(1)

Aithnítear comhionannas agus neamh-idirdhealú mar luachanna bunúsacha an Aontais in Airteagail 2 agus 3 den Chonradh ar an Aontas Eorpach (CAE). Foráiltear le hAirteagail 8 agus 10 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE), faoi seach, go bhfuil an tAontas le comhionannas idir fir agus mná a chur chun cinn agus idirdhealú a chomhrac atá bunaithe ar ghnéas ina chuid gníomhaíochtaí uile. Le Cairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh, cosnaítear an ceart chun neamh-idirdhealú agus an ceart chun comhionannais idir mná agus fir in Airteagail 21 agus 23. Tá roinnt Treoracha glactha ag an Aontas cheana féin chun idirdhealú a chomhrac.

(2)

Is é is cuspóir don Treoir seo íoscheanglais a leagan síos maidir le feidhmiú comhlachtaí chun cóir chomhionann a chur chun cinn (‘comhlachtaí comhionannais’) lena n-éifeachtacht a fheabhsú agus a neamhspleáchas a ráthú chun cur i bhfeidhm phrionsabal na córa comhionainne mar a dhíorthaítear ó Threoracha 2006/54/CE (3) agus 2010/41/AE (4) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle é a neartú.

(3)

Le Treoir 2006/54/CE cuirtear toirmeasc ar idirdhealú atá bunaithe ar inscne, maidir le rochtain ar fhostaíocht agus ar shlí beatha, lena n-áirítear ardú céime, agus ar ghairmoiliúint, maidir le dálaí oibre, lena n-áirítear pá, agus maidir le scéimeanna slándála sóisialta gairme.

(4)

Le Treoir 2010/41/AE cuirtear toirmeasc ar idirdhealú idir fir agus mná atá i mbun gníomhaíochta ar bhonn féinfhostaithe.

(5)

Chinn an Chúirt Bhreithiúnais nach féidir raon feidhme phrionsabal na córa comhionainne d’fhir agus do mhná a theorannú don toirmeasc ar idirdhealú ar an mbonn gur de ghnéas amháin nó de ghnéas eile atá duine. I bhfianaise chuspóir an phrionsabail agus chineál na gceart a bhféachtar lena gcosaint, beidh feidhm aige freisin maidir le hidirdhealú a eascraíonn as athshannadh inscne (5).

(6)

Le Treoracha 2006/54/CE agus 2010/41/AE ceanglaítear ar na Ballstáit comhlacht amháin nó níos mó a ainmniú chun cóir chomhionann a chur chun cinn, lena n-áirítear anailís, faireachán agus tacaíocht maidir le cóir chomhionann do gach duine gan idirdhealú ar na forais a chumhdaítear faoin Treoir faoi seach. Leis na Treoracha sin ceanglaítear ar na Ballstáit a áirithiú go n-áirítear ar inniúlachtaí comhlachtaí den sórt sin cúnamh neamhspleách a sholáthar d’íospartaigh, suirbhéanna neamhspleácha a dhéanamh maidir le hidirdhealú, tuarascálacha neamhspleácha a fhoilsiú agus moltaí a dhéanamh maidir le haon cheist a bhaineann le hidirdhealú den sórt sin. Ceanglaítear leo ar na Ballstáit a áirithiú freisin go n-áireofar ar chúraimí na gcomhlachtaí sin faisnéis a mhalartú le comhlachtaí Eorpacha comhfhreagracha, amhail an Institiúid Eorpach um Chomhionannas Inscne.

(7)

Le Treoracha 2000/43/CE (6) agus 2004/113/CE (7) ón gComhairle, déantar foráil freisin maidir le comhlachtaí comhionannais a ainmniú chun cóir chomhionann do gach duine a chur chun cinn, anailís a dhéanamh uirthi, faireachán a dhéanamh uirthi agus tacú léi gan idirdhealú ar na forais a chumhdaítear leis an Treoir faoi seach.

(8)

Tá comhlachtaí comhionannais ainmnithe ag na Ballstáit uile de bhun Threoracha 2006/54/CE agus 2010/41/AE. Tá córas ilghnéitheach de chomhlachtaí comhionannais curtha i bhfeidhm, agus tá dea-chleachtais tagtha chun cinn. Mar sin féin, tá dúshláin os comhair a lán comhlachtaí comhionannais, go háirithe maidir leis na hacmhainní, leis an neamhspleáchas agus leis na cumhachtaí is gá chun a gcúraimí a chomhlíonadh.

(9)

Le Treoracha 2006/54/CE agus 2010/41/AE tugtar lánrogha leathan do na Ballstáit a mhéid a bhaineann le struchtúr agus feidhmiú na gcomhlachtaí comhionannais. Mar thoradh air sin, tá difríochtaí suntasacha idir na comhlachtaí comhionannais sna Ballstáit, i gcomhthéacs a sainorduithe, a n-inniúlachtaí, a struchtúr, a n-acmhainní agus a bhfeidhmithe oibríochtúil. Dá réir sin, ciallaíonn sé go bhfuil difríocht idir cosaint ar idirdhealú ó Bhallstát amháin go Ballstát eile.

