Ηλ-υγεία (ηλεκτρονική υγεία): βελτίωση της υγείας και των υπηρεσιών ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης χάρη στις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών

Το πρόγραμμα δράσης «ηλ-υγεία» δείχνει πώς χρησιμοποιούνται οι τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών (ΤΠΕ) για την παροχή υπηρεσιών ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης καλύτερης ποιότητας σε ολόκληρη την Ευρώπη, με σταθερό ή μειούμενο κόστος, και μείωση των χρόνων αναμονής και των σφαλμάτων. Στόχος του προγράμματος δράσης είναι η δημιουργία «ευρωπαϊκού χώρου ηλ-υγείας» και η καταγραφή των πρακτικών μέτρων που απαιτούνται για την υλοποίησή του με την εφαρμογή της ηλεκτρονικής στη συνταγογράφηση, στους ηλεκτρονικούς φακέλους ασθενών, στην ταυτοποίηση των ασθενών και στις κάρτες υγείας, και με την επιτάχυνση της εισαγωγής του ευρυζωνικού Διαδικτύου στα συστήματα υγείας. Ο απώτατος στόχος είναι στο τέλος της δεκαετίας η ηλ-υγεία να έχει ενταχθεί στις συνήθειες των επαγγελματιών της υγείας, των ασθενών και των πολιτών.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή Περιφερειών, της 30ής Απριλίου 2004: «ηλ-υγεία (ηλεκτρονική υγεία) - βελτίωση των υπηρεσιών ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης για τους πολίτες της Ευρώπης: Σχέδιο δράσης για έναν ευρωπαϊκό χώρο ηλ-υγείας [COM(2004)356 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Το πρόγραμμα δράσης «ηλ-υγεία» εντάσσεται στη στρατηγική που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος δράσης eEurope της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο αποβλέπει να θέσει στη διάθεση όλων των πολιτών της Ευρώπης τα πλεονεκτήματα που συνδέονται με την κοινωνία των πληροφοριών.

Ο πρωταρχικός στόχος του προγράμματος δράσης «ηλ-υγεία» είναι να επιτρέψει στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) να αξιοποιήσει όλο το δυναμικό των συστημάτων και των υπηρεσιών ηλ-υγείας στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού χώρου ηλ-υγείας.

Προτείνονται τρεις κύριοι τομείς δράσης:

• αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και δημιουργία κατάλληλου πλαισίου υποστήριξης της ηλ-υγείας·
• υλοποίηση πιλοτικών δράσεων για δρομολόγηση της διάθεσης υπηρεσιών ηλ-υγείας·
• διάδοση των βέλτιστων πρακτικών και αξιολόγηση της επιτευχθείσας προόδου.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ

Οι αρμόδιες αρχές στον τομέα της υγείας πρέπει να παίξουν σημαντικό ρόλο

Το πρόγραμμα δράσης προτείνει, ως το τέλος του 2005, κάθε κράτος μέλος να καταρτίσει εθνικό ή περιφερειακό οδικό χάρτη για την ηλ-υγεία.

Διαλειτουργικότητα συστημάτων πληροφοριών υγείας

Η ανάγκη ταυτοποίησης των ασθενών και μετάδοσης των ιατρικών πληροφοριών κατά διαφανή τρόπο σε όλη την Ευρώπη αποτελεί σημαντικό ζήτημα διαλειτουργικότητας των συστημάτων ιατρικών πληροφοριών.

Το πρόγραμμα δράσης προτείνει συνεπώς στα κράτη μέλη να συμφωνήσουν, μέχρι το τέλος του 2006, σε μια κοινή προσέγγιση για την ταυτοποίηση των ασθενών και για τον ορισμό προτύπων διαλειτουργικότητας για τα μηνύματα που περιέχουν ιατρικά δεδομένα και τους ηλεκτρονικούς ιατρικούς φακέλους. Στη μεθοδολογία αυτή θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη περιπτώσεις βέλτιστης πρακτικής και εξελίξεις σε πεδία όπως η ευρωπαϊκή κάρτα ασφάλισης υγείας (es de en fr) και η διαχείριση της ταυτότητας των Ευρωπαίων πολιτών.

Κινητικότητα ασθενών και ιατρονοσηλευτικού προσωπικού

Οι ασθενείς και το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό αποκτούν όλο και μεγαλύτερη κινητικότητα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η ΕΕ εξέδωσε ήδη ανακοίνωση για την κινητικότητα των ασθενών και οι εργασίες για τη βελτίωση της πληροφόρησης στον τομέα αυτό βρίσκονται σε εξέλιξη. Οι εργασίες προχωρούν κυρίως χάρη στην ομάδα εργασίας για τα συστήματα υγείας (ΕΝ).

Βελτίωση υποδομής και τεχνολογιών

Το πρόγραμμα δράσης προβλέπει ότι κατά τη χρονική περίοδο 2004-2008, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποστηρίξουν την εγκατάσταση δικτύων ιατρικών πληροφοριών τα οποία να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τις εφαρμογές της ηλ-υγείας και τα οποία θα βασίζονται σε σταθερά και κινητά, ασύρματα και σταθερά ευρυζωνικά δίκτυα και σε τεχνολογίες πλέγματος (grid).

