(1)

Leis an gclár Custam 2020 a cuireadh ar bun faoi Rialachán (AE) Uimh. 1294/2013 (3) agus faoina cláir ba réamhtheachtaithe, rannchuidíodh go mór le comhar custaim a éascú agus a fheabhsú idir údaráis chustaim, chomh maith le fothú acmhainneachta (acmhainneacht riarachán, an duine agus teicneolaíochta faisnéise (TF). Os de chineál trasteorann go leor de gníomhaíochtaí na n-údarás chustaim, bealach níos éifeachtaí agus níos éifeachtúla chun an comhar sin a fhorbairt dá bhrí sin is ea creat a thairiscint do na Ballstáit inar féidir leis tarlú trí chlár custaim a bhunú ar leibhéal an Aontais, arna chur chun feidhme ag an gCoimisiún. Thairis sin, tá sé léirithe go bhfuil an clár Custam 2020 costéifeachtúil agus go dtugtar fíor-bhreisluach leis do chreataí comhair custaim eile a bhunaítear ar bhonn déthaobhach nó iltaobhach. Mar bhreis air sin, chuidigh an clár Custam 2020 le leasanna airgeadais an Aontais agus na mBallstát a chosaint trí thacú le bailiú éifeachtach dleachtanna custaim. Sa bhreis air sin, tá nósanna imeachta custaim comhchuibhithe tábhachtach chun torthaí coibhéiseacha a bhaint amach maidir le calaois agus sreafaí trasteorann neamhdhleathacha earraí a chosc. Is iomchuí, éifeachtúil agus ar leas an Aontais go leanfar de ghníomhaíochtaí a mhaoiniú i réimse an chomhair custaim trí chlár nua a bhunú, an clár Custam (“an Clár”).

(2)

Le 50 bliain anuas, tá an t-aontas custaim ina cheann de chlocha coirnéal de chuid an Aontais, atá ar cheann de na bloic thrádála is mó ar domhan. Is sampla suntasach é an t-aontas custaim de lánpháirtiú rathúil an Aontais, agus tá sé bunriachtanach le haghaidh dhea-fheidhmiú an mhargaidh inmheánaigh chun leas gnólachtaí agus saoránach araon. Tháinig athruithe móra ar an aontas custaim le linn na tréimhse sin agus tá réimse leathan cúraimí á ndéanamh ag údaráis chustaim ag na teorainneacha. Ag oibriú le chéile, déanann siad a ndícheall chun trádáil dhlisteanach agus chothrom a éascú agus maorlathas a laghdú, ioncam a bhailiú le haghaidh buiséid náisiúnta agus buiséad de chuid an Aontais, agus chun cuidiú leis na saoránaigh a chosaint ar bhagairtí sceimhlitheoireachta, sláinte agus comhshaoil, agus ar bhagairtí eile. Go háirithe, trí chreat bainistithe riosca comhchoiteanna thabhairt isteach ar leibhéal an Aontais agus trí shreafaí airgid a rialú chun dul i ngleic le sciúradh airgid agus maoiniú sceimhlitheoireachta, imríonn na húdaráis chustaim ról tábhachtach sa chomhrac in aghaidh na sceimhlitheoireachta, na coireachta eagraithe agus na hiomaíochta éagóraí. I bhfianaise a sainordaithe leathain, is iad na húdaráis chustaim anois, go héifeachtach, na príomhúdaráis a bhfuil baint acu le rialú earraí ar theorainneacha seachtracha an Aontais. Ní féidir Aontas níos láidre agus níos uaillmhianaí a bhaint amach mura mbeidh na hacmhainní is gá ar fáil. Sa chomhthéacs sin, níor cheart go gcumhdófaí comhar custaim amháin sa chlár Custaim ach freisin ba cheart dó tacaíocht a chur ar fáil don mhisean custaim ina iomláine amhail dá bhforáiltear in Airteagal 3 de Rialachán (AE) Uimh. 952/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4), eadhon maoirseacht ar thrádáil idirnáisiúnta an Aontais, trína ranncuidítear le gnéithe seachtracha an mhargaidh inmheánaigh, an comhbheartas tráchtála agus comhbheartais eile de chuid an Aontais atá ábhartha maidir le trádáil agus le slándáil an tslabhra soláthair a chur chun feidhme.

