ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 15.5.2018

COM(2018) 320 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ

Ολοκλήρωση μιας αξιόπιστης ψηφιακής ενιαίας αγοράς για όλους

Η συμβολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην άτυπη σύνοδο των ηγετών της ΕΕ στις 16 Μαΐου 2018 στη Σόφια σχετικά με την προστασία των δεδομένων και την ψηφιακή ενιαία αγορά

Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στο σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του, της κατοικίας του και των επικοινωνιών του.

Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που το αφορούν.

Η επεξεργασία αυτών των δεδομένων πρέπει να γίνεται νομίμως, για καθορισμένους σκοπούς και με βάση τη συγκατάθεση του ενδιαφερομένου ή για άλλους θεμιτούς λόγους που προβλέπονται από το νόμο. Κάθε πρόσωπο δικαιούται να έχει πρόσβαση στα συλλεγέντα δεδομένα που το αφορούν και να επιτυγχάνει τη διόρθωσή τους.

Ο σεβασμός των κανόνων αυτών υπόκειται στον έλεγχο ανεξάρτητης αρχής.

Άρθρα 7 και 8 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει όχι μόνο να διαφυλάξει τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, αλλά και να ενδυναμώσει τη θέση όσων ζουν μ’ αυτόν τον τρόπο. Το να είσαι Ευρωπαίος σημαίνει πως έχεις το δικαίωμα να απαιτείς την προστασία των προσωπικών σου δεδομένων χάρη σε ισχυρούς, ευρωπαϊκούς νόμους. Γιατί οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν πάνω από το κεφάλι τους μη επανδρωμένα τηλεκατευθυνόμενα αεροσκάφη που θα καταγράφουν κάθε κίνησή τους ούτε εταιρείες που θα αποθηκεύουν κάθε κλικ του ποντικιού τους. Διότι στην Ευρώπη η ιδιωτική ζωή έχει σημασία. Είναι ένα θέμα που αφορά την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Πρόεδρος Jean-Claude Juncker

Ομιλία για την κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 14 Σεπτεμβρίου 2016

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαιρετίζει την απόφαση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να προγραμματίσει συζήτηση στο πλαίσιο του θεματολογίου των ηγετών για την προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των πολιτών και για άλλα θέματα σχετικά με την ψηφιακή Ευρώπη, μεταξύ των οποίων η έκδοση όλων των νομοθετικών πράξεων για τη δημιουργία της ψηφιακής ενιαίας αγοράς. Η παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζει μια δέσμη συγκεκριμένων δράσεων για να διασφαλιστεί η πλήρης προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των πολιτών, να επιταχυνθεί η ολοκλήρωση της ψηφιακής ενιαίας αγοράς το 2018 και να τροφοδοτηθεί η άτυπη συζήτηση που θα διεξαχθεί στη Σόφια μεταξύ αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων στις 16 Μαΐου 2018 1 .

1.Εισαγωγή

Το 2015, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε Στρατηγική για την ψηφιακή ενιαία αγορά της Ένωσης. Τρία χρόνια αργότερα, η ψηφιακή ενιαία αγορά γίνεται πραγματικότητα 2 . Έχουν υποβληθεί όλες οι νομοθετικές προτάσεις από την Επιτροπή 3 . Έχουν ήδη εγκριθεί προτάσεις για την περιαγωγή της κινητής τηλεφωνίας και τη φορητότητα των υπηρεσιών διαδικτυακού περιεχομένου. Ο γενικός κανονισμός για την προστασία δεδομένων θα ισχύσει άμεσα σε ολόκληρη την Ένωση στις 25 Μαΐου. Σε διάστημα λίγων εβδομάδων θα ληφθούν και άλλα σημαντικά νέα μέτρα σχετικά με την ασφάλεια δικτύων και πληροφοριών και την ηλεκτρονική ταυτοποίηση. Έχει συμφωνηθεί το επόμενο κύμα νομοθετικών προτάσεων, με το οποίο θα ανοίξει η πρόσβαση σε διαδικτυακές υπηρεσίες, και θα ακολουθήσει πριν από το τέλος του έτους. Όλα τα παραπάνω αποτελούν κρίσιμα βήματα για να επιτευχθεί ο στόχος της ολοκλήρωσης της ψηφιακής ενιαίας αγοράς.

Η στρατηγική για την ψηφιακή ενιαία αγορά αποτελεί το κλειδί για την ευδοκίμηση της ΕΕ στην αναδυόμενη παγκόσμια οικονομία δεδομένων. Τα δεδομένα αποτελούν πλέον εφόδιο με κεντρική σημασία στην ψηφιακή κοινωνία. Κάθε στιγμή, έξυπνα τηλέφωνα, ενεργειακά δίκτυα, αυτοκίνητα, οικιακές συσκευές και πρόσωπα κατά τις καθημερινές τους δραστηριότητες παράγουν δεδομένα σε όλο και μεγαλύτερη κλίμακα. Τα δεδομένα αυτά τα συλλέγουν, τα επεξεργάζονται και τα χρησιμοποιούν κατασκευαστές, πλατφόρμες και πάροχοι υπηρεσιών προκειμένου να παράσχουν νέες υπηρεσίες στους χρήστες και να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Η ΕΕ καθυστέρησε να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες της οικονομίας δεδομένων: μόνο το 4 % περίπου των δεδομένων παγκοσμίως είναι αποθηκευμένα στην Ευρώπη. Ωστόσο, η ΕΕ έχει πολλά πλεονεκτήματα: ισχυρή μεταποιητική βάση, ραγδαία αναπτυσσόμενο οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων, πρόσφατα ψηφιοποιημένες βιομηχανικές διαδικασίες και ειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Αν αυτά αξιοποιηθούν και κλιμακωθούν, η ευρωπαϊκή οικονομία δεδομένων μπορεί να καταστεί ισχυρός μοχλός ώθησης για την ανάπτυξη, την προώθηση της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας και το άνοιγμα νέων επιχειρηματικών μοντέλων και νέων ευκαιριών για καινοτομία 4 . Η αξία της ευρωπαϊκής οικονομίας δεδομένων έχει τις δυνατότητες να ανέλθει στα 700 δισ. EUR έως το 2020, αντιστοιχώντας στο 4 % της οικονομίας της ΕΕ.

Ωστόσο, η επανάσταση της οικονομίας δεδομένων δημιουργεί επίσης προκλήσεις για τις κοινωνίες μας και για τις αξίες στις οποίες βασίζεται η Ένωσή μας, μεταξύ άλλων, τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου. Πρόσφατα γεγονότα κατέδειξαν ότι δεδομένα ενδέχεται να συλλέγονται, να υποβάλλονται σε επεξεργασία και να χρησιμοποιούνται σε βάρος της ιδιωτικής ζωής. Η πρόσβαση σε μεγάλες ποσότητες δεδομένων ενδέχεται να χρησιμοποιείται για την απόκτηση αδικαιολόγητου πλεονεκτήματος έναντι ανταγωνιστών ή ακόμη και για τον επηρεασμό των μέσων ενημέρωσης και της κοινής γνώμης. Οι προσωπικές πληροφορίες ενδέχεται να υπόκεινται σε μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση τρίτων. Ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής και η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα αποτελούν θεμελιώδη δικαιώματα στην ΕΕ, σύμφωνα με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ 5 . Η ισχυρή προστασία των δεδομένων, η εμπιστευτικότητα των επικοινωνιών και η ασφάλεια των δεδομένων έχουν κρίσιμη σημασία προκειμένου να διαλυθούν οι αμφιβολίες των πολιτών σχετικά με την κατάχρηση των δεδομένων τους και να δημιουργηθεί εμπιστοσύνη. Χωρίς αυτήν την εμπιστοσύνη, δεν θα υλοποιηθούν οι δυνατότητες ευδοκίμησης της οικονομίας δεδομένων.

