I gCásanna uamtha C-646/23 [Lita] agus C-661/23 [Jeszek] ( i ) ,

Imeachtaí coiriúla

i gcoinne

P.B. agus páirtithe eile

(iarrataí ar réamhrialú ó Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie)

Breithiúnas na Cúirte (an Ceathrú Dlísheomra) an 3 Iúil 2025

(Tarchur chun réamhrialú – An Smacht Reachta – Neamhspleáchas na mbreithiúna – An dara fomhír d’Airteagal 19(1) CAE – Cosaint dlí éifeachtach sna réimsí atá folaithe le dlí an Aontais – Prionsabal do-aistritheachta breithiúna – Breitheamh míleata a aithnítear a bheith mí-oiriúnach do sheirbhís mhíleata ghairmiúil – Reachtaíocht náisiúnta lena gceanglaítear luathscor an bhreithimh sin)

1. Ballstáit — Oibleagáidí — Leigheasanna a bhunú a bheidh leordhóthanach chun cosaint dlí éifeachtach a áirithiú — Urraim do phrionsabail do-aistritheachta agus neamhspleáchais breithiúna — Ceart chun binse neamhspleách neamhchlaon arna bhunú roimh ré le dlí — Cúirteanna míleata — Breitheamh míleata dearbhaithe a bheith mí-oiriúnach le haghaidh seirbhís mhíleata ghairmiúil — Reachtaíocht náisiúnta lena gceanglaítear luathscor an bhreithimh sin — Reachtaíocht náisiúnta nach bhfuil feidhm aici maidir le hionchúisitheoirí míleata a scaoiltear freisin ó oibleagáidí a seirbhíse míleata gairmiúla ach a d’fhéadfaí a choimeád in oifig — Beart de chineál pionóis i gcoinne breitheamh ar leith — Easpa leigheas dlí — Do-ghlacthacht

   (Airteagal 19, § 1, an dara fomhír [CAE; an Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh, Airteagal 47, an dara fomhír)

   (féach míreanna 57-80, an chuid oibríochtúil 1)

2. Ballstáit — Oibleagáidí — Leigheasanna a bhunú a bheidh leordhóthanach chun cosaint dlí éifeachtach a áirithiú — Urraim do phrionsabail do-aistritheachta agus neamhspleáchais breithiúna — Tosaíocht agus éifeacht dhíreach dhlí an Aontais — Oibleagáidí na gcúirteanna náisiúnta agus údaráis eile an Bhallstáit lena mbaineann — Oibleagáid reachtaíocht náisiúnta atá contrártha le foráil de dhlí an Aontais a bhfuil éifeacht dhíreach aici a fhágáil gan feidhm — Cúirteanna míleata — Reachtaíocht náisiúnta lena gceanglaítear luathscor breithimh — Oibleagáid ar an gcúirt a rinne an tarchur an reachtaíocht sin a fhágáil gan feidhm — Oibleagáid ar na comhlachtaí breithiúnacha inniúla an breitheamh lena mbaineann a chur ar ais ina dhualgais

   (Airteagal 19, § 1, an dara fomhír CAE; Airteagal 267 CFAE; an Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh, Airteagal 47)

   (féach míreanna 82-89, an chuid oibríochtúil 2)

3. Ballstáit — Oibleagáidí — Leigheasanna a bhunú a bheidh leordhóthanach chun cosaint dlí éifeachtach a áirithiú — Reachtaíocht náisiúnta lena gceanglaítear luathscor breithimh — Cumhacht na cúirte a rinne an tarchur cur i bhfeidhm na reachtaíochta sin a chur ar fionraí go sealadach — Inghlacthacht

   (Airteagal 19, § 1, an dara fomhír (CAE; Airteagal 267 CFAE)

   (féach míreanna 91-94, an chuid oibríochtúil 3)

Résumé

Ar iarraidh ar réamhrialú ón Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie (Cúirt Réigiúnach Mhíleata Chathair Vársá, an Pholainn), rialaíonn an Chúirt maidir le léiriú an dara fomhír d’Airteagal 19(1) CAE ( 1 ) agus phrionsabal thosaíocht dhlí an Aontais, i gcomhar le reachtaíocht náisiúnta lena bhforáiltear, óna teacht i bhfeidhm, do luathscor breithimh mhíleata ar dearbhaíodh é a bheith mí-oiriúnach do sheirbhís mhíleata ghairmiúil, gan aon leigheas dlí a bheith ann lena bhféadfaí agóid a dhéanamh i gcoinne an bhirt sin.

