Cás C-137/21

Parlaimint na hEorpa

i gcoinne

An Coimisiún Eorpach

Breithiúnas na Cúirte (an Mór-Dhlísheomra) an 5 Meán Fómhair 2023

(Mainneachtain gníomhú – Rialachán (AE) 2018/1806 – Pointe (f) den chéad mhír d’Airteagal 7 – Liosta de thríú tíortha a bhfuil ar a náisiúnaigh víosaí a bheith ina seilbh acu ar thrasnú teorainneacha seachtracha dóibh – Liosta de thríú tíortha a bhfuil a náisiúnaigh díolmhaithe ón gceanglas sin – Prionsabal na cómhalartachta – Cuireadh chun gníomh tarmligthe a ghlacadh lena gcuirtear ar fionraí go sealadach an díolúine ón gceanglas víosa ar feadh tréimhse 12 mhí i leith náisiúnaigh de chuid Stáit Aontaithe Mheiriceá)

1. Mainneachtain gníomhú – Fógra foirmiúil ón institiúid – Iarraidh chun gníomhú – Teorainneacha ama – Coinníollacha – Caingean mar gheall ar mhainneachtain gníomhú a tugadh tar éis an dara hiarraidh chun gníomhú a eisíodh trí bliana tar éis don chéad iarraidh chun gníomhú fanacht gan freagra – Caingean a bheith déanach – Éagmais – Inghlacthacht

   (Airteagal 265, an dara mír, CFAE)

   (féach míreanna 27-35)

2. Mainneachtain gníomhú – Seasamh a shonrú de réir bhrí an dara mír d’Airteagal 265 CFAE, sula dtionscnaítear an chaingean – Coincheap – Diúltú gníomhú i gcomhréir leis an iarraidh chun gníomhú – Cur san áireamh – Inghlacthacht

   (Airteagal 265, an dara mír, CFAE)

   (féach míreanna 39-43)

3. Institiúidí an Aontais Eorpaigh – Cumhachtaí a fheidhmiú – An chumhacht arna tabhairt don Choimisiún chun gníomhartha tarmligthe a ghlacadh – Cumhacht chun gníomh reachtach a fhorlíonadh – Raon feidhme – Bunrialachán lena dtugtar de chumhacht don Choimisiún díolúine ón gceanglas víosa do náisiúnaigh tríú tíortha a chur ar fionraí go sealadach – Oibleagáid ar an gCoimisiún an gníomh tarmligthe arna iarraidh a ghlacadh – Éagmais

   (Rialachán 2018/1806 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, aithris 17 agus Airteagal 7, an chéad mhír (a), (d), (e), (f) agus (h), agus Iarscríbhinn II)

   (féach míreanna 57-64)

4. Institiúidí an Aontais Eorpaigh – Cumhachtaí a fheidhmiú – An chumhacht arna tabhairt don Choimisiún chun gníomhartha tarmligthe a ghlacadh – Cumhachtaí lánroghnacha an Choimisiúin chun na rialacháin sa réimse lena mbaineann a fhorlíonadh – Diúltú ón gCoimisiún gníomh tarmligthe a ghlacadh lena gcuirtear ar fionraí go sealadach an díolúine ón gceanglas víosa do náisiúnaigh tríú tíortha – Incháilitheacht

   (Rialachán 2018/1806 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, Airteagal 7, an chéad mhír, (d))

   (féach míreanna 65-70)

Résumé

De réir Rialachán 2018/1806 ( 1 ), lena liostaítear na tríú tíortha a mbeidh ar a náisiúnaigh víosaí a bheith ina seilbh acu ar thrasnú teorainneacha seachtracha dóibh agus lena liostaítear na tríú tíortha a mbeidh a náisiúnaigh díolmhaithe ón gceanglas sin, tá prionsabal na cómhalartachta víosaí iomlán bunaithe ag an Aontas Eorpach mar chuspóir, chun inchreidteacht agus leanúnachas a bheartais sheachtraigh i leith tríú tíortha a fheabhsú ( 2 ). Sa cháil sin, foráiltear sa Rialachán seo go caithfidh sásra lena gcumasófar cur chun feidhme phrionsabal na cómhalartachta cur ar chumas an Aontais freagairt de mheon dlúthpháirtíochta a bheith ann má chinneann ceann de na tríú tíortha a áirítear sa liosta in Iarscríbhinn II náisiúnaigh de chuid ceann amháin nó níos mó de na Ballstáit a chur faoi réir cheanglas víosa ( 3 ). Tarmligtear leis an Rialachán an chumhacht don Choimisiún gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE, a bhaineann go háirithe leis an díolúine ón gceanglas víosa a fhionraí go sealadach do náisiúnaigh tríú tíortha den sórt sin ( 4 ).