(10)

Chun a áirithiú gur féidir le comhlachtaí comhionannais cur go héifeachtach le forfheidhmiú Threoracha 2006/54/CE agus 2010/41/AE trí chóir chomhionann a chur chun cinn, idirdhealú a chosc agus cúnamh a thabhairt do gach duine aonair agus do gach grúpa a ndéantar idirdhealú orthu ar fud an Aontais rochtain a fháil ar cheartas, is gá íoschaighdeáin a bhunú maidir le feidhmiú na gcomhlachtaí sin. Cuirtear Moladh (AE) 2018/951 (8) ón gCoimisiún san áireamh sna híoschaighdeáin a leagtar síos sa Treoir seo, agus leas á bhaint as cuid dá fhorálacha agus as an gcur chuige a mholtar ann. Baineann siad leas as ionstraimí ábhartha eile freisin, amhail Moladh Ginearálta Beartais athbhreithnithe Uimh. 2 maidir le comhlachtaí comhionannais arna nglacadh ag an gCoimisiún Eorpach i gcoinne an Chiníochais agus na hÉadulaingthe agus Prionsabail Pháras a bhaineann le Stádas na nInstitiúidí Náisiúnta um Chearta an Duine arna nglacadh ag na Náisiúin Aontaithe is infheidhme maidir le hinstitiúidí náisiúnta um chearta an duine.

(11)

Déantar foráil maidir leis na híoschaighdeáin chéanna maidir le feidhmiú comhlachtaí comhionannais a mhéid a bhaineann leis na hábhair a chumhdaítear le Treoir 79/7/CEE (9) ón gComhairle, Treoir 2000/43/CE, Treoir 2000/78/CE (10) ón gComhairle agus Treoir 2004/113/CE i dTreoir (AE) 2024/1499 ón gComhairle (11).

(12)

Ba cheart feidhm a bheith ag an Treoir seo maidir le gníomhaíocht comhlachtaí comhionannais a mhéid a bhaineann leis na hábhair a chumhdaítear le Treoracha 2006/54/CE agus 2010/41/AE. Níor cheart baint a bheith ag na híoscheanglais a leagtar síos sa Treoir seo ach le feidhmiú comhlachtaí comhionannais agus níor cheart raon feidhme ábhartha nó pearsanta na dTreoracha sin a leathnú leis na híoscheanglais sin.

(13)

Tá feidhm ag an Treoir seo freisin maidir le comhlachtaí comhionannais agus iad ag dul i ngleic le hidirdhealú a chumhdaítear le Treoir (AE) 2019/1158 (12) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle de bhua na tagartha in Airteagal 15 den Treoir sin d’Airteagal 20 de Threoir 2006/54/CE a bhfuil an Treoir seo á cur ina ionad.

(14)

Níor cheart Treoir (AE) 2023/970 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (13) a mheas mar lex specialis i ndáil le Treoir 2006/54/CE ach amháin maidir le hábhair a chumhdaítear inti. Ba cheart an Treoir seo a bheith gan dochar d’fhorálacha níos sonraí maidir le comhlachtaí comhionannais a leagtar amach i dTreoir (AE) 2023/970.

(15)

Agus cóir chomhionann á cur chun cinn, idirdhealú á chosc, sonraí á mbailiú faoi idirdhealú agus cúnamh á thabhairt d’íospartaigh i gcomhréir leis an Treoir seo, tá sé tábhachtach go dtugann comhlachtaí comhionannais aird ar leith ar idirdhealú trasnach, a thuigtear mar idirdhealú atá bunaithe ar theaglaim de ghnéas agus d’aon fhoras eile nó d’fhorais idirdhealaithe a chosnaítear faoi Threoracha 79/7/CEE, 2000/43/CE, 2000/78/CE, agus 2004/113/CE.

(16)

Ba cheart do na Ballstáit comhlacht amháin nó níos mó a ainmniú chun na hinniúlachtaí a leagtar síos sa Treoir seo a fheidhmiú. Is féidir leis na Ballstáit na hinniúlachtaí a roinnt idir roinnt comhlachtaí comhionannais, mar shampla trí chosc ar idirdhealú, cóir chomhionann agus cúnamh a chur chun cinn d’íospartaigh an idirdhealaithe a chur de chúram ar chomhlacht amháin, agus feidhmeanna cinnteoireachta a thabhairt do chomhlacht eile. Ba cheart an Treoir seo a bheith gan dochar d’inniúlachtaí cigireachtaí saothair nó comhlachtaí forfheidhmiúcháin eile, chomh maith le huathriail agus ról na gcomhpháirtithe sóisialta.

(17)

Ní féidir le comhlachtaí comhionannais a ról a chomhlíonadh go héifeachtach ach amháin má bhíonn siad in ann gníomhú le neamhspleáchas iomlán gan bheith faoi réir aon tionchar seachtrach. Chun na críche sin, ba cheart do na Ballstáit roinnt beart a dhéanamh a chuirfidh le neamhspleáchas comhlachtaí comhionannais. Is féidir le comhlachtaí comhionannais a fheidhmíonn inniúlachtaí a leagtar síos sa Treoir seo a bheith ina gcuid d’aireacht nó d’eintiteas eagraíochtúil eile, ar choinníoll go n-áiritheofar go mbeidh na coimircí is gá i bhfeidhm chun a áirithiú go gcuirfidh siad a gcúraimí i bhfeidhm go neamhspleách ar thionchar polaitiúil, airgeadais, reiligiúnach nó ar aon tionchar eile. Go háirithe, agus a gcúraimí á gcomhlíonadh agus a n-inniúlachtaí á bhfeidhmiú acu, ba cheart do chomhlachtaí comhionannais a neamhspleáchas a choinneáil i ndáil le haon tionchar seachtrach, bíodh sé sin díreach nó indíreach, trí staonadh ó threoracha a lorg nó a ghlacadh ó aon duine. I gcomhréir le cuspóirí na Treorach seo agus laistigh den chreat dlíthiúil is infheidhme, ba cheart do chomhlachtaí comhionannais a bheith in ann a n-acmhainní airgeadais agus a n-acmhainní eile féin a bhainistiú, lena n-áirítear trína bhfoireann féin a roghnú agus a bhainistiú, agus a bheith in ann a dtosaíochtaí féin a shocrú. Ba cheart do na baill foirne a bhfuil post cinnteoireachta nó bainistíochta acu, bídís buan nó sealadach, amhail ceann nó leascheann an chomhlachta comhionannais agus, i gcás inarb infheidhme, comhaltaí an bhoird rialaithe, a bheith neamhspleách, cáilithe dá bpost, agus ba cheart iad a roghnú trí phróiseas trédhearcach. Is féidir trédhearcacht sa phróiseas sin a áirithiú, mar shampla, trí fhógraí folúntais a fhoilsiú go poiblí.

