Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa — “Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún Cumhacht na gcomhpháirtíochtaí trádála: le chéile ar mhaithe le fás eacnamaíoch atá glan agus cóir”

(COM(2022) 409 final)

(2023/C 140/12)

Rapóirtéir:

Tanja BUZEK

Comhairliúchán	An Coimisiún Eorpach, 26/07/2022
Bunús dlí	Airteagal 304 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh
Cinneadh ón Tionól Iomlánach	13.7.2022
Rannóg atá freagrach	Caidreamh Seachtrach
Dáta a glactha sa rannóg	20.12.2022
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach	24.1.2023
Seisiún iomlánach Uimh.	575
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh)	158/3/4

1.   Conclúidí agus moltaí

1.1.

Is díol sásaimh do Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa (CESE) an Teachtaireacht ón gCoimisiún óir is céim thábhachtach chun cinn í. Tá tábhacht níos mó ná riamh le córas trádála oscailte riailbhunaithe, agus leas á bhaint as acmhainneacht na trádála chun an fhorbairt inbhuanaithe a chur chun cinn.

1.2.

Tá CESE den tuairim go bhfuil sé ríthábhachtach go mbeadh an dlisteanacht agus an tacaíocht pholaitiúil is gá ag an mbeartas trádála le go bhféadfar comhaontuithe trádála caibidlithe a thabhairt i gcrích. Le gur féidir le geilleagar sláintiúil téarnamh, tá gá le rannpháirtíocht leis na comhpháirtithe trádála ar fud an domhain; tá an inbhuanaitheacht ina cuid den phacáiste sin.

1.3.

Tacaíonn CESE leis an athbhreithniú cuimsitheach lena leagtar síos tagarmharc nua maidir leis an Trádáil agus an Fhorbairt Inbhuanaithe (TSD) agus is mór aige go ndearna an Coimisiún de réir roinnt moltaí ó CESE sna pointí gníomhaíochta, go háirithe maidir le ról na sochaí sibhialta agus na nGrúpaí Comhairleacha Baile a threisiú.

1.4.

Tá CESE den tuairim go bhfuil tuilleadh deiseanna ann chun na Grúpaí Comhairleacha Baile a neartú, ar leibhéal an chomhaontaithe féin agus ar leibhéal chur chun feidhme an chomhaontaithe. Is oth le CESE, áfach, nach bhfuil aon bheart á dhéanamh chun an tsochaí shibhialta a rannpháirtiú sa phróiseas caibidlíochta.

1.5.

Tá béim á leagan ag CESE ar an ngá le forálacha níos soiléire agus níos mionsonraithe maidir le TSD chun treochláir a shainiú ar bhealach níos fearr agus chun cabhrú leis an dá chomhpháirtí trádála tuiscint níos fearr a fháil ar a bhfuil súil leis uathu. Is oth leis nach coincheap uileghabhálach é an tAistriú Cóir.

1.6.

Is díol sásaimh do CESE an treoshuíomh beartais nua, mar atá an cur chuige atá níos dírithe ar thorthaí, an trédhearcacht bhreise agus ról treisithe don tsochaí shibhialta, an tacaíocht spriocdhírithe, agus an leibhéal gealltanais breise tríd an bhféidearthacht smachtbhannaí trádála a fhorchur mar bheart in am an éigin.

1.7.

Tá CESE den tuairim gur “cuid den phacáiste” i ngach comhaontú na gnéithe sin, ar gá iad a chur chun feidhme trí chur chuige spriocdhírithe tírshonrach le cuspóirí saincheaptha. Tá súil aige go gcuirfidh an Coimisiún chun feidhme iad laistigh de na córais trádála éagsúla agus sna comhaontuithe trádála éagsúla, lena n-áirítear na comhaontuithe atá ann cheana a mhéid is féidir.

1.8.

Is díol sásaimh do CESE an aidhm an inbhuanaitheacht a chur san áireamh i ngach comhaontú trádála a bheidh ann amach anseo. Tá béim á leagan ag CESE ar cheisteanna inbhuanaitheachta comhshaoil agus sóisialta sa soláthar poiblí. Tuigeann sé go bhfuil sé ríthábhachtach an cur chuige a chuíchóiriú le hionstraimí uathrialacha eile ar mhaithe le héifeacht chomhleanúnach a threiseoidh gach ionstraim díobh.

1.9.

Iarrann CESE ar an gCoimisiún dlús a chur leis an bhfor-rochtain iltaobhach agus comhordú a dhéanamh ar dhul chun cinn agus chur chun feidhme na straitéise maidir le TSD i gcomhar le comhpháirtithe más féidir.

2.   Cúlra

2.1.

Tá forálacha maidir le TSD á gcur san áireamh ag an Aontas Eorpach sna comhaontuithe trádála; is iad na chéad chomhaontuithe ina ndearnadh sin Comhaontú Comhpháirtíochta Eacnamaíche Cariforum-AE agus an Comhaontú Saorthrádála idir an tAontas Eorpach agus Poblacht na Cóiré. Ó shin i leith, tá caibidlí ar leith maidir le TSD san áireamh i ngach comhaontú trádála den “ghlúin nua” agus táthar ag cur le raon feidhme na gcaibidlí sin de réir a chéile.

