14.3.2013   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 76/66

1.1

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ), θεωρεί φιλόδοξους και μεγαλεπήβολους τους στόχους που θέτει η ΕΕ στη βάση της νέας αναπτυξιακής εταιρικής σχέσης ΕΕ-Ειρηνικού, αλλά θεωρεί ασαφείς τους όρους εφαρμογής τους, οι οποίοι αφορούν κυρίως την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας στην περιοχή· συμφωνεί με την ανάγκη να αντιμετωπιστούν σε συνεργασία με άλλους οργανισμούς οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, που επηρεάζουν εγκαρσίως όλες τις εθνικές και πολυμερείς αναπτυξιακές πολιτικές όχι μόνο από οικονομική άποψη, αλλά και από κοινωνική. Τα θέματα που σχετίζονται με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα πρέπει επίσης να αποτελούν οργανικό τμήμα των περιβαλλοντικών πολιτικών της περιοχής, έτσι ώστε να κατευθύνουν συναφείς συμπεριφορές και δράσεις.

1.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί, ωστόσο, ότι για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος είναι απαραίτητο να υλοποιηθούν ολοκληρωμένες δράσεις και δραστηριότητες βιώσιμης ανάπτυξης στις εμπλεκόμενες χώρες, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπος της βοήθειας, να χρησιμοποιηθούν με συνεργατικό τρόπο όλες οι παρεμβάσεις με την ενεργό συμμετοχή των τοπικών φορέων σε μια μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη προγραμματική προσέγγιση.

1.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι σημαντικό να υπάρχει στην ανακοίνωση αναφορά στην αναγνώριση του γεγονότος ότι η πλήρης απόλαυση των δικαιωμάτων και η σταθερότητα της δημοκρατίας είναι ουσιαστικής σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας. Δυστυχώς, η κατάσταση στα νησιά Φίτζι που παραμένουν υπό δικτατορικό καθεστώς το οποίο εξακολουθεί να στερεί από τους πολίτες τους τα θεμελιώδη δικαιώματα, απλώς αναφέρεται, ενώ η ευρωπαϊκή πλευρά θα άξιζε να λάβει επί του θέματος πιο αποφασιστική και συνεπή θέση.

1.4

Θα πρέπει να αξιοποιηθεί η ευκαιρία να καθοριστεί νέα αναπτυξιακή εταιρική σχέση προκειμένου να προβληθούν οι αρχές και η συμμόρφωση, η οποία θα πρέπει να αποτελεί κατευθυντήρια γραμμή της ΕΕ σε όλες τις χώρες στις οποίες παρέχει βοήθεια, αρχής γενομένης από την πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας του Κοτονού. Πρέπει να εξασφαλιστεί εξάλλου η αποτελεσματική άσκηση της δημοκρατίας σε όλες τις χώρες μέσω της πλήρους απόλαυσης των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της εργασίας καθώς και η συμμετοχή στη δημοκρατική ζωή.

1.5

Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στη δραματική και ανησυχητική κατάσταση των γυναικών όλων των χωρών της περιοχής, που στερούνται των πλέον θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών κρίνεται σκόπιμο να αποτελέσει βασική παράμετρο όλων των ζητημάτων που άπτονται των σχέσεων ΕΕ-χωρών του Ειρηνικού. Τα υψηλά ποσοστά κακοποίησης των γυναικών και η περιορισμένη συμμετοχή των τελευταίων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και στις υψηλόβαθμες θέσεις αποτελούν πηγή ανησυχίας για την ΕΟΚΕ και τους εταίρους της, και εκτιμάται, επομένως, ότι τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να ληφθούν περισσότερο υπόψη τόσο στο έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και στις μελλοντικές δράσεις.

1.6

Κατά την ΕΟΚΕ, είναι θεμελιώδους σημασίας η ανάπτυξη των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών στο σύνολό τους, στην περιοχή αυτή όπως και στις άλλες περιοχές βάσει των σχετικών συμφωνιών που έχουν υπογραφεί με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Για τον σκοπό αυτό, είναι απαραίτητο να προωθηθούν και να εφαρμοστούν τα κατάλληλα εργαλεία που να επιτρέπουν στην πράξη την επίτευξη αυτού του στόχου. Αν και αναγνωρίζει τις δυσκολίες που σχετίζονται με τη γεωγραφική θέση και οι οποίες περιορίζουν ακόμη και τις διμερείς δομημένες σχέσεις, η ΕΟΚΕ κρίνει σκόπιμη ειδικότερα τη δημιουργία ενός δικτύου και μιας μικτής επιτροπής σε τοπικό επίπεδο, με κάθε επιμέρους χώρα και γιατί όχι με το σύνολο της περιοχής. Αυτά τα εργαλεία συμμετοχής θα πρέπει να διευκολύνουν την ενεργό συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών σε όλα τα στάδια σχετικά με τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την παρακολούθηση των συμφωνιών. Τούτο θα πρέπει να καταστεί μια ουσιαστική και πραγματική αρχή. Ενδείκνυται η ανάληψη πρωτοβουλίας για την ενθάρρυνση της δημιουργίας μιας πραγματικής ΟΚΕ στην περιοχή, έτσι ώστε να προωθηθεί η ενίσχυση του κοινωνικού και πολιτικού διαλόγου και να βελτιωθούν οι ικανότητες όλων των τοπικών φορέων που αποβλέπουν σε ειδικές χρηματοδοτήσεις.

