Κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Άρθρο 288 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) – κανονισμοί

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ;

Ορίζει τα διάφορα είδη νομικών πράξεων που μπορεί να εγκρίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), συμπεριλαμβανομένων των κανονισμών.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

• Οι κανονισμοί είναι νομικές πράξεις που ορίζονται στο άρθρο 288 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Έχουν γενική ισχύ, είναι δεσμευτικοί ως προς όλα τα μέρη τους και ισχύουν άμεσα σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.
• Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι ορισμένοι κανονισμοί δεν εφαρμόζονται σε όλα τα κράτη μέλη, και ότι γίνονται εξαιρέσεις, γνωστές ως ρήτρες εξαίρεσης, για ορισμένα κράτη μέλη, όπως:
  • για τη Δανία, για παράδειγμα όσον αφορά ορισμένα μέρη του χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης και της νομισματικής ένωσης·
  • για την Ιρλανδία, για παράδειγμα στην περίπτωση του χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης· και
  • για την Πολωνία όσον αφορά ορισμένα μέρη του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.
• Για παράδειγμα, όταν η ΕΕ αποφάσισε να αναλάβει δράση για τη μεγαλύτερη προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος έναντι των κινδύνων που συνδέονται με τις χημικές ουσίες, εξέδωσε τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 (γνωστός ως «κανονισμός REACH», βλ. σύνοψη) γι’ αυτό το θέμα.
• Οι κανονισμοί αποτελούν μέρος του παράγωγου δικαίου της ΕΕ. Εκδίδονται από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ με βάση τισυνθήκες. Αποσκοπούν στη διασφάλιση της ενιαίας εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ σε όλη την ΕΕ.
• Ένας κανονισμός μπορεί να είναι νομοθετική, κατ’ εξουσιοδότηση ή εκτελεστική πράξη. Εάν εκδίδεται μετά από συνήθη ή ειδική νομοθετική διαδικασία από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αποτελεί νομοθετική πράξη.
• Ένας κανονισμός έχει γενική εφαρμογή σε μη καθορισμένες κατηγορίες προσώπων (μη ταυτοποιημένα πρόσωπα) και είναι δεσμευτικός στο σύνολό του. Μια απόφαση, αντίθετα, μπορεί να καθορίζει σε ποιον απευθύνεται, και έπειτα είναι δεσμευτική μόνο γι’ αυτόν.
• Ο κανονισμός πρέπει να τηρείται πλήρως από εκείνους για τους οποίους ισχύει, και εφαρμόζεται άμεσα στα κράτη μέλη. Αυτό σημαίνει ότι:
  • εφαρμόζεται αμέσως μόλις τεθεί σε ισχύ στα κράτη μέλη, χωρίς να χρειάζεται να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο·
  • μπορεί να δημιουργεί δικαιώματα και υποχρεώσεις για ιδιώτες, οι οποίοι μπορούν έτσι να τον επικαλεστούν άμεσα ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων·
  • μπορεί να χρησιμοποιείται ως σημείο αναφοράς από ιδιώτες στις σχέσεις τους με άλλους ιδιώτες, με κράτη μέλη και με αρχές της ΕΕ.
• Αρχίζει να ισχύει την ημερομηνία που ορίζεται στον κανονισμό ή, ελλείψει αυτής, 20 μέρες μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι κανονισμοί εφαρμόζονται σε όλη την ΕΕ ταυτόχρονα, αυτόματα και ενιαία.

Κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμοί

Στο πλαίσιο της διαδικασίας έκδοσης κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων (άρθρο 290 της ΣΛΕΕ), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμούς για να συμπληρώνει ή να τροποποιεί ορισμένα μη ουσιώδη στοιχεία μιας νομοθετικής πράξης.

Εκτελεστικοί κανονισμοί

• Στο πλαίσιο της διαδικασίας έκδοσης εκτελεστικών πράξεων (άρθρο 291 της ΣΛΕΕ), η Επιτροπή, και σε εξαιρετικές περιπτώσεις το Συμβούλιο, μπορεί να εκδίδει κανονισμούς με στόχο την τήρηση νομοθεσίας που απαιτεί ομοιόμορφη εφαρμογή εντός της ΕΕ. Οι εκτελεστικές αρμοδιότητες της Επιτροπής πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 (βλ. σύνοψη).
• Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα μπορούν επίσης να εκδίδουν εκτελεστικούς κανονισμούς για το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Αυτό το είδος κανονισμού ορίζεται στα άρθρα 164 και 178 της ΣΛΕΕ.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:

• Δίκαιο (ιστότοπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος έκτο — Θεσμικές και δημοσιονομικές διατάξεις — Τίτλος I — Θεσμικές διατάξεις — Κεφάλαιο 2 — Νομικές πράξεις της Ένωσης, διαδικασίες θέσπισης και άλλες διατάξεις — Τμήμα 1 — Οι νομικές πράξεις της Ένωσης — Άρθρο 288 (πρώην άρθρο 249 της ΣΕΚ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 171-172).

τελευταία ενημέρωση 16.03.2022