Dá bhrí sin, le bunús dlí an Rialacháin seo, ba cheart go gcumhdófaí comhar custaim mar a fhorailtear dó in Airteagal 33 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh CFAE), an margadh inmheánach mar a fhorailtear dó in Airteagal 114 CFAE agus an comhbheartas tráchtála mar a fhorailtear dó in Airteagal 207 CFAE.

(3)

Ba cheart don Chlár cúnamh a thabhairt do na Ballstáit agus don Choimisiún trí chreat a chur ar fáil le haghaidh gníomhaíochtaí a bhfuil sé mar aidhm acu tacú leis an aontas custaim agus leis na húdaráis chustaim ag obair le chéile agus ag gníomhú dóibh mar aon ní amháin; rannchuidiú le leasanna airgeadais agus eacnamaíocha an Aontais agus a Bhallstát a chosaint; chun slándáil agus sábháilteacht an Aontais agus na ndaoine atá ina gcónaí ann a áirithiú, agus ar an gcaoi sin rannchuidíú le cosaint tomhaltóirí; chun an tAontas a chosaint ar chleachtais tráchtála éagóracha, aindleathacha, agus ag an am céanna gníomhaíochtaí dlisteanacha gnó a éascú a ; agus chun trádáil dhlisteanach a éascú ionas go bhféadfadh gnólachtaí agus saoránaigh lántairbhe a bhaint as an margadh inmheánach agus as trádáil dhomhanda.

(4)

Réimse dinimiciúil beartais is ea réimse an chustaim, ina bhfuil dúshláin nua, amhail domhandú, patrúin nua i gcalaois agus smuigleáil, agus an digitiú. Leis na dúshláin sin, méadaítear an t-éileamh ar thacaíocht d’údaráis chustaim agus tá gá le réitigh nuálacha. Cuireann siad i bhfios a thuilleadh nach mór an comhar idir na húdaráis chustaim a threisiú.

(5)

Ar mhaithe leis an gcostéifeachtacht a áirithiú, ba cheart don Chlár leas a bhaint as sineirgí a d’fhéadfadh a bheith ann le bearta eile de chuid an Aontais i réimsí gaolmhara, amhail clár “Fiscalis”, atá le bunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear clár “Fiscalis” chun comhar a dhéanamh i réimse an chánachais, an ionstraim le haghaidh tacaíocht airgeadais do threalamh rialaithe custaim, atá le bunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear, mar chuid den Chiste um Bainistiú Comhtháite Teorainneacha, an ionstraim um Threalamh Rialaithe Custaim, clár Frithchalaoise an Aontais, atá le bunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear Clár Frithchalaoise an Aontais Eorpaigh, an ionstraim le haghaidh tacaíocht airgeadais do bhainistiú teorann agus víosaí (BMVI), atá le bunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, an Ciste Slándála Inmheánaí, atá le bunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear an Clár Slándála Inmheánaí, Clár an Mhargaidh Aonair, atá le bunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear Clár don mhargadh inmheánach, d’iomaíochas fiontar, lena n-áirítear fiontair bheaga agus mheánmhéide, don réimse plandaí, ainmhithe, bia agus beatha, agus don staidreamh Eorpach (Clár an Mhargaidh Aonair) agus lena n-aisghairtear Rialacháin (AE) Uimh. 99/2013, (AE) Uimh. 1287/2013, (AE) Uimh. 254/2014, (AE) Uimh. 258/2014, an tSaoráid Téarnamimh agus Athléimneachta arna bhunú le Rialachán (AE) 2021/241 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta (5) agus an Ionstraim um Thacaíocht Theicniúil arna bhunú le Rialachán (AE) 2021/240 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear Ionstraim um Thacaíocht Theicniúil (6).