1.7

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι προέχει ο συντονισμός των διαφόρων δράσεων της ΕΕ μέσω τόσο των διαφόρων ΓΔ της Επιτροπής που συμμετέχουν στα προγράμματα όσο και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), καθώς και η δραστηριοποίηση του ΠΟΕ στην εν λόγω περιοχή. Ο συντονισμός είναι ζωτικής σημασίας λόγω της περιορισμένης κλίμακας των δημόσιων υπηρεσιών των ενδιαφερόμενων χωρών. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για αποφασιστική δράση της ΕΥΕΔ, με την ελπίδα ότι η ΕΕ θα ενισχύσει την εξωτερική πολιτική της δράση βάσει ενισχυμένου συντονισμού μεταξύ των χωρών της ΕΕ.

1.8

Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα κλιματικά ζητήματα. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει, ωστόσο, ότι η οικονομική ανάπτυξη αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για την αντιμετώπιση του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής. Για την εξασφάλιση μιας χωρίς αποκλεισμούς, βιώσιμης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης για την περιοχή, η ΕΟΚΕ θεωρεί θεμελιώδους σημασίας να εξασφαλιστεί η συνοχή μεταξύ των αναπτυξιακών πολιτικών και των δράσεων για την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς και σε άλλους τομείς, όπως το εμπόριο, η αλιεία, η γεωργία, η ασφάλεια των τροφίμων, η έρευνα και η προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας. Τα κριτήρια για την παροχή της βοήθειας θα πρέπει να βασίζονται σε σαφώς εκ των προτέρων καθορισμένους δείκτες, ακόμη και για τη μετέπειτα παρακολούθηση των προγραμμάτων και μέσω του συντονισμού των διαφόρων δωρητών.

1.9

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί να διαφοροποιηθούν οι παρεμβάσεις μεταξύ των χωρών ΑΚΕ και των υπερπόντιων εδαφών, λαμβανομένων υπόψη των διαφορετικών θεσμικών καταστάσεων και της ανάπτυξης των επιμέρους χωρών, προκειμένου να μεγιστοποιηθούν οι ευκαιρίες ολοκλήρωσης της περιοχής. Πρέπει επίσης να αξιολογηθεί η κατάσταση των υπερπόντιων εδαφών, τα οποία είναι πιο ανεπτυγμένα από άλλες χώρες και ήδη επωφελούνται του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης και της διμερούς βοήθειας. Οι δράσεις αυτές θα πρέπει να συντονίζονται με προγράμματα για άλλες χώρες της περιοχής. Τα εδάφη αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημαντικό σημείο αναφοράς για τη διάδοση των δικαιωμάτων, των αξιών και των βέλτιστων πρακτικών των ευρωπαϊκών πολιτικών που επικεντρώνονται στην χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

1.10

Όσον αφορά τις εμπορικές συμφωνίες ενδείκνυται –λαμβανομένων υπόψη και των υφιστάμενων δυσκολιών– η επιδίωξη συμφωνίας πέρα από τις διμερείς συμφωνίες, δεδομένου, ωστόσο, ότι –με εξαίρεση την αλιεία– πρόκειται για μικρές επιχειρηματικές οντότητες σε ό,τι αφορά το εμπόριο.

1.11

Η ΕΟΚΕ κρίνει επίσης σκόπιμο να παρακολουθεί η ΕΕ προσεκτικά –με τη βοήθεια της ειδικής επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών– τις διαπραγματεύσεις ως προς το δίκαιο της θάλασσας που συνδέεται με την υφαλοκρηπίδα, ιδίως όσον αφορά την περιοχή που εξετάζεται στην παρούσα γνωμοδότηση.

2.1

Ως γνωστό, η ΕΕ έχει συνάψει διάφορες εταιρικές σχέσεις στην περιοχή του Ειρηνικού· αυτή η νέα εταιρική σχέση καλύπτει 15 ανεξάρτητες νησιωτικές χώρες (1), 4 υπερπόντιες χώρες και εδάφη (ΥΧΕ) (2), το Φόρουμ των Νήσων του Ειρηνικού, καθώς και την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία – βασικά μέλη του Φόρουμ που εμφορούνται από τις ίδιες αρχές. Μετά τη στρατηγική για το 2006, ο στόχος είναι η εδραίωση της θέσης της στην περιοχή, είτε επειδή η ΕΕ είναι ο δεύτερος δωρητής μετά την Αυστραλία είτε επειδή συμβάλλει στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη ολόκληρης της περιοχής, αναγνωρίζοντας την ανάγκη να εξασφαλιστεί ο πλήρης σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η εδραίωση των δημοκρατικών θεσμών.