Με την παρούσα ανακοίνωση καλείται το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να ασχοληθεί επειγόντως με τα εναπομένοντα ζητήματα ώστε η ενιαία ψηφιακή αγορά να γίνει πραγματικότητα και να εξασφαλιστεί ότι η ΕΕ θα παραμείνει βασικός παράγοντας στον παγκόσμιο αγώνα δρόμου για μια οικονομία δεδομένων 6 . Οι στόχοι αυτοί δεν είναι δυνατό να επιτευχθούν χωρίς εμπιστοσύνη από την πλευρά των πολιτών σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο προστατεύονται και χρησιμοποιούνται τα δεδομένα τους.

2.Προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, οικοδόμηση εμπιστοσύνης στην ψηφιακή οικονομία: γενικός κανονισμός για την προστασία των δεδομένων και κανονισμός για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες

Νέο καθεστώς προστασίας των δεδομένων για τα φυσικά πρόσωπα στην ΕΕ

Τα δύο τρίτα των Ευρωπαίων πολιτών εκφράζουν την ανησυχία τους για το ότι δεν έχουν κανέναν έλεγχο όσον αφορά τις πληροφορίες που παρέχουν στο διαδίκτυο, ενώ οι μισοί από αυτούς ανησυχούν μήπως πέσουν θύματα απάτης 7 . 

Πρόσφατες αποκαλύψεις γύρω από την υπόθεση «Facebook/Cambridge Analytica» έχουν αυξήσει την ευαισθητοποίηση μεταξύ των πολιτών σχετικά με την πιθανότητα κατάχρησης των δεδομένων σε περίπτωση ανεπαρκούς προστασίας. Οι αρχές προστασίας δεδομένων της ΕΕ προβαίνουν σε ενέργειες στο πλαίσιο των ισχυόντων κανόνων προστασίας των δεδομένων και διερευνούν συντονισμένα την υπόθεση. Η Επιτροπή βρίσκεται σε επαφή με την εταιρεία Facebook, καλώντας την να παράσχει πιο λεπτομερείς πληροφορίες και να συνεργαστεί πλήρως με τις αρχές προστασίας δεδομένων της Ιρλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, οι οποίες καθοδηγούν τις έρευνες, προκειμένου να γίνει αντιληπτό τι συνέβη και κατά πόσον τα σχεδόν 3 εκατομμύρια θιγόμενα φυσικά πρόσωπα στην ΕΕ βρίσκονται ακόμη σε κίνδυνο.

Τα γεγονότα αυτά καταδεικνύουν ότι η ΕΕ δικαίως έχει θεσπίσει αυστηρούς κανόνες προστασίας των δεδομένων. Με τον γενικό κανονισμό για την προστασία των δεδομένων, ο οποίος θα ισχύσει άμεσα σε ολόκληρη την Ένωση στις 25 Μαΐου 8 , η ΕΕ θα είναι καλύτερα εξοπλισμένη για την πρόληψη και την αντιμετώπιση τέτοιων περιπτώσεων στο μέλλον.

Οι κανόνες της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων καθιστούν δυνατή την ελεύθερη ροή των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα εντός της Ένωσης, από την οποία είναι δυνατό να παραχθεί η κρίσιμη μάζα δεδομένων που έχει ζωτική σημασία για μια ισχυρή οικονομία δεδομένων. Για παράδειγμα, οι διασυνοριακές προσεγγίσεις κατά τη χρήση των δεδομένων από έξυπνους μετρητές των πολιτών για εφαρμογές έξυπνων δικτύων και βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας εξαρτώνται από την ελεύθερη ροή των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Όπως επεξηγείται στην ανακοίνωση σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη για την Ευρώπη 10 , θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η διαθεσιμότητα των δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή ιδιωτών προς το ευρύτερο συμφέρον. Για παράδειγμα, η κοινή χρήση δεδομένων σχετικά με τη διασυνοριακή εμφάνιση επιδημιών θα μπορούσε να συμβάλει στην πιο έγκαιρη ανταπόκριση των ιατρικών αρχών. Η κοινή χρήση προσωπικών δεδομένων υγείας και η πρόσβαση σε αυτά θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη διάγνωση και θεραπεία. Η κοινή χρήση δεδομένων από αυτοκίνητα και μεταφορικά μέσα θα μπορούσε να βελτιώσει τη διαχείριση της κυκλοφορίας και να μειώσει την κυκλοφοριακή συμφόρηση. Όλα αυτά είναι δυνατά, με παράλληλη εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας για τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα.

Για τη δημιουργία ενός πραγματικού ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων 11 απαιτούνται ισότιμοι όροι και για τα δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα, και έχει ήδη κατατεθεί πρόταση προς τον σκοπό αυτό 12 . Η ταχεία οριστικοποίηση του κανονισμού για την ελεύθερη ροή των δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα θα ωφεληθεί επίσης από προτάσεις για τη βελτίωση της πρόσβασης σε δεδομένα του δημόσιου τομέα (βλ. κατωτέρω).

Το νέο καθεστώς προστασίας των δεδομένων πρέπει να είναι αποτελεσματικό στην πράξη από την πρώτη ημέρα 13 . Κατά τη διάρκεια της διετούς μεταβατικής περιόδου, οι εθνικές διοικήσεις, οι αρχές προστασίας δεδομένων και οι ιδιωτικοί φορείς κατέβαλαν προσπάθειες ώστε να είναι έτοιμοι για το νέο πλαίσιο. Τώρα, απαιτείται επιπλέον προσπάθεια για να διασφαλιστεί ότι όλοι είναι πλήρως προετοιμασμένοι. Ενώ απομένουν λιγότερες από δύο εβδομάδες πριν από τη λήξη της προθεσμίας, τα περισσότερα κράτη μέλη ακόμη χρειάζεται να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι το εθνικό τους κανονιστικό σύστημα συνάδει πλήρως με τον κανονισμό και ότι οι εθνικές τους αρχές προστασίας δεδομένων διαθέτουν επαρκείς πόρους για να φέρουν πλήρως σε πέρας τον ρόλο τους. Είναι ουσιώδης η ταχεία λήψη αυτών των μέτρων. Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα και να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στις ανάγκες των μικρότερων επιχειρήσεων, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι το κόστος συμμόρφωσής τους δεν υπονομεύει την ικανότητά τους να ανταγωνίζονται με μεγαλύτερες εταιρείες.

Προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες: η εμπιστευτικότητα των επικοινωνιών

Η δυνατότητα εμπιστευτικής επικοινωνίας, τόσο στο διαδίκτυο όσο και εκτός διαδικτύου, αποτελεί δικαίωμα το οποίο αναγνωρίζεται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, αλλά και σημαντική απαίτηση των πολιτών για την ψηφιακή κοινωνία 14 . Η Ένωση δεν μπορεί να ανεχθεί καταστάσεις κατά τις οποίες πρώτα προκύπτουν λεπτομερή πολιτικά προφίλ των πολιτών της με εξόρυξη δεδομένων από τις προσωπικές επικοινωνίες και τα δεδομένα θέσης τους, και στη συνέχεια αυτές οι γνώσεις χρησιμοποιούνται σε προσπάθειες χειρισμού της πολιτικής συμπεριφοράς των πολιτών.