I mí Aibreáin 2016, chuir an Coimisiún teachtaireacht ( 5 ) faoi bhráid na Parlaiminte agus na Comhairle inar sonraíodh go raibh staid neamh-chómhalartachta fós ann maidir le trí thríú tír, lena n-áirítear Stáit Aontaithe Mheiriceá, a chuir náisiúnaigh de chúig Bhallstát faoi réir ceanglas víosa ina dhiaidh sin. Tar éis don Choimisiún a chinneadh ( 6 ) nach mbaineann neamh-chómhalartacht i gcúrsaí víosaí ach le dhá thríú tír, lena n-áirítear Stáit Aontaithe Mheiriceá, i mí an Mhárta, ghlac an Pharlaimint rún ( 7 ) inar mheas sí go raibh “oibleagáid dhlíthiúil ar an gCoimisiún gníomh tarmligthe a ghlacadh lena gcuirfear ar fionraí go sealadach an díolúine ón gceanglas víosa do náisiúnaigh tríú tír nach bhfuil an ceanglas víosa curtha i leataobh acu do shaoránaigh de chuid Ballstáit áirithe” agus d’iarr sí ar an gCoimisiún gníomh den sórt sin a ghlacadh. Thug an Coimisiún freagra diúltach ar an iarratas seo i mí na Bealtaine 2017 ( 8 ). Tar éis don Choimisiún a séú teachtaireacht leantach a chur i láthair i mí an Mhárta 2020, d’athdhearbhaigh an Pharlaimint a hiarraidh chun gníomhú ( 9 ), agus lean Stáit Aontaithe Mheiriceá de cheanglas víosa a fhorchur ar náisiúnaigh de cheithre Bhallstát. Arís eile, níor thug an Coimisiún freagra dearfach ar an gcuireadh sin ( 10 ).

Agus í den tuairim go gceanglaítear le pointe (f) den chéad mhír d’Airteagal 7 de Rialachán 2018/1806 ar an gCoimisiún gníomh tarmligthe a ghlacadh i gcás ina gcomhlíontar na coinníollacha maidir le gníomh den sórt sin a leagtar síos leis an bhforáil sin a ghlacadh, thionscain an Pharlaimint caingean i gcoinne an Choimisiúin mar gheall ar mhainneachtain gníomhú, de bhun Airteagal 265 CFAE.

Ina breithiúnas, rialaigh an Chúirt ar inghlacthacht na caingne maidir le mainneachtain gníomhú, eadhon, ar dtús, an teorainn ama chun imeachtaí a thionscnamh arna leagan síos leis an bhforáil sin agus, ar an dara dul síos, ar an gcoincheap seasamh a shonrú de réir bhrí na forála sin i gcomhthéacs idirinstitiúideach. Maidir leis an tsubstaint, déanann an Chúirt an chaingean a dhiúltú ar an bhforas nár sháraigh an Coimisiún, trí chritéir an rialacháin sin a chomhlíonadh, a chorrlach breithmheasa nuair a mheas sí nach raibh sé de cheangal uirthi an gníomh tarmligthe a iarradh a ghlacadh.

Breithniú na Cúirte

Ar an gcéad dul síos, rialaíonn an Chúirt maidir le hinghlacthacht na caingne ( 11 ).

