7.3.2013   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 67/1

(1)

Οι προτάσεις της Επιτροπής αποσκοπούν στην αύξηση της προβολής, της αναγνώρισης, της αποτελεσματικότητας, της διαφάνειας και της λογοδοσίας των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και ιδρυμάτων.

(2)

Το 2012, από τον γενικό προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής ο «προϋπολογισμός της ΕΕ») (2) χρηματοδοτήθηκαν συνολικά 13 πολιτικά κόμματα και 12 πολιτικά ιδρύματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Τα πολιτικά κόμματα χρηματοδοτούνται από το 2004 (3), ενώ η χρηματοδότηση των πολιτικών ιδρυμάτων άρχισε το 2007 (4). Αρμόδιο για τη διαχείριση των σχετικών κονδυλίων είναι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

(3)

Επί του παρόντος, η χρηματοδότηση από τον προϋπολογισμό της ΕΕ αποτελεί μακράν την κύρια πηγή εισοδήματος των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και ιδρυμάτων. Άλλες πιθανές πηγές χρηματοδότησης είναι εισφορές των μελών, οι δωρεές, τα δάνεια και τα έσοδα από οικονομικές δραστηριότητες.

(4)

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία (5), τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και τα πολιτικά ιδρύματα που συνδέονται με αυτά δεν έχουν ενιαίο νομικό καθεστώς βάσει του δικαίου της ΕΕ. Περιβάλλονται διάφορες νομικές μορφές, ανάλογα με τη χώρα στην οποία βρίσκεται η έδρα του κόμματος ή του ιδρύματος.

(5)

Η πρόταση κανονισμού σχετικά με το καθεστώς και τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και των ευρωπαϊκών πολιτικών ιδρυμάτων (εφεξής «το σχέδιο κανονισμού σχετικά με το καθεστώς») αναγνωρίζει στους φορείς αυτούς ευρωπαϊκή νομική προσωπικότητα. Στο μέλλον, προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση από τον προϋπολογισμό της ΕΕ θα αποτελεί η καταχώριση με τέτοιο καθεστώς από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

(6)

Επιπλέον, το σχέδιο κανονισμού σχετικά με το καθεστώς περιλαμβάνει κανόνες σχετικά με τη διακυβέρνηση και την εσωκομματική δημοκρατία, τη χρηματοδότηση από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, τις δωρεές και τις εισφορές, τους λογιστικούς και τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, τις υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων και τις ποινές.

(7)

Η πρόταση για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 966/2012 όσον αφορά τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων (εφεξής η «πρόταση τροποποίησης του δημοσιονομικού κανονισμού») αποσκοπεί στην κατάργηση του ισχύοντος συστήματος χρηματοδοτικής στήριξης των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων μέσω επιχορηγήσεων από τον προϋπολογισμό της ΕΕ (6). Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διατύπωσε σειρά συστάσεων για την τροποποίηση του συστήματος αυτού (7). Η Επιτροπή προτείνει, στο μέλλον, τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα να υποστηρίζονται μέσω «εισφορών». Δεν θα απαιτείται πλέον η υποβολή ετήσιων προγραμμάτων εργασίας και εκτιμώμενων προϋπολογισμών λειτουργίας. Τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα θα πρέπει να δικαιολογούν εκ των υστέρων τη χρηστή χρήση των κονδυλίων της Ένωσης,

1.

Τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και ιδρύματα δεν αποτελούν οργανισμούς ιδρυόμενους από την Ένωση υπό την έννοια του άρθρου 287, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ και, επομένως, δεν υπόκεινται στον έλεγχο του Συνεδρίου (8). Ωστόσο, στον βαθμό που χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, το Συνέδριο είναι αρμόδιο για τη διενέργεια ελέγχων βασιζόμενων στην εξέταση εγγράφων και σε επιτόπου επισκέψεις στις εγκαταστάσεις τους.

2.

