Forálacha de Choinbhinsiún na hAithne maidir le hiompar Paisinéirí agus a gcuid Bagáiste de Mhuir atá ábhartha maidir leis an rialachán seo a chur i bhfeidhm

(Téacs comhdhlúite Choinbhinsiún na hAithne a bhaineann le hiompar Paisinéirí agus a gcuid Bagáiste de Mhuir, 1974 agus Phrótacal 2002 a ghabhann leis an gCoinbhinsiún)

Airteagal 1

Sainmhínithe

Sa Choinbhinsiún seo tá an bhrí a shanntar dóibh leis seo ag na nathanna seo a leanas:

1)

(a) ciallaíonn ‘iompróir’ duine a chuir conradh iompair i gcrích nó ar cuireadh conradh iompair i gcrích thar a cheann, cibé an é an duine sin nó an t-iompróir feidhmiúil a fheidhmíonn an t-iompar iarbhír; (b) ciallaíonn ‘iompróir feidhmiúil’ duine seachas an t-iompróir, arb úinéir loinge, ar cairtfhostóir loinge nó arb oibreoir loinge é, a fheidhmíonn an t-iompar iomlán nó cuid den iompar iarbhír; agus (c) ciallaíonn ‘iompróir a fheidhmíonn an t-iompar iomlán nó cuid den iompar iarbhír’ an t-iompróir feidhmiúil nó, a mhéid a fheidhmíonn an t-iompróir an t-iompar iarbhír, an t-iompróir;

2)	ciallaíonn ‘conradh iompair’ conradh a dhéanann iompróir nó a dhéantar thar ceann iompróra d'fhonn paisinéir a iompar de mhuir nó d'fhonn paisinéir agus a chuid bagáiste a iompar, de réir mar a bheidh;

3)	is árthach farraige ar bith, seachas feithicil aerchúisín, a chiallaíonn ‘long’;

4)	ciallaíonn ‘paisinéir’ duine ar bith a iompraítear ar long: (a) faoi chonradh iompair; nó (b) a bhfuil feithicil nó ainmhithe beo á tionlacan nó á dtionlacan aige, le toiliú an iompróra, a chumhdaítear le conradh chun earraí a iompar nach rialaítear leis an gCoinbhinsiún seo;

5)	ciallaíonn ‘bagáiste’ aon earra nó aon fheithicil a iompraíonn an t-iompróir faoi chonradh iompair seachas: (a) earraí agus feithiclí a iompraítear faoi chonradh cairtfhostaithe, faoi bhille luchta nó faoi chonradh eile a bhaineann go príomha le hiompar earraí; agus (b) ainmhithe beo;

6)

ciallaíonn ‘bagáiste cábáin’ bagáiste atá ag an bpaisinéir ina chábán nó atá ina sheilbh, ina choimeád nó faoina rialú aige ar dhóigh eile. Folaíonn bagáiste cábáin bagáiste atá ag an bpaisinéir ina fheithicil nó ar a fheithicil ach amháin chun mír 8 den Airteagal seo agus Airteagal 8 a chur i bhfeidhm;

7)

áiríonn ‘bagáiste a chailleadh nó damáiste a dhéanamh do bhagáiste’ caillteanas airgid toisc nár seachadadh an bagáiste chuig an bpaisinéir an athuair laistigh d'am réasúnta tar éis don long ar iompraíodh an bagáiste uirthi nó ar chóir go n-iomprófaí an bagáiste uirthi teacht i dtír, ach ní áiríonn sé aon mhoill de thoradh ar dhíospóidí saothair;

8)

cumhdaíonn ‘iompar’ na tréimhsí seo a leanas: (a) maidir leis an bpaisinéir agus lena bhagáiste cábáin, an tréimhse ina bhfuil an paisinéir agus/nó a bhagáiste cábáin ar bord na loinge nó i mbun bordála nó díbhordála, agus an tréimhse ina n-iompraítear an paisinéir agus a bhagáiste cábáin ar uisce ó thalamh go dtí an long nó vice-versa, má bhíonn costas iompair den sórt sin san áireamh sa táille nó más rud é gur chuir an t-iompróir an t-árthach a úsáidtear don iompar tánaisteach seo ar fáil don phaisinéir. Maidir leis an bpaisinéir áfach, ní áiríonn iompar an tréimhse ina bhfuil sé i gcríochfort muirí nó i stáisiún muirí nó ar ché nó in aon fhearas eile calafoirt; (b) maidir le bagáiste cábáin, an tréimhse freisin ina bhfuil an paisinéir i gcríochfort muirí nó i stáisiún muirí nó ar ché nó in aon fhearas eile calafoirt má ghabh an t-iompróir, a sheirbhíseach nó a ghníomhaire an bagáiste sin chuige féin agus nár seachadadh an bagáiste an athuair chuig an bpaisinéir; (c) maidir le bagáiste eile nach bagáiste cábáin é, an tréimhse ón uair ar ghabh an t-iompróir nó a sheirbhíseach nó a ghníomhaire ar tír nó ar bord an bagáiste sin chuige go dtí an t-am ar sheachaid an t-iompróir nó a sheirbhíseach nó a ghníomhaire é an athuair;

9)

ciallaíonn ‘iompar idirnáisiúnta’ aon iompar, de réir an chonartha iompair, ina bhfuil an áit imeachta nó an ceann scríbe lonnaithe in dhá Stát éagsúla, nó in aon Stát amháin más rud é, de réir an chonartha iompair nó de réir an chúrsa taistil sceidealta, go bhfuil port idirmheánach cuarda i Stát eile;

10)	ciallaíonn ‘Eagraíocht’ an Eagraíocht Mhuirí Idirnáisiúnta;

11)	ciallaíonn ‘Ard-Rúnaí’ Ard-Rúnaí na hEagraíochta.

Airteagal 1a

Iarscríbhinn

Beidh an Iarscríbhinn a ghabhann leis an gCoinbhinsiún seo ina cuid dhílis den Choinbhinsiún.

Airteagal 2

Feidhm

1.   [..] (1)

2.   D'ainneoin mhír 1 den Airteagal seo, ní bheidh feidhm ag an gCoinbhinsiún seo nuair a bheidh an t-iompar, faoi aon choinbhinsiún idirnáisúnta eile maidir le paisinéirí nó bagáiste a iompar ar mhodh iompair eile, faoi réir córais dliteanais shibhialta faoi fhorálacha coinbhinsiúin den sórt sin, a mhéid a bheidh feidhm éigeantach acu maidir le hiompar de mhuir.