2.2

Με βάση τη συμφωνία του Κοτονού (ΕΕ-ΑΚΕ), η ΕΕ προτείνει με την παρούσα ανακοίνωση να επικεντρώσει τη δράση της στην περιοχή του Ειρηνικού σε ορισμένους βασικούς στόχους σύμφωνα με το πρόγραμμα δράσης της για αλλαγή (3):

Αναγνωρισμένη από τους εταίρους και τους τοπικούς παράγοντες ως επικεφαλής στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της, η ΕΕ προτίθεται να ενισχύσει την παρουσία της στην περιοχή με υπεύθυνο τρόπο.

2.3

Το μεγαλύτερο μέρος των κρατών και των νησιωτικών περιοχών αποτελεί μια μικρή περιοχή από πλευράς πληθυσμού, αλλά μεγάλη και ανομοιογενή ως έκταση, η οποία δημιουργεί ουκ ολίγα προβλήματα λόγω της ιδιαίτερης γεωγραφικής θέσης της περιοχής, που την καθιστά ένα σύνολο εύθραυστο και ευαίσθητο, ενωμένο όμως, μεταξύ άλλων, με το θαλάσσιο οικοσύστημα, το οποίο παραμένει επίσης μια μοναδική αξία που αξίζει προσοχής και προστασίας.

2.4

Δεν πρόκειται για έναν εύκολα υλοποιήσιμο στόχο, όχι μόνο για τους λόγους που αναφέρονται στην ανακοίνωση, αλλά και για τα όρια που επιβάλλονται από την οικονομική κρίση στην εξωτερική πολιτική της Ένωσης, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν επίσης το μέλλον της συμφωνίας του Κοτονού, μετά το 2020. Αντιθέτως, η θέση αυτών των χωρών, τις καθιστά περιοχή γεωστρατηγικής σημασίας και για την ΕΕ, δεδομένης της γειτνίασης με χώρες όπως η Κίνα και η Ιαπωνία. Θα ήταν πολύ χρήσιμη για τον σκοπό αυτό η μεγαλύτερη συμμετοχή και η αξιοποίηση των ΥΧΕ για την διάδοση των πολιτικών, την εφαρμογή των προγραμμάτων και του νομικού πολιτισμού της ΕΕ, με αναμφισβήτητα αμοιβαία οφέλη.

3.1

Συνεκτίμηση του αντικτύπου της κλιματικής αλλαγής και των σοβαρών επιπτώσεων σε ολόκληρη την περιοχή τόσο για τη σταθερότητα του οικοσυστήματος, σε σημείο που να απειλούν την ύπαρξή του, όσο και για τους κινδύνους των αυξανόμενων ανισορροπιών όσον αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη των εμπλεκόμενων χωρών, από αυστηρά οικονομικής και δημοσιονομικής πλευράς, αλλά και πολιτικής και κοινωνικής, με πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα των κινδύνων, ώστε να αναχαιτίζεται η επίτευξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας των Ηνωμένων Εθνών.

3.2

Συνεκτίμηση της αναγκαιότητας ολοκληρωμένων δράσεων των διαφόρων διεθνών φορέων που εμπλέκονται στη βοήθεια, τόσο σε διμερές όσο και σε πολυμερές επίπεδο, επί του παρόντος υπερβολικά κατακερματισμένη, εμποδίζοντας την πλήρη αποτελεσματικότητά της. Αξιοποίηση των υφιστάμενων χρηματοοικονομικών μέσων και του αντικτύπου της ίδιας της βοήθειας.

3.3

Ανάγκη συντονισμού με τους διεθνείς οργανισμούς· στην ανακοίνωση της Επιτροπής αναφέρονται κυρίως τα Ηνωμένα Έθνη για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

3.4

Συνεκτίμηση της περιφερειακής συνεργασίας και της ανάγκης ενίσχυσης (αν όχι δημιουργίας) τομεακών αναπτυξιακών σχεδίων που να υποστηρίζονται από περιφερειακούς οργανισμούς για την προώθηση μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης της βοήθειας και της διαχείρισής της, πέραν των ίδιων στρατηγικών ανάπτυξης της περιοχής.

3.5

Σημασία του διαλόγου με τους τοπικούς θεσμικούς φορείς προκειμένου να καθοριστούν τα προγράμματα βοήθειας και ο επιμερισμός ευθύνης όσον αφορά την εφαρμογή τους.

3.6

Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων, με την προβολή της ανάγκης διάθεσης από κοινού με τις χώρες υποδοχής μηχανισμών παρακολούθησης, διαχείρισης και εφαρμογής των εν λόγω παρεμβάσεων. Εν προκειμένω, καθίσταται αναγκαία επιπλέον ειδική ενημέρωση.

