(1)

Agus é mar aidhm acu feidhmiú an mhargaidh inmheánaigh a áirithiú, is chun leasa na mBallstát uile agus an Aontais ina iomláine bonneagar criticiúil ábhartha a sholáthraíonn seirbhísí fíor-riachtanacha sa mhargadh sin a shainaithint agus a chosaint go soiléir, go háirithe i bpríomhearnálacha cosúil le fuinneamh, bonneagar digiteach, iompar agus spás, chomh maith le bonneagar criticiúil a bhfuil ábharthacht shuntasach trasteorann ag baint leis (1), a bhféadfadh suaitheadh an bhonneagair sin tionchar suntasach a imirt ar Bhallstáit eile.

(2)

Léirítear leis an Moladh, ar gníomh neamhcheangailteach é, toil pholaitiúil na mBallstát comhoibriú le chéile agus a dtiomantas do na bearta molta, mar a léiríodh i bplean cúig phointe a d’eisigh Uachtarán an Choimisiúin Eorpaigh, agus inniúlachtaí na mBallstát á hurramú go hiomlán. Ní dhéanann an Moladh seo difear do chosaint leasanna bunriachtanacha slándála náisiúnta, shlándála poiblí nó cosanta na mBallstát agus níor cheart a bheith ag meas go gcomhroinnfeadh aon Bhallstát faisnéis atá díobhálach do na leasanna sin.

(3)

Cé gur ar na Ballstáit agus ar a gcuid oibreoirí bonneagair chriticiúil atá an phríomhfhreagracht as a áirithiú go ndéanfaidh bonneagar criticiúil cúram den tslándáil agus de sholáthair seirbhísí bunriachtanacha, is iomchuí comhordú méadaithe ar leibhéal an Aontais go háirithe i bhfianaise bagairtí atá ag teacht chun cinn agus a d’fhéadfadh tionchar a imirt ar roinnt Ballstát ag an am céanna, mar shampla cogadh foghach na Rúise ar an Úcráin agus feachtais hibrideacha i gcoinne na mBallstát, nó a dhéanann difear d’athléimneacht agus do dhea-fheidhmiú gheilleagar, mhargadh inmheánach agus shochaí an Aontais ina iomláine. Ba cheart aird ar leith a thabhairt ar bhonneagar criticiúil lasmuigh de chríoch na mBallstát, mar shampla bonneagar criticiúil faoin bhfarraige nó bonneagar fuinnimh amach ón gcósta.

(4)

Sna conclúidí uaithi an 20 agus an 21 Deireadh Fómhair 2022, cháin an Chomhairle Eorpach go láidir na gníomhartha sabaitéireachta i gcoinne bonneagar criticiúil, mar shampla na gníomhartha i gcoinne phíblínte Nord Stream, ina léirítear toil an Aontais freagairt aontaithe dhiongbháilte a thabhairt ar aon chur isteach a dhéanfar d’aon ghnó ar bhonneagar criticiúil nó ar gníomhaíochtaí hibrideacha eile.

(5)

I bhfianaise thimpeallacht na bagartha atá ag athrú go tapa, ba cheart tús áite a thabhairt do bhearta feabhsaithe athléimneachta a dhéanamh i bpríomhearnálacha cosúil le fuinneamh, bonneagar digiteach, iompar agus spás, agus in earnálacha ábhartha eile arna sainaithint ag na Ballstáit. Ba cheart na bearta sin a bheith dírithe ar athléimneacht an bhonneagair chriticiúil a fheabhsú agus rioscaí ábhartha á gcur san áireamh, go háirithe éifeachtaí cascáideacha, suaitheadh sa slabhra soláthair, spleáchas, tionchair an athraithe aeráide, díoltóirí agus comhpháirtithe neamhiontaofa agus bagairtí agus feachtais hibrideacha lena n-áirítear ionramháil eachtrach faisnéise agus cur isteach eachtrach. I gcás ina bhfuil bonneagar criticiúil náisiúnta i gceist, i bhfianaise na n-iarmhairtí a d’fhéadfadh a bheith ann, ba cheart tosaíocht a thabhairt don bhonneagar criticiúil a bhfuil ábharthacht shuntasach thrasteorann ag baint leis. Moltar do na Ballstáit bearta feabhsaithe athléimneachta den sórt sin a chur ar fáil, i gcás inarb iomchuí, mar ábhar práinne, agus an cur chuige a leagtar amach sa chreat dlíthiúil athraitheach á choinneáil ag an am céanna.

