Comhaontú idir an Comhphobal Eorpach agus Stáit an Aigéin Chiúin

 

ACHOIMRE AR:

Comhaontú Comhpháirtíochta Eatramhach idir an Comhphobal Eorpach agus Stáit an Aigéin Chiúin

Cinneadh 2009/729/CE maidir le síniú agus cur i bhfeidhm sealadach an Chomhaontaithe Comhpháirtíochta Eatramhaí idir an Comhphobal Eorpach agus Stáit an Aigéin Chiúin

CAD IS AIDHM LEIS AN GCOMHAONTÚ AGUS LEIS AN GCINNEADH?

Is iad seo a leanas na haidhmeanna leis an gcomhaontú:

• a chur ar chumas Stáit an Aigéin Chiúin leas a bhaint as rochtain níos fearr ar an margadh a thairgeann an tAontas Eorpach ar bhonn chaibidlíocht an Chomhaontaithe Comhpháirtíochta Eacnamaíche (EPA) agus, ag an am céanna, cur isteach trádála a sheachaint idir Stáit an Aigéin Chiúin agus an tAontas Eorpach mar gheall ar dhul in éag na bhfabhar trádála a deonaíodh faoi Chomhaontú Cotonou an 31 Nollaig 2007, go dtí go dtabharfar EPA cuimsitheach chun críche idir an dá pháirtí;
• forbairt inbhuanaithe a chur chun cinn agus comhtháthú de réir a chéile Stáit an Aigéin Chiúin isteach sa gheilleagar domhanda, i gcomhréir lena roghanna polaitiúla agus lena dtosaíochtaí forbartha;
• limistéar saorthrádála a bhunú idir na páirtithe bunaithe ar an leas coiteann, agus an aidhm sin a chomhlíonadh trí thrádáil a léirscaoileadh de réir a chéile i gcomhréir le rialacha na hEagraíochta Domhanda Trádála (EDT) agus prionsabal na neamhshiméadrachta, agus á chur san áireamh ag AE riachtanais shonracha agus srianta acmhainne Stáit an Aigéin Chiúin, maidir le leibhéil agus uainiú do ghealltanais faoin gcomhaontú;
• socruithe maidir le réiteach díospóidí a chur ar bun mar is cuí;
• socruithe institiúideacha a chur ar bun mar is cuí.

Cuirtear an comhaontú i gcrích leis an gcinneadh thar ceann an Chomhphobail Eorpaigh (AE anois).

PRÍOMHPHOINTÍ

Is éard is Stáit an Aigéin Chiúin ann, 15 thír neamhspleácha i réigiún an Aigéin Chiúin (Oileáin Cook, Timór Thoir, Fidsí, Ciribeas, Oileáin Marshall, an Mhicrinéis, Nárú, Niue, Palau, Nua-Ghuine Phapua, Samó, Oileáin Sholaimh, Tonga, Túvalí agus Vanuatú).

Tá an comhaontú bunaithe ar na prionsabail agus na gnéithe bunúsacha a leagtar amach in Airteagal 2 agus in Airteagal 9 de Chomhaontú Cotonou. Tá sé roinnte ina cúig chuid:

• 1.

  Comhpháirtíocht trádála d’fhorbairt inbhuanaithe

  • Athdhearbhaíonn na páirtithe go mbeidh aidhm na forbartha inbhuanaithe ina cuid dhílis den chomhaontú, i gcomhréir leis na haidhmeanna uileghabhálacha agus na prionsabail atá leagtha amach in Airteagal 1, in Airteagal 2 agus in Airteagal 9 de Chomhaontú Cotonou, leis an tiomantas chun leas an duine, an leas cultúrtha, an leas eacnamaíoch, an leas sóisialta, leas na sláinte agus leas an chomhshaoil a chur san áireamh maidir lena ndaonraí faoi seach agus na glúnta atá le teacht.
  • Tá modhanna cinnteoireachta bunaithe ar phrionsabail bhunúsacha na húinéireachta, na rannpháirtíochta agus an idirphlé.
  • Forbraítear an comhaontú ar chomhtháthú réigiúnach agus féachtar leis é sin a neartú.
  • Comhoibreoidh na páirtithe i bhfóraim idirnáisiúnta ar shaincheisteanna a bhaineann leis an gcomhaontú.
• 2.

  Trádáil in earraí

  Baineann an comhaontú le táirgí de thionscnamh AE nó de Stáit an Aigéin Chiúin a thagann faoi cheannteidil taraife ar leith.

  Clúdaítear ann an méid a leanas ann:

  • dleachtanna custaim;
  • ionstraimí cosanta trádála e.g. bearta frithdhumpála, cosaintí;
  • bearta neamhtharaife (srianta cainníochtúla a thoirmeasc, ionramháil náisiúnta ar chánachas inmheánach agus rialú, fóirdheontais onnmhairithe talmhaíochta);
  • custaim agus éascú trádála (comhar custaim agus riaracháin, nósanna imeachta custaim, gaol custaim leis an bpobal gnó, luacháil custaim, comhchuibhiú na gcaighdeán custaim ar an leibhéal réigiúnach);
  • bacainní teicniúla ar thrádáil agus bearta sláintíochta agus fíteashláintíochta;
  • eisceachtaí, e.g. slándáil, cánachas, comhardú deacrachtaí maidir le híocaíocht, beatha nó sláinte an duine, ainmhithe nó plandaí, slándáil bia, etc.
• 3.

