Μία ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την ανάπτυξη

1) ΣΤΟΧΟΣ

Η επιτάχυνση της συγκέντρωσης δημόσιας και ιδιωτικής χρηματοδότησης για επενδύσεις στις υποδομές των δικτύων και στη γνώση, τομείς με ισχυρή δυναμική ανάπτυξης.

2) ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 11ης Νοεμβρίου 2003 - Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την ανάπτυξη- Επενδύσεις στα δίκτυα και τη γνώση για την υποστήριξη της ανάπτυξης και της απασχόλησης - τελική έκθεση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο [COM(2003) 690 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

3) ΣΥΝΟΨΗ

Η παρούσα πρωτοβουλία θα συμβάλει στην προσπάθεια ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Παρουσιάζει τα μέτρα που είναι απαραίτητα για την προσέλκυση της απαραίτητης χρηματοδότησης δημόσιας ή ιδιωτικής για επενδύσεις στα δίκτυα και στη γνώση. Η πρωτοβουλία αυτή ανταποκρίνεται στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου 2003 που καλούσε επίσης τα κράτη μέλη να διατηρήσουν υγιείς μακροοικονομικές πολιτικές και να επιταχύνουν τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Το Δεκέμβριο του 2003, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Βρυξελλών (DE) (EN) (FR) υιοθέτησε οριστικά την πρωτοβουλία αυτή.

Η ανάπτυξη των διευρωπαϊκών δικτύων (ΔΕΔ) μεταφορών, ενέργειας και τηλεπικοινωνιών καθώς και οι επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία είναι βασικές. Ενισχύουν την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Συμβάλουν στη δημιουργία μιας διευρυμένης εσωτερικής αγοράς με την τήρηση των στόχων της πολιτικής οικονομικής και κοινωνικής συνοχής (esdeenfr).

Η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία καλύπτει 3 βασικά σημεία:

• έναρξη του προγράμματος "ταχεία εκκίνηση"·
• συντονισμό των κοινοτικών χρηματοδοτικών μέσων, υπαρχόντων και καινοτόμων·
• μέτρα παροχής κινήτρων, ρυθμιστικού και διοικητικού χαρακτήρα.

Έχει αρχίσει ένα πρόγραμμα "ταχείας εκκίνησης"

Στο κέντρο της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για την ανάπτυξη, το πρόγραμμα "ταχείας εκκίνησης" καθιερώνει έναν κατάλογο 54 σχεδίων προτεραιότητας με ευρωπαϊκό ενδιαφέρον, η υλοποίηση των οποίων μπορεί να αρχίσει εντός των τριών επόμενων ετών. Ο συνολικός όγκος των επενδύσεων πρέπει να φθάσει τα 62 δισεκατ. ευρώ μέχρι το 2010. Έχουν χρησιμοποιηθεί τέσσερα κριτήρια για τον καθορισμό των σχεδίων προτεραιότητας: η ωριμότητα, η διασυνοριακή διάσταση, ο αντίκτυπος στην ανάπτυξη και στην καινοτομία και ο σεβασμός του περιβάλλοντος.

Τα 54 σχέδια προτεραιότητας καλύπτουν τους ακόλουθους τομείς:

• Οι υποδομές των δικτύων·Η Επιτροπή προσδιόρισε 29 διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών που έχουν ανάγκη επένδυσης ύψους 38 δισεκατ. ευρώ μέχρι το 2010. Ένας σημαντικός στόχος είναι η επανισορρόπηση των τρόπων μεταφοράς υπέρ του σιδηροδρόμου και των θαλασσίων οδών. Το σύστημα δορυφορικής πλοήγησης GALILEO αποτελεί τμήμα των σχεδίων που ελήφθησαν υπόψη.Στον τομέα της ενέργειας (ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο) επισημάνθηκαν 17 συνδέσεις για ποσό ύψους 10 δισεκατ. ευρώ μέχρι το 2010. Στόχος είναι να διαφοροποιηθεί και να εξασφαλιστεί ο εφοδιασμός της Ένωσης με την προοπτική της διεύρυνσης.Στον τομέα των επικοινωνιών ευρείας ζώνης, τρία σχέδια θα επιταχύνουν την ανάπτυξη των δικτύων επικοινωνίας υψηλής δυναμικότητας. Αυτά θα έχουν ως σκοπό να μειώσουν το "ψηφιακό χάσμα" συνδέοντας τις απομακρυσμένες ή/και αγροτικές περιοχές, να υποστηρίξουν την έρευνα στις τεχνολογίες κινητής επικοινωνίας και να βελτιώσουν τη δυναμικότητα του δικτύου "Gιant" που συνδέει πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και εκπαιδευτικά ιδρύματα.
• Η έρευνα, η ανάπτυξη και η καινοτομία·Στον τομέα αυτό, πέντε σχέδια θα συγκεντρώσουν περίπου 14 δισεκατ. ευρώ μέχρι το έτος 2010. Μεταξύ αυτών, τρία επικεντρώνονται στους ακόλουθους σημαντικούς τομείς δραστηριοτήτων: τη νανοηλεκτρονική, τα λέιζερ της νέας γενιάς και τη χρήση υδρογόνου. Τα δύο υπόλοιπα σχέδια θα ενθαρρύνουν την παρουσία της Ένωσης στο διάστημα: το νέο παγκόσμιο σύστημα παρακολούθησης του περιβάλλοντος και της ασφάλειας μέσω δορυφόρου (GMES) και η κατασκευή εγκατάστασης εκτόξευσης για τους πυραύλους Soyouz.

Ο πίνακας αυτός δεν περιέχει όλα τα σχέδια. Και άλλα σχέδια μπορούν να καταστούν επιλέξιμα εφόσον ικανοποιούν τα κριτήρια που αναφέρονται προηγουμένως.

Ποιοι είναι, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι υπάρχοντες τρόποι χρηματοδότησης και οι καινοτόμοι τρόποι χρηματοδότησης;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕ) θα συμβάλουν πλήρως στην χρηματοδότηση της πρωτοβουλίας. Οι διαθέσιμοι σήμερα πόροι και προβλεπόμενοι πόροι είναι οι ακόλουθοι:

• Η συμβολή του κοινοτικού προϋπολογισμού·Το ετήσιο κονδύλιο της γραμμής του προϋπολογισμού ΔΕΔ-Μεταφορές είναι 700 εκατ. ευρώ. Μία πρόταση της Επιτροπής έχει στόχο να αυξήσει κατά 10 % έως 30 % το τμήμα της κοινοτικής υποστήριξης στο συνολικό κόστος όλων των σχεδίων ΔΕΔ.Τα Διαρθρωτικά Ταμεία υποστηρίζουν τις επενδύσεις υποδομών (μεταφορές, ενέργεια και τηλεπικοινωνίες), την έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία μέχρι ποσού 60 δισεκατ. ευρώ περίπου. Το Ταμείο Συνοχής συμμετέχει μέχρι ποσού ύψους 1,5 δισεκατ. ευρώ στα τέσσερα δικαιούχα κράτη μέλη (Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα, Ιρλανδία).Το 6ο πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη (ΠΠΕΤΑ) συμμετέχει με 17,5 δισεκατ. ευρώ στην υποστήριξη της έρευνας. Ένας ειδικός προϋπολογισμός ύψους 300 εκατ. ευρώ, συμβάλει στην ανάπτυξη ενός κορμού επικοινωνιών υψηλής ταχύτητας (GΙANT).
• Η συμβολή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕ)·Όσον αφορά την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία, η πρωτοβουλία "Καινοτομία 2010" της ΕΤΕ παρέχει κονδύλιο ύψους 50 δισεκατ. ευρώ για την περίοδο αυτή.Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων υποστηρίζει επίσης την καινοτομία μέσω επιχειρηματικών κεφαλαίων. 185 ταμεία επιχειρηματικού κεφαλαίου υποστηρίζουν 1500 επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας μέχρι ποσού 10 δισεκατ. ευρώ, εκ των οποίων 2,5 δισεκατ. προέρχονται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων. Η ΕΤΕ έχει δεσμευθεί να παρέχει ένα συμπληρωματικό ποσό ύψους 500 εκατ. ευρώ.