2.2.

Baintear an-leas sna comhaontuithe sin as sásra faireacháin de chuid na sochaí sibhialta. Agus saineolas acu as na heagraíochtaí comhshaoil, saothair agus gnó, cuireann na Grúpaí Comhairleacha Baile san Aontas agus sna tíortha comhpháirtíochta comhairle ar na comhpháirtithe maidir le cur chun feidhme na gcaibidlí maidir le TSD; ón uair a dréachtaíodh an comhaontú leis an Ríocht Aontaithe, bíonn ról ag na Grúpaí Comhairleacha Baile maidir leis an gcomhaontú iomlán. Toisc go gcuireann CESE rúnaíocht ar fáil do na Grúpaí Comhairleacha Baile uile san Aontas, tá curtha aige leis an tacaíocht eagrúcháin agus pholaitiúil a chuireann sé ar fáil, lena n-áirítear cruinniú bliantúil de na Grúpaí Comhairleacha Baile a thionscnamh agus a óstáil. Thug an Coimisiún Eorpach aitheantas freisin do ról CESE i dTuarascáil Bhliantúil 2022 ar Chur Chun Feidhme agus Forfheidhmiú.

2.3.

I mí an Mheithimh 2022, tar éis comhairliúchán poiblí oscailte a bheith ann, leag an Coimisiún amach a straitéis nua maidir le TSD “Cumhacht na gcomhpháirtíochtaí trádála: le chéile ar mhaithe le fás eacnamaíoch atá glan agus cóir”. Tugtar tús áite san athbhreithniú sin do chomhar níos réamhghníomhaí leis na comhpháirtithe, cur chuige spriocdhírithe tírshonrach maidir le TSD, príomhshruthú na hinbhuanaitheachta i gcaibidlí eile nach caibidlí TSD, faireachán breise ar chur chun feidhme na ngealltanas maidir le TSD, ról na sochaí sibhialta a neartú agus forfheidhmiú na gcaibidlí maidir le TSD a fheabhsú tríd an bhféidearthacht smachtbhannaí trádála a chur san áireamh. Agus na gealltanais cheangailteacha chéanna á n-athdhearbhú aige sna caibidlí uile maidir le TSD, tá sé molta ag an gCoimisiún cur chun feidhme na gcuspóirí atá aige maidir le TSD a chur in oiriúint níos fearr do na dúshláin, riachtanais agus acmhainneachtaí éagsúla.

2.4.

Chuir Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle in iúl go dtacaíonn siad leis an gcur chuige nua agus thug siad le fios an méid a raibh súil acu leis (1). Sa rún ó Pharlaimint na hEorpa, féachtar go mion ar an tuairim ó CESE An chéad ghlúin eile den trádáil agus den fhorbairt inbhuanaithe – an plean gníomhaíochta 15 phointe a athbhreithniú (2).

3.   Tagarmharc nua a shocrú maidir le TSD

3.1.

Cur chuige comhtháite i leith na trádála agus na hinbhuanaitheachta is ea an caighdeán nua, rud atá le feiceáil cheana féin i roinnt comhaontuithe trádála idirnáisiúnta – lena n-áirítear lasmuigh de líonra trádála an Aontais féin. Tá CESE i bhfabhar beartas trádála cothrom trédhearcach lena dtabharfar tacaíocht don iomaíocht chóir idir na hoibreoirí trádála idirnáisiúnta, rud lena n-áiritheofar go mbeidh feidhm ag na rialacha céanna agus ag na caighdeáin chéanna chomhshaoil, shóisialta agus saothair maidir le cách agus go rachaidh an creat trádála chun tairbhe don dá thaobh sa chomhaontú.

3.2.

Is fada CESE á iarraidh go mbeadh an inbhuanaitheacht ina spreagadh maidir le beartas trádála, i bhfianaise an róil ríthábhachtaigh is gá a bheith ag an trádáil chun spriocanna forbartha inbhuanaithe (SDGanna) na Náisiún Aontaithe a bhaint amach. Is díol sásaimh dó an cur chuige cuimsitheach athbhreithnithe atá ag an gCoimisiún, agus comhairliúchán poiblí mar chuid de sin, lena ndéantar anailís chomparáideach ar fhorálacha TSD agus ar dhea-chleachtais i gcomhaontuithe saorthrádála tríú tíortha áirithe, agus trína n-eagraítear cruinnithe déthaobhacha agus cruinnithe níos ginearálta leis an tsochaí shibhialta le linn an phróisis sin. Cuirtear béim sa chleachtas críochnúil sin ar an tiomantas é a dhéanamh i gceart an babhta seo.

3.3.