  Seachaint agus réiteach díospóidí

  Tá sé mar aidhm leis an gcomhaontú díospóidí idir na páirtithe a sheachaint agus a réiteach chun teacht ar réiteach a aontaítear go frithpháirteach.

  Clúdaítear ann an méid a leanas ann:

  • comhairliúchán agus idirghabháil;
  • nósanna imeachta um réiteach díospóidí;
  • airteagail ghinearálta, lena n–áirítear an gaol le hoibleagáidí EDT.
• 4.

  Forálacha institiúideacha

  Bunaítear leis an gcomhaontú Coiste Trádála, ina bhfuil ionadaithe ón dá pháirtí, a dhéileálann le cur chun feidhme an chomhaontaithe, lena n–áirítear:

  • a rialacha féin um nósanna imeachta a bhunú;
  • tarmligean cumhachtaí sonracha do na Coistí Speisialta (e.g. Coiste Speisialta um Chomhar Custaim agus Rialacha Tionscnaimh).
• 5.

  Forálacha ginearálta agus críochnaitheacha

  Ina measc sin tá sainmhínithe agus forálacha maidir le:

  • comhordaitheoirí agus malartú faisnéise;
  • tosaíocht réigiúnach;
  • caidreamh le Comhaontú Cotonou, Comhaontú EDT agus Comhaontuithe idirnáisiúnta eile;
  • athbhreithniú;
  • na nósanna imeachta chun leanúint leis an gcaibidlíocht agus aontachas leis an gcomhaontú, etc.

DÁTA TEACHT I BHFEIDHM

• Níl an comhaontú i bhfeidhm go fóill.
• Tá feidhm shealadach leis idir an tAontas Eorpach agus Nua-Ghuine Phapua ón 20 Nollaig 2009.
• Tá feidhm shealadach leis idir an tAontas Eorpach agus Fidsí ó 28 Iúil 2014.
• Tá feidhm shealadach leis idir an tAontas Eorpach agus Samó ón 31 Nollaig 2018.
• Tá feidhm shealadach leis idir an tAontas Eorpach agus Oileáin Sholamón ón 17 Bealtaine 2020.

CÚLRA

• Chuir Tonga tús leis an nós imeachta chun aontú don chomhaontú seo.
• Tá an comhaontú seo ar cheann de na EPAnna a bhfuil sé mar aidhm ag an Aontas Eorpach iad a thabhairt chun críche le Stáit san Afraic, i Muir Chairib agus san Aigéan Ciúin (ACC).
• An tAigéan Ciúin (An Coimisiún Eorpach)
• Comhpháirtíocht eacnamaíoch (An Coimisiún Eorpach).

PRÍOMHDHOICIMÉID

Comhaontú Comhpháirtíochta Eatramhach idir an Comhphobal Eorpach, de pháirt, agus Stáit an Aigéin Chiúin, den pháirt eile (IO L 272, 16.10.2009, lgh. 2-715)

Cinneadh 2009/729/CE ón gComhairle an 13 Iúil 2009 maidir le síniú agus cur i bhfeidhm sealadach an Chomhaontaithe Comhpháirtíochta Eatramhaí idir an Comhphobal Eorpach, de pháirt, agus Stáit an Aigéin Chiúin, den pháirt eile (IO L 272, 16.10.2009, lch. 1)

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Comhaontú comhpháirtíochta idir comhaltaí Ghrúpa Stát na hAfraice, Mhuir Chairib agus an Aigéin Chiúin, de pháirt amháin, agus an Comhphobal Eorpach agus a Bhallstáit, den pháirt eile, arna síniú in Cotonou an 23 Meitheamh 2000 (IO L 317, 15.12.2000, lgh. 3-353)

Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Threoir a chorprú sa bhuntéacs. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.

Teachtaireacht Chomhpháirtíochta chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle: Comhpháirtíocht athnuaite le tíortha na hAfraice, Mhuir Chairib agus an Aigéin Ciúin (JOIN(2016) 52 final, 22.11.2016)

Fógra maidir le cur i bhfeidhm sealadach an Chomhaontaithe um Chomhpháirtíocht Eacnamaíoch idir an tAontas Eorpach agus a Bhallstáit, de pháirt amháin, agus na Stáit san Aigéan Ciúin, de pháirt eile (Oileáin Fhidsí) (IO L 228, 31.7.2014, lch. 2)

Fógra maidir le cur i bhfeidhm sealadach an Chomhaontaithe um Chomhpháirtíocht Eacnamaíoch idir an tAontas Eorpach agus a Bhallstáit, de pháirt amháin, agus na Stáit san Aigéan Ciúin, de pháirt eile (Samó) (IO L 13, 16.1.2019, lch. 1)

Fógra maidir le cur i bhfeidhm sealadach an Chomhaontaithe um Chomhpháirtíocht Eacnamaíoch idir an tAontas Eorpach agus a Bhallstáit, de pháirt amháin, agus na Stáit san Aigéan Ciúin, de pháirt eile (Oileáin Sholomón) (IO L 158, 20.5.2020, lch. 1)

Nuashonraithe 23.04.2020