(18)

Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go gceadaítear, le struchtúr inmheánach na gcomhlachtaí comhionannais, amhail a n-eagrúchán inmheánach agus a bpróisis inmheánacha, a n-inniúlachtaí éagsúla a fheidhmiú go neamhspleách agus, i gcás inarb iomchuí, a bheith neamhchlaonta, trí choimircí iomchuí a bhunú i gcás ina bhfuil cúraimí a d’fhéadfadh teacht salach ar a chéile ag comhlachtaí comhionannais, go háirithe nuair a dhíríonn cuid de na cúraimí sin ar thacaíocht d’íospartaigh. Ba cheart do chomhlachtaí comhionannais, go háirithe, gníomhú go neamhchlaonta agus fiosrúchán nó measúnú á dhéanamh acu ar chás, go háirithe nuair atá cumhachtaí cinnteoireachta ceangailteacha ag an gcomhlacht comhionannais.

(19)

I gcás inar cuid de chomhlacht il-sainorduithe é an comhlacht comhionannais, amhail ombudsman a bhfuil sainordú níos leithne aige nó aici nó institiúid náisiúnta um chearta an duine, ba cheart feidhmiú éifeachtach an tsainordaithe shonraigh comhionannais a ráthú le struchtúr inmheánach an chomhlachta il-sainorduithe sin.

(20)

Trína bpróisis bhuiséadacha náisiúnta faoi seach, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go bhfaigheann comhlachtaí comhionannais acmhainní leordhóthanacha, lena n-áirítear foireann cháilithe, áitreabh agus bonneagar iomchuí chun gach ceann dá gcúraimí a chur i gcrích go héifeachtach, laistigh de thréimhse réasúnach ama nó laistigh de na sprioc-amanna arna mbunú leis an dlí náisiúnta. Tá sé bunriachtanach acmhainní leordhóthanacha den sórt sin a fháil chun go bhfeidhmíonn comhlachtaí comhionannais go héifeachtach agus chun go gcomhlíonann siad a gcúraimí. Tá sé tábhachtach, i gcás ina ndéantar inniúlachtaí nua a shannadh do chomhlachtaí comhionannais, go n-áiritheoidh na Ballstáit a n-acmhainní airgeadais agus a n-acmhainní eile acu ionas go mbeidh ar a gcumas leanúint dá gcúraimí a chomhlíonadh agus a n-inniúlachtaí a fheidhmiú go héifeachtach.

(21)

Tá sé tábhachtach go bhfanann leithdháileadh acmhainní airgeadais cobhsaí, go bpleanálfar é ar bhonn ilbhliantúil agus go mbeidh comhlachtaí comhionannais in ann costais a d’fhéadfadh a bheith deacair a thuar a chumhdach, amhail i gcás méaduithe a bheith tagtha ar ghearáin, ar chostais dlíthíochta agus ar úsáid córas uathoibrithe. Tá sé ríthábhachtach aird a dhíriú ar na deiseanna agus ar na rioscaí a bhaineann le húsáid córas uathoibrithe, lena n-áirítear an intleacht shaorga. Ba cheart, go háirithe, na hacmhainní daonna agus teicniúla iomchuí a bheith ag comhlachtaí comhionannais. Leis na hacmhainní sin, go háirithe, ba cheart é a bheith ar chumas comhlachtaí comhionannais córais uathoibrithe a úsáid dá gcuid oibre ar thaobh amháin agus measúnú a dhéanamh ar chórais den sórt sin a mhéid a bhaineann le comhlíonadh na rialacha maidir le neamh-idirdhealú ar an taobh eile. I gcás gur cuid de chomhlacht il-sainorduithe an comhlacht comhionannais, ba cheart na hacmhainní is gá chun a shainordú comhionannais a chur i gcrích a áirithiú.

(22)

Tá ról bunriachtanach ag comhlachtaí comhionannais, in éineacht le gníomhaithe eile, amhail na comhpháirtithe sóisialta agus eagraíochtaí na sochaí sibhialta, maidir le hidirdhealú a chosc agus comhionannas a chur chun cinn. Chun aghaidh a thabhairt ar ghnéithe struchtúracha an idirdhealaithe agus chun rannchuidiú leis an athrú sóisialta, ba cheart a thabhairt de chumhacht do chomhlachtaí comhionannais gníomhaíochtaí a dhéanamh chun idirdhealú a chosc ar na forais agus sna réimsí a chumhdaítear le Treoracha 2006/54/CE agus 2010/41/AE agus chun cóir chomhionann a chur chun cinn. D’fhéadfaí a áireamh ar ghníomhaíochtaí den sórt sin dea-chleachtais a roinnt, gníomhaíocht dhearfach agus príomhshruthú comhionannais in eintitis phoiblí agus phríobháideacha, agus oiliúint, faisnéis, comhairle, treoir agus tacaíocht ábhartha a chur ar fáil dóibh. Tá sé ríthábhachtach freisin go ndéanfadh comhlachtaí comhionannais cumarsáid leis na páirtithe leasmhara ábhartha agus go nglacfaidís páirt i ndíospóireacht phoiblí.