Airteagal 3

Dliteanas an iompróra

1.   Maidir leis an gcaillteanas a tharlóidh de thoradh ar bhás paisinéara nó ar dhíobháil phearsanta a bhain do phaisinéir ar theagmhas loingseoireachta ba chúis lena bhás nó leis an díobháil sin, beidh an t-iompróir faoi dhliteanas a mhéid nach rachaidh caillteanas den sórt sin i ndáil leis an bpaisinéir sin thar 250 000 aonad cuntais ar gach ócáid ar leith, mura gcruthóidh an t-iompróir:

(a)	gur tharla an teagmhas de thoradh ar ghníomh cogaidh, ar chogaíocht, ar chogadh cathartha, ar éirí amach nó ar fheiniméan nádúrtha a raibh gné eisceachtúil, dhosheachanta agus dhochoiscthe ag baint leis; nó

(b)	gurb é an t-aon chúis amháin a bhí leis an teagmhas go ndearna tríú páirtí gníomh nó neamhghníomh le hintinn go dtarlódh an teagmhas.

Má théann an caillteanas thar an teorainn thuas, agus a mhéid a dhéanfaidh sé amhlaidh, beidh an t-iompróir faoi dhliteanas breise, mura gcruthóidh an t-iompróir gur tharla an teagmhas ba chúis leis an gcaillteanas gan an locht a bheith ar an iompróir nó gan faillí an iompróra.

2.   Maidir leis an gcaillteanas a tharlóidh mar thoradh ar bhás paisinéara nó ar dhíobháil phearsanta a bhainfidh do phaisinéir agus nach teagmhas loingseoireachta ba chúis leis an mbás sin nó leis an díobháil sin, beidh an t-iompróir faoi dhliteanas má tharla an teagmhas ba chúis leis an gcaillteanas mar thoradh ar an locht a bheith ar an iompróir nó ar fhaillí an iompróra. Beidh an dualgas ar an éilitheoir locht nó faillí a chruthú.

3.   Beidh an t-iompróir faoi dhliteanas i leith an chaillteanais a tharlóidh mar thoradh ar chaillteanas nó ar dhamáiste do bhagáiste cábáin, más amhlaidh gur tharla an teagmhas ba chúis leis an gcaillteanas de thoradh ar an locht a bheith ar an iompróir nó ar fhaillí an iompróra. Toimhdeofar locht nó faillí an iompróra as caillteanas ar teagmhas loingseoireachta is cúis leis.

4.   Beidh an t-iompróir faoi dhliteanas i leith caillteanais a tharlóidh de thoradh ar chaillteanas nó ar dhamáiste do bhagáiste nach bagáiste cábáin é, mura gcruthóidh an t-iompróir gur tharla an teagmhas ba chúis leis an gcaillteanas gan locht nó faillí an iompróra.

5.   Chun críocha an Airteagail seo:

(a)	ciallaíonn ‘teagmhas loingseoireachta’ longbhriseadh, iompú loinge, imbhualadh loinge nó tráchur loinge, pléascadh nó tine ar an long nó fabht ar an long;

(b)	áiríonn ‘locht nó faillí an iompróra’ locht nó faillí sheirbhísigh an iompróra, ag gníomhú dóibh laistigh de raon a bhfostaíochta;

(c)

ciallaíonn ‘fabht ar an long’ aon mhífheidhm, aon mhainneachtain nó aon neamhchomhlíonadh leis na rialacháin sábháilteachta infheidhme i ndáil le haon chuid den long nó de threalamh na loinge nuair a úsáidtear an chuid sin chun ligean do phaisinéirí éalú, aslonnú, bordáil agus díbhordáil; nó nuair a úsáidtear an chuid sin do ghluaiseacht, do stiúradh, do loingseoireacht shábháilte, do mhúráil, do chur ar ancaire, do theacht chuig leaba báid nó í a fhágáil, nó do theacht chuig ancaireacht nó í a fhágáil nó do dhamáiste a rialú tar éis tuile; nó nuair a úsáidtear an chuid sin chun gairis tarrthála a sheoladh; agus

(d)	ní fholóidh ‘caillteanas’ damáistí eiseamláireacha ná damáistí pionósacha.

6.   Ní bhaineann dliteanas an iompróra faoin Airteagal seo ach le caillteanas a eascraíonn as teagmhais a tharla i gcúrsa an iompair. Beidh an dualgas ar an éilitheoir a chruthú gur i gcúrsa an iompair a tharla an teagmhas ba chúis leis an gcaillteanas agus beidh an dualgas air méid an chaillteanais a chruthú.

7.   Ní dhéanfaidh aon ní sa Choinbhinsiún seo dochar do cheart cúláirigh an iompróra i gcoinne aon tríú páirtí, ná do chosaint de bhun faillí rannpháirtí faoi Airteagal 6 den Choinbhinsiún seo. Ní dhéanfaidh aon ní san Airteagal seo dochar d'aon cheart chun teorannaithe faoi Airteagal 7 nó 8 den Choinbhinsiún seo.

8.   Ní chuirfidh toimhdí lochta nó faillí páirtí nó dáileadh an dualgais chruthúnais chuig páirtí cosc le fianaise i bhfabhar an pháirtí sin a thabhairt san áireamh.

Airteagal 4

Iompróir feidhmiúil

1.   Má cuireadh feidhmiú an iompair nó cuid de faoi chúram iompróra fheidhmiúil, beidh an t-iompróir fós faoi dhliteanas i leith an iompair uile de réir fhorálacha an Choinbhinsiúin seo. Ina theannta sin, beidh an t-iompróir feidhmiúil faoi réir agus i dteideal fhorálacha an Choinbhinsiúin seo don chuid sin den iompar a fheidhmeoidh sé.

2.   I ndáil leis an iompar a fheidhmeoidh iompróir feidhmiúil, beidh an t-iompróir faoi dhliteanas i leith gníomhartha agus neamhghníomhartha an iompróra fheidhmiúil agus a sheirbhíseach agus a ghníomhairí ag gníomhú dóibh laistigh de raon feidhme a bhfostaíochta.