3.7

Ανάλυση του τρόπου χορήγησης της βοήθειας από πολυμερείς και διμερείς δωρητές, με τη δέσμευση προσαρμογής του τρόπου παροχής της βοήθειας ώστε να ανταποκρίνεται στις δυσκολίες που συναντούν οι μικρές διοικήσεις των νησιωτικών χωρών και εδαφών του Ειρηνικού· εκτίμηση των δυσκολιών των δικαιούχων χωρών να συμπεριλάβουν τη βοήθεια σε εθνικά αναπτυξιακά προγράμματα, τα οποία απαιτούν στοχευμένες παρεμβάσεις για τη βελτίωση της ανάπτυξης ικανοτήτων (capacity building) των εθνικών θεσμικών οργάνων.

3.8

Ανησυχία για την κατάσταση των παραβιάσεων των θεμελιωδών δικαιωμάτων στα νησιά Φίτζι, την οποία η Επιτροπή προτίθεται να παρακολουθεί, αλλά χωρίς ειδική αναφορά σε ενδεχόμενες πρόσθετες προϋποθέσεις για τη χορήγηση της βοήθειας.

4.1

Βασικά η ανακοίνωση της Επιτροπής δεν είναι σαφής για τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ προτίθεται να αναζητήσει και να ενισχύσει τις παρεμβάσεις, πέραν των σημαντικών αλλά επιμέρους βραχυπρόθεσμων στόχων, αν επιθυμεί να επηρεάσει τη μελλοντική βιωσιμότητα της περιοχής. Πρόκειται για μια ειδική και μεγάλη περιοχή που αφορά μεγάλο αριθμό μικρών και πολύ μικρών χωρών από πλευράς πληθυσμού, αλλά μεγάλων από γεωγραφικής πλευράς· χώρες που έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις, διαφορετική κατανόηση της ανάγκης παρεμβάσεων που να στοχεύουν μακροπρόθεσμα στη βιώσιμη ανάπτυξη, διαφορετική άποψη για τους κανόνες που πρέπει να εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο και στα διεθνή και χωρικά ύδατα που καθορίζουν τα σύνορα μεταξύ των χωρών.

4.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητη μια ολοκληρωμένη και μακροπρόθεσμη προσέγγιση με επιμερισμό των ευθυνών μεταξύ όλων των φορέων που δρουν στην περιοχή, είτε πρόκειται για διεθνείς θεσμικούς φορείς, είτε για τοπικούς φορείς ή άλλες χώρες. Η πρόταση εταιρικής σχέσης της Επιτροπής πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις διαπραγματεύσεις για την αναθεώρηση του νέου προϋπολογισμού της ΕΕ, τις νέες προτεραιότητες που θα καθοριστούν στους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας μετά το 2015 καθώς και τη διαδικασία που θα ξεκινήσει για την επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας του Κοτονού.

4.3

Στους στόχους που αναφέρονται ενδείκνυται να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη της περιοχής του Ειρηνικού, στις πολιτικές ανάπτυξης και στους τομείς παρέμβασης· για παράδειγμα, η γεωργία και η επισιτιστική ασφάλεια αναφέρονται μόνο στο πλαίσιο των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή. Η γεωργία αποτελεί προϋπόθεση για τη βιωσιμότητα των αγροτικών περιοχών. Παρά το γεγονός ότι η γεωργία ασκείται κυρίως για λόγους διαβίωσης - μόνο η παραγωγή του ζαχαροκάλαμου και του φοινικέλαιου αποτελούν αντικείμενο εξαγωγής κάποιας σημασίας - υπάρχει ένα πρόβλημα διαχείρισης των φυσικών πόρων και βιώσιμης χρήσης της γης και της γεωργίας. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι, έπειτα από τη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής πολιτικής στον τομέα της ζάχαρης το 2006, όλες αυτές οι χώρες έχασαν το προτιμησιακό καθεστώς τους με αποτέλεσμα να υποστούν απώλειες θέσεων εργασίας.

4.4

Η ανακοίνωση επικεντρώνεται κυρίως στους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής, θέμα ζωτικής σημασίας για την επιβίωση ορισμένων χωρών και του οικοσυστήματος (αύξηση της στάθμης της θάλασσας, εξαφάνιση των δασών, αλάτι στους υδροφόρους ορίζοντες, αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας κ.ά.). Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή προτείνει την κατανομή των πόρων κυρίως στον τομέα αυτό· θα πρέπει ωστόσο, να αναπτυχθούν συνεκτικά και ολοκληρωμένα προγράμματα για την αειφόρο ανάπτυξη και την οικονομική μεγέθυνση, με συγκεκριμένες δεσμεύσεις των δικαιούχων χωρών. Εν προκειμένω, ενδείκνυται η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και ιδιαίτερα των ΜΜΕ.

