an Aontais a stóráil go buan i dtríú tíortha, ba cheart foráil a dhéanamh ann maidir le coinníollacha coibhéiseacha chun stóráil gheolaíoch CO2 gafa atá slán go buan agus sábháilte ó thaobh an chomhshaoil a áirithiú agus chun a áirithiú nach n-úsáidtear stóráil CO2 an Aontais chun táirgeadh hidreacarbóin a mhéadú agus go gcomhfhreagraíonn sé d’fhíorlaghdú ar astaíochtaí.

(43)

Tríd na láithreáin stórála CO2 agus aon tionscadail gabhála CO2 nó tionscadail bonneagair CO2 ábhartha a chuireann le sprioc 2030 an Aontais mar thionscadail straitéiseacha ghlan-nialasachta a shainiú, is féidir forbairt láithreán stórála CO2 a luathú agus a éascú, agus is féidir an t-éileamh tionsclaíoch méadaithe maidir le láithreáin stórála a threorú i dtreo na láithreán stórála is costéifeachtaí. Tá méadú ag teacht ar líon na ngort gáis agus ola atá ag deireadh a saolré táirgthe úsáideach a d’fhéadfaí a thiontú ina láithreáin stórála sábháilte CO2. Anuas air sin, dhearbhaigh an tionscal ola agus gáis a dhiongbháilte atá sé tabhairt faoi aistriú fuinnimh agus tá na sócmhainní, na scileanna agus an t-eolas is gá aige chun láithreáin stórála bhreise a iniúchadh agus a fhorbairt. Chun sprioc an Aontais 50 milliún tona d’acmhainneacht insteallta CO2 bhliantúil oibríochtúil a bhaint amach faoi 2030, ní mór don earnáil a rannchuidiú a chomhthiomsú chun a áirithiú go mbeidh GSC mar réiteach aeráide ar fáil sula dtiocfaidh an t-éileamh. Chun a áirithiú go ndéanfar láithreáin stórála CO2 a fhorbairt ar bhealach tráthúil costéifeachtach ar fud an Aontais i gcomhréir le cuspóir an Aontais maidir le hacmhainneacht insteallta, ba cheart do cheadúnaithe táirgthe ola agus gáis san Aontas rannchuidiú leis an sprioc sin ar bhonn pro rata dá n-acmhainneacht monaraíochta ola agus gáis, agus solúbthacht á soláthar an tráth céanna chun comhoibriú agus chun rannchuidiú eile ó thríú páirtithe a chur san áireamh. Ba cheart cur chuige slabhra luacha a chothú trí ghníomhaíochtaí a dhéantar ar leibhéal an Aontais agus ar an leibhéal náisiúnta. Dá réir sin, ba cheart do cheadúnaithe táirgthe ola agus gáis san Aontas na hinfheistíochtaí is gá a dhéanamh agus tacú le samhlacha gnó inmharthana a fhorbairt don slabhra luacha dé-ocsaíde carbóin ina iomláine.

(44)

Chun rannchuidiú le cuspóir acmhainneachta insteallta CO2 an Aontais, tá eintitis faoi oibleagáid in ann comhaontuithe a dhéanamh le heintitis nach bhfuil faoi oibleagáid chun a n-oibleagáid iomlán nó cuid di a chomhlíonadh. Is féidir leis na comhaontuithe sin a bheith mar chuid de chomhaontú comhpháirteach lena mbunaítear láithreán stórála nó a dhéantar ar leithligh idir páirtithe chun rannchuidiú an eintitis faoi oibleagáid a chomhlíonadh. I gcás inar bunaíodh na comhfhiontair sin roimh dháta theacht i bhfeidhm an Rialacháin seo, féadfar lán-acmhainn insteallta an chomhthionscadail stórála ábhartha CO2 a úsáid chun oibleagáidí pháirtnéirí na bpáirtithe faoi oibleagáid eile a chomhlíonadh.

(45)

Chun a áirithiú go ndéanfar láithreáin stórála a fhorbairt faoi dhálaí margaidh fónta, ba cheart don Choimisiún measúnú a dhéanamh ina mbreathnófar ar an ngaol idir an t-éileamh nithiúil ar an acmhainneacht insteallta ó thionscadail gabhála CO2 agus an príomhbhonneagar is gá chun CO2 atá ar siúl nó atá beartaithe a bheith oibríochtúil faoi 2030 agus oibleagáidí acmhainne stórála 2030.

(46)

Is uirlis fhíor-riachtanach iad na maoluithe ón oibleagáid chun sócmhainní tréigthe a chosc sna himthosca sin. Chun na maoluithe sin a chur i bhfeidhm go héifeachtach, ba cheart do na Ballstáit agus don Choimisiún dul i dteagmháil go hiomlán leis na heintitis údaraithe ábhartha in aon mheasúnú maidir leis an ngá atá le maolú, go háirithe i gcás ina gcuireann eintiteas údaraithe an gá le maolú ar foluain. Chun cuspóir an Aontais maidir le hacmhainneacht insteallta CO2 a bhaint amach, i gcás nach ndeonaítear aon mhaolú agus ar bhonn mheasúnú an Choimisiúin, nó i gcás nár iarr an Ballstát ábhartha maolú, ar bhonn mheasúnú an Choimisiúin,, rachaidh an Coimisiún agus an Ballstát i dteagmháil le heintitis údaraithe ábhartha chun cuidiú le constaicí agus bacainní a réiteach ionas gur fusa an oibleagáid a bhaint amach.

(47)

Tá iarracht bhreise beartais ríthábhachtach chun imscaradh na pleanála bonneagair trasteorann a chinntiú. Tá ról ríthábhachtach ag inrochtaineacht agus nascacht raon iomlán na socruithe iompair CO2 maidir le tionscadail GSC agus tionscadail gabhála agus úsáide carbóin a imscaradh. Cumhdaítear leis na socruithe sin longa, báirsí, traenacha agus trucailí chomh maith le saoráidí seasta chun nascadh agus teacht chun duga, le haghaidh leachtú, stóráil maolánach agus tiontairí CO2 i bhfianaise go n-iomprófar ar aghaidh í trí phíblínte agus i modhanna tiomnaithe iompair.

(48)

Ba cheart na Ballstáit a bheith in ann eintitis a bhunú, nó féadfaidh siad tacaíocht a chur ar fáil lena mbunú, ar eintitis iad a bhfuil mar chuspóir acu gréasáin iompair CO2 a chruthú, lena n-áirítear bonneagair a tógáil nó soithí a sholáthar nó modhanna iompair eile.

(49)

Is cinnte go mbeidh gabháil, stóráil agus úsáid CO2 mar chuid de thodhchaí dhícharbónaithe an Aontais, lena n-áirítear aistrithe. Ní mór margadh dea-fheidhmiúil a bheith ann ar fud an Aontais le haghaidh CO2 gafa, seirbhísí insteallta CO2, seirbhísí iompair CO2 agus gníomhaíochtaí úsáide carbóin. Ba cheart don mhargadh sin cuspóirí áirithe beartais phoiblí a bhaint amach ar an mbealach is buntáistí go heacnamaíoch. Cuspóir foriomlán is ea dícharbónú inbhuanaithe agus costéifeachtach thionscal an Aontais trína áirithiú gur féidir aon astaíochtaí CO2 nach féidir a laghdú trí mhodhanna teicniúla, nó i gcás nach bhfuil sé inmharthana ó thaobh na heacnamaíochta de na hastaíochtaí sin a laghdú, gur féidir iad a ghabháil agus a stóráil nó a úsáid, agus astaíochtaí moillithe á seachaint. Ba cheart don mhargadh sin sábháilteacht, inbhuanaitheacht agus buaine stóráil gheolaíoch CO2 gafa a áirithiú freisin agus go bhfuil CO2 gafa ar fáil le haghaidh gníomhaíochtaí úsáide carbóin i gcomhréir le cuspóirí aeráide an Aontais. Ba cheart líonra bonneagair iompair CO2 ag a bhfuil lorg comhshaoil íosta atá inrochtana do ghníomhaithe margaidh faoi choinníollacha cothroma, oscailte agus neamh-idirdhealaitheacha a bheith mar bhonn taca le margadh feidhmiúil CO2 freisin. Ba cheart don mhargadh na caighdeáin chomhshaoil san Aontas a chomhlíonadh.

(50)

Trí CO2 gafa a úsáid i bpróisis táirgthe áirithe, is féidir CO2 a stóráil go buan nó rannchuidiú le spleáchas an Aontais ar bhreoslaí iontaise a laghdú. Dá bhrí sin, ba cheart na heintitis uile a bhfuil baint acu le slabhra luacha na ngníomhaíochtaí insteallta CO2 a leagtar amach sa Rialachán seo a spreagadh chun a mheas an bhféadfaí an CO2 atá le stóráil a stóráil go buan i dtáirgí nua nó an bhféadfadh sé tacú le cuspóirí an Aontais a spleáchas ar bhreoslaí iontaise a laghdú.

(51)

Chuidigh an tAontas le córas eacnamaíoch domhanda a chruthú ar bhonn thrádáil oscailte, thrédhearcach agus riailbhunaithe, d’éiligh sé caighdeáin maidir le hinbhuanaitheacht shóisialta agus chomhshaoil agus maidir leis an aistriú aeráide a urramú agus a chur chun cinn, agus tá sé tiomanta go hiomlán do na luachanna sin. Tá sé d’aidhm ag an Aontas cothrom iomaíochta a bhaint amach trí athchóiriú a dhéanamh ar an Eagraíocht Dhomhanda Trádála (EDT), trí chomhpháirtíochtaí nua a thógáil agus trí na cleachtais éagóracha trádála agus an ró-acmhainneacht táirgeachta a chomhrac, chun timpeallacht iomaíoch chothrom a áirithiú do thionscal an Aontais, lena n-áirítear trí Chomhpháirtíochtaí Tionsclaíochta Glan-Nialasachta, lena gcuirfear poist ardcháilíochta ar fáil d’oibrithe.

(52)

Chun a áirithiú go mbeidh rochtain ag an Aontas ar sholáthar slán agus inbhuanaithe teicneolaíochtaí glan-nialasachta is gá chun athléimneacht an Aontais a choimirciú agus chun a spriocanna aeráidneodrachta a bhaint amach, ní mór don mhargadh inmheánach a bheith ina thimpeallacht thacúil don nuálaíocht i dteicneolaíochtaí glan-nialasachta. Beidh an nuálaíocht ina gné ríthábhachtach chun iomaíochas an Aontais a áirithiú agus chun cuspóirí glan-nialasachta a bhaint amach a luaithe is féidir. I bhfianaise na bhforbairtí gasta ar theicneolaíochtaí glan-nialasachta chomh maith leis an treoir rialála shuntasach a sholáthraítear don aistriú glas, tá sé ríthábhachtach, chun cuspóirí an Rialacháin seo a bhaint amach, go ndéanfar na tionchair a d’fhéadfadh a bheith ag dlí an Aontais agus tionscnaimh bheartais ar nuálaíocht a mheas le linn a n-ullmhaithe, a n-athbhreithnithe agus a n-athbhreithnithe trí phrionsabal na nuálaíochta a chur i bhfeidhm.

(53)

Chun cuspóirí an Rialacháin seo a léiriú, d’fhéadfadh an Coimisiún a mheas an ceart nuashonrú a dhéanamh ar na Conairí Aistrithe atá á bhforbairt de thoradh na teachtaireachta ón gCoimisiún i mí na Bealtaine 2021 agus lena bhféadfaí cumasóirí a shainaithint chomh maith le scrogaill maidir le haistriú agus iomaíochas thionscal an Aontais, nó an Rialachán seo a chur san áireamh in aon tionscnamh den sórt sin a bheidh ann amach anseo.