(23)

Anuas ar chosc, is cúram lárnach de chuid na gcomhlachtaí comhionannais é cúnamh a thabhairt d’íospartaigh idirdhealaithe. Ba cheart a thuiscint go gcuimsíonn íospartaigh gach duine a mheasann gur fhulaing siad idirdhealú dá dtagraítear in Airteagal 4 de Threoir 2006/54/CE nó in Airteagal 4 de Threoir 2010/41/AE, gan beann, mar shampla, ar a stádas socheacnamaíoch, tuairim pholaitiúil, aois, sláinte, náisiúntacht, stádas cónaithe, teanga, dath craicinn, leibhéal litearthachta, inscne, féiniúlacht inscne, léiriú inscne nó saintréithe gnéis. Is féidir le haon duine a bheith ina íospartach idirdhealaithe ar bhonn gnéis agus ba cheart go mbainfeadh sé tairbhe as cúnamh ó chomhlachtaí comhionannais go luath, gan beann ar cé acu a suíodh idirdhealú nó nár suíodh. Le cúnamh den sórt sin, ba cheart i gcónaí, ar a laghad, soláthar na faisnéise bunriachtanaí do ghearánaigh a áireamh, lena n-áirítear faisnéis maidir le cibé acu a dhúnfar nó nach ndúnfar an gearán nó an ann nó nach ann do na forais chun leanúint leis, ach amháin i gcás ina ndearna duine anaithnid an gearán. Tá na Ballstáit freagrach as na módúlachtaí a shainiú faoina gcuirfeadh an comhlacht comhionannais na gearánaigh ar an eolas, amhail creat ama an phróisis nó na coimircí nós imeachta lena gcoisctear gearáin atriallacha nó iomarcacha.

(24)

Chun a áirithiú go mbeidh gach íospartach in ann gearán a dhéanamh, ba cheart a bheith in ann gearáin a chur isteach ar bhealaí éagsúla. De réir Mholadh (AE) 2018/951, ba cheart a bheith in ann an gearán a chur isteach i dteanga arna roghnú ag an ngearánach ar teanga í atá coitianta sa Bhallstát ina bhfuil an comhlacht comhionannais lonnaithe. Chun aghaidh a thabhairt ar cheann de na cúiseanna le tearcthuairisciú, eadhon an eagla roimh bhearta díoltais, ba cheart do chomhlachtaí comhionannais íospartaigh a chur ar an eolas faoi na rialacha rúndachta is infheidhme.

(25)

Chun deis a thabhairt díospóidí a réiteach go tapa, ar phraghas réasúnta, lasmuigh den chúirt, ba cheart do na Ballstáit foráil a dhéanamh maidir leis an bhféidearthacht a bheith ag páirtithe réiteach eile ar dhíospóidí a lorg, bíodh sé sin mar atá á thairiscint ag an gcomhlacht comhionannais féin nó ag eintiteas inniúil eile arb ann dó. Agus eintiteas inniúil eile á roghnú, tá sé tábhachtach eintitis arna mbunú ar bhonn marthanach a chur san áireamh agus a áirithiú go bhfuil an duine nó na daoine atá i gceannas ar an bpróiseas réitigh neamhspleách, neamhchlaonta agus go bhfuil an saineolas is gá acu. Is mó an seans go dtiocfaidh torthaí rathúla as díospóidí a réiteach lasmuigh den chúirt i gcás ina ndéantar sin le comhaontú na bpáirtithe. D’fhéadfadh an fhéidearthacht comhairle neamhspleách a lorg nó ionadaíocht nó cúnamh a fháil ó thríú páirtí, amhail na comhpháirtithe sóisialta, a bheith ina cabhair do na páirtithe, ag aon chéim de réiteach malartach a ndíospóide. In éagmais réitigh, mar shampla toisc gur dhiúltaigh ceann de na páirtithe do thoradh an phróisis, níor cheart cosc a chur ar na páirtithe gníomhú in imeachtaí cúirte. Ba cheart do na Ballstáit módúlachtaí an phróisis eile réitigh díospóidí a shainiú i gcomhréir leis an dlí náisiúnta agus leis an gcleachtas náisiúnta.

(26)

I gcás ina gceapann na comhlachtaí comhionannais go bhféadfadh sé gur sáraíodh prionsabal na córa comhionainne a leagtar síos i dTreoir 2006/54/CE agus i dTreoir 2010/41/AE, ba cheart dóibh a bheith in ann fiosrúcháin a dhéanamh, go háirithe ag eascairt as gearán nó ar a dtionscnamh féin.

(27)

Tá fianaise bunriachtanach chun a chinneadh ar tharla idirdhealú agus is minic nach mbíonn an fhianaise i seilbh an íospartaigh. Dá bhrí sin, ba cheart do chomhlachtaí comhionannais a bheith in ann rochtain a fháil ar an bhfaisnéis is gá chun a dhéanamh amach an ndearnadh idirdhealú agus chun dul i gcomhar leis na comhlachtaí inniúla eile, ar féidir na seirbhísí poiblí ábhartha a áireamh orthu, amhail cigireachtaí saothair nó cigireachtaí oideachais, agus na comhpháirtithe sóisialta. Ba cheart do na Ballstáit creat iomchuí a bhunú chun an inniúlacht sin a fheidhmiú, i gcomhréir le rialacha agus nósanna imeachta náisiúnta. Féadfaidh na Ballstáit fiosrúcháin a dhéanamh a chur de chúram ar chomhlacht inniúil eile, i gcomhréir leis an dlí náisiúnta agus leis an gcleachtas náisiúnta. Chun dúbláil próiseas a sheachaint, ba cheart do chomhlacht inniúil den sórt sin faisnéis a sholáthar don chomhlacht comhionannais, arna iarraidh sin dó, maidir le torthaí an fhiosrúcháin nuair a bheidh an próiseas críochnaithe.

