02013D0131 — EL — 12.12.2017 — 001.001

---

Το κείμενο αυτό αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης και δεν έχει καμία νομική ισχύ. Τα θεσμικά όργανα της Ένωσης δεν φέρουν καμία ευθύνη για το περιεχόμενό του. Τα αυθεντικά κείμενα των σχετικών πράξεων, συμπεριλαμβανομένων των προοιμίων τους, είναι εκείνα που δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και είναι διαθέσιμα στο EUR-Lex. Αυτά τα επίσημα κείμενα είναι άμεσα προσβάσιμα μέσω των συνδέσμων που περιέχονται στο παρόν έγγραφο

►B

ΑΠΌΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ της 4ης Μαρτίου 2013 για την κατάρτιση του οδηγού για τους χρήστες που περιγράφει τα αναγκαία στάδια για τη συμμετοχή στο EMAS, βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1221/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί της εκούσιας συμμετοχής οργανισμών σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS) [κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό C(2013) 1114] (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) (2013/131/ΕΕ) (ΕΕ L 076 της 19.3.2013, σ. 1)

Τροποποιείται από:

		Επίσημη Εφημερίδα
		αριθ.	σελίδα	ημερομηνία
►M1	ΑΠΌΦΑΣΗ (ΕΕ) 2017/2285 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ της 6ης Δεκεμβρίου 2017	L 328	38	12.12.2017

---

▼B

ΑΠΌΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ

της 4ης Μαρτίου 2013

για την κατάρτιση του οδηγού για τους χρήστες που περιγράφει τα αναγκαία στάδια για τη συμμετοχή στο EMAS, βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1221/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί της εκούσιας συμμετοχής οργανισμών σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS)

[κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό C(2013) 1114]

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

(2013/131/ΕΕ)

Άρθρο 1

Η Επιτροπή εκδίδει τον παρόντα οδηγό χρήστη με σκοπό να παράσχει επιπλέον πληροφορίες για τη διασαφήνιση των αναγκαίων σταδίων για τη συμμετοχή στο EMAS.

Άρθρο 2

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στα κράτη μέλη.

▼M1

---

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I

I.    ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στους στόχους της περιβαλλοντικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) περιλαμβάνεται η ενθάρρυνση κάθε είδους οργανισμών να χρησιμοποιούν συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης και να μειώσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους. Τα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης αποτελούν ένα από τα εργαλεία που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν οι εταιρείες και οι άλλοι οργανισμοί προκειμένου να βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις τους, εξοικονομώντας παράλληλα ενέργεια και άλλους πόρους. Ειδικότερα, η ΕΕ επιθυμεί να ενθαρρύνει τους οργανισμούς να συμμετάσχουν στο σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS), ένα διαχειριστικό εργαλείο που μπορούν να χρησιμοποιούν οι εταιρείες και οι λοιποί οργανισμοί για την αξιολόγηση, την αναφορά και τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεών τους.

Το EMAS θεσμοθετήθηκε το 1993 και εξελίχθηκε με την πάροδο του χρόνου. Ο κανονισμός για το EMAS ( 1 ) αποτελεί τη νομική βάση του συστήματος αυτού, ενώ η πιο πρόσφατη αναθεώρησή του χρονολογείται το 2009.

Ο οδηγός χρήστη του EMAS συντάχθηκε σύμφωνα με τις απαιτήσεις του άρθρου 46 παράγραφος 5 του κανονισμού για το EMAS. Στόχος του παρόντος εγγράφου είναι η παροχή σαφών και απλών συμβουλών στους οργανισμούς που ενδιαφέρονται για το EMAS. Προορίζεται να προσφέρει εύκολες στην εφαρμογή οδηγίες βήμα προς βήμα. Ο οδηγός περιγράφει τα βασικά στοιχεία και τα στάδια που πρέπει να ακολουθήσει ένας οργανισμός που προτίθεται να συμμετάσχει στο σύστημα. Επιπλέον, αποσκοπεί στην αύξηση, συνολικά, της υιοθέτησης του συστήματος διαχείρισης EMAS, διευκολύνοντας την ένταξη των οργανισμών στο σύστημα. Είναι, επίσης, σημαντικό να μην παραβλέπεται ο γενικός στόχος του ευρωπαϊκού κανονισμού, δηλαδή η εναρμόνιση της εφαρμογής σε όλα τα κράτη μέλη και η δημιουργία κοινού νομοθετικού πλαισίου. Για ειδικότερα θέματα που άπτονται του παγκόσμιου EMAS ο αναγνώστης θα πρέπει να ανατρέξει στην απόφαση 2011/832/EE της Επιτροπής ( 2 ), της 7ης Δεκεμβρίου 2011, σχετικά με οδηγό για την εταιρική καταχώριση ΕΕ, την καταχώριση οργανισμών τρίτων χωρών και την καταχώριση παγκόσμιας εμβέλειας σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1221/2009.

