(1)

Agus aird á tabhairt ar an ngá atá le hastaíochtaí gás ceaptha teasa in earnáil an iompair a laghdú go substaintiúil agus ar an bhféidearthacht laghdú nach beag ar astaíochtaí gás ceaptha teasa a dhéanamh le gach breosla trí theicnící gabhála agus stórála carbóin a chur i bhfeidhm, i measc bearta eile, agus na ceanglais maidir le laghdú ar ghás ceaptha teasa a leagtar síos do bhreoslaí eile i dTreoir (AE) 2018/2001 á gcur san áireamh, ba cheart íostairseach i gcomhair laghduithe ar astaíochtaí gás ceaptha teasa a leagan síos ag 70 % i gcás gach cineáil breosla carbóin athchúrsáilte.

(2)

Ní mór rialacha soiléire a leagan síos, ar rialacha iad a bheidh bunaithe ar chritéir oibiachtúla agus neamh-idirdhealaitheacha, chun coigiltí astaíochtaí gás ceaptha teasa a ríomh i gcás breoslaí in-athnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch agus breoslaí carbóin athchúrsáilte agus a dtáirgí comparáide breoslaí iontaise.

(3)

Ba cheart a chur san áireamh sa mhodheolaíocht chuntasaíochta maidir le hastaíochtaí gás ceaptha teasa na hastaíochtaí saolré iomláin ó bhreoslaí in-athnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch agus breoslaí carbóin athchúrsáilte a tháirgeadh agus ba cheart í a bheith bunaithe ar chritéir oibiachtúla agus neamh-idirdhealaitheacha.

(4)

Níor cheart creidmheasanna a dheonú maidir le CO2 a ghabháil, ar CO2 é a cuireadh san áireamh cheana faoi fhorálacha eile de dhlí an Aontais. Dá bhrí sin níor cheart a mheas go bhfuil an cineál sin CO2 gafa á sheachaint agus na hastaíochtaí agus na hastaíochtaí ó úsáid na n-ionchur faoi láthair nó a gcinniúint á gcinneadh.

(5)

Níl tionscnamh an charbóin a úsáidtear chun breoslaí in-athnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch agus breoslaí carbóin athchúrsáilte a tháirgeadh ábhartha maidir le laghduithe ar astaíochtaí na mbreoslaí sin a chinneadh sa ghearrthéarma, ós rud é go bhfuil go leor foinsí carbóin ar fáil faoi láthair agus gur féidir é a ghabháil agus dul chun cinn á dhéanamh maidir le dícharbónú. I ngeilleagar atá ar chonair i dtreo na haeráidneodrachta faoi 2050, ba cheart foinsí an charbóin is féidir a ghabháil a bheith gann ón meántéarma go dtí an fadtéarma, agus ba cheart iad a theorannú de réir a chéile do na hastaíochtaí CO2 is deacra a laghdú. Sa bhreis air sin, níl úsáid leanúnach breoslaí in-athnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch agus breoslaí carbóin athchúrsáilte ina bhfuil carbón ó bhreosla neamh-inbhuanaithe comhoiriúnach leis an gconair i dtreo na haeráidneodrachta faoi 2050 toisc go mbeadh úsáid leanúnach breoslaí neamh-inbhuanaithe agus a n-astaíochtaí gaolmhara i gceist leis sin. Dá bhrí sin, níor cheart a mheas le gabháil astaíochtaí ó bhreoslaí neamh-inbhuanaithe go bhfuil astaíochtaí á seachaint go ceann tréimhse éiginnte agus na laghduithe ar astaíochtaí gás ceaptha teasa de bharr na húsáide a bhaintear as breoslaí in-athnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch agus as breoslaí carbóin athchúrsáilte á gcinneadh. Ba cheart astaíochtaí a ghabhtar ó dhóchán breoslaí neamh-inbhuanaithe chun leictreachas a tháirgeadh a mheas mar astaíochtaí atá á seachaint suas go dtí 2035, ós rud é gur cheart an chuid is mó díobh a bheith laghdaithe faoin dáta sin, agus ba cheart astaíochtaí ó úsáidí eile breoslaí neamh-inbhuanaithe a mheas mar astaíochtaí a seachnaíodh suas go dtí 2040, toisc go mairfidh na hastaíochtaí sin níos faide. Beidh na dátaí sin faoi réir athbhreithniú i bhfianaise chur chun feidhme na sprice aeráide uile-Aontais do 2040 sna hearnálacha a chumhdaítear le Treoir 2003/87/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (2). Tá an sprioc aeráide uile-Aontais do 2040 le moladh ag an gCoimisiún ar a dhéanaí laistigh de 6 mhí ón gcéad athbhreithnithe dhomhanda a dhéantar faoi Chomhaontú Pháras, i gcomhréir le Rialachán (AE) 2021/1119 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (3). Le cur chun feidhme na sprice i dTreoir 2003/87/CE, cinnfear a thuilleadh a laghad astaíochtaí a mheastar a bheidh ann i ngach earnáil.