Ο συντονισμός της διαθέσιμης χρηματοδότησης είναι ουσιαστικός για την επιτυχία της πρωτοβουλίας. Η σωστή συγκέντρωση θα συμβάλει στη σωστή παρέμβαση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η ΕΤΕ καθόρισαν τους πρακτικούς τρόπους για τη δημιουργία συνεργιών μεταξύ των ενεργειών της Τράπεζας, των Διαρθρωτικών Ταμείων και του 6ου ΠΠΕΤΑ. Στο πλαίσιο της πολιτικής οικονομικής και κοινωνικής συνοχής, αυτοί αποσκοπούν ιδίως στο να διευκολυνθεί ο κοινός προγραμματισμός των διαρθρωτικών παρεμβάσεων. Αφορούν ιδίως την ενσωμάτωση των συνολικών δεσμεύσεων της ΕΤΕ στα έγγραφα προγραμματισμού των περιφερειών και την κατάλληλη προσαρμογή του ποσοστού παρέμβασης σε σχέση με το συνολικό κόστος της ενέργειας.

Η Επιτροπή και η ΕΤΕ μελετούν τις δυνατότητες αύξησης των ιδιωτικών επενδύσεων. Η προσοχή τους συγκεντρώνεται σε τέσσερις καινοτόμες τεχνικές χρηματοδότησης :

• Η εισφορά ιδίων πόρων (ή οιωνεί ιδίων πόρων) από τρίτους·Στο πλαίσιο του δημοσιονομικού κανονισμού για τα ΔΕΔ, εξειδικευμένα επενδυτικά ταμεία θα μπορούν να αποκτούν συμμετοχές στον προϋπολογισμό των σχεδίων.
• Η τιτλοποίηση·Η τιτλοποίηση μπορεί να συμβάλει στην αύξηση των διαθέσιμων πόρων στις χρηματαγορές για νέες αναπτυξιακές επενδύσεις. Μέσω ταμείων τιτλοποίησης, τα συμμετέχοντα στις διαρθρωτικές παρεμβάσεις χρηματοοικονομικά ιδρύματα θα συγκεντρώνουν τα χαρτοφυλάκια δανείων για να διασφαλίζονται και να τοποθετούνται σε θεσμικούς επενδυτές.
• Ο μηχανισμός διαρθρωμένης χρηματοδότησηςΗ ΕΤΕ είναι έτοιμη να δεσμεύσει 50 δισεκατ. ευρώ για να υποστηρίξει τα σχέδια ΔΕΔ που έχουν προτεραιότητα στο πλαίσιο του καινοτόμου μηχανισμού διαρθρωμένης χρηματοδότησης (ΜΔΧ). Συνδεδεμένος με τα μεγάλα σχέδια, ο μηχανισμός αυτός επιτρέπει τον επιμερισμό του κινδύνου του χρέους. Συμβάλει στην αύξηση της δυνατότητας χρηματοδότησης του χρέους για τις πρώιμες φάσεις των σχεδίων, πριν από το στάδιο της κατασκευής.
• Ο μηχανισμός εγγύησης·Η Επιτροπή μελετά ένα νέο μηχανισμό εγγύησης στο πλαίσιο κοινοπραξιών δημοσίου-ιδιωτικού τομέα (ΚΔΙΤ) στους τομείς των ΔΕΔ. Μετά τη υλοποίηση των σχεδίων, ο μηχανισμός αυτός θα καλύπτει συγκεκριμένους εμπορικούς κινδύνους, όπως είναι οι κίνδυνοι έλλειψης κίνησης ή εσόδων. Αυτοί που παρέχουν δάνεια θα επωφελούνται από την κατάλληλη εξυπηρέτηση του χρέους.