Για αυτόν τον λόγο, παράλληλα με τον γενικό κανονισμό για την προστασία δεδομένων, οι κανόνες για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες έχουν ζωτική σημασία προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι δεν παραβιάζεται η εμπιστευτικότητα της διαδικτυακής επικοινωνίας των Ευρωπαίων. Τούτο σημαίνει επίσης ότι δεν θα επιτρέπεται η επεξεργασία δεδομένων ηλεκτρονικών επικοινωνιών από άλλον εκτός του τελικού χρήστη και κανείς πάροχος υπηρεσιών δεν θα μπορεί να έχει πρόσβαση σε συσκευές χωρίς τη συγκατάθεση των χρηστών. Τα φυσικά πρόσωπα θα μπορούν να αναλαμβάνουν τον ενεργό έλεγχο της διαδικτυακής τους παρουσίας μέσω φυλλομετρητών, εφαρμογών και ψηφιακών συσκευών, καθώς και να αποφεύγουν τη μη εξουσιοδοτημένη παρακολούθηση ή υποκλοπή χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Αυτή η δυνατότητα θα λειτουργήσει ως παγκόσμιο πρότυπο, με μια συνεκτική δέσμη κανόνων για την προστασία των δεδομένων και την ψηφιακή ιδιωτικότητα.

Μόλις εγκριθούν από τους νομοθέτες, οι νέοι κανόνες για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες θα ισχύσουν τόσο για τους παραδοσιακούς φορείς εκμετάλλευσης τηλεπικοινωνιών όσο και για νέες υπηρεσίες επικοινωνιών όπως το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, οι υπηρεσίες άμεσης ανταλλαγής μηνυμάτων ή οι διαδικτυακές φωνητικές υπηρεσίες 15 . Οι κανόνες αυτοί θα διασφαλίσουν την εμπιστευτικότητα των επικοινωνιών και ισότιμους όρους ανταγωνισμού για όλους τους φορείς εκμετάλλευσης. Η Επιτροπή καλεί το Συμβούλιο να καταλήξει σύντομα σε συμφωνία σχετικά με μια κοινή θέση, προκειμένου να αρχίσει διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και να σημειωθεί πρόοδος ως προς την επίτευξη συμφωνίας το ερχόμενο φθινόπωρο.

Διεθνείς ροές δεδομένων

Με τους νέους κανόνες προστασίας δεδομένων της ΕΕ η Ένωση θα γίνει επίσης περισσότερο ανοιχτή στις ευκαιρίες της παγκόσμιας οικονομίας δεδομένων. Οι κανόνες αυτοί διευρύνουν την «εργαλειοθήκη» για τη διεθνή διαβίβαση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σε τρίτες χώρες, προσθέτοντας μηχανισμούς πιστοποίησης και εγκεκριμένους κώδικες δεοντολογίας, μαζί με δεσμευτικές και εκτελεστές υποχρεώσεις του υπευθύνου επεξεργασίας ή του εκτελούντος την επεξεργασία, ως εναλλακτικές λύσεις για την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας για δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που διαβιβάζονται από την ΕΕ. Η ΕΕ θα καταστεί επίσης ελκυστικότερη για εισερχόμενες επενδύσεις χάρη σε ομοιόμορφους και απλουστευμένους κανόνες.

Ο χειρισμός των γεγονότων από τις αρχές των ΗΠΑ στην υπόθεση «Facebook/Cambridge Analytica» αποτελεί σημαντική δοκιμασία της ασπίδας προστασίας της ιδιωτικής ζωής ΕΕ-ΗΠΑ, η οποία, από το 2016, εξασφαλίζει επίπεδο προστασίας ισοδύναμο προς αυτό της ΕΕ. Η Επιτροπή χαιρετίζει την έναρξη έρευνας από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των ΗΠΑ και θα την παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς, εν όψει επίσης και της δεύτερης ετήσιας επανεξέτασης της συμφωνίας τον Σεπτέμβριο του 2018. Η ασπίδα προστασίας της ιδιωτικής ζωής εγγυάται ότι κάθε φυσικό πρόσωπο στην ΕΕ το οποίο θεωρεί ότι έχει συμβεί παράνομη επεξεργασία των δεδομένων του από εταιρείες των ΗΠΑ που συμμετέχουν στην ασπίδα προστασίας της ιδιωτικής ζωής και την εφαρμόζουν σε διαβιβαζόμενα δεδομένα διαθέτει διάφορες διαδικασίες έννομης προστασίας, οι οποίες είναι και εύκολα προσβάσιμες και οικονομικά προσιτές 16 . Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί ότι αυτό ισχύει στην πράξη.

Όλο και περισσότερες χώρες ανά τον κόσμο συνειδητοποιούν ότι η ισχυρή προστασία των δεδομένων και οι ισχυροί κανόνες περί ιδιωτικής ζωής όχι μόνο διασφαλίζουν θεμελιώδη δικαιώματα, αλλά οικοδομούν εμπιστοσύνη στην ψηφιακή οικονομία. Ως εκ τούτου, πολλές χώρες εκδίδουν ή εκσυγχρονίζουν νόμους για την προστασία της ιδιωτικής ζωής. Και ο γενικός κανονισμός για την προστασία των δεδομένων αποτελεί συχνά πηγή έμπνευσης, με τους κανόνες της ΕΕ να λειτουργούν ως παγκόσμιο πρότυπο για την προστασία των δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής. Επί του παρόντος, η Επιτροπή εξετάζει την έκδοση αποφάσεων επάρκειας με την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, οι οποίες θα συνεπάγονται ότι τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που διαβιβάζονται σε αυτές τις χώρες από την ΕΕ θα τυγχάνουν του ίδιου επιπέδου προστασίας και των δικαιωμάτων έννομης προστασίας όπως και στην ίδια την ΕΕ.

Ταυτόχρονα, η Επιτροπή έχει αναπτύξει μια προσέγγιση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ μπορεί να αντιμετωπίσει, μέσω εμπορικών και επενδυτικών συμφωνιών, πρακτικές προστατευτισμού όσον αφορά τις διασυνοριακές ροές δεδομένων στην ψηφιακή οικονομία, εξασφαλίζοντας παράλληλα ότι το δικαίωμα προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικής ζωής γίνεται πλήρως σεβαστό. Μόλις συμπεριληφθεί στις εμπορικές και επενδυτικές συμφωνίες της ΕΕ, η προσέγγιση αυτή θα τονώσει τόσο τις ελεύθερες ροές δεδομένων όσο και την εμπιστοσύνη στον τρόπο επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Λαμβανομένης υπόψη της στρατηγικής σημασίας του γενικού κανονισμού για την προστασία των δεδομένων για την κυριαρχία των δεδομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα πρέπει να υπενθυμίσει σε όλα τα κράτη μέλη ότι δεν θα πρέπει να παρακωλύουν την άμεση και απευθείας εφαρμογή του, από τις 25 Μαΐου 2018, αλλά να εξοπλίζουν τις ανεξάρτητες εθνικές αρχές προστασίας δεδομένων με όλους τους απαιτούμενους πόρους ώστε να εξασφαλίζεται η πλήρης και αποδοτική εφαρμογή του νέου νομικού πλαισίου με τρόπο ισοδύναμο και ομοιόμορφο σε όλα τα κράτη μέλη. Για την εξασφάλιση ισότιμων όρων, όπως ορίζεται από τον νομοθέτη της ΕΕ, η Επιτροπή θα κινήσει, αμέσως μετά την 25η Μαΐου 2018, διαδικασίες επί παραβάσει σε περιπτώσεις που τα κράτη μέλη δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους δυνάμει του γενικού κανονισμού για την προστασία των δεδομένων.

Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να επιταχύνουν τις εργασίες τους και να ολοκληρώσουν τις διαπραγματεύσεις το συντομότερο δυνατό όσον αφορά τον κανονισμό για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες (ο οποίος προτάθηκε από την Επιτροπή τον Ιανουάριο του 2017) και τον επικαιροποιημένο κανονισμό της ΕΕ σχετικά με την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τα θεσμικά και λοιπά όργανα, τις υπηρεσίες και τους οργανισμούς της Ένωσης και σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών.