(6)

Ag léiriú a thábhachtaí atá sé dul i ngleic leis an athrú aeráide i gcomhréir le gealltanais an Aontais chun Comhaontú Pháras (7) a chur chun feidhme, agus leis an ngealltanas do Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe den Chlár Oibre 2030 um Fhorbairt Inbhuanaithe a glacadh an 25 Meán Fómhair 2015, ba cheart do na gníomhaíochtaí faoin Rialachán seo rannchuidiú le sprioc an Aontais 30 %, ar a laghad, de mhéid iomlán bhuiséad an Aontais a chaitheamh ar thacú le cuspóirí aeráide agus le huaillmhian an Aontais 7,5 % den bhuiséad bliantúil an Aontais a chaitheamh ar an mbithéagsúlacht in 2024 agus 10 % in 2026 agus 2027, agus na forluí atá ann cheana idir spriocanna aeráide agus bithéagsúlachta á gcur san áireamh.

(7)

Leagtar síos leis an Rialachán seo imchlúdach airgeadais don Chlár, arb éard a bheidh ann an príomh-mhéid tagartha ,de réir bhrí phointe 17 de Chomhaontú Idirinstitiúideach an 16 Nollaig 2020, idir Parlaimint na hEorpa, Comhairle an Aontais Eorpaigh agus an Coimisiún Eorpach maidir leis an smacht buiséadach, le comhar in ábhair bhuiséadacha agus le bainistíocht fhónta airgeadais, mar aon le hacmhainní dílse nua, lena n-áirítear treochlár i dtreo tabhairt isteach acmhainní dílse nua (8), do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle le linn an nós imeachta bhuiséadaigh bhliantúil. Chun go measfar go mbeidh sé incháilithe do chistiú, ba cheart baint dhíreach a bheith ag aon chaiteachas gan choinne le cuspóirí an Chláir seo. Ba cheart d’imchlúdach airgeadais an Chláir speansais riachtanacha a bhfuil údar cuí leo a chumhdach, ar speansais le haghaidh gníomhaíochtaí lena ndéanfar bainistiú ar an gClár agus meastóireacht ar fheidhmíocht an Chláir iad, ar choinníoll go mbaineann na gníomhaíochtaí sin le cuspóirí ginearálta agus sonracha an Chláir.

(8)

Chun próiseas aontachais agus comhlachais a éascú do thríú tíortha, ba cheart, más rud é go gcomhlíonfaidh siad coinníollacha áirithe, go bhféadfadh tíortha aontacha agus tíortha is iarrthóirí, mar aon le hiarrthóirí ionchasacha agus tíortha arna gcumhdú faoi Bheartas Comharsanachta na hEorpa a bheith in ann a bheith rannpháirteach sa Chlár ar chuntar. D’fhéadfadh tríú tíortha eile a bheith rannpháirteach ann freisin, i gcomhréir leis na coinníollacha a leagtar síos i gcomhaontuithe sonracha idir an tAontas agus na tíortha sin lena gcumhdaítear a rannpháirtíocht in aon chlár de chuid an Aontais.

(9)

Tá feidhm ag Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (9) (“an Rialachán Airgeadais”) maidir leis an gClár seo. Leagtar síos leis an Rialachán Airgeadais rialacha maidir le cur chun feidhme bhuiséad an Aontais, lena n-áirítear na rialacha maidir le deontais, duaiseanna, soláthar bainistíocht indíreach, ionstraimí airgeadais, rathaíochtaí buiséadacha, cúnamh airgeadais agus aisíocaíocht saineolaithe seachtracha.

(10)

Tá feidhm ag rialacha airgeadais cothrománacha arna nglacadh ag Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle ar bhonn Airteagal 322 maidir leis an Rialachán seo. Leagtar síos na rialacha sin sa Rialachán Airgeadais agus cinntear leo go háirithe an nós imeachta maidir leis an mbuiséad a bhunú agus a chur chun feidhme trí dheontais, soláthar, duaiseanna, cur chun feidhme indíreach, agus foráiltear leo do sheiceálacha ar fhreagracht na ngníomhaithe airgeadais. Áirítear freisin leis na rialacha arna nglacadh ar bhonn Airteagal 322 CFAE córas ginearálta coinníollachta chun buiséad an Aontais a chosaint.

