An margadh inmheánach sa ghás

 

ACHOIMRE AR:

Treoir 2009/73/CE maidir le comhrialacha don mhargadh inmheánach sa ghás nádúrtha

CAD IS AIDHM LEIS AN TREOIR?

• Féachtar léi comhrialacha a thabhairt isteach maidir le gás nádúrtha* a tharchur, a leithdháileadh, a sholáthar agus a stóráil chun rochtain ar an margadh a sholáthar agus iomaíocht chóir agus neamh-idirdhealaitheacha a éascú.
• Baineann sé le gás nádúrtha, gás nádúrtha leachtaithe (GNL), bithghás agus gás ó bhithmhais.

PRÍOMHPHOINTÍ

Rialacha maidir le heagrú na hearnála

Dírítear na rialacha sin ar mhargadh atá iomaíoch, slán agus inbhuanaithe ó thaobh an chomhshaoil de sa ghás nádúrtha a chruthú.

Féadfaidh tíortha AE oibleagáidí seirbhíse poiblí a fhorchur ar chuideachtaí gáis, faoina gcumhdaítear an méid seo a leanas:

• sábháilteacht agus slándáil theicniúil an tsoláthair;
• rialtacht agus cáilíocht na seirbhíse;
• praghas;
• cosaint an chomhshaoil; agus
• eifeachtúlacht fuinnimh.

Ní mór do thíortha AE an méid seo a leanas a áirithiú:

• go mbeidh sé de cheart ag na custaiméirí go léir a soláthraí gáis a roghnú agus an soláthraí a athrú go héasca, le cúnamh óna n–oibreoir, laistigh de 3 seachtaine;
• go bhfaighidh na custaiméirí sonraí ídithe ábhartha.

Tá tíortha AE freagrach as monatóireacht a dhéanamh ar shlándáil an tsoláthair agus go sonrach:

• cothromaíocht idir éileamh agus soláthar ar an margadh;
• soláthairtí atá ar fáil;
• cothabháil na líonraí; agus
• na bearta is gá a dhéanamh i gcás fadhbanna soláthair.

Féadfar comhar réigiúnach nó idirnáisiúnta a chur i bhfeidhm chun slándáil an tsoláthair a áirithiú.

Ní mór do thíortha AE comhtháthú na margaí náisiúnta a áirithiú ar leibhéal réigiúnach amháin nó níos mó, mar chéad chéim i dtreo comhtháthú margaidh inmheánaigh a bheidh léirscaoilte go hiomlán. Ní mór na córais leithlisithe ar “oileáin gháis” iad a chomhtháthú chomh maith. Sa chomhthéacs sin, ní mór do na húdaráis náisiúnta rialála comhoibriú leis an nGníomhaireacht um Chomhar idir Rialálaithe Fuinnimh.

Tarchur, stóráil agus GNL

Díchuachadh* agus trédhearcacht na gcuntas

Ón 3 Márta 2012, bhí ar thíortha AE córais tarchurtha agus oibreoirí córais tarchurtha a dhíchuachadh. Ciallaíonn sé sin nach féidir le cuideachtaí atá gníomhach i dtáirgeadh nó i soláthair gáis nó leictreachais cearta ar bith a fheidhmiú thar oibreoir córais tarchurtha, nó vice versa.

Tá ceart rochtana ag tíortha AE agus ag na húdaráis inniúla ar chuntais na gcuideachtaí gáis nádúrtha ach ní mór dóibh rúndacht faisnéise áirithe a chaomhnú. Ní mó do chuideachtaí gáis nádúrtha cuntais ar leith a choinneáil dá ngníomhaíochtaí ar fad i dtaca le soláthar gáis, amhail tarchur agus dáileadh.

Ainmniú na n–oibreoirí córais tarchurtha

Ní mór cuideachta a dheimhniú ar dtús sula ndéanfar é a ainmniú go hoifigiúil ina hoibreoir córais tarchurtha. Foilsítear liosta d’oibreoirí córais tarchurtha arna n–ainmniú ag tíortha AE in Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh ansin.

Lena chois sin agus, nuair is infheidhme, ní mór do thíortha AE oibreoir córais stórála nó GNL amháin nó níos mó a ainmniú.

Sainchúraimí na n–oibreoirí córais tarchurtha

Tá oibreoirí córais freagrach as an méid seo a leanas:

• córais tarchurtha, saoráidí stórála agus/nó GNL a oibriú, a chothabháil agus a fhorbairt, agus aird chuí á tabhairt ar an gcomhshaol;
• neamh-idirdhealú idir úsáideoirí an chórais a áirithiú;
• faisnéis a sholáthar d’oibreoir córais tarchurtha ar bith eile, d’oibreoir córais stórála ar bith eile, agus d’oibreoir córais GNL ar bith eile agus/nó d’oibreoir córais dáileacháin ar bith chun idirnascadh tharchur agus stóráil an gháis nádúrtha a áirithiú;
• an fhaisnéis atá de dhíth orthu a sholáthar d’úsáideoirí an chórais ionas go mbeidh rochtain acu ar an gcóras.