3.   Ní dhéanfaidh aon chomhaontú speisialta faoina nglacfaidh an t-iompróir freagrachtaí nach bhforchuirtear leis an gCoinbhinsiún seo ná aon tarscaoileadh ceart a thugtar leis an gCoinbhinsiún seo difear don iompróir feidhmiúil ach amháin má aontaíonn sé leis sin go sainráite agus i scríbhinn.

4.   I gcás ina mbeidh, agus a mhéid a bheidh, an t-iompróir agus an t-iompróir feidhmiúil faoi dhliteanas, is comhdhliteanais agus dliteanais leithleacha a dhlífear orthu.

5.   Ní dhéanfaidh aon ní san Airteagal seo dochar d'aon cheart cúláirigh amhail idir an t-iompróir agus an t-iompróir feidhmiúil.

Airteagal 4a

Árachas éigeantach

1.   I gcás ina n-iomprófar paisinéirí ar bord loinge atá cláraithe i Stát is Páirtí agus a gceadúnófar di níos mó ná dhá phaisinéir déag a iompar, agus go mbeidh feidhm ag an gCoinbhinsiún seo, déanfaidh aon iompróir a fheidhmíonn an t-iompar ina iomláine nó cuid de iarbhír árachas nó urrús airgeadais eile a choimeád amhail ráthaíocht bhainc nó ráthaíocht institiúide airgeadais comhchosúla, chun dliteanas faoin gCoinbhinsiún seo a chlúdach i leith báis phaisinéirí agus i leith díobhála pearsanta do phaisinéirí. Ní lú teorainn an árachais éigeantaigh nó an urrúis airgeadais eile ná 250 000 aonad cuntais in aghaidh an phaisinéara ar gach ócáid ar leith.

2.   Déanfar deimhniú a fhianóidh go bhfuil árachas nó urrús airgeadais eile i bhfeidhm i gcomhréir le forálacha an Choinbhinsiúin seo a eisiúint chuig gach long tar éis don údarás iomchuí de chuid Stáit is Páirtí a chinneadh go bhfuil ceanglais mhír 1 comhlíonta. Maidir le long atá cláraithe i Stát is Páirtí, eiseoidh nó dearbhóidh údarás iomchuí an Stáit ina bhfuil an long cláraithe deimhniú den sórt sin; maidir le long nach bhfuil cláraithe i Stát is Páirtí, féadfaidh údarás iomchuí aon Stáit is Páirtí an deimhniú a eisiúint nó a dhearbhú. Beidh an deimhniú sin i bhfoirm na samhla a leagtar amach san iarscríbhinn a ghabhann leis an gCoinbhinsiún seo agus beidh na sonraí seo a leanas ann:

(a)	ainm na loinge, uimhir shainiúil nó litreacha sainiúla agus calafort an chláraithe;

(b)	ainm agus príomhionad gnó an iompróra a fheidhmíonn iarbhír an t-iompar iomlán nó cuid den iompar;

(c)	uimhir aitheantais loinge an EMI;

(d)	cineál agus ré an urrúis;

(e)	ainm agus príomhionad gnó an árachóra nó an duine eile a sholáthraíonn urrús airgeadais agus, i gcás inar iomchuí, an t-ionad gnó ina bhfuil an t-árachas nó an t-urrús airgeadais eile bunaithe; agus

(f)	tréimhse bailíochta an deimhnithe, nach mbeidh níos faide ná tréimhse bailíochta an árachais nó an urrúis airgeadais eile.

3.

(a) Féadfaidh Stát is Páirtí institiúid nó eagraíocht a aithníonn sé a údarú chun an deimhniú a eisiúint. Cuirfidh institiúid nó eagraíocht den sórt sin an Stát ar an eolas faoi gach deimhniú a eisítear. I ngach uile chás, ráthóidh an Stát is Páirtí comhláine agus cruinneas an deimhnithe a eiseofar ar an dóigh sin, agus gabhfaidh sé air féin na socruithe riachtanacha a áirithiú chun an ceanglas seo a shásamh. (b) Cuirfidh Stát is Páirtí in iúl don Ard-Rúnaí: (i) freagrachtaí sonracha agus coinníollacha sonracha an údaráis a tarmligeadh chuig institiúid nó chuig eagraíocht a aithníonn sé; (ii) go bhfuiltear ag tarraingt siar údarás den sórt sin; agus (iii) an dáta óna dtiocfaidh údarás den sórt sin i bhfeidhm nó óna dtiocfaidh tarraingt siar údaráis den sórt sin i bhfeidhm. Ní thiocfaidh údarás tarmligthe i bhfeidhm go dtí trí mhí ón dáta ar tugadh fógra ina leith sin don Ard-Rúnaí. (c) Beidh an institiúid nó an eagraíocht a údaraíodh chun deimhnithe a eisiúint i gcomhréir leis an mír seo údaraithe chun na deimhnithe sin a tharraingt siar, ar a laghad, mura gcomhlíonfar na coinníollacha faoinar eisíodh iad. I ngach uile chás déanfaidh an institiúid nó an eagraíocht tuarascáil ar tharraingt siar den sórt sin chuig an Stát ar eisíodh an deimhniú ar a shon.

4.   Beidh an deimhniú i dteanga oifigiúil nó i dteangacha oifigiúla an Stáit eisiúna. Murab é an Béarla, an Fhraincis nó an Spáinnis an teanga a úsáidfear, folóidh an téacs aistriúchán go ceann amháin de na teangacha seo, agus, i gcás ina gcinnfidh an Stát amhlaidh, féadfar teanga oifigiúil an Stáit a fhágáil ar lár.

5.   Iomprófar an deimhniú ar bord na loinge, agus cuirfear cóip i dtaisce leis na húdaráis a choimeádann taifead de chlár na loinge nó, mura bhfuil an long cláraithe i Stát is Páirtí, cuirfear cóip i dtaisce le húdarás an Stáit a eiseoidh nó a dheimhneoidh an deimhniú.

6.   Ní shásóidh árachas nó urrús airgeadais eile ceanglais an Airteagail seo más amhlaidh go bhféadfadh sé scor, ar chúiseanna seachas tréimhse bailíochta an árachais nó an urrúis a shonraítear sa deimhniú a bheith imithe in éag, sula mbeidh trí mhí istigh ón dáta a dtugtar fógra faoina fhoirceannadh do na húdaráis dá dtagraítear i mír 5, murar tugadh suas an deimhniú chuig na húdaráis sin nó go dtí go n-eiseofar deimhniú nua laistigh den tréimhse sin. Beidh feidhm mar an gcéanna ag na forálacha roimhe seo ar aon mhodhnú a mbeidh de thoradh air nach sásóidh an t-árachas nó urrús eile airgeadais ceanglais an Airteagail seo.