Tacaíonn CESE le huaillmhian an Choimisiúin an inbhuanaitheacht a chur san áireamh sna comhaontuithe trádála a bheidh ann amach anseo agus gealltanais níos leithne a lorg ó thíortha comhpháirtíochta maidir le caibidlí TSD. Tá dlúthbhaint aige sin leis an tacaíocht a thugann na comhpháirtithe trádála maidir le spriocanna TSD a bhaint amach, sin trí chúnamh teicniúil, fothú acmhainneachta, dreasachtaí, cúnamh airgeadais, agus forbairt ionstraimí beartais ginearálta.

3.4.

Dírítear sa Teachtaireacht ar shé cinn de thosaíochtaí beartais agus príomhphointí gníomhaíochta. Tá CESE den tuairim gur “cuid den phacáiste” i ngach comhaontú na gnéithe sin uile a tugadh isteach, ar gá iad a úsáid go stuama agus a chur chun feidhme trí chur chuige spriocdhírithe tírshonrach le cuspóirí saincheaptha mar threoirphrionsabal.

3.5.

Is mór ag CESE go ndearna an Coimisiún de réir roinnt moltaí ón gCoiste, go háirithe maidir leis an bhféidearthacht smachtbhannaí trádála a bheith ann mar bheart in am an éigin, maidir le treochláir mhionsonraithe faoi cheangal ama atá nasctha le faireachán na sochaí sibhialta, agus maidir le comhfhaireachán cothrománach ar sheirbhísí an Aontais, gníomhaithe institiúideacha agus idirnáisiúnta. Thar aon ní eile, is díol sásaimh do CESE go bhfuil ról na sochaí sibhialta agus go háirithe na nGrúpaí Comhairleacha Baile á neartú, rud a phléitear i roinnt pointí gníomhaíochta.

3.6.

Tá CESE ag súil leis go léireofar an tagarmharc nua maidir le TSD i ngach comhaontú trádála de chuid an Aontais amach anseo, lena n-áirítear sna comhaontuithe trádála atá faoi chaibidil. Ba cheart é a bheith mar bhonn freisin le nuachóiriú na gcomhaontuithe saorthrádála uile atá i bhfeidhm, go háirithe comhaontuithe den chéad ghlúin gan caibidlí maidir le TSD, agus go dtiocfadh clásail athbhreithnithe as a luaithe is féidir. Ba cheart na prionsabail nua sin a chur san áireamh a mhéid is féidir i gcomhaontuithe saorthrádála atá tugtha i gcrích ach nach bhfuil daingnithe go hiomlán fós. I gcás nach féidir comhaontuithe saorthrádála a tugadh i gcrích a athoscailt ar chúiseanna ama, d’fhéadfaí forálacha a chur san áireamh le go bhféadfadh an Coiste Trádála cinntí a ghlacadh chun an chaibidil maidir le TSD a leasú, rud a rinneadh sa chaibidil maidir le TSD a bhain leis an Nua-Shéalainn.

3.7.

Tá CESE ag súil leis sin go háirithe i gcás an Chomhaontaithe Chuimsithigh Eacnamaíoch agus Trádála (CETA) idir an tAontas Eorpach agus Ceanada agus i gcás an luath-athbhreithnithe ar TSD a chomhaontaigh an dá pháirtí san Ionstraim Léirmhínitheach Chomhpháirteach. Is le fada anois atá CESE, agus Grúpaí Comhairleacha Baile an Aontais Eorpaigh agus Cheanada araon, ag áitiú ar na páirtithe an gealltanas sin a chomhlíonadh ar mhaithe leis na caibidlí maidir le TSD a fhorfheidhmiú ar bhealach níos éifeachtaí, sa bhreis ar nuachóiriú níos ginearálta a dhéanamh ar an gcomhaontú tar éis roinnt ama. Is díol sásaimh do CESE go bhfuil an cur chuige nua ionchorpraithe cheana sa chaibidil maidir leis an Nua-Shéalainn, lena n-áirítear an rún atá ann léiriú a thabhairt ar thimpeallacht oibre atá sábháilte agus sláintiúil a chur isteach i measc na bprionsabal agus na gceart bunúsach ag an obair de chuid na hEagraíochta Idirnáisiúnta Saothair (EIS). Tugann CESE dá aire freisin na tograí ón Aontas a foilsíodh le déanaí maidir leis an gcaibidlíocht leis an India atá ar siúl faoi láthair.

3.8.

Is díol sásaimh do CESE an sprioc atá beartaithe an inbhuanaitheacht a chuíchóiriú, go háirithe an inbhuanaitheacht sa soláthar poiblí. Ba cheart díriú sa soláthar poiblí ar ghnéithe comhshaoil agus gnéithe sóisialta araon. Maidir leis an rochtain ar an margadh, is díol sásaimh dó an moladh tús áite a thabhairt d’earraí agus do sheirbhísí comhshaoil agus d’amhábhair agus d’earraí fuinnimh atá bunriachtanach d’fheidhmiú geilleagair atá neodrach ó thaobh carbóin de. Is oth leis, áfach, an aird theoranta a tugadh ar an ngné níos ginearálta den trádáil atá inbhuanaithe ó thaobh an chomhshaoil de agus ar an tionchar ar chearta saothair agus ar chearta an duine. Ar an gcuma chéanna, is oth leis nach coincheap uileghabhálach é an tAistriú Cóir, i bhfianaise na béime atá i gComhaontú Pháras ar an ngá le haistriú cóir an lucht saothair agus le hobair chuibhiúil agus poist ardcháilíochta a chruthú. Sna conclúidí comhpháirteacha ó Fhóram Sochaí Sibhialta AE-Phoblacht na Cóiré (3) le déanaí, aithníodh mar dhea-chleachtas an Tascfhórsa um Aistriú Cóir i réimse na Mara atá ag na comhpháirtithe sóisialta sa tionscal muirí idirnáisiúnta.