3.Επιτάχυνση της ολοκλήρωσης της ψηφιακής ενιαίας αγοράς: οριστικοποίηση βασικών προτάσεων

Η άρση των εμποδίων για την ψηφιακή ενιαία αγορά στην Ευρώπη θα μπορούσε να συμβάλει κατά επιπλέον 415 δισ. EUR στο ευρωπαϊκό ακαθάριστο εγχώριο προϊόν 17 . Από τη δρομολόγηση της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά, το 2015, η Επιτροπή έχει σημειώσει πρόοδο και έχει υποβάλει προτάσεις και για τις 29 πρωτοβουλίες που προσδιορίστηκαν ως απαραίτητες για μια λειτουργική ψηφιακή ενιαία αγορά 18 . Οι πολίτες ήδη απολαμβάνουν τα οφέλη: χωρίς επιπλέον χρεώσεις κινητής τηλεφωνίας κατά την περιαγωγή, το καλοκαίρι του 2017 τετραπλασιάστηκε η χρήση δεδομένων κατά τη διάρκεια ταξιδιών σε άλλα κράτη μέλη 19 . Η φορητότητα σημαίνει ότι οι πολίτες μπορούν πλέον να παρακολουθήσουν οπουδήποτε στην ΕΕ το οπτικοακουστικό περιεχόμενο και τα αθλητικά γεγονότα που προτιμούν. Η άρση αθέμιτων περιορισμών γεωγραφικού αποκλεισμού θα απελευθερώσει τους καταναλωτές κατά τις διαδικτυακές αγορές τους, ενώ θα υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια και περισσότερες επιλογές στις τιμές παράδοσης δεμάτων για διαδικτυακές αγορές. Μαζί με το νέο πλαίσιο φόρου προστιθέμενης αξίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο και τους νέους συμβατικούς κανόνες τόσο για το διαδικτυακό περιεχόμενο όσο και για τα αγαθά, θα έχει θεσπιστεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για το ηλεκτρονικό εμπόριο έως τη λήξη της θητείας της παρούσας Επιτροπής, ενισχυμένο με ισχυρή συνεργασία όσον αφορά την προστασία των καταναλωτών. Για να εξασφαλιστεί αυτή η πρόοδος, βασική σημασία έχει η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων σχετικά με τις προτάσεις για τους συμβατικούς κανόνες ώστε να παρέχεται στους καταναλωτές η δυνατότητα να πραγματοποιούν διαδικτυακές αγορές με την πεποίθηση ότι τα μέσα έννομης προστασίας για τυχόν δυσλειτουργία του ψηφιακού περιεχομένου —όπως η τηλεφόρτωση μουσικής ή λογισμικού— είναι τα ίδια, ανεξάρτητα από τον τόπο όπου πραγματοποιείται η αγορά στην ΕΕ. Χάρη σε αυτό το βελτιωμένο νομικό πλαίσιο, 122 000 περισσότερες επιχειρήσεις αναμένεται να ξεκινήσουν να πωλούν σε καταναλωτές σε άλλα κράτη μέλη, τονώνοντας την οικονομία της ΕΕ με ποσό 4 εκατ. EUR.

Η κυβερνοασφάλεια των λύσεων που βασίζονται σε δεδομένα αποτελεί βασικό στοιχείο για την οικοδόμηση της εμπιστοσύνης των χρηστών. Η πλήρης εφαρμογή της πρώτης νομοθετικής πράξης σε επίπεδο ΕΕ για την κυβερνοασφάλεια, της οδηγίας για την ασφάλεια των συστημάτων δικτύου και πληροφοριών 20 , από όλα τα κράτη μέλη αποτελεί ένα απαραίτητο πρώτο βήμα προς την κυβερνοανθεκτικότητα της ΕΕ. Δεδομένου ότι τα κύρια εργαλεία για την καταπολέμηση του κυβερνοεγκλήματος βρίσκονται επί του παρόντος στα χέρια των εθνικών κυβερνήσεων, η οδηγία αυτή θα συμβάλει στην προώθηση υψηλότερων προτύπων, ενώ το προτεινόμενο πλαίσιο πιστοποίησης της κυβερνοασφάλειας 21 θα συμβάλει στη διάδοση των ασφαλών κυβερνολύσεων. Τυχόν ταχεία συμφωνία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα συμβάλει στην ταχεία εξάπλωση υψηλότερων προτύπων ανθεκτικότητας στα προϊόντα και στη στήριξη της εμπιστοσύνης των καταναλωτών σε επίπεδο ΕΕ για την ασφάλεια εκ σχεδιασμού. Η κυβερνοασφάλεια πρέπει να στηριχθεί με αποτελεσματική αποτροπή εγκληματικών δραστηριοτήτων: ζωτική σημασία θα έχει η ταχεία έγκριση μιας φιλόδοξης δέσμης κοινών ελάχιστων κανόνων για την καταπολέμηση της απάτης και της πλαστογραφίας που αφορούν τα μέσα πληρωμής πλην των μετρητών 22 .

Τον Σεπτέμβριο του 2018 θα ισχύσουν οι απαιτήσεις για τα συστήματα ηλεκτρονικής ταυτοποίησης, με τις οποίες θα διασφαλίζεται η διαλειτουργικότητα των δημόσιων υπηρεσιών ηλεκτρονικής ταυτοποίησης και άλλων ασφαλών υπηρεσιών σε ολόκληρη την Ένωση 23 . Μαζί με ενιαία ψηφιακή πύλη για τη διαδικτυακή πρόσβαση σε πληροφορίες και διαδικασίες, τα κράτη μέλη θα είναι σε θέση να παρέχουν απλούστερο περιβάλλον για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις κατά τις συναλλαγές τους με τις δημόσιες διοικήσεις στην ΕΕ.

Η ευρωπαϊκή οικονομία δεδομένων εξαρτάται επίσης από τη συνδεσιμότητα υψηλής ποιότητας για την παροχή ψηφιακού περιεχομένου σε κάθε γωνιά της ΕΕ, μεταξύ άλλων μέσω δορυφορικών επικοινωνιών. Για αυτόν τον λόγο χρειάζεται συμφωνία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τον κώδικα ηλεκτρονικών επικοινωνιών, ο οποίος θα διασφαλίσει ότι, έως το 2020, όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ θα εκχωρήσουν τις συχνότητες που απαιτούνται για την εισαγωγή της επόμενης, πέμπτης γενιάς δικτύων 5G 24 . Με τον κώδικα θα δημιουργηθεί ένα σταθερό κανονιστικό πλαίσιο για επενδύσεις σε δίκτυα υψηλής χωρητικότητας. Θα χρειαστεί η αναβάθμιση των δικτύων κατά μήκος κύριων διαδρομών μεταφοράς για την ανάπτυξη αυτοματοποιημένων υπηρεσιών κινητικότητας, ενώ η εγκατάστασή τους σε νοσοκομεία θα είναι αναγκαία προκειμένου οι γιατροί να εξετάζουν και να χειρουργούν εξ αποστάσεως 25 . 

Επιπλέον, κρίσιμη σημασία έχει η συμφωνία επί των προτάσεων για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας προκειμένου ο ευρωπαϊκός πολιτισμός και η ευρωπαϊκή ταυτότητα να γνωρίσουν άνθηση στην ψηφιακή εποχή και να προβλέπεται αμοιβή για τους δημιουργούς κατά την κοινή χρήση περιεχομένου μέσω διαδικτυακών πλατφορμών 26 .

Τώρα πρέπει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να επιταχύνουν τις εργασίες για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων σχετικά με όλες αυτές τις προτάσεις έως το τέλος του 2018, προκειμένου να ολοκληρωθεί η ψηφιακή ενιαία αγορά προς όφελος των ευρωπαίων πολιτών.