Rinne an Wojskowy Sąd Garnizonowy w Warszawie (Cúirt Chéadchéime Mhíleata Chathair Vársá, an Pholainn) beirt shaighdiúirí gairme, P. B. agus R. S., a chiontú i gcionta coiriúla. Rinne siad achomharc os comhair na cúirte a rinne an tarchur. Sannadh an dá chás do phainéal aonair den chúirt sin, ar a raibh an Breitheamh P. R. Tionóladh na héisteachtaí, faoi seach, i mí Dheireadh Fómhair agus i mí na Samhna 2023.

Dearbhaíodh go raibh an Breitheamh P. R. mí-oiriúnach do sheirbhís mhíleata ghairmiúil i mí Iúil 2017, agus gur dearbhaíodh é a bheith inniúil chun leanúint dá dhualgais mar bhreitheamh a chomhlíonadh. Tar éis an chinnidh sin, d’iarr sé ( 2 ) go n-aistreofaí é chuig post breithimh i ngnáthchúirt. An 27 Nollaig 2021, in ainneoin togra chuige sin a rinne Krajowa Rada la downictwa (Comhairle Náisiúnta na mBreithiúna, an Pholainn), dhiúltaigh Uachtarán Phoblacht na Polainne an iarraidh sin a dheonú.

An 24 Aibreán 2022, tháinig Airteagal 233 den Dlí um chosaint na tíre dúchais ( 3 ) i bhfeidhm, lena n-údaraítear d’aon ghiúistís míleata a scaoileadh ó oibleagáidí a sheirbhíse míleata gairmiúla leanúint dá dhualgais. Dá réir sin, cuireadh P. R. i gCúirt Mhíleata Réigiúnach Chathair Vársá arís ó mhí an Mhárta 2023.

Mar sin féin, cuireadh deireadh leis an riail sin maidir le fostaíocht leanúnach, i gcás breithiúna míleata, le dlí leasaitheach an 28 Iúil 2023 ( 4 ), ós rud é nach bhfuil feidhm ag an bhféidearthacht sin ach maidir le hionchúisitheoirí míleata ( 5 ). De réir an dlí sin ( 6 ), déantar breitheamh a coinníodh i gcúirt mhíleata an 15 Samhain 2023 tar éis dó a bheith scaoilte saor ó oibleagáidí a sheirbhíse míleata gairmiúla a scor go huathoibríoch ar an dáta sin.

Tugann an chúirt a rinne an tarchur faoi deara gur glacadh an fhoráil lenar cuireadh deireadh leis an bhféidearthacht breitheamh cúirte míleata a choinneáil ina phost nuair a scaoileadh saor é ó oibleagáidí a sheirbhíse míleata gairmiúla, agus í á coinneáil ar bun d’ionchúisitheoirí míleata i gcás comhchosúil, gan aon údar ( 7 ). Maidir le foráil an dlí sin lena bhforhchuirtear luathscor, ní dhéanann sé difear ach do bhreitheamh amháin, cé go bhfuil sé mar chuid de shraith beart, arna nglacadh i gcoinne an bhreithimh sin, ar de chineál pionós iad. Níl aon leigheas dlí ar fáil chun agóid a dhéanamh i gcoinne an bhirt sin maidir le luathscor uathoibríoch.

Fiafraíonn an chúirt a rinne an tarchur an gcuirtear cosc le dlí an Aontais ar reachtaíocht náisiúnta lena gceanglaítear luathscor uathoibríoch sna himthosca sin. Más amhlaidh atá, féachann sí lena fháil amach an gá an reachtaíocht sin a fhágáil gan feidhm, rud a d’fhágfadh go mbeadh oibleagáid ann breitheamh ar scor de réir na rialacha sin a athbhunú, agus an bhféadfaidh sé a cur i bhfeidhm a chur ar fionraí go sealadach.

Measúnú na Cúirte Breithiúnais

Maidir lena dlínse, meabhraíonn an Chúirt go bhfuil sé beartaithe go mbeidh feidhm ag an dara fomhír d’Airteagal 19(1) CAE maidir le haon chúirt náisiúnta a fhéadfaidh rialú a thabhairt ar cheisteanna a bhaineann le léiriú nó cur i bhfeidhm dhlí an Aontais. Ós rud é gur féidir a iarraidh ar an gcúirt a rinne an tarchur, ina cáil mar chúirt mhíleata, rialú a thabhairt ar cheisteanna a bhaineann le cur i bhfeidhm nó léiriú dhlí an Aontais, tá feidhm ag an dara fomhír d’Airteagal 19(1) CAE. Ní mór Airteagal 47 den Chairt a chur san áireamh go cuí chun an fhoráil sin a léiriú.