(6)

Faoi láthair, rialaítear cosaint an bhonneagair chriticiúil Eorpaigh in earnálacha an fhuinnimh agus an iompair le Treoir 2008/114/CE ón gComhairle (2) agus déantar slándáil na gcóras gréasáin agus faisnéise ar fud an Aontais, dírithe ar bhagairtí cibearshlándála, a áirithiú le Treoir (AE) 2016/1148 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (3). D’fhonn leibhéal comhchoiteann níos airde athléimneachta a áirithiú agus cosaint a thabhairt do bhonneagar criticiúil, don chibearshlándáil agus don mhargadh airgeadais, tá an creat dlíthiúil atá ann cheana á leasú agus á fhorlíonadh trí rialacha nua is infheidhme maidir le heintitis chriticiúla (“Treoir CEFR”) a ghlacadh, rialacha treisithe ar mhaithe le hardleibhéal comhchoiteann cibearshlándála ar fud an Aontais (“Treoir NIS2”) agus rialacha nua is infheidhme maidir le hathléimneacht dhigiteach oibríochtúil don earnáil airgeadais (“DORA”).

(7)

Ba cheart do na Ballstáit, i gcomhréir le dlí an Aontais agus leis an dlí náisiúnta, na huirlisí uile atá ar fáil a úsáid chun dul chun cinn a dhéanamh agus chun cabhrú leis an athléimneacht fhisiceach agus leis an gcibear-athléimneacht a neartú. I ndáil leis an méid sin, ba cheart a thuiscint gurb éard atá i mbonneagar criticiúil bonneagar criticiúil ábhartha arna shainaithint ag Ballstát ar an leibhéal náisiúnta nó arna ainmniú mar bhonneagar criticiúil Eorpach faoi Threoir 2008/114/CE chomh maith le heintitis chriticiúla atá le sainaithint faoi Threoir CER nó, i gcás inarb ábhartha, eintitis faoi Threoir NIS2. Ba cheart coincheap na hathléimneachta a thuiscint mar thagairt do chumas bonneagair chriticiúil teagmhais a chuireann isteach go mór ar sholáthar seirbhísí fíor-riachtanacha sa mhargadh inmheánach a chosc, cosaint i gcoinne na dteagmhas sin, freagairt dóibh, cur ina gcoinne, iad a mhaolú, iad a ionsú, freastal orthu nó téarnamh uathu, nó ar féidir leo cur isteach go mór ar sholáthar na seirbhísí sin, ar seirbhísí iad atá ríthábhachtach chun feidhmeanna sochaíocha agus eacnamaíocha ríthábhachtacha, an tsábháilteacht agus an tslándáil phoiblí, sláinte an daonra nó an comhshaol a chothabháil.

(8)

Ba cheart saineolaithe náisiúnta a thionól chun obair a chomhordú chun leibhéal comhchoiteann níos airde athléimneachta agus cosanta a bhaint amach le haghaidh bonneagar criticiúil atá le tabhairt isteach leis na rialacha nua is infheidhme maidir le heintitis chriticiúla. Leis an obair chomhordaithe sin, d’fhéadfaí comhar a dhéanamh idir na Ballstáit agus faisnéis a mhalartú maidir le gníomhaíochtaí ar nós modheolaíochtaí a leagan amach chun seirbhísí fíor-riachtanacha arna soláthar ag bonneagar criticiúil a shainaithint. Tá tosaithe ag an gCoimisiún ar na saineolaithe sin a thionól cheana féin agus ar a gcuid oibre a éascú, agus tá sé ar intinn ag an gCoimisiún leanúint den obair sin. Nuair a thiocfaidh Treoir CER i bhfeidhm agus nuair a bhunófar Grúpa um Athléimneacht na nEintiteas Criticiúil faoin Treoir sin, ba cheart don ghrúpa sin leanúint den obair oirchilleach sin i gcomhréir lena chúraimí.