Leis an gcéad phléadáil neamh-inghlacthachta líomhnaítear go raibh an chaingean sin as am, ós rud é gur thionscain an Pharlaimint a caingean maidir le mainneachtain gníomhú tar éis di an dara hiarraidh chun gníomhú a sheoladh chuig an gCoimisiún le rún ó mhí Dheireadh Fómhair 2020, cé nár thug sí caingean den sórt sin tar éis rún mhí an Mhárta 2017. I ndáil leis sin, tugann an Chúirt dá haire go mbraitheann an cheist i dtaobh an ndearna an Pharlaimint neamhaird ar an teorainn ama chun imeachtaí a thionscnamh a leagtar síos sa dara mír d’Airteagal 265 CFAE ar cé acu atá nó nach bhfuil an dara hiarraidh chun gníomhú, i bhfianaise tosca oibiachtúla a bhaineann lena hábhar nó lena comhthéacs, éagsúil leis an gcéad iarraidh. I ndáil leis sin, sa Teachtaireacht tar éis rún mhí an Mhárta 2017, mheas an Coimisiún, inter alia, go mbeadh glacadh gnímh tharmligthe lena gcuirfí an díolúine ón gceanglas víosa ar fionraí go sealadach fritorthúil agus nach rannchuideodh sé le cuspóir an taistil gan víosa a bhaint amach do shaoránaigh uile an Aontais. Ina rún i mí Dheireadh Fómhair 2020, d’iarr an Pharlaimint ar an gCoimisiún athmhachnamh a dhéanamh ar an gcur chuige a roghnaíodh trí bliana roimhe sin, i bhfianaise forbairtí idir an dá linn. Tugann an Chúirt dá haire, i ndáil leis sin, go bhféadfadh cúiseanna dlíthiúla agus polaitiúla éagsúla a bheith ina gcúis leis an bParlaimint, ar dtús, an chaingean a chur ar ceal tar éis don Choimisiún an teachtaireacht sin a ghlacadh. Ina theannta sin, dealraíonn sé go raibh sé tar éis measúnú a dhéanamh ar fhorbairtí ó glacadh an chéad iarraidh chun gníomhú gur ghlac an Pharlaimint rún mhí Dheireadh Fómhair 2020. Ós rud é go bhfuil na hiarratais chun gníomhú atá sa dá rún éagsúil ó thaobh a n-ábhair agus an chomhthéacs inar glacadh iad araon, is í conclúid na Cúirte nach bhféadfadh sé gurb é cuspóir an rúin i mí Dheireadh Fómhair 2020 dul timpeall ar an teorainn ama chun imeachtaí a thionscnamh a leagtar síos sa dara mír d’Airteagal 265 CFAE, ar cuireadh tús léi leis an iarraidh chun gníomhú a bhí sa rún ó mhí an Mhárta 2017.

Maidir leis an dara pléadáil neamh-inghlacthachta, lena n-éilítear gurb ann do sheasamh an Choimisiúin a shonrú trína theachtaireacht i mí na Nollag 2020, cuireann an Chúirt in iúl go bhféadfar, faoin gcéad mhír d’Airteagal 265 CFAE, an t-ábhar a thabhairt os a comhair chun dearbhú a fháil nach ngníomhaíonn an institiúid lena mbaineann de shárú ar na Conarthaí. I ndáil leis sin, cuireann an Chúirt in iúl má thugann institiúid freagra ar iarraidh chun gníomhú, ar fhreagra nach bhfuil sásúil don duine a rinne an iarraidh, is féidir mar sin féin an freagra sin a aicmiú mar seasamh a shonrú, agus cuirtear deireadh leis an mainneachtain gníomhú má ghlactar é Mar sin féin, ní fhéadfaidh feidhm a bheith ag an réiteach sin i gcomhthéacs idirinstitiúideach, i gcásanna ina gcuirfeadh neamh-inghlacthacht na caingne mar gheall ar mhainneachtain gníomhú ar chumas na hinstitiúide lena mbaineann staid neamhghníomhaíochta a bhuanú. B’amhlaidh a bheadh dá n-aicmeofaí teachtaireacht an Choimisiúin atá i gceist mar “seasamh a shonrú” de réir bhrí an dara mír d’Airteagal 265 CFAE. Dá bhrí sin, féadfar diúltú gníomhú tar éis iarraidh chun gníomhú a tharchur chuig an gCúirt Bhreithiúnais ar bhonn an dara mír d’Airteagal 265 CFAE, ar an gcoinníoll nach gcuirfidh an diúltú sin, má tá sé sainráite, deireadh leis an mainneachtain gníomhú. Sna himthosca sin, i gcomhthéacs idirinstitiúideach, maidir le freagra ó institiúid arb éard atá ann ná ráiteas ar chúiseanna gan an beart atá á lorg a ghlacadh, dar leis an institiúid sin, mar atá sa chás seo, nach mór an freagra a mheas mar dhiúltú gníomhú ón institiúid sin, agus dá bhrí sin, go bhféadfaí í a tharchur chuig an gCúirt i gcomhthéacs caingean arna tabhairt faoi Airteagal 265 CFAE.