7.   Is é an Stát a bhfuil an long cláraithe ann a chinnfidh, faoi réir fhorálacha an Airteagail seo, coinníollacha eisiúna agus bailíochta an deimhnithe.

8.   Ní fhorléireofar aon ní sa Choinbhinsiún seo ar dhóigh a chuirfeadh cosc ar an Stát is Páirtí a bheith ag brath ar fhaisnéis a fhaightear ó Stáit eile nó ón Eagraíocht nó ó eagraíochtaí idirnáisiúnta eile a bhaineann le seasamh airgeadais soláthróirí árachais nó urrús airgeadais eile chun críocha an Choinbhinsiúin seo. I gcásanna den sórt sin, ní fhuasclófar an Stát is Páirtí a bhraithfidh ar fhaisnéis den sórt sin ón bhfreagracht a bheidh air mar Stát a eiseoidh an deimhniú.

9.   Glacfaidh na Stáit is Páirtithe le deimhnithe a eiseofar nó a dheimhneofar faoi údarás aon Stát is Páirtí chun críocha an Choinbhinsiúin seo agus measfaidh na Stáit eile is Páirtithe go bhfuil an fórsa céanna acu atá ag deimhnithe a d'eisigh siadsan nó a dheimhnigh siadsan, fiú más rud é gur eisíodh nó gur deimhníodh iad i dtaca le long nár cláraíodh i Stát is Páirtí. Féadfaidh Stát is Páirtí comhairliúchán leis an Stát eisitheach nó leis an Stát deimhnitheach a iarraidh tráth ar bith i gcás ina gcreidfidh sé nach bhfuil an acmhainneacht airgeadais ag an árachóir nó ag an ráthóir a ainmníodh ar an deimhniú árachais chun na hoibleagáidí a fhorchuireann an Coinbhinsiún seo a chomhlíonadh.

10.   Féadfar aon éileamh ar chúiteamh a chumhdaítear le hárachas nó le hurrús airgeadais eile de bhun an Airteagail seo a dhéanamh go díreach i gcoinne an árachóra nó i gcoinne duine eile atá ag soláthar urrúis airgeadais. Sa chás sin, is é an méid a leagtar síos i mír 1 a bheidh i bhfeidhm mar theorainn ar dhliteanas an árachóra nó an duine eile a sholáthraíonn urrús airgeadais fiú mura bhfuil an t-iompróir nó an t-iompróir feidhmiúil i dteideal teorann dliteanais. Féadfaidh an cosantóir agairt a dhéanamh fairis sin ar na cosaintí (seachas féimheacht nó foirceannadh) a bheadh an t-iompróir dá dtagraítear in mír 1 i dteideal a agairt i gcomhréir leis an gCoinbhinsiún seo. Fairis sin, féadfaidh an cosantóir an chosaint a agairt gur de thoradh ar mhí-iompar toiliúil an árachaí a tharla an damáiste ach ní dhéanfaidh an cosantóir aon chosaint eile a agairt a bhféadfadh an cosantóir a bheith i dteideal a agairt in imeachtaí a thionscain an t-árachaí i gcoinne an chosantóra. Beidh sé de cheart ag an gcosantóir ar scor ar bith a iarraidh go ndéanfaí an t-iompróir agus an t-iompróir feidhmiúil a uamadh sna himeachtaí.

11.   Ní bheidh aon mhéideanna airgid a sholáthróidh árachas nó urrús airgeadais atá á chaomhnú i gcomhréir le mír 1 ar fáil ach amháin chun éilimh faoin gCoinbhinsiún seo a shásamh agus glanfaidh aon íocaíocht de mhéid den sórt sin a dhéanfar aon dliteanas a thiocfaidh aníos faoin gCoinbhinsiún seo, a oiread a bheidh sna méideanna a íocfar.

12.   Ní cheadóidh Stát is Páirtí do long faoina bhratach a bhfuil feidhm ag an Airteagal seo maidir léi oibriú tráth ar bith mura mbeidh deimhniú eisithe faoi mhír 2 nó faoi mhír 15.

13.   Faoi réir fhorálacha an Airteagail seo, áiritheoidh gach Stát is Páirtí faoina dhlí náisiúnta go mbeidh árachas nó urrús airgeadais eile i bhfeidhm, a oiread a shonraítear i mír 1, i leith aon loinge a gceadúnaítear di níos mó ná dháréag paisinéirí a iompar, is cuma cá bhfuil sí cláraithe, ar dhul isteach di in aon chalafort ina chríoch nó ar fhágáil aon chalafoirt ina chríoch di a mhéid a bheidh feidhm ag an gCoinbhinsiún seo.

14.   D'ainneoin fhorálacha mhír 5, féadfaidh Stát is Páirtí a chur in iúl don Ard-Rúnaí nach bhfuil sé de cheanglas, chun críocha mhír 13, ar longa an deimhniú a éilítear i mír 2 a iompar ar bord ná a thaispeáint nuair a fhágfaidh siad aon chalafort ina chríoch nó nuair a rachaidh siad isteach ann ar choinníoll go gcuirfidh an Stát is Páirtí a eisíonn an deimhniú in iúl don Ard-Rúnaí go gcoinneoidh sé taifid i bhformáid leictreonach, taifid a bheidh ar fáil do gach Stát is Páirtí, a dheimhneoidh gurb ann don deimhniú agus a chuirfidh ar chumas na Stát is Páirtithe a gcuid oibleagáidí faoi mhír 13 a chomhlíonadh.

15.   Mura gcaomhnófar árachas nó urrús airgeadais eile i dtaca le long faoi úinéireacht Stáit is Páirtí, ní bheidh feidhm maidir le long den sórt sin ag forálacha an Airteagail seo a bhaineann leis sin, ach iomprófar ar an long deimhniú a d'eisigh údaráis iomchuí an Stáit ina bhfuil an long cláraithe, ina luafar gurb é an Stát úinéir na loinge agus go bhfuil an dliteanas cumhdaithe laistigh den mhéid a fhorordaítear i gcomhréir le mír 1. Cloífidh deimhniú den sórt sin chomh daingean agus is féidir leis an tsamhail a fhorordaítear i mír 2.