(54)

Faoin gcéad cholún de Phlean Tionsclaíoch an Chomhaontaithe Ghlais, tá an tAontas chun bonn tionsclaíoch a fhorbairt agus a choinneáil ar bun chun réitigh teicneolaíochta glan-nialasachta a sholáthar chun a sholáthar fuinnimh a dhaingniú, agus a uaillmhianta maidir le haeráidneodracht á gcomhlíonadh an tráth céanna. Chun tacú leis an sprioc sin agus chun spleáchais a sheachaint maidir le soláthar teicneolaíochtaí glan-nialasachta a chuirfeadh moill ar iarrachtaí an Aontais maidir le laghduithe ar astaíochtaí gás ceaptha teasa nó a chuirfeadh slándáil an tsoláthair fuinnimh i mbaol, ba cheart forálacha a leagan síos leis an Rialachán seo chun éileamh ar theicneolaíochtaí glan-nialasachta inbhuanaithe athléimneacha a spreagadh.

(55)

Le cur i bhfeidhm na n-íoscheanglas éigeantach, áirithítear go méadófar ar bhealach struchtúrtha giaráil an chaiteachais phoiblí chun borradh a chur faoin éileamh ar sholáthar a fheidhmíonn ar bhealach níos fearr le haghaidh táirgí glan-nialasachta i réimse na hinbhuanaitheachta comhshaoil, rud is féidir a chur chun feidhme i gcás údaráis chonarthacha agus eintitis chonarthacha. Le heisceachtaí áirithe, ba cheart a áirithiú go mbeidh údaráis chonarthacha agus eintitis chonarthacha in ann iarmhairtí neamh-inmhianaithe sonracha a sheachaint. Baineann na heisceachtaí sin le cásanna monaplachta, le teipeanna margaidh sonracha nó le staideanna ina bhféadfadh sé go mbeidh ar údaráis chonarthacha nó eintitis chonarthacha dul i ngleic le costais dhíréireacha nó neamh-chomhoiriúnachtaí teicniúla. Ba cheart é a bheith de shaoirse ag na húdaráis chonarthacha agus na heintitis chonarthacha i gcónaí íoscheanglais bhreise a áireamh ina ndoiciméid soláthair, ar choinníoll go gcomhlíonann siad Treoracha 2014/23/AE (26), 2014/24/AE (27) nó 2014/25/AE (28) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus an dlí earnála is infheidhme. Ba cheart a bheith de shaoirse acu freisin, faoi na coinníollacha céanna, critéir dhámhachtana a úsáid chun an tairiscint is buntáistí go heacnamaíoch mar shampla praghas, costas nó critéir eile a shainaithint.

(56)

Maidir le conarthaí oibreacha agus lamháltais oibreacha a thagann faoi raon feidhme an Rialacháin seo, ba cheart d’údaráis chonarthacha agus eintitis chonarthacha ceann amháin nó níos mó de na coinníollacha, na ceanglais nó na hoibleagáidí conarthacha sonracha a roghnú chun gur féidir roinnt cuspóirí éagsúla a bhaint amach, amhail aghaidh a thabhairt ar bhreithnithe sóisialta nó fostaíochta chun toradh dearfach sóisialta a bhaint amach, agus ábhair imní maidir leis an gcibearshlándáil á gcur san áireamh go héifeachtach, i gcás inarb ábhartha, nó dearbhú leordhóthanach a fháil go ndéanfar na táirgí ábhartha a sheachadadh go tráthúil. Tá na gnéithe sin tábhachtach freisin chun an athléimneacht a chothú. Ba cheart foráil a dhéanamh freisin d’eisceachtaí a bhaineann le cásanna monaplachta, le teipeanna margaidh nó le staideanna sonracha ina bhféadfadh sé go mbeidh ar údaráis chonarthacha nó eintitis chonarthacha dul i ngleic le costais dhíréireacha nó neamh-chomhoiriúnachtaí teicniúla.

(57)

I gcásanna áirithe, ba cheart aird a thabhairt ar rannchuidiú athléimneachta na tairisceana i ndáil le tríú tíortha áirithe. Más rud é go gcinneann an Coimisiún go gcuimsítear le teicneolaíocht ghlan-nialasachta nó a príomh-chomhpháirteanna sonracha ar de thionscnamh tríú tír iad, go gcuimsítear leis sin cion dar méid breis agus 50 % de sholáthar na teicneolaíochta sonraí sin nó na gcomhpháirteanna sin laistigh den Aontas, ba cheart é a bheith d’oibleagáid ar údaráis chonarthacha agus ar eintitis chonarthacha roinnt coinníollacha a áireamh ina doiciméid soláthair chun gur féidir toradh athléimneach a bhaint amach. Ar an gcaoi sin, níor cheart luach na teicneolaíochta glan-nialasachta sonraí nó na bpríomh-chomhpháirteanna sonracha den teicneolaíocht ghlan-nialasachta shonrach ar de thionscnamh an tríú tír lena mbaineann iad dul thar theorainn 50 % faoi choinníollacha sonracha. Ina theannta sin, más rud é gur chinn an Coimisiún go bhfuil méadú 10 bpointe céatadáin ar a laghad tagtha ar an gcion de sholáthar na dtáirgí nó na gcomhpháirteanna sin de thionscnamh tríú tír laistigh den Aontas 2 bhliain as a chéile, ar an meán, agus go bhfuil 40 % ar a laghad den soláthar laistigh den Aontas sroichte aige sin, ba cheart feidhm a bheith ag an sásra céanna. Ar an gcaoi sin, beidh an tAontas in ann spleáchais atá ag teacht chun cinn a chur san áireamh ar bhealach éifeachtúil. Maidir le conarthaí a chumhdaítear le Foscríbhinn I an Aontais a ghabhann le Comhaontú na hEagraíochta Domhanda Trádála maidir le Soláthar Rialtais nó le comhaontuithe idirnáisiúnta ábhartha eile a bhfuil an tAontas faoina gceangal, níor cheart d’údaráis chonarthacha ná d’eintitis chonarthacha na ceanglais sin a chur i bhfeidhm maidir le teicneolaíochtaí glan-nialasachta nó a bpríomh-chomhpháirteanna a dtagann ó fhoinsí soláthair is sínitheoirí leis na comhaontuithe sin.

(58)

I gcás nach gcomhlíontar na ceanglais athléimneachta sin, ba cheart d’údaráis chonarthacha agus d’eintitis chonarthacha a cheangal freisin, ina ndoiciméid soláthair, go mbeadh sé d’oibleagáid ar an bpríomhchonraitheoir muirear comhréireach a íoc leis an údarás conarthach nó leis an eintiteas conarthach lena mbaineann dar luach 10 % ar a laghad de luach theicneolaíochtaí glan-nialasachta sonracha an chonartha, chun a áirithiú go gcomhlíonfar an sásra.

(59)

Níor cheart do na Ballstáit idirdhealú a dhéanamh in aghaidh an tsoláthraí ná níor cheart dóibh caitheamh le soláthraí teicneolaíochtaí glan-nialasachta ó Bhallstát eile ar bhealach éagsúil. Tá an oibleagáid sin ar aon dul leis an oibleagáid atá ar údaráis chonarthacha agus ar eintitis chonarthacha cheana féin, i gcomhréir le Treoracha 2014/23/AE, 2014/24/AE agus 2014/25/AE, caitheamh go cothrom agus gan idirdhealú le hoibreoirí eacnamaíocha agus na rialacha nós imeachta a leagtar síos sna Treoracha sin a leanúint chun a áirithiú go dtabharfar éifeacht phraiticiúil do phrionsabail na córa comhionainne agus an neamh-idirdhealaithe agus go n-osclófar nósanna imeachta soláthair phoiblí don iomaíocht.

(60)

Gan dochar do dhlí an Aontais is infheidhme i leith teicneolaíocht shonrach, lena n-áirítear faoi Rialachán (AE) 2024/1781 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (29) agus Rialachán (AE) 2023/1542 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (30), agus mura bhforáiltear a mhalairt ann, agus meastóireacht á déanamh ar inbhuanaitheacht comhshaoil na réiteach glan-nialasachta a sholáthraítear ar bhonn an Rialacháin seo, ba cheart d’údaráis chonarthacha agus eintitis chonarthacha gnéithe éagsúla a bhfuil tionchar acu ar an aeráid agus ar an gcomhshaol a chur i gcuntas.

(61)

Ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún chun treoirphrionsabail a bhunú d’údaráis chonarthacha agus d’eintitis chonarthacha chun go sonraítear sonraíochtaí teicniúla, ceanglais agus coinníollacha feidhmíochta conarthaí a bhaineann leis an inbhuanaitheacht comhshaoil i gcás na gconarthaí poiblí. Ba cheart an méid sin a bheith gan dochar do dhlí an Aontais is infheidhme maidir le teicneolaíochtaí sonracha, lena n-áirítear faoi Rialachán (AE) 2024/1781 agus Rialachán (AE) 2023/1542.

(62)

Chun an gá atá le foinsí soláthair teicneolaíochtaí glan-nialasachta a éagsúlú ó fhoinsí aonair soláthair laistigh de nós imeachta soláthair phoiblí nó de cheant agus an gá atá le tacú le táirgeadh nó tomhaltas fuinnimh ó fhoinsí in-athnuaite a chur san áireamh, agus gan dochar do ghealltanais idirnáisiúnta an Aontais, ba cheart a mheas nach bhfuil an soláthar éagsúlaithe ar bhealach leordhóthanach ar a laghad i gcás ina dtagann an teicneolaíocht ghlan-nialasachta shonrach sin nó a príomh-chomhpháirteanna ó thríú tír aonair agus ina gcuimsíonn an tríú tír sin níos mó ná 50 % den soláthar sin laistigh den Aontas.

(63)

Chun iompar gnó freagrach na dtairgeoirí agus cibearshlándáil agus slándáil sonraí na dteicneolaíochtaí a úsáidtear agus na dtionscadal agus an bhonneagair ghaolmhair a chur chun cinn, agus seachadadh na dtionscadal ina iomláine agus in am a chur chun cinn, ba cheart do na húdaráis phoiblí a dhearann ceantanna chun fuinneamh ó fhoinsí in-athnuaite a imscaradh critéir réamhcháiliúcháin a bhaineann le hiompar gnó freagrach, cibearshlándáil agus slándáil sonraí agus leis an gcumas an tionscadal a sholáthar ina iomláine agus in am chur san áireamh sna ceantanna sin.

(64)

Chun tacú leis an aidhm bonn tionsclaíoch chun soláthar teicneolaíochtaí fuinnimh in-athnuaite a fhorbairt agus a choinneáil ar bun chun soláthar fuinnimh an Aontais a dhaingniú agus spleáchais ar sholáthar na dteicneolaíochtaí sin a sheachaint, rud a chuirfeadh moill ar iarrachtaí an Aontais maidir le hastaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú nó a chuirfeadh slándáil an tsoláthair fuinnimh i mbaol, ba cheart do na húdaráis phoiblí a dhearann ceantanna chun fuinneamh ó fhoinsí in-athnuaite a imscaradh inbhuanaitheacht agus athléimneacht sholáthar na dteicneolaíochtaí sin laistigh den Aontas a mhéadú. Ba cheart do na Ballstáit measúnú a dhéanamh ar rannchuidiú na gceantanna leis an inbhuanaitheacht trí scrúdú a dhéanamh ar inbhuanaitheacht comhshaoil na dtairiscintí, ar a rannchuidiú leis an nuálaíocht agus ar a rannchuidiú le comhtháthú an chórais fuinnimh. Chun na críche, ba cheart an rogha a bheith ag na Ballstáit critéir réamhcháiliúcháin nó dhámhachtana a thabhairt isteach i ndearadh an cheant. Cé gur cheart na critéir réamhcháiliúcháin a bheith á gcomhlíonadh le tionscadail uile na dtairgeoirí ionas go mbeidh siad in ann páirt a ghlacadh sa cheant, is é is aidhm do na critéir dhámhachtana meastóireacht agus rangú a dhéanamh ar na tionscadail éagsúla atá sa cheant.