Maidir leis na tuillteanais, leag an Chúirt béim air, i dtosach báire, ós rud é go bhfuil na ceanglais sin maidir le neamhspleáchas na gcúirteanna ann, go nglactar leis go bhfuil rialacha ann, go háirithe maidir le comhdhéanamh na cúirte sin, ceapachán agus fad seirbhíse na gcomhaltaí dá cuid, agus na cúiseanna lena dtarraingt siar, lena ndiúltú, agus lena gcur as post, chun deireadh a chur le haon amhras réasúnta in aigne na ndaoine, maidir le neamh-thréscaoilteacht na cúirte sin i leith imthosca seachtracha agus maidir lena neodracht i ndáil leis na leasanna a thugtar os a comhair.

Leis sin thug an Chúirt chun cuimhne go n-éilítear faoi phrionsabal na do-inaistritheachta go háirithe, go bhféadfaidh breithiúna fanacht in oifig ar choinníoll nach bhfuil an aois scoir éigeantach bainte amach acu nó go dtí go rachaidh a sainordú in éag, i gcás inar sainordú ar feadh téarma seasta atá i gceist. Is gá go mbunaítear eisceachtaí ar an bprionsabal sin ar fhorais le húdar maith an-láidir, faoi réir chur i bhfeidhm phrionsabal na comhréireachta. Dá bhrí sin, tá comhthuiscint ann go bhféadfar breithiúna a dhífhostú mura bhfuil siad in ann leanúint dá ndualgais mar gheall ar éagumas nó mí-iompar tromchúiseach, faoi réir chomhlíonadh na nósanna imeachta iomchuí.

I bhfocail eile, d’fhonn do-inaistritheacht na gcomhaltaí cúirte a ráthú, ní mór go mbainfí feidhm as rialacha reachtaíochta áirithe chun cinneadh a dhéanamh i gcásanna ina gcuirtear comhaltaí an chomhlachta lena mbaineann as oifig, trí bhíthin forálacha reachtacha sainráite lena dtugtar ráthaíochtaí a théann thar na cinn dá bhforáiltear leis na rialacha ginearálta maidir le dlí riaracháin agus saothair a bhfuil feidhm acu i gcás briseadh as oifig éagórach.

Cé gur faoin gcúirt a rinne an tarchur a bheidh sé a mheas an dtugtar neamhaird leis an reachtaíocht náisiúnta sin, sna himthosca dá dtagraítear sa mhír roimhe seo, do luathscor breithiúna míleata a scaoileadh saor ó oibleagáidí a seirbhíse míleata gairmiúla, ar na ceanglais a eascraíonn as prionsabal an neamhspleáchais bhreithiúnaigh, mar a leagtar amach sa dara fomhír d’Airteagal 19(1) CAE, ós rud é nach dtugtar de chumhacht don Chúirt, le hAirteagal 267 CFAE, rialacha dhlí an Aontais a chur i bhfeidhm maidir le cás ar leith, sonraíonn an Chúirt go bhféadfaidh sí, áfach, ar bhonn an ábhair sa chomhad, aon treoir a thabhairt don chúirt náisiúnta maidir le léiriú dhlí an Aontais a d’fhéadfadh a bheith úsáideach di.

Ar an gcéad dul síos, is léir ó na hiarrataí ar réamhrialú agus ó bharúlacha Rialtas na Polainne nach féidir teacht ar aon fhoras, go háirithe sna travaux préparatoires don Dlí Leasaitheach, chun údar a thabhairt leis an reachtaíocht náisiúnta lena bhforáiltear do luathscor uathoibríoch, ón 15 Samhain 2023, do bhreithiúna míleata a coinníodh ina bhfeidhmeanna mar bhreithiúna míleata, cé gur scaoileadh saor ó oibleagáidí a seirbhíse míleata iad. Dealraíonn sé, thairis sin, nach bhfuil feidhm ag an dlí sin ach amháin maidir le breithiúna míleata agus ní maidir le hionchúisitheoirí míleata, cé go raibh an dá chatagóir giúistísí sin faoi réir na rialacha céanna maidir le fostaíocht leanúnach roimhe sin tar éis dóibh a bheith scaoilte saor ó oibleagáidí a seirbhíse míleata gairmiúla. Ní raibh údar leis an difríocht sin sa chóir i bhfianaise difríocht oibiachtúil sa staid idir an dá chatagóir giúistísí sin. Sna himthosca sin, agus faoi réir na bhfíoruithe atá le déanamh ag an gcúirt náisiúnta, dealraíonn sé go ndéantar neamhaird le reachtaíocht náisiúnta amhail an reachtaíocht atá i gceist sna príomhimeachtaí ar an gceanglas, nach mór údar a thabhairt le heisceachtaí ó phrionsabal do-inaistritheachta breithiúna ar fhorais dhlisteanacha agus láidre.