(11)

Léiríodh go bhfuil na gníomhaíochtaí a bhí i bhfeidhm faoin gclár Custam 2020 leordhóthanach agus gur cheart, dá bhrí sin, iad a choinneáil. Chun simplíocht agus solúbthacht bhreise a sholáthar agus an Clár á chur i ngníomh agus, ar an dóigh sin, chun gurbh fhearr ab fhéidir a chuspóirí a bhaint amach, níor cheart na gníomhaíochtaí a shainiú ach amháin ó thaobh catagóirí foriomlána de le liosta samplaí léiriúcháin de ghníomhaíochtaí nithiúla. Trí chomhar agus fothú acmhainneachta, ba cheart, leis an gClár, tacaíocht a thabhairt do ghlacadh agus úsáid éifeachtach na nuálaíochta féachaint leis na cumais a fheabhsú a thuilleadh chun príomhthosaíochtaí an chustaim a bhaint amach. Ba cheart gníomhaíochtaí arna maoiniú ag an gClár seo a fhoirceannadh nó a choigeartú chun iad a dhéanamh níos éifeachtaí nó níos ábhartha má chruthaítear nach leor iad tráth ar bith.

(12)

Ní fada go nglacfar an Rialachán maidir leis an Ionstraim um Threalamh Rialaithe Custaim. Chun comhleanúnachas agus comhordú cothrománach a choinneáil idir gach gníomhaíocht chomhair a bhaineann le cúrsaí custaim agus trealamh rialaithe custaim, is iomchuí na gníomhaíochtaí sin a chur chun feidhme faoi aon ghníomh dlí amháin, eadhon an Rialachán seo, agus tacar rialacha amháin ann. Dá bhrí sin, níor cheart tacú ach amháin leis an trealamh incháilithe a cheannach, a chothabháil agus a uasghrádú leis an Ionstraim um Thacaíocht Airgeadais maidir le Trealamh Rialaithe Custaim, agus ba cheart tacú le gach gníomhaíocht ghaolmhar eile sa Chlár seo, amhail gníomhaíochtaí comhair chun riachtanais trealaimh a mheasúnú nó, i gcás inarb iomchuí, oiliúint i ndáil leis an trealamh arna cheannach.

(13)

Tá malartuithe faisnéise custaim agus faisnéise gaolmhaire ríthábhachtach le haghaidh feidhmiú cuí custaim agus téann siad i bhfad thar na malartuithe laistigh den aontas custaim. Dá ndéanfaí córais leictreonacha Eorpacha a oiriúnú chun comhoibriú a chumasú le tríú tíortha nach bhfuil rannpháirteach sa Chlár nó le heagraíochtaí idirnáisiúnta, nó dá ndéanfaí iad a shíneadh chucu, d’fhéadfadh sé go mbeadh sé chun leas an Aontais. Dá bhrí sin, nuair atá údar cuí leis i ngeall ar an leas sin, ba cheart na hoiriúnuithe comhfhreagracha ar na córais leictreonacha Eorpacha, nó na síntí comhfhreagracha orthu, a bheith ina gcostais incháilithe faoin gClár.

(14)