4.Το μέλλον της ψηφιακής ενιαίας αγοράς: το κατάλληλο περιβάλλον για ανάπτυξη

Η ψηφιοποίηση έχει βασική σημασία για τη διατήρηση και τη δημιουργία μελλοντικών θέσεων εργασίας στην ΕΕ. Επί του παρόντος, μόνο μία στις πέντε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις παρουσιάζει υψηλό βαθμό ψηφιοποίησης 27 . Τα τεράστια οφέλη της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά μπορούν να γίνουν πραγματικότητα μόνο αν η ψηφιοποίηση εξαπλωθεί σε ολόκληρη την οικονομία της ΕΕ. Για να συμβεί αυτό, η ΕΕ πρέπει να διαδραματίσει βασικό ρόλο στην προσπάθεια για τη δημιουργία του κατάλληλου περιβάλλοντος.

Μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ψηφιακές πλατφόρμες

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι ψηφιακές πλατφόρμες στηρίζουν σε σημαντικό βαθμό το επιχειρηματικό τους μοντέλο στα δεδομένα που λαμβάνουν από τους χρήστες τους. Προσφέρουν μεν οφέλη στους χρήστες, αλλά για ορισμένες από τις πρακτικές τους για τη χρήση των δεδομένων προκύπτουν επίσης σοβαρά ερωτήματα και απαιτείται συνεχής επαγρύπνηση.

Οι αλγόριθμοι τροφοδοσίας των χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με ειδήσεις φαίνεται συχνά να ευνοούν περιεχόμενο με σκοπούς εντυπωσιασμού ή διαφήμισης και να διευκολύνουν τη στόχευση της πληροφόρησης σε συγκεκριμένες ομάδες χρηστών. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να διευκολύνεται η χειραγώγηση τμημάτων της κοινής γνώμης, τα οποία όλο και περισσότερο αποφεύγουν την εναλλακτική επιλογή των ειδησεογραφικών πηγών υψηλής ποιότητας και μεγαλύτερης αξιοπιστίας, ενώ ενισχύεται η πόλωση ή ακόμα και η ριζοσπαστικοποίηση των απόψεων. Ως αποτέλεσμα, η παραπληροφόρηση εξαπλώνεται και έχει αντίκτυπο σε περίοδο εκλογών με ιδιαίτερη σημασία. Επιπλέον, η επιβολή της νομοθεσίας για την εκλογική διαφήμιση και των κανόνων χρηματοδότησης εκστρατειών έχει καταστεί δύσκολη στο διαδίκτυο, γεγονός που ενέχει τον κίνδυνο υπονόμευσης των εκλογικών διαδικασιών.

Πρόσφατες εκλογές ή δημοψηφίσματα στις ΗΠΑ και στην ΕΕ, καθώς και οι αποκαλύψεις στην υπόθεση «Facebook/Cambridge Analytica», κατέδειξαν τις εν λόγω εφαρμοζόμενες τεχνικές και πρακτικές. Η Επιτροπή λαμβάνει μέτρα για να βελτιώσει τη διαφάνεια του περιεχομένου και να δημιουργήσει ένα δίκτυο εξακρίβωσης των πραγματικών περιστατικών στην ΕΕ, ώστε να βοηθήσει τους χρήστες να αξιολογούν την αξιοπιστία των ειδησεογραφικών πηγών, καθώς και την έκθεσή τους σε διαφορετικές πηγές πληροφοριών, ενώ θα αξιολογήσει, μέχρι το τέλος του έτους αν χρειάζεται να ληφθούν επιπλέον κανονιστικά μέτρα 28 .

Η Επιτροπή συζήτησε επίσης βέλτιστες πρακτικές με εκλογικές αρχές των κρατών μελών για τον εντοπισμό, τον μετριασμό και τη διαχείριση των κυβερνοκινδύνων και των κινδύνων παραπληροφόρησης για την εκλογική διαδικασία, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του Μαΐου 2019, ενώ θα απευθύνει και κάλεσμα για περαιτέρω δέσμευση από τα ενδιαφερόμενα μέρη με σκοπό την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων, και συγκεκριμένα κατά το επόμενο ετήσιο συμπόσιο για τα θεμελιώδη δικαιώματα, τον Νοέμβριο του 2018, το οποίο θα είναι αφιερωμένο στη δημοκρατία.

Η Ευρώπη λαμβάνει επίσης μέτρα για την προστασία των πολιτών από το παράνομο περιεχόμενο. Με τη σύσταση της Επιτροπής σχετικά με μέτρα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα για τις πλατφόρμες και τα κράτη μέλη με σκοπό τη βελτίωση της ανίχνευσης, αφαίρεσης και πρόληψης του παράνομου περιεχομένου 29 . Η Επιτροπή συλλέγει επί του παρόντος στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητα των προαιρετικών μέτρων και την έκταση του προβλήματος και προτίθεται, πριν από τα τέλη του 2018, να εξετάσει ενδεχόμενα περαιτέρω μέτρα για την αποτελεσματικότερη καταπολέμηση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο.

Οι ψηφιακές πλατφόρμες λειτουργούν συχνά ως διαδικτυακοί ενδιάμεσοι φορείς μέσω των οποίων άλλες επιχειρήσεις προσεγγίζουν τους καταναλωτές. Αποτελούν ιδιαίτερα σημαντικά μέσα για την προσέγγιση πελατών και ο ρόλος τους έχει ζωτική σημασία για τη σύγχρονη οικονομία. Με σκοπό τη διασφάλιση ενός δίκαιου, προβλέψιμου, βιώσιμου και αξιόπιστου διαδικτυακού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, η Επιτροπή έχει προτείνει υποχρεώσεις διαφάνειας και προσφυγής για αυτού του είδους τις ψηφιακές πλατφόρμες 30 . Στα μέτρα αυτά θα περιλαμβάνονται υποχρεώσεις για τις πλατφόρμες να ενημερώνουν τους επιχειρηματικούς χρήστες σχετικά με τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την κατάταξη του περιεχομένου επιχειρηματικών χρηστών, σχετικά με επικείμενες αλλαγές στους όρους και προϋποθέσεις, καθώς και με τα δεδομένα χρήσης που προκύπτουν από υπηρεσίες διαμεσολάβησης 31 . Η ανάγκη για τυχόν περαιτέρω μέτρα θα εξακολουθήσει να αξιολογείται. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στην εξέταση αυτής της πρότασης.

Η υποχρέωση διαφάνειας σχετικά με την κατάταξη συμπληρώνει μια πρόταση που υποβλήθηκε στο πλαίσιο της νέας συμφωνίας για τους καταναλωτές για να ενημερώνονται με σαφήνεια οι καταναλωτές για τυχόν προώθηση αποτελεσμάτων αναζήτησης έναντι πληρωμής, καθώς και την απαίτηση για ενημέρωση σχετικά με τις κύριες παραμέτρους που καθορίζουν την κατάταξη στις διαδικτυακές αγορές 32 .

Επενδύσεις σε δεδομένα, τεχνητή νοημοσύνη και υπολογιστική υψηλών επιδόσεων

Οι συνδεδεμένες ψηφιακές τεχνολογίες και εφαρμογές δεδομένων βρίσκονται στο επίκεντρο της καινοτομίας σε όλους τους τομείς 33 . Οι αυστηροί κανόνες προστασίας δεδομένων της ΕΕ, που ισχύουν τόσο στο διαδίκτυο όσο και εκτός διαδικτύου, αποτελούν τη βάση για ένα παγκοσμίου επιπέδου κανονιστικό καθεστώς για την καινοτομία το οποίο να μπορεί να εμπνέει εμπιστοσύνη στους χρήστες και να παρέχει στη βιομηχανία μας τη δυνατότητα να αποκτήσει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στην παγκόσμια οικονομία δεδομένων.

