1 Forordaítear leis an gCaighdeán seo an bonn le cur i láthair ráiteas airgeadais ilfhóinteach chun inchomparáideacht le ráitis airgeadais an eintitis ó thréimhsí roimhe seo agus le ráitis airgeadais eintiteas eile araon a áirithiú. Leagtar amach ann ceanglais fhoriomlána maidir le cur i láthair ráiteas airgeadais, treoirlínte maidir lena struchtúr agus íoscheanglais maidir lena n-ábhar.

2   Cuirfidh eintiteas an Caighdeán seo i bhfeidhm agus ráitis airgeadais ilfhóinteacha á n-ullmhú agus á gcur i láthair aige i gcomhréir leis na Caighdeáin Idirnáisiúnta um Thuairisciú Airgeadais (IFRSanna).

3 Le IFRSanna eile, leagtar amach na ceanglais maidir le haitheantas agus tomhas idirbheart sonrach agus teagmhas eile agus maidir lena nochtadh.

4 Níl feidhm ag an gCaighdeán seo maidir le struchtúr ná ábhar ráiteas airgeadais eatramhach comhdhlúite arna n-ullmhú i gcomhréir le IAS 34 Tuairisciú Airgeadais Eatramhach. Tá feidhm ag míreanna 15–35 maidir le ráitis airgeadais den sórt sin, áfach. Tá feidhm chomhionann ag an gCaighdeán seo maidir le gach eintiteas, lena n-áirítear iad siúd a chuireann ráitis airgeadais chomhdhlúite i láthair i gcomhréir le IFRS 10 Ráitis Airgeadais Chomhdhlúite agus iad siúd a chuireann ráitis airgeadais ar leithligh i láthair i gcomhréir le IAS 27 Ráitis Airgeadais ar Leithligh.

5 Úsáidtear téarmaíocht sa Chaighdeán seo atá oiriúnach d’eintitis atá dírithe ar bhrabús, lena n-áirítear eintitis ghnó na hearnála poiblí. Má chuireann eintitis a bhfuil gníomhaíochtaí neamhbhrabúsacha acu san earnáil phríobháideach nó san earnáil phoiblí an Caighdeán seo i bhfeidhm, féadfar go mbeidh orthu na tuairiscí a úsáidtear le haghaidh míreanna líne áirithe sna ráitis airgeadais agus le haghaidh na ráiteas airgeadais iad féin a leasú.

6 Ar an gcuma chéanna, eintitis nach bhfuil cothromas acu mar a shainmhínítear in IAS 32 Ionstraimí Airgeadais: Cur i láthair (e.g. roinnt cistí frithpháirteacha) agus eintitis nach cothromas é a scairchaipiteal (e.g. roinnt eintitis chomharchumainn), féadfar go mbeidh orthu cur i láthair ráiteas airgeadais leasanna comhaltaí nó sealbhóirí aonad a oiriúnú.

7   Úsáidtear na téarmaí seo a leanas sa Chaighdeán seo in éineacht leis na bríonna a shonraítear:

8 Cé go n-úsáidtear na téarmaí ‘ioncam cuimsitheach eile’, ‘brabús nó caillteanas’ agus ‘ioncam cuimsitheach iomlán’ sa Chaighdeán seo, féadfaidh eintiteas téarmaí eile a úsáid chun tuairisc a thabhairt ar na méideanna iomlána sin fad a bheidh an bhrí soiléir. Féadfaidh eintiteas an téarma ‘glanioncam’ a úsáid, mar shampla, chun tuairisc a thabhairt ar bhrabús nó ar chaillteanas.

8A Tugtar tuairisc ar na téarmaí a leanas in IAS 32 Ionstraimí Airgeadais: Cur i láthair agus úsáidtear sa Chaighdeán seo iad leis an mbrí a shonraítear in IAS 32:

9 Tá ráitis airgeadais ina léiriú struchtúrtha ar staid airgeadais agus ar fheidhmíocht airgeadais eintitis. Is é is cuspóir do ráitis airgeadais faisnéis a sholáthar maidir le staid airgeadais, feidhmíocht airgeadais agus sreafaí airgid eintitis atá úsáideach do réimse leathan úsáideoirí agus cinntí eacnamaíocha á ndéanamh acu. Léirítear freisin i ráitis airgeadais na torthaí atá ar mhaoirseacht na bainistíochta ar na hacmhainní a chuirtear ar a hiontaoibh. Chun an cuspóir sin a chomhlíonadh, soláthraítear faisnéis i ráitis airgeadais maidir leis na nithe a leanas a bhaineann le heintiteas:

10  Cuimsítear an méid seo a leanas i dtacar iomlán de ráitis airgeadais:

10A   Féadfaidh eintiteas ráiteas amháin ar bhrabús nó ar chaillteanais agus ar ioncam cuimsitheach eile a chur i láthair, agus brabús nó caillteanas agus ioncam cuimsitheach eile a chur i láthair in dhá roinn ann. Cuirfear na ranna i láthair in éineacht le chéile, agus cuirfear an roinn brabúis nó caillteanais i láthair ar dtús agus an roinn ioncaim chuimsithigh eile go díreach ina diaidh. Féadfaidh eintiteas an roinn brabúis nó caillteanais a chur i láthair i ráiteas ar leithligh ar bhrabús nó ar chaillteanas. Má chuireann, tiocfaidh an ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas ar leithligh go díreach roimh an ráiteas ina gcuirtear ioncam cuimsitheach i láthair, a thosóidh le brabús nó caillteanas.

11   Cuirfidh eintiteas gach ráiteas airgeadais i láthair i dtacar iomlán de ráitis airgeadais ar bhealach ina dtugtar an tsuntasacht chéanna dóibh.

12 [Scriosta]

13 Lasmuigh de na ráitis airgeadais, is iomaí eintiteas a chuireann athbhreithniú airgeadais i láthair a dhéanann an lucht bainistíochta ina mínítear agus ina dtugtar tuairisc ar phríomhghnéithe fheidhmíocht airgeadais agus staid airgeadais an eintitis, agus ar na príomhéiginnteachtaí a bhfuil aghaidh le tabhairt aige orthu. D’fhéadfadh athbhreithniú ar na nithe a leanas a áireamh i dtuarascáil den sórt sin:

14 Lasmuigh de na ráitis airgeadais, is iomaí eintiteas a chuireann tuarascálacha agus ráitis i láthair freisin amhail tuarascálacha comhshaoil agus ráitis bhreisluacha, go háirithe i dtionscail dá bhfuil fachtóirí timpeallachta suntasach agus nuair a mheastar gur grúpa úsáideoirí tábhachtach iad fostaithe. Tuarascálacha agus ráitis a chuirtear i láthair lasmuigh de ráitis airgeadais, ní thagann siad faoi raon feidhme IFRSanna.

15  Cuirfear staid airgeadais, feidhmíocht airgeadais agus sreafaí airgid eintitis i láthair go cothrom sna ráitis airgeadais. Ceanglaítear le cur i láthair cothrom go ndéantar iarmhairtí idirbheart, teagmhas eile agus dálaí a léiriú go dílis i gcomhréir leis na sainmhínithe agus na critéir aitheantais le haghaidh sócmhainní, dliteanas, ioncaim agus speansais a leagtar amach sa Chreat Coincheapúil le haghaidh Tuairisciú Airgeadais (Creat Coincheapúil). Glactar leis go mbaineann ráitis airgeadais cur i láthair cothrom amach trí IFRSanna a chur i bhfeidhm agus trí nochtadh breise a dhéanamh nuair is gá.

16   Eintiteas a gcomhlíonann a ráitis airgeadais IFRSanna, déanfaidh sé ráiteas sainráite agus gan chuntar maidir leis an gcomhlíontacht sin sna nótaí. Ní thabharfar de thuairisc ar thuarascáil airgeadais eatramhach go gcomhlíonann sí IFRSanna mura gcomhlíonann sí ceanglais uile IFRSanna.

17 I ngach cás, nach mór, baineann eintiteas cur i láthair cothrom amach trí chomhlíontacht le IFRSanna is infheidhme. Ceanglaítear le cur i láthair cothrom freisin go ndéanfaidh eintiteas na nithe a leanas:

18   Ní féidir le heintiteas beartais chuntasaíochta a cheartú trí nochtadh a dhéanamh ar na beartais chuntasaíochta a úsáideadh ná trí nótaí ná ábhar míniúcháin.

19  Sna himthosca, nach dtarlaíonn ach go fíor-annamh, ina dtagann an lucht bainistíochta ar an gconclúid go mbeadh comhlíontacht le ceanglas in IFRS chomh míthreorach sin go mbeadh sí i gcoinbhleacht le cuspóir na ráiteas airgeadais a leagtar amach sa Chreat Coincheapúil, imeoidh an t-eintiteas ón gceanglas sin ar an mbealach a leagtar amach i mír 20 má cheanglaítear leis an gcreat rialála ábhartha, nó mura dtoirmisctear leis, imeacht den sórt sin.

20   Nuair a imíonn eintiteas ó cheanglas IFRS i gcomhréir le mír 19, nochtfaidh sé:

21   Nuair a d’imigh eintiteas ó cheanglas IFRS i dtréimhse roimhe sin, agus nuair a dhéanann an t-imeacht sin difear do na méideanna a aithnítear sna ráitis airgeadais le haghaidh na tréimhse reatha, déanfaidh sé na nochtaí a leagtar amach i mír 20(c) agus (d).

22 Tá feidhm ag mír 21, mar shampla, nuair a d’imigh eintiteas i dtréimhse roimhe sin ó cheanglas in IFRS maidir le tomhas sócmhainní nó dliteanas agus nuair a dhéanann an t-imeacht sin difear don tomhas ar athruithe ar shócmhainní agus ar dhliteanais a aithnítear i ráitis airgeadais na tréimhse reatha.

23  Sna himthosca, nach dtarlaíonn ach go fíor-annamh, ina dtagann an lucht bainistíochta ar an gconclúid go mbeadh comhlíontacht le ceanglas in IFRS chomh míthreorach sin go mbeadh sí i gcoinbhleacht le cuspóir na ráiteas airgeadais a leagtar amach sa Chreat Coincheapúil, ach ina dtoirmisctear leis an gcreat rialála ábhartha go n-imeofaí ón gceanglas, déanfaidh an t-eintiteas na gnéithe míthreoracha comhlíontachta a bhraitear a bheith ann a laghdú, a mhéid is mó is féidir, trí na nithe a leanas a nochtadh:

24 Chun críoch mhíreanna 19–23, bheadh mír faisnéise i gcoinbhleacht le cuspóir ráiteas airgeadais nuair nach léiriú dílis í ar na hidirbhearta, na teagmhais eile agus na dálaí a n-airbheartaíonn sí a bheith ina léiriú orthu nó a bhféadfadh coinne réasúnta a bheith leis go mbeadh sí ina léiriú orthu agus, dá thoradh sin, gur dhócha go mbeadh tionchar aici ar chinntí eacnamaíocha a dhéanann úsáideoirí ráiteas airgeadais. Agus measúnú á dhéanamh aige ar cibé acu a bheadh nó nach mbeadh comhlíontacht le ceanglas sonrach in IFRS chomh míthreorach sin go mbeadh sí i gcoinbhleacht le cuspóir na ráiteas airgeadais a leagtar amach sa Chreat Coincheapúil, breithníonn an lucht bainistíochta na nithe a leanas:

25   Agus ráitis airgeadais á n-ullmhú aige, déanfaidh an lucht bainistíochta measúnú ar chumas eintitis leanúint de bheith ina ghnóthas leantach. Ullmhóidh eintiteas ráitis airgeadais ar bhonn gnóthais leantaigh ach amháin má bheartaíonn an lucht bainistíochta an t-eintiteas a leachtú nó scor den trádáil, nó mura bhfuil aon rogha mhalartach réalaíoch aige ach é sin a dhéanamh. Nuair atá an lucht bainistíochta ar an eolas, agus an measúnú á dhéanamh aige, faoi éiginnteachtaí ábhartha a bhaineann le teagmhais nó dálaí a d’fhéadfadh a bheith ina gcúiseanna móra amhrais maidir le cumas an eintitis leanúint de bheith ina ghnóthas leantach, nochtfaidh an t-eintiteas na héiginnteachtaí sin. Nuair nach n-ullmhaíonn eintiteas ráitis airgeadais ar bhonn gnóthais leantaigh, nochtfaidh sé an méid sin, in éineacht leis an mbonn ar ar ullmhaigh sé na ráitis airgeadais agus an chúis nach meastar an t-eintiteas a bheith ina ghnóthas leantach.

26 Agus measúnú á dhéanamh aige ar cibé acu atá nó nach bhfuil an toimhde gnóthais leantaigh iomchuí, déanann an lucht bainistíochta gach faisnéis atá ar fáil maidir leis an todhchaí a chur san áireamh, ar tréimhse 12 mhí ar a laghad ó dheireadh na tréimhse tuairiscithe í, ach gan bheith teoranta di sin. Braitheann méid an bhreithnithe ar fhíorais gach cáis. Nuair atá stair oibríochtaí brabúsacha ag eintiteas agus rochtain éasca ar acmhainní airgeadais aige, féadfaidh an t-eintiteas teacht ar an gconclúid go bhfuil an bonn cuntasaíochta gnóthais leantaigh iomchuí gan anailís mhionsonraithe. I gcásanna eile, féadfar go mbeidh ar an lucht bainistíochta réimse leathan fachtóirí a bhreithniú a bhaineann leis an mbrabúsacht atá ann faoi láthair agus leis an mbrabúsacht ionchasach, le sceidil aisíocaíochtaí fiachais agus le foinsí féideartha maoiniúcháin athsholáthair sula mbeidh sé sásta gurb iomchuí é an bonn gnóthais leantaigh.

27   Ullmhóidh eintiteas a ráitis airgeadais, seachas faisnéis maidir le sreabhadh airgid, ag úsáid an bhoinn fabhraithe cuntasaíochta.

28 Nuair a úsáidtear an bonn fabhraithe cuntasaíochta, aithníonn eintiteas míreanna amhail sócmhainní, dliteanais, cothromas, ioncam agus speansais (na heilimintí de ráitis airgeadais) nuair a chomhlíonann siad na sainmhínithe agus na critéir aitheantais le haghaidh na ngnéithe sin sa Chreat Coincheapúil.

29   Déanfaidh eintiteas gach aicme ábhartha de mhíreanna comhchosúla a chur i láthair ar leithligh. Míreanna nach bhfuil comhchosúil le chéile ó thaobh cineáil nó feidhme, déanfaidh eintiteas iad a chur i láthair ar leithligh ach amháin i gcás ina bhfuil siad neamhábhartha.

30 Leanann ráitis airgeadais as próiseáil líonta móra idirbheart nó teagmhas eile a chomhiomlánaítear ina n-aicmí de réir a gcineáil nó a bhfeidhme. Is é céim dheiridh an phróisis comhiomlánaithe agus aicmithe é cur i láthair sonraí comhdhlúite aicmithe, ar mhíreanna líne sna ráitis airgeadais iad. Mura bhfuil mír líne ábhartha aisti féin, comhiomlánaítear le míreanna eile í sna ráitis sin nó sna nótaí. Ítim nach bhfuil ábhartha go leordhóthanach chun go gcuirfí i láthair ar leithligh sna ráitis sin í, féadfar go mbeidh gá lena cur i láthair ar leithligh sna nótaí.

30A Nuair a chuireann eintiteas an IFRS seo agus IFRSanna eile i bhfeidhm, cuirfidh sé na fíorais agus na himthosca ábhartha uile san áireamh chun cinneadh a dhéanamh maidir le conas a chomhiomlánaíonn sé faisnéis sna ráitis airgeadais. Ní laghdóidh eintiteas sothuigtheacht a ráiteas airgeadais trí fhaisnéis ábhartha a dhoiléiriú le faisnéis neamhábhartha ná trí mhíreanna neamhábhartha a chomhiomlánú ar de chineálacha éagsúla iad nó a bhfuil feidhmeanna éagsúla acu.

31 Sonraítear i roinnt IFRSanna faisnéis is gá a áireamh leis na ráitis airgeadais, lena n-áirítear na nótaí. Ní gá d’eintiteas nochtadh sonrach a cheanglaítear le IFRS a sholáthar mura bhfuil an fhaisnéis a leanann as an nochtadh sin ábhartha. Is amhlaidh sin fiú má tá liosta ceanglas sonrach in IFRS nó má thugtar tuairisc orthu ann mar íoscheanglais. Breithneoidh eintiteas freisin cibé acu a sholáthróidh nó nach soláthróidh sé nochtaí breise nuair nach bhfuil comhlíontacht leis na ceanglais shonracha in IFRS leordhóthanach chun é a chur ar a gcumas d’úsáideoirí ráiteas airgeadais tuiscint a fháil ar an tionchar atá ag idirbhearta áirithe, teagmhais áirithe eile agus dálaí áirithe ar staid airgeadais agus ar fheidhmíocht airgeadais an eintitis.

32   Ní dhéanfaidh eintiteas sócmhainní agus dliteanais ná ioncam agus speansais a fhritháireamh, ach amháin i gcás ina gceanglaítear nó ina gceadaítear sin le IFRS.

33 Déanann eintiteas idir shócmhainní agus dliteanais, agus ioncam agus speansais, a thuairisciú ar leithligh. Fritháireamh sa ráiteas (sna ráitis) ar bhrabús nó ar chaillteanas agus ar ioncam cuimsitheach eile nó staid airgeadais, seachas nuair a léiríonn an fritháireamh substaint an idirbhirt nó teagmhais eile, baineann an fritháireamh sin de chumas úsáideoirí tuiscint a fháil ar na hidirbhearta, na teagmhais eile agus na dálaí a tharla agus dá gcumas measúnú a dhéanamh ar shreafaí airgid todhchaí an eintitis. Ní fritháireamh é sócmhainní a thomhais glan ó lamháltais luachála — lamháltais dífheidhmeachta ar fhardail agus lamháltais fiach amhrasach ar infháltais, mar shampla.

34 Le IFRS 15 Ioncam ó Chonarthaí le Custaiméirí ceanglaítear ar eintiteas ioncam ó chonarthaí le custaiméirí a thomhais mar an méid comaoine a bhfuil coinne ag an eintiteas lena bheith ina teideal mar mhalairt ar earraí nó seirbhísí geallta a aistriú. Tá an méid ioncaim a aithnítear ina léiriú ar aon lascaine thrádála agus aon lacáiste toirte a cheadaíonn an t-eintiteas, mar shampla. Gabhann eintiteas d’idirbhearta eile, i gcaitheamh a ghnáthghníomhaíochtaí, nach ngineann ioncam ach atá teagmhasach leis na príomhghníomhaíochtaí ginte ioncaim. Cuireann eintiteas torthaí idirbheart den sórt sin i láthair, nuair a léiríonn an cur i láthair sin substaint an idirbhirt nó teagmhais eile, trí aon ioncam a ghlanluacháil le speansais ghaolmhara a eascraíonn as an idirbheart céanna. Mar shampla:

35 Ina theannta sin, déanann eintiteas gnóthachain agus caillteanais a eascraíonn as grúpa idirbheart comhchosúil, gnóthachain agus caillteanais malairte eachtraí nó gnóthachain agus caillteanais a eascraíonn as ionstraimí airgeadais arna sealbhú lena dtrádáil, mar shampla, a chur i láthair ar ghlanbhonn. Má tá gnóthachain agus caillteanais den sórt sin ábhartha, áfach, cuireann eintiteas iad i láthair ar leithligh.

36   Cuirfidh eintiteas tacar iomlán de ráitis airgeadais (lena n-áirítear faisnéis chomparáideach) i láthair go bliantúil ar a laghad. Nuair a athraíonn eintiteas deireadh a thréimhse tuairiscithe agus nuair a chuireann sé ráitis airgeadais i láthair le haghaidh tréimhse níos faide nó níos giorra ná 1 bhliain amháin, nochtfaidh eintiteas, i dteannta na tréimhse a chumhdaítear leis na ráitis airgeadais, na nithe a leanas:

37 De ghnáth, ullmhaíonn eintiteas ráitis airgeadais go comhsheasmhach le haghaidh thréimhse 1 bhliain amháin. Ar chúiseanna praiticiúla, áfach, is fearr le roinnt eintiteas tuairisciú a dhéanamh le haghaidh tréimhse 52 sheachtain, mar shampla. Ní chuirtear bac ar an gcleachtas sin leis an gCaighdeán seo.

38   Seachas nuair a cheadaítear nó a cheanglaítear a mhalairt le IFRSanna, cuirfidh eintiteas faisnéis chomparáideach i leith na tréimhse roimhe sin i láthair le haghaidh na méideanna uile a thuairiscítear i ráitis airgeadais na tréimhse reatha. Déanfaidh eintiteas faisnéis chomparáideach maidir le faisnéis insinte agus thuairisciúil a áireamh leis sin má tá sí ábhartha chun ráitis airgeadais na tréimhse reatha a thuiscint.

38A   Cuirfidh eintiteas na nithe a leanas, ar a laghad, i láthair: dhá ráiteas maidir le staid airgeadais, dhá ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas agus ar ioncam cuimsitheach eile, dhá ráiteas ar leithligh ar bhrabús nó ar chaillteanais (má chuirtear i láthair iad), dhá ráiteas ar shreafaí airgid agus dhá ráiteas ar athruithe sa chothromas, agus nótaí a bhaineann leo.

38B I gcásanna áirithe, leanann faisnéis insinte a sholáthraítear sna ráitis airgeadais le haghaidh na tréimhse (na dtréimhsí) roimhe sin de bheith ábhartha sa tréimhse reatha. Cuir i gcás go ndéanann eintiteas mionsonraí maidir le díospóid dhlíthiúil a nochtadh sa tréimhse reatha, a raibh toradh na díospóide sin éiginnte ag deireadh na tréimhse roimhe sin agus fós le réiteach. Féadfaidh úsáideoirí tairbhiú den fhaisnéis a nochtar gurbh ann don éiginnteacht ag deireadh na tréimhse roimhe sin agus den fhaisnéis a nochtar maidir leis na bearta a rinneadh le linn na tréimhse chun an éiginnteacht sin a réiteach.

38C Féadfaidh eintiteas faisnéis chomparáideach de bhreis ar na ráitis airgeadais chomparáideacha íosta a cheanglaítear le IFRSanna a chur i láthair, fad a ullmhaítear an fhaisnéis sin i gcomhréir le IFRSanna. Féadfaidh ceann amháin, nó níos mó, de na ráitis dá dtagraítear i mír 10 a bheith san fhaisnéis chomparáideach sin, ach ní gá tacar iomlán de ráitis airgeadais a bheith inti. Nuair is amhlaidh sin, cuirfidh an t-eintiteas faisnéis ó nótaí gaolmhara i láthair le haghaidh na ráiteas breise sin.

38D Cuir i gcás go bhféadfaidh eintiteas an tríú ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas agus ar ioncam cuimsitheach eile a chur i láthair (lena gcuirtear i láthair an tréimhse reatha, an tréimhse roimhe sin agus aon tréimhse chomparáideach bhreise amháin). Ní cheanglaítear ar an eintiteas, áfach, an tríú ráiteas maidir le staid airgeadais, an tríú ráiteas ar shreafaí airgid ná an tríú ráiteas ar athruithe sa chothromas a chur i láthair (i.e. ráiteas airgeadais comparáideach breise). Ceanglaítear ar an eintiteas an fhaisnéis chomparáideach a bhaineann leis an ráiteas breise sin ar bhrabús nó ar chaillteanas agus ar ioncam cuimsitheach eile a chur i láthair sna nótaí a ghabhann leis na ráitis airgeadais.

39-40 [Scriosta]

40A   Cuirfidh eintiteas an tríú ráiteas maidir le staid airgeadais ag tús na tréimhse roimhe sin i láthair i dteannta na ráiteas airgeadais comparáideach íosta a cheanglaítear le mír 38A más rud é:

40B Sna himthosca a dtugtar tuairisc orthu i mír 40A, cuirfidh eintiteas trí ráiteas maidir le staid airgeadais ag na pointí ama a leanas i láthair:

40C Nuair cheanglaítear ar eintiteas ráiteas breise maidir le staid airgeadais a chur i láthair i gcomhréir le mír 40A, ní mór dó an fhaisnéis a cheanglaítear le míreanna 41–44 agus IAS 8 a nochtadh. Ní gá dó, áfach, na nótaí gaolmhara a ghabhann leis an ráiteas tosaigh maidir le staid airgeadais ag tús na tréimhse roimhe sin a chur i láthair.

40D Is é tús na tréimhse roimhe sin a bheidh ina dháta don ráiteas tosaigh sin maidir le staid airgeadais, gan beann ar cibé acu a chuirtear nó nach gcuirtear faisnéis chomparáideach le haghaidh tréimhsí roimhe sin i láthair i ráitis airgeadais eintitis (mar a cheadaítear i mír 38C).

41   Má athraíonn eintiteas cur i láthair nó aicmiú míreanna ina ráitis airgeadais, athaicmeoidh sé méideanna comparáideacha ach amháin i gcás ina bhfuil an t-athaicmiú dofheidhmithe. Nuair a athaicmíonn eintiteas méideanna comparáideacha, nochtfaidh sé na nithe a leanas (lena n-áirítear ag tús na tréimhse roimhe sin):

42   Nuair atá sé dofheidhmithe méideanna comparáideacha a athaicmiú, nochtfaidh eintiteas na nithe a leanas:

43 Trí inchomparáideacht idirthréimhse na faisnéise a fheabhsú, tugtar cúnamh d’úsáideoirí cinntí eacnamaíocha a dhéanamh, go háirithe trí chaoi a thabhairt don mheasúnú ar threochtaí i bhfaisnéis airgeadais chun críoch réamhaisnéise. In imthosca áirithe, tá sé dofheidhmithe faisnéis chomparáideach a athaicmiú le haghaidh tréimhse áirithe roimhe sin chun comparáideacht leis an tréimhse reatha a bhaint amach. Cuir i gcás go bhféadfaí nár bhailigh eintiteas sonraí sa tréimhse (sna tréimhsí) roimhe sin ar bhealach a thugann caoi don athaicmiú, agus féadfar go mbeidh sé dofheidhmithe an fhaisnéis sin a athchruthú.

44 Leagtar amach le IAS 8 na coigeartuithe ar fhaisnéis chomparáideach a cheanglaítear nuair a athraíonn eintiteas beartas cuntasaíochta nó nuair a cheartaíonn sé earráid.

45   Coinneoidh eintiteas cur i láthair agus aicmiú míreanna sna ráitis airgeadais comhsheasmhach ó thréimhse go tréimhse ach amháin i gcás inarb amhlaidh:

46 D’fhéadfadh fáil nó diúscairt shuntasach, mar shampla, nó athbhreithniú ar chur i láthair na ráiteas airgeadais a thabhairt le fios gur gá na ráitis airgeadais a chur i láthair ar bhealach difriúil. Ní athraíonn eintiteas cur i láthair a ráiteas airgeadais ach amháin má sholáthraíonn an cur i láthair athraithe faisnéis atá níos iontaofa agus níos ábhartha d’úsáideoirí na ráiteas airgeadais agus más dócha go leanfar den struchtúr athraithe, ionas nach gcuirfear isteach ar an inchomparáideacht. Nuair a dhéanann eintiteas athruithe den sórt sin ar an gcur i láthair, athaicmíonn sé a chuid faisnéise comparáidí i gcomhréir le míreanna 41 agus 42.

47 Ceanglaítear leis an gCaighdeán seo nochtaí áirithe sa ráiteas maidir le staid airgeadais nó sa ráiteas (sna ráitis) ar bhrabús nó ar chaillteanas agus ar ioncam cuimsitheach eile, nó sa ráiteas ar athruithe sa chothromas agus ceanglaítear leis nochtadh ar mhíreanna líne eile sna ráitis sin nó sna nótaí. Le IAS 7 Ráiteas ar Shreafaí Airgid leagtar amach ceanglais maidir le cur i láthair faisnéise maidir le sreabhadh airgid.

48 Úsáidtear ciall leathan an téarma ‘nochtadh’ sa Chaighdeán seo uaireanta, lena gcuimsítear míreanna a chuirtear i láthair sna ráitis airgeadais. Ceanglaítear nochtaí le IFRSanna eile freisin. Mura sonraítear a mhalairt in áit éigin eile sa Chaighdeán seo nó in IFRS eile, féadfar nochtaí den sórt sin a dhéanamh sna ráitis airgeadais.

49   Sainaithneoidh eintiteas na ráitis airgeadais go soiléir agus dealóidh sé iad ó fhaisnéis eile sa doiciméad foilsithe céanna sin.

50 Níl feidhm ag IFRSanna ach maidir le ráitis airgeadais, agus ní gá go bhfuil feidhm acu maidir le faisnéis eile a chuirtear i láthair i dtuarascáil bhliantúil, i gcomhdú rialála ná i ndoiciméad eile. Is tábhachtach, dá bhrí sin, go bhféadann úsáideoirí faisnéis a ullmhaítear ag úsáid IFRSanna a dhealú ó fhaisnéis eile a d’fhéadfaidh a bheith úsáideach d’úsáideoirí ach nach bhfuil faoi réir na gceanglas sin.

51   Sainaithneoidh eintiteas gach ráiteas airgeadais agus na nótaí go soiléir. Ina theannta sin, déanfaidh eintiteas an fhaisnéis a leanas a thaispeáint go feiceálach agus a chur in iúl arís nuair is gá sin chun go mbeidh an fhaisnéis a chuirtear i láthair intuigthe:

52 Comhlíonann eintiteas na ceanglais i mír 51 trí cheannteidil iomchuí a chur i láthair le haghaidh leathanach, ráiteas, nótaí, colún agus a leithéide sin. Tá gá le breithiúnas chun a chinneadh cén bealach is fearr faisnéis den sórt sin a chur i láthair. Nuair a chuireann eintiteas na ráitis airgeadais i láthair go leictreonach, mar shampla, ní bhaintear úsáid i gcónaí as leathanaigh ar leithligh; cuireann eintiteas na míreanna thuas i láthair ansin chun a áirithiú gur féidir an fhaisnéis a áirítear sna ráitis airgeadais a thuiscint.

53 Is minic a dhéanann eintiteas ráitis airgeadais níos éasca a thuiscint trí fhaisnéis a chur i láthair ina mílte nó ina milliúin d’aonaid airgeadra thuairiscithe. Is inghlactha sin fad a nochtann an t-eintiteas an leibhéal slánaithe agus nach bhfágann sé faisnéis ábhartha ar lár.

54   Sa ráiteas ar an staid airgeadais áireofar míreanna líne lena gcuirtear na méideanna seo a leanas i láthair:

55   Déanfaidh eintiteas míreanna líne breise (lena n-áirítear trí dhí-chomhiomlánú na míreanna líne a liostaítear i mír 54), ceannteidil agus fo-iomláin a chur i láthair sa ráiteas maidir le staid airgeadais nuair atá cur i láthair den sórt sin ábhartha don tuiscint ar staid airgeadais an eintitis.

55A Nuair a chuireann eintiteas fo-iomláin i láthair i gcomhréir le mír 55, beidh na fo-iomláin sin:

56   Nuair a chuireann eintiteas sócmhainní reatha agus neamhreatha, agus dliteanais reatha agus neamhreatha, i láthair mar aicmithe ar leithligh ina ráiteas maidir le staid airgeadais, ní aicmeoidh sé sócmhainní cánach (dliteanais chánach) iarchurtha mar shócmhainní (dhliteanais) reatha.

57 Ní fhorordaítear leis an gCaighdeán seo an t-ord ná an fhormáid ina gcuireann eintiteas míreanna i láthair. Níl ann ach go liostaítear i mír 54 na míreanna atá éagsúil go leordhóthanach le chéile ó thaobh cineáil nó feidhme gur gá iad a chur i láthair ar leithligh sa ráiteas maidir le staid airgeadais. Anuas air sin:

58 Is ar bhonn measúnaithe ar na nithe a leanas a dhéanann eintiteas breithiúnas an gcuirfidh sé míreanna breise i láthair ar leithligh:

59 Boinn éagsúla tomhais a bheith á n-úsáid le haghaidh aicmí éagsúla sócmhainní, tugann sé sin le fios go bhfuil a gcineál nó a bhfeidhm éagsúil le chéile agus, dá bhrí sin, go gcuireann eintiteas i láthair mar mhíreanna líne ar leithligh iad. Is féidir aicmí éagsúla réadmhaoine, gléasra agus trealaimh a thabhairt ar aghaidh ar costas nó ar méideanna athluacháilte i gcomhréir le IAS 16, mar shampla.

60   Cuirfidh eintiteas sócmhainní reatha agus neamhreatha, agus dliteanais reatha agus neamhreatha, i láthair mar aicmithe ar leithligh ina ráiteas maidir le staid airgeadais i gcomhréir le míreanna 66–76B seachas nuair a sholáthraítear le cur i láthair atá bunaithe ar leachtacht faisnéis atá níos iontaofa agus níos ábhartha. Nuair atá feidhm ag an eisceacht sin, cuirfidh eintiteas gach sócmhainn agus dliteanas i láthair in ord leachtachta.

61   Cibé modh cur i láthair a ghlactar, nochtfaidh eintiteas an méid a bhfuil coinne lena aisghabháil nó lena shocrú i ndiaidh tráth is faide ná 12 mhí le haghaidh gach mír líne sócmhainne agus dliteanais ina dtugtar le chéile méideanna a bhfuil coinne lena n-aisghabháil nó lena socrú:

62 Nuair a sholáthraíonn eintiteas earraí nó seirbhísí laistigh de thimthriall oibriúcháin atá inaitheanta go soiléir, ina ndéantar sócmhainní agus dliteanais reatha agus neamhreatha a aicmiú ar leithligh sa ráiteas maidir le staid airgeadais, tugann an t-aicmiú sin faisnéis úsáideach trí idirdhealú a dhéanamh idir na glansócmhainní a bhíonn i gcúrsaíocht leanúnach mar chaipiteal oibre agus iad siúd a úsáidtear in oibríochtaí fadtéarmacha an eintitis. Cuirtear i dtábhacht leis sin freisin na sócmhainní a bhfuil coinne lena réadú laistigh den timthriall oibriúcháin reatha, agus na dliteanais atá le socrú laistigh den tréimhse chéanna.

63 I gcás eintiteas áirithe, amhail institiúidí airgeadais, ina gcuirtear sócmhainní agus dliteanais i láthair in ord méadaitheach nó laghdaitheach leachtachta, soláthraítear leis an gcur i láthair sin faisnéis atá iontaofa agus níos ábhartha ná cur i láthair reatha/neamhreatha toisc nach soláthraíonn an t-eintiteas earraí nó seirbhísí laistigh de thimthriall oibriúcháin atá inaitheanta go soiléir.

64 Agus mír 60 á cur i bhfeidhm ag eintiteas, ceadaítear dó cuid dá shócmhainní agus dá dhliteanais a chur i láthair ag úsáid aicmiú reatha/neamhreatha agus cuid eile a chur i láthair in ord leachtachta nuair a sholáthraíonn sé sin faisnéis atá iontaofa agus níos ábhartha. D’fhéadfadh gá a bheith le bonn measctha cur i láthair nuair atá oibríochtaí ilghnéitheacha ag eintiteas.

65 Faisnéis maidir le dátaí a bhfuil coinne leo le haghaidh réadú sócmhainní agus dliteanas, tá sí úsáideach chun measúnú a dhéanamh ar leachtacht agus ar shócmhainneacht eintitis. IFRS 7 Ionstraimí Airgeadais: Le nochtaí ceanglaítear nochtadh dátaí aibíochta sócmhainní airgeadais agus dliteanas airgeadais. Áirítear le sócmhainní airgeadais infháltais trádála agus infháltais eile, agus áirítear le dliteanais airgeadais suimeanna iníoctha trádála agus eile. Is úsáideach freisin í faisnéis maidir le dáta ionchasach aisghabhála sócmhainní neamhairgeadaíochta amhail fardail agus dáta ionchasach socraíochta dliteanas amhail forálacha, bíodh sócmhainní agus dliteanais aicmithe mar shócmhainní agus mar dhliteanais reatha nó neamhreatha. Nochtann eintiteas, mar shampla, méid na bhfardal a bhfuil coinne lena n-aisghabháil tráth is faide ná 12 mhí i ndiaidh na tréimhse tuairiscithe.