Airteagal 5

Earraí Luachmhara

Ní bheidh an t-iompróir faoi dhliteanas as caillteanas airgid, urrús inaistrithe, óir, earraí airgid, seodra, ornáidí, saothar ealaíne, nó earraí luachmhara eile ná as damáiste dóibh, seachas i gcás inar cuireadh earraí luachmhara den sórt sin i dtaisce leis an iompróir chun críche a comhaontaíodh, is é sin, a slánchoimeád, agus sa chás sin beidh an t-iompróir faoi dhliteanas as méid na teorann dá bhforáiltear i mír 3 d'Airteagal 8 mura n-aontófar teorainn níos airde i gcomhréir le mír 1 d'Airteagal 10.

Airteagal 6

Locht rannpháirteach

I gcás ina gcruthóidh an t-iompróir gur bhásaigh paisinéir nó gur bhain díobháil phearsanta dó nó gur cailleadh a bhagáiste nó go ndearnadh damáiste dá bhagáiste arbh é ba chúis leis sin nó arbh é a rannchuidigh leis locht nó faillí an phaisinéara, féadfaidh an Chúirt arb os a comhair atá an cás an t-iompróir a shaoradh go hiomlán nó go páirteach óna dhliteanas i gcomhréir le forálacha dhlí na cúirte sin.

Airteagal 7

Teorainn ar dhliteanas as bás agus as díobháil phearsanta

1.   In aon chás, ní sháróidh dliteanas iompróra faoi Airteagal 3 as bás paisinéara nó as díobháil phearsanta a bhain do phaisinéir 400 000 aonad cuntais in aghaidh an phaisinéara ar gach ócáid ar leith. I gcás ina ndámhfar damáistí i bhfoirm íocaíochtaí tréimhsiúla ioncaim i gcomhréir le dlí na cúirte arb os a comhair atá an cás, ní sháróidh luach caipitil choibhéisigh na n-íocaíochtaí sin an teorainn sin.

2.   Féadfaidh Stát is Páirtí an teorainn ar dhliteanas a fhorordaítear i mír 1 a rialú trí fhorálacha sonracha den dlí náisiúnta ar choinníoll nach lú an teorainn náisiúnta ar dhliteanais ná an teorainn a fhorordaítear i mír 1. Cuirfidh Stát is Páirtí a bhainfidh leas as an rogha dá bhforáiltear sa mhír seo an tArd-Rúnaí ar an eolas faoin teorainn ar dhliteanas a glacadh nó cuirfidh sé ar an eolas é faoi nach ann dó.

Airteagal 8

Teorainn ar dhliteanas as caillteanas bagáiste nó feithiclí nó as damáiste do bhagáiste agus d'fheithiclí

1.   In aon chás, ní sháróidh dliteanas an iompróra 2 250 aonad cuntais as caillteanas nó as damáiste do bhagáiste cábáin in aghaidh an phaisinéara, in aghaidh an iompair.

2.   In aon chás, ní sháróidh dliteanas an iompróra 12 700 aonad cuntais as caillteanas nó as damáiste d'fheithiclí in aghaidh an phaisinéara, in aghaidh an iompair.

3.   In aon chás, ní sháróidh dliteanas an iompróra 3 375 aonad cuntais as caillteanas nó as damáiste do bhagáiste in aghaidh an phaisinéara, agus in aghaidh an iompair ach amháin bagáiste a luaitear i mír 1 agus i mír 2.

4.   Féadfaidh an t-iompróir agus an paisinéir a chomhaontú go mbeidh dliteanas an iompróra faoi réir asbhaintigh nach sáróidh 330 aonad cuntais i gcás ina ndéanfar damáiste d'fheithicil agus nach sáróidh 149 aonad cuntais in aghaidh an phaisinéara i gcás ina gcaillfear bagáiste eile nó ina ndéanfar damáiste do bhagáiste eile, agus bainfear an méid sin as an gcaillteanas nó as an damáiste.

Airteagal 9

Aonad Cuntais agus comhshó

1.   Is Ceart Tarraingthe Speisialta é an tAonad Cuntais a luaitear sa Choinbhinsiún seo mar atá sainmhínithe ag an gCiste Idirnáisiúnta Airgeadaíochta. Comhshófar na méideanna a luaitear i mír 1 d'Airteagal 3, i mír 1 d'Airteagal 4a, i mír 1 d'Airteagal 7 agus in Airteagal 8 in airgeadra náisiúnta Stát na cúirte arb os a comhair atá an cás ar bhonn luach an airgeadra sin trí thagairt don Cheart Tarraingthe Speisialta ar dháta an bhreithiúnais nó ar an dáta a chomhaontaigh na páirtithe. Déanfar luach airgeadra náisiúnta an Stáit is Páirtí atá ina bhall den Chiste Idirnáisiúnta Airgeadaíochta i dtéarmaí an Chirt Tarraingthe Speisialta a ríomh i gcomhréir leis an modh luachála a chuirfidh an Ciste Idirnáisiúnta Airgeadaíochta i bhfeidhm ar an dáta a bheidh i gceist dá chuid oibríochtaí agus dá chuid idirbheart. Ríomhfar luach airgeadra náisiúnta Stáit is Páirtí nach ball é den Chiste Idirnáisiúnta Airgeadaíochta i dtéarmaí an Chirt Tarrraingthe Speisialta ar bhealach a chinnfidh an Stát sin is Páirtí.

2.   Ach ar a shon sin, féadfaidh Stát nach ball é den Chiste Idirnáisiúnta Airgeadaíochta agus nach gceadóidh a dhlí dó forálacha mhír 1 a chur i bhfeidhm, tráth daingnithe an Choinbhinsiúin seo, tráth a ghlactha, tráth a fhormheasta nó tráth aontachais leis nó tráth ar bith ina dhiaidh sin, a dhearbhú go mbeidh an tAonad Cuntais dá dtagraítear i mír 1 cothrom le 15 franc óir. Is ionann an franc óir dá dtagraítear sa mhír seo agus seasca cúig go leith milleagram óir de mhíne míliú naoi gcéad. Comhshófar an franc óir in airgeadra náisiúnta de réir dhlí an Stáit lena mbaineann.