3.9.

Déantar comhaontuithe trádála an Aontais a chomhlánú níos mó anois le bearta uathrialacha de chuid an Aontais i réimse na hinbhuanaitheachta comhshaoil, eacnamaíche agus sóisialta, arb iad an Sásra Coigeartaithe Carbóin ar Theorainneacha (CBAM) agus na tograí maidir leis an dícheall cuí, dífhoraoisiú agus toirmeasc ar tháirgí arna ndéanamh trí shaothar éignithe na bearta is déanaí díobh. Is díol sásaimh do CESE an t-ailíniú sin idir an beartas inmheánach agus an beartas trádála le go bhféadfar fíorathrú a dhéanamh ar an leibhéal áitiúil. Tá CESE ar aon fhocal leis an gCoimisiún faoi gur gá don Aontas a bheith uaillmhianach agus ionstraimí uathrialacha breise á gceapadh aige chun tacú leis an inbhuanaitheacht. Tá CESE á chur i bhfáth a thábhachtaí atá sé na hionstraimí uile a mheas le chéile ar mhaithe le cur chuige comhleanúnach maidir leis an mbeartas trádála le leas an ghnó, na n-oibrithe agus na sochaí sibhialta. Mar sin féin, níor cheart go bhfágfadh na bearta uathrialacha sin go laghdófaí ar an uaillmhian chun caibidlí maidir le TSD a thabhairt i gcrích, a chur chun feidhme agus a fhorfheidhmiú, ach go neartóidís a chéile.

3.10.

Tá forálacha maidir leis an inbhuanaitheacht curtha san áireamh ag an Aontas freisin sna fabhair aontaobhacha tríd an gCóras Ginearálaithe um Fhabhair (GSP). Is díol sásaimh do CESE an togra a d’fhoilsigh an Coimisiún le deireanas maidir le Rialachán nua Eorpach agus molann sé do na comhreachtóirí an Teachtaireacht maidir le TSD a chur san áireamh sa rialachán nua sin. Tá CESE den tuairim nach mór an córas GSP a bheith níos trédhearcaí agus go ndéanfadh sé leas an chórais sin dá mbeadh treochláir atá bunaithe ar anailís ar bhearnaí ar fáil go poiblí. Thairis sin, ba cheart cur le rannpháirtíocht na sochaí sibhialta agus an Iarscríbhinn a thabhairt cothrom le dáta tríd an tsláinte agus an tsábháilteacht ag an obair (OSH) a chur le coinbhinsiúin bhunúsacha EIS.

3.11.

Den chéad uair riamh, bhí an inbhuanaitheacht luaite i leabhair rialacha na hEagraíochta Domhanda Trádála (EDT) le linn an 12ú Comhdháil Aireachta, lena leagtar síos ceanglais atá dírithe ar an inbhuanaitheacht comhshaoil maidir le fóirdheontais dhíobhálacha in earnáil dhomhanda an iascaigh. Is le fada atá CESE ag tathant go gcuirfí comhar níos dlúithe chun cinn idir EDT agus EIS ar mhaithe le caighdeáin chuibhiúla oibre agus saothair a chur chun cinn trí ionstraimí trádála. Tá CESE á mholadh go ndéanfaí an straitéis nua maidir le TSD a chur chun cinn níos fearr laistigh de EDT, agus comhghuaillíochtaí a fhorbairt le haghaidh comhar níos doimhne i gcomhréir leis na cuspóirí. Mar chéad chéim sa treo sin cé is moite de na gealltanais dhéthaobhacha, ba cheart don Aontas comhdháil ilpháirtithe maidir le trádáil agus forbairt inbhuanaithe a thionól leis na comhpháirtithe i gcomhaontuithe saorthrádála agus le tíortha atá ar aon intinn leis d’fhonn taithí a chomhroinnt ó thaobh forálacha maidir le TSD a chur chun feidhme agus a fhorfheidhmiú i gcomhaontuithe trádála de agus d’fhonn machnamh a dhéanamh le chéile ar fhorálacha nua na chéad ghlúine.

4.   Ó bhriathar go beart: an cur chuige nua maidir le TSD a chur chun feidhme agus na bearnaí a líonadh

Rannpháirtíocht atá dírithe ar thorthaí agus ar thosaíochtaí i gcomhar leis na tíortha comhpháirtíochta

4.1.