4.5

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι χρησιμεύει η στρατηγική ολοκληρωμένης προσέγγισης της βοήθειας και η ανακοίνωση αποτελεί μια καλή αρχή. Πρέπει να προωθηθεί η συνεργασία μεταξύ των διαφόρων διευθύνσεων της Επιτροπής, ειδικότερα της DEVCO (ανάπτυξη και συνεργασία), της ΓΔ Mare (θαλάσσιες υποθέσεις και αλιεία), της ΓΔ Εμπορίου, της ΓΔ Sanco (υγεία και καταναλωτές), της ΓΔ Έρευνας και της ΕΥΕΔ, διότι σήμερα, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, απαιτείται μεγαλύτερος συντονισμός (4) ώστε οι πολιτικές της ΕΕ να γίνουν πιο συνεκτικές.

4.6

Ειδικά ο τομέας της αλιείας, ζωτικής σημασίας για όλες τις χώρες του Ειρηνικού, αλλά και για την ΕΕ δεδομένου του σημαντικού επιπέδου των εξαγωγών προς τις χώρες της ΕΕ (ιδίως τόνου), θα πρέπει να λαμβάνεται περισσότερο υπόψη στις παρεμβάσεις, προκειμένου να διατηρηθεί η βιωσιμότητα της παραγωγής και του οικοσυστήματος, με την πρόληψη της υπεραλίευσης που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο το μέλλον της αλιείας. Η ΕΟΚΕ επικροτεί τα μέτρα που λαμβάνονται από την ΕΕ για την καταπολέμηση της παράνομης αλιείας μέσω της εφαρμογής του κανονισμού της ΕΕ που αποσκοπεί στην πρόληψη, αποτροπή και εξάλειψη της παράνομης, λαθραίας και άναρχης αλιείας (ΠΛΑ). Βάσει του εν λόγω κανονισμού, η Επιτροπή κοινοποίησε τα ονόματα δύο χωρών της περιοχής (Φίτζι και Βανουάτου) που μπορούν να χαρακτηριστούν ως μη συνεργαζόμενες τρίτες χώρες για την καταπολέμηση της παράνομης, λαθραίας και άναρχης αλιείας.

4.6.1

Για τους λόγους αυτούς η Ένωση θα πρέπει να διατηρήσει τα προτιμησιακά καθεστώτα ΑΚΕ, όπως συνέβη πρόσφατα με ορισμένες χώρες της περιοχής (5), αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να λαμβάνει υπόψη τον κίνδυνο στρέβλωσης του ανταγωνισμού με άλλους φορείς του τομέα.

4.6.2

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τις αντικειμενικές δυσκολίες σε αυτόν τον τομέα, επικροτεί τις τρεις συμφωνίες (FPA) που έχουν υπογραφεί με το Κιριμπάτι, τις Νήσους Σολομώντος και τα ομόσπονδα κράτη της Μικρονησίας, αλλά ελπίζει ότι μπορεί να επιτευχθεί μια συνολική συμφωνία με όλες τις εμπλεκόμενες χώρες για τους κανόνες που πρέπει να εφαρμόζονται στα χωρικά και διεθνή ύδατα της περιοχής.

4.7

Στο πλαίσιο του συντονισμού των διαφόρων παρεμβάσεων ενίσχυσης του εμπορίου, που πολύ σωστά επισημαίνεται στην ανακοίνωση, η Επιτροπή δεν κάνει καμία αναφορά στις δράσεις του ΠΟΕ στην περιοχή, αν και έξι χώρες στα νησιά του Ειρηνικού είναι μέλη του οργανισμού αυτού και απολαύουν ειδικών διευκολύνσεων και προγραμμάτων.

4.8

Εμπόριο (ΠΟΕ): Τα νησιά Φίτζι, η Παπουασία-Νέα Γουινέα, οι νήσοι Σολομώντος, το Τόγκα, το Σαμόα και το Βανουάτου, είναι μέλη του ΠΟΕ, ο οποίος, με διάφορες συμβάσεις προσχώρησης, επιδιώκει να εξασφαλίσει ένα σταθερό και ολοκληρωμένο σύστημα συναλλαγών σε περιφερειακό επίπεδο, προκειμένου να κεφαλαιοποιηθούν τα οφέλη και να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικότερα οι πόροι και οι οικονομίες κλίμακας.

4.8.1

Ο ΠΟΕ προσπάθησε να δημιουργήσει το 2004 το γραφείο εκπροσώπησης του Φόρουμ των Νήσων του Ειρηνικού (Pacific Islands Forum Representative Office) στη Γενεύη, με στόχο τη διευκόλυνση της μεγαλύτερης ολοκλήρωσης των γραφειοκρατικών συστημάτων και την προώθηση της ανάπτυξης ικανοτήτων (capacity building) σχετικά με τα θέματα του εμπορίου και της πολυμερούς ατζέντας, που είναι ζωτικής σημασίας γι αυτές τις μικρές οικονομίες.