(65)

Agus breithniú á dhéanamh ar inbhuanaitheacht comhshaoil na dtairiscintí, i bhfoirm critéir réamhcháiliúcháin nó critéir dhámhachtana, féadfaidh na húdaráis phoiblí a dhearann ceantanna chun fuinneamh ó fhoinsí in-athnuaite a imscaradh gnéithe éagsúla a chur san áireamh ag a bhfuil tionchar ar an aeráid agus ar an gcomhshaol. D’fhéadfaí a áireamh ar na gnéithe sin, marthanacht agus iontaofacht an réitigh; an éascaíocht maidir le deisiúchán agus cothabháil na seirbhísí sin; an éascaíocht maidir le nuashonrú agus athriochtú; an éascaíocht maidir le cáilíocht agus athchúrsáil; substaintí a úsáid; tomhaltas fuinnimh, uisce agus acmhainní eile ag céim amháin nó níos mó de shaolré an táirge; meáchan agus méid an táirge agus an pacáistiú atá aige; ábhair in-athnuaite nó comhpháirteanna athchúrsáilte nó athláimhe a ionchorprú; cainníocht, saintréithe agus infhaighteacht na dtomhaltán is gá le haghaidh úsáid agus cothabháil chuí; lorg comhshaoil an táirge agus a thionchair ar an gcomhshaol ar feadh a shaolré; lorg carbóin an táirge; an scaoileadh micreaphlaisteach; astaíochtaí san aer, san uisce agus san ithir a scaoiltear in aon chéim saolré amháin nó níos mó den táirge; méideanna na dramhaíola a ghintear; agus na coinníollacha maidir le húsáid.

(66)

Chun tacú le dearadh agus táirgeadh teicneolaíochtaí fuinnimh in-athnuaite atá níos nuálaí agus níos forbartha, féadfar a chur san áireamh le rannchuidiú inbhuanaitheachta tairiscintí, i bhfoirm critéir réamhcháiliúcháin nó critéir dhámhachtana, an rannchuidiú leis an nuálaíocht trí fhoráil a dhéanamh do chritéir réamhcháiliúcháin nó dhámhachtana lena gcuirtear chun cinn úsáid réiteach iomlán nua nó feabhsú réiteach inchomparáide úrscothach.

(67)

Chun tacú le comhtháthú fuinnimh ó fhoinsí in-athnuaite i gcóras fuinnimh an Aontais agus leis na tairbhí a bhaineann leis maidir le dícharbónú costéifeachtach, féadfar a chur san áireamh le rannchuidiú inbhuanaitheachta tairiscintí an rannchuidiú le comhtháthú an chórais fuinnimh trí, mar shampla, stóráil fuinnimh, dramhtheas agus aisghabháil fuachta agus táirgeadh hidrigine in-athnuaite.

(68)

Chun athléimneacht an tsoláthair de theicneolaíochtaí glan-nialasachta fuinnimh in-athnuaite a mhéadú agus chun spleáchas iomarcach ar thíortha ina bhfuil comhchruinniú ard soláthair san Aontas a sheachaint, ba cheart d’údaráis phoiblí breithniú a dhéanamh, trí bhíthin critéir réamhcháiliúcháin nó dhámhachtana, ar rannchuidiú athléimneachta na dtionscadal éagsúil atá rannpháirteach i gceantanna chun fuinneamh ó fhoinsí in-athnuaite a imscaradh, agus an gá atá le soláthar teicneolaíochtaí fuinnimh in-athnuaite a éagsúlú, gan dochar do ghealltanais idirnáisiúnta an Aontais. Agus an critéar athléimneachta á chur i bhfeidhm, ba cheart d’údaráis phoiblí a chur san áireamh gur cheart a mheas nach bhfuil an soláthar éagsúlaithe ar bhealach leordhóthanach ar a laghad i gcás inarb as tríú tír níos mó ná 50 % den éileamh ar theicneolaíocht glan-nialasach shonrach nó dá príomh-chomhpháirteanna sonracha laistigh den Aontas.

(69)

Nuair a chuirtear i bhfeidhm ina gcritéir dhámhachtana iad, tá ualú na gcritéar maidir le rannchuidiú inbhuanaitheachta agus athléimneachta na tairisceana i ndáil le ceantanna chun fuinneamh ó fhoinsí in-athnuaite fuinnimh a imscaradh gan dochar don fhéidearthacht atá ag na húdaráis a dhearann na ceantanna sin tairseach níos airde a shocrú i gcomhair na gcritéar a bhaineann le hinbhuanaitheacht comhshaoil, nuálaíocht agus comhtháthú an chórais fuinnimh i gcás ina bhfuil sin comhoiriúnach le haon teorainn le critéir neamhphraghais a leagtar síos faoi rialacha Státchabhrach. Ar aon chuma, ba cheart a áirithiú le cur i bhfeidhm na gcritéar sin agus a n-ualú íosta agus comhcheangailte i gceantanna go leanfaidh ceantanna de bheith iomaíoch agus go gcomhlíonfaidh siad Airteagail 107 agus 108 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE).

(70)

Chun soláthar teicneolaíochtaí fuinnimh in-athnuaite an Aontais a mhéadú chun na riachtanais a bhaineann le tagarmharc monaraíochta bliantúla foriomlán a bhaint amach laistigh den Aontas faoi 2030, ba cheart foráil a dhéanamh sa Rialachán seo maidir le sciar sonrach den mhéid a chuirtear ar ceant a gcuirtear critéir neamhphraghais i bhfeidhm ina leith. Ba cheart don Choimisiún measúnú a dhéanamh ar an sciar sin gach 2 bhliain chun tionchar na gcritéar neamhphraghais ar fhorbairt mhonaraíocht bhliantúil teicneolaíochtaí fuinnimh in-athnuaite an Aontais agus ar imscaradh fuinnimh ó fhoinsí in-athnuaite a chinneadh, lena n-áirítear a dtionchar airgeadais agus a dtionchar ar luas an imscartha, agus inoibritheacht agus soiléireacht an chórais d’fhorbróirí tionscadail á gcur san áireamh ag an am céanna. Má léiríonn na measúnuithe go gcuireann cur i bhfeidhm na gcritéar athléimneachta agus inbhuanaitheachta go dearfach le slándáil sholáthar teicneolaíochtaí glan-nialasachta an Aontais, go háirithe tríd an acmhainneacht monaraíochta teicneolaíochtaí fuinnimh in-athnuaite a mhéadú san Aontas, agus nach gcuireann sé bac suntasach ar bhaint amach na spriocanna don fhuinneamh in-athnuaite a leagtar amach i dTreoir (AE) 2018/2001 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (31), lena n-áirítear an t-imscaradh i ngach Ballstát, ba cheart cur i bhfeidhm na bhforálacha sin a mhéadú céim ar chéim. Ba cheart gach céim a bheith faoi réir measúnú tionchair chun a áirithiú go leanfaidh sciartha níos airde de bheith ag rannchuidiú go dearfach le slándáil sholáthar na dteicneolaíochtaí fuinnimh in-athnuaite agus gur mó na tairbhí sin ná na héifeachtaí ar chostas agus luas an imscartha fuinnimh ó fhoinsí in-athnuaite. Agus sciar an mhéid a chuirtear ar ceant á chinneadh, ba cheart féachaint, más iomchuí agus más indéanta, le méadú foriomlán de réir a chéile a bhaint amach d’fhonn rannchuidiú le cuspóirí foriomlána an Rialacháin seo a bhaint amach agus le sciar 50 % a bhaint amach faoi dheireadh 2029.

(71)

Ag brath ar a spriocanna maidir le himscaradh fuinnimh ó fhoinsí in-athnuaite agus ar a straitéisí náisiúnta dícharbónúcháin, d’fhéadfadh tionchar an-éagsúil a bheith ag cur i bhfeidhm na gcritéar athléimneachta agus inbhuanaitheachta ar na Ballstáit. Agus measúnú á dhéanamh ar thionchar na gcritéar sin ar imscaradh fuinnimh ó fhoinsí in-athnuaite, ba cheart don Choimisiún, dá bhrí sin, an tionchar airgeadais foriomlán agus na héifeachtaí ar imscaradh san Aontas a scrúdú chomh maith leis an tionchar ar na Ballstáit agus ar pháirtithe leasmhara ábhartha eile, lena n-áirítear teaghlaigh agus cuideachtaí. Chun an tionchar ar imscaradh fuinnimh ó fhoinsí in-athnuaite a chinneadh agus chun taithí phraiticiúil ar chritéir neamhphraghais a chur i bhfeidhm a chur san áireamh, ba cheart don Choimisiún dul i gcomhairle, mar chuid dá mheasúnú agus ar bhealach struchtúrtha agus trédhearcach, leis na húdaráis náisiúnta a chuireann fuinneamh ar ceant.

(72)

D’fhéadfadh na critéir le haghaidh ceantanna ualach iomarcach a chur ar thionscnóirí tionscadal fuinnimh in-athnuaite a bhfuil acmhainneacht bheag acu. Chun tionchar an Rialacháin seo ar cheantanna a theorannú chun tacú le tionscadail a bhfuil acmhainn uasta 10 meigeavata acu, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann na ceantanna sin a eisiamh ó ríomh mhéid iomlán na hacmhainneachta a chuirtear ar ceant in aghaidh na bliana.

(73)

I gcás ina bhfuil tearc-éileamh ar cheantanna a gcuirtear critéir réamhcháiliúcháin, athléimneachta agus inbhuanaitheachta i bhfeidhm ina leith, níor cheart dó sin moill a chur ar imscaradh fuinnimh ó fhoinsí in-athnuaite trí oibleagáid a chur ar na Ballstáit na critéir sin a chur i bhfeidhm maidir leis an sciar tearc-éilithe den mhéid ar ceant. Dá bhrí sin, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann sciar an mhéid ar ceant ar a bhfuil tearc-éileamh a eisiamh ó na ceanglais le haghaidh ceantanna. Meastar tearc-éileamh a bheith i gceist le ceant i gcás ina gcumhdaítear leis na tairiscintí a chuirtear i láthair le haghaidh an cheant sin méid atá faoi bhun mhéid iomlán na hacmhainneachta a chuirtear ar ceant.

(74)

Chun scéimeanna a bhunú a théann chun tairbhe do theaghlaigh, do ghnólachtaí, agus do thomhaltóirí, lena ndéantar ceannach táirgí deiridh teicneolaíochta glan-nialasachta a dhreasú, agus gan dochar do ghealltanais idirnáisiúnta an Aontais, ba cheart a mheas nach bhfuil an soláthar éagsúlaithe go leordhóthanach i gcás ina ndéanfaidh foinse aonair níos mó ná 50 % den éileamh iomlán ar theicneolaíocht ghlan-nialasach shonrach laistigh den Aontas a sholáthar. Chun cur i bhfeidhm comhsheasmhach a áirithiú, ba cheart don Choimisiún liosta bliantúil a fhoilsiú ar dháta chur i bhfeidhm an Rialacháin seo, maidir le dáileadh thionscnamh na dtáirgí deiridh teicneolaíochta glan-nialasachta a thagann faoin gcatagóir seo, arna mhiondealú de réir an sciar de sholáthar an Aontais de thionscnamh foinsí éagsúla sa bhliain is deireanaí a bhfuil sonraí ar fáil ina leith.

(75)

I gCinneadh 2014/115/AE ón gComhairle (32), formheasadh, inter alia, an leasú ar an ‘Comhaontú maidir le Soláthar Rialtais’. Is é is aidhm don Chomhaontú maidir le Soláthar Rialtais creat iltaobhach de chearta agus d’oibleagáidí cothromaithe a bhunú a bhaineann le conarthaí poiblí d’fhonn léirscaoileadh agus leathnú na trádála domhanda a bhaint amach. I gcás conarthaí a chumhdaítear le Foscríbhinn I an Aontais a ghabhann leis an gComhaontú maidir le Soláthar Rialtais, chomh maith le comhaontuithe idirnáisiúnta ábhartha a bhfuil an tAontas faoi cheangal orthu, lena n-áirítear comhaontuithe saorthrádála agus Airteagal III 8(a) den Chomhaontú Ginearálta 1994 um Tharaifí agus Trádáil maidir le soláthair ag gníomhaireachtaí rialtais i gcás táirgí a cheannaítear d’fhonn iad a athdhíol ó thaobh na tráchtála de nó d’fhonn iad a úsáid i dtáirgeadh earraí le haghaidh díolacháin tráchtála, níor cheart d’údaráis chonarthacha ná d’eintitis chonarthacha ceanglais athléimneachta maidir le a chur i bhfeidhm maidir le teicneolaíochtaí glan-nialasachta nó a bpríomh-pháirteanna a thagann ó fhoinsí soláthair ar sínitheoirí leis na comhaontuithe sin iad.