Is díol sásaimh do CESE an cur chuige saincheaptha i leith na gcaibidlí maidir le TSD, lena n-áirítear anailís luath ar bhearnaí chun tosaíochtaí tírshonracha agus treochláir cur chun feidhme a shainaithint. Ba cheart a áireamh sa chleachtas sin comhar leis na comhlachtaí ábhartha lena n-áirítear na hinstitiúidí Eorpacha, eagraíochtaí idirnáisiúnta amhail EIS agus na Náisiúin Aontaithe, agus an tsochaí shibhialta agus na Grúpaí Comhairleacha Baile freisin.

4.2.

Tá treochláir shaincheaptha den sórt sin ann cheana, amhail Comhshocrú Inbhuanaitheachta AE-na Banglaidéise, agus sa Chomhaontú Comhpháirtíochta agus Comhair idir an tAontas agus Vítneam; bhí baint ag EIS leis an dá chás sin go luath sa phróiseas agus léiríodh an fiúntas uathúil atá le gníomhaí institiúideach a bheadh ag obair leis an dá pháirtí agus ag soláthar faisnéis ar an leibhéal áitiúil. I gcás Vítneam, bhí éifeacht iarmhartach dhearfach ag na Grúpaí Comhairleacha Baile agus an toradh air sin gur iarr siad treochlár cothrom chun na gealltanais chomhshaoil a chur chun feidhme.

4.3.

Tá sé á athdhearbhú ag CESE a thábhachtaí atá sé na treochláir a threisiú le go gcuirfidh siad leis na hiarrachtaí a dhéantar roimh an gcur chun feidhme agus a thábhachtaí atá sé iad a bheith sonrach, nithiúil, poiblí, faoi cheangal ama agus comhaontaithe go frithpháirteach leis an gcomhpháirtí trádála, le go mbeidh siad ina n-uirlis a chuirfidh le faireachán, cur chun feidhme agus forfheidhmiú féideartha na ngealltanas maidir le TSD.

4.4.

Tá CESE ag súil leis go mbeidh nochtadh poiblí breise, lena n-áirítear nochtadh treochlár agus cur chun feidhme treochlár, ina bhunchloch maidir le rannpháirtíocht dhearfach níos ginearálta a bheith ag an tsochaí shibhialta.

Fócas níos láidre ar chur chun feidhme agus ar fhorfheidhmiú

4.5.

Tá CESE den tuairim gur dul chun cinn é an neartú ar chur chun feidhme agus ar fhorfheidhmiú na gcaibidlí maidir le TSD toisc go sásaíonn sé an méid a bhfuil gnólachtaí agus comhpháirtithe trádála eile ag súil leis a fhad a bhaineann sé le cothroime iomaíochta agus an méid a bhfuil gnólachtaí, ceardchumainn, an tsochaí shibhialta agus tomhaltóirí ag súil leis chun cur leis an inbhuanaitheacht tríd an trádáil.

4.6.

Mar sin féin, tá fíorú an dá mhian sin ag brath ar chruinneas na gcaibidlí maidir le TSD. Cé gur cabhair atá sa treochlár, tá sé chomh tábhachtach céanna soiléire na n-oibleagáidí a neartú ar leibhéal an chomhaontaithe. Tugadh faoi deara cheana féin sa chéad chás maidir le sárú ar fhorálacha TSD sa Chóiré go bhfuil an téarma “iarrachtaí leanúnacha, marthanacha” ródhoiléir. Nuair a dhéantar na gealltanais a shoiléiriú agus a mhionsonrú, cabhraíonn sé leis na páirtithe tuiscint a fháil ar a bhfuiltear ag súil leis uathu agus cabhraíonn sé leo freisin le linn an phróisis cur chun feidhme.

4.7.

I gcomhthéacs an athchóirithe atá ar siúl faoi láthair ar Chód Custaim an Aontais (UCC), tugann CESE dá aire i gcoitinne gurb iad na húdaráis chustaim náisiúnta is mó a chuireann na rialacha trádála i bhfeidhm, agus go bhfágann an easpa cur chun feidhme aonfhoirmigh, acmhainní agus fothaithe acmhainneachta go bhfuil baol saofa iomaíochta ann agus go mbaintear d’éifeacht an fhorfheidhmithe.

4.8.

Is díol sásaimh do CESE gur cruthaíodh feidhm an Phríomhoifigigh Forfheidhmithe Trádála (CTEO) agus an Pointe Iontrála Aonair (SEP) athcheaptha mar chéimeanna tábhachtacha chun cur chun feidhme na ngealltanas maidir le TSD a threisiú agus gearáin a láimhseáil ar bhealach eagraithe. Is díol sásaimh dó, dá bhrí sin, tiomantas an Choimisiúin an tábhacht chéanna a thabhairt do sháruithe líomhnaithe ar fhorálacha TSD. Mar aon leis na treochláir thuasluaite ina bhfuil tagarmharcanna a thabhairt isteach, d’fhéadfadh SEP a bheith ina phríomhuirlis chun cur le comhlíonadh na ngealltanas maidir le TSD.

4.9.