4.8.2

Ενδείκνυται συνεπώς η Ευρωπαϊκή Ένωση, βάσει της ανανεωμένης συμφωνίας του Κοτονού, να δημιουργήσει στενούς και δομημένους δεσμούς με το γραφείο εκπροσώπησης στη Γενεύη και με τον ΠΟΕ. Μια συντονισμένη προσέγγιση κρίνεται απαραίτητη, ιδίως λόγω του περιορισμένου μεγέθους των διοικήσεων πολλών από τις εν λόγω χώρες, με σκοπό να διευκολυνθεί ο συντονισμός των πρωτοβουλιών που αναλαμβάνονται για την υποστήριξη αυτών των οικονομιών με τα ήδη υφιστάμενα προγράμματα τεχνικής βοήθειας, τα οποία όμως δεν αποτελούν αντικείμενο συντονισμού σε πολυμερές επίπεδο. Σε όλα αυτά προστίθεται μια μειωμένη οικονομική ανάπτυξη που δεν είναι σταθερή και μακροπρόθεσμη με τεράστιες διαφορές μεταξύ των χωρών – η Παπουασία-Νέα Γουινέα και οι Νήσοι Σολομώντος έχουν επωφεληθεί από ένα υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης λόγω των τιμών των βασικών προϊόντων, ενώ τα Φίτζι και το Σαμόα, με ήδη αδύναμες οικονομίες, είχαν να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες των φυσικών καταστροφών (6).

4.8.3

Εξάλλου ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην ανάπτυξη των ΜΜΕ, στη δημιουργία των περιφερειακών υπηρεσιών υποστήριξης προς τις ΜΜΕ που θα πρέπει να ενθαρρυνθούν και να συσταθούν σε πολυμερές επίπεδο με τη χρησιμοποίηση των ήδη υφιστάμενων πόρων και των προγραμμάτων του ΠΟΕ, του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, ακόμη και όσον αφορά την αγροτική ανάπτυξη.

4.9

Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ορθώς αναφέρεται στους κοινωνικούς κινδύνους της κακής οικονομικής ανάπτυξης των νησιών αυτών, στα ποσοστά της μετανάστευσης ειδικευμένων εργαζομένων που δεν μπορούν να βρουν ευκαιρίες απασχόλησης επί τόπου και στις κοινωνικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, οι Νήσοι Σολομώντος, το Βανουάτου, το Σαμόα, το Κιριμπάτι, το Ανατολικό Τιμόρ και το Τουβαλού περιλαμβάνονται στην ομάδα των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών (ΛΑΧ), με μεγάλα ποσοστά φτώχειας. Στην ίδια την Παπουασία-Νέα Γουινέα, τη μεγαλύτερη χώρα του Ειρηνικού, πάνω από το 40% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Τα στοιχεία αυτά επηρεάζουν την επίτευξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας και απαιτούν συντονισμένες παρεμβάσεις σε διεθνές επίπεδο. Στην ανακοίνωση, όμως, δεν υπάρχει καμιά αναφορά στο έργο των διαφόρων υπηρεσιών των Ηνωμένων Εθνών για την υποστήριξη της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης.

4.9.1

Τα διάφορα προγράμματα των υπηρεσιών του ΟΗΕ είναι απαραίτητα και θα πρέπει να ενθαρρύνονται από την Επιτροπή, δεδομένου ότι συμβάλλουν στη δημιουργία της απαραίτητης γνώσης και στην ανάπτυξη ικανοτήτων (capacity building) για να «απορροφηθεί» και να αυξηθεί η βοήθεια των διαφόρων δωρητών, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ. Επίσης, κινούνται προς την κατεύθυνση της ανάληψης μεγαλύτερης ευθύνης από την πλευρά των θεσμικών οργάνων και των εθνικών κοινωνικών και πολιτικών εταίρων και παροτρύνουν τη δημιουργία συμμετοχικών δημοκρατικών θεσμών.

5.1

Τα νησιά του Ειρηνικού θεωρούνται από τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ως οι πιο απομονωμένες περιοχές στον κόσμο, αραιοκατοικημένες, με έντονη μεταναστευτική τάση, με χαμηλά επίπεδα εκπαίδευσης και κατάρτισης, με τεράστιες ελλείψεις σε συγκεκριμένες αρμοδιότητες όσον αφορά το εμπόριο και την διεθνή οικονομική δραστηριότητα.

5.1.1

Η κατάσταση κυρίως των νέων φαίνεται πολύ προβληματική, εξαιτίας διαφόρων παραγόντων όπως η γεωγραφική απομόνωση, τα όρια της οικονομικής ανάπτυξης (μικρές οικονομίες ανεπαρκώς ολοκληρωμένες και περιορισμένες εγχώριες αγορές), οι δημογραφικές δυναμικές με ταχεία αύξηση του εργατικού δυναμικού των νέων (7). Η Αυστραλία έχει ξεκινήσει ένα πρόγραμμα για να βοηθήσει την εποχική εργασία στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες του Ειρηνικού. Παρόμοιες παρεμβάσεις θα πρέπει να ενθαρρύνονται και να αναπτύσσονται και σε άλλες χώρες της περιοχής.