(28)

Ba cheart do chomhlachtaí comhionannais a bheith in ann a measúnú faoin ngearán a dhoiciméadú ar bhonn na fianaise a bhailítear. Ba cheart do na Ballstáit cineál dlíthiúil an mheasúnaithe sin a chinneadh, is é sin, tuairim neamhcheangailteach nó cinneadh ceangailteach. Ba cheart na cúiseanna leis an measúnú a lua agus ba cheart a áireamh orthu, i gcás inarb iomchuí, bearta chun aon sárú ar phrionsabal na córa comhionainne a aimsíodh a leigheas agus chun tuilleadh tarluithe a chosc, agus cineál éagsúil na dtuairimí agus na gcinntí á gcur san áireamh. Chun éifeachtacht obair na gcomhlachtaí comhionannais a áirithiú, ba cheart do na Ballstáit sásraí iomchuí a ghlacadh chun tuairimí a fhiosrú a thuilleadh agus chun cinntí a fhorfheidhmiú.

(29)

Le feasacht a mhúscailt faoina gcuid oibre agus faoin dlí um chomhionannas agus faoin dlí um neamh-idirdhealú, ba cheart do chomhlachtaí comhionannais a bheith in ann ar a laghad na hachoimrí ar na tuairimí agus cinntí sin a fhoilsiú a measann siad ábharthacht ar leith a bheith ag gabháil leo.

(30)

Ba cheart a bheith ag comhlachtaí comhionannais an ceart gníomhú in imeachtaí cúirte chun cur le hurraim phrionsabal na córa comhionainne a áirithiú, ar prionsabal é a leagtar síos i dTreoracha 2006/54/CE agus 2010/41/AE. Is féidir imeachtaí cúirte den sórt sin a reáchtáil i gcúirteanna nó i gcomhlachtaí coibhéiseacha a láimhseálann ábhair a bhaineann le cóir chomhionann agus le hidirdhealú, i gcomhréir leis an dlí náisiúnta agus leis an gcleachtas náisiúnta. Ní féidir dlí náisiúnta agus cleachtas náisiúnta maidir le hinghlacthacht gníomhaíochtaí, agus go háirithe aon choinníoll leasa dhlisteanaigh, a chur i bhfeidhm ar bhealach a d’fhéadfadh an bonn a bhaint d’éifeachtacht cheart na gcomhlachtaí comhionannais gníomhú. Leis na cumhachtaí chun fiosrúcháin agus cinntí a dhéanamh agus leis an gceart chun gníomhú in imeachtaí cúirte a thugtar do chomhlachtaí comhionannais faoin Treoir seo, táthar ag súil go n-éascófar cur chun feidhme praiticiúil na bhforálacha atá ann faoi láthair i dTreoir 2006/54/CE maidir leis an dualgas cruthúnais agus i dTreoracha 2006/54/CE agus 2010/41/AE maidir le cosaint ceart. Faoi na coinníollacha dá bhforáiltear sa Treoir seo, beidh comhlachtaí comhionannais in ann fíorais a shuí ónar féidir a thoimhdiú go ndearnadh idirdhealú díreach nó indíreach, agus ar an gcaoi sin, comhlíonfar na coinníollacha dá bhforáiltear in Airteagal 19 de Threoir 2006/54/CE. Dá bhrí sin, leis an tacaíocht arna soláthar ag comhlachtaí comhionannais faoin Treoir seo, éascófar rochtain na n-íospartach ar cheartas. Ba cheart do chomhlachtaí comhionannais a bheith in ann na cásanna a roghnú a chinneann siad a thabhairt in imeachtaí cúirte chun cur le léiriú agus cur i bhfeidhm cuí na reachtaíochta um chóir chomhionann.

(31)

I gcás ina bhfuil sé de chumhacht ag comhlachtaí comhionannais cinntí ceangailteacha a dhéanamh, ba cheart a thabhairt de chumhacht dóibh gníomhú mar pháirtí in imeachtaí maidir le forfheidhmiú nó athbhreithniú breithiúnach na gcinntí sin. Ba cheart do chomhlachtaí comhionannais a bheith in ann barúlacha a chur faoi bhráid na gcúirteanna, mar shampla trína dtuairim shaineolach a chur ar fáil, i gcomhréir leis an dlí náisiúnta agus leis an gcleachtas náisiúnta.

(32)

Is féidir leis an gceart atá ag comhlachtaí comhionannais gníomhú in imeachtaí cúirte a bheith i bhfoirmeacha éagsúla i gcreataí dlíthiúla náisiúnta éagsúla. Dá bhrí sin, ba cheart do na Ballstáit a roghnú, i gcomhréir leis an dlí náisiúnta agus leis an gcleachtas náisiúnta, ceann amháin nó níos mó de na cineálacha gníomhaíochta seo a leanas do chomhlachtaí comhionannais: gníomhú thar ceann íospartach amháin nó roinnt íospartach, nó tacú le híospartach amháin nó le roinnt íospartach, nó imeachtaí cúirte a thionscnamh ina ainm féin.

(33)

Ba cheart do chomhlachtaí comhionannais a bheith in ann gníomhú thar ceann íospartach nó chun tacú le híospartaigh, i gcás inarb infheidhme lena bhformheas, lena mbeidh siad in ann rochtain a fháil ar cheartas i gcás inar minic a dhéantar íospartaigh a dhíspreagadh le bacainní nós imeachta agus airgeadais nó le heagla roimh íospairt. I gcás ina ngníomhaíonn comhlachtaí comhionannais thar ceann íospartach amháin nó níos mó, déanann siad ionadaíocht ar na híospartaigh os comhair na cúirte. I gcás ina ngníomhaíonn comhlachtaí comhionannais chun tacú le híospartach amháin nó le roinnt íospartach, glacann siad páirt in imeachtaí cúirte arna dtionscnamh ag na híospartaigh, chun tacú leis an éileamh.

(34)

Tá sé deacair roinnt cásanna maidir le hidirdhealú a chomhrac toisc nach bhfuil aon ghearánach ag tabhairt faoin gcás iad féin. Ina breithiúnas i gcás C-54/07 (14), a thionscain comhlacht comhionannais ina ainm féin, dheimhnigh an Chúirt Bhreithiúnais gur féidir a shuí go ndearnadh idirdhealú fiú mura bhfuil íospartach aitheanta ann. Dá bhrí sin, chun idirdhealú ar mhaithe le leas an phobail a chomhrac, ba cheart an rogha a bheith ag na Ballstáit foráil a dhéanamh gur cheart do chomhlachtaí comhionannais a bheith in ann gníomhú ina n-ainm féin i gcásanna áirithe idirdhealaithe, mar shampla mar gheall ar fhlúirse nó ar thromchúis na gcásanna, nó de bharr an ghá atá le soiléiriú dlíthiúil, a bhféadfadh gach ceann acu a thabhairt le tuiscint gur de chineál struchtúrach nó córasach é an t-idirdhealú. Ba cheart do na Ballstáit bheith in ann, i gcomhréir leis an dlí náisiúnta agus leis an gcleachtas náisiúnta, foráil a dhéanamh go gceanglófar, i gcásanna idirdhealaithe den sórt sin, go mbeidh duine nó eintiteas sainaitheanta mar fhreagróir.

(35)

Chun a áirithiú go n-urramófar cearta an duine aonair, ba cheart do na Ballstáit coimircí nós imeachta iomchuí a chur leis na cumhachtaí a bheidh ag na comhlachtaí comhionannais, lena n-áiritheofar go ndéanfar an ceart chun rúndachta agus prionsabail ghinearálta an dlí amhail an ceart chun triail chóir a fháil, an ceart chun cosanta agus an ceart chun athbhreithniú breithiúnach ar chinntí ceangailteacha a chosaint go hiomchuí, lena n-áirítear i gcás ina ngníomhaíonn an comhlacht comhionannais mar pháirtí nó thar ceann páirtí in imeachtaí cúirte. Is féidir leis na Ballstáit, mar shampla, rúndacht a thabhairt d’fhinnéithe agus do sceithirí mar bhealach tábhachtach chun tuairisciú cásanna idirdhealaithe a spreagadh.

(36)

Le forálacha na Treorach seo maidir le ceart na gcomhlachtaí comhionannais chun gníomhú in imeachtaí cúirte, ní athraítear cearta íospartach ná comhlachas, eagraíochtaí nó eintiteas dlíthiúil eile a fhorghníomhaíonn cearta íospartach, i gcomhréir leis na critéir a leagtar síos leis an dlí náisiúnta, a bhfuil leas dlisteanach acu chun a áirithiú go gcomhlíontar Treoracha 2006/54/CE agus 2010/41/AE, mar a leagtar síos sna Treoracha sin, lena n-áirítear nuair a bhí na híospartaigh, na comhlachais, na heagraíochtaí nó na heintitis dhlíthiúla eile ag gabháil d’aon imeachtaí breithiúnacha nó riaracháin nó an dá cheann.

(37)

Braitheann éifeachtacht obair na gcomhlachtaí comhionannais freisin ar rochtain iomlán ar a gcuid seirbhísí a thabhairt do ghrúpaí atá i mbaol idirdhealaithe. Sa Dara Suirbhé an Aontais Eorpaigh ar Mhionlaigh agus ar Idirdhealú, suirbhé a rinne Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chearta Bunúsacha, thuairiscigh 71 % de bhaill grúpaí mionlaigh eitneacha nó inimirceacha nach raibh eolas acu faoi aon eagraíocht a thairgeann tacaíocht nó comhairle d’íospartaigh an idirdhealaithe. Céim bhunriachtanach chun tacú le rochtain den sórt sin is ea na Ballstáit a áirithiú go bhfuil a gcearta ar eolas ag daoine agus go bhfuil siad ar an eolas faoi agus na seirbhísí a sholáthraíonn comhlachtaí comhionannais. Tá tábhacht ar leith ag baint leis sin le haghaidh grúpaí faoi mhíbhuntáiste agus le haghaidh grúpaí a bhféadfaí bac a chur ar a rochtain ar an bhfaisnéis sin, mar shampla mar gheall ar a stádas eacnamaíoch neamhchinnte, aois, míchumas, leibhéal litearthachta, náisiúntacht nó stádas cónaithe, nó easpa rochtana ar uirlisí ar líne.

(38)

Ba cheart rochtain ar sheirbhísí agus ar fhoilseacháin comhlachtaí comhionannais ar bhonn comhionann a ráthú do chách. Chun na críche sin, ba cheart bacainní féideartha ar rochtain ar sheirbhísí comhlachtaí comhionannais a shainaithint agus aghaidh a thabhairt orthu. Ba cheart do sheirbhísí a bheith saor in aisce do ghearánaigh. Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú freisin, gan dochar d’uathriail na n-údarás réigiúnach agus áitiúil, go mbeidh seirbhísí na gcomhlachtaí comhionannais ar fáil do gach íospartach féideartha ar fud a gcríche, mar shampla trí oifigí áitiúla, lena n-áirítear oifigí móibíleacha, a bhunú, úsáid a bhaint as uirlisí cumarsáide, feachtais áitiúla a eagrú, comhar le toscairí áitiúla nó le heagraíochtaí na sochaí sibhialta nó trí sholáthraithe seirbhíse ar conradh.

(39)

Chun rochtain ar sheirbhísí agus ar ghníomhaíochtaí uile na gcomhlachtaí comhionannais a ráthú do dhaoine faoi mhíchumas, is gá inrochtaineacht a áirithiú, i gcomhréir leis na ceanglais a leagtar amach i dTreoir (AE) 2019/882 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (15) agus cóiríocht réasúnach a áirithiú i gcomhréir le Coinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar Chearta Daoine faoi Mhíchumas, a glacadh an 13 Nollaig 2006. Dá bhrí sin, ba cheart do chomhlachtaí comhionannais inrochtaineacht fhisiciúil agus dhigiteach a áirithiú trí na bacainní a chosc agus a bhaint, bacainní a d’fhéadfadh a bheith ar dhaoine faoi mhíchumas maidir le rochtain a fháil ar sheirbhísí agus ar fhaisnéis na gcomhlachtaí comhionannais, agus trí chóiríocht réasúnach a sholáthar, agus an mionathrú agus na coigeartuithe is gá agus is iomchuí á ndéanamh nuair is gá i gcás ar leith.

(40)

Tá sé bunriachtanach don fhoghlaim fhrithpháirteach, comhleanúnachas agus comhsheasmhacht go gcuirfí ar a gcumas do chomhlachtaí comhionannais comhordú a dhéanamh agus dul i gcomhar le chéile go tráthrialta ar leibhéil éagsúla ar bhonn fadtéarmach, agus is féidir leis sin for-rochtain agus tionchar a gcuid oibre a leathnú. Ba cheart do chomhlachtaí comhionannais dul i gcomhar, laistigh dá réimsí inniúlachta faoi seach, le comhlachtaí comhionannais eile laistigh den Bhallstát céanna agus le heintitis phoiblí agus phríobháideacha ar an leibhéal áitiúil, réigiúnach, náisiúnta, ar leibhéal an Aontais agus idirnáisiúnta, amhail líonraí de chomhlachtaí comhionannais ar leibhéal an Aontais, eagraíochtaí na sochaí sibhialta, údaráis cosanta sonraí, na comhpháirtithe sóisialta, cigireachtaí saothair agus oideachais, comhlachtaí forfheidhmithe dlí, gníomhaireachtaí atá freagrach ar an leibhéal náisiúnta as cearta an duine a chosaint, oifigí náisiúnta staidreamh, údaráis a bhainistíonn cistí an Aontais, Pointí Teagmhála Náisiúnta do na Romaigh, comhlachtaí tomhaltóirí, agus sásraí náisiúnta neamhspleácha chun Coinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar Chearta Daoine faoi Mhíchumas a chur chun cinn, a chosaint agus faireachán a dhéanamh air.

(41)

Ní féidir le comhlachtaí comhionannais a ról a chomhlíonadh mar shaineolaithe ar chóir chomhionann ná rannchuidiú le príomhshruthú inscne mura dtéitear i gcomhairle leo sách luath le linn an phróisis ceaptha beartais maidir le cúrsaí a bhaineann le cearta agus oibleagáidí a dhíorthaítear ó Threoracha 2006/54/CE agus 2010/41/AE. Dá bhrí sin, ba cheart do na Ballstáit nósanna imeachta a bhunú chun comhairliúchán den sórt sin a áirithiú go tráthúil agus ba cheart dóibh, i gcás ina measann na comhlachtaí comhionannais gur gá sin, cead a thabhairt dóibh moltaí a dhéanamh agus iad a fhoilsiú in am chun go gcuirfear san áireamh iad.

(42)

Tá sonraí comhionannais ríthábhachtach chun feasacht a mhúscailt, daoine a íogrú, idirdhealú a chainníochtú, treochtaí le himeacht ama a léiriú, a chruthú go bhfuil idirdhealú ann, meastóireacht a dhéanamh ar chur chun feidhme na reachtaíochta um chomhionannas, an gá atá le gníomhaíocht dhearfach a léiriú, agus cur le ceapadh beartas fianaise-bhunaithe. Is féidir le comhlachtaí comhionannais rannchuidiú leis na sonraí comhionannais a fhorbairt chun na gcríoch sin, mar shampla trí chruinnithe comhchéime a eagrú agus na heintitis ábhartha go léir a chruinniú le chéile. Ba cheart do chomhlachtaí comhionannais freisin sonraí maidir lena ngníomhaíochtaí féin a bhailiú agus anailís a dhéanamh orthu, a bheith in ann suirbhéanna a dhéanamh agus, i gcomhréir leis an dlí náisiúnta, a bheith in ann staidreamh a bhaineann leis na cearta agus na hoibleagáidí a dhíorthaítear ó Threoracha 2006/54/CE agus 2010/41/AE a rochtain agus a úsáid. Ba cheart sonraí pearsanta a bhailíonn an comhlacht comhionannais a anaithnidiú nó, i gcás nach féidir sin a dhéanamh, ainm bréige a chur orthu.

(43)

Ba cheart do chomhlachtaí comhionannais clár oibre a ghlacadh ina leagfar amach a dtosaíochtaí agus a ngníomhaíochtaí ionchasacha, rud a chuirfidh ar a gcumas comhleanúnachas a gcuid sraitheanna éagsúla oibre le himeacht ama a áirithiú agus aghaidh a thabhairt ar shaincheisteanna sistéamacha maidir le hidirdhealú a thagann faoina sainordú mar chuid de phlean gníomhaíochta fadtéarmach.

(44)

Anuas ar thuarascáil bhliantúil ar ghníomhaíochtaí a fhoilsiú, ba cheart do chomhlachtaí comhionannais tuarascáil a fhoilsiú go tráthrialta ina mbeadh measúnú foriomlán ar an staid maidir le hidirdhealú a thagann faoina sainordú sna Ballstáit, chomh maith le tuarascálacha eile a bhaineann le hidirdhealú.

(45)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir le hoibleagáidí tuairiscithe na mBallstát a chur chun feidhme a mhéid a bhaineann le feidhmiú comhlachtaí comhionannais arna n-ainmniú faoin Treoir seo, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún chun liosta táscairí ábhartha a bhunú ar cheart sonraí a bhailiú ar a mbonn. Níor cheart táscairí den sórt sin a bheith ann chun críche rangú a dhéanamh ná chun críche moltaí sonracha a eisiúint atá dírithe ar Bhallstáit aonair. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (16).

(46)

Leis an Treoir seo, leagtar síos íoscheanglais, lena dtugtar an rogha, dá bhrí sin, do na Ballstáit forálacha níos fabhraí a thabhairt isteach nó a choinneáil. Níor cheart le cur chun feidhme na Treorach seo údar a thabhairt le haon chúlchéimniú i ndáil leis an staid atá ann cheana i ngach Ballstát.

(47)

Ba cheart aon phróiseáil a dhéanann comhlachtaí comhionannais ar shonraí pearsanta faoin Treoir seo a bheith i gcomhréir go hiomlán le Rialachán (AE) 2016/679 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (17). Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go ndéanfar cúraimí comhlachtaí comhionannais a leagan síos go soiléir sa dlí, i gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/679. Níor cheart do chomhlachtaí comhionannais sonraí pearsanta a phróiseáil ach amháin a mhéid is gá chun a gcúraimí faoin Treoir seo a chomhlíonadh. Ba cheart daoine aonair a ndéantar a sonraí pearsanta a phróiseáil a chur ar an eolas faoina gcearta mar ábhair sonraí, lena n-áirítear na leigheasanna atá ar fáil dóibh ar an leibhéal náisiúnta.

(48)

I gcás inar gá catagóirí speisialta sonraí pearsanta dá dtagraítear in Airteagal 9(1) de Rialachán (AE) 2016/679 a phróiseáil chun na cúraimí comhlachtaí comhionannais a chomhlíonadh, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú freisin go n-urramaítear leis an dlí náisiúnta inneachar an chirt chun cosaint sonraí agus go ndéantar foráil ann maidir le bearta oiriúnacha agus sonracha chun cearta bunúsacha agus leasanna an ábhair sonraí a chosaint, i gcomhréir le hAirteagal 9(2), pointe (g), de Rialachán (AE) 2016/679. Ba cheart a áireamh ar choimircí den sórt sin, mar shampla, beartais inmheánacha agus bearta inmheánacha chun íoslaghdú sonraí a áirithiú, lena n-áirítear trí shonraí pearsanta a anaithnidiú, i gcás inar féidir; chun ainm bréige agus criptiú a chur i bhfeidhm ar shonraí pearsanta; chun rochtain agus tarchur neamhúdaraithe sonraí pearsanta a chosc; agus chun a áirithiú nach bpróiseálfar sonraí pearsanta níos faide ná mar is gá chun na gcríoch dá bpróiseáiltear iad.

(49)

Leis an Treoir seo cuirtear leis na rialacha a leagtar síos i dTreoracha 2006/54/CE agus 2010/41/AE trí chaighdeáin neartaithe a thabhairt isteach maidir le feidhmiú comhlachtaí comhionannais. Ba cheart, dá bhrí sin, na forálacha maidir le comhlachtaí comhionannais i dTreoracha 2006/54/CE agus 2010/41/AE a scriosadh.

(50)

Is é is aidhm don Treoir seo feidhmiú comhlachtaí comhionannais a áirithiú de réir na n-íoschaighdeán, d’fhonn a n-éifeachtacht a fheabhsú agus a neamhspleáchas a ráthú, ionas go ndéantar cur i bhfeidhm phrionsabal na córa comhionainne a neartú. Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóir na Treorach seo a ghnóthú go leordhóthanach ach, de bharr a fhairsinge agus a éifeachtaí, gur fearr is féidir é a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 CAE. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Treoir seo, treoir nach socraítear léi ach íoschaighdeáin, thar a bhfuil riachtanach chun an cuspóir sin a ghnóthú.

(51)

Chuathas i gcomhairle leis an Maoirseoir Eorpach ar Chosaint Sonraí i gcomhréir le hAirteagal 42(1) de Rialachán (AE) 2018/1725 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (18) agus thug sé a thuairim uaidh an 2 Feabhra 2023 (19),

(a)

clár oibre a ghlacadh ina leagfar amach a dtosaíochtaí agus a ngníomhaíochtaí ionchasacha;

(b)

tuarascáil bhliantúil ar ghníomhaíochtaí a sholáthar agus a chur ar fáil don phobal, lena n-áirítear a mbuiséad bliantúil, a bhfoireann agus a dtuairisciú airgeadais; agus

(c)

tuarascáil amháin nó níos mó a fhoilsiú, ina mbeidh moltaí, ar a laghad gach 4 bliana, maidir le staid na córa comhionainne agus an idirdhealaithe, lena n-áirítear saincheisteanna struchtúracha féideartha, ina mBallstát.