Is díol sásaimh do CESE freisin an t-athbhreithniú ar na Treoirlínte Oibriúcháin le haghaidh SEP, ach tá soiléirithe breise uaidh. Ní léir go fóill na caighdeáin fhianaiseacha, an fhianaise maidir le líomhaintí a bhaileofar in SEP ná an cineál réitigh a d’fhéadfadh gearánaigh a bheith ag súil leis. Go dtí seo, níor cláraíodh ach gearán amháin maidir le sáruithe ar fhorálacha TSD in SEP, agus tá sé tugtha faoi deara ag CESE go bhfuil moill ar réamh-mheasúnú an ghearáin sin. Léiríonn sin a thábhachtaí atá sé SEP a dhaingniú sna caibidlí nua maidir le TSD, agus d’fhéadfadh Treoirlínte nuashonraithe cabhrú le gearánaigh a bheidh ann amach anseo.

4.10.

Tá CESE á thabhairt dá aire go bhfuil na smachtbhannaí teoranta do sháruithe tromchúiseacha ar na príomhghealltanais i réimse TSD, eadhon prionsabail agus cearta bunúsacha ag an obair de chuid EIS chomh maith le Comhaontú Pháras. Tá gá le soiléiriú, áfach, maidir le cur chuige an Choimisiúin chun a chinneadh cad is sárú tromchúiseach ann agus chun smachtbhannaí a shainiú, agus molann CESE don Choimisiún féachaint an féidir na gnéithe sin a nascadh leis na treochláir.

4.11.

Iarrann CESE an athuair ar an gCoimisiún scrúdú a dhéanamh, i gcomhar leis na comhpháirtithe trádála, ar ionstraimí mearfhreagartha nuálacha i ndáil le cásanna sonracha de shárú ar leibhéal na gcuideachtaí, mar atá á gcur chun feidhme faoi láthair sa Chomhaontú Saorthrádála idir Ceanada, Stáit Aontaithe Mheiriceá agus Stáit Aontaithe Mheicsiceo (USMCA).

5.   Deiseanna chun na Grúpaí Comhairleacha Baile a neartú tuilleadh

5.1.

Tá ról ríthábhachtach ag Grúpaí Comhairleacha Baile maidir le feidhmiú chaibidlí TSD agus maidir le dinimic dhearfach a chur chun cinn sa chomhar agus san idirphlé idir na comhpháirtithe trádála. Déanann comhaltaí na nGrúpaí Comhairleacha Baile ionadaíocht d’eagraíochtaí a bhfuil teagmhálacha seanbhunaithe acu le gníomhaithe den tsochaí shibhialta sna tíortha comhpháirtíochta. Is buntáiste, dá bhrí sin, an taithí luachmhar atá acu ar an leibhéal áitiúil, rud nach bhfuil ag polaiteoirí ná ag státseirbhísigh, agus ar féidir leas a bhaint as. Tá saibhreas eolais ag na Grúpaí Comhairleacha Baile maidir le saincheisteanna trasearnála i réimse TSD, eolas nár tarraingíodh as go fóill agus ar cheart lánleas a bhaint as.

5.2.

Is é CESE is minice a labhair amach i bhfabhar ról na nGrúpaí Comhairleacha Baile a neartú agus thug sé eolas faoi thograí sonracha ón tsochaí shibhialta (4). Tá CESE i bhfách, dá bhrí sin, le rannpháirtíocht níos uaillmhianaí a thabhairt do na Grúpaí Comhairleacha Baile ag gach céim de shaolré na gcomhaontuithe trádála. Is é tús na rannpháirtíochta sin an gá atá ann aird níos mó a thabhairt ar bhunú na nGrúpaí Comhairleacha Baile, go háirithe i dtíortha comhpháirtíochta a bhfuil an spás sibhialta teoranta iontu agus nach scéal cinnte é an comhar idir an rialtas agus an tsochaí shibhialta iontu.

5.3.

Is féidir leis na comhpháirtithe trádála bealaí éagsúla a roghnú maidir lena rannpháirtíocht sa tsochaí shibhialta. Tá CESE á athdhearbhú, mar sin féin, go n-aithnítear sna spriocanna forbartha inbhuanaithe, agus go háirithe i Sprioc 17, atá glactha ag baill uile na Náisiún Aontaithe agus, dá bhrí sin, ag comhpháirtithe trádála uile an Aontais, an ról ríthábhachtach atá ag eagraíochtaí na sochaí sibhialta maidir leis an gcomhpháirtíocht dhomhanda san fhorbairt inbhuanaithe a bhaint amach. Ní mór an t-ionchas sin a thrasuí go soiléir i spiorad agus i gcreat institiúideach na gcomhaontuithe.

5.4.