5.1.2

Η κατάσταση των γυναικών είναι δραματική και ανησυχητική για την έκταση του φαινομένου της εκμετάλλευσης και της υποβάθμισης, καθώς και για την πολύ μικρή πρόοδο στην αναζήτηση αποτελεσματικών λύσεων. Οι γυναίκες υφίστανται έντονες διακρίσεις είτε για μια σχεδόν ανύπαρκτη συμμετοχή σε μια κανονική θέση εργασίας και στην πολιτική ζωή, είτε λόγω της γενικευμένης παραβίασης των θεμελιωδών δικαιωμάτων με συνεχείς πράξεις βίας που είναι διαδεδομένες σε όλες τις χώρες. Δεν είναι μόνο θέμα πολιτισμού, αλλά και θέμα προσφοράς ευκαιριών απασχόλησης, ένταξης και συμμετοχής. Θα πρέπει να υπάρχει ρητή αναφορά στο σχέδιο δράσης της ΕΕ 2010-2015 για την ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών, το οποίο, μεταξύ άλλων, ζητεί τη χρήση συγκεκριμένων δεικτών για τη συμμετοχή των γυναικών στα εθνικά θεσμικά όργανα.

5.2

Ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας είναι βασικές προϋποθέσεις της πολιτικής ενισχύσεων και συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μεταξύ αυτών είναι τα συνδικαλιστικά δικαιώματα, που έχουν αναγνωριστεί διεθνώς ήδη στη βάση 8 συμβάσεων της ΔΟΕ.

5.3

Η συμφωνία του Κοτονού αναγνωρίζει επίσης τη θεμελιώδη αξία του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών θεσμών για τη δημιουργία μιας σταθερής και ευημερούσας οικονομίας. Δυστυχώς, η ανακοίνωση, αν και έχει ως αντικείμενο την περιφερειακή στρατηγική, δεν επισημαίνει επαρκώς το θέμα των σοβαρών παραβιάσεων που συντελούνται κυρίως στα νησιά Φίτζι, που είναι γνωστά ως το δεύτερο μεγαλύτερο νησί της περιοχής λόγω γεωγραφικής έκτασης και πληθυσμού.

5.4

Πράγματι η κατάσταση στα Φίτζι είναι απαράδεκτη: η κυβέρνηση, υπό την ηγεσία μιας στρατιωτικής χούντας μετά το πραξικόπημα του 2006, ξεκίνησε μια άγρια εκστρατεία το 2011 για να διαλύσει το συνδικαλιστικό κίνημα και να στερήσει τους εργαζόμενους των Φίτζι των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους, παραβιάζοντας τις συμβάσεις 87 και 98 της ΔΟΕ, τις οποίες έχει επικυρώσει η κυβέρνηση· η κατάργηση της ελευθερίας της έκφρασης, του συνεταιρίζεσθαι και του συναθροίζεσθαι, τα βασανιστήρια και η κακομεταχείριση, η βία κατά των γυναικών και των παιδιών, η καταστολή των πιο βασικών δικαιωμάτων των εργαζομένων, αποτελούν μια εμβληματική περίπτωση για την ΕΕ, η οποία δεν γίνεται πλέον ανεκτή. Μολονότι έχει εφαρμοστεί το άρθρο 96 της Συμφωνίας του Κοτονού, η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαία μια πιο δυνατή παρέμβαση στα Φίτζι, ενόψει μάλιστα των εκλογών του 2014 και της διαδικασίας κατάρτισης του νέου Συντάγματος.

5.5

Η κατάσταση στα Φίτζι συζητήθηκε εκ νέου από το διοικητικό συμβούλιο της ΔΟΕ το Νοέμβριο του 2012, που ενέκρινε ειδικό ψήφισμα, υπό το φως της πρόσφατης απόφασης της κυβέρνησης των Φίτζι να απομακρύνει την αντιπροσωπεία της ΔΟΕ που ήταν σε αποστολή με εντολή του διοικητικού συμβουλίου (8). Η ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίσει το θέμα αυτό με τον τρόπο που το αντιμετώπισαν τα κράτη μέλη που έχουν καταδικάσει στη ΔΟΕ την κατάσταση αυτή.

5.6

Οι δυνατότητες δράσης της κοινωνίας των πολιτών σε αυτή την περίπτωση είναι δύσκολες, σχεδόν ανύπαρκτες. Πράγματι, τα πιο βασικά δικαιώματα της κοινωνίας των πολιτών παραβιάζονται κατάφωρα, σε αντίθεση με οποιαδήποτε αρχή της δημοκρατίας, και η ΕΟΚΕ δεν μπορεί να δεχθεί τη διαιώνιση αυτών των παραβιάσεων. Η ΕΟΚΕ πρέπει να κοινοποιήσει τη θέση της αυτή στα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ και να δράσει αναλόγως (9).

5.7

Πρέπει να υπάρξει δυναμική παρέμβαση, είτε άμεσα είτε σε διμερές επίπεδο, για τον καθορισμό των όρων χορήγησης της ευρωπαϊκής βοήθειας, και να επιβεβαιωθεί ότι όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν μια κοινή μη διαπραγματεύσιμη θέση και συνεπή με τις ιδρυτικές αρχές της Ένωσης.

6.1

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η συμμετοχή της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών είναι η βάση πάνω στην οποία πρέπει να αναπτυχθούν οι διάφορες μορφές της εταιρικής σχέσης για την επίτευξη των στόχων της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής. Ένας ρόλος ακόμη πιο σημαντικός από την άποψη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, ο σεβασμός των οποίων αποτελεί προϋπόθεση για την εφαρμογή της πολιτικής βοήθειας και συνεργασίας της ΕΕ.

6.2

Η συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών αποτελεί πρωταρχικό στόχο και σε αυτή την περιοχή, παρά τους τουλάχιστον δύο αντικειμενικούς περιορισμούς· ο πρώτος αφορά την ιδιαίτερη γεωγραφική μορφολογία, την ευπάθεια των νησιών και τη διασπορά του πληθυσμού, πράγμα που ουσιαστικά καθιστά πολύ δύσκολη την άσκηση του δικαιώματος αυτού· ο δεύτερος αφορά την εφαρμογή της δημοκρατίας και την ενεργό συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στη λειτουργία των θεσμών.

6.3

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ ζητεί, να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε οι αντιπροσωπείες των τοπικών κοινοτήτων να συμμετέχουν στον καθορισμό, στην υλοποίηση και στην παρακολούθηση των έργων, ειδικότερα δε των έργων που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, τον κοινωνικό και πολιτικό διάλογο, την ανάπτυξη και την προάσπιση των δικαιωμάτων και της δημοκρατίας.

6.4

Η ΕΟΚΕ ζητεί να επιτευχθεί γρήγορα η δημιουργία της εταιρικής σχέσης ΕΕ-Ειρηνικού, με την παρουσία των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, ώστε να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα τα προβλήματα της περιοχής (10), και να προβλεφθεί η σύσταση ειδικής επιτροπής παρακολούθησης των προγραμμάτων, ως προϋπόθεση συμμετοχής.

7.1

Οι δράσεις που προτείνει η ΕΕ (σημείο 5), με το πρόβλημα των κινδύνων της κλιματικής αλλαγής ως προτεραιότητα στην περιοχή του Ειρηνικού, εν μέρει γίνονται αποδεκτές εφόσον δεν υπάρχει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της βιώσιμης ανάπτυξης της περιοχής.

7.2

Πρέπει να ενισχυθεί και να αναζητηθεί μια καλύτερα συντονισμένη προσέγγιση μεταξύ της ΕΥΕΔ και των διαφόρων ΓΔ της Επιτροπής για την εκπόνηση συνεκτικών και στρατηγικών προγραμμάτων που να κατευθύνουν τους διαθέσιμους πόρους στην προστασία του περιβάλλοντος και της αλιείας, αλλά και σε ολοκληρωμένα προγράμματα για την βιώσιμη ανάπτυξη και την αγροτική ανάπτυξη.

7.3

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την ανάγκη ενίσχυσης του διαλόγου με τις τοπικές αρχές αλλά πρέπει να εξασφαλιστεί η συστηματική συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, με τη δημιουργία μόνιμης στρογγυλής τράπεζας αξιολόγησης της βοήθειας και ανάλυσης των επιπτώσεών της.

7.4

Η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαία τη συνέχιση των συναντήσεων μεταξύ όλων των δωρητών και των δικαιούχων χωρών προκειμένου να εξασφαλιστεί ο συντονισμός των προγραμμάτων όπως επισημαίνει η Επιτροπή. Βασικός στόχος παραμένει ο προορισμός και η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της βοήθειας. Εν προκειμένω, εκτός από την προληπτική ενημέρωση και κατάρτιση, είναι σημαντικές οι δραστηριότητες παρακολούθησης μέσω μιας μικτής επιτροπής με άξονα τους κοινωνικούς εταίρους και τους πολίτες.

7.5

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, πρέπει να ενισχυθούν οι αξιολογήσεις όσον αφορά τον σεβασμό των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την απαράδεκτη κατάσταση των γυναικών στην περιοχή, τις λιγοστές ευκαιρίες απασχόλησης για τους νέους, τον ρόλο της κοινωνίας των πολιτών σε όλες τις χώρες και κυρίως την κατάσταση στα Φίτζι.