Sa dara háit, maidir leis an tsaincheist aonair a d’ardaigh an Pharlaimint go substaintiúil, ar dá réir a sháraigh an Coimisiún na Conarthaí trí mhainneachtain, de bhun phointe (f) den chéad mhír d’Airteagal 7 de Rialachán 2018/1806, gníomh tarmligthe a ghlacadh lena gcuirtear an díolúine ón gceanglas víosa ar fionraí go sealadach do náisiúnaigh Stáit Aontaithe Mheiriceá, tugann an Chúirt faoi deara gur cosúil, gur léir ó fhoclaíocht na forála sin go gceanglaítear ar an gCoimisiún gníomh den sórt sin a ghlacadh i gcás ina gcomhlíontar na coinníollacha is gá chun é a ghlacadh. Mar sin féin, ní mór an léirmhíniú sin a eisiamh i bhfianaise scéim ghinearálta na chéad mhíre d’Airteagal 7 de Rialachán 2018/1806, a bhfuil struchtúr ilchéimneach an tsásra cómhalartachta a bhunaítear leis mar shaintréith di go háirithe. Dá bhrí sin, is léir, go háirithe, ó léamh comhcheangailte na bhforálacha san airteagal sin, arna léamh i bhfianaise aithris 17 den rialachán sin, go bhfuil corrlach breithmheasa ag an gCoimisiún maidir le gníomh tarmligthe a ghlacadh nó gan é a ghlacadh bunaithe ar an Airteagal sin. Dá bhrí sin, níl sé d’oibleagáid ar an gCoimisiún an gníomh tarmligthe i dtrácht a ghlacadh tar éis don tréimhse 24 mhí ó dháta foilsithe an fhógra dá dtagraítear i bpointe (a) den chéad mhír d’Airteagal 7 den Rialachán sin dul in éag.

Ar an taobh eile, ní mór don Choimisiún na trí chritéar a leagtar amach i bpointe (d) den chéad mhír d’Airteagal 7 de Rialachán 2018/1806, a chur san áireamh, d’fhonn a chinneadh ar cheart, i bhfianaise chuspóir na cómhalartachta iomláine, an díolúine ón gceanglas víosa do náisiúnaigh an tríú tír lena mbaineann a chur ar fionraí nó, de mhalairt air sin, staonadh ó bheart den sórt sin a ghlacadh, i bhfianaise na leasanna a bhaineann, go háirithe, le caidreamh seachtrach na mBallstát, na dtíortha atá bainte le limistéar Schengen, agus an Aontais Eorpaigh ( 12 ). Tar éis di na trí chritéar sin a scrúdú, tagann an Chúirt ar an tátal nach ndeachaigh an Coimisiún lasmuigh de theoranta a chorrlach breithmheasa agus an tuairim á ghlacadh, tar éis iarraidh chun gníomhú na Parlaiminte i mí Dheireadh Fómhair 2020, nach raibh sé de cheangal air an gníomh tarmligthe i dtrácht a ghlacadh. Dá bhrí sin, déanann sí an chaingean a dhiúltú toisc é a bheith gan bhunús.

( 1 ) Rialachán (AE) 2018/1806 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 14 Samhain 2018 lena liostaítear na tríú tíortha a mbeidh ar a náisiúnaigh víosaí a bheith ina seilbh acu ar thrasnú teorainneacha seachtracha dóibh agus lena liostaítear na tríú tíortha a mbeidh a náisiúnaigh díolmhaithe ón gceanglas sin (téacs códaithe) (IO 2018 L 303, lch. 39).

( 2 ) Féach aithris 14 de Rialachán 2018/1806.

( 3 ) Féach aithris 15 de Rialachán 2018/1806.