ΙΙ.    ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ (EMAS);

Το EMAS είναι ένα εθελοντικό εργαλείο, διαθέσιμο σε κάθε οργανισμό που δραστηριοποιείται σε οποιονδήποτε οικονομικό τομέα εντός ή εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και επιθυμεί:

Ακολουθεί μια γενική, βήμα προς βήμα περιγραφή των αναγκαίων ενεργειών για την καταχώριση στο σύστημα και για την εφαρμογή του.

Οι οργανισμοί που καταχωρίζονται στο EMAS πρέπει:

Επίσης, υπάρχουν μερικές ακόμα απαιτήσεις, σύμφωνα με τις οποίες οι οργανισμοί οφείλουν:

Μετά την καταχώρισή τους οι οργανισμοί δικαιούνται να χρησιμοποιούν το λογότυπο του EMAS.

ΙΙΙ.    ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΙ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ EMAS

Γενικά, τα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης, όπως το EMAS, βοηθούν τους οργανισμούς να βελτιώσουν την αποδοτικότητα χρήσης των πόρων, να μειώσουν τους κινδύνους και να αποτελέσουν παράδειγμα με τη δημοσιοποίηση ορθών πρακτικών. Το κόστος της εφαρμογής του συστήματος υπερκαλύπτεται από τις εξοικονομήσεις.

Οφέλη

Το κόστος και τα οφέλη της καταχώρισης στο EMAS αποτέλεσαν το αντικείμενο μελέτης ( 3 ). Σε έρευνα που διενεργήθηκε, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να επιλέξουν τις πιο θετικές επιπτώσεις από κατάλογο που τους δόθηκε. Η «εξοικονόμηση ενέργειας/πόρων» κατέλαβε την πρώτη θέση των επιλογών (21 %), όπως φαίνεται στο σχήμα 1. Ακολουθούν η «μείωση των αρνητικών συμβάντων» (18 %) και η «βελτίωση των σχέσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη» (17 %).

Σχήμα 1

Οφέλη της εφαρμογής του EMAS (ποσοστό % του συνόλου των απαντήσεων)

Περισσότερες εξοικονομήσεις σε ό,τι αφορά την αποδοτικότητα

Η «εξοικονόμηση ενέργειας και πόρων» κατέλαβε την πρώτη θέση μεταξύ των επιλογών. Αποδείχθηκε ότι σε οργανισμούς κάθε μεγέθους η εξοικονόμηση ενέργειας από μόνη της υπερβαίνει το ετήσιο κόστος διατήρησης του EMAS. Από το γεγονός αυτό προκύπτει ότι οι μεγαλύτεροι οργανισμοί μπορούν εύκολα να ανακτήσουν το κόστος εφαρμογής του.

Λιγότερα αρνητικά συμβάντα

Πρόκειται για τη δεύτερη επιλογή ως προς τα οφέλη. Το γεγονός αυτό οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως στη μικρότερη συχνότητα παραβάσεων της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ενώ είναι εμφανής η σύνδεση με τα οφέλη σε ό,τι αφορά τη βελτίωση των σχέσεων με τις ρυθμιστικές αρχές.

Βελτίωση των σχέσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη

Οι οργανισμοί χαρακτήρισαν τη βελτίωση των σχέσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη σημαντικότατο όφελος, ιδιαίτερα στην περίπτωση της δημόσιας διοίκησης και των εταιρειών παροχής υπηρεσιών.