3.   Cuirfear in iúl an ríomh a luaitear san abairt dheireanach de mhír 1 agus an comhshó a luaitear i mír 2 ar dhóigh a léireoidh in airgeadra náisiúnta na Stát is Páirtí, a mhéid is féidir, an fíorluach céanna do na méideanna i mír 1 d'Airteagal 3, i mír 1 d'Airteagal 4a, i mír 1 d'Airteagal 7 agus in Airteagal 8 agus a bheadh ann de thoradh ar na chéad trí abairt de mhír 1 a chur i bhfeidhm. Déanfaidh na Stáit an modh ríomha de bhun mhír 1 nó toradh an chomhshó i mír 2, de réir mar a bheidh, a chur in iúl don Ard-Rúnaí tráth taiscthe ionstraime daingnithe, glactha nó formheasta an Choinbhinsiúin seo, nó tráth taiscthe ionstraime aontachais leis agus aon uair a athróidh aon cheann díobh.

Airteagal 10

Forálacha forlíontacha maidir le teorainneacha ar dhliteanas

1.   Féadfaidh an t-iompróir agus an paisinéir teorainneacha dliteanais is airde ná na teorainneacha a fhorordaítear in Airteagal 7 agus in Airteagal 8 a chomhaontú go sainráite agus i scríbhinn.

2.   Ní bheidh ús ar dhamáistí ná ar chostais dlí san áireamh sna teorainneacha ar dhliteanas a fhorordaítear in Airteagal 7 agus in Airteagal 8.

Airteagal 11

Cosaintí agus teorainneacha do sheirbhísigh na n-iompróirí

Má dhéantar caingean a eascróidh as damáiste a chumhdaíonn an Coinbhinsiún seo a thionscnamh i gcoinne seirbhísigh nó gníomhaire de chuid an iompróra nó i gcoinne an iompróra fheidhmiúil, beidh an seirbhíseach nó gníomhaire sin i dteideal leas a bhaint as na cosaintí agus as na teorainneacha dliteanais céanna a bheidh an t-iompróir nó an t-iompróir feidhmiúil i dteideal a agairt faoin gCoinbhinsiún seo.

Airteagal 12

Éilimh a chomhlánú

1.   I gcás ina dtiocfaidh na teorainneacha ar dhliteanas a fhorordaítear in Airteagal 7 agus in Airteagal 8 i bhfeidhm, beidh siad i bhfeidhm maidir leis na méideanna inghnóthaithe i ngach éileamh a eascróidh as bás aon phaisinéara aonair nó as díobháil phearsanta a bhainfidh d'aon phaisinéir aonair nó a eascróidh as a bhagáiste a chailleadh nó as damáiste dá bhagáiste.

2.   I dtaca leis an iompar a fheidhmeoidh an t-iompróir feidhmiúil, ní sháróidh comhiomlán na méideanna inghnóthaithe ón iompróir agus an ón iompróir feidhmiúil agus óna seirbhísigh agus óna ngníomhairí atá ag feidhmiú laistigh de raon feidhme a bhfostaíochta an méid is airde a d'fhéadfaí a dhámhachtain i gcoinne an iompróra nó i gcoinne an iompróra fheidhmiúil faoin gCoinbhinsiún seo, ach ní bheidh aon duine de na daoine luaite faoi dhliteanas as suim a sháróidh an teorainn a bheidh infheidhme maidir leis.

3.   In aon chás ina mbeidh seirbhíseach nó gníomhaire an iompróra nó an iompróra fheidhmiúil i dteideal faoi Airteagal 11 den Choinbhinsiún seo leas a bhaint as na teorainneacha ar dhliteanas a fhorordaítear in Airteagal 7 agus in Airteagal 8, ní sháróidh comhiomlán na méideanna inghnóthaithe ón iompróir nó ón iompróir feidhmiúil, de réir mar a bheidh, agus ón seirbhíseach sin nó ón ngníomhaire sin, na teorainneacha sin.

Airteagal 13

An ceart chun dliteanas a theorannú a chailleadh

1.   Ní bheidh an t-iompróir i dteideal leas a bhaint as na teorainneacha ar dhliteanas a fhorordaítear in Airteagal 7 agus in Airteagal 8 agus i mír 1 d'Airteagal 10, má chruthaítear gur eascair an damáiste as gníomh nó as neamhghníomh an iompróra a rinneadh le hintinn chun damáiste den sórt sin a chruthú nó go meargánta agus fios aige gur dhóigh go n-eascródh an damáiste sin as.

2.   Ní bheidh seirbhíseach nó gníomhaire an iompróra ná seirbhíseach nó gníomhaire an iompróra fheidhmiúil i dteideal leas a bhaint as na teorainneacha sin ar dhliteanas má chruthaítear gur eascair an damáiste as gníomh nó as neamhghníomh an tseirbhísigh nó an ghníomhaire sin, nó as gníomh nó neamhghníomh a rinneadh le hintinn chun damáiste den sórt sin a chruthú nó go meargánta agus fios aige gur dhóigh go n-eascródh an damáiste sin as.

Airteagal 14

Bunús éileamh

Is i gcomhréir leis an gCoinbhinsiún seo amháin a dhéanfar aon chaingean le haghaidh damáistí i leith báis phaisinéara nó díobhála pearsanta a bhain do phaisinéir, nó i leith bagáiste a cailleadh nó damáiste do bhagáiste a thionscnamh i gcoinne iompróra nó i gcoinne iompróra fheidhmiúil.

Airteagal 15

Fógra maidir le caillteanas bagáiste nó damáiste do bhagáiste

1.   Tabharfaidh an paisinéir fógra i scríbhinn don iompróir nó dá ghníomhaire:

(a)	i gcás inar léir go ndearnadh damáiste do bhagáiste: (i) i gcás bagáiste cábáin sular dhíbhordáil an paisinéir nó nuair a bhí an paisinéir ag díbhordáil; (ii) i gcás gach bagáiste eile, sular athsheachadadh é nó tráth a athsheachadta;

(b)	i gcás damáiste nach léir é do bhagáiste, nó i gcás ina gcaillfear bagáiste laistigh de chúig lá dhéag ón dáta díbhordála nó ón dáta athsheachadta nó ón uair inar chóir an t-athsheachadadh sin a bheith déanta.

2.   Má theipeann ar phaisinéir an tAirteagal seo a chomhlíonadh, measfar go mbeidh an bagáiste faighte slán aige, mura gcruthófar a mhalairt.

3.   Ní gá go dtabharfaí fógra i scríbhinn más amhlaidh go ndearnadh suirbhé comhpháirteach nó cigireacht chomhpháirteach ar an mbail a bhí ar an mbagáiste tráth a fhaighte.