( 4 ) Féach aithris 17 agus Airteagal 7 (e), (f) agus (h) de Rialachán 2018/1806. Go háirithe, de bhun Airteagal 7:

“I gcás inar chuir tríú tír a liostaítear in Iarscríbhinn II ceanglas víosa i bhfeidhm le haghaidh náisiúnach Ballstáit amháin ar a laghad, beidh feidhm ag na forálacha seo a leanas:

[…]

i gcás nach bhfuil an ceanglas víosa tarraingthe siar ag an tríú tír lena mbaineann laistigh de 24 mhí tar éis dháta an fhoilsithe dá dtagraítear sa tríú fomhír de phointe (a), glacfaidh an Coimisiún gníomh tarmligthe i gcomhréir le hAirteagal 10 lena gcuirfear an díolúine ón gceanglas víosa ar fionraí sealadach ar feadh tréimhse 12 mhí le haghaidh náisiúnaigh an tríú tír lena mbaineann. Gan dochar do chur i bhfeidhm Airteagal 6, éileofar go mbeidh víosa ina sheilbh ag gach catagóir náisiúnaigh ón tríú tír a mbaineann an gníomh tarmligthe léi, le linn thréimhsí na fionraíochta sin, agus iad ag trasnú theorainneacha seachtracha na mBallstát.

[…]”.

( 5 ) Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle dar teideal “Staid na himeartha agus bealaí chun cinn i leith staid na neamh-chómhalartachta le tríú tíortha áirithe i réimse an bheartais víosaí” [COM (2016) 221 final].

( 6 ) De réir a dhara Teachtaireacht leantach, an 21 Nollaig 2016.

( 7 ) Rún ó Pharlaimint na hEorpa, an 2 Márta 2017, maidir le hoibleagáidí an Choimisiúin i ndáil le cómhalartacht víosaí de bhun Airteagal 1(4) de Rialachán (CE) Uimh. 539/2001 [2016/2986 (RSP)] (IO 2018 C263, lch 2, “Rún Márta 2017”).

( 8 ) Leis an Teachtaireacht leantach, an 2 Bealtaine 2017 (COM (2017) 227 final).

( 9 ) Rún ó Pharlaimint na hEorpa an 22 Deireadh Fómhair 2020 maidir le hoibleagáidí an Choimisiúin i ndáil le cómhalartacht víosaí de bhun Airteagal 7 de Rialachán (AE) 2018/1806 (2020/2605 (RSP)) (IO 2021 C 404, lch. 157; “Rún Dheireadh Fómhair 2020”).

( 10 ) Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle ina leagtar amach seasamh an Choimisiúin tar éis an Rúin ó Pharlaimint na hEorpa an 22 Deireadh Fómhair 2020 maidir le hoibleagáidí an Choimisiúin i ndáil le cómhalartacht víosaí agus staid na himeartha ina leith (COM (2020) 851 final) (“Teachtaireacht mhí na Nollag 2020”).

( 11 ) De réir bhrí an dara mír d’Airteagal 265 CFAE, ní bheidh an chaingean inghlactha ach amháin sa chás go ndearnadh iarraidh chun gníomhú ar an institiúid, ar an gcomhlacht, nó ar an ngníomhaireacht lena mbaineann cheana féin. Más rud é, laistigh de dhá mhí tar éis a iarrtha sin uirthi, go mbeidh an institiúid, comhlacht, oifig nó gníomhaireacht i dtrácht gan a sheasamh nó a seasamh sa chás a shonrú, féadfar an chaingean a thabhairt ar aghaidh laistigh de thréimhse bhreise dhá mhí.

( 12 ) De réir Airteagal 7 (d) de Rialachán 2018/1806:

“I gcás inar chuir tríú tír a liostaítear in Iarscríbhinn II ceanglas víosa i bhfeidhm le haghaidh náisiúnach Ballstáit amháin ar a laghad, beidh feidhm ag na forálacha seo a leanas:

[…]

d) déanfaidh an Coimisiún, agus céimeanna breise á meá aige i gcomhréir le pointe (e), pointe (f) nó pointe (h), toradh na mbeart arna nglacadh ag an mBallstát lena mbaineann chun taisteal gan víosa leis an tríú tír i gceist a áirithiú, mar aon leis na céimeanna a ghlacfar i gcomhréir le pointe (b) chun a athbhunú nó a thabhairt isteach, agus na hiarmhairtí a thagann ó fhionraí na díolúine ón gceanglas víosa i ndáil leis an gcaidreamh seachtrach a bhíonn ag an Aontas agus a Bhallstáit leis an tríú tír ábhartha sin;

[…]”.