Τα κεφάλαια τα οποία λαμβάνουν τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και ιδρύματα από πηγές εκτός του προϋπολογισμού της ΕΕ δεν υπόκεινται αυτοδικαίως στον έλεγχο του Συνεδρίου. Ωστόσο, λόγω της αλληλεπίδρασης μεταξύ της χρηματοδότησης της ΕΕ και της προερχόμενης από άλλες πηγές χρηματοδότησης, το Συνέδριο ενδέχεται να χρειάζεται να εξετάζει και αυτές τις τελευταίες στο πλαίσιο του ελεγκτικού έργου του.

3.

Το Συνέδριο αναγνωρίζει ότι οι προτάσεις της Επιτροπής αίρουν αρκετές από τις αδυναμίες που εμφανίζουν οι ισχύουσες διατάξεις. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα πρόσθετα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν με απώτερο στόχο την προαγωγή μιας ευρωπαϊκής πολιτικής νοοτροπίας ανεξαρτησίας, λογοδοσίας και ευθύνης, την ενίσχυση του ελέγχου και την αποτροπή πιθανών καταχρήσεων των κανόνων χρηματοδότησης.

4.

Το Συνέδριο επισημαίνει ότι η διατύπωση του προτεινόμενου ορισμού του όρου «δωρεά» (9) είναι εξαιρετικά στενή. Κατά συνέπεια, δεν καλύπτει όλα τα είδη συναλλαγών που μπορούν να αποφέρουν οικονομικό πλεονέκτημα σε ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και ιδρύματα, αφήνοντας περιθώριο για καταστρατήγηση των απαιτήσεων διαφάνειας και των ανώτατων ορίων (10).

5.

Το σχέδιο κανονισμού σχετικά με το καθεστώς, υπό την παρούσα διατύπωση, δεν ρυθμίζει ειδικά τις δωρεές από φυσικά ή νομικά πρόσωπα τα οποία παρέχουν προϊόντα και υπηρεσίες σε θεσμικά όργανα της ΕΕ ή άλλες δημόσιες αρχές που συμμετέχουν στη διαχείριση κεφαλαίων της ΕΕ.

6.

Το σχέδιο κανονισμού σχετικά με το καθεστώς ρυθμίζει το θέμα των δωρεών προς ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και προς τα πολιτικά ιδρύματα που συνδέονται με αυτά. Ωστόσο, δεν περιέχει κανόνες σχετικά με τις δωρεές προς οντότητες οι οποίες συνδέονται, άμεσα ή έμμεσα, με ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα ή ιδρύματα ή τελούν με άλλο τρόπο υπό τον ουσιαστικό έλεγχό τους (11).

7.

Το σχέδιο κανονισμού σχετικά με το καθεστώς δεν ρυθμίζει ειδικά τις δωρεές ιδιωτικών φορέων (12) που εδρεύουν σε χώρες εκτός της ΕΕ ή τις δωρεές διεθνών οργανισμών. Απαγορεύει μόνον τις δωρεές από δημόσιες αρχές χωρών εκτός της ΕΕ και από επιχειρήσεις που τελούν υπό τον έλεγχο των εν λόγω δημόσιων αρχών (13).

8.

Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, δεν αποκλείονται οι δωρεές από τις δημόσιες αρχές κρατών μελών της ΕΕ προς ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και ευρωπαϊκά πολιτικά ιδρύματα (14). Εάν είναι αναγκαία η διατήρηση αυτής της δυνατότητας, πρέπει να θεσπιστούν σαφείς κανόνες.

9.

Οι κανόνες σχετικά με τις εισφορές προς πολιτικά κόμματα και ιδρύματα από τα μέλη τους (15) δεν είναι απολύτως συνεπείς με τις αρχές που ισχύουν για τις δωρεές. Μολονότι, βάσει του σχεδίου κανονισμού σχετικά με το καθεστώς, το ύψος των δωρεών περιορίζεται σε 25 000 ετησίως ανά δωρητή, δεν τίθενται ανώτατα όρια για τις ατομικές εισφορές μελών πολιτικών κομμάτων και ιδρυμάτων.

10.

Η πρόταση της Επιτροπής δεν περιέχει κανόνες σχετικά με τα δάνεια, τις πηγές προέλευσής τους και τους όρους χορήγησής τους. Ελλείψει τέτοιων διατάξεων, υπάρχει κίνδυνος καταστρατήγησης των κανόνων σχετικά με τις δωρεές και τις εισφορές μέσω της λήψης δανείων με ιδιαιτέρως ευνοϊκούς όρους.