I ngeall ar an tábhacht a bhaineann le domhandú, ba cheart, leis an gClár, leanúint d’fhoráil a dhéanamh le go bhféadfadh saineolaithe seachtracha a bheith rannpháirteach de réir bhrí Airteagal 238 den Rialachán Airgeadais. Ba cheart a áireamh leis na saineolaithe seachtracha sin ionadaithe údarás rialtais den chuid is mó, lena n-áirítear údarás rialtais ó thríú tíortha nach bhfuil rannphairteach sa Chlár, mar aon le lucht acadúil agus ionadaithe ó eagraíochtaí idirnáisiúnta, ó oibreoirí eacnamaíocha nó ón tsochaí shibhialta. Ba cheart roghnú na saineolaithe seachtracha do ghrúpaí saineolaithe a bheith bunaithe ar an gCinneadh ón gCoimisiún an 30 Bealtaine 2016 lena mbunaítear rialacha cothrománacha maidir le cruthú agus oibriú ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin. Ba cheart don Choimisiún saineolaithe seachtracha a bheidh rannpháirteach ina gcáil phearsanta in imeachtaí ad hoc faoin gClár, amhail cruinnithe agus comhdhálacha aonuaire, a roghnú, lena n-áirítear as measc saineolaithe arna moladh ag na tíortha rannpháirteacha. Maidir leis na saineolaithe seachtracha go léir a gceaptar ina gcáil phearsanta agus a gceanglaítear orthu ghníomhú go neamhspleách agus chun leas an phobail, ní mór a áirithiú go mbeidh siad ag gníomhú go neamhchlaonta agus nach féidir coinbhleacht leasa a bheith ann lena bhfreagrachtaí gairmiúla agus gur cheart faisnéis i ndáil le roghnú na saineolaithe seachtracha go léir agus i ndáil lena rannpháirtíocht a bheith ar fáil go poiblí. Ba cheart an cuspóir maidir le hionadaíocht chothrom geallsealbhóirí a áirithiú agus prionsabal an chomhionannais inscne a chur san áireamh agus saineolaithe seachtracha á roghnú.

(15)

I gcomhréir le gealltanas an Choimisiúin chun comhleanúnachas agus simpliú na gclár cistiúcháin a áirithiú, arna leagan amach ina Theachtaireacht an 19 Deireadh Fómhair 2010 dar teideal “Athbhreithniú Bhuiséad AE”, ba cheart acmhainní a chomhroinnt le hionstraimí eile cistiúcháin de chuid an Aontais más ionann na cuspóirí atá á saothrú le gníomhaíochtaí an chláir atá beartaithe agus cuspóirí ionstraimí éagsúla cistiúcháin eile, ar choinnioll nach bhfuil maoiniú dúbailte mar thoradh air. Leis na gníomhaíochtaí a dhéanfar faoin gClár seo, ba cheart comhleanúnachas ó thaobh úsáid acmhainní an Aontais de a áirithiú chun tacú leis an aontas custaim agus le húdaráis chustaim.

(16)

Meastar go n-úsáidfear an chuid is mó den bhuiséad faoin gClár le haghaidh gníomhaíochtaí fothaithe acmhainneachta sa réimse TF I measc na ngníomhaíochtaí fothaithe acmhainneachta TF sin, ba cheart tús áite a thabhairt do ghníomhaíochtaí a bhaineann le córais leictreonacha atá riachtanach chun an t-aontas custaim a chur chun feidhme agus chun misean na n-údarás custaim a dhéanamh Ba cheart na comhpháirteanna coiteanna agus náisiúnta faoi seach de na córais leictreonacha Eorpacha a shainmhíniú sa Rialachán seo. Is indéanta comhpháirteanna coiteanna agus náisiúnta a chomhcheangal le chéile. Thairis sin, ba cheart raon feidhme na ngníomhaíochtaí agus fhreagrachtaí an Choimisiúin agus na mBallstát a shainiú go soiléir.

(17)

Ba cheart an Rialachán seo a chur chun feidhme trí bhíthin cláir oibre. I bhfianaise gur de chineál meántéarma go fadtéarma iad na cuspóirí arna saothrú agus taithí a fuarthas le himeacht ama mar dhúshraith, ba cheart go bhféadfaí roinnt blianta a chumhdach i gcláir oibre. Leis an aistriú ó chláir oibre bhliantúla go cláir oibre ilbhliantúla, nach gcumhdóidh gach ceann díobh tréimhse is faide ná 3 bliana, laghdófar an t-ualach riaracháin ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit araon. Ba cheart gur uastréimhse 3 bliana a bheadh ag cláír oibre ilbhliantúla.

(18)

Na gníomhaíochtaí a chuirtear chun feidhme faoin gClár seo, ba cheart dóibh na torthaí agus na moltaí ó Chúirt Iniúchóirí na hEorpa i réimse an chustaim a chur san áireamh, go háirithe tuarascáil speisialta Uimh. 19/2017 an 5 Nollaig 2017 dar teideal “Nósanna imeachta allmhairiúcháin: easnaimh sa chreat dlíthiúil agus tionchar neamhéifeachtúil cur chun feidhme leasanna airgeadais an Aontais” agus tuarascáil speisialta Uimh. 26/2018 an 10 Deireadh Fómhair 2018 dar teideal “Sraith moilleanna i gcórais TF Custaim: cad a chuaigh amú?”.