(6)

Ba cheart astaíochtaí ó na gníomhaíochtaí a liostaítear in Iarscríbhinn I a ghabhann le Treoir 2003/87/CE a sheachaint, mar atá astaíochtaí ó phróisis thionsclaíocha nó ó dhóchán breoslaí neamh-inbhuanaithe, fiú dá bhféadfaí iad a ghabháil agus a úsáid chun breoslaí in-athnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch agus breoslaí carbóin athchúrsáilte a tháirgeadh. Tá na hastaíochtaí sin faoi réir praghsáil carbóin chun laghduithe ar na hastaíochtaí ó bhreoslaí neamh-inbhuanaithe a dhreasú ar an gcéad dul síos. Dá bhrí sin, i gcás nach gcuirtear na hastaíochtaí sin san áireamh go réamhtheachtach trí phraghsáil éifeachtach carbóin, ní mór cuntas a thabhairt ar na hastaíochtaí sin agus níor cheart iad a mheas mar astaíochtaí a seachnaíodh.

(7)

Is féidir breoslaí in-athnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch agus breoslaí carbóin athchúrsáilte a tháirgeadh i bpróisis éagsúla, agus d’fhéadfadh meascán de chineálacha éagsúla breoslaí eascairt as na próisis sin. Dá bhrí sin, leis an modheolaíocht chun measúnú a dhéanamh ar na laghduithe ar astaíochtaí gás ceaptha teasa ba cheart a bheith in ann na laghduithe iarbhír ar astaíochtaí a dhíorthú ó na próisis sin, lena n-áirítear próisis as a n-eascraíonn breoslaí in-athnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch agus breoslaí carbóin athchúrsáilte araon.

(8)

Chun an déine astaíochtaí gás ceaptha teasa a bhaineann le breoslaí in-athnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch nó breoslaí carbóin athchúrsáilte a chinneadh, is gá sciar luach fuinnimh na mbreoslaí sin in aschur próisis a ríomh. Chun na críche sin, ba cheart an codán de gach cineál breosla a chinneadh tríd an ionchur fuinnimh ábhartha le haghaidh an chineáil breosla atá i gceist a roinnt ar iomlán na n-ionchur fuinnimh ábhartha sa phróiseas. I gcás táirgeadh breoslaí in-athnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch, is gá a chinneadh ar cheart a mheas an t-ionchur leictreachais ábhartha a bheith iomlán in-athnuaite. Ba cheart an t-ionchur leictreachais ábhartha a áireamh mar ionchur atá iomlán in-athnuaite má chomhlíontar na forálacha faoi Airteagal 27(3) agus faoin gcúigiú agus faoin séú fomhír de Threoir (AE) 2018/2001. Seachas sin, ba cheart meánsciar an leictreachais ó fhoinsí in-athnuaite i dtír an táirgthe, arna thomhas 2 bhliain roimh an mbliain atá i dtrácht, a úsáid chun sciar an fhuinnimh in-athnuaite a chinneadh. I gcás táirgeadh breoslaí carbóin athchúrsáilte, ní féidir ach sruthanna leachtacha nó soladacha de thionscnamh neamh-inathnuaite agus nach bhfuil oiriúnach d’aisghabháil ábhair i gcomhréir le hAirteagal 4 de Threoir 2008/98/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4), agus gáis próiseála dramhaíola agus gáis sceite, de thionscnamh neamh-inathnuaite, nach féidir a dtáirgeadh a sheachaint agus nár táirgeadh d’aon turas sa phróiseas táirgthe i suiteálacha tionsclaíocha a mheas mar aschur fuinnimh ábhartha chun breoslaí carbóin athchúrsáilte a tháirgeadh.