Εξασφάλιση της συμμόρφωσης των συστημάτων της ηλ-υγείας

Πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη προχωρήσει στην πιστοποίηση συστημάτων ηλ-υγείας που έχουν εξελιχθεί σε υποδείγματα για άλλες περιοχές.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να παρουσιάσει μέχρι τα μέσα του 2005 σύνοψη αυτών των βέλτιστων πρακτικών που θα χρησιμεύσει ως οδηγός για τα κράτη μέλη.

Στη συνέχεια, και μέχρι το τέλος του 2007, τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν συστήματα δοκιμών της συμμόρφωσης και συστήματα πιστοποίησης, σύμφωνα με τις καλύτερες περιπτώσεις βέλτιστης πρακτικής.

Τόνωση των επενδύσεων

Κάθε ανάπτυξη και κάθε εκσυγχρονισμός συστημάτων και υπηρεσιών απαιτεί σημαντικές επενδύσεις. Για το λόγο αυτό το πρόγραμμα δράσης προβλέπει πως ως το τέλος του 2006 τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαμορφώσουν κοινή προσέγγιση για να υποστηρίξουν και να προωθήσουν τις επενδύσεις στην ηλ-υγεία.

Νομικά και ρυθμιστικά θέματα

Το πρόγραμμα δράσης καλεί συνεπώς την Επιτροπή να αναλάβει μέχρι το τέλος του 2009 δραστηριότητες σε συνεργασία με τα κράτη μέλη για:

• να οριστεί ελάχιστη ευρωπαϊκή προδιαγραφή προσόντων όσον αφορά τις υπηρεσίες ηλ-υγείας σε κλινικό και διοικητικό πλαίσιο·
• να δημιουργηθεί πλαίσιο για μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου αναφορικά με την ευθύνη για προϊόντα και υπηρεσίες ηλ-υγείας, σε συνάρτηση με την υφιστάμενη νομοθεσία για την ευθύνη προϊόντων·
• να βελτιώσει την πληροφόρηση των ασθενών, των συστημάτων ασφάλισης υγείας και των φορέων παροχής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σχετικά με τους ισχύοντες κανόνες για την ανάληψη δαπανών υπηρεσιών ηλ-υγείας·
• να προωθήσει την ηλ-υγεία αποβλέποντας στον περιορισμό των επαγγελματικών ατυχημάτων και ασθενειών, καθώς και να υποστηρίξει δράσεις πρόληψης έναντι νέων κινδύνων που εμφανίζονται στον τόπο εργασίας.

ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΙΛΟΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ

Πολυάριθμες πιλοτικές δράσεις στον τομέα της ηλ-υγείας βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη ή πρόκειται να ξεκινήσουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πληροφορίες για πολίτες και αρχές σχετικά με εκπαίδευση υγείας και πρόληψη ασθενειών

Στον τομέα της πληροφόρησης των πολιτών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βρίσκεται στη φάση της δημιουργίας διαδικτυακής πύλης της ΕΕ για την ηλ-υγεία που θα πρέπει να λειτουργεί στο τέλος του 2005. Η πύλη αυτή θα εξασφαλίσει στους πολίτες μοναδικό σημείο πρόσβασης στις πληροφορίες δημόσιας υγείας αλλά και εκείνες για την υγιεινή και ασφάλεια στο χώρο εργασίας.

Η Επιτροπή εργάζεται επίσης για τη βελτίωση των εργαλείων των ΤΠΕ με στόχο να ενισχύσει τα μέτρα έγκαιρης προειδοποίησης, εντοπισμού και επιτήρησης των απειλών της υγείας.

Προοδευτική συγκρότηση ενοποιημένων δικτύων ιατρικών πληροφοριών

Προς το παρόν βρίσκονται σε εξέλιξη μεγάλα έργα συγκρότησης δικτύων ιατρικών πληροφοριών. Έως το τέλος του 2008, οι ευρωπαϊκοί οργανισμοί υγείας, στην πλειονότητά τους, θα πρέπει να είναι σε θέση να παρέχουν διαδικτυακές υπηρεσίες όπως τηλεπίσκεψη (δεύτερη ιατρική γνώμη), ηλεκτρονική συνταγογράφηση, ηλεκτρονικά παραπεμπτικά, τηλεπαρακολούθηση και τηλεπερίθαλψη (επιτήρηση από απόσταση ασθενών στο σπίτι).

Προώθηση της χρήσης καρτών στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη

Στον τομέα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης είναι δυνατή η χρήση δύο τύπων καρτών: της κάρτας υγείας, που μπορεί να περιέχει χρήσιμα δεδομένα σε περίπτωση επείγοντος περιστατικού, όπως η ομάδα αίματος, οι παθολογίες και οι θεραπευτικές αγωγές, και της κάρτας ασφάλισης υγείας, που εισήχθη την 1η Ιανουαρίου 2004 και αντικαθιστά όλα τα έντυπα που απαιτούνταν μέχρι τώρα για να λάβει ο πολίτης ιατροφαρμακευτική περίθαλψη κατά την προσωρινή του διαμονή στο εξωτερικό.

Στα κράτη μέλη θα ξεκινήσουν δραστηριότητες για την προώθηση της χρήσης αυτών των καρτών. Προβλέπεται επίσης να εγκριθεί το 2008 η αρχή της εφαρμογής ηλεκτρονικής κάρτας ασφάλισης υγείας.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ

Διάδοση βέλτιστων πρακτικών

Η ηλ-υγεία θα πρέπει να υποστηρίζεται από την ευρύτατη διάδοση των σχετικών βέλτιστων πρακτικών. Αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν τις θετικές επιπτώσεις από την πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη καθώς και την ποιότητά της, τις εκτιμήσεις κόστους/ωφέλειας και αύξησης της παραγωγικότητας, καθώς και τα παραδείγματα αντιμετώπισης ζητημάτων ευθύνης σε υπηρεσίες τηλεϊατρικής, στα συστήματα επιστροφής δαπανών, καθώς και την πιστοποίηση προϊόντων και υπηρεσιών ηλ-υγείας.

Η διάδοση των βέλτιστων πρακτικών εξασφαλίζεται μέσω συναντήσεων των κρατών μελών οι οποίες υποστηρίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Παράλληλα η Επιτροπή πρέπει να δημιουργήσει μέχρι το τέλος του 2005 αποτελεσματικό μέσο συστηματικής διάδοσης των βέλτιστων πρακτικών.

Αξιολόγηση

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμεύτηκε να δημοσιεύει ανά διετία, κατά την περίοδο 2004-2010, μελέτη σχετικά με την επιτευχθείσα πρόοδο στην εισαγωγή της ηλ-υγείας.

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΗΛ-ΥΓΕΙΑ

Γιατί χρειάζεται η ΕΕ να αναπτύξει τα συστήματα και τις υπηρεσίες της για την ηλ-υγεία;

Οι ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν εδώ και αρκετά χρόνια αύξηση της ζήτησης υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής φροντίδας, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και της αύξησης των εισοδημάτων, ενώ ταυτόχρονα οι διαθέσιμοι προϋπολογισμοί παραμένουν περιορισμένοι. Παράλληλα το επίπεδο των απαιτήσεων των πολιτών και η κινητικότητα των ασθενών και των επαγγελματιών αυξήθηκαν. Οι τεράστιες ποσότητες ιατρικών πληροφοριών καθιστούν τη διαχείρισή τους δύσκολη για τις δημόσιες αρχές.

Η ανάπτυξη των συστημάτων και των υπηρεσιών ηλ-υγείας πρέπει να επιτρέψει την επίλυση αυτών των προβλημάτων. Μπορεί κυρίως να συμβάλει στη μείωση του κόστους και στη βελτίωση της παραγωγικότητας σε τομείς όπως η τιμολόγηση και η αρχειοθέτηση, η μείωση των ιατρικών σφαλμάτων, ο περιορισμός των αδικαιολόγητων θεραπειών, αλλά και η βελτίωση της ποιότητας της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

Προς το παρόν, τουλάχιστον οι τέσσερις στους πέντε γιατρούς στην Ευρώπη συνδέονται με το Διαδίκτυο και το ένα τέταρτο των Ευρωπαίων χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο για να ενημερωθούν για παθολογίες και ζητήματα υγείας. Αυτοί οι ενθαρρυντικοί αριθμοί προοιωνίζονται ταχεία ανάπτυξη των υπηρεσιών και των προϊόντων ηλ-υγείας.

Από την αρχή της δεκαετίας του 1990, η ηλ-υγεία έλαβε χρηματοδοτική στήριξη από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα για έρευνες ύψους 500 εκατ. ευρώ αλλά, μέσω του μηχανισμού συγχρηματοδότησης, η συνολική επένδυση αντιπροσωπεύει σχεδόν διπλάσιο ποσό. Πολλές εφαρμογές που γνωρίζουν σήμερα επιτυχία προέρχονται από αυτές τις ερευνητικές εργασίες. Οι εργασίες αυτές συνέβαλαν στη δημιουργία νέου κλάδου δραστηριοτήτων, της ηλ-υγείας, που πραγματοποιεί κύκλο εργασιών 11 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, μέχρι το 2010, το 5% των προϋπολογισμών στον τομέα της υγείας θα επενδυθούν σε συστήματα και υπηρεσίες ηλ-υγείας.

Το σχέδιο δράσης που παρουσιάστηκε εδώ αποτελεί ένα μόνο στοιχείο της απάντησης που δίνει η ΕΕ στις μεγάλες προκλήσεις τις οποίες αντιμετωπίζουν οι υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Δύο άλλες πρωτοβουλίες αφορούν αφενός την κινητικότητα των ασθενών και αφετέρου τη συγκριτική αξιολόγηση των εθνικών μεταρρυθμίσεων των συστημάτων ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 20.05.2005