Ní mór d’oibreoirí córais tarchurtha cumas trasteorann dóthanach a fhorbairt chun an bonneagar tarchurtha Eorpach a chomhtháthú. Gach bliain, ní mór dóibh plean forbartha líonra 10 mbliana a chur faoi bhráid an údaráis rialála ina léirítear an príomhbhonneagar a chaithfear a thógáil nó a chothabháil mar aon leis na hinfheistíochtaí atá le comhlíonadh sna 10 mbliana atá le teacht.

Dáileadh agus soláthar

Ní mór do thíortha AE oibreoirí córais dáileacháin a ainmniú, nó a cheangal ar chuideachtaí ar leo na córais dáileacháin nó atá freagrach astu é sin a dhéanamh.

Tá oibreoirí córais dáileacháin freagrach go príomha as an méid seo a leanas:

• acmhainn fhadtéarmach an chórais a áirithiú i ndáil le dáileadh gáis, oibriú, cothabháil, forbairt agus cosaint an chomhshaoil;
• trédhearcacht a áirithiú maidir le húsáideoirí an chórais;
• faisnéis a sholáthar d’úsáideoirí an chórais;
• caillteanais fuinnimh a chumhdach agus acmhainn chúltaca gáis a chothabháil.

Ní foláir nó go mbeidh an t–oibreoir córais dáileacháin neamhspleách i gcomhthéacs gníomhaíochtaí eile nach mbaineann le dáileadh.

Rochtain ar an gcóras a eagrú

Tá tíortha AE nó na húdaráis rialála inniúla freagrach as córas um rochtain tríú páirtí neamh-idirdhealaitheach ar chórais tarchurtha agus dáileacháin a eagrú bunaithe ar tharaifí foilsithe. Ní mór dóibh a áirithiú go mbeidh rochtain ag custaiméirí incháilithe ar líonraí píblínte réamhtheachtacha. Lena chois sin, ní mór dóibh na coinníollacha maidir le rochtain ar shaoráidí stórála agus ar mhéid an gháis sa phíblíne (stóráil gháis trí chomhbhrú i gcórais tarchurtha agus dáileacháin gáis) a shainiú.

Rialacha breise don mhargadh inmheánach sa ghás nádúrtha

Le Treoir (AE) 2019/692 féachtar le dul i ngleic le baic ar chur chomhlánú an mhargaidh inmheánaigh sa ghás nádúrtha a bhíonn mar thoradh ar neamhchur i bhfeidhm rialacha margaidh AE maidir le línte tarchurtha gáis chuig tíortha neamh-AE agus uathu. Tá sé beartaithe leis na leasuithe arna dtabhairt isteach leis an treoir seo a áirithiú go bhfuil na rialacha is infheidhme maidir le línte tarchurtha gáis lena gceanglaítear dhá thír AE nó níos mó infheidhme chomh maith, laistigh de AE, maidir le línte tarchurtha gáis chuig tíortha neamh-AE agus uathu.

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME NA TREORACH?

Tá feidhm léi ón 3 Meán Fómhair 2009 agus b’éigean dlí a dhéanamh di i dtíortha AE faoin 3 Márta 2011.

Aisghairtear leis an treoir seo Treoir 2003/55/CE ón 3 Márta 2011.

CÚLRA

In dhá theachtaireacht ón gCoimisiún in 2007 maidir le hionchais an mhargaidh inmheánaigh sa ghás agus sa leictreachas agus maidir leis an bhfiosrúchán ar earnálacha an gháis agus an leictreachais leagadh béim ar neamhleorgacht na rialacha agus na mbeart a bhí i bhfeidhm i ndáil leis an margadh inmheánach agus léiríodh iontu go raibh gá le rialacha nua a ghlacadh.

Le haghaidh breis faisnéise, féach:

• Reachtaíocht um margadh (An Coimisiún Eorpach).

PRÍOMHTHÉARMAÍ

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Treoir 2009/73/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 13 Iúil 2009 maidir le comhrialacha don mhargadh inmheánach sa ghás nádúrtha agus lena n–aisghairtear Treoir 2003/55/CE (IO L 211, 14.8.2009, lgh. 94-136)

Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Threoir Uimh. 2009/73/CE a chorprú sa bhuntéacs. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Rialachán (CE) Uimh. 713/2009 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 13 Iúil 2009 lena mbunaítear Gníomhaireacht um Chomhar idir Rialálaithe Fuinnimh (IO L 211, 14.8.2009, lgh. 1-14)

Féach an leagan comhdhlúite.

Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig an gComhairle agus chuig Parlaimint na hEorpa — Na hionchais don mhargadh inmheánach sa ghás agus sa leictreachas (COM(2006) 841 leagan deiridh, 10.1.2007)

Teachtaireacht ón gCoimisiún — Fiosrúchán de bhun Airteagal 17 de Rialachán (CE) Uimh. 1/2003 ar earnálacha an gháis agus an leictreachais san Eoraip (Tuarascáil Deiridh) (COM(2006) 851 leagan deiridh, 10.1.2007)

Nuashonraithe 17.05.2019