Airteagal 16

Teorainn ama ar chaingne

1.   Tar éis tréimhse dhá bhliain beidh teorainn ama ar aon chaingean a thionscnamh le haghaidh damáistí i leith báis phaisinéara nó díobhála pearsanta a bhain do phaisinéir, nó i leith caillteanais bhagáiste nó damáiste do bhagáiste.

2.   Ríomhfar an tréimhse teorann mar a leanas:

(a)	i gcás díobhála pearsanta, ó dháta díbhordála an phaisinéara;

(b)

i gcás báis a tharla i rith an iompair, ón dáta inar chóir go mbeadh an paisinéir tar éis díbhordáil agus, i gcás díobhála pearsanta a tharla i rith an iompair agus i gcás a raibh bás an phaisinéara ina thoradh uirthi sin tar éis na díbhordála, ón dáta báis, ar choinníoll nach sáróidh an tréimhse sin trí bliana ó dháta na díbhordála;

(c)	i gcás ina gcaillfear bagáiste nó i gcás ina ndéanfar damáiste do bhagáiste, ón dáta díbhordála nó ón dáta ar chóir go ndéanfaí an dhíbhordáil, cibé acu is déanaí.

3.   Is é dlí na cúirte a bhfuil an cás os a comhair a rialóidh na forais chun na tréimhsí teorann a chur ar fionraí nó a bhriseadh, ach in aon chás ní thionscnófar caingean faoin gCoinbhinsiún seo ar dhul in éag d'aon cheann de na tréimhsí ama seo a leanas:

(a)	tréimhse cúig bliana dar tús dáta díbhordála an phaisinéara nó dar tús an dáta ar chóir go ndéanfaí an díbhordáil, cibé acu is déanaí; nó, más luaithe;

(b)	tréimhse trí bliana dar tús an dáta a raibh an t-éilitheoir ar an eolas faoin ngortú, faoin gcaillteanas nó faoin damáiste arbh é an teagmhas ba chúis leis, nó an dáta ar cheart go réasúnach go mbeadh an t-éilitheoir ar an eolas faoin ngortú, faoin gcaillteanas nó faoin damáiste sin.

4.   D'ainneoin mhír 1, mhír 2, agus mhír 3 den Airteagal seo, féadfar síneadh a chur leis an tréimhse teorann le dearbhú ón iompróir nó le comhaontú na bpáirtithe nuair a eascróidh an chúis chaingne. Beidh an dearbhú nó an comhaontú sin i scríbhinn.

Airteagal 17

Dlínse inniúil  (1)

 

Airteagal 17a

Aithint agus forfheidhmiú  (1)

 

Airteagal 18

Neamhbhailíocht forálacha conarthacha

Maidir le haon fhoráil chonarthach a cuireadh i gcrích sular tharla an teagmhas ba chúis le bás paisinéara nó le díobháil phearsanta a bhain do phaisinéir nó ba chúis le caillteanas bagáiste nó le damáiste a bhain do bhagáiste an phaisinéara agus a airbheartóidh faoiseamh a thabhairt d'aon duine atá faoi dhliteanas faoin gCoinbhinsiún seo ó dhliteanas as an bpaisinéir nó teorainn níos ísle ar dhliteanas a fhorordú ná an teorainn a shocraítear sa Choinbhinsiún seo, ach amháin mar a fhoráiltear i mír 4 d'Airteagal 8, agus maidir le haon fhoráil den sórt sin a airbheartóidh an dualgas cruthúnais atá ar an iompróir nó ar an iompróir feidhmiúil a aistriú, nó a mbeidh d'éifeacht aici go dteorannófaí na roghanna atá sonraithe i mír 1 nó i mír 2 d'Airteagal 17, beidh an fhoráil sin ar neamhní, ach ní dhéanfaidh neamhniú na forála sin an conradh iompair a neamhniú agus leanfaidh an conradh sin de bheith faoi réir fhorálacha an Choinbhinsiúin.

Airteagal 20

Damáiste núicléach

Ní thiocfaidh aon dliteanas aníos faoin gCoinbhinsiún seo i gcás ina ndéanfar damáiste ar teagmhas núicléach ba chúis leis:

(a)

má bhíonn oibreoir gléasra núicléach faoi dhliteanas as damáiste den sórt sin faoi Choinbhinsiún Pháras an 29 Iúil 1960 maidir le Dliteanas Tríú Páirtí i Réimse an Fhuinnimh Núicléach arna leasú lena Phrótacal Breise an 28 Eanáir 1964, nó faoi Choinbhinsiún Vín an 21 Bealtaine 1963 maidir le Dliteanas Sibhialta as Damáiste Núicléach, nó faoi aon leasú nó aon Phrótacal lena mbaineann atá i bhfeidhm; nó

(b)

má bhíonn oibreoir gléasra núicléach faoi dhliteanas as damáiste den sórt sin de bhua aon dlí náisiúnta lena rialaítear dliteanas as damáiste den sórt sin, ar choinníoll go mbeidh dlí den sórt sin chomh fabhrach céanna i ngach uile ghné, i leith daoine a bhféadfadh damáiste baint dóibh, le Coinbhinsiún Pháras nó le Coinbhinsiún Vín nó le haon leasú nó le haon Phrótacal lena mbaineann atá i bhfeidhm.

Airteagal 21

Iompar tráchtála ag údaráis phoiblí

Beidh feidhm ag an gCoinbhinsiún seo maidir le hiompar tráchtála a dhéanfaidh Stáit nó Údaráis Phoiblí faoi chonradh iompair de réir bhrí Airteagal 1.

[Airteagail 22 agus 23 de Phrótacal 2002 a ghabhann le Coinbhinsiún na hAithne maidir le Paisinéirí agus a gcuid Bagáiste a Iompar de Mhuir, 1974]

Airteagal 22

Athbhreithniú agus leasú (1)

 

Airteagal 23

Leasú teorainneacha

1.   Gan dochar d'fhorálacha Airteagal 22, ní bheidh feidhm ag an nós imeachta speisialta san Airteagal seo ach chun críocha na teorainneacha a shonraítear i mír 1 d'Airteagal 3, i mír 1 d'Airteagal 4a, i mír 1 d'Airteagal 7 agus in Airteagal 8 den Choinbhinsiún arna choigeartú leis an bPrótacal seo a leasú.