Περισσότερες ευκαιρίες στην αγορά

Η καταχώριση στο EMAS μπορεί να βελτιώσει την επιχειρηματική δραστηριότητα. Συμβάλλει στη διατήρηση των υφιστάμενων πελατών και στην επέκταση της δραστηριότητας. Το σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης EMAS μπορεί να αποτελέσει πλεονέκτημα για τη σύναψη δημόσιων συμβάσεων. Παρόλο που οι οργανισμοί που συμμετέχουν σε διαδικασίες ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων δεν μπορούν να επιβάλλουν ως ρητή υποχρέωση στους προσφέροντες να έχουν καταχωριστεί στο EMAS, οι καταχωρισμένες εταιρείες μπορούν να επικαλούνται την καταχώρισή τους για να αποδείξουν ότι διαθέτουν τα τεχνικά μέσα για να εκπληρώσουν τις συμβατικές υποχρεώσεις περιβαλλοντικής διαχείρισης.

Επιπλέον, οι οργανισμοί μπορούν να παροτρύνουν τους προμηθευτές τους να εφαρμόσουν σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης στο πλαίσιο της δικής τους περιβαλλοντικής πολιτικής. Η καταχώριση στο EMAS είναι δυνατόν να διευκολύνει τις εσωτερικές διεπιχειρησιακές διαδικασίες και για τις δύο πλευρές.

Κανονιστικές ελαφρύνσεις

Οι καταχωρισμένοι στο EMAS οργανισμοί μπορεί να δικαιούνται κανονιστικές ελαφρύνσεις. Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον μεταποιητικό τομέα είναι δυνατόν να αποκομίσουν οφέλη μέσω των πλεονεκτημάτων που προβλέπονται στη νομοθεσία για την ολοκληρωμένη πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης (IPPC) ( 4 ).

Επίσης, αρκετά κράτη μέλη προσφέρουν στους καταχωρισμένους στο EMAS οργανισμούς πλεονεκτήματα σχετικά με τους εθνικούς και περιφερειακούς νόμους και κανονισμούς για το περιβάλλον, όπως απλούστευση των υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων, μείωση των επιθεωρήσεων και των εισφορών για τα απόβλητα και μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα μεταξύ των ανανεώσεων των αδειών.

Ακολουθούν μερικά παραδείγματα: μείωση κατά 50 % των τελών για τα απόβλητα, μείωση της τάξης του 20-30 % στα τέλη για τις διαδικασίες αδειοδότησης, μείωση έως και κατά 100 % των τελών για την παρακολούθηση και τον έλεγχο εφαρμογής της εθνικής νομοθεσίας, μείωση κατά 30 % των τελών για τις δημόσιες υπηρεσίες που παρέχουν κρατικοί οργανισμοί, μείωση κατά 30 % των τελών των διαδικασιών αδειοδότησης για επιφανειακά ύδατα, τις άδειες άντλησης υπόγειων υδάτων και τις διαδικασίες χορήγησης αδειών υγειονομικής ταφής αποβλήτων. Επίσης, υπάρχουν πλεονεκτήματα σχετικά με τη διαχείριση της παρακολούθησης και του χειρισμού επικίνδυνων χημικών προϊόντων, τις υποχρεώσεις διάθεσης των αποβλήτων (ωστόσο, δεν απαιτούνται αποδεικτικά στοιχεία για τα τεχνικά μέτρα επίβλεψης) και την παρακολούθηση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.

Κόστος και οφέλη

Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να θεωρούν την καταχώριση στο EMAS επένδυση. Η εφαρμογή του EMAS συνεπάγεται εσωτερικό και εξωτερικό κόστος, όπως παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών υποστήριξης, απαραίτητο ανθρώπινο δυναμικό για την εφαρμογή μέτρων και τη μεταπαρακολούθησή τους, επιθεωρήσεις, τέλη καταχώρισης κ.λπ.

Το πραγματικό κόστος και τα πραγματικά οφέλη εμφανίζουν μεγάλες διαφορές, ανάλογα π.χ. με το μέγεθος και τις δραστηριότητες του οργανισμού, την υφιστάμενη κατάσταση σχετικά με τις πρακτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης, τη συγκεκριμένη χώρα κ.λπ. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές, το EMAS όντως συνεπάγεται σημαντικές εξοικονομήσεις. Από αρκετές μελέτες προκύπτει ότι οι οργανισμοί αντισταθμίζουν το κόστος εφαρμογής με την αύξηση των εσόδων εντός σχετικά σύντομου χρονικού διαστήματος, δηλαδή εντός ενός έως δύο ετών στις περισσότερες περιπτώσεις ( 5 ), ( 6 ), ( 7 ), ( 8 ), ( 9 ).

Το «Toolkit for small organisations» (η εργαλειοθήκη του EMAS για τους μικρούς οργανισμούς) ( 10 ) περιλαμβάνει πολλά ακόμη παραδείγματα εξοικονόμησης κόστους και οφελών.

Γενικά, οι πολύ μικροί και μικροί οργανισμοί αντιμετωπίζουν αναλογικά μεγαλύτερο πάγιο και εξωτερικό κόστος σε σχέση με τους οργανισμούς μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους, δεδομένου ότι οι τελευταίοι επωφελούνται από οικονομίες κλίμακας, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του κόστους βαρύνει τα τμήματα περιβάλλοντος σε εσωτερικό επίπεδο, και έχουν μικρότερο εξωτερικό κόστος, επειδή έχουν λιγότερες ανάγκες συμβουλευτικής. Ωστόσο, συνιστάται ακόμα και στους πολύ μεγάλους οργανισμούς να διερευνήσουν διεξοδικά το κόστος εφαρμογής.

Υπάρχουν αρκετές ομοιότητες μεταξύ του EMAS και των συστημάτων ενεργειακής διαχείρισης, όπως το EN 16001 και το ISO 50001. Καθώς στο EMAS εντάσσεται η διαχείριση της χρήσης ενέργειας, οι καταχωρισμένοι στο EMAS οργανισμοί επιτυγχάνουν ήδη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσής τους και, συνεπώς, συμμορφώνονται με τις περισσότερες απαιτήσεις των προτύπων EN 16001 και ISO 50001. Το γεγονός αυτό μπορεί, κατά συνέπεια, να οδηγήσει στη μείωση του κόστους.

Οι οργανισμοί που εξετάζουν το ενδεχόμενο καταχώρισης στο EMAS θα πρέπει επίσης να λάβουν υπόψη την τεχνική και οικονομική στήριξη ή τις επιδοτήσεις που παρέχουν τα κράτη μέλη, οι εθνικές, περιφερειακές ή τοπικές αρχές, καθώς επίσης και οι αρμόδιοι φορείς του EMAS.

IV.    Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ EMAS

Το σύστημα EMAS θεσμοθετήθηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1221/2009 (γνωστός και ως EMAS III), ο οποίος ισχύει άμεσα σε όλα τα κράτη μέλη.

1.    ΓΕΝΙΚΑ

1.1.   ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Από το 2001 και μετά, όλοι οι οργανισμοί του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα μπορούν να εφαρμόσουν το EMAS. Με τον κανονισμό EMAS III, το σύστημα είναι διαθέσιμο και σε μη ευρωπαϊκούς οργανισμούς ή σε ευρωπαϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε χώρες εκτός Ευρώπης. Για το τελευταίο αυτό ζήτημα παρέχεται ειδική καθοδήγηση για την εταιρική καταχώριση, την καταχώριση οργανισμών τρίτων χωρών και την καταχώριση παγκόσμιας εμβέλειας.

«Οργανισμός»: εταιρεία, ένωση, εκμετάλλευση, επιχείρηση, αρχή ή ίδρυμα, εντός ή εκτός της Κοινότητας, ή τμήματα ή συνδυασμός αυτών, με ή χωρίς νομική προσωπικότητα, του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα, με ιδία λειτουργία και διοίκηση.

Το EMAS μπορεί να εφαρμοστεί σε έναν, περισσότερους ή και όλους τους χώρους δραστηριοτήτων οργανισμών του ιδιωτικού ή του δημόσιου τομέα σε οποιονδήποτε τομέα δραστηριότητας ( 11 ). Η μικρότερη οντότητα που μπορεί να καταχωριστεί είναι ο χώρος δραστηριοτήτων.

«Χώρος δραστηριοτήτων»: συγκεκριμένη γεωγραφική θέση που υπάγεται στον διοικητικό έλεγχο ενός οργανισμού και όπου τελούνται δραστηριότητες, παράγονται προϊόντα και παρέχονται υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένου του συνόλου των υποδομών, του εξοπλισμού και των υλικών· ο χώρος δραστηριοτήτων είναι η μικρότερη οντότητα που λαμβάνεται υπόψη για την καταχώριση.

Η «συγκεκριμένη γεωγραφική θέση» θα πρέπει να νοείται ως εξής:

Φυσική συνέχεια της γης, κτιρίων, εξοπλισμού ή υποδομών που ενδεχομένως διακόπτεται από εξωτερικά στοιχεία, εφόσον εξασφαλίζεται η λειτουργική και οργανωτική συνέχεια των δραστηριοτήτων.

1.2.   ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ

Η γενική διαδικασία εφαρμογής του EMAS συνοψίζεται ως εξής:

Σύμφωνα με το άρθρο 46 του κανονισμού EMAS, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκπονεί «τομεακά έγγραφα αναφοράς» ( 12 ) (SRD) για μια σειρά τομέων προτεραιότητας, σε διαβούλευση με τα κράτη μέλη και άλλους ενδιαφερομένους.

Κάθε έγγραφο περιλαμβάνει τα εξής:

Όταν τα έγγραφα SRD είναι διαθέσιμα για τον συγκεκριμένο τομέα τους, οι καταχωρισμένοι σε σύστημα EMAS οργανισμοί πρέπει να τα λαμβάνουν υπόψη σε δύο διαφορετικά επίπεδα:

Η συμμετοχή στο EMAS είναι μια εξελισσόμενη διαδικασία. Κάθε φορά που ένας οργανισμός επανεξετάζει τις περιβαλλοντικές του επιδόσεις και σχεδιάζει βελτιώσεις συμβουλεύεται το έγγραφο SRD (αν είναι διαθέσιμο) σχετικά με συγκεκριμένα θέματα, ώστε να αντλήσει έμπνευση για τα ζητήματα που πρέπει να χειριστεί στη συνέχεια με σταδιακή προσέγγιση.

Σχήμα 2

Γενικό χρονοδιάγραμμα εφαρμογής του EMAS

2.    ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΤΟ EMAS

2.1.   ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ

Το πρώτο στάδιο της ορθής εφαρμογής του EMAS είναι η διενέργεια ενδελεχούς ανάλυσης της εσωτερικής δομής και των δραστηριοτήτων του οργανισμού. Στόχος είναι ο προσδιορισμός των περιβαλλοντικών πτυχών (όπως ορίζονται στη συνέχεια) που σχετίζονται με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Στη βάση αυτή στηρίζεται ο σχεδιασμός ενός επίσημου συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης.

«Περιβαλλοντική ανασκόπηση»: αρχική γενική ανάλυση των περιβαλλοντικών πτυχών, των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και των περιβαλλοντικών επιδόσεων που σχετίζονται με τις δραστηριότητες, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες ενός οργανισμού.

Η ανάλυση πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής:

«Περιβαλλοντική πτυχή»: στοιχείο των δραστηριοτήτων, προϊόντων ή υπηρεσιών ενός οργανισμού, το οποίο έχει ή ενδέχεται να έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον. Οι περιβαλλοντικές πτυχές είναι δυνατόν να σχετίζονται με τις εισροές (π.χ. κατανάλωση πρώτων υλών και ενέργειας) ή τις εκροές (ατμοσφαιρικές εκπομπές, παραγωγή αποβλήτων κ.λπ.).

Σχήμα 3

Σχέση μεταξύ δραστηριοτήτων, περιβαλλοντικών πτυχών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων

Ο οργανισμός χρειάζεται διαδικασίες που να διασφαλίζουν την κατάλληλη συνέχεια στις δραστηριότητες οι οποίες χαρακτηρίζονται σημαντικές στο πλαίσιο της πρώτης περιβαλλοντικής ανασκόπησης. Οι περιβαλλοντικές πτυχές και οι σχετικές επιπτώσεις ενδέχεται να αλλάξουν, όπως και οι δραστηριότητες του οργανισμού. Εάν πρόκειται για ουσιαστικές αλλαγές, ενδέχεται να χρειαστεί επικαιροποίηση της περιβαλλοντικής ανασκόπησης. Οι οργανισμοί θα πρέπει επίσης να είναι ενήμεροι για τις νέες εξελίξεις και τεχνικές, τα πρόσφατα αποτελέσματα ερευνών κ.λπ. που μπορούν να τους βοηθήσουν να επανεκτιμήσουν τη σημασία των περιβαλλοντικών πτυχών και την πιθανή ανάγκη διενέργειας νέας περιβαλλοντικής ανασκόπησης, εάν επέλθουν σημαντικές αλλαγές στις δραστηριότητες.

Ποια είναι η διαδικασία διενέργειας περιβαλλοντικής ανασκόπησης;

Οι οργανισμοί οφείλουν:

Ο οργανισμός δεν πρέπει να παραβλέπει την υποχρέωσή του να κοινοποιήσει τις περιβαλλοντικές πτυχές που προσδιόρισε και τα πορίσματα της αξιολόγησης στα εξωτερικά ενδιαφερόμενα μέρη.

Πώς πρέπει να προσδιορίζονται οι περιβαλλοντικές πτυχές;

Πρέπει να συλλέγονται όλα τα σχετικά στοιχεία.

Η διαδικασία αυτή μπορεί να συνεπάγεται:

Πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τόσο οι άμεσες όσο και οι έμμεσες περιβαλλοντικές πτυχές, για τον προσδιορισμό των οποίων θεωρούνται χρήσιμοι οι ακόλουθοι ορισμοί:

Είναι απαραίτητο να συνεκτιμώνται και οι έμμεσες πτυχές. Επομένως, οι τοπικές αρχές, οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών ή οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, για παράδειγμα, πρέπει να συμπεριλαμβάνουν στην ανασκόπησή τους πτυχές που δεν αφορούν μόνο τους χώρους δραστηριοτήτων.

Οι οργανισμοί πρέπει να είναι σε θέση να αποδείξουν, στο πλαίσιο του οικείου συστήματος διαχείρισης, ότι έχουν εντοπίσει τις σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές των διαδικασιών προμηθειών που εφαρμόζουν και ότι έχουν καλύψει τις σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις που συνδέονται με τις εν λόγω πτυχές.

Στις άμεσες περιβαλλοντικές πτυχές πρέπει να συμπεριλαμβάνονται οι σχετικές νομικές απαιτήσεις και τα όρια αδειών, για παράδειγμα σε περίπτωση που συγκεκριμένοι ρύποι υπόκεινται σε οριακές τιμές εκπομπών ή άλλες απαιτήσεις, οι εν λόγω εκπομπές θα πρέπει να θεωρούνται άμεσες περιβαλλοντικές πτυχές.

Αξιολόγηση των περιβαλλοντικών πτυχών

Το επόμενο στάδιο συνίσταται στον συσχετισμό των πτυχών με τις επιδράσεις ή τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον. Στον πίνακα 4 παρατίθεται ένα παράδειγμα αυτού του συσχετισμού.

Το επόμενο στάδιο μετά τον προσδιορισμό των πτυχών και των επιπτώσεών τους είναι η διενέργεια ενδελεχούς αξιολόγησης καθενός από αυτά τα στοιχεία για να διαπιστωθούν οι σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές.

«“Σημαντική περιβαλλοντική πτυχή”: περιβαλλοντική πτυχή η οποία έχει ή ενδέχεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον».

Κατά την εκτίμηση της σημασίας των πτυχών πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα εξής:

Με βάση αυτά τα κριτήρια, ο οργανισμός μπορεί να καταρτίσει μια εσωτερική διαδικασία ή να χρησιμοποιήσει άλλα μέσα για να εκτιμήσει τη σημασία των περιβαλλοντικών πτυχών. Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) θα διαπιστώσουν ότι η εργαλειοθήκη του EMAS για τις ΜΜΕ ( 13 ) παρέχει πολύ χρήσιμες πληροφορίες.

Κατά την εκτίμηση της σημασίας των περιβαλλοντικών πτυχών είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη όχι μόνο οι κανονικές συνθήκες λειτουργίας, αλλά και οι συνθήκες εκκίνησης και διακοπής της λειτουργίας, καθώς και οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Πρέπει επίσης να συνεκτιμώνται οι παρελθούσες, οι τρέχουσες και οι προγραμματισμένες δραστηριότητες.

Για κάθε περιβαλλοντική πτυχή θα πρέπει να βαθμολογούνται οι αντίστοιχες επιπτώσεις σύμφωνα με:

Πώς ελέγχεται η συμμόρφωση με τις κείμενες διατάξεις

«Συμμόρφωση με τις κείμενες διατάξεις»: η πλήρης εφαρμογή των εφαρμοστέων νομικών απαιτήσεων σχετικά με το περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων των όρων αδειοδότησης.

Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν την πρόσβαση των οργανισμών σε πληροφόρηση και συνδρομή, τουλάχιστον για τα εξής θέματα:

Οι εκτελεστικές αρχές υποχρεούνται να ικανοποιούν τα αιτήματα παροχής πληροφοριών, τουλάχιστον των μικρών οργανισμών, τα οποία αφορούν τις νομικές απαιτήσεις σχετικά με το περιβάλλον, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο οι οργανισμοί μπορούν να συμμορφωθούν με αυτές τις νομικές απαιτήσεις.

Ο προσδιορισμός όλων των εφαρμοστέων νομικών απαιτήσεων συνεπάγεται τη συνεκτίμηση των διαφόρων επιπέδων περιβαλλοντικής νομοθεσίας, κατά περίπτωση, όπως για παράδειγμα οι εθνικές, περιφερειακές ή τοπικές απαιτήσεις, συμπεριλαμβανομένων των κάθε είδους αδειών.

Ο οργανισμός πρέπει επίσης να λάβει υπόψη άλλες σχετικές απαιτήσεις, οι οποίες μπορεί να αφορούν, για παράδειγμα, τους όρους ανάθεσης συμβάσεων, τις συμβάσεις των επιχειρήσεων, τις εθελοντικές συμφωνίες τις οποίες έχει συνάψει ή προσυπογράψει ο οργανισμός κ.λπ.

Ο προσδιορισμός των νομικών απαιτήσεων στο σημείο αυτό είναι απαραίτητος ώστε να μπορεί ο οργανισμός να επισημάνει τυχόν απαιτήσεις που ενδέχεται να μην τηρηθούν. Εάν χρειαστεί, ο οργανισμός θα πρέπει να λάβει τότε μέτρα για τη συμμόρφωση με το σύνολο της σχετικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας (βλέπε σημείο 2.2.5.2 για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τις κείμενες διατάξεις).

2.2.   ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

«Σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης»: το τμήμα του συνολικού συστήματος διοίκησης το οποίο περιλαμβάνει την οργανωτική διάρθρωση, τον προγραμματισμό, τις αρμοδιότητες, τις πρακτικές, τις διαδικασίες, τις διεργασίες και τους πόρους για τη χάραξη, την εφαρμογή, την επίτευξη, την επισκόπηση και τη διατήρηση της περιβαλλοντικής πολιτικής και τη διαχείριση των περιβαλλοντικών πτυχών.

2.2.1.    Γενικές απαιτήσεις

Αρχικά, ο οργανισμός πρέπει να καθορίζει και να τεκμηριώνει το πεδίο εφαρμογής του οικείου συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης.

Κάθε χώρος δραστηριοτήτων τον οποίο αφορά η καταχώριση στο EMAS πρέπει να πληροί όλες τις απαιτήσεις του EMAS.

Ο οργανισμός οφείλει να δημιουργήσει, να τεκμηριώσει, να εφαρμόζει και να διατηρεί σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης σύμφωνα με την ενότητα 4 του προτύπου EN ISO 14001. Εάν ο οργανισμός εφαρμόζει σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης (εκτός του ISO 14001) αναγνωρισμένο από την Επιτροπή ( 14 ), δεν χρειάζεται να επαναλάβει τα μέρη που έχουν ήδη αναγνωριστεί επισήμως στο πλαίσιο της επιδίωξης της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις του EMAS.