11.

Η παράβαση των κανόνων πρέπει να συνεπάγεται αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις. Βάσει του προτεινόμενου κανονισμού (16), το μέγιστο ύψος των προστίμων περιορίζεται στο 10 % του ετήσιου προϋπολογισμού του οικείου κόμματος ή ιδρύματος, κατά το έτος επιβολής της κύρωσης. Αρμόδιο για τον καθορισμό του ύψους των προστίμων είναι το Κοινοβούλιο, το οποίο λαμβάνει υπόψη μια σειρά παραμέτρων (17). Για παρατυπίες που σχετίζονται με δωρεές και εισφορές, το Συνέδριο συνιστά την υιοθέτηση προσέγγισης η οποία να παρέχει μικρότερη διακριτική ευχέρεια. Το ύψος του προστίμου θα πρέπει να υπολογίζεται με την εφαρμογή πολλαπλασιαστικού συντελεστή επί των παρατύπως εισφερθέντων ή δωρηθέντων ποσών, χωρίς ανώτατο όριο.

12.

Δεν προβλέπονται ποινές για πρόσωπα ή φορείς που προβαίνουν σε παράτυπες πληρωμές προς πολιτικό κόμμα ή ίδρυμα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το σχέδιο κανονισμού σχετικά με το καθεστώς, τυχόν παρατύπως καταβληθέντα ποσά επιστρέφονται σε εκείνους που τα κατέβαλαν.

13.

Το Συνέδριο εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι το σχέδιο κανονισμού σχετικά με το καθεστώς προβλέπει υποχρεωτικά πρόστιμα σε περίπτωση που οποιοσδήποτε από τους φορείς οι οποίοι εξουσιοδοτούνται να διενεργούν λογιστικούς ή άλλους ελέγχους στους δικαιούχους χρηματοδότησης από τον γενικό προϋπολογισμό της ΕΕ εντοπίσει ανακρίβειες στις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις (18). Το Συνέδριο συνιστά την υποχρεωτική επιβολή διοικητικών και χρηματικών ποινών και στις περιπτώσεις κατά τις οποίες το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή το Συνέδριο παρεμποδίζονται στην άσκηση των ελεγκτικών εξουσιών τους.

14.

Τέλος, το Συνέδριο εφιστά την προσοχή στην ανάγκη οι κανόνες σχετικά με τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων να εφαρμόζονται κατ’ αναλογία και όσον αφορά τη χρηματοδότηση των προεκλογικών εκστρατειών των υποψηφίων στις ευρωπαϊκές εκλογές ή των εκλεγμένων αντιπροσώπων. Με τον τρόπο αυτό θα περιοριζόταν ο κίνδυνος καταστρατήγησης των διατάξεων για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων μέσω απευθείας δωρεών προς υποψηφίους ή εκλεγμένους αντιπροσώπους.

15.

Για νομικούς λόγους, δεν θα είναι δυνατή η υποβολή πρότασης τέτοιων κανόνων μέσω νομοθετικής πρότασης της Επιτροπής βάσει του άρθρου 224 ΣΛΕΕ. Τα ζητήματα που σχετίζονται με τις ευρωπαϊκές εκλογές και με την εκτέλεση των καθηκόντων των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου διέπονται από το άρθρο 223 ΣΛΕΕ. Βάσει του εν λόγω άρθρου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι αρμόδιο για την κατάρτιση νομοθετικής πρότασης περιέχουσας τις αναγκαίες διατάξεις, οι οποίες θα μπορούσαν, παραδείγματος χάριν, να περιληφθούν στην πράξη περί εκλογής των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με άμεση και καθολική ψηφοφορία (19). Επί του παρόντος, το άρθρο 4 της πράξης αυτής προβλέπει μόνον τη δυνατότητα κάθε κράτους μέλους να καθορίζει ανώτατο όριο για τις δαπάνες προεκλογικής εκστρατείας των υποψηφίων.

16.