(19)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (10).

(20)

De bhun mhír 22 agus 23 de Chomhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr (11), ba cheart meastóireacht a dhéanamh ar an gClár ar bhonn na faisnéise arna bailiú i gcomhréir le ceanglais faireacháin shonracha, agus ag an am céanna ualach riaracháin, go háirithe ar na Ballstáit, agus ró-rialáil, á seachaint. Ar na ceanglais sin, ba cheart a áireamh, i gcás inarb iomchuí, táscairí intomhaiste mar bhonn chun meastóireacht a dhéanamh ar éifeachtaí an Chláir ar an láthair, ar shlí inchomparáide agus iomlán. Maidir leis na meastóireachtaí eatramhacha agus deiridh, ar cheart iad a dhéanamh ar dháta nach déanaí ná ceithre bliana tar éis thús chur chun feidhme agus tabhairt chun críche an Chláir faoi seach, ba cheart go rannchuideoidís le próiseas cinnteoireachta éifeachtúil maidir leis an gcomhar i réimse an chustaim faoi na chéad chreataí airgeadais ilbhliantúla eile. Dá bhrí sin, is den ríthábhacht é go soláthrófar faisnéis shásúil leordhóthanach leis na meastóireachtaí eatramhacha agus deiridh agus go seachadfar na meastóireachtaí sin in am trátha. Sa bhreis ar mheastóireachtaí eatramhacha agus deiridh an Chláir, mar chuid den chóras tuairiscithe feidhmíochta, ba cheart tuarascálacha ar an dul chun cinn a eisiúint chomh maith chun faireachán a dhéanamh ar chur chun feidhme an Chláir. Ba cheart achoimre a áireamh sna tuarascálacha sin ar achoimre í ar na ceachtanna atá foghlamtha agus, i gcás inarb iomchuí, ar na constaicí agus na bearnaí a bhí ann i gcomhthéacs ghníomhaíochtaí an chláir a tharla sa bhliain i dtrácht. Ba cheart na tuaracálacha bliantúla sin ar dhul chun cinn a chur in iúl do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle.

(21)

Chun freagairt go hiomchuí d’athruithe i dtosaíochtaí beartais, ba cheart an chumhacht chun gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE a tharmligean chuig an gCoimisiún i dtaca le leasú a dhéanamh ar an liosta táscairí chun gnóthú chuspóirí sonracha an Chláir a thomhas agus i leith an Rialacháin a fhorlíonadh le foralacha maidir le bunú creat faireacháin agus meastóireachta. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go rachadh an Coimisiún i mbun comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfar na comhairliúcháin sin i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr. Go sonrach, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, faigheann Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile ag an am céanna leis na saineolaithe sna Ballstáit, agus bíonn rochtain chórasach ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bhíonn ag déileáil le hullmhú na ngníomhartha tarmligthe.

(22)

I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (12), agus Rialacháin (CE, Euratom) Uimh. 2988/95 (13), (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 (14) agus (AE) 2017/1939 (15) ón gComhairle, ní mór leasanna airgeadais an Aontais a chosaint trí bhíthin bearta comhréireacha, lena n-áirítear bearta a bhaineann le neamhrialtachtaí a chosc, a bhrath, a cheartú agus a imscrúdú, lena n-áirítear calaois, le cistí a cailleadh, a íocadh go mícheart nó a úsáideadh go mícheart a ghnóthú agus, i gcás inarb iomchuí, le pionóis riaracháin a fhorchur. Go háirithe, i gcomhréir le Rialacháin (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 agus (AE, Euratom) Uimh. 883/2013, tá an chumhacht ag an Oifig Eorpach Frith-Chalaoise (OLAF) imscrúduithe riaracháin a dhéanamh, lena n-áirítear seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair, d’fhonn a shuí ar tharla calaois, éilliú nó aon ghníomhaíocht neamhdhleathach eile a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais. Tugtar de chumhacht d’Oifig an Ionchúisitheora Phoiblí Eorpaigh (OIPE), i gcomhréir le Rialachán (AE) 2017/1939, cionta coiriúla a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais dá bhforáiltear i dTreoir (AE) 2017/1371 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, a imscrúdú agus a ionchúiseamh (16).