2.   Ar iarraidh a fháil ó leath de na Stáit is Páirtithe sa Phrótacal seo, ar a laghad, ach in aon chás ó líon nach lú ná sé Stát, déanfaidh an tArd-Rúnaí aon togra maidir le teorainneacha a leasú, lena n-áirítear na hasbhaintigh a shonraítear i mír 1 d'Airteagal 3, i mír 1 d'Airteagal 4a, i mír 1 d'Airteagal 7 agus in Airteagal 8 den Choinbhinsiún arna choigeartú leis an bPrótacal seo, a scaipeadh ar gach Comhalta den Eagraíocht agus ar gach Stát is Páirtí.

3.   Tíolacfar chuig Coiste Dlí na hEagraíochta (dá ngairfear ‘an Coiste Dlí’ anseo feasta) aon leasú a bheartófar agus a scaipfear mar atá thuas ar dháta sé mhí ar a laghad tar éis an dáta a scaipeadh é.

4.   Beidh gach Stát is Páirtí sa Choinbhinsiún arna choigeartú leis an bPrótacal seo, bídís ina gComhaltaí den Eagraíocht nó ná bíodh, i dteideal páirt a ghlacadh in imeachtaí an Choiste Dlí maidir le leasuithe a bhreithniú agus a ghlacadh.

5.   Glacfar leasuithe trí thromlach dhá thrian de na Stáit is Páirtithe sa Choinbhinsiún arna choigeartú leis an bPrótacal seo a bheidh i láthair agus a chaithfidh vóta sa Choiste Dlí a mhéadófar mar a fhoráiltear i mír 4, ar choinníoll go mbeidh leath de na Stáit is Páirtithe sa Choinbhinsiún arna choigeartú ag an bPrótacal seo, ar a laghad, i láthair tráth na vótála.

6.   Nuair a ghníomhóidh an Coiste Dlí ar thogra chun na teorainneacha a leasú, cuirfidh sé san áireamh an taithí ar theagmhais agus go háirithe méid an damáiste a eascraíonn de thoradh ar theagmhais, athruithe ar luachanna airgeadaíochta agus an éifeacht a bheidh ag an leasú a bheartófar ar chostas árachais.

7.

(a) Ní fhéadfar aon leasú ar na teorainneacha faoin Airteagal seo a bhreithniú níos túisce ná cúig bliana ón dáta ar osclaíodh an Prótacal seo lena shíniú nó níos túisce ná cúig bliana ón dáta ar tháinig leasú a rinneadh roimhe sin faoin Airteagal seo i bhfeidhm. (b) Ní fhéadfar aon teorainn a mhéadú ar dhóigh a rachaidh thar mhéid a fhreagraíonn don teorainn a leagtar síos sa Choinbhinsiún arna choigeartú leis an bPrótacal seo agus a mhéadófar faoi sé faoin gcéad in aghaidh na bliana a ríomhfar ar bhonn iolraithe ón dáta ar osclaíodh an Prótacal seo lena shíniú. (c) Ní fhéadfar aon teorainn a mhéadú ar dhóigh a rachaidh thar mhéid a fhreagraíonn don teorainn a leagtar síos sa Choinbhinsiún arna choigeartú leis an bPrótacal seo agus a iolraítear faoi thrí.

8.   Tabharfaidh an Eagraíocht fógra do gach Stát is Páirtí maidir le haon leasú a ghlacfar i gcomhréir le mír 5. Measfar go mbeidh glactha leis an leasú ag deireadh tréimhse ocht mí dhéag tar éis an dáta a dtabharfar an fógra, mura dtarlóidh sé laistigh den tréimhse sin nach raibh líon níos lú ná an ceathrú cuid de na Stáit is Páirtithe a bhí ina Stáit is Páirtithe tráth glactha an leasaithe tar éis a chur in iúl don Ard-Rúnaí nár ghlac siad leis an leasú, agus sa chás sin diúltófar an leasú agus ní bheidh aon éifeacht aige.

9.   Tiocfaidh leasú a mheasfar a mbeidh glactha leis i bhfeidhm ocht mí dhéag ón tráth a nglacfar leis i gcomhréir le mír 8.

10.   Beidh gach Stát is Páirtí faoi cheangal ag an leasú, mura séanfaidh siad an Prótacal seo i gcomhréir le mír 1 agus le mír 2 d'Airteagal 21 ar a laghad sé mhí sula dtiocfaidh an leasú i bhfeidhm. Gabhfaidh éifeacht le séanadh den sórt sin nuair a thiocfaidh an leasú i bhfeidhm.

11.   I gcás inar glacadh leasú ach nach bhfuil an tréimhse ocht mí dhéag chun glacadh leis istigh, beidh an Stát a thiocfaidh chun bheith ina Stát is Páirtí i rith na tréimhse sin faoi cheangal ag an leasú má thagann sé i bhfeidhm. Beidh Stát a thiocfaidh chun bheith ina Stát is Páirtí tar éis na tréimhse sin faoi cheangal ag leasú ar glacadh leis i gcomhréir le mír 8. Sna cásanna dá dtagraítear sa mhír seo, beidh an Stát faoi cheangal ag leasú nuair a thiocfaidh an leasú sin i bhfeidhm, nó nuair a thiocfaidh an Prótacal seo i bhfeidhm don Stát sin, más déanaí sin.

Iarscríbhinn a ghabhann le Coinbhinsiún na hAithne

Nótaí Mínithe:

1.	Más mian, féadfaidh ainm Stáit tagairt a áireamh d'údarás poiblí inniúil na tíre ina n-eisítear an Deimhniú.

2.	Má sholáthraíonn níos mó ná foinse amháin méid iomlán an urrúis, ní mór méid gach suime díobh a chur in iúl.

3.	Má sholáthraítear urrús i roinnt foirmeacha, ba cheart iad a liostú.

4.	Ní mór a shonrú san iontráil ‘Ré an Urrúis’ an dáta a mbeidh feidhm le hurrús den sórt sin.

5.	Ní mór a shonrú san iontráil ‘Seoladh’ seoladh an árachóra nó na n-árachóirí agus/nó seoladh an ráthóra nó na ráthóirí agus/nó príomhionad gnó an árachóra nó na n-árachóirí/agus nó an ráthóra nó na ráthóirí. Más iomchuí, sonrófar an t-ionad gnó ina bhfuil an t-árachas nó an t-urrús eile bunaithe.