Τα δεδομένα θα τονώσουν την ψηφιακή καινοτομία με την προϋπόθεση ότι, παράλληλα, πραγματοποιούνται επενδύσεις στις ψηφιακές ικανότητες που απαιτούνται για την επεξεργασία εκθετικά αυξανόμενων ποσοτήτων δεδομένων. Η πρόσφατη δέσμη μέτρων για τα δεδομένα θα απελευθερώσει την ισχύ των δημόσιων και των επιστημονικών δεδομένων και θα ανοίξει αυτά τα δεδομένα για περαιτέρω χρήση από ευρωπαϊκές νεοφυείς επιχειρήσεις 34 . Η άδεια περαιτέρω χρήσης των δεδομένων έχει ζωτική σημασία για την αξιοποίηση της ανάλυσης μαζικών δεδομένων, η οποία θα τονώσει την οικονομική ανάπτυξη, θα ενισχύσει την καινοτομία και θα συνδράμει στην αντιμετώπιση βασικών κοινωνικών προκλήσεων σε τομείς όπως η υγεία ή οι δημόσιες μεταφορές. Η δέσμη μέτρων για τα δεδομένα παρέχει επίσης περαιτέρω καθοδήγηση σχετικά με την κοινή χρήση ιδιωτικών δεδομένων και θα βοηθήσει ώστε να απελευθερωθούν δεδομένα καθοριστικής σημασίας για την καινοτομία. Παραδείγματος χάριν, για την ανάπτυξη νέων μορφών εξατομικευμένων φαρμάκων, οι ερευνητές της ΕΕ χρειάζονται πρόσβαση σε μεγάλο αριθμό ανθρώπινου γονιδιώματος 35  και ατομικών ιατρικών φακέλων 36 .

Τα δεδομένα αποτελούν την πρώτη ύλη για την τεχνητή νοημοσύνη και οι αλγόριθμοι αποτελούν τους μηχανισμούς μέσω των οποίων οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης χρησιμοποιούν τα δεδομένα και μαθαίνουν νέες λειτουργίες. Η δυνατότητα μηχανικής ανάγνωσης και οι κοινοί μορφότυποι δεδομένων έχουν καθοριστική σημασία για την ανάπτυξη και αυτοοργάνωση δεδομένων από εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης 37 . Οι αξίες της Ένωσης, καθώς και η ασφάλεια δικαίου που προβλέπεται με το νέο καθεστώς προστασίας δεδομένων, συμβάλλουν ώστε να εξασφαλιστεί το κατάλληλο περιβάλλον για την ανάπτυξη τεχνικών εκμάθησης μηχανής για την τεχνητή νοημοσύνη στην ΕΕ —ένα περιβάλλον στο οποίο για τους αλγόριθμους και τα προγράμματα που μαθαίνουν από την ανθρώπινη συμπεριφορά λαμβάνονται υπόψη υψηλά πρότυπα προστασίας δεδομένων και θεμελιωδών δικαιωμάτων, αντί αυτού του είδους η καινοτομία να αφήνεται σε όσους εργάζονται χωρίς τέτοια πρότυπα 38 . Η Επιτροπή έχει παρουσιάσει πλαίσιο με το οποίο θα παρασχεθεί στην Ευρώπη η δυνατότητα να μεγιστοποιήσει τα οφέλη της τεχνητής νοημοσύνης, ενώ έχει θέσει και στόχο ετήσιων επενδύσεων από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς ύψους τουλάχιστον 20 δισ. EUR ετησίως μεταξύ του 2020 και του 2030, ώστε να μπορέσει η Ευρώπη να αξιοποιήσει πλήρως αυτήν την βασική τεχνολογία γενικής εφαρμογής 39 . Μόνο από τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, η παγκόσμια οικονομία αναμένεται να δεχθεί ώθηση έως και 13 τρισ. EUR μέχρι το τέλος της επόμενης δεκαετίας· η ΕΕ πρέπει να κάνει επενδύσεις ώστε να ηγηθεί αυτής της ανάπτυξης 40 . Επιπλέον, δεδομένα και υπηρεσίες που προέρχονται από διαστημικά συστήματα, μεταξύ άλλων, δεδομένα γεωσκόπησης, πληροφορίες σχετικά με τη γεωγραφική θέση και δορυφορικές επικοινωνίες, μπορούν να στηρίξουν προσεγγίσεις τεχνητής νοημοσύνης και να συμβάλλουν στο άνοιγμα πολλών επιχειρηματικών ευκαιριών σε όλα τα κράτη μέλη.

Η Επιτροπή υπέβαλε επίσης πρόταση κοινής επιχείρησης για την υπολογιστική υψηλών επιδόσεων με σκοπό τη συγκέντρωση πόρων εν ανεπαρκεία και την προμήθεια των υπολογιστών υψηλών επιδόσεων που είναι αναγκαίοι αν θέλουμε να διατηρήσουμε την ηγετική μας θέση στην έρευνα και την καινοτομία, ιδίως στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και άλλων εφαρμογών μαζικών δεδομένων 41 . Η νομική πράξη πρέπει να εγκριθεί εν τέλει από το Συμβούλιο τον Σεπτέμβριο του 2018 προκειμένου οι προμήθειες να αρχίσουν από την 1η Ιανουαρίου 2019. Τυχόν καθυστέρηση της έκδοσης της πρότασης θα έχει ως αποτέλεσμα να αποκτήσουν πλεονέκτημα οι διεθνείς ανταγωνιστές όσον αφορά την εισαγωγή πρωτοποριακών καινοτομιών στην αγορά.

Ομοίως, η ΕΕ έχει σημαντικά επενδυτικά κενά στις δεξιότητες και την ψηφιακή συνδεσιμότητα, καθώς και όσον αφορά την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του Διαδικτύου των πραγμάτων 42 , τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν δυναμικά κατά τα επόμενα έτη. Βάσει των τρεχουσών επενδυτικών τάσεων, υπάρχει συνδυασμένο κενό δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων ύψους 155 δισ. EUR για την επίτευξη των συμφωνημένων στόχων συνδεσιμότητας έως το 2025. Υπάρχουν επίσης σημαντικά κενά και αναντιστοιχίες δεξιοτήτων, καθώς το 40 % περίπου του εργατικού δυναμικού στην Ευρώπη χρειάζεται αναβάθμιση των ψηφιακών του δεξιοτήτων 43 και 70 εκατομμύρια Ευρωπαίοι δεν διαθέτουν βασικές δεξιότητες γραμματισμού και αριθμητικής 44 . Επίσης, το 40 % των εταιρειών που προσπαθούν να προσλάβουν ειδικούς ψηφιακής τεχνολογίας δυσκολεύεται να τους βρει (για τους επαγγελματίες του τομέα των τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών παρατηρείται έλλειψη εργατικού δυναμικού σε είκοσι τέσσερα κράτη μέλη της ΕΕ). Επιπλέον, η ζήτηση για επαγγελματίες του τομέα των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών αναμένεται να αυξηθεί κατά 10 % περίπου μεταξύ 2015 και 2025, δηλαδή περίπου 400 000 νέες θέσεις εργασίας 45 .

Ως απόκριση σε αυτές τις επενδυτικές ανάγκες, στην πρότασή της για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο για την περίοδο 2021-2027, οι στόχοι της Επιτροπής για τη στήριξη ψηφιακών προτεραιοτήτων σε επίπεδο ΕΕ είναι πολύ πιο φιλόδοξοι, με την πρόταση του νέου προγράμματος Ψηφιακή Ευρώπη, καθώς και σημαντικών συμβολών στην ψηφιακή οικονομία σε τομείς όπως η έρευνα και η καινοτομία και η πολιτική συνοχής, αλλά και ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» 46 . Ωστόσο, η πρόσθετη αυτή προσπάθεια από τον προϋπολογισμό της ΕΕ πρέπει να συνοδεύεται από πρόσθετες επενδύσεις από τα κράτη μέλη και την παροχή κινήτρων στον ιδιωτικό τομέα, για να διασφαλιστεί η λίαν αναγκαία ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας και η αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ευρωπαϊκού εργατικού δυναμικού.