66   Aicmeoidh eintiteas sócmhainn mar shócmhainn reatha nuair is amhlaidh:

67 Úsáidtear an téarma ‘neamhreatha’ sa Chaighdeán seo chun sócmhainní inláimhsithe, doláimhsithe agus airgeadais de chineál fadtéarmach a chur san áireamh. Ní thoirmeasctar leis úsáid tuairiscí malartacha fad a bheidh an bhrí soiléir.

68 Is é timthriall oibriúcháin eintitis é an méid ama idir sócmhainní a fháil le haghaidh a bpróiseála agus réadú na sócmhainní i bhfoirm airgid thirim nó i gcoibhéisí airgid thirim. Nuair nach bhfuil gnáth-thimthriall oibriúcháin an eintitis inaitheanta go soiléir, glactar leis gur 12 mhí atá ann. Áirítear le sócmhainní reatha sócmhainní (amhail fardail agus infháltais trádála) a dhíoltar, a ídítear nó a réadaítear mar chuid den ghnáth-thimthriall oibriúcháin fiú nuair nach bhfuil coinne leis go réadófar iad laistigh de 12 mhí i ndiaidh na tréimhse tuairiscithe. Áirítear freisin le sócmhainní reatha sócmhainní arna sealbhú go príomha chun críche trádála (is samplaí díobh sin iad roinnt sócmhainní airgeadais a chomhlíonann an sainmhíniú in IFRS 9 ar shócmhainn arna sealbhú lena trádáil) agus an chuid reatha de shócmhainní airgeadais neamhreatha.

69   Aicmeoidh eintiteas dliteanas mar dhliteanas reatha sna cásanna seo a leanas:

70 Tá roinnt dliteanas reatha, amhail suimeanna iníoctha trádála agus roinnt fabhruithe le haghaidh fostaithe agus costais oibriúcháin eile, mar chuid den chaipiteal oibre a úsáidtear i ngnáth-thimthriall oibriúcháin an eintitis. Aicmíonn eintiteas míreanna oibriúcháin den sórt sin mar dhliteanais reatha fiú má tá siad le socrú laistigh de 12 mhí i ndiaidh na tréimhse tuairiscithe. Tá feidhm ag an ngnáth-thimthriall oibriúcháin céanna maidir le haicmiú sócmhainní agus dliteanas eintitis. Nuair nach bhfuil gnáth-thimthriall oibriúcháin an eintitis inaitheanta go soiléir, glactar leis gur 12 mhí atá ann.

71 Ní shocraítear dliteanais reatha eile mar chuid den ghnáth-thimthriall oibriúcháin, ach tá siad le socrú laistigh de dhá mhí dhéag tar éis na tréimhse tuairiscithe nó sealbhaítear iad go príomha chun críche trádála. Is samplaí iad roinnt dliteanas airgeadais a chomhlíonann an sainmhíniú arna shealbhú le trádáil in IFRS 9, rótharraingtí bainc, agus an chuid reatha de dhliteanais airgeadais neamh-reatha, díbhinní iníoctha, cánacha ioncaim agus suimeanna iníoctha eile nach mbaineann le trádáil. Maidir le dliteanais airgeadais lena soláthraítear maoiniú ar bhonn fadtéarmach (i.e. ní cuid den chaipiteal oibre a mbaintear úsáid i ngnáth-thimthriall oibriúcháin an eintitis é) agus nach bhfuil le socrú laistigh de dhá mhí dhéag tar éis na tréimhse tuairiscithe, ní dliteanais neamh-reatha iad, faoi réir mhíreanna 72A – 75.

72 Aicmíonn eintiteas a dhliteanais airgeadais mar dhliteanais reatha nuair atá siad le socrú laistigh de 12 mhí i ndiaidh na tréimhse tuairiscithe, fiú sna cásanna a leanas:

72A Maidir le ceart eintitis socrú dliteanais a chur siar go ceann dhá mhí dhéag ar a laghad tar éis na tréimhse tuairiscithe, ní mór dó bunús a bheith aige agus, mar a léirítear i míreanna 72B – 75, ní mór dó a bheith ann ag deireadh na tréimhse tuairiscithe.

72B An ceart atá ag eintiteas socrú dliteanais a eascraíonn as socrú iasachta a chur siar go ceann dhá mhí dhéag ar a laghad tar éis na tréimhse tuairiscithe, féadfaidh sé a bheith faoi réir chomhlíonadh na gcoinníollacha a shonraítear sa socrú iasachta sin (dá ngairtear ‘cúnaint’ anseo feasta). Chun críocha mhír 69(d) a chur i bhfeidhm, ní mór do na cúnaint sin:

73 Má tá sé de cheart ag an eintiteas, ag deireadh na tréimhse tuairiscithe, oibleagáid a thar-rolladh ar feadh dhá mhí dhéag ar a laghad tar éis na tréimhse tuairiscithe faoi shaoráid iasachta atá ann cheana, aicmítear an oibleagáid mar oibleagáid neamh-reatha, fiú dá mbeadh sí dlite laistigh de thréimhse níos giorra murach sin. Mura bhfuil ceart den sórt sin ag an eintiteas, ní mheasann an t-eintiteas go bhféadfaí an oibleagáid a athmhaoiniú agus aicmíonn sé an oibleagáid mar oibleagáid reatha.

74 Nuair a sháraíonn eintiteas cúnant a bhaineann le socrú iasachta fadtéarmach ar nó roimh dheireadh na tréimhse tuairiscithe leis an éifeacht go mbeidh an dliteanas iníoctha ar éileamh, aicmíonn sé an dliteanas mar dhliteanas reatha, fiú más rud é gur aontaigh an t-iasachtóir, tar éis na tréimhse tuairiscithe agus roimh údarú na ráiteas airgeadais le haghaidh eisiúna, gan íocaíocht a éileamh mar thoradh ar an sárú. Aicmíonn eintiteas dliteanas mar dhliteanas reatha toisc, ag deireadh na tréimhse tuairiscithe, nach bhfuil sé de cheart aige a shocraíocht a chur siar go ceann dhá mhí dhéag ar a laghad tar éis an dáta sin.

75 Aicmíonn eintiteas dliteanas mar dhliteanas neamh-reatha, áfach, má chomhaontaigh an t-iasachtóir faoi dheireadh na tréimhse tuairiscithe tréimhse chairde a chur ar fáil a rachaidh in éag dhá mhí dhéag ar a laghad tar éis na tréimhse tuairiscithe, is féidir leis an eintiteas an sárú a chur ina cheart agus nach féidir leis an iasachtóir aisíocaíocht láithreach a éileamh lena linn.

75A Níl tionchar ag an dóchúlacht go bhfeidhmeoidh eintiteas a cheart chun socrú an dliteanais a chur siar go ceann dhá mhí dhéag ar a laghad tar éis na tréimhse tuairiscithe ar aicmiú dliteanais. Má chomhlíonann dliteanas na critéir i mír 69 maidir le haicmiú mar dhliteanas neamh-reatha, aicmítear é mar dhliteanas neamh-reatha fiú má bheartaíonn an bhainistíocht go socróidh an t-eintiteas an dliteanas laistigh de dhá mhí dhéag tar éis na tréimhse tuairiscithe nó má tá sé ag súil lena leithéid, nó fiú má shocraíonn an t-eintiteas an dliteanas idir deireadh na tréimhse tuairiscithe agus an dáta ar a n-údaraítear na ráitis airgeadais lena n-eisiúint. I gceachtar de na himthosca sin, áfach, d’fhéadfadh sé go mbeadh ar an eintiteas faisnéis a nochtadh maidir le huainiú socraíochta chun a chur ar chumas úsáideoirí a ráitis airgeadais tionchar an dliteanais ar staid airgeadais an eintitis a thuiscint (féach mír 17(c) agus mír 76(d)).

76 Má tharlaíonn na teagmhais seo a leanas idir deireadh na tréimhse tuairiscithe agus an dáta ar a n-údaraítear na ráitis airgeadais lena n-eisiúint, nochtfar na teagmhais sin mar theagmhais neamhchoigeartúcháin i gcomhréir le Teagmhais IAS 10 tar éis na Tréimhse Tuairiscithe:

76ZA   Agus míreanna 69 - 75 á gcur i bhfeidhm, d’fhéadfadh eintiteas dliteanais a eascraíonn as socruithe iasachta a aicmiú mar dhliteanais neamhreatha nuair atá sé de cheart ag an eintitis socraíocht na ndliteanas sin a chur siar faoi réir cúnaint a chomhlíonadh laistigh de dhá mhí dhéag tar éis na tréimhse tuairiscithe (féach mír 72B(b)). Sna cásanna sin, nochtfaidh an t-eintiteas faisnéis sna nótaí lena gcuirtear ar chumas úsáideoirí ráiteas airgeadais tuiscint a fháil ar an riosca go bhféadfadh na dliteanais a bheith inaisíoctha laistigh de dhá mhí dhéag tar éis na tréimhse tuairiscithe, lena n-áirítear:

76A   Chun dliteanas a aicmiú mar dhliteanas reatha nó neamh-reatha, tagraíonn socraíocht d’aistriú chuig an gcontrapháirtí a mbíonn múchadh an dliteanais mar thoradh air. D’fhéadfadh an méid seo a leanas a bheith i gceist leis an aistriú:

76B   Téarmaí dliteanais a d’fhéadfadh a bheith mar thoradh orthu, de rogha an chontrapháirtí, socrú an dliteanais sin trí ionstraimí cothromais dílse an eintitis a aistriú, rud nach ndéanann difear dá aicmiú mar ionstraim airgeadais reatha nó neamh-reatha, más rud é, agus Ionstraimí Airgeadais IAS 32 á gcur i bhfeidhm: Cur i láthair, aicmíonn an t-eintiteas an rogha seo mar ionstraim chothromais, déantar é a aithint ar leithligh ón dliteanas mar chomhpháirt chothromais d’ionstraim chumaisc airgeadais.

77   Nochtfaidh eintiteas, sa ráiteas maidir le staid airgeadais nó sna nótaí, fo-aicmithe breise de na míreanna líne a chuirtear i láthair, arna n-aicmiú ar bhealach is iomchuí d’oibríochtaí an eintitis.

78 Braitheann na mionsonraí a chuirtear i láthair i bhfo-aicmithe ar cheanglais IFRSanna agus ar mhéid, ar chineál agus ar fheidhm na méideanna lena mbaineann. Baineann eintiteas úsáid freisin as na fachtóirí a leagtar amach i mír 58 chun an bonn fo-aicmithe a chinneadh. Is éagsúil iad na nochtaí i gcás gach míre, mar shampla:

79   Nochtfaidh eintiteas an méid a leanas, sa ráiteas maidir le staid airgeadais nó sa ráiteas ar athruithe sa chothromas, nó sna nótaí:

80   Nochtfaidh eintiteas nach bhfuil scairchaipiteal aige, amhail comhpháirtíocht nó iontaobhas, faisnéis atá coibhéiseach leis an bhfaisnéis cheanglaítear le mír 79(a), a thaispeánann athruithe le linn na tréimhse ar gach catagóir úis cothromais, agus na cearta, fabhair agus srianta a bhaineann le gach catagóir úis cothromais.

80A   Má athaicmíodh eintiteas

81A   Cuirfear i láthair sa ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas agus ar ioncam cuimsitheach eile (ráiteas ar ioncam cuimsitheach), i dteannta na ranna brabúis nó caillteanais agus ioncaim chuimsithigh eile:

81B   Cuirfidh eintiteas na míreanna a leanas i láthair, i dteannta na ranna brabúis nó caillteanais agus ioncaim chuimsithigh eile, mar leithdháileadh brabúis nó caillteanais agus ioncaim chuimsithigh eile le haghaidh na tréimhse:

81  [Scriosta]

82   I dteannta míreanna a éilítear le IFRSanna eile, sa roinn brabúis nó caillteanais nó sa ráiteas ar bhrabúis nó ar chaillteanais áireofar míreanna líne lena gcuirtear na méideanna seo a leanas i láthair le haghaidh na tréimhse:

82A   Sa roinn ioncaim chuimsithigh eile, cuirfear míreanna líne i láthair i gcomhair na méideanna le haghaidh thréimhse na nithe a leanas:

83-84 bliana  [Scriosta]

85   Déanfaidh eintiteas míreanna líne breise (lena n-áirítear trí dhí-chomhiomlánú na míreanna líne a liostaítear i mír 82), ceannteidil agus fo-iomláin a chur i láthair sa ráiteas (sna ráitis) ina gcuirtear brabús nó caillteanas agus ioncam cuimsitheach eile i láthair nuair atá cur i láthair den sórt sin ábhartha don tuiscint ar fheidhmíocht airgeadais an eintitis.

85A Nuair a chuireann eintiteas fo-iomláin i láthair i gcomhréir le mír 85, beidh na fo-iomláin sin:

85B Na míreanna líne a réitíonn aon fho-iomlán a chuirtear i láthair i gcomhréir le mír 85 leis na fo-iomláin nó na hiomláin a cheanglaítear in IFRS le haghaidh ráiteas (ráitis) ina gcuirtear brabús nó caillteanas agus ioncam cuimsitheach eile i láthair, cuirfidh eintiteas na hmíreanna líne sin i láthair sa ráiteas (sna ráitis) sin.

86 Ós rud é go bhfuil iarmhairtí na ngníomhaíochtaí agus na n-idirbheart éagsúil a dhéanann eintiteas agus iarmhairtí teagmhas eile éagsúil ó thaobh minicíochta, intuarthachta agus na féidearthachta go mbeidh gnóthachan nó caillteanas ann dá ndroim, tá nochtadh comhpháirteanna feidhmíochta airgeadais ina chuidiú d’úsáideoirí an fheidhmíocht airgeadais a bhaintear amach a thuiscint agus réamh-mheastacháin a dhéanamh ar an bhfeidhmíocht airgeadais amach anseo. Áiríonn eintiteas míreanna líne breise sa ráiteas (sna ráitis) ina gcuirtear brabús nó caillteanas agus ioncam cuimsitheach eile i láthair agus leasaíonn sé na tuairiscí a úsáidtear agus ord na míreanna nuair is gá sin chun eilimintí na feidhmíochta airgeadais a mhíniú. Breithníonn eintiteas fachtóirí lena n-áirítear ábharthacht agus cineál agus feidhm na míreanna ioncaim agus speansais. Féadfaidh institiúid airgeadais na tuairiscí a leasú chun faisnéis a sholáthar atá ábhartha d’oibríochtaí institiúide airgeadais, mar shampla. Ní dhéanann eintiteas míreanna ioncaim agus speansais a fhritháireamh ach amháin i gcás ina gcomhlíontar na critéir i mír 32.

87   Ní chuirfidh eintiteas aon mhír ioncaim ná speansais i láthair mar mhíreanna urghnácha sa ráiteas (sna ráitis) ina gcuirtear brabús nó caillteanas agus ioncam cuimsitheach eile i láthair ná sna nótaí.

88   Déanfaidh eintiteas gach mír ioncaim nó speansais i dtréimhse a aithint i mbrabús nó caillteanas ach amháin i gcás ina gceanglaítear nó ina gceadaítear a mhalairt le IFRS.

89 Sonraítear le roinnt IFRSanna imthosca ina n-aithníonn eintiteas míreanna áirithe lasmuigh de bhrabús nó de chaillteanas le linn na tréimhse reatha. Sonraítear dhá imthoisc den sórt sin le IAS 8: ceartú earráidí agus iarmhairt athruithe ar bheartais chuntasaíochta. Ceanglaítear nó ceadaítear le IFRSanna eile go ndéantar comhpháirteanna d’ioncam cuimsitheach eile a chomhlíonann sainmhíniú an Chreata Choincheapúil ar ioncam nó ar speansas a eisiamh ó bhrabús nó caillteanas (féach mír 7).

90   Nochtfaidh eintiteas an méid cánach ioncaim a bhaineann le gach mír ioncaim chuimsithigh eile, lena n-áirítear coigeartuithe athaicmithe, sa ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas agus ar ioncam cuimsitheach eile nó sna nótaí.

91 Féadfaidh eintiteas míreanna ioncaim chuimsithigh eile a chur i láthair:

92   Nochtfaidh eintiteas coigeartuithe athaicmithe a bhaineann le comhpháirteanna d’ioncam cuimsitheach eile.

93 Sonraítear le IFRSanna eile cibé acu agus cén uair a athaicmítear nó nach n-athaicmítear méideanna a aithníodh in ioncam cuimsitheach eile roimhe sin. Tagraítear sa Chaighdeán seo d’athaicmithe den sórt sin mar choigeartuithe athaicmithe. Áirítear coigeartú athaicmithe leis an gcomhpháirt ghaolmhar d’ioncam cuimsitheach eile sa tréimhse ina n-athaicmítear an coigeartú chuig brabús nó caillteanas. D’fhéadfadh sé gur aithníodh na méideanna sin in ioncam cuimsitheach eile mar ghnóthachain neamhréadaithe sa tréimhse reatha nó i dtréimhsí roimhe sin. Ní mór na gnóthachain neamhréadaithe sin a asbhaint ó ioncam cuimsitheach eile sa tréimhse ina n-athaicmítear na gnóthachain neamhréadaithe chuig brabús nó caillteanas ionas nach n-áireofar faoi dhó iad in ioncam cuimsitheach iomlán.

94 Féadfaidh eintiteas coigeartuithe athaicmithe a chur i láthair sa ráiteas (sna ráitis) ar bhrabús nó ar chaillteanas agus ar ioncam cuimsitheach eile nó sna nótaí. Eintiteas a chuireann coigeartuithe athaicmithe i láthair sna nótaí, cuireann sé na míreanna ioncaim chuimsithigh eile i láthair i ndiaidh aon choigeartú athaicmithe a bhaineann leo.

95 Eascraíonn coigeartuithe athaicmithe as diúscairt oibríochta eachtraí (féach IAS 21), mar shampla, agus nuair a dhéanann roinnt sreafaí airgid réamhaisnéise fálaithe difear do bhrabús nó do chaillteanas (féach mír 6.5.11(d) de IFRS 9 i ndáil le fáluithe ar an sreabhadh airgid).

96 Ní eascraíonn coigeartuithe athaicmithe as athruithe ar bharrachas athluachála a aithnítear i gcomhréir le IAS 16 nó IAS 38 ná as atomhais ar phleananna sochar sainithe a aithnítear i gcomhréir le IAS 19. Aithnítear na comhpháirteanna sin in ioncam cuimsitheach eile agus ní athaicmítear iad chuig brabús nó caillteanas i dtréimhsí ina dhiaidh sin. Féadfar athruithe ar bharrachas athluachála a aistriú chuig tuilleamh coimeádta i dtréimhsí ina dhiaidh sin de réir mar a úsáidtear an tsócmhainn nó nuair a dhí-aithnítear í (féach IAS 16 agus IAS 38). I gcomhréir le IFRS 9, ní thagann coigeartuithe athaicmithe chun cinn más é an toradh atá ar an sreabhadh airgid a bheith á fhálú nó ar amluach scair-rogha a bheith á chur san áireamh (nó eilimint réamhcheaptha de chonradh réamhcheaptha a bheith á cur san áireamh nó bonn airgeadra eachtraigh an raoin difríochta ionstraime airgeadais a bheith á chur san áireamh) go bhfuil méideanna ann a bhaintear den chúlchiste fálaithe ar an sreabhadh airgid nó de ghné ar leithligh den chaipiteal gnáthscaireanna, faoi seach, agus go n-áirítear go díreach iad leis an gcostas tosaigh nó le suim eile ghlanluacha sócmhainne nó dliteanais. Aistrítear na méideanna sin go díreach chuig sócmhainní nó dliteanais.

97   Nuair atá míreanna ioncaim nó speansais ábhartha, nochtfaidh eintiteas a gcineál agus a méid ar leithligh.

98 Áirítear na nithe a leanas le himthosca as a n-eascraíonn nochtadh míreanna ioncaim agus speansais ar leithligh:

99   Déanfaidh eintiteas anailís ar speansais a aithnítear i mbrabús nó i gcaillteanas a chur i láthair ag úsáid aicmiú bunaithe ar a gcineál nó a bhfeidhm laistigh den eintiteas, cibé ceann acu a sholáthraíonn faisnéis atá iontaofa agus níos ábhartha.

100 Moltar d’eintitis an anailís i mír 99 a chur i láthair sa ráiteas (sna ráitis) ina gcuirtear brabús nó caillteanas agus ioncam cuimsitheach eile i láthair.

101 Fo-aicmítear speansais chun comhpháirteanna feidhmíochta airgeadais a d’fhéadfaidh a bheith éagsúil i dtéarmaí minicíochta, intuarthachta agus na féidearthachta go mbeidh gnóthachan nó caillteanas ann dá ndroim a chur i dtábhacht. Soláthraítear an anailís sin i gceann amháin de dhá fhoirm.

102 Is é an chéad fhoirm anailíse é modh an ‘chineál speansais’. Comhiomlánaíonn eintiteas speansais laistigh de bhrabús nó de chaillteanas de réir a gcineáil (dímheas, ceannacháin ábhar, costais iompair, sochair fostaithe agus costais fógraíochta, mar shampla), agus ní leithdháileann sé iad i measc feidhmeanna laistigh den eintiteas. D’fhéadfadh an modh sin a bheith éasca a chur i bhfeidhm toisc nach gá aon speansas a leithdháileadh ar aicmithe feidhmiúla. Seo a leanas sampla d’aicmiú ina n-úsáidtear modh an chineál speansais:

103 Is é an dara foirm anailíse é an modh ‘feidhme speansais’ nó modh an ‘chostais díolachán’ ina n-aicmítear speansais de réir a bhfeidhme mar chuid den chostas díolachán nó de chostais gníomhaíochtaí dáileacháin nó riaracháin, mar shampla. Ar a laghad, nochtann eintiteas a chostas díolachán ar leithligh ó speansais eile faoin modh sin. Féadann an modh sin faisnéis níos ábhartha a sholáthar d’úsáideoirí ná an fhaisnéis a sholáthraítear le haicmiú speansas de réir cineáil, ach féadfar gurb éigean leithdháiltí treallacha a dhéanamh chun costais a leithdháileadh ar fheidhmeanna agus go mbeidh breithiúnas suntasach i gceist leis. Seo a leanas sampla d’aicmiú ina n-úsáidtear an modh feidhme speansais:

104   Déanfaidh eintiteas a aicmíonn speansais de réir feidhme faisnéis bhreise a nochtadh maidir le cineál na speansas, lena n-áirítear speansas dímheasa agus amúchta agus speansas sochar fostaithe.

105 Is ar fhachtóirí stairiúla agus tionscail agus ar chineál an eintitis a bhraitheann sé cé acu ceann a roghnaítear, an modh feidhme speansais nó modh an chineál speansais. Tugann an dá mhodh léiriú ar na costais sin a d’fhéadfadh athrú, go díreach nó go hindíreach, de réir leibhéal díolacháin nó táirgeachta an eintitis. Ós rud é go bhfuil fiúntas sa dá mhodh cur i láthair le haghaidh cineálacha éagsúla eintiteas, ceanglaítear leis an gCaighdeán seo go roghnaíonn an lucht bainistíochta an cur i láthair atá iontaofa agus níos ábhartha. De bhrí go bhfuil faisnéis maidir le cineál na speansas úsáideach, áfach, chun sreafaí airgid todhchaí a thuar, ceanglaítear nochtadh breise nuair a úsáidtear an t-aicmiú feidhme speansais. I mír 104, tá an bhrí chéanna le ‘sochair fostaithe’ agus atá leis in IAS 19.

106   Cuirfidh eintiteas ráiteas ar athruithe sa chothromas i láthair mar a cheanglaítear le mír 10. Áirítear an fhaisnéis a leanas sa ráiteas ar athruithe sa chothromas:

106A   I gcás gach gné den chaipiteal gnáthscaireanna, cuirfidh eintiteas anailís ar ioncam cuimsitheach eile i láthair de réir míre sa ráiteas ar athruithe sa chothromas nó sna nótaí (féach mír 106(d)(ii)).

107   Déanfaidh eintiteas an méid díbhinní a aithnítear mar dháileacháin ar úinéirí le linn na tréimhse, agus an méid gaolmhar díbhinní in aghaidh na scaire, a chur i láthair sa ráiteas ar athruithe sa chothromas nó sna nótaí.

108 I mír 106, áirítear leis na gnéithe den chaipiteal gnáthscaireanna, mar shampla, gach aicme de chothromas ranníoctha, iarmhéid carnach gach aicme d’ioncam cuimsitheach eile agus tuilleamh coimeádta.

109 Tá athruithe ar chothromas eintitis idir tús agus deireadh na tréimhse tuairiscithe ina léiriú ar an méadú nó ar an laghdú ar a ghlansócmhainní le linn na tréimhse. Ach amháin i gcás athruithe a leanann as idirbhearta le húinéirí ina gcáil mar úinéirí (amhail ranníocaíochtaí cothromais, athfháil ionstraimí cothromais dílse an eintitis agus díbhinní) agus as costais idirbhirt a bhaineann go díreach le hidirbhearta den sórt sin, léirítear leis an athrú foriomlán ar chothromas le linn tréimhse an méid iomlán ioncaim agus speansais, lena n-áirítear gnóthachain agus caillteanais, arna nginiúint ag gníomhaíochtaí an eintitis le linn na tréimhse sin.

110 Ceanglaítear le IAS 8 go ndéanann coigeartuithe athaicmithe athruithe ar bheartais chuntasaíochta, a mhéid is infheidhmithe, seachas nuair a cheanglaítear a mhalairt leis na forálacha aistrithe in IFRS eile. Ceanglaítear le IAS 8 freisin go ndéantar athráitis go cúlghabhálach chun earráidí a cheartú, a mhéid is infheidhmithe. Níl coigeartuithe cúlghabhálacha ná athráitis chúlghabhálacha ina n-athruithe ar chothromas ach ina gcoigeartuithe ar iarmhéid tuillimh choimeádta atá le tabhairt ar aghaidh, seachas nuair a cheanglaítear le IFRS go ndéantar coigeartú cúlghabhálach ar ghné eile den chaipiteal gnáthscaireanna. Ceanglaítear le mír 106(b) go nochtar sa ráiteas ar athruithe sa chothromas an coigeartú iomlán ar gach gné den chaipiteal gnáthscaireanna atá de thoradh athruithe ar bheartais chuntasaíochta agus, ar leithligh uaidh sin, de thoradh ceartuithe earráidí. Nochtar na coigeartuithe sin le haghaidh gach tréimhse roimhe sin agus le haghaidh thús na tréimhse.

111 Tugann faisnéis maidir le sreabhadh airgid bonn d’úsáideoirí ráiteas airgeadais measúnú a dhéanamh ar chumas an eintitis airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim a ghiniúint agus ar an ngá atá ag an eintiteas na sreafaí airgid sin a úsáid. Leagtar amach le IAS 7 ceanglais maidir le cur i láthair agus nochtadh faisnéise maidir le sreabhadh airgid.

112   Sna nótaí sin:

113   Cuirfidh eintiteas nótaí i láthair ar bhealach córasach, a mhéid is infheidhmithe. Agus bealach córasach á chinneadh, breithneoidh an t-eintiteas an iarmhairt ar shothuigtheacht agus inchomparáideacht a ráiteas airgeadais. Gach ítim sna ráitis maidir le staid airgeadais agus sa ráiteas (sna ráitis) ar bhrabús nó ar chaillteanas agus ar ioncam cuimsitheach eile, agus sna ráitis ar athruithe sa chothromas agus ar shreafaí airgid, déanfaidh eintiteas crostagairt d’aon fhaisnéis sna nótaí a bhaineann leo.

114 Áirítear an méid a leanas ar shamplaí d’ordú nó de ghrúpáil chórasach na nótaí:

115 [Scriosta]

116 Féadfaidh eintiteas nótaí ina soláthraítear faisnéis maidir le bonn ullmhúcháin na ráiteas airgeadais agus maidir leis na beartais shonracha chuntasaíochta a chur i láthair mar roinn ar leithligh sna ráitis airgeadais.

117   Déanfaidh eintiteas faisnéis ábhartha maidir le beartas cuntasaíochta (féach mír 7) a nochtadh. Tá faisnéis maidir le beartas cuntasaíochta ábhartha más féidir coinne a bheith leis go réasúnta, nuair a bhreithnítear an fhaisnéis in éineacht le faisnéis eile atá san áireamh i ráitis airgeadais eintitis, go bhféadfaidh sí tionchar a imirt ar chinntí a dhéanann príomhúsáideoirí ráiteas airgeadais ilchuspóireach ar bhonn na ráiteas airgeadais sin.

117A Is faisnéis neamhábhartha faisnéis maidir le beartas cuntasaíochta a bhaineann le hidirbhearta neamhábhartha nó le himeachtaí nó coinníollacha eile agus ní gá an fhaisnéis sin a nochtadh. D’fhéadfadh faisnéis maidir le beartas cuntasaíochta a bheith ábhartha mar sin féin i ngeall ar chineál na n-idirbheart gaolmhar nó ar imeachtaí nó coinníollacha eile, fiú más méideanna neamhábhartha iad na méideanna. Ní faisnéis ábhartha í an fhaisnéis uile maidir le beartas cuntasaíochta a bhaineann le hidirbhearta ábhartha le himeachtaí nó coinníollacha eile, áfach.

117B Meastar gur faisnéis ábhartha atá san fhaisnéis maidir le beartas cuntasaíochta más rud é go mbeadh gá ag úsáideoirí ráiteas airgeadais de chuid eintitis léi chun faisnéis ábhartha eile sna ráitis airgeadais a thuiscint. Mar shampla, is dócha go mbreithneoidh eintiteas go bhfuil faisnéis maidir le beartas cuntasaíochta ábhartha dá ráitis airgeadais má bhaineann an fhaisnéis sin le hidirbhearta ábhartha nó le himeachtaí nó coinníollacha eile agus sna cásanna seo a leanas:

117C Le faisnéis maidir le beartas cuntasaíochta lena ndírítear ar an gcaoi ar chuir eintiteas ceanglais IFRSanna i bhfeidhm ar a chúinsí féin, soláthraítear faisnéis eintiteas-shonrach atá níos úsáidí d’úsáideoirí ráiteas airgeadais ná faisnéis chaighdeánaithe, nó faisnéis nach ndéanann ach ceanglais IFRSanna a dhúbailt nó a achoimriú.

117D Má nochtann eintiteas faisnéis neamhábhartha maidir le beartas cuntasaíochta, ní dhéanfar faisnéis ábhartha maidir le beartas cuntasaíochta a theimhliú leis an bhfaisnéis sin.

117E Le conclúid ó eintiteas gur faisnéis neamhábhartha atá i bhfaisnéis maidir le beartas cuntasaíochta ní dhéanfar difear do na ceanglais ghaolmhara maidir le nochtadh a leagtar amach in IFRSanna eile.

118 [Scriosta]

119 [Scriosta]

120 [Scriosta]

121 [Scriosta]

122   Nochtfaidh eintiteas, in éineacht le faisnéis ábhartha maidir le beartas cuntasaíochta nó nótaí eile, na breithiúnais, seachas iad sin a mbaineann meastacháin leo (féach mír 125), atá déanta ag an lucht bainistíochta agus beartais chuntasaíochta an eintitis á gcur i bhfeidhm acu, agus a bhfuil an tionchar is suntasaí acu ar na méideanna a aithnítear sna ráitis airgeadais.

123 Agus beartais chuntasaíochta an eintitis á gcur i bhfeidhm aige, déanann an lucht bainistíochta breithiúnais áirithe, seachas iad siúd lena mbaineann meastacháin, a fhéadann difear suntasach a dhéanamh do na méideanna a aithníonn sé ina ráitis airgeadais. Déanann an lucht bainistíochta breithiúnais agus na nithe a leanas á gcinneadh aige, mar shampla:

124 Ceanglaítear le IFRSanna eile roinnt de na nochtaí a dhéantar i gcomhréir le mír 122. Ceanglaítear le IFRS 12 Nochtadh Leasanna in Eintitis Eile, mar shampla, go nochtfaidh eintiteas na breithiúnais a rinne sé agus é á chinneadh cibé acu a rialaíonn nó nach rialaíonn sé eintiteas eile. Ceanglaítear le IAS 40 Réadmhaoin Infheistíochta go nochtfar na critéir a d’fhorbair an t-eintiteas chun idirdhealú a dhéanamh idir réadmhaoin infheistíochta agus réadmhaoin úinéir-áitithe, agus idir sin agus réadmhaoin arna sealbhú lena díol i ngnáthchúrsa gnó, nuair is deacair réadmhaoin a aicmiú.

125   Nochtfaidh eintiteas faisnéis maidir leis na toimhdí a dhéanann sé faoin todhchaí, agus foinsí móra eile éiginnteachta meastacháin ag deireadh na tréimhse tuairiscithe, lena mbaineann riosca suntasach go ndéanfar coigeartú ábhartha dá dtoradh ar shuimeanna glanluacha sócmhainní agus dliteanas sa chéad bhliain airgeadais eile. I leith na sócmhainní agus na ndliteanas sin, áireofar leis na nótaí mionsonraí maidir leis na nithe a leanas:

126 Chun suimeanna glanluacha roinnt sócmhainní agus dliteanas a chinneadh, is gá meastachán a dhéanamh ar na hiarmhairtí a bheadh ag teagmhais éiginnte sa todhchaí ar na sócmhainní agus na dliteanais sin ag deireadh na tréimhse tuairiscithe. In éagmais margadhphraghsanna a breithníodh le déanaí, mar shampla, tá gá le meastacháin atá dírithe ar an todhchaí chun tomhas a dhéanamh ar an méid in-aisghabhála d’aicmí réadmhaoine, gléasra agus trealaimh, ar an iarmhairt ag dífheidhmeacht teicneolaíochta ar fhardail, ar fhorálacha faoi réir an toraidh a bheidh ann amach anseo ar dhlíthíocht atá idir lámha agus ar dhliteanais sochar fostaithe fhadtéarmacha amhail oibleagáidí pinsin. Bainteach leis na meastacháin sin tá toimhdí maidir le míreanna amhail an coigeartú riosca ar shreafaí airgid nó rátaí lascaine, athruithe amach anseo ar thuarastail agus athruithe amach anseo ar phraghsanna a dhéanann difear do chostais eile.

127 Baineann na toimhdí agus na foinsí eile éiginnteachta meastacháin a nochtar i gcomhréir le mír 125 leis na meastacháin lena gceanglaítear na breithiúnais is deacra, is suibiachtúla nó is casta a dhéanfaidh an lucht bainistíochta. Dá líonmhaire na hathraithigh agus na toimhdí a dhéanann difear don réiteach a d’fhéadfadh a bheith ann amach seo ar na héiginnteachtaí, is ea is suibiachtúla agus is casta na breithiúnais sin, agus méadaíonn dá réir, de ghnáth, ar an bhféidearthacht go ndéanfar coigeartú ábhartha iarmhartach ar shuimeanna glanluacha sócmhainní agus dliteanas.

128 Ní cheanglaítear na nochtaí i mír 125 le haghaidh sócmhainní ná dliteanais a mbaineann riosca suntasach leo go n-athrófar a suimeanna glanluacha go hábhartha laistigh den chéad bhliain airgeadais eile más amhlaidh, ag deireadh na tréimhse tuairiscithe, go dtomhaistear ar luach cóir iad bunaithe ar phraghas arna lua i margadh gníomhach le sócmhainn nó le dliteanas atá comhionann leo. D’fhéadfadh athrú ábhartha teacht ar luachanna córa den sórt sin laistigh den chéad bhliain airgeadais eile, ach ní eascródh na hathruithe sin as toimhdí ná as foinsí eile éiginnteachta meastacháin ag deireadh na tréimhse tuairiscithe.