Είναι απαραίτητα μέτρα δημιουργίας κινήτρων, ρυθμιστικού και διοικητικού χαρακτήρα

Η εμπειρία δείχνει ότι οι μη χρηματοοικονομικοί παράγοντες συχνά αποδεικνύονται πιο ισχυρά εμπόδια για τη βιωσιμότητα και την προσέλκυση συγκεκριμένων σχεδίων από την ίδια την έλλειψη χρηματοδότησης.

Το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλούνται να νομοθετήσουν στους ακόλουθους 5 τομείς:

• ο τρόπος χρηματοδότησης των διευρωπαϊκών δικτύων και οι προτεραιότητες των ΔΕΔ μεταφορών· για τα δίκτυα μεταφορών, η υιοθέτηση προτεραιοτήτων θα επιτρέψει επίσης να δημιουργηθεί ένα σχέδιο "ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος" και να διορισθεί ένας συντονιστής ή ένα όργανο συντονισμού.
• η τιμολόγηση και η χρηματοδότηση των υποδομών μεταφορών (πρόταση για την «ευρωβινιέτα»)·
• το κοινοτικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ·
• οι δημόσιες συμβάσεις ·
• οι διασυνοριακές συγχωνεύσεις.

Από την πλευρά της, η Επιτροπή επιθυμεί να σημειωθεί πρόοδος στους ακόλουθους τομείς:

• η απλοποίηση των κρατικών ενισχύσεων προς τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜME), ιδίως στην έρευνα και στην καινοτομία·
• η αντιμετώπιση των κοινοπραξιών δημοσίου ιδιωτικού τομέα στην κοινοτική ρύθμιση για τις δημόσιες συμβάσεις·
• η δημιουργία μίας νομικής δομής για τα ευρωπαϊκά ταμεία επιχειρηματικών κεφαλαίων·
• οι ευρωπαϊκές τεχνολογικές πλατφόρμες·
• η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού εγγύησης που θα καλύπτει τους κινδύνους για την υλοποίηση των σχεδίων ΔΕΔ μεταφορών.

Ποια στατιστική αντιμετώπιση για τις κοινοπραξίες δημοσίου-ιδιωτικού τομέα;

Πώς προσδιορίζεται η οικονομική ιδιοκτησία του βασικού περιουσιακού στοιχείου που προέρχεται από την κοινοπραξία δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, ανεξάρτητα από τις νομικές διατάξεις σχετικά με την ιδιοκτησία; αποτελεί περιουσιακό στοιχείου του κράτους ή του εταίρου; Η εφαρμογή της αρχής βάσει της οποίας η οικονομική ιδιοκτησία ενός περιουσιακού στοιχείου εξαρτάται από το ποιος φέρει τους κινδύνους και εισπράττει τις αμοιβές που συνδέονται με το εν λόγω περιουσιακό στοιχείο θέτει πρόβλημα για τις ΚΔΙΤ. Η πρωτοβουλία για την ανάπτυξη παρέχει μία διευκρίνιση στο ερώτημα αυτό και αναγγέλλει τη λήψη οριστικών αποφάσεων για τις αρχές του 2004.

Αξιολόγηση της προόδου που έχει σημειωθεί

Σε τακτικά διαστήματα, μία αξιολόγηση θα μελετά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για την ανάπτυξη. Θα αποτελεί από το 2005 τμήμα του ετήσιου κύκλου των εκθέσεων που συνδέεται με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της άνοιξης. Επιπλέον, πέντε χρόνια μετά την έναρξή της, η πρωτοβουλία θα αποτελέσει το αντικείμενο μιας πιο εμπεριστατωμένης αξιολόγησης.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 27.06.2006