Ina theannta sin, tugann an Chúirt dá haire gur glacadh luathscor an Bhreithimh P. R., ní toisc nach raibh an breitheamh sin in ann leanúint dá dhualgais, ach mar gheall ar an gcáineadh a chuir sé in iúl go poiblí faoi athchóiriú na mbreithiúna sa Pholainn. Dá bhrí sin, is cosúil go bhfuil an beart sin mar chuid de shraith beart, arna ndéanamh i gcoinne na cúirte sin, ar de chineál pionóis iad. Cuireann an Chúirt in iúl freisin nár foráladh leis an dlí leasaitheach d’aon leigheas do bhreitheamh is ábhar do bheart luathscoir a bhfuil údar leis mar gheall ar a neamhábaltacht seirbhís mhíleata ghairmiúil a dhéanamh.

Dá bhrí sin, sáraítear an dara fomhír d’Airteagal 19(1) CAE le reachtaíocht náisiúnta lena bhforáiltear, in imthosca den sórt sin, ó dháta a teacht i bhfeidhm, do luathscor uathoibríoch breithimh mhíleata ar dearbhaíodh é a bheith mí-oiriúnach do sheirbhís mhíleata ghairmiúil.

Ar an dara dul síos, cuireann an Chúirt in iúl go gceanglaítear le prionsabal thosaíocht dhlí an Aontais ar chúirt náisiúnta agus ar aon údarás eile de chuid an Bhallstáit lena mbaineann gan reachtaíocht den sórt sin a chur i bhfeidhm i gcás inar glacadh í de shárú ar an dara fomhír d’Airteagal 19(1) CAE, rud a chiallaíonn nach mór an breitheamh atá imithe ar scor de bhun na reachtaíochta sin a chur ar ais ina dhualgais ( 8 ).

Ar deireadh, maidir leis an bhféidearthacht cur i bhfeidhm na reachtaíochta náisiúnta sin a chur ar fionraí, cuireann an Chúirt in iúl go gceanglaítear le héifeachtacht iomlán dhlí an Aontais go mbeidh an chúirt ar tugadh na himeachtaí os a comhair in ann bearta eatramhacha a dheonú chun éifeachtacht iomlán an chinnidh bhreithiúnaigh ina dhiaidh sin a áirithiú. Ina theannta sin, ní mór don chúirt náisiúnta neamhaird a dhéanamh d’fheidhmiú rialacha an dlí intíre a chuirfeadh cosc ar an gcumhacht sin bearta eatramhacha a dheonú.

Uaidh sin, ní mór don chúirt a rinne an tarchur, go háirithe, a bheith in ann cur i bhfeidhm fhorálacha an dlí leasaithigh a bhfuil sé d’éifeacht acu beart scoir a fhorchur uirthi féin a chur ar fionraí go dtí go mbeidh rialú tugtha aici ar na himeachtaí coiriúla sna príomhimeachtaí tar éis di freagra a thabhairt.

( i ) Is ainm bréige é ainm an cháis seo. Ní fhreagraíonn sé d’fhíorainm aon pháirtí sna himeachtaí.

( 1 ) Ceanglaítear leis an bhforáil sin ar na Ballstáit uile leighis a chur ar fáil a bheidh leordhóthanach chun cosaint dlí éifeachtach a áirithiú sna réimsí atá folaithe le dlí an Aontais.

( 2 ) I gcomhréir leis an dlí náisiúnta atá i bhfeidhm an tráth sin.

( 3 ) Ustawa o obronie Ojczyzny (Dlí um chosaint na tíre dúchais) an 11 Márta 2022 (Dz. U., mír 655).

( 4 ) ustawa o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dlí lena leasaítear an Cód Sibhialta agus dlíthe áirithe eile) an 28 Iúil 2023 (Dz. U., ag 1615 (‘an Dlí Leasaitheach’). Tháinig sé sin i bhfeidhm an 15 Samhain 2023.

( 5 ) Airteagal 10 den Dlí Leasaitheach.

( 6 ) Airteagal 13 den Dlí Leasaitheach.

( 7 ) Agus de shárú ar Airteagal 180, mír 3 den Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Bunreacht Phoblacht na Polainne), lena bhforáiltear do luathscor breithimh i gcás breoiteachta nó éiglíochta, agus sa chás sin amháin, rud a fhágann nach féidir leis a dhualgais a chomhlíonadh.

( 8 ) Ní mór do na comhlachtaí breithiúnacha atá inniúil ar chomhdhéanamh na foirmíochta sin a chinneadh agus a athrú an t-athchur sin a áirithiú.