Με τη δέσμη προτάσεων της 25ης Απριλίου 2018, η Επιτροπή υπέβαλε όλες τις εναπομένουσες δράσεις για την ψηφιακή ενιαία αγορά και παρουσίασε ένα πλαίσιο για το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης. Η Επιτροπή ζητεί την έγκριση αυτών των δράσεων και την ιεράρχηση των εργασιών προκειμένου να διασφαλιστεί η ταχεία έκδοση των αντίστοιχων νομικών πράξεων.

5.Συμπέρασμα

Βήμα προς βήμα, τα οφέλη της ψηφιακής ενιαίας αγοράς φτάνουν στους πολίτες και τις επιχειρήσεις της ΕΕ. Απαιτείται επιπλέον προσπάθεια για να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις επί των υπόλοιπων προτάσεων που εκκρεμούν και να επιτευχθεί ο στόχος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την ολοκλήρωση της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά έως τα τέλη του 2018.

Η ΕΕ είναι ήδη επαρκώς εξοπλισμένη με κανόνες για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων όσον αφορά τα δεδομένα, με την προϋπόθεση ότι όλοι οι φορείς συνεργάζονται στενά για την αποτελεσματική υλοποίηση και εφαρμογή των νέων εργαλείων για να διαφυλάσσονται τα δικαιώματα των φυσικών προσώπων στην ιδιωτική ζωή και την προστασία των δεδομένων, αλλά και γενικότερα, προκειμένου να διασφαλιστούν τα θεμέλια των δημοκρατιών μας, με βάση τις ελεύθερες εκλογές, την ελευθερία της έκφρασης και τον ανοικτό και ποικίλο διάλογο, με τον οποίο είναι δυνατή η αμφισβήτηση της παραπληροφόρησης.

Λαμβανομένης υπόψη της στρατηγικής σημασίας του γενικού κανονισμού για την προστασία των δεδομένων για την κυριαρχία δεδομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να διευκολύνουν την άμεση και απευθείας εφαρμογή του, από τις 25 Μαΐου 2018, μεταξύ άλλων, λαμβάνοντας όλα τα σχετικά μέτρα. Θα πρέπει να ολοκληρωθούν το ταχύτερο δυνατό οι διαπραγματεύσεις όσον αφορά τον κανονισμό για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες και τον επικαιροποιημένο κανονισμό της ΕΕ σχετικά με την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τα θεσμικά και λοιπά όργανα, τις υπηρεσίες και τους οργανισμούς της Ένωσης και σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών.

Όσον αφορά τη διαχείριση του ψηφιακού μετασχηματισμού, θα πρέπει να συνεχίσουμε να ακολουθούμε μια πραγματικά ευρωπαϊκή προσέγγιση, με βάση τις θεμελιώδεις αξίες μας και την αποτροπή του αυτοκαταστροφικού ανταγωνισμού προς τα κάτω. Το κανονιστικό περιβάλλον πρέπει να είναι σχεδιασμένο ώστε να στηρίζει τα φυσικά πρόσωπα και τους δημιουργούς στο διαδικτυακό περιβάλλον, όπως συμβαίνει και στο εκτός διαδικτύου περιβάλλον. Με αυτόν τον τρόπο η ΕΕ μπορεί να καταστεί ο ρυθμιστής κανόνων παγκοσμίως για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, την κυβερνοασφάλεια, τη δικτυακή ουδετερότητα, καθώς και τη δικαιοσύνη και την υπευθυνότητα στην οικονομία των πλατφορμών. Μπορεί επίσης να αναλάβει ηγετική θέση στην εφαρμογή αυτών των κανόνων στην πράξη μέσω αξιόπιστων ψηφιακών υπηρεσιών και καινοτομίας.

Ωστόσο, η δημιουργία του κανονιστικού πλαισίου δεν θα δώσει από μόνη της στην ΕΕ ηγετική θέση στην ψηφιακή οικονομία. Για να συμβεί αυτό, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και επιχειρήσεις, μικρές και μεγάλες, πρέπει να επενδύσουν στις τεράστιες ευκαιρίες που παρέχονται από τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη και τα μαζικά δεδομένα και να τις εκμεταλλευτούν, καθώς και να χρησιμοποιήσουν την ψηφιακή ενιαία αγορά ως εφαλτήριο για την ανάπτυξη ανταγωνιστικών λύσεων για την παγκόσμια οικονομία δεδομένων.

Η Επιτροπή καλεί τους ηγέτες να συζητήσουν και να παράσχουν στρατηγικές κατευθύνσεις σχετικά με τις ανωτέρω βασικές πολιτικές προτεραιότητες, με σκοπό την ολοκλήρωση της ψηφιακής ενιαίας αγοράς πριν από τα τέλη αυτού του έτους και την εξασφάλιση ισχυρής προστασίας των δεδομένων, πάνω στην οποία μπορεί να οικοδομηθεί μια δυναμική ψηφιακή Ευρώπη.

(1)

     Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 22ας Μαρτίου 2018.

(2)

   COM(2015) 192, της 6ης Μαΐου 2015, Ανακοίνωση «Στρατηγική για την ψηφιακή ενιαία αγορά της Ευρώπης».

(3)

     Βλ. παράρτημα.

(4)

     COM(2018) 306 «Ένα ανανεωμένο ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την έρευνα και την καινοτομία»· COM(2018) 267-272 – Οικοδόμηση μιας ισχυρότερης Ευρώπης: ο ρόλος των πολιτικών για τη νεολαία, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό.

(5)

     Άρθρα 7 και 8 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.

(6)

     Ανακοίνωση σχετικά με την ενδιάμεση επανεξέταση, της 10ης Μαΐου 2017.

(7)

     Ειδικό Ευρωβαρόμετρο 431, Έκθεση για την προστασία των δεδομένων, Ιούνιος 2015.

(8)

     Κανονισμός (ΕΕ) 2016/679.

(9)

     Νομιμότητα της επεξεργασίας, άρθρο 6 του γενικού κανονισμού για την προστασία δεδομένων, κανονισμός (ΕΕ) 2016/679.

(10)

     COM(2018)237 της 26ης Απριλίου 2018.

(11)

     Ανακοίνωση «Προς έναν κοινό ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων», COM(2018) 232 της 25ης Απριλίου 2018· Ανακοίνωση «Οικοδόμηση μιας ευρωπαϊκής οικονομίας δεδομένων», COM(2017) 9 της 10ης Ιανουαρίου 2017.

(12)

     Πρόταση κανονισμού σχετικά με ένα πλαίσιο για την ελεύθερη ροή των δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα, COM(2017) 495 της 13ης Σεπτεμβρίου 2017.

(13)

     COM(2018) 43 - Ισχυρότερη προστασία, νέες ευκαιρίες - Κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής σχετικά με την άμεση εφαρμογή του γενικού κανονισμού για την προστασία δεδομένων από την 25η Μαΐου 2018

(14)

     Η δυνατότητα εμπιστευτικής επικοινωνίας, τόσο στο διαδίκτυο όσο και εκτός διαδικτύου, αποτελεί δικαίωμα που αναγνωρίζεται με το άρθρο 7 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ· το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή και η εμπιστευτικότητα των επικοινωνιών δεν ρυθμίζονται ειδικώς από τον γενικό κανονισμό για την προστασία των δεδομένων.