129 Cuireann eintiteas na nochtaí i mír 125 i láthair ar bhealach a chuidíonn le húsáideoirí ráiteas airgeadais tuiscint a fháil ar na breithiúnais a dhéanann an lucht bainistíochta maidir leis an todhchaí agus maidir le foinsí eile éiginnteachta meastacháin. Bíonn cineál agus méid na faisnéise a sholáthraítear éagsúil de réir chineál na toimhde agus imthosca eile. Is samplaí iad seo a leanas de na cineálacha nochta a dhéanann eintiteas:

130 Ní cheanglaítear leis an gCaighdeán seo go nochtfaidh eintiteas faisnéis bhuiséid ná réamhaisnéisí buiséid agus na nochtaí i mír 125 á ndéanamh aige.

131 Bíonn sé dofheidhmithe uaireanta nochtadh a dhéanamh ar mhéid na n-iarmhairtí a d’fhéadfadh a bheith ag toimhde nó ag foinse eile éiginnteachta meastacháin ag deireadh na tréimhse tuairiscithe. I gcásanna den sórt sin, nochtann an t-eintiteas go bhféadfadh sé tarlú go réasúnta, ar bhonn an eolais atá ann faoi láthair, go mbeadh gá le coigeartú ábhartha ar shuim ghlanluacha na sócmhainne nó an dliteanais dá ndéantar difear mar gheall ar thorthaí laistigh den chéad bhliain airgeadais eile a bheith éagsúil leis an toimhde. I ngach cás, nochtann an t-eintiteas cineál agus suim ghlanluacha na sócmhainne sonraí nó an dliteanais shonraigh (nó aicme sócmhainní nó dliteanas) dá ndéanann an toimhde difear.

132 Na nochtaí i mír 122 ar bhreithiúnais áirithe a rinne an lucht bainistíochta le linn dó beartais chuntasaíochta an eintitis a chur i bhfeidhm, ní bhaineann siad leis na nochtaí ar fhoinsí éiginnteachta meastacháin i mír 125.

133 Ceanglaítear le IFRSanna eile go nochtfar roinnt de na toimhdí a cheanglófaí i gcomhréir le mír 125 ina mhalairt de chás. Ceanglaítear le IAS 37, mar shampla, in imthosca sonraithe, go nochtfar toimhdí móra maidir le teagmhais sa todhchaí a dhéanann difear d’aicmí forálacha. Ceanglaítear le IFRS 13 Tomhas Luach Cóir go nochtfar toimhdí suntasacha (lena n-áirítear an teicníc (na teicnící) luachála agus na hionchuir) a úsáideann an t-eintiteas nuair a thomhaiseann sé luacha córa sócmhainní agus dliteanas arna sealbhú ar luach cóir.

134   Nochtfaidh eintiteas faisnéis a chuireann ar chumas úsáideoirí a ráiteas airgeadais meastóireacht a dhéanamh ar chuspóirí, ar bheartais agus ar phróisis an eintitis chun caipiteal a bhainistiú.

135 Chun mír 134 a chomhlíonadh, nochtann an t-eintiteas na nithe a leanas:

136 Féadfaidh eintiteas caipiteal a bhainistiú ar roinnt bealaí agus a bheith faoi réir roinnt ceanglais chaipitil éagsúla. Féadfar eintitis a dhéanann gníomhaíochtaí árachais agus baincéireachta a áireamh in ilchuideachta, mar shampla, agus féadfaidh na heintitis sin oibriú i roinnt dlínsí. I gcás nochtadh comhiomlán ar cheanglais chaipitil agus ar conas a bhainistítear caipiteal, nuair nach soláthródh sé sin faisnéis úsáideach nó nuair a shaobhann sé an tuiscint atá ag úsáideoir ráitis airgeadais ar acmhainní caipitil eintitis, nochtfaidh an t-eintiteas faisnéis ar leithligh le haghaidh gach ceanglais chaipitil a bhfuil an t-eintiteas faoina réir.

136A   I gcás ionstraimí airgeadais indíola a aicmítear mar ionstraimí cothromais, nochtfaidh eintiteas na nithe a leanas (a mhéid nach nochtar in áit éigin eile iad):

137   Nochtfaidh eintiteas na nithe a leanas sna nótaí:

138   Nochtfaidh eintiteas na nithe a leanas, mura nochtar in áit éigin eile iad i bhfaisnéis a fhoilsítear in éineacht leis na ráitis airgeadais:

139 Cuirfidh eintiteas an Caighdeán seo i bhfeidhm maidir le tréimhsí bliantúla dar tús an 1 Eanáir 2009 nó ina dhiaidh sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Má ghlacann eintiteas an Caighdeán seo maidir le tréimhse níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin.

139A Leasaíodh mír 106 le IAS 27 (arna leasú in 2008). Cuirfidh eintiteas an leasú sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dar tús an 1 Iúil 2009 nó ina dhiaidh sin. Má chuireann eintiteas IAS 27 (arna leasú in 2008) i bhfeidhm le haghaidh tréimhse níos luaithe, cuirfear an leasú i bhfeidhm le haghaidh na tréimhse níos luaithe sin. Cuirfear an leasú i bhfeidhm go cúlghabhálach.

139B Le hIonstraimí Airgeadais Indíola agus Oibleagáidí a Eascraíonn as Leachtú (Leasuithe ar IAS 32 agus IAS 1), arna eisiúint i mí Feabhra 2008, leasaíodh mír 138 agus cuireadh míreanna 8A, 80A agus 136A inti. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dár tús an 1 Eanáir 2009 nó dá éis sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann eintiteas na leasuithe i bhfeidhm maidir le tréimhse níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin agus cuirfidh sé na leasuithe gaolmhara ar IAS 32, IAS 39, IFRS 7 agus IFRIC 2 Scaireanna Comhaltaí in Eintitis Chomharchumainn agus Ionstraimí Comhchosúla i bhfeidhm an tráth céanna.

139C Le Feabhsuithe ar IFRSanna, arna eisiúint i mí na Bealtaine 2008, leasaíodh míreanna 68 agus 71. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dár tús an 1 Eanáir 2009 nó dá éis sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhse níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin.

139D [Arna scriosadh]

139E [Scriosta]

139F Le Feabhsuithe ar IFRSanna, arna eisiúint i mí na Bealtaine 2010, leasaíodh míreanna 106 agus 107 agus cuireadh mír 106A leis. Cuirfidh an t-eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh na dtréimhsí bliantúla tuairiscithe dar tús an 1 Eanáir 2011 nó ina dhiaidh sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe.

139G [Scriosta]

139H Le IFRS 10 agus IFRS 12, arna n-eisiúint i mí na Bealtaine 2011, leasaíodh míreanna 4, 119, 123 agus 124. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm nuair a chuireann sé IFRS 10 agus IFRS 12 i bhfeidhm.

139I Le IFRS 13, arna eisiúint i mí na Bealtaine 2011, leasaíodh míreanna 128 agus 133. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm nuair a chuireann sé IFRS 13 i bhfeidhm.

139J Le Cur i láthair míreanna ioncaim Chuimsithigh Eile (Leasuithe ar IAS 1), arna eisiúint i mí an Mheithimh 2011, leasaíodh míreanna 7, 10, 82, 85–87, 90, 91, 94, 100 agus 115, cuireadh míreanna 10A, 81A, 81B agus 82A leis, agus scriosadh míreanna 12, 81, 83 agus 84. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dár tús an 1 Iúil 2012 nó dá éis sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhse níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin.

139K Le IAS 19 Sochair Fostaithe (arna leasú i mí an Mheithimh 2011) leasaíodh an sainmhíniú ar ‘ioncam cuimsitheach eile’ i mír 7 agus mír 96. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm nuair a chuireann sé IAS 19 (arna leasú i mí an Mheithimh 2011) i bhfeidhm.

139L Le Timthriall Feabhsuithe Bliantúla 2009–2011, arna eisiúint i mí na Bealtaine 2012, leasaíodh míreanna 10, 38 agus 41, scriosadh míreanna 39–40 agus cuireadh míreanna 38A–38D agus 40A–40D leis. Cuirfidh eintiteas an leasú sin i bhfeidhm go cúlghabhálach i gcomhréir le IAS 8 Beartais Chuntasaíochta, Athruithe ar Mheastacháin Chuntasaíochta agus Earráidí Cuntasaíochta le haghaidh tréimhsí bliantúla dar tús an 1 Eanáir 2013 nó ina dhiaidh sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann eintiteas an leasú sin i bhfeidhm maidir le tréimhse níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin.

139M [Scriosta]

139N Le IFRS 15 Ioncam ó Chonarthaí le Custaiméirí, arna eisiúint i mí na Bealtaine 2014, leasaíodh mír 34. Cuirfidh eintiteas an leasú sin i bhfeidhm nuair a chuireann sé IFRS 15 i bhfeidhm.

139O Le IFRS 9, arna eisiúint i mí Iúil 2014, leasaíodh míreanna 7, 68, 71, 82, 93, 95, 96, 106 agus 123 agus scriosadh míreanna 139E, 139G agus 139M. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm agus IFRS 9 á chur i bhfeidhm aige.

139P Le Tionscnamh Nochta (Leasuithe ar IAS 1), arna eisiúint i mí na Nollag 2014, leasaíodh míreanna 10, 31, 54–55, 82A, 85, 113–114, 117, 119 agus 122, cuireadh míreanna 30A, 55A agus 85A–85B leis agus scriosadh míreanna 115 agus 120. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dar tús an 1 Eanáir 2016 nó dá éis sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Ní cheanglaítear ar eintitis an fhaisnéis a nochtadh cheanglaítear le míreanna 28–30 de IAS 8 i ndáil leis na leasuithe sin.

139Q Le IFRS 16 Léasanna, arna eisiúint i mí Eanáir 2016, leasaíodh mír 123. Cuirfidh eintiteas an leasú sin i bhfeidhm nuair a chuireann sé IFRS 16 i bhfeidhm.

139R Le IFRS 17, arna eisiúint i mBealtaine 2017, leasaíodh míreanna 7, 54 agus 82. Le Leasuithe ar IFRS 17, arna n-eisiúint i mí an Mheithimh 2020, leasaíodh mír 54 tuilleadh. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm agus IFRS 17 á chur i bhfeidhm aige.

139S Le Leasuithe ar Thagairtí don Chreat Coincheapúil i gCaighdeáin IFRS, arna eisiúint in 2018, leasaíodh míreanna 7, 15, 19–20, 23–24, 28 agus 89. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dar tús an 1 Eanáir 2020 nó ina dhiaidh sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe má chuireann an t-eintiteas i bhfeidhm an tráth céanna nó níos luaithe na leasuithe uile a rinneadh i Leasuithe ar Thagairtí don Chreat Coincheapúil i gCaighdeáin IFRS. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin ar IAS 1 i bhfeidhm go cúlghabhálach i gcomhréir le IAS 8 Beartais Chuntasaíochta, Athruithe i Meastacháin Chuntasaíochta agus in Earráidí Cuntasaíochta. Má chinneann eintiteas, áfach, go mbeadh an cur i bhfeidhm cúlghabhálach sin dofheidhmithe nó go mbainfeadh costas nó iarracht mhíchuí leis, cuirfidh sé na leasuithe ar IAS 1 i bhfeidhm faoi threoir mhíreanna 23–28, 50–53 agus 54F de IAS 8.

139T Leis an Sainmhíniú ar ‘Ábhartha’ (Leasuithe ar IAS 1 agus IAS 8), a eisíodh i mí Dheireadh Fómhair 2018, leasaíodh mír 7 de IAS 1 agus mír 5 de IAS 8, agus scriosadh mír 6 de IAS 8. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm go hionchasach le haghaidh tréimhsí bliantúla dar tús an 1 Eanáir 2020 nó ina dhiaidh sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann an t-eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhse níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin.

139U  Aicmiú Dliteanas mar Dhliteanais Reatha nó Neamh-reatha, a eisíodh in Eanáir 2020 míreanna 69, 73, 74 agus 76 a leasaíodh agus a cuireadh isteach míreanna 72A, 75A, 76A agus 76B. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí tuairiscithe bliantúla dar tús an 1 Eanáir 2024 nó ina dhiaidh sin go cúlghabhálach i gcomhréir le IAS 8. Ceadaítear iarratas níos luaithe. Má chuireann eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm ar feadh tréimhse níos luaithe tar éis Dliteanais Neamhreatha le Cúnaint a eisiúint (féach mír 139W), cuirfidh sé Dliteanais Neamh-reatha le Cúnaint i bhfeidhm don tréimhse sin freisin. Má chuireann eintiteas Aicmiú Dliteanas mar Dhliteanais Reatha nó Neamhreatha i bhfeidhm le haghaidh tréimhse níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin.

139V Le Nochtadh Beartas Cuntasaíochta, a eisíodh i mí Feabhra 2021, leasaíodh míreanna 7, 10, 114, 117 agus 122, cuireadh míreanna 117A-117E isteach agus scriosadh míreanna 118, 119 agus 121. Leasaíodh Ráiteas Cleachtais 2 de chuid IFRS Breithiúnais Ábharthachta a Thabhairt freisin. Cuirfidh eintiteas na leasuithe ar IAS 1 i bhfeidhm le haghaidh na dtréimhsí bliantúla tuairiscithe dar tús an 1 Eanáir 2023 nó ina dhiaidh sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann an t-eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhse níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin.

139W Le Dliteanais Neamhreatha le Cúnaint, a eisíodh i mí Dheireadh Fómhair 2022, leasaíodh míreanna 60, 71, 72A, 74 agus 139U agus cuireadh míreanna 72B agus 76ZA leis. Cuirfidh eintiteas an méid seo a leanas i bhfeidhm:

140 Cuirtear an Caighdeán seo in ionad IAS 1 Cur i láthair Ráiteas Airgeadais, arna athbhreithniú in 2003, arna leasú in 2005.

1 Is é is cuspóir don chaighdeán seo an cur chuige cuntasaíochta a fhorordú le haghaidh fardal. Príomh-shaincheist cuntasaíochta fardal is ea méid an chostais atá le haithint mar shócmhainn agus le tabhairt ar aghaidh go dtí go n-aithneofar na hioncaim ghaolmhara. Leis an gCaighdeán seo, soláthraítear treoraíocht maidir le costas a chinneadh agus a aithint ina dhiaidh sin mar speansas, lena n-áirítear aon díluacháil go dtí an glanluach inréadaithe. Soláthraítear treoraíocht leis freisin maidir leis na foirmlí costais a úsáidtear chun costais a shannadh d’fhardail.

2   Tá feidhm ag an gCaighdeán seo maidir le gach fardal, seachas:

3   Níl feidhm ag an gCaighdeán seo maidir leis an tomhas ar fhardail arna sealbhú ag:

4 Déantar na fardail dá dtagraítear i mír 3(a) a thomhas ag glanluach inréadaithe ag céimeanna áirithe den táirgeadh. Tarlaíonn sin, mar shampla, nuair a dhéantar barra talmhaíochta a bhuain nó mianraí a eastóscadh agus nuair atá a ndíol cinnte faoi chonradh réamhcheaptha nó faoi ráthaíocht rialtais, nó nuair atá margadh gníomhach ann agus gan ach riosca diomaibhseach go mainneofar ar a ndíol. Eisiatar na fardail sin ó cheanglais tomhais an chaighdeáin seo agus uathu sin amháin.

5 Is iad bróicéirí-trádálaithe iad siúd a cheannaíonn nó a dhíolann tráchtearraí ar son páirtithe eile nó ar a son féin. Faightear na fardail dá dtagraítear i mír 3(b) go príomha chun iad a dhíol go luath amach anseo agus brabús a ghiniúint as luaineachtaí sa phraghas nó i gcorrlach bróicéirí-trádálaithe. Nuair a thomhaistear na fardail sin ar luach cóir lúide costais a bhaineann le díol, is ó cheanglais tomhais an chaighdeáin seo amháin a eisiatar iad.

6  Úsáidtear na téarmaí seo a leanas sa Chaighdeán seo agus is é an méid seo a leanas is brí leo i ngach cás faoi seach:

7 Tagraíonn glanluach inréadaithe don ghlanmhéid a bhfuil coinne ag eintiteas lena réadú ó fhardal a dhíol i ngnáthchúrsa an ghnó. Léirítear le luach cóir an praghas ag a ndéanfaí idirbheart ordúil chun an fardal céanna a dhíol sa phríomh-mhargadh (nó sa mhargadh is buntáistí) le haghaidh an fhardail sin idir rannpháirtithe sa mhargadh ar dháta an tomhais. Baineann an chéad luach sin go sonrach le heintiteas; ní bhaineann an dara luach go sonrach le heintiteas. Féadfar nach mbeidh glanluach inréadaithe le haghaidh fardal cothrom le luach cóir lúide costais a bhaineann le díol.

8 Cuimsíonn fardail freisin earraí a cheannaítear agus a shealbhaítear lena n-athdhíol lena n-áirítear, mar shampla, marsantacht a cheannaíonn agus a shealbhaíonn an miondíoltóir lena n-athdhíol, nó talamh agus maoin eile arna sealbhú lena athdhíol. Cuimsíonn fardail freisin earraí críochnaithe a táirgeadh, nó obair idir lámha atá á táirgeadh, ag an eintiteas agus áirítear iontu ábhair agus soláthairtí ar feitheamh úsáid sa phróiseas táirgeachta. Costais a tabhaíodh chun conradh le custaiméir a chomhlíonadh nach siocair le fardail iad (ná sócmhainní faoi raon feidhme Caighdeáin eile), cuirtear san áireamh iad i gcomhréir le IFRS 15 Ioncam ó Chonarthaí le Custaiméirí.

9   Cibé acu is ísle, costas nó glanluach inréadaithe, is aige sin a thomhaisfear fardail.

10   Cuimseofar i gcostas fardal costais cheannaigh, costais chlaochlúcháin agus na costais eile uile a tabhaíodh chun na fardail a thabhairt chomh fada leis an suíomh agus an riocht ina bhfuil siad faoi láthair.

11 Is éard atá i gcostais cheannaigh fardal an praghas ceannaigh, dleachtanna ar allmhairithe agus cánacha eile (seachas iad siúd atá in-aisghabhála ag an eintiteas ó na húdaráis chánach ina dhiaidh sin), agus costais iompair, láimhseála agus costais eile is inchurtha go díreach i leith táirgí críochnaithe, ábhair agus seirbhísí a fháil. Asbhaintear lascainí trádála, lacáistí agus míreanna comhchosúla eile agus na costais cheannaigh á gcinneadh.

12 Áirítear le costais chlaochlúcháin fardal costais a bhaineann go díreach leis na haonaid táirgthe, amhail saothar díreach. Áirítear leo freisin leithdháileadh córasach forchostas táirgthe seasta agus athraitheach a thabhaítear agus ábhair á gclaochlú ina n-earraí críochnaithe. Is éard is forchostais táirgthe sheasta ann na costais indíreacha táirgthe sin a fhanann réasúnta tairiseach gan beann ar an méid táirgeachta, amhail dímheas agus cothabháil ar fhoirgnimh mhonarchan, ar threalamh agus ar shócmhainní lena ngabhann ceart úsáide a úsáidtear sa phróiseas táirgthe, agus an costas bainistíochta agus riaracháin monarchan. Is éard is forchostais táirgthe athraitheacha ann na costais indíreacha táirgthe sin a athraíonn, go díreach, nó nach mór go díreach, de réir an mhéid táirgeachta, amhail ábhair indíreacha agus saothar indíreach.

13 Is ar ghnáthacmhainn na saoráidí táirgthe a bhunaítear leithdháileadh forchostas táirgthe seasta ar chostais chlaochlúcháin. Is éard is gnáthacmhainn ann an táirgeacht a bhfuil coinne lena baint amach thar roinnt tréimhsí nó séasúr faoi ghnáthdhálaí, agus an caillteanas acmhainneachta a leanann as cothabháil phleanáilte á chur san áireamh. Féadfar leibhéal iarbhír an táirgthe a úsáid más neastachán ar an ngnáthacmhainn é. Ní dhéantar an méid forchostais sheasta a leithdháiltear ar gach aonad a mhéadú de thoradh táirgeachta ísle nó gléasra dhíomhaoin. Aithnítear forchostais neamh-leithdháilte mar speansais sa tréimhse ina dtabhaítear iad. I dtréimhsí táirgeachta thar a bheith ard, déantar an méid forchostais sheasta a leithdháiltear ar gach aonad a laghdú ionas nach dtomhaistear fardail os cionn an chostais. Léithdháiltear forchostais táirgthe athraitheacha ar gach aonad táirgthe ar bhonn úsáid iarbhír na saoráidí táirgthe.

14 Féadfar níos mó ná táirge amháin a tháirgeadh i gcomhthráth de thoradh próisis tháirgthe. Is amhlaidh an cás, mar shampla, nuair a tháirgtear táirgí comhpháirteacha nó nuair atá príomhtháirge agus fotháirge ann. Nuair nach bhfuil costais chlaochlúcháin gach táirge inaitheanta ar leithligh, leithdháiltear idir na táirgí iad ar bhonn réasúnaíoch comhsheasmhach. D’fhéadfadh an leithdháileadh a bheith bunaithe, mar shampla, ar luach díolachán coibhneasta gach táirge ag céim an phróisis tháirgthe nó nuair a thagann na táirgí chun bheith inaitheanta ar leithligh, nó ar thabhairt i gcrích an táirgthe. Tá an chuid is mó d’fhotháirgí neamhábhartha mar gheall ar a gcineál. Nuair is amhlaidh an cás, tomhaistear go minic ag glanluach inréadaithe iad agus asbhaintear an luach sin ó chostas an phríomhtháirge. Dá thoradh sin, níl suim ghlanluacha an phríomhtháirge éagsúil lena chostas ó thaobh ábharthachta.

15 Ní áirítear costais eile i gcostas fardal ach amháin a mhéid a thabhaítear iad chun na fardail a thabhairt chomh fada leis an suíomh agus an riocht ina bhfuil siad faoi láthair. D’fhéadfadh sé a bheith iomchuí, mar shampla, forchostais neamhtháirgthe nó costais as táirgí a dhearadh do chustaiméirí sonracha a áireamh sa chostas fardal.

16 Is samplaí de chostais a eisiatar ó chostas fardal agus a aithnítear mar speansais sa tréimhse ina thabhaítear iad na nithe a leanas:

17 Sainaithnítear in IAS 23 Costais Iasachtaíochta imthosca teoranta ina n-áirítear costais iasachtaíochta sa chostas fardal.

18 Féadfaidh eintiteas fardail a cheannach ar théarmaí socraíochta iarchurtha. Nuair atá eilimint mhaoiniúcháin sa socrú, go héifeachtach, is mar speansas úis thar thréimhse an mhaoiniúcháin a aithnítear an eilimint sin, mar shampla an difríocht idir an praghas ceannaigh le haghaidh gnáth-théarmaí creidmheasa agus an méid a íocadh.

19 [Scriosta]

20 Fardail ina bhfuil táirgí talmhaíochta a bhuain eintiteas óna shócmhainní bitheolaíocha, tomhaistear iad ag a luach cóir lúide costais a bhaineann le díol nuair a aithnítear ar dtús iad ag pointe a mbuaine i gcomhréir le IAS 41 Talmhaíocht. Sin é costas na bhfardal ar an dáta sin le haghaidh chur i bhfeidhm an Chaighdeáin seo.

21 Féadfar teicnící chun costas fardal a thomhas, amhail an modh costais chaighdeánaigh nó an modh miondíola, a úsáid ar mhaithe le háisiúlacht más neastachán ar chostas iad na torthaí. Cuirtear gnáthleibhéil ábhar agus soláthairtí, saothar, éifeachtúlacht agus úsáid an chumais táirgthe san áireamh i gcostais chaighdeánacha. Déantar athbhreithniú go tráthrialta orthu agus leasaítear iad, más gá, i bhfianaise dálaí reatha.

22 Is minic a úsáidtear an modh miondíola sa tionscal miondíola chun fardail a thomhas ina bhfuil líonta móra míreanna de chorrlaigh chomhchosúla a athraíonn go tapa agus a bhfuil sé dofheidhmithe modhanna eile costála a úsáid lena n-aghaidh. Cinntear costas an fhardail tríd an gcéatadán ollchorrlaigh iomchuí a dhealú ó luach díolachán an fhardail. Cuirtear fardal a marcáladh síos faoi bhun a phraghais díola bhunaidh san áireamh sa chéatadán a úsáidtear. Úsáidtear meánchéatadán go minic le haghaidh gach roinne miondíola.

23   Costas fardal míreanna nach mbíonn idirmhalartaithe de ghnáth agus earraí nó seirbhísí a tháirgtear agus a dheighltear le haghaidh tionscadail shonracha, sannfar é ag úsáid sainaithint shonrach ar a gcostais aonair.

24 Ciallaíonn sainaithint shonrach ar chostas go gcuirtear costais shonracha i leith míreanna sainaitheanta fardail. Is é sin an cur chuige iomchuí le haghaidh míreanna a dheighltear le haghaidh tionscadail shonracha, gan beann ar cibé acu ar ceannaíodh nó ar táirgeadh iad. Ní iomchuí é sainaithint shonrach ar chostais, áfach, nuair atá líonta móra míreanna fardail ann a bhíonn idirmhalartaithe de ghnáth. In imthosca den sórt sin, d’fhéadfaí modh ina roghnaítear na míreanna sin a fhanann i bhfardail a úsáid chun iarmhairtí réamhchinnte ar bhrabús nó ar chaillteanas a fháil.

25  Déanfar costas fardal, seachas iad siúd a ndéileáiltear i mír 23 leo, a shannadh tríd an bhfoirmle is túisce isteach is túisce amach (FIFO) nó trí fhoirmle an mheánchostais ualaithe a úsáid. Bainfidh eintiteas úsáid as an bhfoirmle costais chéanna le haghaidh gach fardail atá comhchosúil leis an eintiteas ó thaobh cineáil agus úsáide de. I gcás fardal a bhfuil cineál nó úsáid éagsúil acu, d’fhéadfadh údar a bheith le foirmlí éagsúla costais.

26 Fardail a úsáidtear i ndeighleog oibriúcháin amháin, mar shampla, d’fhéadfadh an úsáid a bhaineann an t-eintiteas astu a bheith éagsúil leis an gcineál céanna fardal a úsáidtear i ndeighleog oibriúcháin eile. Ní leordhóthanach ann féin, áfach, fardail a bheith i suíomhanna geografacha éagsúla (nó rialacha cánach na suíomhanna sin faoi seach a bheith éagsúil) chun údar a thabhairt le húsáid foirmlí éagsúla costais.

27 Toimhdítear leis an bhfoirmle FIFO gurb iad na míreanna fardail is túisce a ceannaíodh nó a táirgeadh is túisce a dhíoltar, agus dá bhrí sin gurb iad na míreanna a fhanann i bhfardal ag deireadh na tréimhse iad na cinn is déanaí a ceannaíodh nó a táirgeadh. Faoi fhoirmle an mheánchostais ualaithe, déantar costas gach míre a chinneadh ó mheánchostas ualaithe míreanna comhchosúla ag tús tréimhse agus ó chostas míreanna comhchosúla a ceannaíodh nó a táirgeadh le linn na tréimhse. Féadfar an meánchostas a ríomh ar bhonn tréimhsiúil, nó de réir mar a fhaightear gach lastas breise, ag brath ar imthosca an eintitis.

28 Féadfar nach mbeidh costas fardal in-aisghabhála má rinneadh damáiste d’fhardail, má chuaigh siad as feidhm go hiomlán nó go páirteach, nó má tháinig laghdú ar a bpraghsanna díola. Féadfar nach mbeidh costas fardal in-aisghabhála ach an oiread má tháinig méadú ar chostais mheasta an tabhairt i gcrích nó ar na costais a mheastar a thabhófar chun an díolachán a dhéanamh. An cleachtas ina ndéantar fardail a dhíluacháil faoi bhun an chostais go dtí an glanluach inréadaithe, tá sé comhsheasmhach leis an dearcadh nár cheart sócmhainní a shealbhú ina méideanna de bhreis orthu siúd a bhfuil coinne lena réadú ó dhíol nó ó úsáid na sócmhainní sin.

29 Is de réir míre de ghnáth a dhíluacháiltear fardail go dtí an glanluach inréadaithe. In imthosca áirithe, áfach, féadfaidh sé a bheith iomchuí míreanna comhchosúla nó gaolmhara a ghrúpáil. Féadfaidh sé sin a bheith amhlaidh i gcás míreanna fardail a bhaineann leis an líne táirgí chéanna a bhfuil cuspóirí nó úsáidí deiridh comhchosúla acu, a tháirgtear agus a mhargaítear sa limistéar geografach céanna, agus nach féidir meastóireacht ar leithligh ó mhíreanna eile sa líne táirgí sin a dhéanamh orthu i gcleachtas. Ní iomchuí fardail a dhíluacháil ar bhonn aicmithe fardail, mar shampla, earraí críochnaithe, nó na fardail uile i ndeighleog oibriúcháin áirithe.

30 Tá meastacháin ar ghlanluach inréadaithe bunaithe ar an bhfianaise is iontaofa atá ar fáil tráth a dhéantar na meastacháin ar an méid a bhfuil coinne leis go réadófar na fardail. Cuirtear san áireamh leis na meastacháin sin luaineachtaí praghais nó costais a bhaineann go díreach le teagmhais a tharlaíonn i ndiaidh dheireadh na tréimhse a mhéid a dheimhníonn teagmhais den sórt sin na dálaí a bhí ann ag deireadh na tréimhse.

31 Cuirtear san áireamh i meastacháin ar ghlanluach inréadaithe freisin an cuspóir atá le sealbhú an fhardail. Glanluach inréadaithe na cainníochta fardail arna sealbhú chun conarthaí daingne díolacháin nó seirbhíse a chomhlíonadh, mar shampla, tá sé bunaithe ar an bpraghas conartha. Más lú luach na gconarthaí díolacháin ná luach na gcainníochtaí fardail arna sealbhú, tá glanluach inréadaithe an bharrachais bunaithe ar phraghsanna ginearálta díola. D’fhéadfadh forálacha eascairt as conarthaí daingne díolacháin de bhreis ar chainníochtaí fardail arna sealbhú nó as conarthaí daingne ceannaigh. Déileáiltear le forálacha den sórt sin faoi IAS 37 Forálacha, Dliteanais Theagmhasacha agus Sócmhainní Teagmhasacha.

32 Ábhair agus soláthairtí eile arna sealbhú lena n-úsáid chun fardail a tháirgeadh, ní dhíluacháiltear faoi bhun an chostais iad má tá coinne leis go ndéanfar na táirgí críochnaithe ina mbeidh siad ionchorpraithe a dhíol de réir an chostais nó os cionn an chostais. Nuair a léirítear le laghdú ar phraghas ábhar go bhfuil costas na dtáirgí críochnaithe níos mó ná an glanluach inréadaithe, áfach, díluacháiltear na hábhair go dtí an glanluach inréadaithe. In imthosca den sórt sin, féadfar gurb é costas athsholáthair na n-ábhar an tomhas is fearr atá ar fáil ar a nglanluach inréadaithe.

33 Déantar measúnú nua ar ghlanluach inréadaithe gach tréimhse ina dhiaidh sin. Nuair nach ann a thuilleadh do na himthosca ba chúis roimhe sin le díluacháil fardal faoi bhun an chostais, nó nuair atá fianaise shoiléir ann gur tháinig méadú ar ghlanluach inréadaithe mar gheall ar athruithe ar imthosca eacnamaíocha, cealaítear méid na díluachála (i.e. tá an cealú teoranta do mhéid na díluachála bunaidh) ionas gurb í an tsuim ghlanluacha í cibé ceann is ísle, an costas nó an glanluach inréadaithe athbhreithnithe. Tarlaíonn sin, mar shampla, nuair atá mír fardail arna sealbhú ag a glanluach inréadaithe, de bhrí gur tháinig laghdú ar a praghas díola, fós ar láimh i dtréimhse ina dhiaidh sin agus méadú tagtha ar a praghas díola.

34   Nuair a dhíoltar fardail, aithneofar suim ghlanluacha na bhfardal sin mar speansas sa tréimhse ina n-aithneofar an t-ioncam gaolmhar. Méid aon díluacháil fardal go dtí an glanluach inréadaithe agus gach caillteanas fardal, aithneofar mar speansas iad sa tréimhse ina dtarlaíonn an díluacháil nó an caillteanas. Méid aon chealú ar aon díluacháil fardal, a eascraíonn as méadú ar an nglanluach inréadaithe, is mar laghdú ar mhéid na bhfardal a aithnítear mar speansas sa tréimhse ina dtarlaíonn an cealú sin a aithneofar é.

35 D’fhéadfaí roinnt fardal a leithdháileadh ar chuntais sócmhainne eile, mar shampla, fardal a úsáidtear mar chomhpháirt réadmhaoine, gléasra nó trealaimh fhéin-chomhdhéanta. Fardail a leithdháiltear ar shócmhainn eile ar an mbealach sin, aithnítear mar speansas le linn shaolré úsáide na sócmhainne sin iad.

36   Nochtfar sna ráitis airgeadais:

37 An faisnéis maidir leis na suimeanna glanluacha arna sealbhú in aicmithe éagsúla fardal agus méid na n-athruithe ar na sócmhainní sin, tá sí úsáideach d’úsáideoirí ráiteas airgeadais. Is aicmithe coitianta fardal iad earraí ar díol, soláthairtí táirgthe, ábhair, obair idir lámha agus earraí críochnaithe.

38 Is éard atá i méid na bhfardal a aithnítear mar speansas sa tréimhse, dá ngairtear costas díolachán go minic, na costais sin a áiríodh roimhe sin i dtomhas an fhardail atá díolta anois agus forchostais táirgthe neamh-leithdháilte agus méideanna neamhghnácha costas táirgthe fardal. Féadfar gur gá méideanna eile, amhail costais dáileacháin, a áireamh leo mar gheall ar imthosca an eintitis.

39 Glacann roinnt eintiteas formáid le haghaidh brabúis nó caillteanais a bhfuil sé mar thoradh uirthi go nochtar méideanna seachas an costas fardal a aithnítear mar speansas le linn na tréimhse. Faoin bhformáid sin, cuireann eintiteas anailís ar speansais i láthair ag úsáid aicmiú bunaithe ar chineál na speansas. Sa chás sin, nochtann an t-eintiteas costais a aithnítear mar speansas le haghaidh amhábhar agus tomhaltán, costais saothair agus costais eile in éineacht le méid an ghlanathraithe ar fhardail le haghaidh na tréimhse.

40 Cuirfidh eintiteas an caighdeán seo i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dar tús an 1 Eanáir 2005 nó ina dhiaidh sin. Moltar cur i bhfeidhm níos luaithe a dhéanamh. Má chuireann eintiteas an Caighdeán seo i bhfeidhm maidir le tréimhse a thosaíonn roimh an 1 Eanáir 2005, nochtfaidh sé an méid sin.

40A [Scriosta]

40B [Scriosta]

40C Le IFRS 13, arna eisiúint i mí na Bealtaine 2011, leasaíodh an sainmhíniú ar luach cóir i mír 6 agus leasaíodh mír 7. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm nuair a chuireann sé IFRS 13 i bhfeidhm.

40D [Scriosta]

40E Le IFRS 15 Ioncam ó Chonarthaí le Custaiméirí, arna eisiúint i mí na Bealtaine 2014, leasaíodh míreanna 2, 8, 29 agus 37 agus scriosadh mír 19. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm agus IFRS 15 á chur i bhfeidhm aige.

40F Le IFRS 9, arna eisiúint i mí Iúil 2014, leasaíodh mír 2 agus scriosadh míreanna 40A, 40B agus 40D. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm agus IFRS 9 á chur i bhfeidhm aige.

40G Le IFRS 16 Léasanna, arna eisiúint i mí na Bealtaine 2016, leasaíodh mír 12. Cuirfidh eintiteas an leasú sin i bhfeidhm nuair a chuireann sé IFRS 16 i bhfeidhm.