Tá CESE den tuairim go bhfuil géarghá le caibidlíocht níos eolaí ar fhorálacha chreat na nGrúpaí Comhairleacha Baile. Mura leor an tsoiléire atá sa chomhaontú, d’fhéadfadh sé go mbeadh deacrachtaí ag na Grúpaí Comhairleacha Baile ar feadh na mblianta fada. Ba cheart tuairisc níos mionsonraithe a thabhairt ar ról na nGrúpaí Comhairleacha Baile agus na páirtithe a bheith freagrach as é a áirithiú go bhfuil na comhlachtaí atá ainmnithe mar Ghrúpaí Comhairleacha Baile oiriúnach don fheidhm atá leo, go háirithe agus an ról á leagan ar chomhlachtaí atá ann cheana. Agus ceachtanna á bhfoghlaim as bunú na nGrúpaí Comhairleacha Baile amhail an Comhaontú Saorthrádála idir an tAontas agus an tSeapáin, ní mór do na struchtúir tacú go soiléir le creat comhair idir na Grúpaí Comhairleacha Baile féin agus leis an teagmháil a bhíonn acu leis an gCoiste maidir le TSD. Is deacra a bheidh sé an méid nach leagtar amach go sainráite sa chomhaontú a chur i gcrích sa chleachtas. Léiríonn ceachtanna a foghlaimíodh as an gComhaontú Saorthrádála idir an tAontas agus Poblacht na Cóiré go bhfuil an rannpháirtíocht acadúil, go háirithe i nGrúpaí Comhairleacha Baile na dtíortha comhpháirtíochta, dúshlánach i gcónaí a fhad a bhaineann sé leis an ionadaíochas agus le fíor-rannpháirtíocht na sochaí sibhialta.

5.5.

Tá CESE den tuairim freisin gur cheart i gcás an róil faireacháin atá sannta do na Grúpaí Comhairleacha Baile maidir leis an gcur chun feidhme féin, an ról sin a dhíriú ar na saincheisteanna uile a mbíonn tionchar acu ar an inbhuanaitheacht sna comhaontuithe saorthrádála. Ní mór a áireamh i ról den sórt sin go ndéanfaí maoirseacht ar na treochláir cur chun feidhme agus go mbeadh teacht fiúntach níos éasca ag na Grúpaí Comhairleacha Baile ar na comhchoistí. Trí na Grúpaí Comhairleacha Baile a chomhtháthú sa phróiseas maidir le tosaíochtaí tírshonracha a shocrú agus cláir oibre TSD a dhréachtú, tacófar le cur i gcrích na gcúraimí. Mar mhalairt air sin, tá CESE den tuairim freisin gur cheart d’eagraíochtaí na sochaí sibhialta ionchur tráthúil cuí-réasúnaithe fianaisebhunaithe a chur ar fáil, rud atá riachtanach má táthar chun saincheisteanna a bhaineann le TSD a shainaithint, a chur in ord tosaíochta agus a láimhseáil.

5.6.

Ní mór fíormhalartú idir baill na nGrúpaí Comhairleacha Baile san Aontas agus sna tíortha comhpháirtíochta a chur chun cinn trí mhalartú agus teagmháil leanúnach. Tá ríthábhacht le cruinnithe breise idir na Grúpaí Comhairleacha Baile agus idir Grúpaí Comhairleacha Baile an Aontais agus na dtíortha comhpháirtíochta. Ba cheart smaoineamh ar bheith ag obair trí fhoghrúpaí téamacha ar leith nó trí cheardlanna spriocdhírithe. Bheadh teagmháil idirsheisiúnach le rialtais an dá chomhpháirtí trádála lasmuigh d’Fhóraim Bhliantúla na Sochaí Sibhialta ina cabhair mhór freisin. Tríd an tsraith sin comhchruinnithe, ba cheart go mbeadh na Grúpaí Comhairleacha Baile in ann eolas a chur ar fáil d’Fhóram na Sochaí Sibhialta a bhíonn ag na comhpháirtithe agus don Choiste maidir le TSD agus rannchuidiú leo ar bhealach fiúntach trí ráitis chomhpháirteacha agus trí thuairimí arna dtíolacadh don Choiste maidir le TSD ag cathaoirligh agus leaschathaoirligh na nGrúpaí Comhairleacha Baile, rud a dhéantar cheana faoi CETA agus faoin gComhaontú le Poblacht na Cóiré.

5.7.

Tá CESE den tuairim gur cheart a ndóthain acmhainní airgeadais agus cúnaimh theicniúil a leithdháileadh ar na Grúpaí Comhairleacha Baile agus ar rúnaíochtaí tacaíochta na nGrúpaí Comhairleacha Baile in CESE le go mbeidh siad in ann a gcúraimí a chur i gcrích go cuí agus an méid a bhfuil súil leis uathu a chomhlíonadh. Ar an gcuma chéanna, beidh ar sheirbhísí an Choimisiúin leordhóthain acmhainní a leithdháileadh chun an cur chuige treisithe maidir le TSD a chur i bhfeidhm. Ba cheart meastóireacht chúramach a dhéanamh ar an taithí a fuarthas ar chomhaontú trádála iomlán ina bhfuil forálacha inbhuanaitheachta a théann níos faide ná TSD, mar atá sa Chomhaontú Trádála agus Comhair leis an Ríocht Aontaithe. Dá gcuirfí le ballraíocht na nGrúpaí Comhairleacha Baile le go bhféadfaidís comhaontú iomlán a chumhdach, d’fhéadfadh éifeacht neamhbheartaithe a bheith aige sin ar an saineolas riachtanach atá ag an nGrúpa Comhairleach Baile i réimse TSD.

5.8.

Is díol sásaimh do CESE teagmháil níos dlúithe a bheith ag grúpa saineolaithe TSD leis na Ballstáit agus an rún atá ag Parlaimint na hEorpa comhar níos dlúithe a bheith aici leis na Grúpaí Comhairleacha Baile, lena n-áirítear díospóireacht bhliantúil a reáchtáil le hionadaithe na nGrúpaí Comhairleacha Baile. Tá CESE den tuairim freisin gur cuid ríthábhachtach den chomhfhaireachán é dlúthmhalartú rialta a bheith idir grúpaí faireacháin agus buanrapóirtéirí Pharlaimint na hEorpa agus na Grúpaí Comhairleacha Baile.

5.9.

Mar sin féin, aithníonn CESE go bhfuil bearna mhór in easnamh i saolré na gcomhaontuithe, eadhon rannpháirtíocht níos láidre a thabhairt don tsochaí shibhialta sa phróiseas caibidlíochta. Rinne CESE moltaí cheana maidir le modheolaíocht nua chaibidlíochta (5), lena mbunófaí treochlár nua chun a áirithiú go mbeidh eagraíochtaí na sochaí sibhialta agus na comhpháirtithe sóisialta rannpháirteach dáiríre sa phróiseas caibidlíochta. Tá an togra sin dírithe ar thrédhearcacht phróiseas caibidlíochta an chomhaontaithe a chaomhnú agus rúndacht an phróisis sin a áirithiú freisin.

5.10.

Sa chomhthéacs sin, is oth le CESE nár cuireadh san áireamh sa Teachtaireacht an iarraidh a rinne sé arís agus arís eile go ndéanfaí an sainghrúpa maidir le comhaontuithe saorthrádála a athbhunú. Tá CESE ag áitiú ar an gCoimisiún beart den sórt sin a dhéanamh go fóill. Measadh gur céim ríthábhachtach a bhí i mbunú an tsainghrúpa sin i straitéis an Choimisiúin chun rannpháirtíocht leis an tsochaí shibhialta sa bheartas trádála a fheabhsú agus chun cur leis an trédhearcacht. Toradh loighciúil ba ea an sainghrúpa chun leanúint de Ghrúpa Comhairleach TTIP (an Chomhpháirtíocht Thrasatlantach Trádála agus Infheistíochta). Bhí na baill den sainghrúpa, a ceapadh ó ghnólachtaí, ó cheardchumainn agus ó eagraíochtaí na sochaí sibhialta san Eoraip, in ann caibidlíocht a stiúradh maidir le comhaontuithe trádála uile an Aontais agus a dtuairimí a chur in iúl maidir le príomhbheartais an Aontais, amhail an t-athchóiriú ar EDT, agus é ina bhuanfhóram i dtaca le tuairimí fiúntacha láidre maidir le beartas trádála an Aontais. Thugtaí le chéile ann na dúshláin agus na deiseanna a bhain le comhaontuithe trádála i ndáil leis na sainghrúpaí difriúla a ndearna sé ionadaíocht dóibh, agus déanamh amhlaidh go pointe nach bhféadfaí le cruinnithe ad hoc maidir le comhphlé leis an tsochaí shibhialta.

---

(1)  Rún ó Pharlaimint na hEorpa an 6 Deireadh Fómhair 2022 maidir leis an toradh ar athbhreithniú an Choimisiúin ar an bplean gníomhaíochta 15 phointe maidir le trádáil agus forbairt inbhuanaithe (2022/2692(RSP)) agus Conclúidí ón gComhairle maidir leis an Athbhreithniú ar Thrádáil agus Inbhuanaitheacht, an 17 Deireadh Fómhair 2022.

(2)  Tuairim Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa — An chéad ghlúin eile den trádáil agus den fhorbairt inbhuanaithe – an plean gníomhaíochta 15 phointe a athbhreithniú (tuairim féintionscnaimh) (IO C 105, 4.3.2022, lch. 40).

(3)  Conclúidí Comhpháirteacha ó Ghrúpa Comhairleach Baile AE-Phoblacht na Cóiré, Meán Fómhair 2022.

(4)  Páipéar leathoifigiúil maidir le Grúpaí Comhairleacha Baile an Aontais Eorpaigh, Deireadh Fómhair 2021.

(5)  Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir le creat nua le haghaidh comhaontuithe saorthrádála, comhaontuithe comhpháirtíochta eacnamaíche agus comhaontuithe infheistíochta lena ráthaítear fíor-rannpháirtíocht eagraíochtaí na sochaí sibhialta agus na gcomhpháirtithe sóisialta agus lena n-áirithítear feasacht an phobail (tuairim féintionscnaimh) (IO C 290, 29.7.2022, lch. 11).