(15)

     COM(2017)10. Έως ότου επιτευχθεί αυτή η έγκριση, από τις 25 Μαΐου 2018, οπότε και αρχίζει να ισχύει ο γενικός κανονισμός για την προστασία των δεδομένων, οι αναφορές σε συγκατάθεση βάσει του ισχύοντος πλαισίου για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες —οδηγία 2002/58/ΕΚ— νοούνται ως αναφορές σε συγκατάθεση βάσει του γενικού κανονισμού για την προστασία των δεδομένων.

(16)

     Έκθεση για την πρώτη ετήσια επανεξέταση της λειτουργίας της ασπίδας προστασίας της ιδιωτικής ζωής ΕΕ-ΗΠΑ, COM(2017) 611 της 18ης Οκτωβρίου 2017.

(17)

     COM(2015)192 της 6ης Μαΐου 2015.

(18)

     Βλ. παράρτημα.

(19)

     Διεθνής περιαγωγή – Έκθεση συγκριτικής αξιολόγησης του BEREC, Απρίλιος 2017 – Σεπτέμβριος 2017.

(20)

   Οδηγία 2016/1148 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 6ης Ιουλίου 2016, σχετικά με μέτρα για υψηλό κοινό επίπεδο ασφάλειας συστημάτων δικτύου και πληροφοριών σε ολόκληρη την Ένωση.

(21)

     COM(2017)477 της 13ης Σεπτεμβρίου 2017.

(22)

     COM(2017)489 της 13ης Σεπτεμβρίου 2017.

(23)

     Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 910/2014 σχετικά με την ηλεκτρονική ταυτοποίηση και τις υπηρεσίες εμπιστοσύνης για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές στην εσωτερική αγορά (eIDAS).

(24)

     COM(2016)590 της 14ης Σεπτεμβρίου 2016.

(25)

     Ανακοίνωση «Συνδεσιμότητα για ανταγωνιστική ψηφιακή ενιαία αγορά — Προς μια ευρωπαϊκή κοινωνία των Gigabit», COM (2016) 587 της 14ης Σεπτεμβρίου 2016· Ανακοίνωση «5G για την Ευρώπη: Σχέδιο δράσης», COM (2016) 588 της 14ης Σεπτεμβρίου 2016. Ανακοίνωση «Σχετικά με την πορεία προς την αυτοματοποιημένη κινητικότητα: Μια στρατηγική της ΕΕ για την κινητικότητα του μέλλοντος», COM(2018) 283 της 16ης Μαΐου 2018· Ανακοίνωση σχετικά με την ψηφιακή υγεία και περίθαλψη, COM(2018) 233 της 25ης Απριλίου 2018.

(26)

     COM(2016) 593 και COM(2016) 594 της 14ης Σεπτεμβρίου 2016.

(27)

     Ψηφιακός πίνακας αποτελεσμάτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – 2017.

(28)

     Ανακοίνωση «Αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο: μια Ευρωπαϊκή Προσέγγιση», COM(2018) 236 της 26ης Απριλίου 2018.

(29)

     C(2018) 1177 της 1ης Μαρτίου 2018.

(30)

     Για παράδειγμα, την αποφυγή της διαγραφής εταιρειών χωρίς προειδοποίηση ή σαφείς λόγους, των αδιαφανών προϋποθέσεων πρόσβασης στα δεδομένα ή της παροχής καλύτερης προβολής στα δικά τους καταναλωτικά προϊόντα σε σχέση με τα παρεχόμενα από άλλες επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν διαδικτυακές υπηρεσίες διαμεσολάβησης.

(31)

     Κανονισμός για την προώθηση της δίκαιης μεταχείρισης και της διαφάνειας για τους επιχειρηματικούς χρήστες επιγραμμικών υπηρεσιών διαμεσολάβησης, της 26ης Απριλίου 2018.

(32)

     COM(2018)185 της 11ης Απριλίου 2018.

(33)

     COM(2018) 306 – Ένα ανανεωμένο ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την έρευνα και την καινοτομία – Η ευκαιρία της Ευρώπης να διαμορφώσει την τεχνολογική της υπεροχή.

(34)

     Ανακοίνωση «Προς έναν κοινό ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων», COM(2018) 232 της 25ης Απριλίου 2018, και η δέσμη μέτρων που τη συνοδεύει.

(35)

     14 κράτη μέλη έχουν υπογράψει τη δήλωση συνεργασίας «Για την πρόσβαση σε τουλάχιστον 1 εκατομμύριο αλληλουχίες γονιδιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση έως το 2022»: https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/eu-countries-will-cooperate-linking-genomic-databases-across-borders .

(36)

     Ανακοίνωση σχετικά με τη διευκόλυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού του τομέα της υγείας και της περίθαλψης στην ενιαία ψηφιακή αγορά, την ισχυροποίηση των πολιτών και την ανάπτυξη μιας υγιέστερης κοινωνίας, COM(2018) 233 της 25ης Απριλίου 2018.

(37)

     Για παράδειγμα, τα φυσικά πρόσωπα έχουν το δικαίωμα, βάσει του γενικού κανονισμού για την προστασία των δεδομένων, να μην υπόκεινται σε απόφαση που λαμβάνεται αποκλειστικά βάσει αυτοματοποιημένης επεξεργασίας και η οποία παράγει έννομα αποτελέσματα που τα αφορούν ή τα επηρεάζουν σημαντικά με παρόμοιο τρόπο. Ισχύουν ορισμένες εξαιρέσεις.

(38)

     Σχετικές δράσεις περιγράφονται στην ανακοίνωση σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη για την Ευρώπη, COM(2018) 237 της 26ης Απριλίου 2018.

(39)

     Ανακοίνωση «Τεχνητή νοημοσύνη για την Ευρώπη», COM(2018) 237 της 26ης Απριλίου 2018.

(40)

     14 % του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, έκθεση της Price Waterhouse Cooper «Sizing the prize: What’s the real value of AI» («Ποσοτικοποίηση της επιβράβευσης: Ποια είναι η πραγματική αξία της ΓΠ»), (2017).

(41)

     COM(2018)8 της 11ης Ιανουαρίου 2018.

(42)

     Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή παρουσίασε πρόσφατα πρωτοβουλία σχετικά με τα ουσιώδη για τη λειτουργία προτύπων διπλώματα ευρεσιτεχνίας, με την οποία παρέχεται ένα σαφέστερο πλαίσιο παροχής κινήτρων για την ανάπτυξη βασικών τεχνολογιών. COM(2017)712 της 29ης Νοεμβρίου 2017.

(43)

     COM(2018) 306 – Ένα ανανεωμένο ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την έρευνα και την καινοτομία – Η ευκαιρία της Ευρώπης να διαμορφώσει την τεχνολογική της υπεροχή.

(44)

     Ανακοίνωση «Νέο θεματολόγιο δεξιοτήτων για την Ευρώπη», COM(2016) 381 της 10ης Ιουνίου 2016.

(45)

     Πανόραμα Δεξιοτήτων Cedefop (2016) – Επαγγελματίες τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ): ευκαιρίες και προκλήσεις δεξιοτήτων.

(46)

     COM(2018) 321 της 2ας Μαΐου 2018 – Ένας σύγχρονος προϋπολογισμός για μια Ένωση που προστατεύει, ενδυναμώνει και υπερασπίζεται τους πολίτες της – Πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 15.5.2018

COM(2018) 320 final

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

της

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Ολοκλήρωση μιας αξιόπιστης ψηφιακής ενιαίας αγοράς για όλους

Η συμβολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην άτυπη σύνοδο των ηγετών της ΕΕ στις 16 Μαΐου 2018 στη Σόφια σχετικά με την προστασία των δεδομένων και την ψηφιακή ενιαία αγορά

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ - Νομοθετικές πρωτοβουλίες για την ψηφιακή ενιαία αγορά κατά την περίοδο 2015-2018

Στο παρόν παράρτημα παρέχεται επισκόπηση της προόδου όσον αφορά τις νομοθετικές πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά.