This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52022PC0414
Recommendation for a COUNCIL DECISION authorising the opening of negotiations on behalf of the European Union for a Council of Europe convention on artificial intelligence, human rights, democracy and the rule of law
Moladh le haghaidh CINNEADH ÓN gCOMHAIRLE lena n-údaraítear tús a chur le caibidlíocht thar ceann an Aontais Eorpaigh le haghaidh coinbhinsiún de chuid Chomhairle na hEorpa maidir leis an intleacht shaorga, le cearta an duine, leis an daonlathas agus leis an smacht reachta
Moladh le haghaidh CINNEADH ÓN gCOMHAIRLE lena n-údaraítear tús a chur le caibidlíocht thar ceann an Aontais Eorpaigh le haghaidh coinbhinsiún de chuid Chomhairle na hEorpa maidir leis an intleacht shaorga, le cearta an duine, leis an daonlathas agus leis an smacht reachta
COM/2022/414 final
AN COIMISIÚN EORPACH
An Bhruiséil,18.8.2022
COM(2022) 414 final
Moladh le haghaidh
CINNEADH ÓN gCOMHAIRLE
lena n‑údaraítear tús a chur le caibidlíocht thar ceann an Aontais Eorpaigh le haghaidh coinbhinsiún de chuid Chomhairle na hEorpa maidir leis an intleacht shaorga, le cearta an duine, leis an daonlathas agus leis an smacht reachta
MEABHRÁN MÍNIÚCHÁIN
COMHTHÉACS AN TOGRA
Cuireann an intleacht shaorga (IS) deiseanna iontacha ar fáil don tsochaí, don chomhshaol agus don gheilleagar. Ag an am céanna, ag brath ar na himthosca a bhaineann lena cur i bhfeidhm agus lena húsáid shonrach, d’fhéadfadh intleacht shaorga áirithe díobháil ábhartha nó neamhábhartha a dhéanamh agus d’fhéadfadh sí rioscaí a chruthú do leasanna an phobail agus do chearta agus saoirsí bunúsacha daoine aonair. Dá bhrí sin, chun aghaidh a thabhairt ar na dúshláin sin agus chun leas a bhaint as acmhainneacht na hintleachta saorga, tá ríthábhacht le creat dlíthiúil comhleanúnach le haghaidh na hintleachta saorga, creat lena gcosnaítear leasanna poiblí agus cearta bunúsacha den sórt sin, agus muinín agus nuálaíocht á gcothú ag an am céanna.
I mí Aibreáin 2021, mhol an Coimisiún Eorpach rialachán cuimsitheach maidir leis an intleacht shaorga lena ndéanfaí na rialacha maidir le córais intleachta saorga i ngach ceann de 27 mBallstát an Aontais a chomhchuibhiú 1 . Tá Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle i mbun caibidlíochta faoi láthair maidir leis an togra i gcomhréir leis an ngnáthnós imeachta reachtach. Tá eagraíochtaí idirnáisiúnta éagsúla, lena n‑áirítear Comhairle na hEorpa, tar éis dlús a chur lena n‑iarrachtaí sa réimse sin freisin, agus aitheantas á thabhairt acu do chineál trasteorann na hintleachta saorga agus don ghá atá le comhar idirnáisiúnta chun aghaidh a thabhairt ar na dúshláin choiteanna.
I dtreo coinbhinsiúin de chuid Chomhairle na hEorpa maidir leis an intleacht shaorga, le cearta an duine, leis an daonlathas agus leis an smacht reachta
Ar an 11 Meán Fómhair 2019, chinn Coiste Airí Chomhairle na hEorpa Coiste Ad hoc um an Intleacht Shaorga (CAHAI) a bhunú 2 . Ba é an cúram a bhí air scrúdú a dhéanamh ar indéantacht creata dhlíthiúil maidir leis an intleacht shaorga a fhorbairt, a dhearadh agus a chur i bhfeidhm, agus ar na gnéithe a d’fhéadfadh a bheith ann, agus caighdeáin Chomhairle na hEorpa maidir le cearta an duine, leis an daonlathas agus leis an smacht reachta, mar aon le hionstraimí dlí idirnáisiúnta ábhartha atá ann cheana, á gcur san áireamh 3 . Bunaíodh obair CAHAI ar staidéar indéantachta 4 agus ar chomhairliúchán le hilpháirtithe leasmhara a rinneadh in earrach na bliana 2021 5 . An 3 Nollaig 2021, chuir CAHAI a chúram i gcrích, agus chuir sé doiciméad toraidh ar fáil inar sainaithníodh na gnéithe a d’fhéadfadh a bheith i gcreat dlíthiúil den sórt sin 6 . De réir an doiciméid, tá gá le hionstraim dlí ina bhfuil prionsabail bhunúsacha maidir le cosaint dhínit an duine agus an urraim do chearta an duine, don daonlathas, agus don smacht reachta chun córais intleachta saorga a fhorbairt, a dhearadh agus a chur i bhfeidhm. Leis an ionstraim, ba cheart foráil a dhéanamh maidir le modheolaíocht a bhunú le haghaidh aicmiú riosca na gcóras intleachta saorga, modheolaíocht ina mbeidh na catagóirí ‘ísealriosca’, ‘ardriosca’ agus ‘riosca do-ghlactha’. Ba cheart cosc a chur ar fheidhmchláir intleachta saorga a bhfuil rioscaí ‘do-ghlactha’ ag baint leo 7 . Chun claontacht nach bhfuil bonn cirt léi a sheachaint, ba cheart foráil a chur san áireamh maidir le cóir chomhionann agus neamh‑idirdhealú a urramú. Le coimircí dlíthiúla, ba cheart a ráthú ar a laghad an ceart chun leigheas éifeachtach a fháil os comhair údarás náisiúnta, an ceart a bheith ar an eolas faoi chur i bhfeidhm córais intleachta saorga i bpróiseas cinnteoireachta, an ceart chun idirghníomhaíocht le duine a roghnú, agus an ceart chun a bheith ar an eolas go bhfuil ceann acu ag idirghníomhú le córas intleachta saorga. Mar sin féin, saincheisteanna sonracha amhail ionramháil inneachair (‘domhainbhrionnuithe’), ba cheart déileáil leo in ionstraimí earnála eile. Ba cheart breithniú a dhéanamh ar cheanglas maidir le sásraí comhlíonta agus údaráis mhaoirseachta náisiúnta a chur ar bun. D’fhéadfadh samhail mheasúnaithe tionchair an ionstraim dlí a chomhlánú.
Cuireadh comharba ar CAHAI — an Coiste um an Intleacht Shaorga (CAI) — ar bun le haghaidh na tréimhse 2022-2024. De réir téarmaí tagartha CAI 8 , tugtar treoir dó próiseas caibidlíochta idirnáisiúnta a bhunú chun creat dlíthiúil a fhorbairt maidir le forbairt, dearadh agus cur i bhfeidhm na hintleachta saorga. Ba cheart an creat a bheith bunaithe ar chaighdeáin Chomhairle na hEorpa maidir le cearta an duine, leis an daonlathas agus leis an smacht reachta, agus ba cheart é a bheith ina chabhair leis an nuálaíocht. Tá an creat le dréachtú faoin 15 Samhain 2023 agus le cur i gcrích faoin am a gcuirfear deireadh le CAI in 2024. Agus téarmaí tagartha CAI á gcomhlíonadh aige, ba cheart dó a chuid oibre a chomhordú le coistí idir-rialtasacha eile agus le heintitis Chomhairle na hEorpa, ba cheart dó a chuid oibre a bhunú ar fhianaise láidir agus ar phróiseas cuimsitheach comhairliúcháin, lena n‑áirítear le comhpháirtithe idirnáisiúnta agus fornáisiúnta, agus ba cheart doiciméad deiridh CAHAI a chur san áireamh.
An 4-6 Aibreán 2022, thionóil CAI a chéad chruinniú, cruinniú inar toghadh cathaoirleach, leas‑Chathaoirleach agus biúró. An 30 Meitheamh 2022, thug Coiste Airí Chomhairle na hEorpa treoir do CAI ‘dul ar aghaidh go pras le hionstraim de chineál idirdhisciplíneach (‘coinbhinsiún’/‘creat‑choinbhinsiún’) atá ceangailteach ó thaobh dlí de maidir leis an intleacht shaorga bunaithe ar chaighdeáin Chomhairle na hEorpa maidir le cearta an duine, leis an daonlathas agus leis an smacht reachta, í i gcomhréir lena théarmaí tagartha, í dírithe ar chomhphrionsabail ghinearálta, í fabhrach don nuálaíocht, agus í oscailte do rannpháirtíocht Stát nach Ballstáit iad, agus creataí dlíthiúla idirnáisiúnta ábhartha eile atá ann cheana nó iad siúd atá á bhforbairt á gcur san áireamh’ 9 .
Ina dhiaidh sin, scaip Cathaoirleach CAI ‘chéad dréacht’ den choinbhinsiún (chreat‑choinbhinsiún) a bheidh ann amach anseo lena leagtar síos prionsabail bhunúsacha agus rialacha bunúsacha arb é is aidhm dóibh a áirithiú go bhfuil dearadh, forbairt agus cur i bhfeidhm na gcóras intleachta saorga comhsheasmhach le hurraim do chearta an duine, le feidhmiú an daonlathais agus le hurramú an smachta reachta. An coinbhinsiún (creat‑choinbhinsiún) a bheidh ann amach anseo, ní mór é a chur chun feidhme i ndlínsí na bPáirtithe faoi seach. Leis an raon feidhme cumhdaítear soláthraithe poiblí agus príobháideacha agus úsáideoirí córas intleachta saorga araon, ach déantar córais intleachta saorga a bhaineann le cosaint náisiúnta a eisiamh. Sa chéad dréacht moltar na forálacha seo a leanas a bheith ann:
·cuspóir agus raon feidhme an choinbhinsiúin (creat‑choinbhinsiún);
·sainmhínithe ar chóras intleachta saorga, saolré, soláthraí, úsáideoir agus ‘ábhar intleachta saorga’;
·prionsabail bhunúsacha áirithe, lena n‑áirítear coimircí nóis imeachta agus cearta le haghaidh ábhair intleachta saorga a mbeadh feidhm acu maidir le gach córas intleachta saorga, gan beann ar a leibhéal riosca;
·bearta breise le haghaidh na hearnála poiblí chomh maith le córais intleachta saorga lena mbaineann leibhéil riosca ‘do-ghlactha’ agus ‘suntasacha’ arna sainaithint ar bhonn modheolaíocht um measúnú ar riosca agus ar thionchar (í le leagan amach níos déanaí in iarscríbhinn a ghabhann leis an gcoinbhinsiún);
·obair leantach agus sásra comhair idir na páirtithe;
·forálacha críochnaitheacha, lena n‑áirítear an fhéidearthacht do Bhallstáit an Aontais dlí an Aontais a chur i bhfeidhm ina gcaidreamh frithpháirteach le haghaidh ábhair a chumhdaítear leis an gcoinbhinsiún agus an fhéidearthacht don Aontas aontú leis an gcoinbhinsiún.
Pléifear an chéad dréacht ag seisiúin iomlánacha CAI in Strasbourg atáthar a bheartú le haghaidh an 21‑23 Meán Fómhair agus don 23-25 Samhain 2022. Tá ceithre chruinniú beartaithe freisin in 2023 agus cruinniú amháin in 2024.
•Forais agus cuspóirí an togra
Cuirtear an moladh seo le haghaidh cinnidh faoi bhráid na Comhairle de bhun Airteagal 218 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE). Leis an gcinneadh sin, d’údarófaí tús a chur le caibidlíocht thar ceann an Aontais le haghaidh coinbhinsiúin de chuid Chomhairle na hEorpa amach anseo maidir leis an intleacht shaorga, le cearta an duine, leis an daonlathas agus leis an smacht reachta, chun treoracha caibidlíochta a ghlacadh agus chun an Coimisiún a ainmniú mar idirbheartaí an Aontais.
Le hAirteagal 3(2) CFAE, déantar foráil go bhfuil inniúlacht neamheisiach ag an Aontas ‘i gcomhaontú idirnáisiúnta a thabhairt i gcrích... a mhéid a d’fhéadfaí difear a dhéanamh do chomhrialacha nó a d’fhéadfaí athrú a dhéanamh ar a raon feidhme le tabhairt i gcrích an chomhaontaithe sin.’ Le comhaontú idirnáisiúnta, d’fhéadfaí difear a dhéanamh do chomhrialacha nó d’fhéadfaí athrú a dhéanamh ar a raon feidhme i gcás ina bhfuil forluí idir an réimse a chumhdaítear leis an gcomhaontú nó i gcás ina gcomhaontaítear an réimse le dlí an Aontais 10 .
I ndáil leis an méid sin, le dlí an Aontais déantar foráil maidir le sraith chuimsitheach comhrialacha an mhargaidh aonair le haghaidh táirgí 11 agus seirbhísí 12 ar féidir córais intleachta saorga a úsáid lena n‑aghaidh. Thairis sin, ach córais áirithe intleachta saorga a fhorbairt agus a úsáid, d’fhéadfaí difear a dhéanamh d’fheidhmiú na gceart bunúsach atá cumhdaithe i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais 13 agus i reachtaíocht thánaisteach de chuid an Aontais, lena n‑áirítear an ceart chun iomláine coirp agus meabhrach 14 , cosaint sonraí pearsanta 15 , príobháideachas 16 , neamh‑idirdhealú 17 , an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh agus faisnéis a fháil 18 , toimhde na neamhchiontachta 19 , triail chothrom, agus leigheas éifeachtach 20 . D’fhéadfadh forbairt agus úsáid den sórt sin difear a dhéanamh freisin do na luachanna ar a bhfuil an tAontas bunaithe, lena n‑áirítear dínit an duine, an daonlathas agus an smacht reachta 21 .
Ina theannta sin, chun measúnú a dhéanamh ar cé acu atá nó nach bhfuil réimse cumhdaithe den chuid is mó faoi dhlí an Aontais, ní mór aird a thabhairt ní hamháin ar dhlí an Aontais mar atá sé faoi láthair sa réimse lena mbaineann, ach ar an bhforbairt a dhéanfar air amach anseo freisin, a mhéid is féidir sin a thuar tráth na hanailíse sin 22 . An réimse a chumhdaítear leis an gcoinbhinsiún de chuid Chomhairle na hEorpa a bheidh ann amach anseo maidir leis an intleacht shaorga, tá ábharthacht dhíreach ag baint leis maidir le forbairtí intuartha den sórt sin amach anseo, agus an togra ón gCoimisiún le haghaidh rialachán maidir leis an intleacht shaorga (‘an gníomh um an intleacht shaorga’) 23 á chur san áireamh, togra a cuireadh i láthair i mí Aibreáin 2021 agus ar a bhfuil caibidlíocht á déanamh faoi láthair ag Parlaimint na hEorpa agus ag an gComhairle.
Caibidlíocht le haghaidh an choinbhinsiúin (chreat‑choinbhinsiúin) de chuid Chomhairle na hEorpa a bheidh ann amach anseo maidir leis an intleacht shaorga, tá ábharthacht dhíreach ag baint léi maidir le hábhair a bhaineann le hinniúlacht an Aontais agus tá forluí an‑suntasach idir an chéad dréacht den choinbhinsiún agus an gníomh um an intleacht shaorga atáthar a bheartú i dtéarmaí a raoin feidhme, a gcineáil agus a n‑ábhair. I bhfianaise an mhéid sin, tá sé tábhachtach go ndéanfar an chaibidlíocht thar ceann an Aontais ar bhealach lena n‑áiritheofar nach mbainfear an bonn de chomhsheasmhacht agus d’aonfhoirmeacht rialacha an Aontais maidir leis an intleacht shaorga ná d’fheidhmiú cuí an chórais a bhunaíonn siad agus go mbeidh an coinbhinsiún de chuid Chomhairle na hEorpa a bheidh ann amach anseo go hiomlán comhsheasmhach le dlí an Aontais atá ann cheana agus a bheidh ann amach anseo sa réimse sin.
•Comhsheasmhacht le forálacha beartais atá sa réimse beartais cheana
An 21 Aibreán 2021, mhol an Coimisiún rialachán lena leagtar síos rialacha comhchuibhithe maidir le córais intleachta saorga a chur ar an margadh, a chur i mbun seirbhíse agus a úsáid san Aontas. Is iad an dá chuspóir atá ag an togra margadh aonair a chruthú chun forbairt na hintleachta saorga agus an glacadh atá léi a chur chun cinn, agus aghaidh á tabhairt ag an am céanna ar rioscaí don tsábháilteacht, don tsláinte agus do chearta bunúsacha. Is de chineál cothrománach é an togra, togra is infheidhme maidir le soláthraithe agus le húsáideoirí córas intleachta saorga, gan beann ar iad a bheith ina n‑eintitis phoiblí nó phríobháideacha. Córais intleachta saorga a fhorbraítear nó a úsáidtear chun críocha míleata go heisiach, déantar iad a eisiamh ón raon feidhme.
Leis an togra, leagtar síos ceanglais agus oibleagáidí comhréireacha atá teoranta don íosmhéid is gá chun aghaidh a thabhairt ar rioscaí don tsláinte, don tsábháilteacht agus do chearta bunúsacha, gan bac a chur ar fhorbairt theicneolaíoch na hintleachta saorga ná méadú díréireach a dhéanamh ar ualaí airgeadais agus riaracháin ar oibreoirí. Chun na críche sin, sa togra leantar cur chuige rioscabhunaithe lena n‑aicmítear córais intleachta saorga i gcatagóirí éagsúla, eadhon ‘riosca do-ghlactha’, ‘ardriosca’, ‘riosca trédhearcachta’, agus ‘ísealriosca’ nó ‘mionriosca’.
·Táthar ag beartú toirmeasc a chur ar chórais intleachta saorga a mheastar nach luíonn siad le luachanna an Aontais agus atá ina mbagairt shoiléir ar shábháilteacht, ar shlí bheatha nó ar chearta daoine, córais lena mbaineann ‘riosca do-ghlactha’ (e.g. scóráil shóisialta ag údaráis phoiblí, cleachtais chúblála díobhálacha intleachta saorga, cian‑sainaithint bhithmhéadrach fíor-ama chun críocha fhorfheidhmiú an dlí i spásanna a bhfuil rochtain ag an bpobal orthu, faoi réir roinnt eisceachtaí teoranta).
·Ní mór seiceálacha comhréireachta a dhéanamh ar chórais intleachta saorga ‘ardriosca’ lena mbaineann rioscaí suntasacha don tsláinte, don tsábháilteacht nó do chearta bunúsacha agus ní mór dóibh ceanglais éigeantacha áirithe a chomhlíonadh (e.g. i ndáil le bainistiú riosca, cáilíocht sonraí, doiciméadacht, trédhearcacht, formhaoirseacht dhaonna, cruinneas, cibearshlándáil) sular féidir na córais sin a chur ar an margadh nó a úsáid san Aontas. Cuirtear oibleagáidí faireacháin agus maoirseachta comhréireacha agus éifeachtacha ar sholáthraithe agus ar úsáideoirí freisin, agus sainítear go soiléir na róil agus na freagrachtaí atá orthu ar fud an tslabhra luacha gan difear a dhéanamh d’oibleagáidí eile faoi reachtaíocht earnála.
·Maidir le córais intleachta saorga lena mbaineann ‘riosca trédhearcachta’, ba cheart daoine a chur ar an eolas nuair a bhíonn siad ag idirghníomhú le córais den sórt sin nó nuair a bhíonn siad neamhchosanta orthu (e.g. botaí comhrá, córais um aithint mothúchán nó um chatagóiriú bithmhéadrach, domhainbhrionnuithe).
·Gach córas eile lena mbaineann ‘mionriosca’ nó ‘ísealriosca’ don tsláinte, don tsábháilteacht agus do chearta bunúsacha, ceadaítear iad gan a thuilleadh srianta, ach is féidir le soláthraithe cóid iompair dheonacha a chomhlíonadh.
Tá an togra á phlé ag an gComhairle agus ag Parlaimint na hEorpa i gcomhréir leis an ngnáthnós imeachta reachtach.
Leis an gcaibidlíocht faoin gcoinbhinsiún de chuid Chomhairle na hEorpa a bheidh ann amach anseo maidir leis an intleacht shaorga, le cearta an duine, leis an daonlathas agus leis an smacht reachta, ba cheart a áirithiú go mbeidh na forálacha a comhaontaíodh i gcomhréir le dlí an Aontais agus le hoibleagáidí na mBallstát faoi, agus aird á tabhairt ar an bhforbairt a dhéanfar uirthi amach anseo agus ar an ngníomh um an intleacht shaorga atáthar a bheartú. Beidh sé riachtanach freisin a áirithiú go mbeidh clásal dícheangail sa choinbhinsiún de chuid Chomhairle na hEorpa, ar clásal é lena gceadófar do Bhallstáit an Aontais a bheidh ina bPáirtithe sa choinbhinsiún an caidreamh eatarthu féin a rialáil ar bhonn dhlí an Aontais. An gníomh um an intleacht shaorga atáthar a bheartú, de réir mar a fhorbraítear é sa nós imeachta reachtach agus sa chaibidlíocht a rinne na comhreachtóirí agus ar deireadh ina fhoirm dheiridh (glactha), ba cheart é a chaomhnú i measc Bhallstáit an Aontais. Ba cheart an tAontas Eorpach a bheith in ann aontú leis an gcoinbhinsiún freisin mar pháirtí.
•Comhsheasmhacht le beartais eile de chuid an Aontais
Tá ábharthacht ag an moladh maidir le tionscnaimh eile de chuid an Choimisiúin atá ar siúl nó atá beartaithe agus arb é is aidhm dóibh aghaidh a thabhairt ar fhadhbanna a bhaineann le córais intleachta saorga a fhorbairt nó a úsáid, fadhbanna a shainaithnítear sa Pháipéar Bán maidir leis an Intleacht Shaorga 24 . Ar na tionscnaimh eile sin, tá athbhreithniú ar reachtaíocht earnála táirgí (e.g. an Treoir maidir le hInnealra 25 , an Treoir maidir le Sábháilteacht Ghinearálta Táirgí) 26 agus tionscnaimh atá ar na bacáin lena dtugtar aghaidh ar shaincheisteanna dliteanais a bhaineann le teicneolaíochtaí nua, lena n‑áirítear córais intleachta saorga.
Tá an moladh comhsheasmhach freisin le straitéis dhigiteach fhoriomlán an Choimisiúin atá dírithe ar theicneolaíocht a chur chun cinn a fhóireann do dhaoine, ceann de na trí phríomhchuspóir san fhís bheartais a leagtar amach sa Teachtaireacht ‘Shaping Europe’s Digital Future’ [Todhchaí dhigiteach na hEorpa a mhúnlú] 27 . Is é is aidhm dó a áirithiú go bhforbrófar an intleacht shaorga ar bhealaí ina dtugtar urraim do chearta an duine agus lena dtuilltear muinín na ndaoine, rud a fhágann go mbeidh an Eoraip oiriúnach don ré dhigiteach agus go ndéanfar an ‘Deacáid Dhigiteach’ de na deich mbliana amach romhainn 28 .