(76)

Ba cheart cur i bhfeidhm na bhforálacha maidir le hathléimneacht i nósanna imeachta soláthair phoiblí de bhun an Rialacháin seo a bheith gan dochar d’Airteagal 25 de Threoir 2014/24/AE agus d’Airteagail 43 agus 85 de Threoir 2014/25/AE, agus i gcomhréir leis an teachtaireacht ón gCoimisiún an 24 Iúil 2019 dar teideal ‘Guidance on the participation of third country bidders and goods in the EU procurement market’ [Treoir maidir le rannpháirtíocht tairgeoirí agus earraí tríú tíortha i margadh soláthair an Aontais]. Ar an gcaoi chéanna, ba cheart forálacha soláthair phoiblí leanúint d’fheidhm a bheith acu maidir le hoibreacha, soláthairtí agus seirbhísí atá faoi réir an Rialacháin seo, lena n-áirítear Airteagal 67(4) de Threoir 2014/24/AE agus aon bhearta cur chun feidhme a eascraíonn as Rialachán (AE) 2024/1781.

(77)

Chun teorainn a chur leis an ualach riaracháin a eascraíonn as an ngá atá le ceanglais a bhaineann le hinbhuanaitheacht agus rannchuidiú athléimneachta tairisceana a chur san áireamh, go háirithe do cheannaitheoirí beaga poiblí agus do chonarthaí ar luach níos ísle ná sin nach bhfuil tionchar tábhachtach acu ar an margadh, ba cheart cur i bhfeidhm fhorálacha ábhartha an Rialacháin seo a chur siar go ceann 2 bhliain i gcás ceannaitheoirí poiblí nach comhlachtaí lárnacha ceannaigh iad agus i gcás conarthaí ar lú a luach ná EUR 25 mhilliún.

(78)

Chun críocha chur i bhfeidhm na bhforálacha a bhaineann le nósanna imeachta soláthar phoiblí de bhun an Rialacháin seo, i gcás ina gcumhdaítear táirge le gníomh tarmligthe arna ghlacadh de bhun Rialachán (AE) 2017/1369 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (33), níor cheart d’údaráis chonarthacha agus eintitis chonarthacha ach na táirgí a cheannach a chomhlíonann an oibleagáid a leagtar síos in Airteagal 7(2) den Rialachán sin.

(79)

Tá teaghlaigh, gnólachtaí, agus tomhaltóirí deiridh ina gcodanna ríthábhachtacha d’éileamh an Aontais ar tháirgí deiridh teicneolaíochtaí glan-nialasachta agus is uirlisí tábhachtacha iad scéimeanna tacaíochta poiblí chun spreagadh a thabhairt do theaghlaigh na táirgí sin a cheannach, go háirithe do theaghlaigh agus do thomhaltóirí leochaileacha ar ioncam íseal agus ar ioncam meánaicmeach íseal, chun dlús a chur leis an aistriú glas. Faoin tionscnamh um dhíonta gréine a fógraíodh i dteachtaireacht ón gCoimisiún an 18 Bealtaine 2022, ba cheart do na Ballstáit, mar shampla, cláir náisiúnta a bhunú chun tacú le himscaradh ollmhór grianfhuinnimh dín. I bplean REPowerEU, d’iarr an Coimisiún ar na Ballstáit leas iomlán a bhaint as bearta tacaíochta a spreagann an t-athrú chuig teaschaidéil. Ba cheart do na scéimeanna tacaíochta sin a bhunaíonn na Ballstáit go náisiúnta nó a bhunaíonn údaráis áitiúla nó réigiúnacha go háitiúil rannchuidiú le feabhas a chur ar inbhuanaitheacht agus athléimneacht theicneolaíochtaí glan-nialasachta an Aontais. Ba cheart d’údaráis phoiblí, mar shampla, cúiteamh airgeadais níos airde a sholáthar do thairbhithe as ceannach táirgí deiridh teicneolaíochta glan-nialasachta lena ndéanfar rannchuidiú níos airde le hathléimneacht san Aontas. Féadfaidh údaráis phoiblí incháilitheacht scéimeanna a dhéanamh coinníollach ar an rannchuidiú inbhuanaitheachta agus athléimneachta. Agus an méid sin á dhéanamh acu, moltar do na Ballstáit inrochtaineacht na scéime do shaoránaigh atá beo go fuinneamhbhocht a chur san áireamh. Ba cheart d’údaráis phoiblí a áirithiú go mbeadh a scéimeanna oscailte, trédhearcach agus neamh-idirdhealaitheach, ionas go gcuirfidh siad leis an éileamh ar tháirgí teicneolaíochta glan-nialasachta san Aontas. Ba cheart d’údaráis phoiblí freisin teorainn a chur leis an gcúiteamh airgeadais breise do na táirgí sin ionas nach gcuirfear moill ar imscaradh na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta san Aontas. Chun éifeachtúlacht na scéimeanna sin a mhéadú, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go mbeadh rochtain éasca ar fhaisnéis ar shuíomh gréasáin saor in aisce ag tomhaltóirí agus monaróirí teicneolaíochta glan-nialasachta araon. Úsáid na ranníocaíochta inbhuanaitheachta agus athléimneachta ag údaráis phoiblí i scéimeanna dírithe ar thomhaltóirí nó ar theaghlaigh, ba cheart í a bheith gan dochar do rialacha maidir leis an státchabhair nó do rialacha EDT maidir le fóirdheontais.

(80)

Agus scéimeanna á gceapadh a théann chun tairbhe do theaghlaigh, do ghnólachtaí, nó do thomhaltóirí lena ndreasaítear ceannach táirgí deiridh teicneolaíochta glan-nialasachta iad, ba cheart do na Ballstáit, d’údaráis réigiúnacha nó áitiúla, do chomhlachtaí arna rialú ag an dlí poiblí nó do chomhlachais ina gcuimsítear ceann amháin nó níos mó de na húdaráis sin nó de na comhlachtaí sin arna rialú ag an dlí poiblí, ba cheart dóibh a áirithiú go n-urramófar gealltanais idirnáisiúnta an Aontais, lena n-áirítear trína áirithiú nach n-éireoidh scéimeanna chomh mór sin go ndéanfaidís dochar tromchúiseach do leas chomhaltaí EDT.

(81)

Ba cheart don Choimisiún a bheith in ann cúnamh a thabhairt freisin do na Ballstáit i gceapadh scéimeanna a bheadh dírithe ar theaghlaigh, ar ghnólachtaí, agus ar thomhaltóirí chun sineirgí a chruthú agus chun dea-chleachtais a mhalartú. Ba cheart don Ardán um Ghlan-Nialasacht na hEorpa (‘an tArdán’) ról tábhachtach a bheith aige freisin maidir le dlús a chur le cur chun feidhme rannchuidiú na mBallstát agus na n-údarás poiblí maidir le hinbhuanaitheacht agus athléimneacht ina gcleachtais a bhaineann le nósanna imeachta soláthair phoiblí agus ceantáil. Ba cheart don Choimisiún, tar éis dó dul i gcomhairle leis an Ardán, gníomh cur chun feidhme a ghlacadh ina sonraítear na critéir chun measúnú a dhéanamh ar an rannchuidiú inbhuanaitheachta agus athléimneachta. Leis an ngníomh sin, ba cheart aird ar leith a thabhairt ar fhiontair bheaga agus mheánmhéide (FBManna), ar cheart deis chothrom a bheith acu a bheith rannpháirteach i margadh substaintiúil an tsoláthair phoiblí. Ba cheart dó a áirithiú freisin go gcuirfear na ceanglais maidir le hinbhuanaitheacht agus athléimneacht i bhfeidhm ar bhealach lena n-áirithítear iomaíocht chóir agus chomhionann i measc gníomhaithe margaidh gan beann ar a struchtúr úinéireachta.

(82)

D’fhonn a áirithiú go rannchuideoidh nósanna imeachta soláthar phoiblí agus ceantanna chun foinsí fuinnimh in-athnuaite a imscaradh go fírinneach le hathléimneacht an Aontais, ní mór na gníomhaíochtaí sin a bheith intuartha don earnáil tionsclaíochta. Chun a chur ar a chumas don tionscal a tháirgeacht a choigeartú in am trátha, ba cheart d’údaráis chonarthacha agus d’eintitis chonarthacha an margadh a chur ar an eolas roimh ré maidir lena riachtanais soláthair réamh-mheasta i gcás táirgí teicneolaíochta glan-nialasachta.

(83)

Sa bhreis ar bhearta atá dírithe ar éileamh poiblí agus ar éileamh teaghlaigh, d’fhéadfadh an tAontas breithniú a dhéanamh ar ghníomhaíocht chun imscaradh teicneolaíochtaí glan-nialasachta a éascú i slabhraí luacha tionsclaíocha an Aontais agus aird ar leith á tabhairt ar FBManna, go háirithe tríd an nasc idir soláthar agus éileamh ón tionscal a éascú.

(84)

Mar a léirítear sa Teachtaireacht maidir le Plean Tionsclaíoch an Chomhaontaithe Ghlais, tá sciartha margaidh thionscal an Aontais faoi bhrú láidir, mar gheall ar fhóirdheontais i dtríú tíortha lena mbaintear an bonn ó chothrom iomaíochta. I ngeall ar an staid sin, is dúshlán iomaíoch don Aontas a thionscal féin a chothabháil agus a fhorbairt agus tá gá le freagairt thapa agus uaillmhianach ón Aontas agus a chreat dlíthiúil á nuachóiriú aige.

(85)

I bhfianaise sprioc an Aontais spleáchais straitéiseacha ar thríú tíortha le haghaidh teicneolaíochtaí glan-nialasachta a laghdú, tá sé ríthábhachtach nach gcuirfidh sásraí tacaíochta poiblí, amhail nósanna imeachta soláthair phoiblí agus ceantanna, leis an spleáchas sin. Dá bhrí sin, i gcás inar gá agus inarb iomchuí, ba cheart teorainneacha a bhfuil údar leo a shocrú maidir le cion na dtáirgí i gconarthaí soláthair a fhaightear ó thríú tíortha i gcás ina gcinneann an Coimisiún go gcomhlíontar na coinníollacha a bhaineann le hathléimneacht a leagtar síos sa Rialachán seo. Thairis sin, ba cheart iarrachtaí a dhéanamh chun dul i ngleic go héifeachtach le fóirdheontais éagóracha ó thríú tíortha a bhaineann an bonn den chothroime iomaíochta, mar shampla trí úsáid a bhaint as gach beart féideartha dá bhforáiltear i Rialacháin (AE) 2022/1031 (34) agus (AE) 2022/2560 (35) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle.