(9)

Ba cheart an táirge comparáide breoslaí iontaise le haghaidh breoslaí in-athnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch agus breoslaí carbóin athchúrsáilte a leagan síos ag 94 gCO2eq/MJ i gcomhréir leis an luach a leagtar síos le haghaidh bithbhreoslaí agus bithleachtanna i dTreoir (AE) 2018/2001.

(10)

Is é an príomhchuspóir atá le breoslaí carbóin athchúrsáilte a chur chun cinn astaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú trí fheabhas a chur ar éifeachtúlacht na húsáide a bhaintear as an mbunábhar incháilithe i gcomparáid leis na húsáidí atá ann faoi láthair. Ós rud é go bhféadfadh an bunábhar is féidir a úsáid chun breoslaí carbóin athchúrsáilte a tháirgeadh a bheith in úsáid cheana féin chun fuinneamh a tháirgeadh, is iomchuí na hastaíochtaí gás ceaptha teasa a eascraíonn as atreorú úsáid na n-ionchur docht sin óna n-úsáid reatha a chur san áireamh agus astaíochtaí gás ceaptha teasa á ríomh. Ba cheart feidhm a bheith ag an méid sin freisin maidir le hionchuir dhochta a fhaightear ó phróisis ionchorpraithe agus a úsáidtear chun breoslaí in-athnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch a tháirgeadh.

(11)

Más as an eangach leictreachais a thógtar an leictreachas a úsáidtear chun breoslaí in-athnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch a tháirgeadh agus nach meastar é a bheith go hiomlán in-athnuaite, ba cheart meándéine carbóin an leictreachais a thomhlaítear sa Bhallstát ina dtáirgtear an breosla a chur i bhfeidhm, ós rud é gurb í an meándéine sin an tuairisc is fearr ar dhéine gás ceaptha teasa an phróisis iomláin. De rogha air sin, maidir le leictreachas a thógtar ón eangach leictreachais a úsáidtear i bpróiseas táirgthe breoslaí in-athnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch agus breoslaí carbóin athchúrsáilte, ar breoslaí iad nach gcáilíonn mar bhreoslaí atá go hiomlán in-athnuaite de réir Airteagal 27(3) de Threoir (AE) 2018/2001, d’fhéadfaí luachanna astaíochtaí gás ceaptha teasa a shannadh dó ag brath ar líon na n-uaireanta lánlóid a fheidhmíonn an tsuiteáil ina dtáirgtear breoslaí in-athnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch agus breoslaí carbóin athchúrsáilte. Má mheastar go bhfuil an leictreachas a úsáidtear chun breoslaí in-athnuaite iompair leachtacha agus gásacha de thionscnamh neamh-bhitheolaíoch a tháirgeadh a bheith go hiomlán in-athnuaite de réir na rialacha a leagtar amach in Airteagal 27 de Threoir (AE) 2018/2001, ba cheart déine carbóin nialasach a chur i bhfeidhm ar an soláthar leictreachais sin,