Leis an moladh atáthar a bheartú, neartaítear go suntasach ról an Aontais maidir le noirm agus le caighdeáin dhomhanda a mhúnlú agus maidir le hintleacht shaorga iontaofa a chur chun cinn atá comhsheasmhach le luachanna agus le leasanna an Aontais. Cuireann sé bonn cumhachtach faoin Aontas chun taidhleoireacht dhigiteach an Aontais 29 a neartú agus chun caibidlíocht a dhéanamh le tíortha Eorpacha eile agus le tíortha neamh‑Eorpacha ar an gcéad chomhaontú idirnáisiúnta maidir leis an intleacht shaorga atá ceangailteach ó thaobh dlí, bunaithe ar luachanna agus ar phrionsabail chomhroinnte.
2;BUNÚS DLÍ, COIMHDEACHT AGUS COMHRÉIREACHT
•Bunús dlí
Le hAirteagal 218(3) den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE), déantar foráil go gcuirfidh an Coimisiún moltaí faoi bhráid na Comhairle, agus, ar a dhéanamh sin dó, go nglacfaidh an Chomhairle cinneadh lena n‑údarófar an chaibidlíocht a thosú agus go n‑ainmneoidh sí idirbheartaí an Aontais. De réir Airteagal 218(4) den CFAE, féadfaidh an Chomhairle treoracha a dhíriú chuig an idirbheartaí.
•Coimhdeacht (i gcás inniúlacht neamheisiach)
Leis an ngníomh um an intleacht saorga atáthar a bheartú, leagtar síos rialacha comhchuibhithe maidir le córais intleachta saorga san Aontas, rud a chuireann cosc ar na Ballstáit srianta breise a fhorchur, mura rud é go n‑údaraítear sin go sainráite leis an nGníomh. Faoi hAirteagal 3(2) den CFAE, déantar foráil go bhfuil inniúlacht neamheisiach ag an Aontas ‘i gcomhaontuithe idirnáisiúnta a thabhairt i gcrích... a mhéid a d’fhéadfaí difear a dhéanamh do chomhrialacha nó a d’fhéadfaí athrú a dhéanamh ar a raon feidhme leis na comhaontuithe sin. Dá bhrí sin, maidir le gach ábhar a bhaineann le córais intleachta saorga a dhearadh, a fhorbairt agus a chur i bhfeidhm, arb ábhair iad a chumhdaítear den chuid is mó i ndlí an Aontais nó atá le cumhdach tar éis na forbartha is féidir a thuar ar dhlí an Aontais amach anseo agus go háirithe an gníomh um an intleacht shaorga atáthar a bheartú, ba cheart inniúlacht a bheith ag an Aontas caibidlíocht a dhéanamh ar an gcoinbhinsiún de chuid Chomhairle na hEorpa maidir leis an intleacht shaorga a bheidh ann amach anseo.
•Comhréireacht
Ní théann an tionscnamh seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí beartais atá i gceist a ghnóthú.
•An rogha ionstraime
Moladh le haghaidh cinneadh ón gComhairle is ea rogha na hionstraime, mar a leagtar síos in Airteagal 218(3) agus (4) CFAE.
3;TORTHAÍ Ó MHEASTÓIREACHTAÍ EX POST, Ó CHOMHAIRLIÚCHÁIN LEIS NA PÁIRTITHE LEASMHARA AGUS Ó MHEASÚNUITHE TIONCHAIR
•Meastóireachtaí ex post/seiceálacha oiriúnachta ar an reachtaíocht atá ann cheana
Neamhbhainteach
•Comhairliúcháin leis na páirtithe leasmhara
Neamhbhainteach
•Bailiú agus úsáid saineolais
Chuir an Coimisiún san áireamh tuairimí a chuir saineolaithe ó na Ballstáit in iúl sa phlé sa mheitheal ábhartha de chuid na Comhairle chun ullmhú don chaibidlíocht.
•Measúnú tionchair
Neamhbhainteach
•Oiriúnacht rialála agus simpliú
Neamhbhainteach
•Cearta bunúsacha
Leis an ngníomh um an intleacht shaorga atáthar a bheartú agus leis an gcoinbhinsiún de chuid Chomhairle na hEorpa atá á meas araon, féachtar le rioscaí a íoslaghdú agus le hardleibhéal cosanta a áirithiú do chearta bunúsacha ar a bhféadfaí, in imthosca áirithe, tionchar diúltach a imirt de dheasca fhorbairt agus úsáid na hintleachta saorga, agus aitheantas á thabhairt ag an am céanna d’acmhainneacht na hintleachta saorga feidhmiú na gceart sin sa timpeallacht dhigiteach a chosaint agus a éascú agus dea-bhail shochaíoch agus chomhshaoil agus dul chun cinn teicneolaíoch a fheabhsú.
4.IMPLEACHTAÍ BUISÉADACHA
Ní mheastar go mbeidh aon impleacht bhuiséadach ar bhuiséad an Aontais.
5.EILIMINTÍ EILE
•Pleananna cur chun feidhme, agus socruithe faireacháin, meastóireachta agus tuairiscithe
Táthar ag súil go mairfidh an próiseas caibidlíochta go dtí 2024, agus ina dhiaidh sin féadfar an coinbhinsiún a shíniú agus a thabhairt i gcrích.
Moladh le haghaidh
CINNEADH ÓN gCOMHAIRLE
lena n‑údaraítear tús a chur le caibidlíocht thar ceann an Aontais Eorpaigh le haghaidh coinbhinsiún de chuid Chomhairle na hEorpa maidir leis an intleacht shaorga, le cearta an duine, leis an daonlathas agus leis an smacht reachta
TÁ COMHAIRLE AN AONTAIS EORPAIGH,
Ag féachaint don Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh, agus go háirithe Airteagail 218(3) agus (4) de,
Ag féachaint don mholadh ón gCoimisiún Eorpach,
De bharr an mhéid seo a leanas:
(1)In 2021, bhunaigh Coiste Airí Chomhairle na hEorpa Coiste um an Intleacht Shaorga (CAI) le haghaidh na tréimhse 2022-2024, coiste ar ar cuireadh de chúram próiseas caibidlíochta idirnáisiúnta a bhunú chun creat dlíthiúil a fhorbairt maidir leis an intleacht shaorga a fhorbairt, a dhearadh agus a chur i bhfeidhm, é bunaithe ar chaighdeáin Chomhairle na hEorpa maidir le cearta an duine, leis an daonlathas agus leis an smacht reachta, agus é fabhrach don nuálaíocht 30 .
(2)An 30 Meitheamh 2022, thug Coiste Airí Chomhairle na hEorpa treoir don Choiste um an Intleacht Shaorga ‘dul ar aghaidh go pras le hionstraim de chineál idirdhisciplíneach (‘coinbhinsiún’/‘creat‑choinbhinsiún’) atá ceangailteach ó thaobh dlí de maidir leis an intleacht shaorga bunaithe ar chaighdeáin Chomhairle na hEorpa maidir le cearta an duine, leis an daonlathas agus leis an smacht reachta, í i gcomhréir lena théarmaí tagartha, í dírithe ar chomhphrionsabail ghinearálta, í fabhrach don nuálaíocht, agus í oscailte do rannpháirtíocht Stát nach Ballstáit iad, agus creataí dlíthiúla idirnáisiúnta ábhartha eile atá ann cheana nó iad siúd atá á bhforbairt á gcur san áireamh 31 .
(3)Ina dhiaidh sin, mhol Cathaoirleach an Choiste um an Intleacht Shaorga chéad dréacht den choinbhinsiún (chreat‑choinbhinsiún) a mbeadh feidhm aige maidir le córais intleachta saorga a dhearadh, fhorbairt agus a chur i bhfeidhm. Áirítear an méid seo a leanas sa chéad dréacht: forálacha maidir le cuspóir agus sprioc, raon feidhme, sainmhínithe, prionsabail bhunúsacha lena n‑áirítear coimircí nóis imeachta agus cearta is infheidhme maidir le gach córas intleachta saorga gan beann ar a leibhéal riosca, bearta breise le haghaidh córais intleachta saorga san earnáil phoiblí agus le haghaidh córais intleachta saorga a bhfuil leibhéil riosca atá ‘do-ghlactha’ agus ‘suntasach’ ag baint leo, sásra leantach agus comhair; forálacha críochnaitheacha, lena n‑áirítear an fhéidearthacht go n‑aontóidh an tAontas leis an gcoinbhinsiún; agus aguisín, atá á fhorbairt, maidir le modheolaíocht le haghaidh measúnú riosca agus tionchair ar chórais intleachta saorga.
(4)Ghlac an tAontas comhrialacha ar a mbeidh tionchar ag na gnéithe atáthar a mheas le haghaidh an choinbhinsiúin de chuid Chomhairle na hEorpa. Áirítear leis sin go háirithe sraith chuimsitheach rialacha i réimse an mhargaidh aonair le haghaidh táirgí 32 agus seirbhísí 33 ar féidir córais intleachta saorga a úsáid ina leith, chomh maith le rialacha maidir le cosaint na gceart bunúsach a chumhdaítear i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh 34 agus a chuirtear chun feidhme i reachtaíocht thánaisteach an Aontais 35 , i bhfianaise gur dócha go ndéanfaidh forbairt agus úsáid córas intleachta saorga áirithe dochar do na cearta sin in imthosca áirithe.
(5)Thairis sin, an 21 Aibreán 2021, thíolaic an Coimisiún togra reachtach le haghaidh rialachán lena leagtar síos rialacha comhchuibhithe maidir leis an intleacht shaorga 36 , rialachán ar a bhfuil caibidlíocht á déanamh faoi láthair ag Parlaimint na hEorpa agus ag an gComhairle. Tá forluí mór idir an coinbhinsiún de chuid Chomhairle na hEorpa atá beartaithe agus an togra reachtach ó thaobh a raoin feidhme de, ós rud é go bhfuil sé d’aidhm ag an dá ionstraim rialacha a leagan síos is infheidhme maidir le córais intleachta saorga a dhearadh, a fhorbairt agus a chur i bhfeidhm, córais arb eintitis phoiblí nó phríobháideacha a chuireann ar fáil iad nó a úsáideann iad.
(6)Dá bhrí sin, le tabhairt i gcrích an choinbhinsiúin de chuid Chomhairle na hEorpa atá á mheas d’fhéadfaí difear a dhéanamh do chomhrialacha an Aontais atá ann cheana agus a bheidh ann amach anseo nó d’fhéadfaí athrú a dhéanamh ar a raon feidhme de réir bhrí Airteagal 3(2) den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh.
(7)Chun sláine dhlí an Aontais a chosaint agus chun a áirithiú go leanfaidh rialacha an dlí idirnáisiúnta agus dhlí an Aontais de bheith comhsheasmhach, is gá an Coimisiún a údarú chun caibidlíocht a dhéanamh thar ceann an Aontais ar choinbhinsiún de chuid Chomhairle na hEorpa maidir leis an intleacht shaorga, le cearta an duine, leis an daonlathas agus leis an smacht reachta.
(8)Chuathas i gcomhairle leis an Maoirseoir Eorpach ar Chosaint Sonraí i gcomhréir le hAirteagal 42(1) de Rialachán (AE) 2018/1725 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus thug sé tuairim an …
TAR ÉIS AN CINNEADH SEO A GHLACADH:
Airteagal 1
Leis seo údaraítear don Choimisiún caibidlíocht a dhéanamh, thar ceann an Aontais, ar choinbhinsiún (chreat‑choinbhinsiún) Chomhairle na hEorpa maidir leis an intleacht shaorga, le cearta an duine, leis an daonlathas agus leis an smacht reachta.
Airteagal 2
Leagtar amach na treoracha caibidlíochta san Iarscríbhinn.
Airteagal 3
Déanfar an chaibidlíocht i gcomhairle le [ainm an choiste speisialta
le cur isteach ag an gComhairle].
Airteagal 4
Dírítear an Cinneadh seo chuig an gCoimisiúin.
Arna dhéanamh sa Bhruiséil
Thar ceann na Comhairle
An tUachtarán
AN COIMISIÚN EORPACH
An Bhruiséil,18.8.2022
COM(2022) 414 final
IARSCRÍBHINN
a ghabhann leis an
MOLADH LE HAGHAIDH CINNEADH ÓN GCOMHAIRLE
lena n‑údaraítear tús a chur le caibidlíocht thar ceann an Aontais Eorpaigh le haghaidh coinbhinsiún de chuid Chomhairle na hEorpa maidir leis an intleacht shaorga, le cearta an duine, leis an daonlathas agus leis an smacht reachta
IARSCRÍBHINN
lena n‑údaraítear tús a chur le caibidlíocht thar ceann an Aontais Eorpaigh ar choinbhinsiún de chuid Chomhairle na hEorpa maidir leis an intleacht shaorga, le cearta an duine, leis an daonlathas agus leis an smacht reachta
Maidir leis an bpróiseas caibidlíochta, ba cheart é a bheith mar aidhm ag an Aontas an méid seo a leanas a bhaint amach:
(1)Go bhfuil an próiseas caibidlíochta oscailte, cuimsitheach agus trédhearcach, agus go bhfuil sé bunaithe ar fhianaise láidir de mheon macánta.
(2)Tá an próiseas caibidlíochta bunaithe ar phróiseas cuimsitheach comhairliúcháin lena gcumasaítear rannpháirtíocht fhiúntach le haghaidh na bpáirtithe leasmhara uile, lena n‑áirítear an tsochaí shibhialta, an earnáil phríobháideach, an saol acadúil, eagraíochtaí neamhrialtasacha, eagraíochtaí um chaighdeánú agus gníomhaithe ábhartha eile a bhfuil saineolas acu maidir le dearadh, forbairt agus cur i bhfeidhm na gcóras intleachta saorga a rialáil.
(3)Go ndéantar an t‑ionchur a fhaightear ó gach Comhpháirtí caibidlíochta a mheas ar bhonn comhionann chun próiseas cuimsitheach a áirithiú.
(4)Tá an próiseas caibidlíochta bunaithe ar chlár oibre atá éifeachtach agus réalaíoch chun an coinbhinsiún (creat‑choinbhinsiún) a fhorbairt.
Maidir le cuspóirí ginearálta na caibidlíochta, ba cheart é a bheith mar aidhm ag an Aontas an méid seo a leanas a bhaint amach:
(5)Tá an coinbhinsiún comhoiriúnach le dlí mhargadh aonair an Aontais agus le réimsí eile de dhlí an Aontais, lena n‑áirítear prionsabail ghinearálta dhlí an Aontais agus na cearta agus na saoirsí bunúsacha mar a chumhdaítear iad i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh agus a chuirtear chun feidhme trí reachtaíocht thánaisteach an Aontais.
(6)Tá an coinbhinsiún comhoiriúnach leis an ngníomh um an intleacht shaorga atáthar a bheartú (an gníomh um an intleacht shaorga) 1 , agus forbairtí sa phróiseas reachtach amach anseo á gcur san áireamh.
(7)Feidhmíonn an coinbhinsiún mar chreat rialála éifeachtach agus slán i bhfad na haimsire le haghaidh na hintleachta saorga d’fhonn ardleibhéal cosanta do chearta an duine agus caomhnú luachanna Eorpacha a áirithiú, agus ag an am céanna nuálaíocht a chothú, agus méadú a dhéanamh ar dheimhneacht dhlíthiúil agus ar mhuinín; sa choinbhinsiún aithnítear freisin na tairbhí a d’fhéadfadh a bheith leis an intleacht shaorga do leasanna tábhachtacha an phobail, lena n‑áirítear chun feidhmiú chearta an duine sa timpeallacht dhigiteach a chosaint agus chun é a éascú, chun folláine agus sláinte na sochaí agus an chomhshaoil a fheabhsú agus chun dul chun cinn teicneolaíoch a chur chun cinn.
(8)Leis an gcoinbhinsiún neartaítear an comhar idirnáisiúnta idir an tAontas Eorpach agus tíortha Eorpacha eile agus tíortha neamh‑Eorpacha a bhféadfadh sé go n‑aontóidís leis an gcoinbhinsiún.
(9)Tá an coinbhinsiún comhoiriúnach le hionstraimí reatha Chomhairle na hEorpa, go háirithe leis an gCoinbhinsiún Eorpach um Chearta an Duine agus a Phrótacail, le Coinbhinsiún de chuid Chomhairle na hEorpa Uimh. 108 maidir le daoine aonair a chosaint i ndáil le sonraí pearsanta a phróiseáil go huathoibríoch, arna leasú le Prótacal CETS 223, agus le hionstraimí dlí ábhartha eile de chuid Chomhairle na hEorpa; leis an gcoinbhinsiún seachnaítear go mbeidh dúbailt ann leis na hionstraimí sin agus aon drochthionchar ar a gcur i bhfeidhm nó ar aontachas tíre breise leo; leis an gcoinbhinsiún tugtar aghaidh ar na rioscaí agus ar na dúshláin nua a bhaineann le gnéithe sonracha na gcóras intleachta saorga áirithe chun na cearta atá ann cheana agus atá faoi chosaint faoi na hionstraimí sin a chomhlíonadh agus a fhorfheidhmiú go héifeachtach.
(10)Tá an coinbhinsiún comhoiriúnach le gealltanais an Aontais Eorpaigh i ndáil le comhaontuithe idirnáisiúnta eile a bhfuil sé ina pháirtí iontu, agus seachnaítear go n‑imreofar aon drochthionchar ar a gcur i bhfeidhm éifeachtach; go háirithe, tá an coinbhinsiún i gcomhréir le gealltanais trádála idirnáisiúnta an Aontais agus seachnaítear go mbeidh srianta neamhriachtanacha nó srianta nach bhfuil údar leo ar thrádáil.
Maidir le substaint na caibidlíochta, ba cheart é a bheith mar aidhm ag an Aontas an méid seo a leanas a bhaint amach:
(11)Tá forálacha an choinbhinsiúin comhoiriúnach go hiomlán le dlí mhargadh aonair an Aontais agus le réimsí eile de dhlí an Aontais, lena n‑áirítear prionsabail ghinearálta dhlí an Aontais agus na cearta bunúsacha, mar a chumhdaítear iad i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh agus a chuirtear chun feidhme i reachtaíocht thánaisteach an Aontais.
(12)Tá forálacha an choinbhinsiúin comhoiriúnach go hiomlán leis an ngníomh um an intleacht shaorga atáthar a bheartú, agus forbairtí sa phróiseas reachtach amach anseo á gcur san áireamh.
(13)Le forálacha an choinbhinsiúin, ceadaítear do pháirtithe cosaint níos leithne a thabhairt ná mar a shonraítear sa Choinbhinsiún agus ní bhaintear an bonn, ar bhealach ar bith, ón leibhéal cosanta do chearta agus do shaoirsí bunúsacha agus ó na ráthaíochtaí dá ndéantar foráil i ndlí an Aontais, lena n‑áirítear an prionsabal nach mór do na húdaráis a dhéanann maoirseacht ar chearta bunúsacha a bheith neamhspleách a mhéid is gá sin faoi dhlí an Aontais.
(14)Sa choinbhinsiún leantar de chur chuige rioscabhunaithe agus leagtar síos ann rialacha comhréireacha, éifeachtacha agus soiléire is infheidhme maidir le heintitis phoiblí agus phríobháideacha ar fud shlabhra luacha na hintleachta saorga, arb é is aidhm dóibh íoslaghdú a dhéanamh ar na rioscaí a eascraíonn as córais intleachta saorga áirithe a dhearadh, a fhorbairt agus a chur i bhfeidhm, agus aon ualach nó srian neamhriachtanach agus díréireach ar ghníomhaíochtaí na n‑eintiteas sin nó srian ar an bhforbairt theicneolaíoch á seachaint ag an am céanna; go háirithe, tá raon feidhme agus déine aon idirghabhála rialála cothrom, tá údar cuí leo agus tá siad scálaithe i gcomhréir leis na leibhéil riosca a bhaineann leis na córais intleachta saorga.
(15)Foirmlítear forálacha an choinbhinsiúin, a mhéid is féidir, ar bhealach solúbtha a sheasfaidh an aimsir chun go bhféadfar forbairtí teicneolaíocha, margaidh, sochaíocha agus comhshaoil a bhaineann leis an intleacht shaorga a mheas amach anseo.
(16)Déantar foráil sa choinbhinsiún maidir le rialacha chun córais intleachta saorga a dhearadh, a fhorbairt agus a chur i bhfeidhm, rialacha lena seachnaítear forluí agus lena soláthraítear breisluach fóinteach i gcomparáid le coinbhinsiúin ábhartha idirnáisiúnta nó réigiúnacha eile, go háirithe i réimse na cosanta sonraí; tá na rialacha sin maidir leis an intleacht shaorga comhoiriúnach leis na coinbhinsiúin sin agus le caighdeáin idirnáisiúnta maidir le cearta an duine.
(17)Sa choinbhinsiún tá forálacha le haghaidh cur i bhfeidhm éifeachtach na rialacha is infheidhme maidir le córais intleachta saorga a dhearadh, a fhorbairt agus a chur i bhfeidhm, le sásraí iomchuí ex ante agus ex post comhlíontachta agus rialaithe go háirithe, agus aithnítear ann ról na gcaighdeán, na sásraí deimhniúcháin, na dtríú páirtithe neamhspleácha a bhfuil baint acu le seiceálacha comhlíontachta agus le húdaráis mhaoirseachta inniúla.
(18)Leis an gcoinbhinsiún ceadaítear bearta chun tacú leis an nuálaíocht, lena n‑áirítear córais intleachta saorga a thástáil agus boscaí gainimh rialála a bhunú agus a oibriú chun nuálaíocht intleachta saorga a chothú i dtimpeallacht rialaithe faoi mhaoirseacht na n‑údarás inniúil.
(19)Sa choinbhinsiún cuirtear san áireamh riachtanais speisialta na bhfiontar beag agus meánmhéide (FBManna), ní dhéantar difear díréireach dá n‑iomaíochas agus cuireann sé d’oibleagáid ar na Páirtithe bearta sonracha a dhéanamh chun tacú leo.
(20)Sa choinbhinsiún cuirtear san áireamh leas na n‑údarás forfheidhmithe dlí agus na n‑údarás breithiúnach chun cionta coiriúla a chosc, a imscrúdú, a bhrath agus a ionchúiseamh, lena n‑áirítear maidir le rúndacht agus le sláine na n‑imscrúduithe sin.
(21)Sa choinbhinsiún déantar foráil maidir le maoirseacht éifeachtach ag údaráis inniúla agus maidir le sásraí comhair lena bhféadfar é a chur chun feidhme go héifeachtach.
Maidir le feidhmiú an Choinbhinsiúin, ba cheart é a bheith mar aidhm ag an Aontas an méid seo a leanas a bhaint amach:
(22)Áirítear clásal dícheangail sa choinbhinsiún lena gceadaítear do Bhallstáit an Aontais, ina gcaidreamh frithpháirteach, leanúint de dhlí an Aontais a chur i bhfeidhm in ábhair a chumhdaítear faoi raon feidhme an choinbhinsiúin.
(23)Déantar foráil sa choinbhinsiún maidir le sásra iomchuí chun a áirithiú go gcuirfear chun feidhme é agus tá forálacha críochnaitheacha ann, lena n‑áirítear forálacha maidir le réiteach díospóidí, síniú, daingniú, glacadh, formheas agus aontachas, teacht i bhfeidhm, leasú, fionraí, séanadh agus taiscí agus teangacha a mhúnlaítear nuair is féidir agus is iomchuí de réir forálacha coinbhinsiún ábhartha idirnáisiúnta nó réigiúnacha eile, go háirithe i réimse na coireachta eagraithe nó na cibearchoireachta.
(24)Sa Choinbhinsiún ceadaítear don Aontas Eorpach a bheith ina pháirtí ann.