(9)

Agus timpeallacht na bagartha athraithe á haithint, ba cheart tuilleadh forbartha a dhéanamh ar an bhféidearthacht tástálacha struis a dhéanamh ar bhonneagar criticiúil ar an leibhéal náisiúnta toisc go bhféadfadh tástálacha den sórt sin a bheith úsáideach chun athléimneacht an bhonneagair chriticiúil a fheabhsú. Maidir le tábhacht shonrach na hearnála fuinnimh, agus iarmhairtí uile-Aontais a eascraíonn as cur isteach a d’fhéadfaí a dhéanamh uirthi, d’fhéadfadh an earnáil sin an tairbhe is mó a bhaint as tástálacha struis a dhéanamh bunaithe ar phrionsabail a chomhaontófaí go comhchoiteann. Tagann tástálacha den sórt sin faoi inniúlacht na mBallstát ar cheart dóibh oibreoirí bonneagair chriticiúil a spreagadh agus tacú leo chun tástálacha den sórt sin a dhéanamh, i gcás ina measfar go bhfuil siad tairbhiúil agus i gcomhréir lena gcreataí dlíthiúla náisiúnta.

(10)

Chun freagairt chomhordaithe agus éifeachtach a áirithiú ar bhagairtí reatha agus ar bhagairtí a bhfuiltear ag súil leo, moltar don Choimisiún tacaíocht bhreise a chur ar fáil do na Ballstáit, go háirithe trí fhaisnéis ábhartha a sholáthar i bhfoirm seisiúin faisnéise, lámhleabhair agus treoirlínte neamhcheangailteacha. Ba cheart don tSeirbhís Eorpach Gníomhaíochta Seachtraí (SEGS), go háirithe trí Lárionad Faisnéise agus Staide an Aontais agus tríd an gCill Chomhtháthaithe in aghaidh Bagairtí Hibrideacha, ar cill de chuid an Lárionaid sin é, agus tacaíocht á fáil ó Stiúrthóireacht Faisnéise Fhoireann Mhíleata an Aontais Eorpaigh (EUMS) faoi chreat na hAcmhainneachta Aontais Anailíse Faisnéise (SIAC), measúnuithe ar bhagairtí a sholáthar. Iarrtar ar an gCoimisiún freisin, i gcomhar leis na Ballstáit, glacadh tionscadal taighde agus nuálaíochta arna gcistiú ag an Aontas a chur chun cinn.

(11)

Agus idirspleáchas an bhonneagair fhisicigh agus dhigitigh ag dul i méid, d’fhéadfadh cur isteach ar bhonneagar fisiceach nó damáiste do bhonneagar fisiceach a bheith mar thoradh ar chibirghníomhaíochtaí mailíseacha lena ndírítear ar réimsí criticiúla, nó d’fhéadfadh sé nach mbeadh rochtain ar sheirbhísí digiteacha de bharr sabaitéireacht ar bhonneagar fisiceach. Iarrtar ar na Ballstáit dlús a chur leis an obair ullmhúcháin chun an creat dlíthiúil nua is infheidhme maidir le heintitis chriticiúla agus an creat dlíthiúil treisithe le haghaidh na cibearshlándála a thrasuí agus a chur i bhfeidhm, ag tógáil ar an taithí a fuarthas laistigh den Ghrúpa Comhair a bhunaítear le Treoir (AE) 2016/1148 (“Grúpa Comhair NIS”), a luaithe is féidir, agus aird á tabhairt ar na teorainneacha ama don trasuí agus ar an dul chun cinn comhthreomhar comhleanúnach ar cheart a dhéanamh san obair ullmhúcháin.