I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, aon duine nó aon eintiteas a fhaigheann cistiú ón Aontas ní mór dó comhoibriú go hiomlán maidir le cosaint leasanna airgeadais an Aontais, na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don Choimisiún, do OLAF, don Chúirt Iniúchóirí agus, i leith na mBallstát sin atá rannpháirteach sa chomhar feabhsaithe de bhun Rialachán (AE) 2017/1939, do OIPE, agus a áirithiú go dtabharfaidh aon tríú páirtithe a bheidh páirteach i gcur chun feidhme cistí ón Aontas cearta coibhéiseacha.

(23)

Féadfaidh tríú tíortha a bheith rannpháirteach sa Chlár ar bhonn cinneadh arna ghlacadh de bhun comhaontú idirnáisiúnta nó ar bhonn ionstraimí eile dlí. Ba cheart foráil ar leith a thabhairt isteach leis an Rialachán seo lena gcuirfear de cheangal ar thríú tíortha na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don oifigeach údarúcháin freagrach, do OLAF agus don Chúirt Iniúchóirí chun go bhféadfaidh gach ceann díobh a gcuid inniúlachtaí féin a fheidhmiú go cuimsitheach.

(24)

Ba cheart na costais incháilithe a chinneadh trí thagairt do chineál na ngníomhaíochtaí incháilithe, lena n-áirítear inter alia, costais taistil agus chothaithe do rannpháirtithe i ngníomhaíochtaí amhail cruinnithe nó imeachtaí comhchosúla a eagrú. Ba cheart cistiú faoin gClár seo a bheith faoi réir na bprionsabal dá dtagraítear sa Rialachán Airgeadais, amhail cóir chomhionann, comhréireacht, trédhearcacht agus ba cheart don chistiú sin an úsáid is fearr is féidir a bhaint as a chuid acmhainní airgeadais agus a chuspóirí á mbaint amach aige.

(25)

Na cineálacha maoinithe agus na modhanna cur chun feidhme a úsáidfear faoin Rialachán seo, is ar bhonn a fhónta atá siad ó thaobh cuspóirí sainiúla na ngníomhaíochtaí a bhaint amach agus torthaí beartaithe a bhaint amach ba cheart iad a roghnú, agus aird á tabhairt, go háirithe, ar chostais rialuithe, ar an ualach riaracháin, agus ar an riosca neamh-chomhlíontachta a mheastar a bheith ann. Ba cheart cuimhneamh sna cineálacha maoinithe agus na modhanna cur chun feidhme sin ar úsáid a bhaint as cnapshuimeanna, as rátaí comhréidhe agus as costais aonaid, agus as maoiniú nach mbaineann le costais dá dtagraítear in Airteagal 125(1) den Rialachán Airgeadais.

(26)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóir an Rialacháin seo, eadhon clár Aontais a bhunú chun comhar a dhéanamh i réimse an chustaim a ghnóthú go leordhóthanach ach gur fearr is féidir, de bharr a fhairsinge agus a éifeachtaí, é a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun an cuspóir sin a ghnóthú.

(27)

Chun leanúnachas a áirithiú dtaca le tacaíocht a sholáthar sa réimse beartais ábhartha agus chun go bhféadfar cur chun feidhme a thosú amhail ó thús chreat airgeadais ilbhliantúil 2021-2027, ba cheart an Rialachán seo teacht i bhfeidhm, mar ábhar práinne, le héifeacht chúlghabhálach, ón 1 Eanáir 2021.

(28)

Gabhann an Rialachán seo ionad Rialachán (AE) Uimh. 1294/2013, ar Rialachán é ba cheart a aisghairm dá bhrí sin,