Το άρθρο 8 του ισχύοντος κανονισμού παρέχει τον ορισμό της φύσης των δαπανών των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων που μπορούν να χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Στις δαπάνες αυτές περιλαμβάνονται τα «διοικητικά έξοδα και τα έξοδα που έχουν σχέση με την τεχνική υποστήριξη, τις συνεδριάσεις, την έρευνα, τις διασυνοριακές εκδηλώσεις, τις μελέτες, την ενημέρωση και τις δημοσιεύσεις». Οι προτάσεις της Επιτροπής δεν περιέχουν πλέον τέτοιο ορισμό, μολονότι θα αποτελούσε χρήσιμη κατευθυντήρια οδηγία για τις προσκλήσεις εισφορών που θα δημοσιεύει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι σχετικές διατάξεις στην πρόταση για την τροποποίηση του δημοσιονομικού κανονισμού δεν είναι επαρκώς ακριβείς (20). Στην πρόταση τροποποίησης του δημοσιονομικού κανονισμού πρέπει επίσης να καθίσταται σαφές ότι τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα που λαμβάνουν εισφορά από τον γενικό προϋπολογισμό δεν μπορούν να χρηματοδοτούνται με άλλο τρόπο από τον προϋπολογισμό.

17.

Το άρθρο 2 του σχεδίου κανονισμού σχετικά με το καθεστώς περιέχει περιορισμένο μόνον αριθμό ορισμών όρων που χρησιμοποιούνται στο κείμενο. Για λόγους σαφήνειας και ασφάλειας δικαίου, πρέπει να περιληφθούν και οι ορισμοί (21) των εξής όρων: «διατάκτης», «ετήσιος προϋπολογισμός» πολιτικών κομμάτων και ιδρυμάτων (22), «ετήσια επιστρεπτέα έξοδα», «ετήσια επιλέξιμη δαπάνη», «αρμόδιες εθνικές αρχές» και «εισφορές» μελών πολιτικών κομμάτων και ιδρυμάτων.

18.

Το άρθρο 19 του σχεδίου κανονισμού σχετικά με το καθεστώς προβλέπει ότι τα πολιτικά κόμματα και τα πολιτικά ιδρύματα υποβάλλουν τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις τους, σύμφωνα με την εφαρμοστέα νομοθεσία του κράτους μέλους στο οποίο βρίσκεται η έδρα τους (23). Προκειμένου να ενισχυθεί η συγκρισιμότητα και η διαφάνεια, θα ήταν προτιμότερο η υποβολή λογαριασμών και αναλυτικών στοιχείων να γίνεται κατά τρόπο τυποποιημένο, σε δεδουλευμένη βάση, σύμφωνα με υποχρεωτικό υπόδειγμα που θα ίσχυε για όλα τα πολιτικά κόμματα και τα ιδρύματα, ανεξαρτήτως της εφαρμοστέας νομοθεσίας στο κράτος μέλος στο οποίο βρίσκεται η έδρα τους.

19.

Επιπλέον, το άρθρο 19 θα πρέπει να ορίζει ότι εκείνοι που επιφορτίζονται με τον εξωτερικό έλεγχο επιλέγονται, λαμβάνουν τη σχετική εντολή και αμείβονται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αυτό θα συνέβαλλε στη διασφάλιση συνέπειας στην εκτέλεση του έργου του εξωτερικού ελέγχου και θα διευκόλυνε την παρακολούθηση της δραστηριότητας αυτής (24).

20.

Οι ελεγκτικές εξουσίες του Συνεδρίου πηγάζουν από το πρωτογενές δίκαιο και, ειδικότερα, από το άρθρο 287 ΣΛΕΕ και, επομένως, δεν είναι δυνατή η τροποποίηση ή ο περιορισμός τους δυνάμει παράγωγου δικαίου. Προκειμένου να διευκρινιστεί ότι οι ρυθμίσεις ελέγχου που προβλέπει το σχέδιο κανονισμού σχετικά με το καθεστώς εφαρμόζονται με την επιφύλαξη των εν λόγω εξουσιών, το Συνέδριο φρονεί ότι είναι αναγκαία η εισαγωγή μιας γενικής αναφοράς σε αυτές στο άρθρο 20 του σχεδίου κανονισμού.