(12)

Chomh maith le hullmhacht a fheabhsú, tá sé tábhachtach freisin feabhas a chur ar na cumais chun freagairt go tapa agus go héifeachtach ar chur isteach ar sheirbhísí riachtanacha a chuireann bonneagar criticiúil ar fáil. Dá bhrí sin, tá bearta sa Mholadh seo ar leibhéal na mBallstát agus ar leibhéal an Aontais araon, lena n-áirítear trí bhéim a leagan ar an ról tacaíochta agus ar an mbreisluach is féidir a fháil trí chomhar treisithe agus malartú faisnéise a chur ar bun i gcomhthéacs Shásra an Aontais um Chosaint Shibhialta (UCPM) a bhunaítear le Cinneadh Uimh. 1313/2013/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4) agus trí úsáid a bhaint as sócmhainní ábhartha Chlár Spáis an Aontais a bhunaítear le Rialachán (AE) 2021/696 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5).

(13)

Déanfaidh an Coimisiún, Ardionadaí an Aontais do Ghnóthaí Eachtracha agus don Bheartas Slándála (“an tArdionadaí”) agus an Grúpa Comhair maidir le Slándáil Gréasáin agus Faisnéise, i gcomhar le comhlachtaí agus gníomhaireachtaí ábhartha sibhialta agus míleata agus líonraí bunaithe, lena n-áirítear an líonra Eorpach um eagrú an idirchaidrimh maidir le cibirghéarcéimeanna (EU-CyCLONe), déanfaidh siad measúnú riosca agus cruthóidh siad cásanna riosca. Ina theannta sin, mar obair leantach Ghlao Aireachta Comhpháirteach Nevers, tá measúnú riosca á dhéanamh faoi láthair ag an nGrúpa Comhair maidir le Slándáil Gréasáin agus Faisnéise, le tacaíocht ón gCoimisiún agus ó Ghníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chibearshlándáil (ENISA), agus i gcomhar le Comhlacht na Rialálaithe Eorpacha um Chumarsáid Leictreonach (BEREC). Beidh an dá chleachtadh sin comhsheasmhach agus comhordaithe leis an gcleachtadh forbartha cásanna faoi UCPM, lena n-áirítear imeachtaí cibearshlándála agus a dtionchar ar an bhfíorshaol, atá á bhforbairt faoi láthair ag an gCoimisiún agus ag na Ballstáit. Ar mhaithe le héifeachtúlacht, éifeachtacht agus comhsheasmhacht, agus chun an Moladh seo a chur i bhfeidhm go cuí, tá torthaí na gcleachtaí sin in ainm is a bheith léirithe ar an leibhéal náisiúnta.

(14)

Chun ullmhacht agus an inniúlacht a threisiú láithreach chun freagairt do chibirtheagmhas ar mórscála, tá clár gearrthéarmach curtha ar bun ag an gCoimisiún chun tacú leis na Ballstáit, trí chistiú breise a leithdháileadh ar ENISA. Ar na seirbhísí atá beartaithe, i measc seirbhísí eile, áirítear gníomhaíochtaí ullmhachta, mar shampla tástáil treáite eintiteas criticiúil chun leochaileachtaí a shainaithint. Is féidir leis an gclár féidearthachtaí a neartú chun cabhrú leis na Ballstáit i gcás mórtheagmhas cibearshlándála lena ndéantar difear d’eintitis chriticiúla. Is é sin an chéad chéim i gcomhréir leis na conclúidí ón gComhairle an 23 Bealtaine 2022 maidir le cibearsheasamh an Aontais a fhorbairt (na “conclúidí ón gComhairle maidir le cibirsheasamh an Aontais”) inar iarradh ar an gCoimisiún togra a chur chun cinn maidir le Ciste Cibiréigeandála. Ba cheart do na Ballstáit leas iomlán a bhaint as na deiseanna sin, i gcomhréir leis na ceanglais is infheidhme agus moltar dóibh leanúint den obair i réimse bhainistiú cibir-ghéarchéime an Aontais, go háirithe trí fhaireachán agus breithniú rialta a dhéanamh ar an dul chun cinn a dhéantar maidir le cur chun feidhme an Treochláir maidir le Bainistiú Cibir-Ghéarchéime a forbraíodh sa Chomhairle le déanaí. Is doiciméad beo é an Treochlár sin agus ba cheart é a athbhreithniú agus a nuashonrú, nuair is gá.