41 Cuirtear an caighdeán seo in ionad IAS 2 Fardail (arna athbhreithniú in 1993).

42 Cuirtear an caighdeán seo in ionad SIC-1 Comhsheasmhacht — Foirmlí Éagsúla Costais le haghaidh Fardal.

1   Ullmhóidh eintiteas ráiteas ar shreafaí airgid i gcomhréir le riachtanais an chaighdeáin seo agus cuirfidh sé i láthair mar dhlúthchuid dá ráitis airgeadais é le haghaidh gach tréimhse a gcuirtear ráitis airgeadais i láthair lena n-aghaidh.

2 Cuirtear an caighdeán seo in ionad IAS 7 Ráiteas ar Athruithe sa staid airgeadais, arna fhormheas i mí Iúil 1977.

3 Tá leas ag úsáideoirí ráiteas airgeadais eintitis sa chaoi a ngineann agus a n-úsáideann an t-eintiteas airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim. Is amhlaidh sin gan beann ar chineál gníomhaíochtaí an eintitis agus gan beann ar cibé acu is féidir nó nach féidir a mheas gurb é táirge an eintitis é airgead tirim, rud a d’fhéadfaidh a bheith amhlaidh i gcás institiúide airgeadais. Tá airgead tirim de dhíth ar eintitis ar na cúiseanna céanna, go bunúsach, dá éagsúla iad a bpríomhghníomhaíochtaí táirgthe ioncaim. Tá airgead tirim de dhíth orthu chun a n-oibríochtaí a dhéanamh, a n-oibleagáidí a íoc agus torthaí a sholáthar dá n-infheisteoirí. Dá réir sin, ceanglaítear leis an gcaighdeán seo ar gach eintiteas ráiteas ar shreafaí airgid a chur i láthair.

4 Nuair a úsáidtear ráiteas ar shreafaí airgid in éineacht leis an gcuid eile de na ráitis airgeadais, soláthraítear faisnéis a chuireann ar a gcumas d’úsáideoirí meastóireacht a dhéanamh ar na hathruithe ar ghlansócmhainní eintitis, ar a struchtúr airgeadais (lena n-áirítear a leachtacht agus a shócmhainneacht) agus ar a chumas difear a dhéanamh do mhéideanna agus d’uainiú sreafaí airgid chun oiriúnú do luainiú imthosca agus deiseanna. Tá faisnéis maidir le sreabhadh airgid thirim úsáideach chun measúnú a dhéanamh ar chumas an eintitis airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim a ghiniúint agus cuireann sí ar a gcumas d’úsáideoirí samhlacha a fhorbairt chun measúnú a dhéanamh ar luach reatha sreafaí airgid todhchaí eintiteas éagsúil agus comparáid a dhéanamh eatarthu. Cuirtear feabhas freisin ar inchomparáideacht na tuairiscithe a dhéanann eintitis éagsúla ar fheidhmíocht oibriúcháin toisc go gcuireann sé deireadh leis na hiarmhairtí a bhaineann le cineálacha éagsúla cur chuige cuntasaíochta a úsáid le haghaidh na n-idirbheart agus na dteagmhas céanna.

5 Is minic a úsáidtear faisnéis stairiúil maidir le sreabhadh airgid mar tháscaire ar mhéid, ar uainiú agus ar chinnteacht sreafaí airgid todhchaí. Tá sé úsáideach freisin chun seiceáil a dhéanamh ar a chruinne a bhí measúnuithe a rinneadh san am a chuaigh thart ar shreafaí airgid todhchaí agus chun scrúdú a dhéanamh ar an gcaidreamh idir brabúsacht agus sreabhadh airgid glan agus ar thionchar an luainithe praghsanna.

6  Úsáidtear na téarmaí seo a leanas sa Chaighdeán seo agus is é an méid seo a leanas is brí leo i ngach cás faoi seach:

7 Sealbhaítear coibhéisí airgid thirim chun gealltanais ghearrthéarmacha i leith airgead tirim a chomhlíonadh seachas chun críche infheistíochta nó chun críoch eile. Chun go gcáileoidh infheistíocht mar choibhéis airgid, ní mór di a bheith in-chomhshóite go héasca ina méid airgid is eol agus faoi réir riosca neamhshuntasach maidir le hathruithe ar a luach. Dá bhrí sin, cáilítear infheistíocht mar choibhéis airgid de ghnáth nuair atá tréimhse ghearr aibíochta aici, 3 mhí ón dáta fála nó níos lú ná sin, cuir i gcás. Tá infheistíochtaí cothromais eisiata ó choibhéisí airgid ach amháin i gcás gur coibhéisí airgid thirim ó thaobh substainte iad, stoic tosaíochta a fhaightear laistigh de thréimhse ghearr dá n-aibíocht agus le dáta fuascailte sonraithe, mar shampla.

8 Meastar go ginearálta gur gníomhaíochtaí maoiniúcháin iad iasachtaí bainc. I roinnt tíortha, áfach, is dlúthchuid den bhainistíocht a dhéanann eintiteas ar airgead tirim iad rótharraingtí bainc atá inaisíoctha arna éileamh sin. Sna himthosca sin, áirítear rótharraingtí bainc mar chomhpháirt d’airgead tirim agus de choibhéisí airgid. Is saintréith de shocruithe baincéireachta den sórt sin é go luainítear go minic idir iarmhéid deimhneach bainc agus iarmhéid rótharraingthe a bheith ann.

9 Eisiatar ó shreafaí airgid gluaiseachtaí idir míreanna arb é atá iontu airgead tirim nó coibhéisí airgid thirim toisc gur cuid den bhainistíocht a dhéanann eintiteas ar airgead tirim iad na comhpháirteanna sin seachas cuid dá ghníomhaíochtaí oibriúcháin, infheistíochta agus maoiniúcháin. Áirítear leis an mbainistíocht a dhéantar ar airgead tirim barrachas airgid thirim a infheistiú i gcoibhéisí airgid thirim.

10   Sa ráiteas ar shreafaí airgid, tuairisceofar sreafaí airgid le linn na tréimhse a aicmítear de réir gníomhaíochtaí oibriúcháin, infheistíochta agus maoiniúcháin.

11 Cuireann eintiteas a shreafaí airgid ó ghníomhaíochtaí oibriúcháin, infheistíochta agus maoiniúcháin i láthair ar an mbealach is iomchuí dá ghnó. Soláthraíonn an t-aicmiú de réir gníomhaíochta faisnéis a thugann caoi d’úsáideoirí measúnú a dhéanamh ar thionchar na ngníomhaíochtaí sin ar staid airgeadais an eintitis agus ar mhéid a airgid thirim agus a choibhéisí airgid. Féadfar an fhaisnéis sin a úsáid freisin chun meastóireacht a dhéanamh ar chaidrimh i measc na ngníomhaíochtaí sin.

12 D’fhéadfadh sreafaí airgid nach bhfuil aicmithe mar an gcéanna a bheith san áireamh in aon idirbheart amháin. Nuair a áirítear ús agus caipiteal araon le haisíocaíocht iasachta in airgead tirim, mar shampla, féadfar an eilimint infheistíochta a aicmiú mar ghníomhaíocht oibriúcháin agus an ghné chaipitil mar ghníomhaíocht maoiniúcháin.

13 Tá an méid sreafaí airgid a eascraíonn as gníomhaíochtaí oibriúcháin ina phríomhtháscaire ar a mhéid atá oibríochtaí an eintitis tar éis sreafaí airgid leordhóthanacha a ghiniúint chun iasachtaí a aisíoc, cumas oibriúcháin an eintitis a choinneáil ar bun, díbhinní a íoc agus infheistíochtaí nua a dhéanamh gan dul in iontaoibh foinsí seachtracha maoiniúcháin. I dteannta faisnéise eile, tá faisnéis maidir le comhpháirteanna sonracha sreafaí airgid oibriúcháin stairiúla úsáideach chun sreafaí airgid oibriúcháin todhchaí a thuar.

14 Tá sreafaí airgid ó ghníomhaíochtaí oibriúcháin díorthaithe go príomha ó phríomhghníomhaíochtaí gnóthaithe ioncaim an eintitis. Dá bhrí sin, tagann siad go ginearálta as na hidirbhearta agus as imeachtaí eile lena mbaineann agus brabús nó caillteanas á chinneadh. Seo a leanas samplaí de shreafaí airgid ó ghníomhaíochtaí oibriúcháin:

15 Féadfaidh eintiteas urrúis agus iasachtaí a shealbhú chun críocha déileála nó trádála, ach sa chás sin tá siad comhchosúil le fardal arna fháil go sonrach lena athdhíol. Dá bhrí sin, is mar ghníomhaíochtaí oibriúcháin a aicmítear sreafaí airgid a eascraíonn as urrúis déileála nó trádála a cheannach agus a dhíol. Ar an gcuma chéanna, is mar ghníomhaíochtaí oibriúcháin, de ghnáth, a aicmítear airleacain agus iasachtaí airgid a dhéanann institiúidí airgeadais ós rud é go mbaineann siad le príomhghníomhaíocht táirgthe ioncaim an eintitis sin.

16 Tá sé tábhachtach sreafaí airgid a eascraíonn as gníomhaíochtaí infheistíochta a nochtadh ar leithligh toisc go léirítear leis na sreafaí airgid a mhéid a rinneadh caiteachais ar acmhainní atá beartaithe ioncam agus sreafaí airgid todhchaí a ghiniúint. Níl ach caiteachais as a leanann sócmhainn a aithnítear sa ráiteas maidir le staid airgeadais incháilithe dá n-aicmiú mar ghníomhaíochtaí infheistíochta. Is samplaí iad seo de shreafaí airgid a eascraíonn as gníomhaíochtaí infheistíochta:

17 Tá sé tábhachtach sreafaí airgid a eascraíonn as gníomhaíochtaí maoiniúcháin a nochtadh ar leithligh toisc go bhfuil an nochtadh sin úsáideach chun éilimh soláthraithe caipitil don eintiteas ar shreafaí airgid todhchaí a thuar. Is samplaí iad seo de shreafaí airgid a eascraíonn as gníomhaíochtaí maoiniúcháin:

18   Déanfaidh eintiteas sreafaí airgid ó ghníomhaíochtaí oibriúcháin a thuairisciú ag úsáid ceann de na modhanna a leanas:

19 Moltar d’eintitis sreafaí airgid a thuairisciú ar leithligh ó ghníomhaíochtaí oibriúcháin ag úsáid an mhodha dhírigh. Leis an modh díreach, soláthraítear faisnéis a d’fhéadfadh a bheith úsáideach chun meastachán a dhéanamh ar shreafaí airgid todhchaí agus nach bhfuil ar fáil faoin modh indíreach. Faoin modh díreach, féadfar faisnéis maidir le móraicmí ollfháltas airgid agus ollíocaíochtaí in airgead tirim a fháil:

20 Faoin modh indíreach, déantar an sreabhadh airgid glan ó ghníomhaíochtaí oibriúcháin a chinneadh trí bhrabús nó trí chaillteanas a choigeartú i leith iarmhairtí na nithe a leanas:

21   Déanfaidh eintiteas móraicmí ollfháltas airgid agus ollíocaíochtaí in airgead tirim a eascraíonn as gníomhaíochtaí infheistíochta agus maoiniúcháin a thuairisciú ar leithligh, seachas a mhéid a dhéantar sreafaí airgid a dtugtar tuairisc orthu i míreanna 22 agus 24 a thuairisciú ar ghlanbhonn.

22   Féadfar sreafaí airgid a eascraíonn as na gníomhaíochtaí oibriúcháin, infheistíochta nó maoiniúcháin a leanas a thuairisciú ar ghlanbhonn:

23 Is samplaí iad seo d’fháltais airgid agus d’íocaíochtaí in airgead tirim dá dtagraítear i mír 22(a):

23A Is samplaí d’fháltais airgid agus d’íocaíochtaí in airgead tirim dá dtagraítear i mír 22(b) iad airleacain arna ndéanamh le haghaidh na nithe a leanas, agus aisíoc na nithe seo:

24   Féadfar sreafaí airgid a eascraíonn as gach ceann de na gníomhaíochtaí a leanas ag institiúid airgeadais a thuairisciú ar ghlanbhonn:

25   Sreafaí airgid a eascraíonn as idirbhearta in airgeadra eachtrach, taifeadfar in airgeadra feidhmiúil eintitis iad tríd an ráta malairte idir an t-airgeadra feidhmiúil agus an t-airgeadra eachtrach ar dháta an tsreafa airgid a chur i bhfeidhm ar mhéid an airgeadra eachtraigh.

26   Aistreofar sreafaí airgid fochuideachta eachtraí de réir na rátaí malairte idir an t-airgeadra feidhmiúil agus an t-airgeadra eachtrach ar dhátaí na sreafaí airgid.

27 Sreafaí airgid a ainmnítear in airgeadra eachtrach, tuairiscítear iad ar bhealach atá comhsheasmhach le IAS 21 Iarmhairtí Athruithe ar Rátaí Malairte Eachtraí. Leis sin, ceadaítear úsáid ráta malairte atá ina neastachán ar an ráta iarbhír. Féadfar meánráta malairte ualaithe do thréimhse a úsáid chun idirbhearta in airgeadra eachtrach nó aistriú sreafaí airgid fochuideachta eachtraí a thaifeadadh, mar shampla. Ní cheadaítear le IAS 21, áfach, go n-úsáidfí an ráta malairte ag deireadh na tréimhse tuairiscithe nuair a aistrítear sreafaí airgid fochuideachta eachtraí.

28 Ní sreafaí airgid iad gnóthachain agus caillteanais neamhréadaithe a eascraíonn as athruithe ar rátaí malairte airgeadra eachtraigh. Tuairiscítear iarmhairt athruithe ar rátaí malairte ar airgead tirim agus ar choibhéisí airgid arna sealbhú nó dlite in airgead eachtrach, áfach, sa ráiteas ar shreafaí airgid chun airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim ag tús agus deireadh na tréimhse a réiteach. Cuirtear an méid sin i láthair ar leithligh ó shreafaí airgid ó ghníomhaíochtaí oibriúcháin, infheistíochta agus maoiniúcháin agus áirítear leis na difríochtaí, más ann dóibh, dá dtuairisceofaí na sreafaí airgid sin ag rátaí malairte dheireadh na tréimhse.

29  [Scriosta]

30 [Scriosta]

31   Déanfar sreafaí airgid ó ús agus ó dhíbhinní arna bhfáil agus arna n-íoc a nochtadh ar leithligh. Aicmeofar an dá cheann go comhsheasmhach ó thréimhse go tréimhse mar ghníomhaíochtaí oibriúcháin, infheistíochta nó maoiniúcháin.

32 Déantar an méid úis a íocadh le linn tréimhse a nochtadh sa ráiteas ar shreafaí airgid cibé ar aithníodh mar speansas i mbrabús nó i gcaillteanas nó ar caipitlíodh é i gcomhréir le IAS 23 Costais Iasachtaíochta.

33 Is mar shreafaí airgid oibriúcháin de ghnáth a aicmítear ús a íocadh agus ús agus díbhinní arna bhfáil le haghaidh institiúid airgeadais. Níl comhdhearcadh ann, áfach, maidir le haicmiú na sreafaí airgid sin le haghaidh eintiteas eile. Féadfar ús a íocadh agus ús agus díbhinní arna bhfáil a aicmiú mar shreafaí airgid oibriúcháin toisc go gcuirtear san áireamh iad agus brabús nó caillteanas á chinneadh. De mhalairt air sin, féadfar ús a íocadh agus ús agus díbhinní arna bhfáil a aicmiú mar shreafaí airgid maoiniúcháin agus mar shreafaí airgid infheistíochta faoi seach toisc gur costais iad as acmhainní airgeadais nó as torthaí ar infheistíochtaí a fháil.

34 Féadfar díbhinní arna n-íoc a aicmiú mar shreabhadh airgid maoiniúcháin toisc gur costais iad as acmhainní airgeadais a fháil. De mhalairt air sin, féadfar díbhinní arna n-íoc a aicmiú mar chomhpháirt sreafaí airgid ó ghníomhaíochtaí oibriúcháin chun cúnamh a thabhairt d’úsáideoirí cumas eintitis díbhinní a íoc as sreafaí airgid oibriúcháin a chinneadh.

35   Déanfar sreafaí airgid a eascraíonn as cánacha ar ioncam a nochtadh ar leithligh agus a aicmiú mar shreafaí airgid ó ghníomhaíochtaí oibriúcháin ach amháin más féidir iad a shainaithint go sonrach le gníomhaíochtaí maoiniúcháin agus infheistíochta.

36 Eascraíonn cánacha ar ioncam as idirbhearta is siocair le sreafaí airgid a aicmítear mar ghníomhaíochtaí oibriúcháin, infheistíochta nó maoiniúcháin i ráiteas ar shreafaí airgid. Cé go bhféadfaí speansas cánach a shainaithint go héasca le gníomhaíochtaí infheistíochta nó maoiniúcháin, is minic is dofheidhmithe na sreafaí airgid cánach gaolmhara a shainaithint agus féadfaidh siad teacht chun cinn i dtréimhse atá éagsúil le sreafaí airgid an idirbhirt fholuitigh. Dá bhrí sin, is mar shreafaí airgid ó ghníomhaíochtaí oibriúcháin, de ghnáth, a aicmítear cánacha a íocadh. Nuair is féidir an sreabhadh airgid cánach a shainaithint i gcleachtas le hidirbheart aonair as a n-eascraíonn sreafaí airgid a aicmítear mar ghníomhaíochtaí infheistíochta nó maoiniúcháin, áfach, is mar ghníomhaíocht infheistíochta nó maoiniúcháin a aicmítear an sreabhadh airgid cánach mar is iomchuí. Nuair a leithdháiltear sreafaí airgid cánach ar níos mó ná aicme amháin gníomhaíochta, nochtar an méid iomlán cánacha a íocadh.

37 Nuair atá cuntasaíocht á déanamh ar infheistíocht i gcomhlach, i gcomhfhiontar nó i bhfochuideachta ar a ndearnadh cuntasaíocht trí bhíthin mhodh an chothromais nó an chostais, déanann infheisteoir a thuairisciú sa ráiteas ar shreafaí airgid a theorannú do na sreafaí airgid idir é féin agus an institiúid infheistiúcháin, do dhíbhinní agus d’airleacain, mar shampla.

38 Eintiteas a úsáideann modh an chothromais chun a leas i gcomhlach nó i gcomhfhiontar a thuairisciú, áiríonn sé ina ráiteas ar shreafaí airgid na sreafaí airgid i leith a chuid infheistíochtaí sa chomhlach nó sa chomhfhiontar, agus dáileacháin agus íocaíochtaí nó fáltais eile idir é féin agus an comhlach nó an comhfhiontar.

39   Na sreafaí airgid comhiomlána a eascraíonn as fáil nó cailleadh rialaithe ar fhochuideachtaí nó ar ghnólachtaí eile, cuirfear i láthair ar leithligh agus aicmeofar mar ghníomhaíochtaí infheistíochta iad.

40   I ndáil leis an dá rud seo araon, fáil agus cailleadh rialaithe ar fhochuideachtaí nó ar ghnólachtaí eile le linn na tréimhse, nochtfaidh eintiteas gach ceann de na nithe a leanas ar bhonn comhiomlán:

40A Ní gá d’eintiteas infheistíochta, mar a shainmhínítear in IFRS 10 Ráitis Airgeadais Chomhdhlúite, míreanna 40(c) ná 40(d) a chur i bhfeidhm maidir le hinfheistíocht i bhfochuideachta is gá a thomhas ar luach cóir trí bhrabús nó trí chaillteanas.

41 Na hiarmhairtí ar shreafaí airgid a bhaineann le fáil nó cailleadh rialaithe ar fhochuideachtaí nó ar ghnólachtaí eile, nuair a chuirtear na hiarmhairtí sin i láthair ar leithligh mar mhíreanna líne aonair, in éineacht le nochtadh ar leithligh ar na méideanna sócmhainní agus dliteanas a fhaightear nó a dhiúscraítear, is cuidiú é chun idirdhealú a dhéanamh idir na sreafaí airgid sin agus na sreafaí airgid a eascraíonn as gníomhaíochtaí oibriúcháin, infheistíochta agus maoiniúcháin eile. Ní dhéantar na hiarmhairtí ar shreafaí airgid a bhaineann le rialú a chailleadh a asbhaint astu sin a bhaineann le rialú a fháil.

42 Méid comhiomlán an airgid thirim arna íoc nó arna fháil mar chomaoin as fáil nó cailleadh rialaithe ar fhochuideachtaí nó ar ghnólachtaí eile, tuairiscítear sa ráiteas ar shreafaí airgid é glan ó airgead tirim agus ó choibhéisí airgid arna bhfáil nó arna ndiúscairt mar chuid d’idirbhearta, de theagmhais nó d’athruithe den sórt sin ar imthosca.

42A Sreafaí airgid a eascraíonn as athruithe ar leasanna úinéireachta i bhfochuideachta nach leanann caillteanas i rialú astu, aicmeofar mar shreafaí airgid ó ghníomhaíochtaí maoiniúcháin iad, ach amháin má tá fochuideachta arna sealbhú ag eintiteas infheistíochta, mar a shainmhínítear in IFRS 10, agus más gá í a thomhas ar luach cóir trí bhrabús nó trí chaillteanas.

42B Athruithe ar leasanna úinéireachta i bhfochuideachta nach leanann caillteanas i rialú astu, amhail ionstraimí cothromais fochuideachta arna gceannach nó arna ndíol ag máthairchuideachta ina dhiaidh sin, déantar cuntasaíocht orthu mar idirbhearta cothromais (féach IFRS 10), ach amháin má tá an fhochuideachta arna sealbhú ag eintiteas infheistíochta agus más gá í a thomhas ar luach cóir trí bhrabús nó trí chaillteanas. Dá réir sin, aicmítear na sreafaí airgid a leanann astu ar an mbealach céanna a n-aicmítear idirbhearta eile le húinéirí a dtugtar tuairisc orthu i mír 17.

43   Beidh idirbhearta infheistíochta agus maoiniúcháin nach gá airgead tirim ná coibhéisí airgid thirim a úsáid lena n-aghaidh eisiata ó ráiteas ar shreafaí airgid. Nochtfar idirbhearta den sórt sin in áit éigin eile sna ráitis airgeadais ar bhealach ina soláthraítear an fhaisnéis ábhartha uile maidir leis na gníomhaíochtaí infheistíochta agus maoiniúcháin sin.

44 Níl tionchar díreach ag go leor gníomhaíochtaí infheistíochta agus maoiniúcháin ar shreafaí airgid reatha cé go ndéanann siad difear do struchtúr caipitil agus sócmhainní eintitis. Is comhsheasmhach leis an rud is cuspóir do ráiteas ar shreafaí airgid é idirbhearta neamhairgid a eisiamh ón ráiteas ar shreafaí airgid, ós rud é nach bhfuil sreafaí airgid sa tréimhse reatha i gceist leis na míreanna sin. Is samplaí iad seo d’idirbhearta neamhairgid:

44A   Soláthróidh eintiteas nochtaí a chuireann ar a gcumas d’úsáideoirí ráiteas airgeadais meastóireacht a dhéanamh ar athruithe ar dhliteanais a eascraíonn as gníomhaíochtaí maoiniúcháin, lena n-áirítear athruithe a eascraíonn as sreafaí airgid agus as athruithe neamhairgid.

44B A mhéid a bhfuil gá leis chun an ceanglas i mír 44A a chomhlíonadh, nochtfaidh eintiteas na hathruithe a leanas ar dhliteanais a eascraíonn as gníomhaíochtaí maoiniúcháin:

44C Dliteanais a eascraíonn as gníomhaíochtaí maoiniúcháin, is dliteanais iad a bhfuil a sreafaí airgid, nó a mbeidh a sreafaí airgid todhchaí, arna n-aicmiú sa ráiteas ar shreafaí airgid mar shreafaí airgid ó ghníomhaíochtaí maoiniúcháin. Ina theannta sin, tá feidhm ag an gceanglas nochta i mír 44 maidir le hathruithe ar shócmhainní airgeadais freisin (sócmhainní a fhálaíonn dliteanais a eascraíonn as gníomhaíochtaí maoiniúcháin, mar shampla) má áiríodh sreafaí airgid ó na sócmhainní airgeadais sin, nó má tharlaíonn go n-áireofar sreafaí airgid todhchaí uathu, le sreafaí airgid ó ghníomhaíochtaí maoiniúcháin.

44D Bealach amháin is féidir an ceanglas nochta i mír 44 a chomhlíonadh is ea réiteach idir na hiarmhéideanna tosaigh agus deiridh a sholáthar sa ráiteas maidir le staid airgeadais le haghaidh dliteanais a eascraíonn as gníomhaíochtaí maoiniúcháin, lena n-áirítear na hathruithe a shainaithnítear i mír 44B. I gcás ina nochtann eintiteas réiteach den sórt sin, soláthróidh sé faisnéis leordhóthanach chun é a chur ar a gcumas d’úsáideoirí na ráiteas airgeadais míreanna a áirítear sa réiteach a nascadh leis an ráiteas maidir le staid airgeadais agus leis an ráiteas ar shreafaí airgid.

44E Má sholáthraíonn eintiteas an nochtadh a cheanglaítear le mír 44A in éineacht le nochtaí maidir le hathruithe ar shócmhainní agus ar dhliteanais eile, déanfaidh sé na hathruithe ar dhliteanais a eascraíonn as gníomhaíochtaí maoiniúcháin a nochtadh ar leithligh ó athruithe ar na sócmhainní agus na dliteanais eile sin.

44F   Nochtfaidh eintiteas faisnéis maidir lena socruithe maoiniúcháin um íoc soláthróirí (mar a thuairiscítear i mír 44G) lena gcuirtear ar a gcumas d’úsáideoirí ráiteas airgeadais measúnú a dhéanamh ar éifeachtaí na socruithe sin ar dhliteanais agus ar shreafaí airgid an eintitis agus ar neamhchosaint an eintitis ar riosca leachtachta.

44G Is éard a bhíonn i gceist le socruithe maoiniúcháin um íoc soláthróirí cásanna ina dtairgeann soláthraí maoiniúcháin amháin nó níos mó méideanna a íoc atá dlite ag eintiteas dá soláthróirí agus ina n-aontaíonn an t-eintiteas íoc de réir théarmaí agus choinníollacha na socruithe ar an dáta céanna a íoctar leis na soláthróirí, nó ar dháta níos déanaí ná sin. Leis na socruithe sin, soláthraítear téarmaí íocaíochta sínte don eintiteas, nó soláthraítear téarmaí luathíocaíochta do sholáthróirí an eintitis, i gcomparáid le dáta dlite gaolmhar na híocaíochta sonraisc. Is minic a thugtar maoiniú slabhra soláthair, maoiniú suimeanna iníoctha nó socruithe fachtóireachta droim ar ais ar shocruithe maoiniúcháin soláthróirí. Socruithe nach bhfuil iontu ach feabhsuithe creidmheasa don eintiteas (mar shampla, ráthaíochtaí airgeadais lena n-áirítear litreacha creidmheasa a úsáidtear mar ráthaíochtaí) nó ionstraimí a úsáideann an t-eintiteas chun na méideanna atá dlite a shocrú go díreach le soláthróir (mar shampla, cártaí creidmheasa), ní socruithe maoiniúcháin um íoc soláthróirí iad.

44H Chun na cuspóirí i mír 44F a chomhlíonadh, nochtfaidh eintiteas an méid seo a leanas ar bhonn comhiomlán i ndáil lena socruithe maoiniúcháin um íoc soláthróirí:

45   Nochtfaidh eintiteas na comhpháirteanna airgid thirim agus coibhéisí airgid thirim agus déanfaidh sé réiteach ar na méideanna a chur i láthair ina ráiteas ar shreafaí airgid agus tuairisceofar na míreanna coibhéiseacha sa ráiteas maidir le staid airgeadais.

46 I bhfianaise a liacht cleachtas bainistithe airgid thirim agus socrú baincéireachta atá ann ar fud an domhain agus chun IAS 1 Cur i láthair Ráiteas Airgeadais a chomhlíonadh, nochtann eintiteas an beartas a ghlacann sé chun comhdhéanamh airgid thirim agus coibhéisí airgid thirim a chinneadh.

47 Iarmhairt aon athrú ar an mbeartas chun comhpháirteanna airgid thirim agus coibhéisí airgid thirim a chinneadh, athrú ar aicmiú ionstraimí airgeadais a measadh roimhe seo a bheith mar chuid de phunann infheistíochta eintitis, mar shampla, tuairiscítear sin i gcomhréir le IAS 8 Beartais Chuntasaíochta, Athruithe i Meastacháin Chuntasaíochta agus in Earráidí Cuntasaíochta.

48   Nochtfaidh eintiteas méid na n-iarmhéideanna suntasacha airgid thirim agus coibhéisí airgid thirim arna sealbhú ag an eintiteas nach bhfuil ar fáil le haghaidh a n-úsáide ag an ngrúpa, mar aon le tráchtaireacht bhainistíochta.

49 Tá imthosca éagsúla ann ina bhfuil iarmhéideanna airgid thirim agus coibhéisí airgid thirim arna sealbhú ag eintiteas gan bheith ar fáil le haghaidh a n-úsáide ag an ngrúpa. Is samplaí díobh sin iad iarmhéideanna airgid thirim agus coibhéisí airgid thirim arna sealbhú ag fochuideachta a oibríonn i dtír ina bhfuil rialuithe malairte nó srianta dlíthiúla eile i bhfeidhm nuair nach bhfuil na hiarmhéideanna ar fáil le haghaidh a n-úsáide ginearálta ag an máthairchuideachta ná ag fochuideachtaí eile.

50 D’fhéadfadh faisnéis bhreise a bheith ábhartha d’úsáideoirí chun tuiscint a fháil ar staid airgeadais agus leachtacht eintitis. Moltar an fhaisnéis sin a nochtadh, mar aon le tráchtaireacht bhainistíochta, agus d’fhéadfaí na nithe a leanas a áireamh léi:

51 Nochtadh sreafaí airgid atá ina méaduithe ar acmhainn oibríochtúil ar leithligh ó shreafaí airgid a bhfuil gá leo chun acmhainn oibríochtúil a choinneáil ar bun, is úsáideach sin chun é a chur ar a chumas don úsáideoir a chinneadh an bhfuil an t-eintiteas ag déanamh infheistíocht leordhóthanach chun a acmhainn oibríochtúil a choinneáil ar bun. Mura ndéanann eintiteas infheistíocht leordhóthanach chun a acmhainn oibríochtúil a choinneáil ar bun, d’fhéadfaidh sé a bheith ag déanamh dochar dá bhrabúsacht amach anseo ar mhaithe lena leachtacht faoi láthair agus le dáileacháin ar úinéirí.

52 Cuireann nochtadh sreafaí airgid de réir deighleoige ar a gcumas d’úsáideoirí tuiscint níos fearr a fháil ar an gcaidreamh idir sreafaí airgid na gnólachta ar an iomlán agus sreafaí airgid a comhpháirteanna agus ar infhaighteacht agus éagsúlacht sreafaí airgid de réir deighleoige.

53 Tagann an caighdeán seo i bhfeidhm le haghaidh ráitis airgeadais lena gcumhdaítear tréimhsí dar tús an 1 Eanáir 1994 nó ina dhiaidh sin.

54 Le IAS 27 (arna leasú in 2008) leasaíodh míreanna 39-42 agus cuireadh míreanna 42A agus 42B leis. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm maidir le tréimhsí bliantúla dar tús an 1 Iúil 2009 nó dá éis sin. Má chuireann eintiteas IAS 27 (arna leasú in 2008) i bhfeidhm maidir le tréimhse níos luaithe, cuirfear na leasuithe i bhfeidhm maidir leis an tréimhse níos luaithe sin. Cuirfear na leasuithe i bhfeidhm go cúlghabhálach.

55 Le Feabhsuithe ar IFRSanna, arna eisiúint i mí na Bealtaine 2008, leasaíodh mír 14. Cuirfidh eintiteas an leasú sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla tuairiscithe dar tús an 1 Eanáir 2009 nó ina dhiaidh sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann eintiteas an leasú i bhfeidhm maidir le tréimhse níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin agus cuirfidh sé mír 68A de IAS 16 i bhfeidhm.

56 Le Feabhsuithe ar IFRSanna, arna eisiúint i mí Aibreáin 2009, leasaíodh mír 16. Cuirfidh eintiteas an leasú sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dar tús an 1 Eanáir 2010 nó ina dhiaidh sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann an t-eintiteas an leasú sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhse níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin.

57 Le IFRS 10 agus IFRS 11, Comhshocruithe, arna eisiúint i mí na Bealtaine 2011, leasaíodh míreanna 37, 38 agus 42B agus scriosadh mír 50(b). Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm nuair a chuireann sé IFRS 10 agus IFRS 11 i bhfeidhm.

58 Le Eintitis Infheistíochta (Leasuithe ar IFRS 10, IFRS 12 agus IAS 27), arna eisiúint i mí Dheireadh Fómhair 2012, leasaíodh míreanna 42A agus 42B agus cuireadh mír 40A leis. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dár tús an 1 Eanáir 2014 nó dá éis sin. Ceadaítear Eintitis Infheistíochta a chur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm níos luaithe, cuirfidh sé na leasuithe uile a áirítear in Eintitis Infheistíochta i bhfeidhm an tráth céanna.

59 Le IFRS 16 Léasanna, arna eisiúint i mí Eanáir 2016, leasaíodh míreanna 17 agus 44. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm agus IFRS 16 á chur i bhfeidhm aige.

60 Le Tionscnamh Nochta (Leasuithe ar IAS 7), arna eisiúint i mí Eanáir 2016, cuireadh míreanna 44A–44E leis. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dár tús an 1 Eanáir 2017 nó dá éis sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Nuair a chuireann eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm den chéad uair, ní cheanglaítear air faisnéis chomparáideach a sholáthar le haghaidh na dtréimhsí roimhe sin.

61 Le IFRS 17 Conarthaí Árachais, arna eisiúint i mBealtaine 2017, leasaíodh mír 14. Cuirfidh eintiteas an leasú sin i bhfeidhm agus IFRS 17 á chur i bhfeidhm aige.

62 Le Socruithe Maoiniúcháin um Íoc Soláthróirí, arna eisiúint i mí na Bealtaine 2023, cuireadh isteach míreanna 44F-44H. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí tuairiscithe bliantúla dar tús an 1 Eanáir 2024 nó ina dhiaidh sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann an t-eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhse níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin.

63 Agus Socruithe Maoiniúcháin um Íoc Soláthróirí á gcur i bhfeidhm, ní cheanglaítear ar eintiteas an méid seo a leanas a nochtadh:

1 Is é is cuspóir don chaighdeán seo na critéir a fhorordú chun beartais chuntasaíochta a roghnú agus a athrú, mar aon leis an gcur chuige cuntasaíochta agus an nochtadh maidir le hathruithe ar bheartais chuntasaíochta, athruithe ar mheastacháin chuntasaíochta agus ceartuithe earráidí. Leis an gcaighdeán, tá sé beartaithe feabhas a chur ar ábharthacht agus iontaofacht ráiteas airgeadais eintitis, agus ar inchomparáideacht na ráiteas airgeadais sin thar thréimhse ama agus le ráitis airgeadais eintiteas eile.

2 Leagtar amach in IAS 1 Ráitis Airgeadais a Chur i Láthair ceanglais maidir le nochtadh le haghaidh beartais chuntasaíochta, seachas na ceanglais a bhaineann le hathruithe ar bheartais chuntasaíochta.

3  Cuirfear an caighdeán seo i bhfeidhm agus beartais chuntasaíochta á roghnú agus á gcur i bhfeidhm, agus cuirfear san áireamh ann athruithe ar bheartais chuntasaíochta, athruithe ar mheastacháin chuntasaíochta agus ceartuithe ar earráidí réamhthréimhse.

4 Na hiarmhairtí cánach atá ag ceartuithe ar earráidí réamhthréimhse agus ag coigeartuithe cúlghabhálacha a rinneadh chun athruithe a chur i bhfeidhm ar bheartais chuntasaíochta, cuirtear iad san áireamh agus nochtar iad i gcomhréir le IAS 12 Cánacha Ioncaim.

5   Úsáidtear na téarmaí seo a leanas sa Chaighdeán seo in éineacht leis na bríonna a shonraítear:

6 [Scriosta]

7   I gcás ina bhfuil feidhm shonrach ag IFRS maidir le hidirbheart, le teagmhas eile nó le coinníoll, cinnfear an beartas cuntasaíochta nó na beartais chuntasaíochta a chuirfear i bhfeidhm maidir leis an ítim sin tríd an gCaighdeán Idirnáisiúnta um Thuairisciú Airgeadais a chur i bhfeidhm.

8 Leagtar amach in IFRSanna beartais chuntasaíochta ar tháinig IASB ar an gconclúid go dtagann ráitis airgeadais astu, ar ráitis airgeadais iad ina bhfuil faisnéis ábhartha agus iontaofa maidir leis na hidirbhearta, na teagmhais eile agus na coinníollacha a bhfuil feidhm acu maidir leo. Ní gá na beartais sin a chur i bhfeidhm i gcás nach bhfuil an éifeacht a bhaineann lena gcur i bhfeidhm ábhartha. Mar sin féin, níl sé iomchuí imeachtaí neamhábhartha ó IFRSanna a dhéanamh, ná iad a fhágáil neamhcheartaithe, chun cur i láthair ar leith a bhaint amach maidir le staid airgeadais, feidhmíocht airgeadais nó sreafaí airgid eintitis.

9 Tá treoraíocht ag gabháil le IFRSanna chun cúnamh a thabhairt d’eintitis a gceanglais a chur i bhfeidhm. Luaitear i ngach treoraíocht den sórt cé acu atá nó nach bhfuil sí ina dlúthchuid de IFRSanna. Tá treoraíocht atá ina dlúthchuid de IFRSanna éigeantach. Treoraíocht nach bhfuil ina dlúthchuid de IFRSanna, ní bhíonn ceanglais maidir le ráitis airgeadais inti.

10  In éagmais IFRS a bhfuil feidhm shonrach aige maidir le hidirbheart, le teagmhas eile nó le coinníoll, bainfidh an lucht bainistíochta úsáid as a bhreithiúnas agus beartas cuntasaíochta á fhorbairt agus á chur i bhfeidhm aige, ar beartas cuntasaíochta é as a dtagann faisnéis a bhfuil an méid seo a leanas fíor ina leith:

11   Agus an breithiúnas ar a dtugtar tuairisc i mír 10 á dhéanamh ag an lucht bainistíochta, déanfaidh sé tagairt do na foinsí seo a leanas, agus breithneoidh siad infheidhmeacht na bhfoinsí sin, in ord íslitheach:

12  Agus an breithiúnas ar a dtugtar tuairisc i mír 10 á dhéanamh ag an lucht bainistíochta, féadfaidh sé breithniú a dhéanamh freisin ar na fógairtí is déanaí ó chomhlachtaí socraithe caighdeán eile a úsáideann creat coincheapúil comhchosúil chun caighdeáin chuntasaíochta, litríocht chuntasaíochta eile agus cleachtais tionscail a bhfuil glacadh leo a fhorbairt, a mhéid nach dtagann siad sin salach ar na foinsí i mír 11.

13   Déanfaidh eintiteas a bheartais chuntasaíochta a roghnú agus a chur i bhfeidhm go comhsheasmhach le haghaidh idirbhearta comhchosúla, teagmhais eile chomhchosúla agus coinníollacha comhchosúla, seachas i gcás ina gceanglaítear go sonrach le IFRS, nó ina gceadaítear le IFRS, ítimí a chatagóiriú, rud a bhféadfadh beartais éagsúla a bheith iomchuí lena aghaidh. Má cheanglaítear nó má cheadaítear catagóiriú den sórt sin le IFRS, déanfar beartas cuntasaíochta iomchuí a roghnú agus a chur i bhfeidhm go comhsheasmhach maidir le gach catagóir.

14   Ní dhéanfaidh eintiteas athrú ar bheartas cuntasaíochta ach amháin más fíor an méid seo a leanas i leith an athraithe:

15 Ní mór d’úsáideoirí ráiteas airgeadais a bheith in ann comparáid a dhéanamh idir na ráitis airgeadais de chuid eintitis thar thréimhse ama chun treochtaí ina staid airgeadais, ina fheidhmíocht airgeadais agus ina shreafaí airgid a shainaithint. Dá bhrí sin, cuirtear na beartais chuntasaíochta chéanna i bhfeidhm laistigh de gach tréimhse agus ó thréimhse amháin go tréimhse eile, seachas i gcás ina bhfuil athrú ar bheartas cuntasaíochta i gcomhréir le ceann amháin de na critéir i mír 14.

16   Ní athruithe ar bheartais chuntasaíochta iad na nithe seo a leanas:

17  Is éard atá i gceist le cur i bhfeidhm tosaigh beartais chun sócmhainní a athluacháil de réir IAS 16 Réadmhaoin, Gléasra agus Trealamh nó le IAS 38 Sócmhainní Doláimhsithe athrú ar bheartas cuntasaíochta a ndéileálfar leis mar athluacháil i gcomhréir le IAS 16 nó le IAS 38, seachas i gcomhréir leis an gCaighdeán seo.

18 Níl feidhm ag míreanna 19 go 31 maidir leis an athrú ar bheartas cuntasaíochta ar a dtugtar tuairisc i mír 17.

19   Faoi réir mhír 23:

20 Chun críoch an chaighdeáin seo, ní athrú deonach ar bheartas cuntasaíochta é cur i bhfeidhm luath Caighdeáin Idirnáisiúnta um Thuairisciú Airgeadais.

21 In éagmais IFRS a bhfuil feidhm shonrach aige maidir le hidirbheart, le teagmhas eile nó le coinníoll, féadfaidh an lucht bainistíochta, i gcomhréir le mír 12, beartas cuntasaíochta as na fógairtí is déanaí ó chomhlachtaí socraithe caighdeán eile a chur i bhfeidhm, ar comhlachtaí iad a úsáideann creat coincheapúil comhchosúil chun caighdeáin chuntasaíochta a fhorbairt. Más rud é, tar éis leasú a dhéanamh ar fhógairt den sórt sin, go roghnaíonn an t-eintiteas athrú a dhéanamh ar bheartas cuntasaíochta, tugtar cuntas ar an athrú sin agus nochtar é mar athrú deonach ar bheartas cuntasaíochta.

22   Faoi réir mhír 23, i gcás ina gcuirtear athrú ar bheartas cuntasaíochta i bhfeidhm go cúlghabhálach i gcomhréir le mír 19(a) nó (b), déanfaidh an t-eintiteas iarmhéid tosaigh gach comhpháirte cothromais le haghaidh na réamhthréimhse is luaithe a chuirtear i láthair mar aon leis na méideanna comparáideacha a nochtar le haghaidh gach réamhthréimhse a chuirtear i láthair a choigeartú amhail agus dá gcuirfí an beartas cuntasaíochta nua i bhfeidhm riamh.

23  I gcás ina gceanglaítear le mír 19(a) nó (b) cur i bhfeidhm cúlghabhálach, cuirfear athrú ar bheartas cuntasaíochta i bhfeidhm go cúlghabhálach ach amháin a mhéid atá sé dofheidhmithe iarmhairtí tréimhse-shonracha ná iarmhairt charnach an athraithe a chinneadh.

24  Maidir leis na hiarmhairtí tréimhse-shonracha a bhaineann le beartas cuntasaíochta a athrú ar fhaisnéis chomparáideach le haghaidh réamhthréimhse amháin nó níos mó a chuirtear i láthair, i gcás ina bhfuil sé dofheidhmithe na hiarmhairtí sin a chinneadh, cuirfidh an t-eintiteas an beartas cuntasaíochta nua i bhfeidhm maidir le méideanna glanluacha sócmhainní agus dliteanas mar a bhí ag tús na tréimhse is luaithe a bhfuil cur i bhfeidhm cúlghabhálach infheidhmithe ina leith - d’fhéadfadh sé gurb í an tréimhse reatha atá i gceist leis sin - agus déanfaidh sé coigeartú comhfhreagrach ar iarmhéid tosaigh gach comhpháirte cothromais dá ndéantar difear le haghaidh na tréimhse sin.

25   Maidir leis an iarmhairt charnach a bhaineann le beartas cuntasaíochta nua a chur i bhfeidhm maidir le gach réamhthréimhse, i gcás ina bhfuil sé dofheidhmithe an iarmhairt sin a chinneadh ag tús na tréimhse reatha, déanfaidh an t-eintiteas an fhaisnéis chomparáideach a choigeartú chun an beartas cuntasaíochta nua a chur i bhfeidhm go hionchasach ón dáta is luaithe is infheidhmithe.

26 I gcás ina gcuireann eintiteas beartas cuntasaíochta nua i bhfeidhm go cúlghabhálach, cuireann sé an beartas cuntasaíochta nua i bhfeidhm maidir le faisnéis chomparáideach le haghaidh réamhthréimhsí chomh fada siar agus is infheidhmithe. Níl cur i bhfeidhm cúlghabhálach maidir le réamhthréimhse infheidhmithe, seachas i gcás ina bhfuil sé infheidhmithe an iarmhairt charnach ar na méideanna sa ráiteas tosaigh agus sa ráiteas staide airgeadais deiridh le haghaidh na tréimhse sin a chinneadh. Maidir le méid an athraithe a eascraíonn as sin, a bhaineann le tréimhsí roimh na tréimhsí sin a chuirtear i láthair sna ráitis airgeadais, cuimsítear an méid sin in iarmhéid tosaigh gach comhpháirte cothromais dá ndéantar difear den réamhthréimhse is luaithe a chuirtear i láthair. De ghnáth, déantar an coigeartú ar thuilleamh coimeádta. Mar sin féin, féadfar an coigeartú a dhéanamh ar chomhpháirt chothromais eile (mar shampla, chun IFRS a chomhlíonadh). Aon fhaisnéis eile maidir le réamhthréimhsí, cuir i gcás achoimrí stairiúla ar shonraí airgeadais, déantar iad a choigeartú freisin chomh fada siar agus is féidir.

27 I gcás ina bhfuil sé dofheidhmithe d’eintiteas beartas cuntasaíochta nua a chur i bhfeidhm go cúlghabhálach, toisc nach féidir leis an iarmhairt charnach a chinneadh, arb í an iarmhairt charnach a bhaineann leis an mbeartas a chur i bhfeidhm maidir le gach réamhthréimhse, cuireann an t-eintiteas an beartas nua i bhfeidhm, i gcomhréir le mír 25, go hionchasach ó thús na tréimhse is luaithe is infheidhmithe. Dá bhrí sin, tugann sé neamhaird ar an gcuid den choigeartú carnach ar shócmhainní, ar dhliteanais agus ar chothromas a tháinig chun cinn roimh an dáta sin. Ceadaítear beartas cuntasaíochta a athrú fiú má tá sé dofheidhmithe an beartas a chur i bhfeidhm go hionchasach maidir le haon réamhthréimhse. Tugtar treoraíocht i míreanna 50-53 maidir leis na cásanna ina bhfuil sé dofheidhmithe beartas cuntasaíochta nua a chur i bhfeidhm maidir le réamhthréimhse amháin nó níos mó.

28   I gcás ina bhfuil éifeacht ag cur i bhfeidhm tosaigh IFRS ar an tréimhse reatha nó ar aon réamhthréimhse, i gcás ina mbeadh éifeacht den sórt sin aige ach amháin go mbeadh sé dofheidhmithe méid an choigeartaithe a chinneadh, nó i gcás ina bhféadfadh éifeacht a bheith aige ar thréimhsí sa todhchaí, nochtfaidh eintiteas an méid seo a leanas:

29  I gcás ina bhfuil éifeacht ag athrú deonach ar bheartas cuntasaíochta ar an tréimhse reatha nó ar aon réamhthréimhse, i gcás ina mbeadh éifeacht aige ar an tréimhse sin ach amháin go mbeadh sé dofheidhmithe méid an choigeartaithe a chinneadh, nó i gcás ina bhféadfadh éifeacht a bheith aige ar thréimhsí sa todhchaí, nochtfaidh eintiteas an méid seo a leanas:

30   I gcás nach bhfuil IFRS nua a eisíodh ach nach bhfuil éifeachtach go fóill curtha i bhfeidhm ag eintiteas, nochtfaidh an t-eintiteas an méid seo a leanas:

31 Agus mír 30 á comhlíonadh ag eintiteas, déanann sé breithniú ar an méid seo a leanas a nochtadh:

32 D’fhéadfaí a cheangal le beartas cuntasaíochta míreanna i ráitis airgeadais a thomhas ar bhealach lena mbaineann neamhchinnteacht tomhais—is é sin, d’fhéadfaí a cheangal leis an mbeartas cuntasaíochta míreanna den sórt sin a thomhas ag méideanna airgeadaíochta nach féidir a bhreathnú go díreach agus nach mór meastachán a dhéanamh ina leith ina ionad sin. I gcás den sórt sin, forbraíonn eintiteas meastachán cuntasaíochta chun an cuspóir a leagadh amach leis an mbeartas cuntasaíochta a bhaint amach. Úsáidtear breithiúnais nó toimhdí atá bunaithe ar an bhfaisnéis iontaofa is déanaí atá ar fáil chun meastacháin chuntasaíochta a fhorbairt. Is samplaí de mheastacháin chuntasaíochta iad na nithe seo a leanas:

32A Úsáideann eintiteas teicnící tomhais agus ionchuir chun meastachán cuntasaíochta a fhorbairt. Áirítear ar theicnící tomhais teicnící meastacháin (mar shampla, teicnící a úsáidtear chun lamháltas caillteanais le haghaidh caillteanais chreidmheasa ionchasacha a thomhas trína gcuirtear IFRS 9 i bhfeidhm) agus teicnící luachála (mar shampla, teicnící a úsáidtear chun luach cóir sócmhainne nó dliteanais a thomhas trína gcuirtear IFRS 13 i bhfeidhm).

32B Uaireanta, tagraíonn an téarma ‘meastachán’ in IFRSanna do mheastachán nach bhfuil ina mheastachán cuntasaíochta mar a shainmhínítear sa Chaighdeán seo. Mar shampla, tagraíonn sé uaireanta d’ionchur a úsáidtear chun meastacháin chuntasaíochta a fhorbairt.

33 Cuid fhíor-riachtanach d’ullmhú ráiteas airgeadais is ea an úsáid a bhaintear as meastacháin réasúnacha agus ní bhaineann sé an bonn dá n-iontaofacht.

34 D’fhéadfadh sé go mbeadh ar eintiteas meastachán cuntasaíochta a athrú má thagann athruithe ar na cúinsí a raibh an meastachán cuntasaíochta bunaithe orthu nó mar thoradh ar fhaisnéis nua, forbairtí nua nó níos mó taithí. De bharr a chineáil, níl baint ag athrú ar mheastachán cuntasaíochta le tréimhsí roimhe ná ní ceartú earráide atá ann.

34A Mura n-eascraíonn siad as ceartú earráidí réamhthréimhse, athruithe ar mheastacháin chuntasaíochta atá sna héifeachtaí ar mheastachán cuntasaíochta a bhíonn ag athrú ionchuir nó athrú teicníce tomhais.

35 Is athrú ar bheartas cuntasaíochta é athrú ar an mbonn tomhais a chuirtear i bhfeidhm, agus ní athrú ar mheastachán cuntasaíochta é. I gcás ina bhfuil sé deacair idirdhealú a dhéanamh idir athrú ar bheartas cuntasaíochta agus athrú ar mheastachán cuntasaíochta, déileáiltear leis an athrú mar athrú ar mheastachán cuntasaíochta.

36   Aithneofar go hionchasach an éifeacht atá ag athrú ar mheastachán cuntasaíochta, seachas athrú a bhfuil feidhm ag mír 37 maidir leis, trína áireamh i mbrabús nó caillteanas sna tréimhsí seo a leanas:

37   A mhéid a thagann athruithe ar shócmhainní agus ar dhliteanais as athrú ar mheastachán cuntasaíochta, nó a mhéid a bhaineann sé le hítim chothromais, aithneofar é trí choigeartú a dhéanamh ar mhéid glanluacha na sócmhainne, an dliteanais nó na hítime cothromais lena mbaineann i dtréimhse an athraithe.

38 Ciallaíonn aitheantas ionchasach ar an éifeacht a bhíonn ag athrú ar mheastachán cuntasaíochta go gcuirtear an t-athrú i bhfeidhm ar idirbhearta agus ar imeachtaí agus coinníollacha eile ó dháta an athraithe sin. D’fhéadfadh sé nach ndéanfadh athrú ar mheastachán cuntasaíochta difear ach amháin do bhrabús nó caillteanas na tréimhse reatha, nó d’fhéadfadh sé go ndéanfadh sé difear do bhrabús nó caillteanas na tréimhse reatha agus na dtréimhsí sa todhchaí araon. Mar shampla, ní dhéanann athrú ar lamháltas caillteanais le haghaidh caillteanais chreidmheasa ionchasacha difear ach do bhrabús nó caillteanas na tréimhse reatha agus dá bhrí sin ní aithnítear é sa tréimhse reatha. Mar sin féin, i gcás athrú ar shaolré ionchais úsáide sócmhainne in-dímheasa, nó ar phatrún ionchasach tomhaltais na leasanna eacnamaíocha a bheidh ann amach anseo atá cuimsithe i sócmhainn in-dímheasa, déantar difear don chostas dímheasa le haghaidh na tréimhse reatha agus le haghaidh gach tréimhse sa todhchaí le linn shaolré úsáide na sócmhainne atá fágtha. Sa dá chás sin, aithnítear mar ioncam nó mar chostas sa tréimhse reatha éifeacht an athraithe a bhaineann leis an tréimhse reatha. Aithnítear an éifeacht ar thréimhsí a bheidh ann amach anseo, más ann di, mar ioncam nó mar chostas sna tréimhsí sin a bheidh ann amach anseo.

39   Nochtfaidh eintiteas cineál agus méid athraithe ar mheastachán cuntasaíochta a bhfuil éifeacht aige sa tréimhse reatha nó a mheastar go mbeidh éifeacht aige i dtréimhsí sa todhchaí, ach amháin i cás nochtadh na héifeachta ar thréimhsí sa todhchaí nuair nach mbeidh sé infheidhmithe an éifeacht sin a mheas.

40 I gcás nach nochtar méid na héifeachta ar thréimhsí sa todhchaí toisc go bhfuil sé dofheidhmithe meastachán a dhéanamh air sin, nochtfaidh eintiteas an fíoras sin.

41 Is féidir earráidí a theacht chun cinn maidir le heilimintí de ráitis airgeadais a aithint, a thomhas, a chur i láthair nó a nochtadh. Níl ráitis airgeadais i gcomhréir le IFRSanna má tá earráidí ábhartha nó earráidí neamhábhartha iontu a rinneadh d’aon ghnó chun cur i láthair ar leith ar staid airgeadais, ar fheidhmíocht airgeadais nó ar shreafaí airgid eintitis a bhaint amach. Earráidí a d’fhéadfadh a bheith ann sa tréimhse reatha a aimsítear sa tréimhse sin, ceartaítear iad sula n-údaraítear na ráitis airgeadais lena n-eisiúint. Mar sin féin, uaireanta ní aimsítear earráidí ábhartha go dtí tréimhse ina dhiaidh sin, agus ceartaítear na hearráidí réamhthréimhse sin san fhaisnéis chomparáideach a chuirtear i láthair sna ráitis airgeadais le haghaidh na tréimhse sin a thagann ina diaidh sin (féach míreanna 42-47).

42   Faoi réir mhír 43, ceartóidh eintiteas earráidí réamhthréimhse ábhartha go cúlghabhálach sa chéad tacar de ráitis airgeadais a údaraítear lena n-eisiúint tar éis iad a aimsiú tríd an méid seo a leanas a dhéanamh:

43  Ceartófar earráid réamhthréimhse trí athshonrú cúlghabhálach seachas a mhéid nach bhfuil sé infheidhmithe iarmhairtí tréimhse-shonracha ná iarmhairt charnach na hearráide a chinneadh.

44  Maidir leis na hiarmhairtí tréimhse-shonracha a bhaineann le hearráid ar fhaisnéis chomparáideach le haghaidh réamhthréimhse amháin nó níos mó a chuirtear i láthair, i gcás ina bhfuil sé dofheidhmithe na hiarmhairtí sin a chinneadh, déanfaidh an t-eintiteas iarmhéideanna tosaigh sócmhainní, dliteanas agus cothromais a athshonrú le haghaidh na tréimhse is luaithe a bhfuil cur i bhfeidhm cúlghabhálach infheidhmithe ina leith (d’fhéadfadh sé gurb í an tréimhse reatha atá i gceist leis sin).

45   Maidir leis an iarmhairt charnach a bhaineann le hearráid, i gcás ina bhfuil sé dofheidhmithe an iarmhairt sin ar gach réamhthréimhse a chinneadh ag tús na tréimhse reatha, déanfaidh an t-eintiteas an fhaisnéis chomparáideach a athshonrú chun an earráid a cheartú go hionchasach ón dáta is luaithe is infheidhmithe.

46 Déantar ceartú earráide réamhthréimhse a eisiamh ó bhrabús nó caillteanas le haghaidh na tréimhse ina n-aimsítear an earráid. Aon fhaisnéis maidir le réamhthréimhsí a chuirtear i láthair, lena n-áirítear aon achoimre stairiúil ar shonraí airgeadais, déantar í a athshonrú chomh fada siar agus is infheidhmithe.

47 I gcás ina bhfuil sé dofheidhmithe méid earráide a chinneadh (e.g. botún a dhéantar agus beartas cuntasaíochta á chur i bhfeidhm) le haghaidh gach réamhthréimhse, déanann an t-eintiteas, i gcomhréir le mír 45, an fhaisnéis chomparáideach a athshonrú go hionchasach ón dáta is luaithe is infheidhmithe. Dá bhrí sin, tugann sé neamhaird ar an gcuid d’athshonrú carnach sócmhainní, dliteanas agus cothromais a thagann chun cinn roimh an dáta sin. Tugtar treoraíocht i míreanna 50-53 maidir leis na cásanna ina bhfuil sé dofheidhmithe earráid a cheartú le haghaidh réamhthréimhse amháin nó níos mó.

48 Déantar ceartuithe earráidí a idirdhealú ó athruithe ar mheastacháin chuntasaíochta. Neastacháin atá i meastacháin chuntasaíochta, de bharr a gcineáil, agus d’fhéadfadh sé go mbeadh gá iad a athrú de réir mar a bhíonn faisnéis bhreise ar eolas. Mar shampla, an gnóthachan nó an caillteanas a aithnítear de thoradh teagmhais, ní ceartú earráide é sin.

49   Agus mír 42 á cur i bhfeidhm ag eintiteas, nochtfaidh sé an méid seo a leanas:

50 In imthosca áirithe, tá sé dofheidhmithe faisnéis chomparáideach a choigeartú le haghaidh réamhthréimhse amháin nó níos mó chun inchomparáideacht leis an tréimhse reatha a bhaint amach. Mar shampla, d’fhéadfadh sé nár bailíodh sonraí sa réamhthréimhse nó sna réamhthréimhsí ar bhealach lenar féidir beartas cuntasaíochta a chur i bhfeidhm go cúlghabhálach (lena n-áirítear, chun críocha mhíreanna 51-53, é a chur i bhfeidhm go hionchasach maidir le réamhthréimhsí) nó athshonrú cúlghabhálach a dhéanamh chun earráidí réamhthréimhse a cheartú, agus d’fhéadfadh sé go mbeadh sé dofheidhmithe an fhaisnéis a athchruthú.

51 Is minic gur gá meastacháin a dhéanamh agus beartas cuntasaíochta á chur i bhfeidhm maidir le heilimintí de ráitis airgeadais a aithnítear nó a nochtar i leith idirbheart, teagmhais eile nó coinníollacha. Tá an meastachán suibiachtúil go bunúsach, agus féadfar meastacháin a fhorbairt tar éis na tréimhse tuairiscithe. D’fhéadfadh sé a bheith níos deacra meastacháin a fhorbairt agus beartas cuntasaíochta á chur i bhfeidhm go cúlghabhálach nó agus athshonrú cúlghabhálach á dhéanamh chun earráid réamhthréimhse a cheartú, mar gheall ar an tréimhse ama níos faide a d’fhéadfadh a bheith caite ó tharla an t-idirbheart, an teagmhas eile nó an coinníoll a ndearnadh difear dó. Mar sin féin, is ionann cuspóir na meastachán a bhaineann le réamhthréimhsí agus cuspóir na meastachán a dhéantar sa tréimhse reatha, is é sin go mbeadh an meastachán ina léiriú ar na himthosca a bhí ann tráth a tharla an t-idirbheart, an teagmhas eile nó an coinníoll.

52 Dá bhrí sin, chun beartas cuntasaíochta nua a chur i bhfeidhm go cúlghabhálach nó chun earráid réamhthréimhse a cheartú is gá idirdhealú a dhéanamh idir an dá chineál faisnéise seo a leanas

53 Níor cheart breathnú siar agus beartas cuntasaíochta nua á chur i bhfeidhm maidir le réamhthréimhse, nó agus méideanna á gceartú le haghaidh réamhthréimhse, bíodh sin trí thoimhdí a dhéanamh faoina mbeadh beartaithe ag an lucht bainistíochta i réamhthréimhse nó trí mheastachán a dhéanamh ar na méideanna arna n-aithint, arna dtomhas nó arna nochtadh i réamhthréimhse. Mar shampla, i gcás ina gceartaíonn eintiteas earráid réamhthréimhse agus a dhliteanais á ríomh aige maidir le saoire bhreoiteachta charntha fostaithe i gcomhréir le IAS 19 Sochair Fostaithe, tugann sé neamhaird ar fhaisnéis maidir le séasúr fliú atá neamhghnách dian le linn na chéad tréimhse eile a bhí ar fáil tar éis na ráitis airgeadais le haghaidh na réamhthréimhse a bheith údaraithe lena n-eisiúint. Ós rud é go mbíonn gá le meastacháin shuntasacha go minic agus leasú á dhéanamh ar fhaisnéis chomparáideach a chuirtear i láthair le haghaidh réamhthréimhsí, ní chuirtear cosc ar choigeartú iontaofa ná ar cheartú iontaofa a dhéanamh ar an bhfaisnéis chomparáideach.

54 Cuirfidh eintiteas an caighdeán seo i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dar tús an 1 Eanáir 2005 nó ina dhiaidh sin. Moltar cur i bhfeidhm níos luaithe a dhéanamh. Má chuireann eintiteas an Caighdeán seo i bhfeidhm maidir le tréimhse a thosaíonn roimh an 1 Eanáir 2005, nochtfaidh sé an méid sin.

54A [Scriosta]

54B [Scriosta]

54C Le IFRS 13 Tomhas Cóirluacha, arna eisiúint i mí na Bealtaine 2011, leasaíodh mír 52. Cuirfidh eintiteas an leasú sin i bhfeidhm agus IFRS 13 á chur i bhfeidhm aige.

54D [Scriosta]

54E Le IFRS 9 Ionstraimí Airgeadais, mar a eisíodh i mí Iúil 2014, leasaíodh mír 53 agus scriosadh míreanna 54A, 54B agus 54D. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm agus IFRS 9 á chur i bhfeidhm aige.

54F Le Leasuithe ar Thagairtí don Chreat Coincheapúil i gCaighdeáin IFRS, a eisíodh in 2018, leasaíodh míreanna 6 agus 11(b). Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dar tús an 1 Eanáir 2020 nó ina dhiaidh sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe má chuireann an t-eintiteas i bhfeidhm an tráth céanna nó níos luaithe na leasuithe uile a rinneadh i Leasuithe ar Thagairtí don Chreat Coincheapúil i gCaighdeáin IFRS. Cuirfidh eintiteas na leasuithe ar mhíreanna 6 agus 11(b) i bhfeidhm go cúlghabhálach i gcomhréir leis an gCaighdeán seo. Mar sin féin, má chinneann eintiteas go mbeadh cur i bhfeidhm cúlghabhálach dofheidhmithe nó go mbeadh costas míchuí nó iarracht mhíchuí ag baint leis, cuirfidh sé na leasuithe ar mhíreanna 6 agus 11(b) i bhfeidhm faoi threoir mhíreanna 23-28 den Chaighdeán seo. I gcás ina mbeadh costas míchuí nó iarracht mhíchuí ag baint le cur i bhfeidhm cúlghabhálach aon leasaithe i Leasuithe ar Thagairtí don Chreat Coincheapúil i gCaighdeáin IFRS, déanfaidh eintiteas, agus míreanna 23–28 den Chaighdeán seo á gcur i bhfeidhm aige, aon tagairt do ‘dofheidhmithe’, seachas san abairt dheireanach de mhír 27, a léamh mar ‘costas míchuí nó iarracht mhíchuí ag baint leis’ agus aon tagairt do ‘infheidhmithe’ a léamh mar ‘indéanta gan costas míchuí ná iarracht mhíchuí’.

54G I gcás nach gcuireann eintiteas IFRS 14 Cuntais Iarchurtha Rialála i bhfeidhm, leanfaidh an t-eintiteas, agus mír 11(b) á cur i bhfeidhm aige maidir le hiarmhéideanna cuntas rialála, de thagairt a dhéanamh do na sainmhínithe, do na critéir aitheantais agus do na coincheapa tomhais sa Chreat i gcomhair Ullmhú agus Cur i Láthair Ráiteas Airgeadais ( 5 ), seachas iad siúd sa Chreat Coincheapúil, agus déanfaidh sé infheidhmeacht na sainmhínithe, na gcritéar aitheantais agus na gcoincheap tomhais sin a mheas. Is éard is iarmhéid cuntais rialála ann iarmhéid aon chuntais costais (nó cuntas ioncaim) nach n-aithnítear mar shócmhainn ná mar dhliteanas i gcomhréir le Caighdeáin IFRS eile is infheidhme ach a chuireann an rialtóir rátaí san áireamh, nó a mheastar go gcuirfidh sé san áireamh é, agus an ráta nó na rátaí is féidir a ghearradh ar chustaiméirí á shuíomh nó á suíomh aige. Is éard is rialtóir rátaí ann comhlacht údaraithe atá cumhachtaithe ag reacht nó rialachán chun an ráta nó an raon rátaí a shuíomh a chuireann ceangal ar eintiteas. D’fhéadfadh an rialtóir rátaí a bheith ina chomhlacht tríú páirtí nó ina pháirtí a bhfuil gaol aige leis an eintiteas, lena n-áirítear bord rialála an eintitis féin, i gcas ina gceanglaítear ar an gcomhlacht sin, le reacht nó rialachán, rátaí a shocrú ar mhaithe leis na custaiméirí agus chun inmharthanacht airgeadais fhoriomlán an eintitis a áirithiú.

54H Leis an Sainmhíniú ar ‘Ábhartha’ (Leasuithe ar IAS 1 agus IAS 8), a eisíodh i mí Dheireadh Fómhair 2018, leasaíodh mír 7 de IAS 1 agus mír 5 de IAS 8, agus scriosadh mír 6 de IAS 8. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm go hionchasach le haghaidh tréimhsí bliantúla dar tús an 1 Eanáir 2020 nó ina dhiaidh sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann an t-eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhse níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin.

54I Le Sainmhíniú Meastachán Cuntasaíochta, a eisíodh i mí Feabhra 2021, leasaíodh míreanna 5, 32, 34, 38 agus 48 agus cuireadh isteach míreanna 32A, 32B agus 34A. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí tuairiscithe bliantúla dar tús an 1 Eanáir 2023 nó ina dhiaidh sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Cuirfidh eintiteas na leasuithe i bhfeidhm ar athruithe ar mheastacháin chuntasaíochta agus ar athruithe ar bheartais chuntasaíochta a dhéanfar ag tús na chéad tréimhse tuairiscithe bliantúla ina gcuirfidh sé na leasuithe i bhfeidhm nó ina dhiaidh sin.

55 Leis an gCaighdeán seo, déantar IAS 8 Glanbhrabús nó Glanchaillteanas le haghaidh na Tréimhse, Bunearráidí agus Athruithe ar Bheartais Chuntasaíochta, a athbhreithníodh in 1993, a fhoshuíomh.

56 Leis an gCaighdeán seo, déantar na léirmhínithe seo a leanas a fhorshuíomh:

1 Is é is cuspóir don Chaighdeán seo an méid seo a leanas a fhorordú:

2   Cuirfear an Caighdeán seo i bhfeidhm maidir le cuntas a thabhairt ar theagmhais tar éis na tréimhse tuairiscithe agus maidir le nochtadh na dteagmhas sin.

3   Úsáidtear na téarmaí seo a leanas sa Chaighdeán seo in éineacht leis na bríonna a shonraítear:

4 Beidh éagsúlacht ann idir na próisis a bhaineann le húdarú na ráiteas airgeadais lena n-eisiúint ag brath ar an struchtúr bainistíochta, ar cheanglais reachtúla agus ar na nósanna imeachta a leantar agus na ráitis airgeadais á n-ullmhú agus á dtabhairt chun críche.

5 I gcásanna áirithe, ceanglaítear ar eintiteas a ráitis airgeadais a chur faoi bhráid a scairshealbhóirí lena bhformheas tar éis na ráitis airgeadais a eisiúint. I gcásanna den sórt sin, údaraítear na ráitis airgeadais lena n-eisiúint ar an dáta eisiúna, seachas an dáta a fhormheasann na scairshealbhóirí na ráitis airgeadais.

6 I gcásanna áirithe, ceanglaítear ar lucht bainistíochta eintitis a ráitis airgeadais a eisiúint chuig bord maoirseachta (atá comhdhéanta de neamhfheidhmeannaigh) lena bhformheas. I gcásanna den sórt sin, údaraítear na ráitis airgeadais lena n-eisiúint tráth a údaraíonn an lucht bainistíocha iad lena n-eisiúint chuig an mbord maoirseachta.

7 Áirítear leis na teagmhais tar éis na tréimhse tuairiscithe na teagmhais uile suas go dtí an dáta a údaraítear na ráitis airgeadais lena n-eisiúint, fiú má tharlaíonn na teagmhais sin tar éis an fhógra phoiblí maidir le brabús nó maidir le faisnéis airgeadais roghnaithe eile.

8   Déanfaidh eintiteas na méideanna a aithnítear ina ráitis airgeadais a choigeartú chun teagmhais choigeartúcháin tar éis na tréimhse tuairiscithe a léiriú.

9 Is samplaí iad seo a leanas de theagmhais choigeartúcháin tar éis na tréimhse tuairiscithe lena gceanglaítear ar eintiteas na méideanna a aithnítear ina ráitis airgeadais a choigeartú, nó ítimí a aithint nár aithníodh roimhe sin:

10  Ní dhéanfaidh eintiteas na méideanna a aithnítear ina ráitis airgeadais a choigeartú chun teagmhais neamhchoigeartúcháin tar éis na tréimhse tuairiscithe a léiriú.

11 Sampla de theagmhas neamhchoigeartúcháin tar éis na tréimhse tuairiscithe is ea laghdú ar chóirluach infheistíochtaí idir deireadh na tréimhse tuairiscithe agus an dáta a údaraítear na ráitis airgeadais lena n-eisiúint. Ní bhaineann an laghdú ar chóirluach de ghnáth le staid na n-infheistíochtaí ag deireadh na tréimhse tuairiscithe, ach léirítear leis imthosca a tháinig chun cinn ina dhiaidh sin. Dá bhrí sin, ní dhéanann eintiteas na méideanna a aithnítear ina ráitis airgeadais a choigeartú le haghaidh na n-infheistíochtaí. Ar an gcaoi chéanna, ní dhéanann an t-eintiteas na méideanna a nochtadh le haghaidh na n-infheistíochtaí ag deireadh na tréimhse tuairiscithe a thabhairt cothrom le dáta, cé go bhféadfadh sé go mbeadh air nochtadh breise a thabhairt faoi mhír 21.

12  Má dhearbhaíonn eintiteas díbhinní do shealbhóirí ionstraimí cothromais (mar a shainmhínítear in IAS 32 Ionstraimí Airgeadais: Cur i Láthair) tar éis na tréimhse tuairiscithe, ní aithneoidh an t-eintiteas na díbhinní sin mar dhliteanas ag deireadh na tréimhse tuairiscithe.

13 Má dhearbhaítear díbhinní tar éis na tréimhse tuairiscithe ach sula n-údaraítear na ráitis airgeadais lena n-eisiúint, ní aithnítear na díbhinní mar dhliteanas ag deireadh na tréimhse tuairiscithe toisc nach ann d’aon oibleagáid ag an am sin. Nochtar díbhinní den sórt sin sna nótaí i gcomhréir le IAS 1 Cur i láthair Ráiteas Airgeadais.

14   Ní ullmhóidh eintiteas a ráitis airgeadais ar bhonn gnóthais leantaigh má chinneann an lucht bainistíochta tar éis na tréimhse tuairiscithe go bhfuil sé beartaithe aige an t-eintiteas a leachtú nó scor de thrádáil, nó nach bhfuil aon rogha mhalartach réalaíoch aige ach é sin a dhéanamh.

15 Maidir le meath ar thorthaí oibriúcháin agus ar an staid airgeadais tar éis na tréimhse tuairiscithe, d’fhéadfadh sé go léireofaí le meath den sórt sin gur gá a mheas an bhfuil toimhde an ghnóthais leantaigh iomchuí fós. Mura bhfuil toimhde an ghnóthais leantaigh iomchuí fós, tá an éifeacht chomh forleathan sin go n-éilítear leis an gcaighdeán seo athrú ó bhonn a dhéanamh ar an mbonn cuntasaíochta, seachas coigeartú a dhéanamh ar na méideanna a aithnítear laistigh den bhonn cuntasaíochta bunaidh.

16 Sonraítear le IAS 1 go bhfuil gá le nochtaí sna cásanna seo a leanas:

17   Nochtfaidh eintiteas an dáta a údaraíodh na ráitis airgeadais lena n-eisiúint agus cé a thug an t-údarú sin. Má tá sé de chumhacht ag úinéirí an eintitis nó ag daoine eile leasú a dhéanamh ar na ráitis airgeadais tar éis iad a eisiúint, nochtfaidh an t-eintiteas an méid sin.

18 Tá sé tábhachtach go mbeadh a fhios ag úsáideoirí cathain a údaraíodh na ráitis airgeadais lena n-eisiúint, toisc nach léirítear teagmhais tar éis an dáta sin sna ráitis airgeadais.

19  Má fhaigheann eintiteas faisnéis tar éis na tréimhse tuairiscithe maidir le himthosca a bhí ann ag deireadh na tréimhse tuairiscithe, tabharfaidh sé nochtaí a bhaineann leis na himthosca sin cothrom le dáta, i bhfianaise na faisnéise nua.

20 I gcásanna áirithe, ní mór d’eintiteas na nochtaí a thabhairt cothrom le dáta ina ráitis airgeadais chun faisnéis a fuarthas tar éis na tréimhse tuairiscithe a léiriú, fiú i gcás nach ndéanann an fhaisnéis difear do na méideanna a aithníonn sé ina ráitis airgeadais. Sampla amháin den ghá le nochtaí a thabhairt cothrom le dáta is ea i gcás ina mbíonn faisnéis ar fáil tar éis na tréimhse tuairiscithe maidir le dliteanas teagmhasach a bhí ann ag deireadh na tréimhse tuairiscithe. Mar aon le breithniú a dhéanamh ar cé acu ba cheart dó foráil a aithint nó foráil a athrú faoi IAS 37, tugann eintiteas a nochtaí maidir leis an dliteanas teagmhasach cothrom le dáta i bhfianaise na fianaise sin.

21   Maidir le teagmhais neamhchoigeartúcháin tar éis na tréimhse tuairiscithe, i gcás ina bhfuil siad ábhartha, d’fhéadfaí a bheith ag súil leis le réasún go mbeadh tionchar ag neamhnochtadh ar chinntí a dhéanann príomhúsáideoirí ráiteas airgeadais ilchuspóireach ar bhonn na ráiteas airgeadais sin, ráitis ina soláthraítear faisnéis airgeadais maidir le heintiteas tuairiscithe sonrach. Dá réir sin, nochtfaidh eintiteas an méid seo a leanas le haghaidh gach catagóire ábhartha de theagmhas neamhchoigeartúcháin tar éis na tréimhse tuairiscithe:

22 Seo a leanas samplaí de theagmhais neamhchoigeartúcháin tar éis na tréimhse tuairiscithe a mbeadh nochtadh mar thoradh orthu go ginearálta:

23 Cuirfidh eintiteas an caighdeán seo i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dar tús an 1 Eanáir 2005 nó ina dhiaidh sin. Moltar cur i bhfeidhm níos luaithe a dhéanamh. Má chuireann eintiteas an Caighdeán seo i bhfeidhm maidir le tréimhse a thosaíonn roimh an 1 Eanáir 2005, nochtfaidh sé an méid sin.

23A Le IFRS 13 Tomhas Cóirluacha, a eisíodh i mí na Bealtaine 2011, leasaíodh mír 11. Cuirfidh eintiteas an leasú sin i bhfeidhm agus IFRS 13 á chur i bhfeidhm aige.

23B Le IFRS 9 Ionstraimí Airgeadais, a eisíodh i mí Iúil 2014, leasaíodh mír 9. Cuirfidh eintiteas an leasú sin i bhfeidhm agus IFRS 9 á chur i bhfeidhm aige.

23C Leis an Sainmhíniú ar ‘Ábhartha’ (Leasuithe ar IAS 1 agus IAS 8), a eisíodh i mí Dheireadh Fómhair 2018, leasaíodh mír 21. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm go hionchasach le haghaidh tréimhsí bliantúla dar tús an 1 Eanáir 2020 nó ina dhiaidh sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann an t-eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhse níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm agus na leasuithe ar an sainmhíniú ar ‘ábhartha’ i mír 7 de IAS 1 agus i míreanna 5 agus 6 de IAS 8 á gcur i bhfeidhm aige.

24 Leis an gcaighdeán seo, déantar IAS 10 Teagmhais i ndiaidh Dháta an Chláir Comhardaithe (athbhreithnithe in 1999) a fhorshuíomh.

1   Cuirfear an caighdeán seo i bhfeidhm maidir le cuntasaíocht ar chánacha ioncaim.

2 Chun críocha an chaighdeáin seo, áirítear le cánacha ioncaim gach cáin intíre agus eachtrach atá bunaithe ar bhrabúis inchánach. Áirítear le cánacha ioncaim freisin cánacha, amhail cánacha siarchoinneálacha, atá iníoctha ag fochuideachta, gnólacht comhlachaithe nó comhshocrú maidir le dáileacháin chuig an eintiteas tuairiscithe.

3 [Scriosta]

4 Ní bhaineann an caighdeán seo leis na modhanna cuntasaíochta le haghaidh deontais rialtais (féach IAS 20 Cuntasaíocht um Dheontais Rialtais agus um Nochtadh Cúnamh Rialtais) nó le haghaidh creidmheasanna cánach infheistíochta. Mar sin féin, baineann an caighdeán seo leis an gcuntasaíocht ar dhifríochtaí sealadacha a d’fhéadfadh eascairt as deontais nó as creidmheasanna cánach infheistíochta den sórt sin.

4A Tá feidhm ag an gCaighdeán seo maidir le cánacha ioncaim a eascraíonn as an dlí cánach a achtaítear nó a achtaítear go substainteach chun rialacha samhla Cholún a Dó arna bhfoilsiú ag an Eagraíocht um Chomhar agus Forbairt Eacnamaíochta (ECFE) a chur chun feidhme, lena n-áirítear dlí cánach lena gcuirtear chun feidhme íoschánacha breisiúcháin náisiúnta cáilithe a bhfuil tuairisc orthu sna rialacha sin. Maidir leis an dlí cánach sin, agus na cánacha ioncaim a eascraíonn as, tugtar ‘reachtaíocht Cholún a Dó’ agus ‘cánacha ioncaim Cholún a Dó’ orthu anseo feasta. Mar eisceacht ar na ceanglais sa Chaighdeán seo, ní dhéanfaidh eintiteas faisnéis faoi shócmhainní agus dliteanais cánach iarchurtha a bhaineann le cánacha ioncaim Cholún a Dó a aithint ná a nochtadh.

5  Úsáidtear na téarmaí seo a leanas sa Chaighdeán seo agus is é an méid seo a leanas is brí leo i ngach cás faoi seach:

6 Is é atá sa chostas cánach (ioncam cánach) an costas cánach reatha (ioncam cánach reatha) agus an costas cánach iarchurtha (ioncam cánach iarchurtha).

7 Is é atá i mbonn cánach sócmhainne an méid a bheidh in-asbhainte chun críoch cánach in aghaidh aon sochair eacnamaíoch inchánach a shreabhfaidh chuig eintiteas tráth a dhéanann sé méid glanluacha na sócmhainne a aisghabháil. I gcás nach mbeidh na sochair eacnamaíocha sin inchánach, beidh bonn cánach na sócmhainne cothrom lena méid glanluacha.

8 Is é atá i mbonn cánach dliteanais méid glanluacha an dliteanais sin, lúide aon mhéid a bheidh in-asbhainte chun críoch cánach i leith an dliteanais sin i dtréimhsí sa todhchaí. I gcás ioncam a fhaightear roimh ré, is é atá i mbonn cánach an dliteanais a eascraíonn as sin méid glanluacha an ioncaim, lúide aon mhéid den ioncam nach mbeidh inchánach i dtréimhsí sa todhchaí.

9 Tá bonn cánach ag roinnt ítimí ach ní aithnítear iad mar shócmhainní agus mar dhliteanais sa ráiteas staide airgeadais. Mar shampla, aithnítear costais taighde mar chostas chun brabús cuntasaíochta a chinneadh sa tréimhse ina dtabhaítear iad ach ní fhéadfar iad a cheadú mar asbhaint chun brabús inchánach (caillteanas cánach) a chinneadh go dtí tréimhse níos déanaí. Maidir leis an difríocht idir bonn cánach na gcostas taighde, is é sin an méid a cheadóidh na húdaráis chánachais mar asbhaint i dtréimhsí sa todhchaí, agus an méid glanluacha nialasach, is difríocht shealadach in-asbhainte í a mbíonn sócmhainn cánach iarchurtha mar thoradh uirthi.

10 I gcás nach léir bonn cánach sócmhainne nó dliteanais ar an gcéad amharc, is cabhair é an bunphrionsabal ar a bhfuil an Caighdeán bunaithe a chur san áireamh: go ndéanfaidh eintiteas, seachas i gcásanna eisceachtúla áirithe teoranta, dliteanas (sócmhainn) cánach iarchurtha a aithint i gcásanna ina mbeadh íocaíochtaí cánach níos mó (níos lú) mar gheall ar mhéid glanluacha sócmhainne nó dliteanais a aisghabháil nó a shocrú, ná mar a bheidís i gcás nach mbeadh aon iarmhairtí cánach ag an aisghabháil nó ag an socrú sin. Léirítear le sampla C a thagann i ndiaidh mhír 51A imthosca ina bhféadfadh sé a bheith ina chuidiú an bunphrionsabal sin a chur san áireamh, mar shampla, i gcás ina bhfuil bonn cánach sócmhainne nó dliteanais ag brath ar an modh aisghabhála nó socraíochta a bhfuiltear ag súil leis.

11 I ráitis airgeadais chomhdhlúite, cinntear difríochtaí sealadacha trí mhéideanna glanluacha sócmhainní agus dliteanas sna ráitis airgeadais chomhdhlúite a chur i gcomparáid leis an mbonn cánach iomchuí. Cinntear an bonn cánach faoi threoir tuairisceán cánach comhdhlúite sna dlínsí sin ina gcuirtear isteach tuairisceán den sórt sin. I ndlínsí eile, cinntear an bonn cánach faoi threoir thuairisceáin chánach gach eintitis sa ghrúpa.

12   Aithneofar cáin reatha le haghaidh tréimhsí reatha agus réamhthréimhsí a aithint, a mhéid atá sí neamhíoctha, mar dhliteanas. Más mó an méid a íocadh cheana i leith tréimhsí reatha agus réamhthréimhsí ná an méid atá dlite le haghaidh na dtréimhsí sin, aithneofar an barrachas mar shócmhainn.

13   An sochar a bhaineann le caillteanas cánach is féidir a thabhairt siar chun cáin reatha réamhthréimhse a aisghabháil, aithneofar é mar shócmhainn.

14 I gcás ina n-úsáidtear caillteanas cánach chun cáin reatha réamhthréimhse a aisghabháil, aithníonn eintiteas an sochar mar shócmhainn sa tréimhse ina dtarlaíonn an caillteanas cánach toisc gur dócha go sreabhfaidh an sochar chuig an eintiteas agus gur féidir an sochar a thomhas go hiontaofa.

15   Déanfar dliteanas cánach iarchurtha a aithint i ndáil le gach difríocht shealadach inchánach, ach amháin a mhéid a thagann an dliteanas cánach iarchurtha as na nithe seo a leanas:

16 Is gné dhílis de shócmhainn a aithint go ndéanfar a méid glanluacha a aisghabháil i bhfoirm sochair eacnamaíocha a shreabhfaidh chuig an eintiteas i dtréimhsí sa todhchaí. I gcás inar mó méid glanluacha na sócmhainne ná a bonn cánach, beidh an méid sochar eacnamaíoch inchánach níos mó ná an méid a cheadófar mar asbhaint chun críoch cánach. Is difríocht shealadach inchánach í an difríocht sin agus is dliteanas cánach iarchurtha í an oibleagáid maidir leis na cánacha ioncaim a eascraíonn aisti i dtréimhsí sa todhchaí a íoc. De réir mar a dhéanann an t-eintiteas méid glanluacha na sócmhainne a aisghabháil, tiocfaidh aisiompú ar an difríocht shealadach inchánach agus beidh brabús inchánach ag an eintiteas. Fágann sé sin gur dócha go sreabhfaidh sochair eacnamaíocha ón eintiteas i bhfoirm íocaíochtaí cánach. Dá bhrí sin, ceanglaítear leis an gcaighdeán seo go n-aithneofar gach dliteanas cánach iarchurtha, seachas in imthosca áirithe a dtugtar tuairisc orthu i míreanna 15 agus 39.

17 Tagann roinnt difríochtaí sealadacha chun cinn i gcásanna ina n-áirítear ioncam nó costas i mbrabús cuntasaíochta le haghaidh aon tréimhse ach ina n-áirítear é i mbrabús inchánach i dtréimhse eile. Is minic a thugtar difríochtaí uainiúcháin ar dhifríochtaí sealadacha den sórt sin. Seo a leanas samplaí de dhifríochtaí sealadacha den chineál sin ar difríochtaí sealadacha inchánach iad agus, dá bhrí sin, as a dtagann dliteanais cánach iarchurtha:

18 Tagann difríochtaí sealadacha chun cinn sna cásanna seo a leanas freisin:

19 Seachas i gcásanna eisceachtúla teoranta, aithnítear na sócmhainní inaitheanta a fuarthas agus na dliteanais ghafa i gcomhcheangal gnó ar a gcóirluach ar an dáta éadála. Tagann difríochtaí sealadacha chun cinn i gcás nach ndéantar difear do bhoinn chánach na sócmhainní inaitheanta a fuarthas agus na ndliteanas gafa mar gheall ar an gcomhcheangal gnó nó i gcás ina ndéantar difear dóibh ar bhealaí éagsúla. Mar shampla, i gcás ina méadaítear méid glanluacha sócmhainne go cóirluach ach ina bhfanann bonn cánach na sócmhainne ar chostas an úinéara roimhe sin, tagann difríocht shealadach inchánach chun cinn a mbíonn dliteanas cánach iarchurtha mar thoradh uirthi. Déantar difear do cháilmheas mar gheall ar an dliteanas cánach iarchurtha a eascraíonn as sin (féach mír 66).

20 Le IFRSanna, ceadaítear nó ceanglaítear sócmhainní áirithe a shealbhú ar chóirluach nó iad a athluacháil (féach, mar shampla, IAS 16 Réadmhaoin, Gléasra agus Trealamh, IAS 38 Sócmhainní Doláimhsithe, IAS 40 Réadmhaoin Infheistíochta, IFRS 9 Ionstraimí Airgeadais agus IFRS 16 Léasanna). I ndlínsí áirithe, déantar difear do bhrabús inchánach (caillteanas cánach) le haghaidh na tréimhse reatha mar gheall ar athluacháil nó athshonrú eile sócmhainne go cóirluach. Dá thoradh sin, déantar bonn cánach na sócmhainne a choigeartú agus ní thagann aon difríocht shealadach chun cinn. I ndlínsí eile, ní dhéantar difear do bhrabús inchánach i dtréimhse na hathluachála nó an athshonraithe mar gheall ar athluacháil nó athshonrú sócmhainne agus, dá réir sin, ní dhéantar bonn cánach na sócmhainne a choigeartú. Mar sin féin, tiocfaidh sreabhadh inchánach sochar eacnamaíoch chuig an eintiteas as aisghabháil an mhéid ghlanluacha sa todhchaí, agus beidh difríocht ann idir an méid a bheidh in-asbhainte chun críoch cánach agus méid na sochar eacnamaíoch sin. Maidir leis an difríocht idir méid glanluacha sócmhainne athluacháilte agus a bonn cánach, is difríocht shealadach í agus eascraíonn dliteanas nó sócmhainn cánach iarchurtha aisti. Is fíor an méid sin sna cásanna seo a leanas:

21 Déantar cáilmheas a eascraíonn i gcomhcheangal gnó a thomhas mar an barrachas de (a) thar (b) thíos:

21A Maidir le laghduithe a dhéantar ina dhiaidh sin ar dhliteanas cánach iarchurtha nach n-aithnítear toisc go n-eascraíonn sé as aitheantas tosaigh cáilmheasa, meastar freisin go n-eascraíonn siad as an aitheantas tosaigh cáilmheasa agus, dá bhrí sin, ní aithnítear iad faoi mhír 15(a). Mar shampla, má aithníonn eintiteas i gcomhcheangal gnó cáilmheas CU100 a bhfuil bonn cánach nialasach aige, le mír 15(a) cuirtear toirmeasc ar an eintiteas an dliteanas cánach iarchurtha a eascraíonn as sin a aithint. Má aithníonn an t-eintiteas ina dhiaidh sin caillteanas lagaithe CU20 i leith an cháilmheasa sin, laghdaítear méid na difríochta sealadaí inchánach a bhaineann leis an gcáilmheas ó CU100 go CU80 agus, dá thoradh sin, laghdaítear luach an dliteanais cánach iarchurtha neamhaitheanta. Maidir leis an laghdú sin ar luach an dliteanais cánach iarchurtha neamhaitheanta, meastar freisin go mbaineann sé le haitheantas tosaigh an cháilmheasa agus, dá bhrí sin, cuirtear toirmeasc ar iad a aithint faoi mhír 15(a).

21B Mar sin féin, aithnítear dliteanais cánach iarchurtha le haghaidh difríochtaí sealadacha inchánach a bhaineann le cáilmheas a mhéid nach n-eascraíonn siad as an aitheantas tosaigh cáilmheasa. Mar shampla, má aithníonn eintiteas i gcomhcheangal gnó cáilmheas CU100 atá in-asbhainte chun críoch cánach ag ráta 20 faoin gcéad in aghaidh na bliana dar tús i mbliain na héadála, is é CU100 bonn cánach an cháilmheasa tráth an aitheantais tosaigh agus CU80 ag deireadh bhliain na héadála. Más é CU100 fós méid glanluacha an cháilmheasa ag deireadh bhliain na héadála gan athrú, tagann difríocht shealadach inchánach dar luach CU20 chun cinn ag deireadh na bliana sin. Ós rud é nach mbaineann an difríocht shealadach inchánach sin le haitheantas tosaigh an cháilmheasa, aithnítear an dliteanas cánach iarchurtha a eascraíonn as sin.

22 D’fhéadfadh difríocht shealadach a theacht chun cinn tráth aitheantais tosaigh sócmhainne nó dliteanais, mar shampla, mura mbeidh cuid de chostas sócmhainne nó costas iomlán sócmhainne in-asbhainte chun críoch cánach. Braitheann an modh cuntasaíochta le haghaidh difríocht shealadach den sórt sin ar chineál an idirbhirt as ar tháinig aitheantas tosaigh na sócmhainne nó an dliteanais:

22A 22 A D’fhéadfadh sé go mbeadh aitheantas tosaigh sócmhainne agus dliteanais ann mar thoradh ar idirbheart nach comhcheangal gnó é agus, tráth an idirbhirt, ní dhéanfaidh sé difear do bhrabús cuntasaíochta ná ar bhrabús inchánach. Mar shampla, ar dháta tosaithe léasa, go hiondúil aithníonn léasaí dliteanas léasa agus an tsuim chomhfhreagrach mar chuid de chostas sócmhainne éasúinte. Ag brath ar an dlí cánach is infheidhme, d’fhéadfadh difríochtaí sealadacha comhionanna inchánach agus inasbhainte teacht chun cinn ar aithint tosaigh na sócmhainne agus an dliteanais in idirbheart den sórt sin. Níl feidhm ag an díolúine dá bhforáiltear i míreanna 15 agus 24 maidir le difríochtaí sealadacha den sórt sin agus aithníonn eintiteas aon dliteanas cánach iarchurtha agus sócmhainn a eascraíonn astu.

23 I gcomhréir le IAS 32 Ionstraimí Airgeadais: Cur i Láthair, déanann eisitheoir ionstraime cumaisc airgeadais (mar shampla, banna in-chomhshóite) comhpháirt dliteanais na hionstraime a aicmiú mar dhliteanas agus an chomhpháirt chothromais mar chothromas. I ndlínsí áirithe, bíonn bonn cánach na comhpháirte dliteanais tráth an aitheantais tosaigh cothrom le méid glanluacha tosaigh shuim na gcomhpháirteanna dliteanais agus cothromais. Maidir leis an difríocht shealadach inchánach a eascraíonn as sin, eascraíonn sí as aitheantas tosaigh na comhpháirte cothromais ar leithligh ón gcomhpháirt dliteanais. Dá bhrí sin, níl feidhm ag an eisceacht a leagtar amach i mír 15(b). Dá réir sin, aithníonn eintiteas an dliteanas cánach iarchurtha a eascraíonn as sin. I gcomhréir le mír 61A, muirearaítear an cháin iarchurtha go díreach ar mhéid glanluacha na comhpháirte cothromais. I gcomhréir le mír 58, aithnítear athruithe a dhéantar ina dhiaidh sin ar an dliteanas cánach iarchurtha i mbrabús nó caillteanas mar chostas (ioncam) cánach iarchurtha.

24   Aithneofar sócmhainn cánach iarchurtha le haghaidh na ndifríochtaí sealadacha in-asbhainte go léir a mhéid is dócha go mbeidh brabús inchánach ar fáil ar féidir an difríocht shealadach in-asbhainte a úsáid ina n-aghaidh, seachas i gcás ina n-eascraíonn an tsócmhainn cánach iarchurtha as aitheantas tosaigh sócmhainne nó dliteanais in idirbheart a bhfuil an méid seo a leanas fíor ina leith:

25 Is gné dhílis de dhliteanas a aithint go socrófar an méid glanluacha i dtréimhsí sa todhchaí trí eis-sreabhadh acmhainní lena mbaineann sochair eacnamaíocha ón eintiteas. I gcásanna ina dtagann acmhainní ón eintiteas, d’fhéadfadh sé go mbeadh cuid dá méideanna nó a méideanna ina n-iomláine in-asbhainte chun brabús inchánach tréimhse a chinneadh tráth níos déanaí ná an tréimhse ina n-aithnítear an dliteanas. I gcásanna den sórt sin, is ann do dhifríocht shealadach idir méid glanluacha an dliteanais agus a bhonn cánach. Dá réir sin, tagann sócmhainn cánach iarchurtha chun cinn i leith na gcánacha ioncaim a bheidh in-aisghabhála i dtréimhsí sa todhchaí i gcásanna ina gceadaítear an chuid sin den dliteanas mar asbhaint chun brabús inchánach a chinneadh. Ar an gcaoi chéanna, má tá méid glanluacha sócmhainne níos lú ná a bonn cánach, is éard a eascraíonn as an difríocht sócmhainn cánach iarchurtha i leith na gcánacha ioncaim a bheith in-aisghabhála i dtréimhsí sa todhchaí.

26 Seo a leanas samplaí de dhifríochtaí sealadacha in-asbhainte as a n-eascraíonn sócmhainní cánach iarchurtha:

27 Is éard a eascraíonn as difríochtaí sealadacha in-asbhainte a aisiompú, asbhaintí maidir le brabúis inchánach tréimhse sa todhchaí a chinneadh. Mar sin féin, ní shreabhfaidh sochair eacnamaíocha i bhfoirm laghduithe ar íocaíochtaí cánach chuig an eintiteas ach amháin má thuilleann sé brabúis inchánach leordhóthanacha ar féidir na hasbhaintí a fhritháireamh ina n-aghaidh. Dá bhrí sin, ní aithníonn eintiteas sócmhainní cánach iarchurtha ach amháin i gcás inar dócha go mbeidh brabúis inchánach ar fáil ar féidir na difríochtaí sealadacha in-asbhainte a úsáid ina n-aghaidh.

27A Agus measúnú á dhéanamh ag eintiteas ar cé acu a bheidh nó nach mbeidh brabúis inchánach ar fáil ar féidir na difríochtaí sealadacha in-asbhainte a úsáid ina n-aghaidh, measann sé an gcuireann an dlí cánach srian ar fhoinsí brabús inchánach ar féidir leis asbhaintí a dhéanamh ina n-aghaidh i gcás ina ndéantar an difríocht shealadach in-asbhainte a aisiompú. Mura bhforchuirtear aon srian den sórt sin leis an dlí cánach, déanann eintiteas measúnú ar dhifríocht shealadach in-asbhainte in éineacht lena chuid difríochtaí sealadacha in-asbhainte eile. Mar sin féin, má chuirtear srian leis an dlí cánach ar úsáid caillteanas le haghaidh asbhaintí in aghaidh ioncam de chineál sonrach, ní dhéantar measúnú ar dhifríocht shealadach in-asbhainte ach amháin in éineacht le difríochtaí sealadacha in-asbhainte eile den chineál iomchuí.

28 Is dócha go mbeidh brabús inchánach ar fáil ar féidir difríocht shealadach in-asbhainte a úsáid ina aghaidh i gcás ina bhfuil difríochtaí sealadacha inchánach leordhóthanacha ann a bhaineann leis an údarás cánachais céanna agus leis an eintiteas inchánach céanna a bhfuil coinne ann go n-aisiompófar iad:

29 I gcás nach bhfuil difríochtaí sealadacha inchánach leordhóthanacha ann a bhaineann leis an údarás cánachais céanna agus leis an eintiteas inchánach céanna, aithnítear an tsócmhainn cánach iarchurtha a mhéid is amhlaidh an méid seo a leanas:

29A Sa mheastachán ar bhrabús inchánach is dócha a bheidh ann sa todhchaí, féadfar a áireamh cuid de shócmhainní eintitis a aisghabháil le haghaidh méid níos mó ná a méideanna glanluacha má tá fianaise leordhóthanach ann gur dócha go mbainfidh an t-eintiteas é sin amach. Mar shampla, i gcás ina dtomhaistear sócmhainn ar chóirluach, measfaidh an t-eintiteas an bhfuil fianaise leordhóthanach ann chun a chinneadh gur dócha go ndéanfaidh an t-eintiteas an tsócmhainn a aisghabháil le haghaidh méid níos mó ná a méid glanluacha. D’fhéadfadh sé sin a bheith amhlaidh, mar shampla, i gcás ina bhfuil coinne ag eintiteas ionstraim fiachais ar ráta seasta a shealbhú agus na sreafaí airgid conarthacha a bhailiú.

30 Is éard is deiseanna pleanála cánach ann gníomhaíochtaí a dhéanfadh an t-eintiteas chun ioncam inchánach a chruthú nó a mhéadú i dtréimhse ar leith sula dtéann tabhairt ar aghaidh caillteanais cánach nó creidmheasa cánach in éag. Mar shampla, i ndlínsí áirithe, féadfar brabús inchánach a chruthú nó a mhéadú mar seo a leanas:

31 I gcás ina bhfuil stair ag eintiteas maidir le caillteanais a tharla le déanaí, cuireann an t-eintiteas an treoraíocht i míreanna 35 agus 36 san áireamh.

32 [Scriosta]

32A Más rud é gur lú méid glanluacha an cháilmheasa a eascraíonn i gcomhcheangal gnó ná a bhonn cánach, eascraíonn sócmhainn cánach iarchurtha as an difríocht. Déanfar an tsócmhainn cánach iarchurtha a eascraíonn as an aitheantas tosaigh cáilmheasa a aithint mar chuid den chuntasaíocht le haghaidh comhcheangal gnó a mhéid is dócha go mbeidh brabús inchánach ar fáil a bhféadfaí an difríocht shealadach in-asbhainte a úsáid ina aghaidh.

33 Cás amháin ina n-eascraíonn sócmhainn cánach iarchurtha tráth aitheantais tosaigh sócmhainne is ea i gcás ina n-asbhaintear deontas rialtais neamh-inchánach a bhaineann le sócmhainn agus méid glanluacha na sócmhainne á ríomh ach, chun críoch cánach, nach n-asbhaintear é as méid in-dímheasa na sócmhainne (is é sin le rá a bonn cánach); is lú méid glanluacha na sócmhainne ná a bonn cánach agus tagann difríocht shealadach in-asbhainte chun cinn dá bharr sin. Féadfar deontais rialtais a áireamh freisin mar ioncam iarchurtha agus sa chás sin is difríocht shealadach in-asbhainte í an difríocht idir an t-ioncam iarchurtha agus a bhonn cánach nialasach. Cibé modh cur i láthair a ghlacann eintiteas, ní aithníonn an t-eintiteas an tsócmhainn cánach iarchurtha a eascraíonn as sin, ar an gcúis a thugtar i mír 22.

34   Aithneofar sócmhainn cánach iarchurtha le haghaidh thabhairt ar aghaidh na gcaillteanas cánach neamhúsáidte agus na gcreidmheasanna cánach neamhúsáidte a mhéid is dócha go mbeidh brabús inchánach ar fáil sa todhchaí ar féidir na caillteanais chánach neamhúsáidte agus na creidmheasanna cánach neamhúsáidte a úsáid ina aghaidh.

35 Maidir leis na critéir chun sócmhainní cánach iarchurtha a eascraíonn as tabhairt ar aghaidh caillteanas cánach agus creidmheasanna cánach a aithint, is ionann iad agus na critéir chun sócmhainní cánach iarchurtha a eascraíonn as difríochtaí sealadacha in-asbhainte a aithint. Mar sin féin, más ann do chaillteanais chánach neamhúsáidte, is fianaise láidir é sin go bhféadfadh sé nach mbeadh brabús inchánach sa todhchaí ar fáil. Dá bhrí sin, i gcás ina bhfuil stair ag eintiteas maidir le caillteanais a tharla le déanaí, ní aithníonn an t-eintiteas sócmhainn cánach iarchurtha a eascraíonn as caillteanais chánach neamhúsáidte nó as creidmheasanna cánach neamhúsáidte ach amháin a mhéid atá difríochtaí sealadacha inchánach leordhóthanacha ag an eintiteas nó a mhéid atá fianaise áititheach eile ann go mbeidh brabús inchánach leordhóthanach ar fáil ar féidir leis an eintiteas na caillteanais chánach neamhúsáidte nó creidmheasanna cánach neamhúsáidte a úsáid ina aghaidh. Sna himthosca sin, ceanglaítear le mír 82 go nochtfar méid na sócmhainne cánach iarchurtha agus cineál na fianaise a thacaíonn lena haitheantas.

36 Cuireann eintiteas na critéir seo a leanas san áireamh agus measúnú á dhéanamh aige ar an dóchúlacht go mbeidh brabús inchánach ar fáil ar féidir na caillteanais chánach neamhúsáidte nó na creidmheasanna cánach neamhúsáidte a úsáid ina aghaidh:

37 Ag deireadh gach tréimhse tuairiscithe, déanann eintiteas athmheasúnú ar shócmhainní cánach iarchurtha neamhaitheanta. Aithníonn an t-eintiteas sócmhainn cánach iarchurtha a bhí neamhaitheanta roimhe seo a mhéid is dócha anois go mbeifear in ann an tsócmhainn cánach iarchurtha a aisghabháil mar gheall ar bhrabús inchánach sa todhchaí. Mar shampla, má thagann feabhas ar choinníollacha trádála, d'fhéadfadh sé gur dócha go mbeidh an t-eintiteas in ann brabús inchánach leordhóthanach a ghiniúint sa todhchaí ionas go mbeidh an tsócmhainn cánach iarchurtha i gcomhréir leis na critéir aitheantais a leagtar amach i míreanna 24 nó 34. Sampla eile is ea i gcás ina ndéanann eintiteas athmheasúnú ar shócmhainní cánach iarchurtha ar dháta comhcheangail ghnó nó ina dhiaidh sin (féach míreanna 67 agus 68).

38 Tagann difríochtaí sealadacha chun cinn i gcás ina dtagann difríocht chun cinn idir an méid glanluacha infheistíochtaí i bhfochuideachtaí, i mbrainsí agus i ngnólachtaí comhlachaithe nó an méid glanluacha leasanna i gcomhshocruithe (is é sin sciar na máthairchuideachta nó an infheisteora de ghlansócmhainní na fochuideachta, an bhrainse, an ghnólachta chomhlachaithe nó na hinstitiúide infheistiúcháin, lena n-áirítear an méid glanluacha cáilmheasa) agus bonn cánach (ar minic gurb é an costas) na hinfheistíochta nó an leasa. D’fhéadfadh difríochtaí den sórt sin a theacht chun cinn i roinnt imthosca éagsúla, mar shampla:

39   Aithneoidh eintiteas dliteanas cánach iarchurtha le haghaidh na ndifríochtaí sealadacha inchánach uile a bhaineann le hinfheistíochtaí i bhfochuideachtaí, i mbrainsí agus i ngnólachtaí comhlachaithe agus leasanna i gcomhshocruithe, seachas a mhéid a chomhlíontar an dá choinníoll seo a leanas:

40 Ós rud é go rialaíonn máthairchuideachta beartas díbhinní a fochuideachta, is féidir léi uainiú aisiompú na ndifríochtaí sealadacha a bhaineann leis an infheistíocht sin a rialú (lena n-áirítear na difríochtaí sealadacha a eascraíonn ní hamháin as tuilleamh coimeádta ach as aon difríocht aistriúcháin malairte eachtraí freisin). Thairis sin, is minic a bheadh sé dodhéanta an méid cánacha ioncaim a bheadh iníoctha tráth a aisiompaítear an difríocht shealadach. Dá bhrí sin, i gcás ina bhfuil cinneadh déanta ag an máthairchuideachta nach ndéanfar na brabúis sin a dháileadh sa todhchaí is intuartha, ní aithníonn an mháthairchuideachta dliteanas cánach iarchurtha. Tá feidhm ag na breithnithe céanna maidir le hinfheistíochtaí i mbrainsí.

41 Déantar sócmhainní agus dliteanais neamhairgeadaíochta eintitis a thomhas ina airgeadra feidhmiúil (féach IAS 21 Iarmhairtí Athruithe Ar Rátaí Malairte Eachtraí). Más in airgeadra eile a chinntear brabús inchánach nó caillteanas cánach an eintitis (agus, dá bhrí sin, bonn cánach a shócmhainní agus a dhliteanas neamhairgeadaíochta), eascraíonn difríochtaí sealadacha as athruithe ar an ráta malairte, ar difríochtaí sealadacha iad as a dtagann dliteanas cánach iarchurtha aitheanta nó (faoi réir mhír 24) sócmhainn cánach iarchurtha aitheanta. Déantar an cháin iarchurtha a eascraíonn as sin a mhuirearú ar bhrabús nó caillteanas, nó cuirtear chun sochair do bhrabús nó caillteanas í (féach mír 58).

42 Ní rialaíonn infheisteoir i ngnólacht comhlachaithe an t-eintiteas sin agus, de ghnáth, ní bhíonn sé in ann a bheartas díbhinní a chinneadh. Dá bhrí sin, in éagmais comhaontú lena gceanglaítear nach ndáilfear brabúis an ghnólachta chomhlachaithe sa todhchaí is intuartha, aithníonn infheisteoir dliteanas cánach iarchurtha a eascraíonn as difríochtaí sealadacha inchánach a bhaineann lena infheistíocht sa ghnólacht comhlachaithe. I gcásanna áirithe, d’fhéadfadh sé nach mbeadh infheisteoir in ann a chinneadh an méid cánach a bheadh iníoctha dá ndéanfadh sé costas a infheistíochta i ngnólacht comhlachaithe a aisghabháil, ach is féidir leis a chinneadh go mbeidh sé cothrom le híosmhéid nó níos mó ná sin. Sna cásanna sin, tomhaistear an dliteanas cánach iarchurtha ag an méid sin.

43 De ghnáth, sa socrú idir na páirtithe i gcomhshocrú, déileáiltear le dáileadh na mbrabús agus sainaithnítear cé is gá toiliú a fháil ó na páirtithe uile nó ó ghrúpa de na páirtithe chun cinntí a dhéanamh maidir leis na nithe sin. I gcás inar féidir leis an gcomhfhiontar nó leis an gcomhoibreoir uainiú dháileadh a sciar de bhrabúis an chomhshocraithe a rialú agus inar dócha nach ndáilfear a sciar de na brabúis sa todhchaí is intuartha, ní aithnítear dliteanas cánach iarchurtha.

44   Aithneoidh eintiteas sócmhainn cánach iarchurtha le haghaidh na ndifríochtaí sealadacha in-asbhainte uile a bhaineann le hinfheistíochtaí i bhfochuideachtaí, i mbrainsí agus i ngnólachtaí comhlachaithe, agus leasanna i gcomhshocruithe, a mhéid is dócha an méid seo a leanas, agus a mhéid sin amháin:

45 Agus cinneadh á dhéanamh ag eintiteas maidir le cé acu a aithnítear nó nach n-aithnítear sócmhainn cánach iarchurtha le haghaidh difríochtaí sealadacha in-asbhainte a bhaineann lena infheistíochtaí i bhfochuideachtaí, i mbrainsí agus i ngnólachtaí comhlachaithe, agus le haghaidh a leasanna i gcomhshocruithe, cuireann sé an treoraíocht a leagtar amach i míreanna 28 go 31 san áireamh.

46  Déanfar dliteanais (sócmhainní) chánach reatha le haghaidh na tréimhse reatha agus réamhthréimhsí a thomhas ag an méid a mheastar a íocfar (a aisghabhálfar ó) leis na húdaráis chánachais, trí úsáid a bhaint as na rátaí cánach (agus na dlíthe cánach) a achtófar nó a ghlacfar sa tsubstaint faoi dheireadh na tréimhse tuairiscithe.

47  Déanfar sócmhainní agus dliteanais cánach iarchurtha a thomhas ag na rátaí cánach a mheastar a mbeidh feidhm acu maidir leis an tréimhse ina réadaítear an tsócmhainn nó ina socraítear an dliteanas, bunaithe ar rátaí cánach (agus ar dhlíthe cánach) a achtófar nó a ghlacfar sa tsubstaint faoi dheireadh na tréimhse tuairiscithe.

48 De ghnáth, déantar sócmhainní agus dliteanais cánach iarchurtha a thomhas trí úsáid a bhaint as na rátaí cánach (agus dlíthe cánach) a achtaíodh. Mar sin féin, i ndlínsí áirithe, nuair a fhógraíonn an rialtas rátaí cánach (agus dlíthe cánach), bíonn éifeacht shubstainteach an achtaithe iarbhír aige sin, achtú a d’fhéadfadh teacht roinnt míonna i ndiaidh an fhógra. Sna himthosca sin, déantar sócmhainní cánach agus dliteanais chánach a thomhas trí úsáid a bhaint as an ráta cánach fógartha (agus na dlíthe cánach).

49 I gcás ina bhfuil feidhm ag rátaí cánach éagsúla maidir le leibhéil éagsúla ioncaim inchánach, tomhaistear sócmhainní agus dliteanais cánach iarchurtha trí úsáid a bhaint as na meánrátaí a mheastar a bheidh i bhfeidhm maidir le brabús inchánach (caillteanas cánach) na dtréimhsí ina bhfuil coinne leis go n-aisiompófar na difríochtaí sealadacha.

50 [Scriosta]

51   Leis an tomhas ar dhliteanais cánach iarchurtha agus ar shócmhainní cánach iarchurtha, léireofar na hiarmhairtí cánach a thiocfadh as an gcaoi a bhfuil coinne ag an eintiteas le méid glanluacha a shócmhainní agus a dhliteanas a aisghabháil nó a shocrú ag deireadh na tréimhse tuairiscithe.

51A I ndlínsí áirithe, d’fhéadfadh an chaoi a ndéanann eintiteas méid glanluacha sócmhainne (dliteanais) a aisghabháil (a shocrú) difear a dhéanamh do cheachtar díobh seo a leanas, nó don dá cheann acu:

51B Má eascraíonn dliteanas cánach iarchurtha nó sócmhainn cánach iarchurtha as sócmhainn nach féidir a dhímheas a thomhaistear trí úsáid a bhaint as an tsamhail athluachála in IAS 16, léireofar leis an tomhas ar an dliteanas cánach iarchurtha nó ar an tsócmhainn cánach iarchurtha na hiarmhairtí cánach a bhaineann le méid glanluacha na sócmhainne nach féidir a dhímheas a aisghabháil trína díol, gan beann ar an mbonn a úsáidtear chun méid glanluacha na sócmhainne sin a thomhas. Dá réir sin, má shonraítear sa dlí cánach ráta cánach is infheidhme maidir leis an méid inchánach a thagann as sócmhainn a dhíol, ar ráta cánach é atá éagsúil leis an ráta cánach is infheidhme maidir leis an méid inchánach a thagann as sócmhainn a úsáid, cuirtear an chéad ráta sin i bhfeidhm chun an dliteanas nó an tsócmhainn cánach iarchurtha a bhaineann le sócmhainn nach féidir a dhímheas a thomhas.

51C Má eascraíonn dliteanas nó sócmhainn cánach iarchurtha as réadmhaoin infheistíochta a thomhaistear trí úsáid a bhaint as an tsamhail chóirluacha in IAS 40, tá toimhde infhrisnéise ann go ndéanfar méid glanluacha na réadmhaoine infheistíochta a aisghabháil trína díol. Dá réir sin, mura ndéantar an toimhde a fhrisnéis, léireofar leis an tomhas ar an dliteanas cánach iarchurtha nó ar an tsócmhainn cánach iarchurtha na hiarmhairtí cánach a bhaineann le méid glanluacha na réadmhaoine infheistíochta a aisghabháil go hiomlán trína díol. Déantar an toimhde sin a fhrisnéis más rud é gur féidir an réadmhaoin infheistíochta a dhímheas agus má shealbhaítear í laistigh de shamhail ghnó a bhfuil sé de chuspóir aici na sochair eacnamaíocha ar fad atá cuimsithe sa réadmhaoin infheistíochta a thomhailt go substaintiúil le himeacht ama, seachas trína díol. Má fhrisnéistear an toimhde, leanfar ceanglais mhíreanna 51 agus 51A.

51D Tá feidhm ag an toimhde infhrisnéise i mír 51C freisin i gcás ina n-eascraíonn dliteanas cánach iarchurtha nó sócmhainn cánach iarchurtha as réadmhaoin infheistíochta i gcomhcheangal gnó a thomhas más rud é go mbainfidh an t-eintiteas úsáid as an tsamhail chóirluacha agus an réadmhaoin infheistíochta sin á tomhas aige ina dhiaidh sin.

51E Le míreanna 51B-51D, ní athraítear na ceanglais chun na prionsabail i míreanna 24–33 (difríochtaí sealadacha in-asbhainte) agus i míreanna 34-36 (caillteanais chánach neamhúsáidte agus creidmheasanna cánach neamhúsáidte) den Chaighdeán seo a chur i bhfeidhm agus sócmhainní cánach iarchurtha á n-aithint agus á dtomhas.

52 [bogtha agus athuimhrithe 51A]

52A I ndlínsí áirithe, bíonn cánacha ioncaim iníoctha ag ráta níos airde nó ag ráta níos ísle má íoctar cuid den ghlanbhrabús nó cuid den tuilleamh coimeádta, nó an glanbhrabús iomlán nó an tuilleamh coimeádta iomlán, le scairshealbhóirí de chuid an eintitis mar dhíbhinn. I ndlínsí áirithe eile, d’fhéadfadh cánacha ioncaim a bheith in-aisíoctha nó iníoctha má íoctar cuid den ghlanbhrabús nó cuid den tuilleamh coimeádta, nó an glanbhrabús iomlán nó an tuilleamh coimeádta iomlán, le scairshealbhóirí de chuid an eintitis mar dhíbhinn. Sna himthosca sin, déantar sócmhainní agus dliteanais cánach reatha agus iarchurtha a thomhas ag an ráta cánach is infheidhme maidir le tuilleamh coimeádta.

52B [Scriosta]

53   Ní dhéanfar sócmhainní agus dliteanais cánach iarchurtha a lascainiú.

54 Chun sócmhainní agus dliteanais cánach iarchurtha a chinneadh go hiontaofa ar bhonn lascainithe, ní mór sceidealú mionsonraithe a dhéanamh ar uainiú aisiompú gach difríochta sealadaí. I roinnt cásanna tá sceidealú den sórt sin dodhéanta nó an-chasta. Dá bhrí sin, níl sé iomchuí a cheangal go ndéanfar sócmhainní agus dliteanais cánach iarchurtha a lascainiú. Trí lascainiú a cheadú, ach gan é sin a cheangal, is éard a thiocfadh as sin sócmhainní agus dliteanais cánach iarchurtha nach mbeadh inchomparáide idir eintitis. Dá bhrí sin, ní cheanglaítear agus ní cheadaítear leis an gcaighdeán seo sócmhainní agus dliteanais cánach iarchurtha a lascainiú.

55 Cinntear difríochtaí sealadacha faoi threoir méid glanluach sócmhainne nó dliteanais. Tá feidhm aige sin fiú i gcás ina ndéantar an méid glanluacha sin féin a chinneadh ar bhonn lascainithe, mar shampla i gcás oibleagáidí sochair scoir (féach IAS 19 Sochair Fostaithe).

56  Déanfar athbhreithniú ar mhéid glanluacha sócmhainne cánach iarchurtha ag deireadh gach tréimhse tuairiscithe. Laghdóidh eintiteas méid glanluacha sócmhainne cánach iarchurtha a mhéid nach dócha a thuilleadh go mbeidh brabús inchánach leordhóthanach ar fáil chun gur féidir an sochar a bhaineann le cuid den tsócmhainn cánach iarchurtha sin nó leis an tsócmhainn cánach iarchurtha ina hiomláine a úsáid. Déanfar aon laghdú den sórt sin a fhreaschur a mhéid a éiríonn sé dóchúil go mbeidh brabús inchánach leordhóthanach ar fáil.

57 An chuntasaíocht a dhéantar ar iarmhairtí cánach reatha agus ar iarmhairtí cánach iarchurtha idirbhirt nó teagmhais eile, tá sí comhsheasmhach leis an gcuntasaíocht a dhéantar ar an idirbheart nó ar an teagmhas féin. Cuirtear an prionsabal sin chun feidhme le míreanna 58 go 68C.

57A Aithneoidh eintiteas na hiarmhairtí cánach ioncaim a bhaineann le díbhinní mar a shainmhínítear in IFRS 9 i gcás ina n-aithníonn sé dliteanas maidir le díbhinn a íoc. Tá na hiarmhairtí cánach ioncaim a bhaineann le díbhinní nasctha ar bhealach níos dírí le hidirbhearta nó teagmhais a tharla roimhe seo lenar gineadh brabúis atá ar fáil lena ndáileadh, ná mar atá siad le dáileacháin ar úinéirí. Dá bhrí sin, aithneoidh eintiteas na hiarmhairtí cánach ioncaim a bhaineann le díbhinní i mbrabús nó caillteanas, in ioncam cuimsitheach eile nó i gcothromas, de réir na háite ar aithin an t-eintiteas na hidirbhearta nó na teagmhais sin a tharla roimhe sin i dtosach.

58   Aithneofar cáin reatha agus cáin iarchurtha mar ioncam nó mar chostas agus áireofar iad i mbrabús nó caillteanas le haghaidh na tréimhse, seachas a mhéid a eascraíonn an cháin sin as na nithe seo a leanas:

59 Tagann an chuid is mó de dhliteanais cánach iarchurtha agus de shócmhainní cánach iarchurtha chun cinn i gcásanna ina n-áirítear ioncam nó costas i mbrabús cuntasaíochta le haghaidh tréimhse amháin, ach ina n-áirítear é i mbrabús inchánach (caillteanas cánach) i dtréimhse eile. Aithnítear an cháin iarchurtha a eascraíonn as sin i mbrabús nó caillteanas. Seo a leanas samplaí ina dtarlaíonn a leithéid:

60 D’fhéadfadh athrú teacht ar mhéid glanluacha sócmhainní agus dliteanas cánach iarchurtha cé nach dtagann athrú ar mhéid na ndifríochtaí sealadacha gaolmhara. Mar shampla, d’fhéadfadh sé sin teacht as aon cheann de na nithe seo a leanas:

61  [Scriosta]

61A   Aithneofar cáin reatha agus cáin iarchurtha lasmuigh de bhrabús nó caillteanas má bhaineann an cháin le hítimí a aithníodh, sa tréimhse chéanna nó i dtréimhse eile, lasmuigh de bhrabús nó caillteanas. Dá bhrí sin, i gcás cáin reatha agus cáin iarchurtha a bhaineann le hítimí a aithníodh, sa tréimhse chéanna nó i dtréimhse eile:

62 Le Caighdeán Idirnáisiúnta um Thuairisciú Airgeadais, ceanglaítear nó ceadaítear ítimí áirithe a aithint in ioncam cuimsitheach eile. Is iad seo a leanas samplaí d’ítimí den sórt sin:

62A Le Caighdeán Idirnáisiúnta um Thuairisciú Airgeadais, ceanglaítear nó ceadaítear ítimí áirithe a chur chun sochair go díreach do chothromas nó iad a mhuirearú go díreach ar chothromas. Is iad seo a leanas samplaí d’ítimí den sórt sin:

63 In imthosca eisceachtúla, d’fhéadfadh sé a bheith deacair an méid cánach reatha agus an méid cánach iarchurtha a bhaineann le hítimí a aithint lasmuigh de bhrabús nó caillteanas (bíodh sin in ioncam cuimsitheach eile nó go díreach i gcothromas). D’fhéadfadh sé sin a bheith amhlaidh, mar shampla, sna cásanna seo a leanas:

64 Ní shonraítear in IAS 16 cé acu ba cheart nó nár cheart d’eintiteas méid atá cothrom leis an difríocht idir an dímheas nó an t-amúchadh ar shócmhainn athluacháilte agus an dímheas nó an t-amúchadh bunaithe ar chostas na sócmhainne sin a aistriú gach bliain ó bharrachas athluachála go tuilleamh coimeádta. Má dhéanann eintiteas aistriú den sórt sin, tá an méid a aistrítear glan ar aon cháin iarchurtha ghaolmhar. Tá feidhm ag breithnithe comhchosúla maidir le haistrithe a dhéantar ar dhiúscairt ítime réadmhaoine, gléasra nó trealaimh.

65 I gcás ina ndéantar sócmhainn a athluacháil chun críoch cánach agus ina mbaineann an athluacháil sin le hathluacháil chuntasaíochta tréimhse níos luaithe, nó le hathluacháil a mheastar a dhéanfar i dtréimhse sa todhchaí, aithnítear iarmhairtí cánach na hathluachála sócmhainne agus iarmhairtí cánach an choigeartaithe ar an mbonn cánach araon in ioncam cuimsitheach eile sna tréimhsí ina dtarlaíonn siad. Mar sin féin, mura mbaineann an athluacháil chun críoch cánach le hathluacháil chuntasaíochta tréimhse níos luaithe, nó le hathluacháil a mheastar a dhéanfar i dtréimhse sa todhchaí, aithnítear iarmhairtí cánach an choigeartaithe ar an mbonn cánach i mbrabús nó caillteanas.

65A I gcás ina n-íocann eintiteas díbhinní lena scairshealbhóirí, d’fhéadfadh sé go gceanglófar air cuid de na díbhinní a íoc le húdaráis chánachais thar ceann scairshealbhóirí. I roinnt dlínsí, tugtar cáin iarchoimeádta ar an méid sin. Déantar an méid sin a íocadh nó atá iníoctha le húdaráis chánachais a mhuirearú ar chothromas mar chuid de na díbhinní.

66 Mar a mhínítear i míreanna 19 agus 26(c), d’fhéadfadh difríochtaí sealadacha teacht chun cinn i gcomhcheangal gnó. I gcomhréir le IFRS 3, aithníonn eintiteas aon sócmhainní cánach iarchurtha (a mhéid atá siad i gcomhréir leis na critéir aitheantais i mír 24) nó dliteanais cánach iarchurtha a eascraíonn as sin mar shócmhainní agus dliteanais inaitheanta ar an dáta éadála. Dá réir sin, déanann na sócmhainní cánach iarchurtha agus na dliteanais cánach iarchurtha sin difear don mhéid cáilmheasa nó do mhéid an ghnóthachain ar cheannach sladmhargaidh a aithníonn eintiteas. Mar sin féin, i gcomhréir le mír 15(a), ní aithníonn eintiteas dliteanais cánach iarchurtha a eascraíonn as aitheantas tosaigh an cháilmheasa.

67 Mar thoradh ar chomhcheangal gnó, d’fhéadfadh athrú teacht ar an dóchúlacht go réadófar sócmhainn cánach iarchurtha réamhéadála de chuid an fhaighteora. Féadfaidh faighteoir a mheas gur dócha go ndéanfaidh sé a shócmhainn cánach iarchurtha féin nár aithníodh roimh an gcomhcheangal gnó a aisghabháil. Mar shampla, d’fhéadfadh sé go mbeadh an faighteoir in ann úsáid a bhaint as sochar a gcaillteanas cánach neamhúsáidte in aghaidh bhrabús inchánach sa todhchaí de chuid an fhaighteora. De rogha air sin, mar thoradh ar an gcomhcheangal gnó, d’fhéadfadh sé nár dócha a thuilleadh go mbeifí in ann an tsócmhainn cánach iarchurtha a aisghabháil mar gheall ar bhrabús inchánach sa todhchaí. I gcásanna den sórt sin, aithníonn an faighteoir athrú ar an tsócmhainn cánach iarchurtha i dtréimhse an chomhcheangail ghnó, ach ní áiríonn sé é mar chuid den chuntasaíocht a bhaineann leis an gcomhcheangal gnó. Dá bhrí sin, ní chuireann an faighteoir é san áireamh agus tomhas á dhéanamh ar an gcáilmheas nó ar an ngnóthachan ar cheannach sladmhargaidh a aithníonn sé sa chomhcheangal gnó.

68 Maidir leis an sochar féideartha a bhaineann le caillteanais cánach ioncaim an fhaighteora a thugtar ar aghaidh nó sócmhainní cánach iarchurtha eile, d’fhéadfadh sé nach gcomhlíonfadh sé na critéir maidir le haitheantas ar leithligh tráth a thugtar cuntas ar chomhcheangal gnó ar dtús ach d’fhéadfaí é a réadú ina dhiaidh sin.

68A I ndlínsí cánach áirithe, faigheann eintiteas asbhaint chánach (i.e. méid atá in-asbhainte chun brabús inchánach a chinneadh) a bhaineann le luach saothair arna íoc i bhfoirm scaireanna, scair-roghanna nó ionstraimí cothromais eile de chuid an eintitis. D’fhéadfadh sé go mbeadh méid na hasbhainte cánach sin éagsúil leis an gcostas carnach gaolmhar ar an luach saothair, agus d’fhéadfadh sé teacht chun cinn i dtréimhse chuntasaíochta ina dhiaidh sin. Mar shampla, i ndlínsí áirithe, féadfaidh eintiteas costas ar thomhaltas seirbhísí fostaithe a fuarthas a aithint mar chomaoin i leith scair -roghanna arna ndeonú, i gcomhréir le IFRS 2 Íocaíocht Scairbhunaithe, agus ní bhfaighidh sé asbhaint chánach go dtí go bhfeidhmeofar na scair-roghanna, agus is ar phraghsanna scaireanna an eintitis ar dháta an fheidhmithe atá an tomhas ar an asbhaint chánach bunaithe.

68B Mar is amhlaidh i gcás costais taighde a phléitear i míreanna 9 agus 26(b) den chaighdeán seo, an difríocht idir bonn cánach na seirbhísí fostaithe a fuarthas go dtí seo (is é sin an méid a cheadóidh na húdaráis chánachais mar asbhaint i dtréimhsí sa todhchaí) agus an méid glanluacha nialasach, is difríocht shealadach in-asbhainte í a mbíonn sócmhainn cánach iarchurtha mar thoradh uirthi. Más rud é nach eol ag deireadh na tréimhse an méid a cheadóidh na húdaráis chánachais mar asbhaint i dtréimhsí sa todhchaí, déanfar meastachán air, bunaithe ar an bhfaisnéis atá ar fáil ag deireadh na tréimhse. Mar shampla, más rud é go bhfuil an méid a cheadóidh na húdaráis chánachais mar asbhaint i dtréimhsí sa todhchaí ag brath ar phraghas scaireanna an eintitis ar dháta sa todhchaí, ba cheart tomhas na difríochta sealadaí in-asbhainte a bheith bunaithe ar phraghas scaireanna an eintitis ag deireadh na tréimhse.

68C Mar a luaitear i mír 68A, d’fhéadfadh méid na hasbhainte cánach (nó an asbhaint chánach mheasta sa todhchaí, arna tomhas i gcomhréir le mír 68B) a bheith éagsúil leis an gcostas carnach gaolmhar ar an luach saothair. Ceanglaítear le mír 58 den Chaighdeán gur cheart cáin reatha agus cáin iarchurtha a aithint mar ioncam nó mar chostas agus í a áireamh i mbrabús nó caillteanas le haghaidh na tréimhse, seachas a mhéid a eascraíonn an cháin as (a) idirbheart nó teagmhas a aithnítear, sa tréimhse chéanna nó i dtréimhse eile, lasmuigh de bhrabús nó caillteanas, nó (b) comhcheangal gnó (seachas éadáil a dhéanann eintiteas infheistíochta ar fhochuideachta nach mór a thomhas ar chóirluach trí bhrabús nó caillteanas). I gcás inar mó méid na hasbhainte cánach (nó an asbhaint chánach mheasta sa todhchaí) ná méid an chostais charnaigh ghaolmhair ar an luach saothair, léiríonn sé sin go mbaineann an asbhaint chánach ní hamháin le costas luacha saothair ach le hítim chothromais freisin. Sa chás sin, ba cheart barrachas na cánach reatha gaolmhaire nó na cánach iarchurtha gaolmhaire a aithint go díreach i gcothromas.

69 [Scriosta]

70 [Scriosta]

71   Déanfaidh eintiteas sócmhainní cánach reatha agus dliteanais cánach reatha a fhritháireamh sna cásanna seo a leanas, agus sna cásanna sin amháin:

72 Cé go ndéantar sócmhainní agus dliteanais cánach reatha a aithint agus a thomhas ar leithligh, déantar iad a fhritháireamh sa ráiteas staide airgeadais faoi réir critéir atá comhchosúil leis na critéir a bhunaítear le haghaidh ionstraimí airgeadais in IAS 32. De ghnáth, beidh ceart infheidhmithe le dlí ag eintiteas chun sócmhainn cánach reatha a fhritháireamh in aghaidh dliteanas cánach reatha i gcás ina mbaineann siad le cánacha ioncaim a ghearrann an t-údarás cánachais céanna agus ceadaíonn an t-údarás cánachais don eintiteas glaníocaíocht aonair a dhéanamh nó a fháil.

73 I ráitis airgeadais chomhdhlúite, déantar sócmhainn cánach reatha eintitis amháin i ngrúpa a fhritháireamh in aghaidh dliteanas cánach reatha eintitis eile sa ghrúpa más rud é, agus sa chás sin amháin, go bhfuil ceart infheidhmithe le dlí ag na heintitis lena mbaineann chun glaníocaíocht aonair a dhéanamh nó a fháil agus go bhfuil sé beartaithe ag na heintitis glaníocaíocht den sórt sin a dhéanamh nó a fháil nó an tsócmhainn a aisghabháil agus an dliteanas a shocrú go comhuaineach.

74   Déanfaidh eintiteas sócmhainní cánach iarchurtha agus dliteanais cánach iarchurtha a fhritháireamh sna cásanna seo a leanas, agus sna cásanna sin amháin:

75 Ionas nach gá sceidealú mionsonraithe a dhéanamh ar uainiú aisiompú gach difríochta sealadaí, ceanglaítear leis an gcaighdeán seo ar eintiteas sócmhainn cánach iarchurtha a fhritháireamh in aghaidh dliteanas cánach iarchurtha de chuid an eintitis inchánach chéanna más rud é, agus sa chás sin amháin, go mbaineann siad le cánacha ioncaim a ghearrann an t-údarás cánachais céanna agus go bhfuil ceart infheidhmithe le dlí ag an eintiteas sócmhainní cánach reatha a fhritháireamh in aghaidh dliteanais cánach reatha.

76 In imthosca neamhchoitianta, d’fhéadfadh sé go mbeadh ceart infheidhmithe le dlí ag eintiteas chun fritháireamh a dhéanamh, agus go mbeadh sé beartaithe aige socrú ar ghlanbhonn, le haghaidh tréimhsí áirithe ach ní le haghaidh gach tréimhse. In imthosca neamhchoitianta den sórt sin, d’fhéadfadh sé go mbeadh gá le sceidealú mionsonraithe chun a shuíomh go hiontaofa an mbeidh íocaíochtaí cánach méadaithe mar thoradh ar dhliteanas cánach iarchurtha eintitis inchánach amháin sa tréimhse chéanna ina mbeidh íocaíochtaí laghdaithe don dara heintiteas inchánach sin mar thoradh ar shócmhainn cánach iarchurtha eintitis inchánach eile.

77   An costas (ioncam) cánach a bhaineann le brabús nó caillteanas ó ghnáthghníomhaíochtaí, cuirfear i láthair é mar chuid de bhrabús nó caillteanas sa ráiteas/sna ráitis maidir le brabús nó caillteanas agus ioncam cuimsitheach eile.

77A  [Scriosta]

78 Ceanglaítear le IAS 21 go n-aithneofaí difríochtaí ráta malairte áirithe mar ioncam nó mar chostas ach ní shonraítear an áit ar cheart na difríochtaí sin a chur i láthair sa ráiteas ar ioncam cuimsitheach. Dá réir sin, i gcás ina n-aithnítear difríochtaí ráta malairte ar dhliteanais nó sócmhainní cánach iarchurtha eachtracha sa ráiteas ar ioncam cuimsitheach, féadfar difríochtaí den sórt sin a aicmiú mar chaiteachas (ioncam) cánach iarchurtha má mheastar gurb é sin an bealach is úsáidí d’úsáideoirí ráiteas airgeadais lena gcur i láthair.

79   Déanfar mór-chomhpháirteanna de chostas (ioncam) cánach a nochtadh ar leithligh.

80 Féadfar na nithe seo a leanas a áireamh i gcomhpháirteanna de chostas (ioncam) cánach:

81   Déanfar an méid seo a leanas a nochtadh ar leithligh:

82   Nochtfaidh eintiteas méid sócmhainne cánach iarchurtha agus cineál na fianaise a thacaíonn lena haitheantas, sna cásanna seo a leanas:

82A   Sna himthosca a dtugtar tuairisc orthu i mír 52A, nochtfaidh eintiteas cineál na n-iarmhairtí cánach ioncaim a d’fhéadfadh a bheith ann mar thoradh ar dhíbhinní a íoc lena scairshealbhóirí. Ina theannta sin, nochtfaidh an t-eintiteas méideanna na n-iarmhairtí cánach ioncaim a d’fhéadfadh a bheith ann ar féidir iad a chinneadh go praiticiúil, agus cé acu atá nó nach bhfuil aon iarmhairtí féideartha cánach ioncaim ann nach féidir a chinneadh go praiticiúil.

83 [Scriosta]

84 Leis na nochtaí a cheanglaítear le mír 81(c), cuirtear ar a gcumas d’úsáideoirí ráiteas airgeadais a thuiscint an bhfuil an gaol idir costas (ioncam) cánach agus brabús cuntasaíochta neamhghnách agus tuiscint a fháil ar na tosca suntasacha a d’fhéadfadh difear a dhéanamh don ghaol sin sa todhchaí. Tosca amhail ioncam atá díolmhaithe ó chánachas, costais nach bhfuil in-asbhainte chun brabús inchánach (caillteanas cánach) a chinneadh, an éifeacht a bhaineann le caillteanais cánach agus an éifeacht a bhaineann le rátaí cánach eachtracha, d’fhéadfaidís difear a dhéanamh don ghaol idir costas (ioncam) cánach agus brabús cuntasaíochta.

85 Agus míniú á thabhairt ar an ngaol idir costas (ioncam) cánach agus brabús cuntasaíochta, baineann eintiteas úsáid as ráta cánach is infheidhme lena dtugtar an fhaisnéis is fóintí d’úsáideoirí a ráiteas airgeadais. I bhformhór cásanna, is é an ráta is fóintí an ráta cánach intíre sa tír ina bhfuil sainchónaí ar an eintiteas, agus an ráta cánach a chuirtear i bhfeidhm maidir le cánacha náisiúnta á chomhiomlánú leis na rátaí a chuirtear i bhfeidhm maidir le haon cháin áitiúil a ríomhtar ar leibhéal brabúis inchánach (caillteanas cánach) atá an-chosúil le chéile. Mar sin féin, i gcás eintiteas atá ag feidhmiú i roinnt dlínsí, d’fhéadfadh sé a bheith níos fóintí réitigh ar leithligh arna n-ullmhú trí úsáid a bhaint as an ráta intíre i ngach dlínse aonair a chomhiomlánú. Léiríonn an sampla seo a leanas an tionchar a bhíonn ag roghnú an ráta cánach is infheidhme ar chur i láthair an réitigh uimhriúil.

86 Is éard atá sa mheánráta cánach iarbhír an costas (ioncam) cánach roinnte ar an mbrabús cuntasaíochta.

87 Is minic a bheadh sé dodhéanta an méid dliteanas cánach iarchurtha neamhaitheanta a eascraíonn as infheistíochtaí i bhfochuideachtaí, i mbrainsí agus i ngnólachtaí comhlachaithe agus leasanna i gcomhshocruithe a ríomh (féach mír 39). Dá bhrí sin, ceanglaítear leis an gcaighdeán seo ar eintiteas méid comhiomlán na ndifríochtaí sealadacha foluiteacha a nochtadh, ach ní cheanglaítear leis na dliteanais cánach iarchurtha a nochtadh. Mar sin féin, i gcás inarb indéanta, moltar d’eintitis méideanna na ndliteanas cánach iarchurtha neamhaitheanta a nochtadh toisc go bhféadfadh sé go mbeadh an fhaisnéis sin úsáideach d’úsáideoirí ráiteas airgeadais.

87A Le mír 82A, ceanglaítear ar eintitis cineál na n-iarmhairtí cánach ioncaim a d’fhéadfadh a bheith ann mar thoradh ar dhíbhinní a íoc lena scairshealbhóirí a nochtadh. Nochtann eintiteas na gnéithe tábhachtacha den chóras cánach ioncaim agus na tosca a dhéanfaidh difear do mhéid na n-iarmhairtí féideartha cánach ioncaim a bhaineann le díbhinní.

87B I gcásanna áirithe, ní bheadh sé indéanta méid iomlán na n-iarmhairtí cánach ioncaim a d’fhéadfadh a bheith ann mar thoradh ar dhíbhinní a íoc le scairshealbhóirí a ríomh. D’fhéadfadh sé sin a bheith amhlaidh, mar shampla, i gcás ina bhfuil líon mór fochuideachtaí eachtracha ag eintiteas. Mar sin féin, fiú in imthosca den sórt sin, d'fhéadfadh sé go mbeadh roinnt codanna den mhéid iomlán so-chinntithe. Mar shampla, i ngrúpa comhdhlúite, d’fhéadfadh sé gur íoc máthairchuideachta agus roinnt dá fochuideachtaí cánacha ioncaim ag ráta níos airde ar bhrabúis neamhdháilte agus go bhfuil siad ar an eolas faoin méid a d’aisíocfaí tráth a d’íocfaí díbhinní sa todhchaí le scairshealbhóirí ó thuilleamh coimeádta comhdhlúite. Sa chás sin, nochtar an méid in-aisíoctha sin. Más infheidhme, nochtann an t-eintiteas gur ann d’iarmhairtí féideartha cánach ioncaim breise nach féidir a chinneadh go praiticiúil. I ráitis airgeadais ar leithligh na máthairchuideachta, más ann dóibh, baineann nochtadh na n-iarmhairtí féideartha cánach ioncaim le tuilleamh coimeádta na máthairchuideachta.

87C Maidir le heintiteas a gceanglaítear air na nochtaí i mír 82A a sholáthar, féadfar a cheangal air nochtaí a sholáthar a bhaineann le difríochtaí sealadacha a bhaineann le hinfheistíochtaí i bhfochuideachtaí, i mbrainsí agus i ngnólachtaí comhlachaithe nó leasanna i gcomhshocruithe. I gcásanna den sórt sin, measann eintiteas an méid sin agus an fhaisnéis atá le nochtadh faoi mhír 82A á cinneadh. Mar shampla, d’fhéadfadh sé go gceanglófaí ar eintiteas méid comhiomlán na ndifríochtaí sealadacha a bhaineann le hinfheistíochtaí i bhfochuideachtaí nár aithníodh aon dliteanas cánach iarchurtha ina leith a nochtadh (féach mír 81(f)). I gcás ina bhfuil sé dodhéanta méideanna na ndliteanas cánach iarchurtha neamhaitheanta a ríomh (féach mír 87), d’fhéadfadh sé gurbh ann do mhéideanna d’iarmhairtí féideartha cánach ioncaim díbhinní nach féidir a chinneadh go praiticiúil a bhaineann leis na fochuideachtaí sin.

88 Nochtann eintiteas aon dliteanas teagmhasach agus aon sócmhainn theagmhasach a bhaineann le cáin i gcomhréir le IAS 37 Forálacha, Dliteanais Theagmhasacha agus Sócmhainní Teagmhasacha. D’fhéadfadh dliteanais theagmhasacha agus sócmhainní teagmhasacha teach chun cinn, mar shampla, as díospóidí neamhréitithe leis na húdaráis chánachais. Ar an gcuma chéanna, i gcás ina ndéantar athruithe ar rátaí cánach nó ar dhlíthe cánach a achtú nó a fhógairt tar éis na tréimhse tuairiscithe, nochtann eintiteas aon éifeacht shuntasach a bhaineann leis na hathruithe sin ar a shócmhainní agus dliteanais cánach reatha agus iarchurtha (féach IAS 10 Teagmhais tar éis na Tréimhse Tuairiscithe).

88A Nochtfaidh eintiteas gur chuir sé an eisceacht i bhfeidhm maidir le faisnéis faoi shócmhainní agus dliteanais cánach iarchurtha a bhaineann le cánacha ioncaim Cholún a Dó a aithint agus a nochtadh (féach mír 4A).

88B Nochtfaidh eintiteas ar leithligh a chostas (ioncam) cánach reatha a bhaineann le cánacha ioncaim Cholún a Dó.

88C  Le linn tréimhsí ina n-achtaítear nó ina n-achtaítear go substainteach reachtaíocht Cholún a Dó, ach nach bhfuil feidhm aici go fóill, nochtfaidh eintiteas faisnéis is eol nó is féidir a mheas go réasúnta a chuidíonn le húsáideoirí ráiteas airgeadais neamhchosaint an eintitis ar chánacha ioncaim Cholún a Dó a eascraíonn as an reachtaíocht sin a thuiscint.

88D Chun an cuspóir maidir le nochtadh i mír 88C a chomhlíonadh, nochtfaidh eintiteas faisnéis cháilíochtúil agus chainníochtúil faoina neamhchosaint ar chánacha ioncaim Cholún a Dó ag deireadh na tréimhse tuairiscithe. Ní gá ceanglais shonracha uile reachtaíocht Cholún a Dó a léiriú san fhaisnéis sin agus is féidir í a sholáthar i bhfoirm raon táscach. A mhéid nach eol faisnéis nó nach féidir í a mheas go réasúnta, nochtfaidh eintiteas ráiteas chuige sin agus nochtfaidh sé faisnéis faoin dul chun cinn atá déanta ag an eintiteas maidir le measúnú a dhéanamh ar a neamhchosaint.

89 Tagann an caighdeán seo i bhfeidhm maidir le ráitis airgeadais lena gcumhdaítear tréimhsí dar tús an 1 Eanáir 1998 nó ina dhiaidh sin, seachas mar a shonraítear i mír 91. Má chuireann eintiteas an caighdeán seo i bhfeidhm maidir le ráitis airgeadais lena gcumhdaítear tréimhsí dar tús roimh an 1 Eanáir 1998, nochtfaidh an t-eintiteas gur chuir sé an caighdeán seo i bhfeidhm in ionad IAS 12 Cuntasaíocht le haghaidh Cánacha ar Ioncam, arna fhormheas in 1979.

90 Cuirtear an caighdeán seo in ionad IAS 12 Cuntasaíocht le haghaidh Cánacha ar Ioncam, arna fhormheas in 1979.

91 Tiocfaidh míreanna 52A, 52B, 65A, 81(i), 82A, 87A, 87B, 87C agus scriosadh mhíreanna 3 agus 50 i bhfeidhm maidir le ráitis airgeadais bhliantúla ( 8 ) lena gcumhdaítear tréimhsí dar tús an 1 Eanáir 2001 nó ina dhiaidh sin. Moltar iad a ghlacadh níos luaithe. Má dhéantar difear do na ráitis airgeadais mar gheall ar ghlacadh níos luaithe, nochtfaidh eintiteas an méid sin.

92 Le IAS 1 (arna athbhreithniú in 2007) leasaíodh an téarmaíocht a úsáideadh ar fud IFRSanna. Ina theannta sin, leis an gcaighdeán sin, leasaíodh míreanna 23, 52, 58, 60, 62, 63, 65, 68C, 77 agus 81, scriosadh mír 61 agus cuireadh míreanna 61A, 62A agus 77A leis. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dár tús an 1 Eanáir 2009 nó dá éis sin. Má chuireann eintiteas IAS 1 (arna athbhreithniú in 2007) i bhfeidhm maidir le tréimhse níos luaithe, cuirfear na leasuithe i bhfeidhm maidir leis an tréimhse níos luaithe sin.

93 Cuirfear mír 68 i bhfeidhm go hionchasach ó dháta éifeachtach IFRS 3 (arna athbhreithniú in 2008) maidir le haitheantas sócmhainní cánach iarchurtha a fuarthas i gcomhcheangail ghnó.

94 Dá bhrí sin, ní dhéanfaidh eintitis an chuntasaíocht maidir le comhcheangail ghnó roimhe sin a choigeartú mura bhfuil sochair chánach i gcomhréir leis na critéir maidir le haitheantas ar leithligh amhail ón dáta éadála agus má aithnítear iad tar éis an dáta éadála, seachas i gcás ina n-aithnítear na sochair laistigh den tréimhse tomhais agus ina n-eascraíonn siad as faisnéis nua faoi fhíorais agus imthosca a bhí ann ar an dáta éadála. Aithneofar sochair chánach eile i mbrabús nó caillteanas (nó, má cheanglaítear amhlaidh leis an gCaighdeán seo, lasmuigh de bhrabús nó caillteanas).

95 Le IFRS 3 (arna athbhreithniú in 2008), leasaíodh míreanna 21 agus 67 agus cuireadh míreanna 32A agus 81(j) agus (k) leis. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dár tús an 1 Eanáir 2009 nó dá éis sin. Má chuireann eintiteas IFRS 3 (arna athbhreithniú in 2008) i bhfeidhm le haghaidh tréimhse níos luaithe, cuirfear an leasú i bhfeidhm le haghaidh na tréimhse níos luaithe sin freisin.

96 [Scriosta]

97 [Scriosta]

98 Athuimhríodh mír 52 mar 51A, leasaíodh mír 10 agus na samplaí a leanann mír 51A, agus cuireadh isteach míreanna 51B agus 51C agus an sampla a leanann í mar aon le míreanna 51D, 51E agus 99 le Cáin iarchurtha: Aisghabháil Sócmhainní Foluiteacha, a eisíodh i mí na Nollag 2010. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dár tús an 1 Eanáir 2012 nó dá éis sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhse níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin.

98A Le IFRS 11 Comhshocruithe, a eisíodh i mí na Bealtaine 2011, leasaíodh míreanna 2, 15, 18(e), 24, 38, 39, 43–45, 81(f), 87 agus 87C. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm agus IFRS 11 á chur i bhfeidhm aige.

98B Le Cur i Láthair Míreanna d’Ioncam Cuimsitheach eile (Leasuithe ar IAS 1), a eisíodh i mí an Mheithimh 2011, leasaíodh mír 77 agus scriosadh mír 77A. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm nuair a chuireann sé IAS 1 (arna leasú i mí an Mheithimh 2011) i bhfeidhm.

98C Le Eintitis Infheistíochta (Leasuithe ar IFRS 10, IFRS 12 agus IAS 27), a eisíodh i mí Dheireadh Fómhair 2012, leasaíodh míreanna 58 agus 68C. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dár tús an 1 Eanáir 2014 nó dá éis sin. Ceadaítear Eintitis Infheistíochta a chur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm níos luaithe, cuirfidh sé na leasuithe uile a áirítear in Eintitis Infheistíochta i bhfeidhm an tráth céanna.

98D [Scriosta]

98E Le IFRS 15 Ioncam ó Chonarthaí le Custaiméirí, arna eisiúint i mí na Bealtaine 2014, leasaíodh mír 59. Cuirfidh eintiteas an leasú sin i bhfeidhm nuair a chuireann sé IFRS 15 i bhfeidhm.

98F Le IFRS 9, a eisíodh i mí Iúil 2014, leasaíodh mír 20 agus scriosadh míreanna 96, 97 agus 98D. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm agus IFRS 9 á chur i bhfeidhm aige.

98G Le IFRS 16, arna eisiúint i mí Eanáir 2016, leasaíodh mír 20. Cuirfidh eintiteas an leasú sin i bhfeidhm nuair a chuireann sé IFRS 16 i bhfeidhm.

98H Le Sócmhainní Cánach Iarchurtha a Aithint le haghaidh Caillteanais Neamhréadaithe (Leasuithe ar IAS 12), arna eisiúint i mí Eanáir 2016, leasaíodh mír 29 agus cuireadh isteach míreanna 27A, 29A agus an sampla a leanann mír 26. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhsí bliantúla dár tús an 1 Eanáir 2017 nó dá éis sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann an t-eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhse níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm go cúlghabhálach i gcomhréir le IAS 8 Beartais Chuntasaíochta, Athruithe i Meastacháin Chuntasaíochta agus in Earráidí Cuntasaíochta. Mar sin féin, tráth a chuirtear an leasú i bhfeidhm ar dtús, féadfar an t-athrú ar chothromas tosaigh na tréimhse inchomparáide is luaithe a aithint i dtuilleamh coimeádta tosaigh (nó i gcomhpháirt eile de chothromas, de réir mar is iomchuí), gan an t-athrú idir tuilleamh coimeádta tosaigh agus comhpháirteanna eile de chothromas a leithdháileadh. Má chuireann eintiteas an faoiseamh sin i bhfeidhm, nochtfaidh sé an méid sin.

98I Le Feabhsuithe Bliantúla ar Chaighdeáin IFRS le haghaidh na tréimhse 2015-2017, a eisíodh i mí na Nollag 2017, cuireadh isteach mír 57A agus scriosadh mír 52B. Cuirfidh an t-eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh na dtréimhsí bliantúla tuairiscithe dar tús an 1 Eanáir 2019 nó ina dhiaidh sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin. Tráth a chuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm ar dtús, cuirfidh sé i bhfeidhm iad maidir le hiarmhairtí cánach ioncaim díbhinní a aithnítear ag tús na tréimhse inchomparáide is luaithe nó ina dhiaidh sin.

98J Cáin Iarchurtha a bhaineann le Sócmhainní agus Dliteanais a eascraíonn as Idirbheart Aonair, arna heisiúint i mBealtaine 2021, leasaíodh míreanna 15, 22 agus 24 agus cuireadh isteach mír 22A. Cuirfidh eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm i gcomhréir le míreanna 98K go 98L le haghaidh tréimhsí tuairiscithe bliantúla dar tús an 1 Eanáir 2023 nó ina dhiaidh sin. Ceadaítear cur i bhfeidhm níos luaithe. Má chuireann eintiteas na leasuithe sin i bhfeidhm le haghaidh tréimhse níos luaithe, nochtfaidh sé an méid sin.

98K Cuirfidh eintiteas Cáin Iarchurtha i bhfeidhm a bhaineann le Sócmhainní agus Dliteanais a eascraíonn as Idirbheart Aonair maidir le hidirbhearta a tharlaíonn ag tús na tréimhse comparáidí is luaithe a chuirtear i láthair nó ina dhiaidh.

98L Eintiteas a chuireann Cáin Iarchurtha i bhfeidhm maidir le Sócmhainní agus Dliteanais a eascraíonn as Idirbheart Aonair, déanfaidh sé freisin, ag tús na tréimhse comparáideacha is luaithe a chuirfear i láthair, an méid seo a leanas:

98M Le Athchóiriú Idirnáisiúnta Cánach—Rialacha Samhla Cholún a Dó, arna eisiúint i mí na Bealtaine 2023, cuireadh míreanna 4A agus 88A–88D isteach. Déanfaidh eintiteas an méid seo a leanas:

99 Na leasuithe a rinneadh le Cáin Iarchurtha: Aisghabháil Sócmhainní Foluiteacha, a eisíodh i mí na Nollag 2010, cuirtear iad in ionad Léirmhíniú SIC 21 Cánacha Ioncaim—Aisghabháil na Sócmhainní Athluacháilte Nach Féidir a Dhímheas.

1 Is é is cuspóir don chaighdeán seo an cur chuige cuntasaíochta maidir le réadmhaoin, gléasra agus trealamh a fhorordú chun gur féidir le húsáideoirí ráiteas airgeadais faisnéis faoi infheistíocht eintitis ina réadmhaoin, a ghléasra agus a threalamh, agus faoi athruithe ar infheistíocht den sórt sin, a aithint. Is iad na príomh-shaincheisteanna cuntasaíochta maidir le réadmhaoin, gléasra agus trealamh na sócmhainní a aithint, a suimeanna glanluacha a chinneadh agus muirir dímheasa na sócmhainní agus na caillteanais lagaithe atá le haithint i ndáil leo.

2   Cuirfear an caighdeán seo i bhfeidhm maidir le cuntasaíocht i dtaca le réadmhaoin, gléasra agus trealamh ach amháin nuair a éilítear nó a cheadaítear cur chuige cuntasaíochta éagsúil le caighdeán eile.

3 Níl feidhm ag an gCaighdeán seo maidir leis an méid seo a leanas:

4 [Scriosta]

5 Eintiteas a úsáideann an tsamhail chostais maidir le réadmhaoin infheistíochta i gcomhréir le IAS 40 Réadmhaoin Infheistíochta, úsáidfidh sé an tsamhail chostais sa Chaighdeán seo maidir le réadmhaoin infheistíochta faoi úinéireacht.

6   Úsáidtear na téarmaí seo a leanas sa Chaighdeán seo in éineacht leis na bríonna a shonraítear:

7   Is mar shócmhainn a aithneofar costas ítime réadmhaoine, gléasra agus trealaimh sa chás seo a leanas agus sa chás sin amháin:

8 Déantar ítimí amhail páirteanna spártha, trealamh cúltaca agus trealamh seirbhísithe a aithint i gcomhréir leis an IFRS seo nuair a chomhlíonann siad an sainmhíniú ar réadmhaoin, gléasra agus trealamh. Ina mhalairt de chás, is mar fhardal a aicmítear ítimí den sórt sin.

9 Ní fhorordaítear leis an gcaighdeán seo an t-aonad tomhais le haghaidh aitheantais, i.e. an rud is ítim réadmhaoine, gléasra agus trealaimh ann. Teastaíonn breithiúnas, dá réir sin, chun na critéir aitheantais a chur i bhfeidhm maidir le himthosca sonracha eintitis. D’fhéadfadh sé a bheith iomchuí ítimí nach ítimí suntasacha astu féin iad a chomhiomlánú, amhail múnlaí, uirlisí agus díslí, agus na critéir a chur i bhfeidhm maidir leis an luach comhiomlán.

10 Faoi phrionsabal an aitheantais sin, déanann eintiteas meastóireacht ar a chostais réadmhaoine, gléasra agus trealaimh uile tráth a thabhaítear iad. Áirítear sna costais sin costais a thabhaítear ar dtús chun ítim réadmhaoine, gléasra agus trealaimh a fháil nó a dhéanamh agus costais a thabhaítear ina dhiaidh sin chun cur léi, chun cuid di a athsholáthar, nó chun í a sheirbhísiú. D’fhéadfaí a áireamh i gcostas ítime réadmhaoine, gléasra agus trealaimh costais a thabhaítear a bhaineann le léasanna sócmhainní a úsáidtear chun ítim réadmhaoine, gléasra agus trealaimh a dhéanamh, chun cur léi, chun cuid di a athsholáthar nó chun í a sheirbhísiú, amhail dímheas sócmhainní lena ngabhann ceart úsáide.

11 D’fhéadfaí ítimí réadmhaoine, gléasra agus trealaimh a fháil ar chúiseanna sábháilteachta nó comhshaoil. D’fhéadfadh gá a bheith le héadáil réadmhaoine, gléasra agus trealaimh den sórt sin chun go bhfaighidh eintiteas na tairbhí eacnamaíocha a bheidh ann amach anseo as a shócmhainní eile, cé nach gcuireann an éadáil sin go díreach leis na tairbhí eacnamaíocha a bheidh ann amach anseo as aon ítim réadmhaoine, gléasra agus trealaimh ar leith atá ann cheana. Tá ítimí réadmhaoine, gléasra agus trealaimh den sórt sin i dteideal aitheantais mar shócmhainní toisc go gcuireann siad ar a chumas d’eintiteas tairbhí eacnamaíocha a bheidh ann amach anseo a dhíorthú ó shócmhainní gaolmhara de bhreis ar a bhféadfaí a dhíorthú mura bhfaighfí na hítimí sin. Féadfaidh monaróir ceimiceán, mar shampla, próisis nua láimhseála ceimiceán a chur ar bun chun ceanglais chomhshaoil maidir le táirgeadh agus stóráil ceimiceán contúirteach a chomhlíonadh; is mar shócmhainn a aithnítear feabhsuithe gaolmhara ar ghléasra toisc nach féidir leis an eintiteas ceimiceáin a mhonarú agus a dhíol ina n-éagmais. Suim ghlanluacha sócmhainne den sórt sin agus sócmhainní gaolmhara atá ann dá thoradh sin, áfach, déantar í a athbhreithniú i gcomhair lagaithe i gcomhréir le IAS 36 Lagú Sócmhainní.

12 Faoi phrionsabal an aitheantais i mír 7, ní aithníonn eintiteas i suim ghlanluacha ítime réadmhaoine, gléasra agus trealaimh na costais a bhaineann le seirbhísiú na hítime sin ó lá go lá. Ina ionad sin, aithnítear na costais sin mar bhrabús nó mar chaillteanas mar a thabhaítear iad. Costais saothair agus tomhaltán go príomha atá i gcostais seirbhísithe ó lá go lá, agus d’fhéadfaí costas páirteanna beaga a áireamh iontu. Tugtar tuairisc go minic ar an gcaiteachas sin mar chaiteachas chun críoch ‘deisithe agus cothabhála’ ar an ítim réadmhaoine, gléasra agus trealaimh.

13 D’fhéadfadh sé gur ghá codanna d’ítimí áirithe réadmhaoine, gléasra agus trealaimh a athsholáthar ar eatraimh thráthrialta. D’fhéadfadh sé gur ghá foirnéis a athlíneáil, mar shampla, tar éis líon sonraithe uaireanta an chloig úsáide, nó d’fhéadfadh sé gur ghá feistis inmheánacha eitleán amhail suíocháin agus cocúis a athsholáthar roinnt uaireanta le linn shaolré an aerfhráma. D’fhéadfaí ítimí réadmhaoine, gléasra agus trealaimh a fháil freisin chun athsholáthar a dhéanamh nach dtarlaíonn chomh minic céanna, amhail ballaí inmheánacha foirgnimh a athsholáthar, nó chun athsholáthar a dhéanamh nach dtarlaíonn arís. Faoi phrionsabal an aitheantais i mír 7, aithníonn eintiteas i suim ghlanluacha ítime réadmhaoine, gléasra agus trealaimh an costas as cuid d’ítim den sórt sin a athsholáthar nuair a thabhaítear an costas sin má chomhlíontar na critéir aitheantais. Déantar suim ghlanluacha na gcodanna sin a athsholáthraítear a dhí-aithint i gcomhréir le forálacha dí-aitheanta an chaighdeáin seo (féach míreanna 67-72).

14 D’fhéadfadh sé a bheith ina choinníoll chun leanúint de bheith ag oibriú ítim réadmhaoine, gléasra agus trealaimh (eitleán, mar shampla) mór-iniúchadh tráthrialta a dhéanamh uirthi i gcomhair fabhtanna gan beann ar cé acu a athsholáthraítear nó nach n-athsholáthraítear codanna den ítim. Nuair a dhéantar gach mór-iniúchadh, aithnítear a chostas i suim ghlanluacha na hítime réadmhaoine, gléasra agus trealaimh mar athsholáthar má chomhlíontar na critéir aitheantais. Dí-aithnítear aon suim ghlanluacha de chostas an iniúchta roimhe sin a mhaireann (seachas páirteanna fisiciúla). Tarlaíonn sin gan beann ar cé acu a aithníodh nó nár aithníodh costas an iniúchta roimhe sin san idirbheart ina bhfuarthas nó ina ndearnadh an ítim. Más gá, d’fhéadfaí costas measta as iniúchadh comhchosúil amach anseo a úsáid mar tháscaire den chostas a bhí ar chomhchuid an iniúchta atá ann cheana nuair a fuarthas nó nuair a rinneadh an ítim.

15   Ítim réadmhaoine, gléasra agus trealaimh atá i dteideal aitheantais mar shócmhainn, déanfar í a thomhas ar a costas.

16 Is iad na nithe seo a leanas atá i gcostas ítime réadmhaoine, gléasra agus trealaimh:

17 Ar shamplaí de chostais atá inchurtha go díreach ina leith sin tá:

18 Cuireann eintiteas IAS 2 Fardail i bhfeidhm maidir leis na costais as oibleagáidí díchuir, aistrithe agus athchóirithe an láithreáin ar a bhfuil ítim lonnaithe a thabhaítear le linn tréimhse ar leith mar thoradh ar an ítim a bheith úsáidte chun fardail a tháirgeadh le linn na tréimhse sin. Na hoibleagáidí i leith costais a ndéantar cuntasaíocht orthu i gcomhréir le IAS 2 nó IAS 16, aithnítear agus tomhaistear iad i gcomhréir le IAS 37 Forálacha, Dliteanais Theagmhasacha agus Sócmhainní Teagmhasacha.

19 Is samplaí iad seo a leanas de chostais nach costais ítime réadmhaoine, gléasra agus trealaimh iad:

20 Scortar de bheith ag aithint costas i suim ghlanluacha ítime réadmhaoine, gléasra agus trealaimh nuair atá an ítim sa suíomh is gá, agus an bhail is gá uirthi, chun go mbeidh sí in ann feidhmiú ar an mbealach a bheartaíonn an bhainistíocht. Dá bhrí sin, ní áirítear i suim ghlanluacha ítime na costais a thabhaítear ina húsáid ná ina himscaradh. Ní áirítear na costais seo a leanas, mar shampla, i suim ghlanluacha ítime réadmhaoine, gléasra agus trealaimh:

20A D’fhéadfaí ítimí a tháirgeadh agus ítim réadmhaoine, gléasra nó trealaimh á tabhairt chuig an suíomh is gá, agus an bhail is gá á cur uirthi, chun go mbeidh sí in ann feidhmiú ar an mbealach a bheartaíonn an bhainistíocht (amhail samplaí a tháirgtear le linn tástála ar fheidhmiú cuí na sócmhainne). Aithníonn eintiteas na fáltais ó na hítimí sin a dhíol, agus costas na n-ítimí sin, i mbrabús nó i gcaillteanas i gcomhréir leis na Caighdeáin is infheidhme. Tomhaiseann an t-eintiteas costas na n-earraí sin agus ceanglais tomhais IAS 2 á gcur i bhfeidhm.

21 Is i ndáil le déanamh nó forbairt ítime réadmhaoine, gléasra agus trealaimh a tharlaíonn roinnt oibríochtaí nach bhfuil gá leo chun an ítim a thabhairt chuig an suíomh is gá, agus an bhail is gá a chur uirthi, chun go mbeidh sí in ann feidhmiú ar an mbealach a bheartaíonn an bhainistíocht. D’fhéadfadh na hoibríochtaí teagmhasacha sin tarlú roimh na gníomhaíochtaí déanta nó forbartha nó ina ndiaidh. D’fhéadfaí ioncam a thuilleamh, mar shampla, trí úsáid a bhaint as láithreán foirgníochta mar charrchlós go dtí go dtosaíonn an tógáil. Ós rud é nach bhfuil gá le hoibríochtaí teagmhasacha chun ítim a thabhairt chuig an suíomh is gá, agus an bhail is gá a chur uirthi, chun go mbeidh sí in ann feidhmiú ar an mbealach a bheartaíonn an bhainistíocht, aithnítear ioncam agus speansais ghaolmhara oibríochtaí teagmhasacha i mbrabús nó i gcaillteanas agus áirítear ina n-aicmithe ioncaim agus speansais faoi seach iad.

22 Déantar costas sócmhainne féindéanta a chinneadh ag úsáid na bprionsabal céanna a úsáidtear le haghaidh sócmhainn a fhaightear. Má dhéanann eintiteas sócmhainní comhchosúla lena ndíol i ngnáthchúrsa gnó, is ionann costas na sócmhainne de ghnáth agus costas déanta na sócmhainne lena díol (féach IAS 2). Dá bhrí sin, cuirtear aon bhrabús inmheánach as an áireamh agus costais den sórt sin á ríomh. Ar an gcuma chéanna, ní áirítear i gcostas na sócmhainne an costas a ghabhann le méideanna neamhghnácha ábhair amú, saothair nó acmhainní eile a thabhaítear agus féindéanamh sócmhainne ar siúl. Leagtar síos le IAS 23 Costais Iasachtaíochta critéir chun ús a aithint mar chomhchuid de shuim ghlanluacha ítime féindéanta réadmhaoine, gléasra agus trealaimh.

22A Déantar cuntasaíocht ar phlandaí iompair ar an mbealach céanna a ndéantar cuntasaíocht ar ítimí féindéanta réadmhaoine, gléasra agus trealaimh sula mbeidh siad sa suíomh is gá, agus sula mbeidh an bhail is gá orthu, chun go mbeidh siad in ann feidhmiú ar an mbealach a bheartaíonn an bhainistíocht. Dá thoradh sin, ba cheart a thuiscint le tagairtí do ‘dhéanamh’ sa Chaighdeán seo go gcumhdaítear leo gníomhaíochtaí a bhfuil gá leo chun na plandaí iompair a shaothrú sula mbeidh siad sa suíomh is gá, agus sula mbeidh an bhail is gá orthu, chun go mbeidh siad in ann feidhmiú ar an mbealach a bheartaíonn an bhainistíocht.

23 Is éard is costas ítime réadmhaoine, gléasra agus trealaimh ann coibhéis an phraghais ar airgead tirim ar dháta an aitheantais. Má chuirtear íocaíocht siar thar ghnáth-théarmaí creidmheasa, is mar ús thar thréimhse an chreidmheasa a aithnítear an difríocht idir coibhéis an phraghais ar airgead tirim agus an íocaíocht iomlán ach amháin má dhéantar ús den sórt sin a chaipitliú i gcomhréir le IAS 23.

24 D’fhéadfaí ítim amháin réadmhaoine, gléasra agus trealaimh nó níos mó díobh a fháil mar mhalairt ar shócmhainn nó ar shócmhainní neamhairgeadaíochta, nó ar chomhcheangal de shócmhainní airgeadaíochta agus neamhairgeadaíochta. Tagraítear go simplí sa phlé seo a leanas do chás ina malartaítear sócmhainn neamhairgeadaíochta amháin ar shócmhainn neamhairgeadaíochta eile, ach tá feidhm aige freisin maidir leis na malartuithe uile a dtugtar tuairisc orthu san abairt roimhe seo. Is ar luach cóir a thomhaistear costas ítime réadmhaoine, gléasra agus trealaimh den sórt sin ach amháin (a) mura bhfuil substaint tráchtála ag an idirbheart malairte nó (b) mura féidir an dá cheann, luach cóir na sócmhainne a fuarthas ná luach cóir na sócmhainne a tarscaoileadh, a thomhas go hiontaofa. Is ar an mbealach sin a thomhaistear an ítim a fuarthas fiú mura féidir le heintiteas dí-aithint a dhéanamh láithreach ar an tsócmhainn a tarscaoileadh. Mura ndéantar an ítim a fuarthas a thomhas ar luach cóir, tomhaistear a costas ar shuim ghlanluacha na sócmhainne a tarscaoileadh.

25 Chun a chinneadh cé acu atá nó nach bhfuil substaint tráchtála ag idirbheart malairte, breithníonn eintiteas a mhéid a bhfuil coinne leis go n-athróidh a shreafaí airgid todhchaí de thoradh an idirbhirt. Tá substaint tráchtála ag idirbheart malairte más amhlaidh na nithe seo a leanas:

26 Is féidir luach cóir sócmhainne a thomhas go hiontaofa (a) mura suntasach le haghaidh na sócmhainne sin í an athraitheacht sa raon tomhas réasúnta ar luach cóir nó (b) más féidir measúnú a dhéanamh go réasúnta ar dhóchúlachtaí na meastachán éagsúil laistigh den raon agus úsáid a bhaint astu agus luach cóir á thomhas. Más féidir le heintiteas luach cóir na sócmhainne a fuarthas nó luach cóir na sócmhainne a tarscaoileadh a thomhas go hiontaofa, is é luach cóir na sócmhainne a tarscaoileadh a úsáidtear chun costas na sócmhainne a fuarthas a thomhas ach amháin más soiléire luach cóir na sócmhainne a fuarthas.

27 [Scriosta]

28 D’fhéadfaí suim ghlanluacha ítime réadmhaoine, gléasra agus trealaimh a laghdú le deontais rialtais i gcomhréir le IAS 20 Cuntasaíocht um Dheontais Rialtais agus um Nochtadh Cúnamh Rialtais.

29   Roghnóidh eintiteas an tsamhail chostais i mír 30 nó an tsamhail athluachála i mír 31 mar bheartas cuntasaíochta aige agus cuirfidh sé an beartas sin i bhfeidhm maidir le haicme iomlán réadmhaoine, gléasra agus trealaimh.

29A Oibríonn eintitis áirithe ciste infheistíochta, cibé acu go hinmheánach nó go seachtrach, lena soláthraítear sochair d’infheisteoirí arna gcinneadh le haonaid sa chiste. Mar an gcéanna, eisíonn eintitis áirithe grúpaí conarthaí árachais le gnéithe rannpháirtíochta dírí agus sealbhaíonn siad na hítimí forluiteacha. Áirítear réadmhaoin úinéir-áitithe i gcistí nó in ítimí foluiteacha áirithe den sórt sin. Cuireann an t-eintiteas IAS 16 i bhfeidhm maidir le maoine úinéir-áitithe a áirítear i gciste den sórt sin nó ar ítimí forluiteacha iad. D’ainneoin mhír 29, féadfaidh an t-eintiteas a roghnú na maoine sin a thomhas ag úsáid na samhla cóirluacha i gcomhréir le IAS 40. Chun críocha na rogha sin, áirítear i gconarthaí árachais conarthaí infheistíochta le gnéithe rannpháirtíochta discréide. (Féach IFRS 17 Conarthaí Árachais le haghaidh téarmaí a úsáidtear sa mhír seo agus a shainmhínítear sa Chaighdeán sin).

29B Láimhseálfaidh eintiteas maoin úinéir-áitithe arna tomhas ag úsáid na samhla cóirluacha le haghaidh réadmhaoin infheistíochta agus mír 29A á cur i bhfeidhm mar aicme ar leithligh de réadmhaoin, gléasra agus trealamh.

30   Tar éis aitheantais mar shócmhainn, tabharfar ítim réadmhaoine, gléasra agus trealaimh ar aghaidh ar a costas lúide aon dímheas carntha agus aon chaillteanas lagaithe carntha.

31   Tar éis aitheantais mar shócmhainn, déanfar ítim réadmhaoine, gléasra agus trealaimh ar féidir a luach cóir a thomhas go hiontaofa a thabhairt ar aghaidh ar mhéid athluacháilte, arb é a bheidh ann a luach cóir ar dháta na hathluachála lúide aon dímheas carntha ina dhiaidh sin agus aon chaillteanas lagaithe carntha ina dhiaidh sin. Déanfar athluachálacha sách tráthrialta chun a áirithiú nach mbíonn difríocht ábhartha idir an tsuim ghlanluacha agus an tsuim a chinnfí ag úsáid luach cóir ag deireadh na tréimhse tuairiscithe.

32 [Scriosta]

33 [Scriosta]

34 Braitheann minicíocht athluachálacha ar na hathruithe a thagann ar luachanna córa na n-ítimí réadmhaoine, gléasra agus trealaimh atá á n-athluacháil. Nuair atá difríocht ábhartha idir luach cóir sócmhainne athluacháilte agus a suim ghlanluacha, is gá athluacháil bhreise a dhéanamh. Tagann athruithe suntasacha luaineacha ar luach cóir roinnt ítimí réadmhaoine, gléasra agus trealaimh agus is gá athluacháil bhliantúil a dhéanamh orthu dá bhrí sin. Ní gá athluachálacha a dhéanamh chomh minic sin i gcás ítimí réadmhaoine, gléasra agus trealaimh nach dtagann ach athruithe neamhshuntasacha ar a luach cóir. Ina ionad sin, d’fhéadfadh sé nár ghá an ítim a athluacháil ach gach 3 nó 5 bliana.

35 Nuair a athluacháiltear ítim réadmhaoine, gléasra agus trealaimh, déantar suim ghlanluacha na sócmhainne sin a choigeartú go dtí an méid athluacháilte. Ar dháta na hathluachála, caitear leis an tsócmhainn ar cheann de na bealaí seo a leanas:

36   Má athluacháiltear ítim réadmhaoine, gléasra agus trealaimh, déanfar athluacháil ar an aicme iomlán réadmhaoine, gléasra agus trealaimh ina bhfuil an tsócmhainn sin.

37 Is éard is aicme réadmhaoine, gléasra agus trealaimh ann grúpáil sócmhainní de chineál comhchosúil agus d’úsáid chomhchosúil in oibríochtaí eintitis. Is samplaí iad seo a leanas d’aicmí ar leithligh:

38 Déantar ítimí laistigh d’aicme réadmhaoine, gléasra agus trealaimh a athluacháil go comhuaineach chun go seachnófar an athluacháil roghnaitheach ar shócmhainní agus an tuairisciú ar mhéideanna sna ráitis airgeadais a bhfuil meascán costas agus luachanna ar dhátaí éagsúla ann. Féadfar aicme sócmhainní a athluacháil ar bhonn atrátha, áfach, ar choinníoll go dtugtar athluacháil na haicme sócmhainní i gcrích laistigh de thréimhse ghearr agus go gcoimeádtar na hathluachálacha cothrom le dáta.

39  Má mhéadaítear suim ghlanluacha sócmhainne de thoradh athluachála, aithneofar an méadú in ioncam cuimsitheach eile agus carnfar i gcothromas é faoin gceannteideal ‘Barrachas athluachála’. Aithneofar an méadú i mbrabús nó i gcaillteanas, áfach, a mhéid a aisiompaíonn sé laghdú athluachála ar an tsócmhainn chéanna a aithníodh roimhe sin i mbrabús nó i gcaillteanas.

40  Má laghdaítear suim ghlanluacha sócmhainne de thoradh athluachála, aithneofar an laghdú i mbrabús nó i gcaillteanas. Aithneofar an laghdú in ioncam cuimsitheach eile, áfach, a mhéid arb ann d’aon iarmhéid creidmheasa sa bharrachas athluachála i leith na sócmhainne sin. An laghdú a aithnítear in ioncam cuimsitheach eile, laghdaíonn sé an méid carntha i gcothromas faoin gceannteideal ‘Barrachas athluachála’.

41 An barrachas athluachála a áirítear i gcothromas i leith ítim réadmhaoine, gléasra agus trealaimh, féadfar é a aistriú go díreach chuig tuilleamh coimeádta nuair a dhí-aithnítear an tsócmhainn. D’fhéadfaí go n-áireofaí leis sin iomlán an bharrachais a aistriú nuair a aistarraingítear nó a dhiúscraítear an tsócmhainn. Féadfar cuid den bharrachas a aistriú le linn don tsócmhainn a bheith á húsáid ag an eintiteas, áfach. I gcás den sórt sin, ba í an difríocht idir an dímheas bunaithe ar shuim ghlanluacha athluacháilte na sócmhainne agus an dímheas bunaithe ar chostas bunaidh na sócmhainne a bheadh sa mhéid barrachais a d’aistreofaí. Ní trí bhrabús ná trí chaillteanas a dhéantar aistrithe ó bharrachas athluachála go tuilleamh coimeádta.

42 Iarmhairtí cánach ar ioncam, más ann dóibh, a eascraíonn as athluacháil réadmhaoine, gléasra agus trealaimh, aithnítear agus nochtar iad i gcomhréir le IAS 12 Cánacha Ioncaim.

43   Dímheasfar ar leithligh gach cuid d’ítim réadmhaoine, gléasra agus trealaimh lena ngabhann costas atá suntasach i ndáil le costas iomlán na hítime.

44 Leithdháileann eintiteas an méid a aithníodh i dtosach i ndáil le hítim réadmhaoine, gléasra agus trealaimh ar a codanna suntasacha agus dímheasann gach cuid den sórt sin ar leithligh. D’fhéadfadh sé a bheith iomchuí, mar shampla, aerfhráma agus innill aerárthaigh a dhímheas ar leithligh. Ar an gcuma chéanna, má fhaigheann eintiteas réadmhaoin, gléasra agus trealamh faoi réir léas oibriúcháin inarb é an t-eintiteas an léasóir, d’fhéadfadh sé a bheith iomchuí dímheas ar leithligh a dhéanamh ar mhéideanna a léirítear i gcostas na hítime sin atá inchurtha i leith téarmaí léasa atá fabhrach nó neamhfhabhrach i gcoibhneas le téarmaí margaidh.