(86)

Tá rochtain ar mhaoiniú poiblí agus príobháideach ríthábhachtach chun uathriail straitéiseach oscailte an Aontais a áirithiú agus chun bonn monaraíochta daingean agus iomaíoch a bhunú le haghaidh teicneolaíochtaí glan-nialasachta agus a slabhraí soláthair ar fud an Aontais. Tiocfaidh formhór na n-infheistíochtaí is gá chun cuspóirí an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip a bhaint amach ó chaipiteal príobháideach, caipiteal a mhealltar le hacmhainneacht fáis an éiceachórais glan-nialasachta agus le creat beartais cobhsaí agus uaillmhianach araon. Beidh margaí caipitil atá ag feidhmiú go maith, domhain agus comhtháthaithe ríthábhachtach, dá bhrí sin, chun na cistí is gá a thiomsú agus a threorú i dtreo an aistrithe ghlais agus na dtionscadal monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta. Tá gá le dul chun cinn gasta i dtreo Aontas na Margaí Caipitil, dá bhrí sin, chun go bhféadfaidh an tAontas a chuspóirí glan-nialasachta a bhaint amach. Tá ról ríthábhachtach ag an gclár oibre airgeadais inbhuanaithe (agus ag an maoiniú cumaiscthe) freisin maidir le huas-scálú infheistíochtaí sna teicneolaíochtaí glan-nialasachta feadh na slabhraí luacha, agus iomaíochas na hearnála á ráthú an tráth céanna. Mar a léirítear sa Doiciméad Inmheánach Oibre a ghabhann leis an Rialachán seo, is é thart ar EUR 92 bhilliún thar an tréimhse 2023 go 2030, le raon idir thart ar EUR 52 bhilliún agus EUR 119 mbilliún ag brath ar chásanna éagsúla atá ar na riachtanais infheistíochta, rud a d’fhágfadh go mbeadh riachtanais cistithe phoiblí de EUR 16 go 18 mbilliún ann. Ós rud é nach gcuirtear san áireamh sa mheasúnú sin ach sé theicneolaíocht shonracha, is dócha go mbeidh an gá le fíor-infheistíocht i bhfad níos airde.

(87)

Tá infheistíocht phríobháideach ó chuideachtaí agus infheisteoirí airgeadais ríthábhachtach. I gcás nach bhfuil infheistíocht phríobháideach leordhóthanach ann féin, d’fhéadfadh sé go mbeadh tacaíocht phoiblí, mar shampla i bhfoirm ráthaíochtaí, iasachtaí nó infheistíochtaí cothromais nó cuasachothromais, ag teastáil chun tionscadail monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta a rolladh amach go héifeachtach, agus saobhadh laistigh den mhargadh inmheánach á sheachaint ag an am céanna. I gcás ina dtagann an tacaíocht phoiblí sin i bhfoirm Státchabhrach, ba cheart éifeacht dreasachta a bheith ag an gcabhair, agus ní mór don chabhair a bheith riachtanach, spriocdhírithe, sealadach, iomchuí agus comhréireach, agus an iomaíocht agus an comhtháthú sa mhargadh á gcaomhnú ag an am céanna. Leis na treoirlínte maidir le Státchabhair atá ann cheana a ndearnadh athbhreithniú domhain orthu le déanaí i gcomhréir leis na cuspóirí dé-aistrithe, soláthraítear féidearthachtaí iomadúla chun tacú le hinfheistíochtaí le haghaidh tionscadail faoi raon feidhme an Rialacháin seo faoi réir coinníollacha áirithe. Is féidir ról tábhachtach a bheith ag na Ballstáit maidir le rochtain ar mhaoiniú a éascú do thionscadail monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta trí aghaidh a thabhairt ar theipeanna margaidh trí thacaíocht spriocdhírithe agus shealadach Státchabhrach. Is é is aidhm don Chreat Sealadach Géarchéime agus Aistrithe, a glacadh an 9 Márta 2023, cothrom iomaíochta a áirithiú laistigh den mhargadh inmheánach atá dírithe ar na hearnálacha sin inar sainaithníodh riosca um dhí-comhchruinnithe tríú tír agus atá comhréireach ó thaobh méideanna cabhrach de. Leis sin, chuirfí ar a gcumas do na Ballstáit bearta a chur i bhfeidhm chun tacú le hinfheistíochtaí nua i saoráidí táirgthe in earnálacha glan-nialasachta sainithe, lena n-áirítear trí shochair chánach. Féadfar méid na cabhrach atá ceadaithe a mhodhnú le déine cabhrach níos airde agus le huasteorainneacha níos airde ar mhéid na cabhrach má tá an infheistíocht lonnaithe i limistéir fóirithinte, chun rannchuidiú le sprioc an chóineasaithe idir na Ballstáit agus na réigiúin. Ionas gur féidir ilroinnt an mhargadh inmheánaigh a sheachaint, tá gá le coinníollacha iomchuí chun na rioscaí nithiúla a bhaineann le hatreorú na hinfheistíochta lasmuigh de LEE a fhíorú mar aon le haon bhaol ann go n-athlonnófaí í laistigh de LEE. Chun acmhainní náisiúnta a shlógadh chun na críche sin, moltar do na Ballstáit, i gcomhréir le hAirteagal 10(3) de Threoir 2003/87/CE, 25 % d’ioncam CTA a bhailíonn na Ballstáit gach bliain ó cheantanna CTA a chaitheamh.

(88)

Ba cheart aon slógadh státchabhrach a bheith spriocdhírithe, sealadach, a bheith comhsheasmhach le cuspóirí beartais an Aontais amhail an Comhaontú Glas don Eoraip agus an Colún. Níor cheart éagothromaíochtaí breise idir na Ballstáit a bheith mar thoradh ar an maoiniú sin, i gcomhréir le beartais iomaíochta agus chomhtháthaithe an Aontais.

(89)

Ba cheart tacaíocht phoiblí a úsáid chun aghaidh a thabhairt ar theipeanna margaidh nó ar chásanna infheistíochta fo-optamacha agus níor cheart, de thoradh gníomhaíochtaí, maoiniú príobháideach a dhúbailt ná a phlódú ná níor cheart an iomaíocht sa mhargadh inmheánach a shaobhadh. Ba cheart breisluach soiléir don Aontas a bheith ag na gníomhaíochtaí. Is féidir leis an infheistíocht phoiblí díriú go háirithe ar na hinfheistíochtaí bonneagair is gá, ar an nuálaíocht a chothú agus ar theicneolaíochtaí ceannródaíocha a mhéadú.

(90)

Tá roinnt cláir cistiúcháin de chuid an Aontais, mar atá an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta arna bunú le Rialachán (AE) 2021/241 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (36), InvestEU arna bhunú le Rialachán (AE) 2021/523 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (37), cláir an bheartais comhtháthaithe nó an Ciste don Nuálaíocht arna bhunú de bhun Threoir 2003/87/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (38), ar fáil freisin chun infheistíochtaí i dtionscadail monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta a chistiú. Thairis sin, cuideoidh STEP le cistí an Aontais atá ann cheana a dhíriú i dtreo infheistíochtaí criticiúla darb aidhm tacú le forbairt nó monarú teicneolaíochtaí criticiúla, lena n-áirítear teicneolaíochtaí glana.

(91)

Le Rialachán (AE) 2023/435 (39), cuirtear EUR 20 billiún breise de thacaíocht neamh-inaisíoctha ar fáil do na Ballstáit chun éifeachtúlacht fuinnimh a chur chun cinn agus chun breoslaí iontaise a ionadú, inter alia, trí thionscadail thionscal glan-nialasachta an Aontais. Mar a luadh sa Treoraíocht ón gCoimisiún maidir le caibidlí REPowerEU, moltar do na Ballstáit bearta a chur san áireamh i gcaibidil REPowerEU dá bpleananna téarnaimh agus athléimneachta lena dtacaítear le hinfheistíochtaí i monaraíocht teicneolaíochtaí glan-nialasachta agus i nuálaíocht thionsclaíoch, i gcomhréir le Rialachán (AE) 2021/241 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (40).

(92)

Is é clár InvestEU clár suaitheanta an Aontais chun borradh a chur faoin infheistíocht, go háirithe maidir leis an aistriú glas agus an t-aistriú digiteach, trí mhaoiniú agus cúnamh teicniúil a chur ar fáil, trí shásraí measctha, mar shampla. Rannchuidíonn an cur chuige sin chun caipiteal poiblí agus príobháideach breise a phlódú isteach. Thairis sin, moltar do na Ballstáit rannchuidiú le hurrann Bhallstáit InvestEU chun tacú le táirgí airgeadais atá ar fáil don mhonaraíocht teicneolaíochta glan-nialasachta, gan dochar do na rialacha is infheidhme maidir le Státchabhair.

(93)

Féadfaidh na Ballstáit tacaíocht a sholáthar ó chláir an bheartais chomhtháthaithe i gcomhréir le Rialachán (AE) 2021/1060 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (41) chun glacadh tionscadal straitéiseach glan-nialasachta a spreagadh chomh maith le glacadh tionscadal monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta sna réigiúin ar fad, go háirithe i réigiúin bheagfhorbartha, i réigiúin trasdula agus i gcríocha an Chiste um Aistriú Cóir, trí phacáistí infheistíochta bonneagair, infheistíocht tháirgiúil sa nuálaíocht, acmhainneacht mhonaraíochta in FBManna, seirbhísí, bearta oiliúna agus uas-scilithe, lena n-áirítear tacaíocht d’fhothú acmhainneachta na n-údarás poiblí agus na dtionscnóirí. Leis an Ionstraim um Thacaíocht Theicniúil arna bunú le Rialachán (AE) 2021/240 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (42), is féidir cabhrú leis na Ballstáit agus le réigiúin straitéisí fáis glan-nialasachta a ullmhú, timpeallacht an ghnó a fheabhsú, rómhaorlathas a laghdú agus dlús a chur leis na próisis cheadaithe. Ba cheart na Ballstáit a spreagadh chun inbhuanaitheacht tionscadal glan-nialasachta a chur chun cinn trí na hinfheistíochtaí sin a leabú i slabhraí luacha an Aontais, go háirithe trína bheith ag tógáil ar líonraí comhair idir-réigiúnacha agus trasteorann. Ba cheart breathnú ar bhearta den sórt sin a dhéanamh go háirithe maidir le Gleannta.

(94)

Leis an gCiste don Nuálaíocht, freisin, déantar foráil maidir le bealach a bhfuil gealladh faoi agus atá éifeachtúil ó thaobh costais de chun tacú le huas-scálú ar mhonarú agus imscaradh hidrigine glaine agus teicneolaíochtaí glan-nialasachta eile san Aontas, rud a threisíonn ceannasacht an Aontais i bpríomhtheicneolaíochtaí don ghníomhú ar son na haeráide agus don tslándáil fuinnimh.

(95)

Ba cheart don Choimisiún agus na Ballstáit, chun na srianta a bhaineann leis na hiarrachtaí ilroinnte atá ann faoi láthair maidir le hinfheistíochtaí poiblí agus príobháideacha a shárú agus chun comhtháthú agus toradh ar infheistíocht a éascú, ba cheart dóibh sineirgí a chruthú idir na cláir chistiúcháin atá ann cheana ar leibhéal an Aontais agus ar an leibhéal náisiúnta, chomh maith le comhordú agus comhoibriú níos fearr a áirithiú le lucht tionscail agus le príomhpháirtithe leasmhara san earnáil phríobháideach. Tá ról lárnach ag an Ardán chun léargas cuimsitheach a fháil ar na deiseanna cistiúcháin ábhartha atá ar fáil agus chun plé a dhéanamh ar riachtanais maoinithe aonair na dtionscadal straitéiseach glan-nialasachta. D’fhonn táirgeadh teicneolaíochtaí glan-nialasachta san Aontas a dhreasú, féadfaidh an tArdán plé a dhéanamh ar conas aghaidh a thabhairt ar chistiú, ar an gcreat rialála agus ar ráthaíochtaí infheistíochta agus suímh.

(96)

Thairis sin, i bhfianaise a thábhachtaí atá tionscadail monaraíochta teicneolaíochta glan-nialasachta agus tionscadail straitéiseacha ghlan-nialasachta maidir le soláthar fuinnimh an Aontais, ba cheart deireadh a chur go páirteach le sraith srianta riaracháin nó iad a shimpliú chun dlús a chur le cur chun feidhme na dtionscadal sin.

(97)

Déanfar sonraí agus seirbhísí spáis arna ndíorthú ó Chlár Spáis an Aontais arna bhunú le Rialachán (AE) 2021/696 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (43), agus go háirithe Copernicus, a úsáid a mhéid is féidir chun faisnéis a sholáthar maidir le geolaíocht, bitheolaíocht, éiceolaíocht, forbairt shocheacnamaíoch, agus infhaighteacht acmhainní le haghaidh na measúnuithe agus na húdaruithe comhshaoil. Tá na sonraí agus na seirbhísí sin, go háirithe acmhainneacht faireacháin agus fíorúcháin astaíochtaí CO2 antrapaigineacha Copernicus, ábhartha chun measúnú a dhéanamh ar thionchar na dtionscadal tionsclaíoch agus ar thionchar na linnte CO2 antrapaigineacha ar thiúcháin agus ar fhloscanna gáis ceaptha teasa domhanda.

(98)

Ba cheart don Choimisiún, mar a fhoráiltear in Airteagal 10(1) de Rialachán (AE) Uimh. 1025/2012 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (44), a iarraidh ar eagraíocht Eorpach um chaighdeánú amháin nó níos mó caighdeáin Eorpacha a dhréachtú chun tacú le cuspóirí an Rialacháin seo.

(99)

Tá ról tábhachtacha ag Gleannta Hidrigine a bhfuil feidhmeanna úsáide deiridh tionsclaíocha acu maidir leis na tionscal dianfhuinnimh a dhícharbónú. Leagtar síos le REPowerEU an cuspóir líon na nGleannta Hidrigine san Aontais a dhúbailt. Chun an cuspóir sin a bhaint amach, ba cheart do na Ballstáit dlús a chur leis an gceadú agus ba cheart dóibh machnamh a dhéanamh ar bhoscaí gainimh rialála a bhunú agus tosaíocht a thabhairt don rochtain ar chistiú. Chun athléimneacht na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta a neartú, ba cheart do na Ballstáit idirnascadh na nGleannta Hidrigine a áirithiú thar theorainneacha an Aontais. Ba cheart suiteálacha tionsclaíocha a tháirgeann a gcuid fuinnimh féin, agus a rannchuidíonn go dearfach le táirgeadh leictreachais, ba cheart iad a spreagadh chun rannchuidiú leis an eangach chliste fuinnimh mar tháirgeoirí fuinnimh trí cheanglais rialála a shimpliú.

(100)

Is féidir le boscaí gainimh rialála glan-nialasachta a bheith ina n-uirlis thábhachtach chun nuálaíocht a chur chun cinn i réimse na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta agus na foghlama rialála. Ní mór an nuálaíocht a chumasú trí spásanna turgnamhaíochta ós rud é gur gá torthaí eolaíocha a thástáil i bhfíorthimpeallacht rialaithe. Ba cheart boscaí gainimh rialála glan-nialasachta a thabhairt isteach chun tástáil a dhéanamh ar theicneolaíochtaí glan-nialasachta nuálacha nó ar theicneolaíochtaí nuálacha eile a d’fhéadfadh an t-aistriú chuig geilleagar atá aeráidneodrach agus glan a chumasú agus spleáchais straitéiseacha a laghdú, i bhfíorthimpeallacht rialaithe ar feadh méid teoranta ama, agus ar an gcaoi sin feabhas a chur ar an bhfoghlaim rialála agus, dá mb'fhéidir, ar an méadú agus an imscaradh níos leithne. Is iomchuí cothromaíocht a bhaint amach idir deimhneacht dhlíthiúil do rannpháirtithe i mboscaí gainimh rialála glan-nialasachta agus baint amach chuspóirí dhlí an Aontais. Ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann maoluithe ar bhoscaí gainimh rialála glan-nialasachta a cheadú sa reachtaíocht náisiúnta agus, ag an am céanna, comhlíonadh dhlí an Aontais agus na gceanglas fíor-riachtanach maidir leis an teicneolaíocht ghlan-nialasachta a leagtar amach sa dlí náisiúnta a áirithiú. D’fhoilsigh an Coimisiún doiciméad um Threoir maidir le Boscaí Gainimh in 2023 mar a fógraíodh sa Chlár Oibre Eorpach um Nuálaíocht nua chun tacú leis na Ballstáit na boscaí gainimh rialála glan-nialasachta a ullmhú. D’fhéadfadh sé go mbeadh na teicneolaíochtaí nuálacha sin bunriachtanach faoi dheireadh chun cuspóir aeráidneodrachta an Aontais a bhaint amach agus chun slándáil soláthair agus athléimneacht chóras fuinnimh an Aontais a áirithiú.

(101)

Le Plean Straitéiseach an Aontais um Theicneolaíocht Fuinnimh (Plean SET), a athbhreithníodh i dteachtaireacht ón gCoimisiún an 20 Deireadh Fómhair 2023,, tacaítear le teicneolaíochtaí fuinnimh atá glan, éifeachtúil agus iomaíoch ó thaobh costais de a fhorbairt trí chomhordú agus comhoibriú i dtaca le taighde agus nuálaíocht fuinnimh ghlain, agus tugtar le chéile earnáil tionsclaíochta na hEorpa, eagraíochtaí taighde agus ionadaithe rialtais ó thíortha Phlean SET (45). Is é is aidhm don athbhreithniú ar Phlean SET cuspóirí straitéiseacha bunaidh Phlean SET a ailíniú leis an gComhaontú Glas don Eoraip, le REPowerEU agus le Plean Tionsclaíoch an Chomhaontaithe Ghlais, go háirithe an Rialachán seo. Is é is aidhm dó cur chuige aontaithe a chur chun cinn chun spriocanna dícharbónúcháin na hEorpa a bhaint amach, tacú le teicneolaíochtaí Eorpacha glan-nialasachta, agus inbhuanaitheacht agus athléimneacht fuinnimh a fhorbairt don am atá le teacht. Le Plean SET, rinneadh struchtúrú ar ghníomhaíochtaí comhpháirteacha taighde agus nuálaíochta (T&N), rud chuidigh leis na cuspóirí coiteanna taighde agus teicneolaíochta fuinnimh a bhaint amach ar bhealach níos tapúla agus níos éifeachtúla. Rannchuidigh Plean SET leis na hiarrachtaí T&N a ailíniú agus le cistiú poiblí náisiúnta na dtíortha rannpháirteacha a ghiaráil chun tacú go comhpháirteach leis na tosaíochtaí T&N arna gcomhaontú go comhpháirteach tríd an gComhpháirtíocht Eorpach um an Aistriú chuig Fuinneamh Glan agus an Chomhpháirtíocht um Aistrithe Uirbeacha a Spreagadh faoin gclár Fís Eorpach, arna bhunú le Rialachán (AE) 2021/695 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (46), mar shampla de chomhar rathúil trasearnálach an Aontais. Tá ról lárnach ag Plean SET maidir leis an ngné taighde, nuálaíochta agus iomaíochais den Aontas Fuinnimh agus de na pleananna náisiúnta fuinnimh agus aeráide a chur chun feidhme. Fóram neamhoifigiúil a bhí i bPlean SET, áfach, ó cuireadh tús leis in 2007. Déantar dul chun cinn leis an Rialachán seo chun an nasc idir nuálaíocht na hEorpa agus monarú teicneolaíochtaí nuálacha nua a neartú.

(102)

Tá gá le hoibrithe oilte breise chun gur féidir an t-aistriú glas agus digiteach a chur i gcrích agus ar mhaithe le fás inbhuanaithe agus iomaíochas an Aontais, chun slabhraí soláthair thionscail teicneolaíochta glan-nialasachta an Aontais a mhéadú agus poist ardcháilíochta a choinneáil san Aontas. Tugann sé sin le tuiscint go bhfuil riachtanais thábhachtacha infheistíochta ann maidir le hathsciliú agus uas-sciliú, lena n-áirítear i réimse an ghairmoideachais agus na gairmoiliúna.. Leis an aistriú fuinnimh, beidh gá le méadú mór ar líon na n-oibrithe oilte i raon earnálacha, lena n-áirítear sna hearnálacha fuinnimh in-athnuaite, stórála fuinnimh, agus amhábhair, agus beidh acmhainn mhór ann maidir le poist ardcháilíochta a chruthú. Meastar go mbeidh gá le 180 000 oibrí, teicneoir agus innealtóir oilte san fho-earnáil hidrigine breosla-chille sa mhonaraíocht, agus san fho-earnáil sin amháin, faoi 2030, de réir Phlean SET. In earnáil an ghrianfhuinnimh fhótavoltaigh, bheadh gá le suas le 66 000 post sa mhonaraíocht agus sa mhonaraíocht amháin. Dá bhrí sin, is den ríthábhacht poist i réimse na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta a dhéanamh tarraingteach agus inrochtana agus dul i ngleic leis an neamhréir atá ann faoi láthair idir scileanna na n-oibrithe agus riachtanais na gcuideachtaí.

(103)

Ós rud é nach féidir an acmhainneacht monaraíochta teicneolaíochtaí glan-nialasachta ríthábhachtacha a neartú san Aontas gan lucht saothair oilte mór, is iomchuí bearta a thabhairt isteach chun dlús a chur le lánpháirtiú agus gníomhachtú tuilleadh daoine sa mhargadh saothair, go háirithe mná, daoine óga nach bhfuil i mbun fostaíochta, oideachais ná oiliúna, daoine ar de chúlra imirceach iad, seanóirí agus daoine faoi mhíchumas. Thairis, ba cheart oibrithe ó thríú tíortha a áireamh toisc nach meallann an tAontas ach sciar beag d’imircigh cháilithe. I gcomhréir le cuspóirí an Moladh ón gComhairle maidir le haistriú cothrom i dtreo na haeráidneodrachta a áirithiú, tá tábhacht le tacaíocht shonrach d’aistriú ó phost go post d’oibrithe in earnálacha iomarcacha agus in earnálacha atá ag meath. Is é atá i gceist leis sin infheistíocht a dhéanamh i scileanna do chách, agus cur chuige spriocdhírithe a bheith ann i leith grúpaí agus réigiúin leochaileacha atá i mbun aistrithe. Is é an cuspóir deiridh is ceart a bheith ann poist ardcháilíochta a chruthú san Aontas a bhfuil gá leo le haghaidh teicneolaíochtaí glan-nialasachta i gcomhréir leis na spriocanna fostaíochta agus oiliúna dá bhforáiltear sa Cholún, lena n-áirítear pá cothrom agus leordhóthanach, dálaí maireachtála agus oibre a fheabhsú agus ionaid oibre shábháilte agus shláintiúla a áirithiú chomh maith leis an gceart chun foghlama ardcháilíochta ar feadh an tsaoil. D’fhéadfadh ganntanais scileanna agus lucht saothair a bheith mar thoradh ar phoist neamhtharraingteacha agus ar dhrochdhálaí oibre freisin. Dá bhrí sin, is gné thábhachtach é feabhas a chur ar cháilíocht post in earnálacha agus i gcuideachtaí lena mbaineann drochdhálaí oibre chun oibrithe a mhealladh. Mar fhorbairt ar na tionscnaimh atá ann cheana, mar shampla an Comhshocrú Eorpach um Scileanna, ar na gníomhaíochtaí ar leibhéal an Aontais maidir le faisnéis agus réamhaisnéis scileanna, mar shampla gníomhaíochtaí an Lárionaid Eorpaigh um Fhorbairt na Gairmoiliúna (Cedefop) agus an Údaráis Eorpaigh Saothair, agus ar na Treoirphleananna um chomhar earnála maidir le scileanna, agus an méid sin á chur san áireamh ina iomláine, is é an cuspóir atá ann na gníomhaithe uile a shlógadh chun ábharthacht na gclár oiliúna a áirithiú agus a nglacadh a mhéadú, lena n-áirítear údaráis na mBallstát, lena n-áirítear ar an leibhéal réigiúnach agus ar an leibhéal áitiúil, soláthraithe oideachais agus oiliúna, comhpháirtithe sóisialta agus lucht tionscail, go háirithe FBManna, chomh maith le gach cineál ollscoile, chun riachtanais scileanna a shainaithint, cláir oideachais agus oiliúna a fhorbairt agus na cláir sin a imscaradh ar mórscála ar bhealach tapa agus oibríochtúil. Tá ról lárnach ag tionscadail straitéiseacha glan-nialasachta i ndáil leis sin. Ba cheart do na Ballstáit agus don Choimisiún tacaíocht ábhartha airgeadais a áirithiú lena n-áirítear trí leas a bhaint as féidearthachtaí bhuiséad an Aontais trí ionstraimí éagsúla, mar shampla CSE+, InvestEU, an Ciste um Aistriú Cóir, Fís Eorpach, Cistí Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa, an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, an Ciste don Nuachóiriú arna bhunú de bhun Airteagal 10d de Threoir 2003/87/CE, REPowerEU, Clár an Mhargaidh Aonair agus STEP. Ba cheart a áireamh sa tacaíocht airgeadais síolchistiú a bheidh le soláthar ag an gCoimisiún chun na hAcadaimh Eorpacha um an Tionscal Glan-nialasachta (‘na hAcadaimh’) a bhunú agus chun gur féidir leo feidhmiú d’fhonn a bheith inbhuanaithe ó thaobh airgeadais de 3 bliana tar éis a mbunaithe, lena n-áirítear trí ranníocaíochtaí airgeadais a fháil ón earnáil phríobháideach.

(104)

Ba cheart na hAcadaimh a sheoladh chun cláir, ábhar agus acmhainní oideachais agus oiliúna a fhorbairt, chomh maith leis na dintiúir lena dtugtar le fios gur fhorbair ceann de na hAcadaimh an clár foghlama, chun daoine de gach aois oibre is gá le haghaidh príomhshlabhraí luacha teicneolaíochta glan-nialasachta a uas-sciliú agus a athsciliú agus chun na cláir, an t-ábhar agus na hacmhainní sin a thairiscint do sholáthraithe iomchuí oideachais agus oiliúna agus do ghníomhaithe eile a bhfuil baint acu leis an uas-sciliú agus an athsciliú sna Ballstáit dá n-úsáid dheonach. Ba cheart ról éascaitheach a bheith ag na hAcadaimh, agus freagracht na mBallstát as ábhar an teagaisc agus as eagrú na gcóras oideachais agus as ábhar agus eagrú na gairmoiliúna á hurramú go hiomlán acu. Agus an méid sin á dhéanamh acu, ba cheart do na hAcadaimh rannchuidiú leis an gcuspóir fadtéarmach an tAontas a ationsclú agus a dhícharbónú go comhuaineach, freagairt ar ghanntanais scileanna criticiúla, agus rannchuidiú lena uathriail straitéiseach oscailte agus aghaidh a thabhairt ar an ngá atá le teicneolaíochtaí glan-nialasachta de dhéantús an Aontais trí chumas nuálaíochta agus táirgeachta a neartú. Ba cheart na hAcadaimh a sheoladh ar bhonn measúnú arna dhéanamh ag an gCoimisiún ar ghanntanais scileanna, agus é ag brath ar staidéir oibiachtúla a rinneadh cheana, i dtionscail teicneolaíochta glan-nialasachta atá ríthábhachtach don chlaochlú tionsclaíoch agus don dícharbónú. Ba cheart do gach Acadamh plean gníomhaíochta a fhorbairt ina leagtar amach garspriocanna agus spriocanna, lena n-áirítear i dtaca le líon na bhfoghlaimeoirí a bheidh bunaithe ar an measúnú ar ghanntanais scileanna.

(105)

Ba cheart do na hAcadaimh teagasc scileanna idirdhisciplíneacha, lena n-éascaítear soghluaisteacht ghairme, chomh maith le scileanna riachtanacha eile a spreagadh. Ba cheart do na hAcadaimh a n-ábhar foghlama a chur ar fáil i dteangacha éagsúla ionas gur féidir leis an oiread foghlaimeoirí agus is féidir rochtain a fháil ar na cláir foghlama. Ba cheart dóibh oiliúint a chur ar fáil ar gach leibhéal scileanna a mhéid is gá, agus ar an gcaoi sin díriú ar gach leibhéal oideachais agus cáilíochta feadh shlabhra luacha na n-earnálacha lena mbaineann. Féadfaidh soláthraithe oideachais agus oiliúna sna Ballstáit ábhar agus acmhainní oideachais agus oiliúna arna bhforbairt ag na hAcadaimh a chomhlánú le faisnéis ábhartha bhreise arna hullmhú ar leibhéal na mBallstát agus lena léirítear, mar shampla, an dlí náisiúnta maidir le cearta saothair agus sóisialta, comhaontuithe comhchoiteanna is infheidhme nó ceanglais chríochacha nó earnáilsonracha, agus comhpháirtithe sóisialta agus eacnamaíocha á rannpháirtiú i gcás inarb ábhartha. Ba cheart an t-ábhar foghlama a dhíriú freisin ar fhostaithe i riaracháin náisiúnta agus áitiúla, go háirithe iad siúd atá freagrach as ceadú, measúnú tionchair agus rialacháin teicneolaíochtaí nua, rud a chuirfeadh le fothú acmhainneachta i measc riaracháin náisiúnta agus le laghdú ar éagothromaíochtaí i measc na mBallstát.

(106)

Chun tacaíocht a thabhairt do thrédhearcacht agus iniomparthacht scileanna agus soghluaisteacht lucht saothair, déanfaidh na hAcadaimh an t-imscaradh dintiúir arna dhéanamh ag soláthraithe oideachais agus oiliúna, lena n-áirítear, i gcás inarb iomchuí, micridhintiúir lena gcumhdaítear torthaí foghlama, a fhorbairt agus a chur chun cinn. Na soláthraithe oideachais agus oiliúna nó comhlachtaí dámhachtana sna Ballstáit sin inar críochnaíodh clár oideachais agus oiliúna a d’fhorbair na hAcadaimh, féadfaidh siad na dintiúir a d’fhorbair na hAcadaimh a eisiúint. Ba cheart na dintiúir a eisiúint i bhformáid na ndintiúr digiteach Eorpach don fhoghlaim agus féadtar iad a chomhtháthú in Europass agus, i gcás inarb ábhartha agus indéanta, iad a áireamh sna Creata Náisiúnta um Cháilíochtaí. Féadfaidh ról suntasach a bheith ag líonra Eorpach seirbhísí fostaíochta (EURES), a sholáthraíonn faisnéis, comhairle agus seirbhísí earcaíochta nó socrúcháin ar mhaithe le hoibrithe agus fostóirí ar fud an Aontais, maidir le folúntais a bhaineann le teicneolaíochtaí glan-nialasachta a fhoilsiú agus, i gcás inarb iomchuí, maidir le próifílí gairmeacha Eorpacha a imscaradh.

(107)

Leis an Ardán, ba cheart cuidiú le treoraíocht a thabhairt d’obair na nAcadamh lena áirithiú go dtabharfar aghaidh ina n-ábhar ar na ganntanais scileanna arna sainaithint i measúnú an Choimisiúin agus le maoirseacht ghinearálta a sholáthar. Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú gur féidir leis an ionadaí náisiúnta arna cheapadh gníomhú mar nasc idir na haireachtaí náisiúnta ábhartha agus údaráis inniúla na mBallstát chomh maith leis na comhpháirtithe sóisialta náisiúnta agus ionadaithe tionscail. Ba cheart don Ardán faireachán a dhéanamh ar an dul chun cinn arna dhéanamh ag na hAcadaimh éagsúla, anailís a dhéanamh ar bhunchúiseanna na nganntanas scileanna agus a shainaithint a mhéid a thugann imscaradh chláir oiliúna na nAcadamh aghaidh ar ghanntanais scileanna i dtionscail teicneolaíochta glan-nialasachta agus a mhéid a chomhlánaíonn siad deiseanna oiliúna atá ann cheana i dtaobh teicneolaíochtaí glan-nialasachta sna Ballstáit. Ba cheart don Ardán tuairisciú ar imscaradh na gclár foghlama, lena n-áirítear trí thuarascáil ar dhul chun cinn a bheidh le cur isteach 3 bliana tar éis bhunú gach Acadaimh agus ina sonrófar líon na bhfoghlaimeoirí a bhaineann tairbhe as cláir na nAcadamh, arna imdhealú de réir earnálacha tionsclaíocha, inscne, aoise, agus leibhéil oideachais agus cháilíochta.

(108)

In éagmais forálacha sonracha i ndlí an Aontais lena dtugtar isteach íoscheanglais oiliúna maidir le rochtain ar ghairm rialáilte nó le saothrú na gairme sin, is inniúlacht de chuid na mBallstát é cinneadh a dhéanamh an ndéanfar gairm a rialáil agus conas a dhéanfar sin. Mar sin féin, níor cheart rialacha náisiúnta lena n-eagraítear rochtain ar na gairmeacha rialáilte a bheith ina gconstaic dhíréireach nach bhfuil údar léi ar fheidhmiú na gceart bunúsach sin. Ba cheart an inniúlacht chun rochtain ar ghairm a rialáil a fheidhmiú laistigh de theorainneacha phrionsabail an neamh-idirdhealaithe agus na comhréireachta, i gcomhréir le Treoir (AE) 2018/958 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (47). Sa mheasúnú a dhéanfaidh siad, ba cheart do na Ballstáit a chur san áireamh aon éifeacht díobhálach a d’fhéadfadh a bheith ag rialáil nó ag gairmeacha ar infhaighteacht scileanna sa Tionscal Glan-nialasachta agus féachaint leis an rialachán sna réimsí sin a theorannú a mhéid is féidir.

(109)

I gcás ina gcinnfidh na Ballstáit go bhfuil na cláir foghlama arna bhforbairt ag na hAcadaimh coibhéiseach leis na cáilíochtaí sonracha arna n-éileamh ag an mBallstát óstach chun rochtain a fháil ar na gníomhaíochtaí rialáilte a thagann faoi raon feidhme gairme lena mbaineann leas sonrach ó thaobh an tionscail glan-nialasachta de sa Bhallstát sin, ba cheart do na Ballstáit, i gcomhthéacs na rochtana ar ghairm rialáilte agus chun an tsoghluaisteacht a éascú i ngairmeacha sa tionscal glan-nialasachta, na dintiúir sin a ghlacadh mar fhianaise leormhaith de cháilíochtaí foirmiúla, i gcomhréir le hAirteagal 11 de Threoir 2005/36/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (48).

(110)

Ní féidir rannchuidiú na dteicneolaíochtaí glan-nialasachta le cuspóirí dícharbónúcháin an Aontais a bhaint amach ach amháin nuair a imscartar na teicneolaíochtaí sin. Is dócha go dtarlóidh an t-imscaradh sin, a bheag nó a mhór, i dteaghlaigh phríobháideacha, ach is dócha go dtiocfaidh an chuid is mó den dícharbónú as próisis thionsclaíocha a dhícharbónú. Chun a áirithiú go ndéanfar infheistíochtaí le haghaidh an dícharbónaithe sin san Aontas, rud atá riachtanach chun poist ardcháilíochta agus rathúnas a áirithiú san Aontas agus chun cuspóirí dícharbónúcháin an Aontais a chomhlíonadh, tá sé ríthábhachtach go rannchuideoidh an Rialachán seo le feabhas a chur ar an timpeallacht infheistíochta don tionscal san Aontas.

(111)

Ar leibhéal an Aontais, ba cheart Ardán a bheadh comhdhéanta de na Ballstáit agus a mbeadh an Coimisiún ina chathaoirleach air a bhunú. Féadfaidh an tArdán comhairle agus cúnamh a thabhairt don Choimisiún agus do na Ballstáit maidir le ceisteanna sonracha agus comhlacht tagartha a sholáthar, ina ndéanfaidh an Coimisiún agus na Ballstáit a ngníomhaíocht a chomhordú agus malartú faisnéise maidir le saincheisteanna a bhaineann leis an Rialachán seo a éascú. Ina theannta sin, ba cheart don Ardán na cúraimí a leagtar amach sa Rialachán seo a chomhlíonadh, go háirithe maidir le ceadú, lena n-áirítear pointí teagmhála aonair, tionscadail straitéiseacha ghlan-nialasachta, comhordú maoiniúcháin, rochtain ar mhargaí, scileanna, boscaí gainimh rialála glan-nialasachta chomh maith le cuidiú leis an gCoimisiún agus measúnú á dhéanamh ó thaobh indéantachta agus comhréireachta de maidir le bearta a mholadh má chinneann an Coimisiún nach dócha go mbainfear cuspóirí ginearálta an Rialacháin seo amach. I gcás inar gá, féadfaidh an tArdán foghrúpaí buana nó sealadacha a bhunú agus cuireadh a thabhairt do thríú páirtithe, saineolaithe nó ionadaithe ó thionscail ghlan-nialasachta, mar shampla.

(112)

I gcás inarb iomchuí agus inarb úsáideach, ba cheart don Ardán dlúthchomhar a lorg le tionscnaimh, ardáin agus grúpaí ábhartha eile de chuid an Choimisiúin, chun sineirgí a lorg, saineolas a chomhroinnt, faisnéis a mhalartú agus rannpháirtíocht páirtithe leasmhara a chothú, agus dúbláil agus forluí á seachaint ag an am céanna. Rachaidh an tArdán i dteagmháil le comhghuaillíochtaí tionsclaíocha an Aontais atá ann cheana, agus ar an gcaoi sin cuirfidh sé le hobair na gcomhghuaillíochtaí trí pháirt a thabhairt do na Ballstáit. Is iad seo a leanas na príomh-chomhghuaillíochtaí le haghaidh comhar leis an ardán: Comhghuaillíocht Ceallraí an Aontais, Comhghuaillíocht Eorpach um an Tionscal Fótavoltach Gréine, an Chomhghuaillíocht Eorpach don Hidrigin Ghlan, an Chomhghuaillíocht um Eitlíocht Astaíochtaí Nialasacha, an Chomhghuaillíocht thionsclaíoch um próiseálaithe agus teicneolaíochtaí leathsheoltóra agus Comhaontas Tionsclaíoch an tSlabhra Luacha Breoslaí In-athnuaite agus Ísealcharbóin. Baineann earnálacha nach bhfuil ionadaíocht acu faoi láthair i gcomhghuaillíochtaí tionsclaíocha an tairbhe chéanna as an gcreat struchtúrtha a chuirtear ar fáil leis an Ardán. Maidir le comhpháirtíochtaí straitéiseacha glan-nialasachta, foráiltear go mbeidh dlúthchomhar leis an mBord um Amhábhair Chriticiúla i gcás inarb ábhartha.

(113)

Tá tábhacht ar leith ag baint leis an ualach rialála agus riaracháin a laghdú agus creat rialála oiriúnach a bheith acu chun go mbeidh tionscail in ann dul in oiriúint go héifeachtach do na haistrithe aeráide agus fuinnimh. Dá bhrí sin, ba cheart é a bheith mar aidhm ag an Aontas laghdú suntasach ar an ualach rialála ginearálta ar an tionscal a bhaint amach faoi 2030, go háirithe táirge nua a chur ar an margadh inmheánach. Ba cheart na hiarrachtaí sin a dhéanamh, go háirithe, laistigh den chreat um Rialáil Níos Fearr agus gan dochar do chaighdeáin chomhshaoil agus saothair an Aontais. Ba cheart don Choimisiún an tArdán a chur ar an eolas faoi fhorbairtí maidir leis an ualach rialála agus riaracháin do thionscail teicneolaíochta glan-nialasachta san Aontas ar bhonn thuarascáil an Choimisiúin an 24 Deireadh Fómhair 2023 dar teideal ‘Dul chun cinn maidir le hiomaíochas teicneolaíochtaí fuinnimh ghlain’ na agus Shuirbhé Bliantúil Ualaigh 2022 an Choimisiúin. Chun obair institiúidí an Aontais a éascú chun an t-ualach rialála ar thionscail teicneolaíochta glan-nialasachta a choinneáil ar a laghad, bunaítear leis an Rialachán seo Grúpa Comhairleach Eolaíoch um an tUalach Rialála Glan-Nialasachta (‘an Grúpa Comhairleach Eolaíoch’). Ba cheart don Ghrúpa Comhairleach Eolaíoch comhairle eolaíochtbhunaithe a fhorbairt maidir le tionchar an ualaigh rialála san Aontas ar thionscail ghlan-nialasachta, agus leas á bhaint as modheolaíocht eolaíochtbhunaithe, agus, i gcás inarb iomchuí, an Bosca Uirlisí um Rialáil Níos Fearr á chur san áireamh, chun measúnú a dhéanamh ar thionchar na n-ualaí rialála. Tá obair an Ghrúpa Chomhairligh Eolaíoch gan dochar do shainchumais institiúidí an Aontais.

(114)

Foráiltear le Rialachán (AE) 2018/1999 go bhfuil na Ballstáit le dréachtaí nuashonraithe dá gcuid Pleananna Náisiúnta Fuinnimh agus Aeráide 2021-2030 a chur isteach. Mar a cuireadh i bhfios go láidir sa Treoir ón gCoimisiún do na Ballstáit maidir le pleananna náisiúnta fuinnimh agus aeráide a nuashonrú, ba cheart tuairisc a thabhairt sna pleananna nuashonraithe sin ar chuspóirí agus ar bheartais na mBallstát chun éascú a dhéanamh ar uas-scálú na dtionscadal monaraíochta maidir le teicneolaíochtaí, trealamh agus príomh-chomhpháirteanna ísealcharbóin atá éifeachtúil ó thaobh fuinnimh de agus atá ar fáil ar bhonn tráchtála laistigh dá gcríoch. Ba cheart cur síos a dhéanamh sna pleananna sin freisin ar chuspóirí agus ar bheartais na mBallstát chun uas-scálú a bhaint amach trí iarrachtaí éagsúlaithe i dtríú tíortha, agus chun a chur ar a gcumas do thionscail na mBallstát astaíochtaí CO2 a ghabháil, a iompar agus a stóráil go buan i láithreáin stórála gheolaíocha. Ba cheart na pleananna sin a bheith mar bhonn ar a gcinnfear an gá atá le teicneolaíochtaí glan-nialasachta. Agus an Rialachán seo á chur san áireamh agus a bpleananna náisiúnta fuinnimh agus aeráide á n-ullmhú acu, ba cheart do na Ballstáit breithniú a dhéanamh ar iomaíochas ginearálta chomh maith le taighde agus nuálaíocht i réimse na dtionscal glan-nialasachta san fhadtéarma.

(115)

Mar chuid de Phlean Tionsclaíoch an Chomhaontaithe Ghlais, d’fhógair an Coimisiún go bhfuil sé ar intinn aige Comhpháirtíochtaí Tionsclaíochta Glan-Nialasachta a thabhairt i gcrích lena gcumhdaítear teicneolaíochtaí glan-nialasachta chun dlús a chur lena chuid iarrachtaí dul i gcomhar le comhpháirtithe atá tiomanta do Chomhaontú Pháras. Is dócha go ndéanfaidh comhar trí na Comhpháirtíochtaí sin glacadh teicneolaíochtaí glan-nialasachta a chur chun cinn ar fud an domhain agus tacú le comhpháirtíochtaí lena dtreisítear an dá thaobh idir an tAontas agus tríú tíortha, lena n-áirítear infheistíochtaí inbhuanaithe agus cúnamh teicniúil. Ba cheart na Comhpháirtíochtaí Tionsclaíochta Glan-Nialasachta dul chun tairbhe an Aontais agus a chomhpháirtithe araon, agus rannchuidiú le cuspóirí domhanda aeráide a bhaint amach. Féadfaidh na Comhpháirtíochtaí sin rannchuidiú freisin le héagsúlú agus athléimneacht sholáthar an Aontais maidir le teicneolaíochtaí glan-nialasachta agus a gcomhpháirteanna, feabhas a chur ar chomhroinnt faisnéise idir an tAontas agus a chomhpháirtithe maidir le teicneolaíochtaí glan-nialasachta a fhorbairt agus tacú le tionscail ghlan-nialasachta an Aontais i dtaobh rochtain a fháil ar an margadh domhanda fuinnimh ghlain agus, ag an am céanna, tacú le tionscail nuaghinte i réimse na dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain i dtríú tíortha ag a bhfuil buntáistí soiléire comparáideacha. Féadfaidh an Coimisiún agus na Ballstáit comhordú a dhéanamh ar na Comhpháirtíochtaí Tionsclaíochta Glan-Nialasachta laistigh den Ardán, agus plé á dhéanamh acu ar chomhpháirtíochtaí agus ar phróisis ábhartha atá ann cheana, mar shampla, comhpháirtíochtaí glasa, idirphlé faoi fhuinneamh agus cineálacha eile socruithe conarthacha déthaobhacha atá ann cheana, chomh maith le sineirgí féideartha le comhaontuithe déthaobhacha ábhartha de chuid na mBallstát le tríú tíortha.

(116)

Ba cheart é a bheith mar aidhm ag an Aontas an trádáil idirnáisiúnta agus infheistíochtaí i dteicneolaíochtaí glan-nialasachta a éagsúlú agus a spreagadh agus comhpháirtíochtaí lena dtreisítear an dá thaobh a thógáil, agus ardchaighdeáin shóisialta, saothair agus chomhshaoil a chur chun cinn ar fud an domhain. Ba cheart an méid sin a dhéanamh i ndlúthchomhar agus i gcomhpháirtíocht le tíortha atá ar aon intinn leis trí chomhaontuithe atá ann cheana nó teagmhálacha straitéiseacha nua. Ar an gcuma chéanna, ba cheart comhar idirnáisiúnta níos láidre a shaothrú maidir le hiarrachtaí taighde agus nuálaíochta chun teicneolaíochtaí glan-nialasachta a fhorbairt agus a imscaradh i ndlúthchomhar le tíortha comhpháirtíochta i gcur chuige oscailte tomhaiste, agus ar bhonn na cómhalartachta agus leasanna coiteanna.

(117)

Chun rioscaí soláthair a d’fhéadfadh a bheith ann maidir le teicneolaíochtaí glan-nialasachta a shainaithint agus a mhaolú, ba cheart a bheith in ann faireachán a dhéanamh, ar bhonn leanúnach, ar tháscairí a bhaineann le treochtaí sa mhargadh, acmhainneachtaí monaraíochta, nuálaíocht, fostaíocht agus scileanna, tréimhsí ceadaithe teicneolaíochtaí glan-nialasachta, agus acmhainneachtaí insteallta CO2. Níl dóthain sonraí ardcháilíochta ar fáil faoi láthair chun faireachán a dhéanamh ar na táscairí sin, áfach. Ós rud é go bhfuil na cúraimí dá bhforáiltear sa Rialachán seo ag brath ar shonraí ar ardchaighdeán a bheith ar fáil, ní mór don Choimisiún, le linn dó faireachán a dhéanamh, na teicneolaíochtaí glan-nialasachta a chur in ord tosaíochta ar bhonn a dtábhachta san Aontas agus obair á déanamh aige chun infhaighteacht na sonraí sin a fheabhsú ag an am céanna. Oibreoidh an Coimisiún go dlúth freisin le Eurostat, údarás staidrimh an Aontais, chun cóid choiteanna a fhorbairt le haghaidh teicneolaíochtaí glan-nialasachta, cóid atá riachtanach le haghaidh tuairisciú agus staidreamh fadtéarmach ardcháilíochta.

(118)

I gcás ina ndéanfar na cumhachtaí chun gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE a tharmligean don Choimisiún faoin Rialachán seo, tá sé ríthábhachtach go ndéanfaidh an Coimisiún comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear comhairliúcháin ar leibhéal saineolaithe, agus go ndéanfar na comhairliúcháin i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr (49). Go sonrach, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, faigheann Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile an tráth céanna leis na saineolaithe sna Ballstáit, agus bíonn rochtain chórasach ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bhíonn ag déileáil le hullmhú na ngníomhartha tarmligthe.

(119)

Sa mhéid gurb é Státchabhair atá in aon cheann de na bearta atá beartaithe leis an Rialachán seo, beidh na forálacha a bhaineann leis na bearta sin gan dochar do chur i bhfeidhm Airteagail 107 agus 108 CFAE.

(120)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóir an Rialacháin seo a ghnóthú go leordhóthanach agus ós rud é, de bharr fhairsinge agus éifeachtaí na gníomhaíochta, gur fearr is féidir é a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun an cuspóir sin a ghnóthú,