(15)

Tá cáblaí domhanda um chumarsáid faoi mhuir bunriachtanach le haghaidh idirnascacht ar fud an domhain agus laistigh den Aontas. Mar gheall ar fhad suntasach cáblaí den sórt sin agus a suiteáil ar ghrinneall na farraige, tá sé an-dúshlánach faireacháin amhairc faoin uisce a dhéanamh ar an gcuid is mó de na codanna cábla. Is cás ar leith iad an dlínse chomhroinnte agus saincheisteanna dlínse eile a bhaineann le cáblaí den sórt sin don chomhar Eorpach agus idirnáisiúnta maidir le cosaint agus téarnamh bonneagair. Dá bhrí sin, is gá na measúnuithe riosca leanúnacha agus pleanáilte maidir le bonneagair dhigiteacha agus fhisiceacha atá mar bhonn le seirbhísí digiteacha a chomhlánú le measúnuithe riosca ar leith agus roghanna maidir le bearta maolaithe a bhaineann le cáblaí cumarsáide faoin muir. Iarrann na Ballstáit ar an gCoimisiún staidéir a dhéanamh chun na críche sin agus na torthaí a chur in iúl do na Ballstáit.

(16)

Is féidir tionchar a bheith ag bagairtí a bhaineann le bonneagar digiteach ar na hearnálacha fuinnimh agus iompair freisin, mar shampla i ndáil le teicneolaíochtaí fuinnimh ina neadaítear comhpháirteanna digiteacha. Tá slándáil na slabhraí soláthair gaolmhara tábhachtach chun go leanfar le soláthar na seirbhísí riachtanacha agus chun rialú straitéiseach a dhéanamh ar bhonneagar criticiúil san earnáil fuinnimh. Ba cheart na himthosca sin a chur san áireamh agus bearta á ndéanamh chun athléimneacht bonneagar criticiúil a fheabhsú i gcomhréir leis an Moladh seo.

(17)

Mar gheall ar thábhacht mhéadaitheach an bhonneagair spáis, sócmhainní talún spásghaolmhara lena n-áirítear saoráidí táirgthe, agus na seirbhísí spásbhunaithe le haghaidh gníomhaíochtaí a bhaineann leis an tslándáil, tá sé riachtanach athléimneacht agus cosaint spás an Aontais agus a shócmhainní agus a sheirbhísí ar talamh san Aontas a áirithiú. Ar na cúiseanna céanna, is den ríthábhacht freisin, faoi chuimsiú an Mholta seo, úsáid níos struchtúrtha a bhaint as sonraí agus seirbhísí spásbhunaithe, sonraí agus seirbhísí a chuireann córais agus cláir spáis ar fáil chun faireachas agus rianú a dhéanamh agus chun bonneagar criticiúil in earnálacha eile a chosaint. I Straitéis Spáis an Aontais um Shlándáil agus Cosaint atá ar na bacáin, molfar gníomhaíochtaí iomchuí i ndáil leis sin, ar cheart iad a chur san áireamh agus an Moladh seo á chur chun feidhme.

(18)

Tá gá le comhar ar an leibhéal idirnáisiúnta freisin chun aghaidh a thabhairt go héifeachtach ar na rioscaí do bhonneagar criticiúil, i measc rudaí eile, in uiscí idirnáisiúnta. Dá bhrí sin, iarrtar ar na Ballstáit comhoibriú leis an gCoimisiún agus leis an Ardionadaí, céimeanna áirithe a thabhairt i dtreo comhar den sórt sin a bhaint amach, agus aird á tabhairt nach dtabharfar aon chéim mar sin ach amháin i gcomhréir lena gcúraimí agus lena bhfreagrachtaí faoi seach faoi dhlí an Aontais, go háirithe forálacha na gConarthaí maidir leis an gcaidreamh seachtrach.

(19)

Mar a bunaíodh sa Teachtaireacht uaidh dar teideal Commission Contribution to European Defence [Rannchuidiú an Choimisiúin le cosaint na hEorpa], chun tacú leis an gCompás Straitéiseach don tSlándáil agus don Chosaint - Le haghaidh Aontas Eorpach a chosnaíonn a shaoránaigh, a luachanna agus a leasanna agus a rannchuidíonn leis an tsíocháin agus leis an tslándáil idirnáisiúnta, déanfaidh an Coimisiún measúnú ar na bunlínte earnála maidir leis an athléimneacht hibrideach i gcomhar leis an Ardionadaí agus leis na Ballstáit, trí bhearnaí agus riachtanais a shainaithint chomh maith le céimeanna chun aghaidh a thabhairt orthu faoi 2023. Ba cheart don tionscnamh sin bonn eolais a chur faoin obair atá ar siúl faoin Moladh seo, ag cuidiú le neartú a dhéanamh ar chomhroinnt faisnéise agus ar chomhordú na gníomhaíochta maidir leis an athléimneacht a neartú a thuilleadh, lena n-áirítear athléimneacht an bhonneagair chriticiúil.

(20)

I Straitéis slándála muirí an Aontais le haghaidh 2014 agus a plean gníomhaíochta athbhreithnithe, iarradh cosaint mhéadaithe do bhonneagar criticiúil muirí, lena n-áirítear faoin uisce, agus go háirithe iompar muirí, bonneagar fuinnimh agus cumarsáide, i measc nithe eile, trí fheasacht mhuirí a fheabhsú le hidir-inoibritheacht fheabhsaithe agus malartú faisnéise cuíchóirithe (éigeantach agus deonach). Tá an Straitéis sin agus an Plean Gníomhaíochta sin á dtabhairt cothrom le dáta faoi láthair, agus áireofar iontu gníomhaíochtaí feabhsaithe arb é is aidhm dóibh bonneagar criticiúil muirí a chosaint. Ba cheart do na gníomhaíochtaí sin an Moladh seo a chomhlánú.

(21)

Trí athléimneacht an bhonneagair chriticiúil a neartú, rannchuidítear le hiarrachtaí níos leithne chun bagairtí agus feachtais hibrideacha in aghaidh an Aontais agus a Bhallstát a chomhrac. Cuireann an Moladh seo leis an Teachtaireacht Chomhpháirteach chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle dar teideal Joint Framework on countering hybrid threats – a European Union response [Creat Chomhpháirteach maidir le cur i gcoinne bagairtí hibrideacha - freagairt ón Aontas Eorpach]. Tá ról lárnach ag Gníomhaíocht 1 den Chreat Comhpháirteach, eadhon an Suirbhé ar an Riosca Hibrideach, maidir le leochaileachtaí a d’fhéadfadh difear a dhéanamh do struchtúir agus líonraí náisiúnta agus uile-Eorpacha a shainaithint. Ina theannta sin, le cur chun feidhme na gconclúidí ón gComhairle an 21 Meitheamh 2022 maidir le Creat le haghaidh freagairt chomhordaithe ón Aontas ar fheachtais hibrideacha, forálfar do ghníomhaíocht chomhordaithe níos láidre trí Bhosca Uirlisí Hibrideacha an Aontais a chur i bhfeidhm sna réimsí uile lena mbaineann.

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

(10)

(11)

(12)

(13)

(14)

(15)

(16)

(17)

Ba cheart aird ar leith a thabhairt san obair a dhéanann na saineolaithe ainmnithe sin ar spleáchais trasearnála agus bonneagar criticiúil a bhfuil ábharthacht trasteorann ag baint leis, agus ba cheart obair leantach a dhéanamh ina leith sa Chomhairle agus sa Choimisiún i gcás inarb iomchuí.

(18)

(19)

(20)

(21)

(22)

(23)

(24)

(25)

(26)

(27)

(28)

(29)

(30)

(31)

(32)

(33)

(34)

(35)

(36)

(37)

(38)