2.2.2.    Περιβαλλοντική πολιτική

«“Περιβαλλοντική πολιτική”: οι γενικές επιδιώξεις και κατευθύνσεις ενός οργανισμού όσον αφορά τις περιβαλλοντικές επιδόσεις του, όπως εκφράζονται επίσημα από τα ανώτατα διοικητικά όργανά του […]. Η πολιτική αυτή προσφέρει το πλαίσιο δράσης και ορισμού περιβαλλοντικών σκοπών και στόχων.»

Η περιβαλλοντική πολιτική πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής:

Η περιβαλλοντική πολιτική αποτελεί πλαίσιο δράσης και καθορισμού στρατηγικών περιβαλλοντικών σκοπών και στόχων (βλέπε παρακάτω). Πρέπει να είναι σαφής και να καλύπτει τις κύριες προτεραιότητες σύμφωνα με τις οποίες θα συγκεκριμενοποιηθούν σε μεγαλύτερο βαθμό οι ειδικοί σκοποί και στόχοι.

2.2.3.    Προγραμματισμός

Αφού καλυφθούν τα βασικά υποκείμενα ζητήματα, όπως εξηγείται παραπάνω, η διαδικασία προχωρεί στον προγραμματισμό.

2.2.3.1.    Περιβαλλοντικοί σκοποί και στόχοι

«“Περιβαλλοντικός σκοπός”: ο συνολικός περιβαλλοντικός σκοπός, που απορρέει από την περιβαλλοντική πολιτική, τον οποίο ορίζει να επιτύχει ένας οργανισμός, και ο οποίος εκφράζεται ποσοτικά όπου είναι εφικτό.»

«“Περιβαλλοντικός στόχος”: λεπτομερής απαίτηση επιδόσεων, η οποία προκύπτει από τους περιβαλλοντικούς σκοπούς, εφαρμόζεται σ' έναν οργανισμό ή τμήματα αυτού και πρέπει να καθορίζεται και να τηρείται προκειμένου να υλοποιηθούν οι σκοποί αυτοί.»

Ο οργανισμός πρέπει να καθορίσει και να τεκμηριώσει τους σκοπούς του, καθώς και λεπτομερείς στόχους για καθεμία από τις πτυχές που τον αφορούν, σύμφωνα με την περιβαλλοντική πολιτική του.

Μετά τον καθορισμό των σκοπών ακολουθεί το στάδιο του καθορισμού κατάλληλων σχετικών στόχων. Στο πλαίσιο των στόχων υπάρχει δυνατότητα προγραμματισμού συγκεκριμένων δράσεων που θα υλοποιηθούν για την επίτευξη ορθής περιβαλλοντικής διαχείρισης.

Παράδειγμα:

Οι σκοποί και οι στόχοι θα πρέπει να είναι μετρήσιμοι, όπου αυτό είναι δυνατόν, και να συνάδουν με την περιβαλλοντική πολιτική του οργανισμού. Χρήσιμα είναι τα κριτήρια «SMART» για τους στόχους:

Όταν τα τομεακά έγγραφα αναφοράς (SRD) είναι διαθέσιμα για τον συγκεκριμένο τομέα τους, οι οργανισμοί θα πρέπει να χρησιμοποιούν τα σχετικά στοιχεία των εν λόγω εγγράφων, όπως αναφέρεται στο άρθρο 46 του κανονισμού για το EMAS. Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό και την επανεξέταση των περιβαλλοντικών στόχων και σκοπών του οργανισμού, σύμφωνα με τις σχετικές περιβαλλοντικές πτυχές που προσδιορίστηκαν στην περιβαλλοντική ανασκόπηση. Ωστόσο, η επίτευξη των προσδιορισμένων δεικτών αναφοράς της αριστείας δεν είναι υποχρεωτική, διότι σύμφωνα με το EMAS επαφίεται στους ίδιους τους οργανισμούς η αξιολόγηση της σκοπιμότητας των δεικτών αναφοράς και της εφαρμογής των βέλτιστων πρακτικών, όσον αφορά το κόστος και τα οφέλη.

2.2.3.2.    Περιβαλλοντικό πρόγραμμα

«“Περιβαλλοντικό πρόγραμμα”: η περιγραφή των μέτρων, αρμοδιοτήτων και μέσων που έχουν καθοριστεί ή μελετώνται για την επίτευξη των περιβαλλοντικών σκοπών και στόχων και οι προθεσμίες για την επίτευξη των περιβαλλοντικών σκοπών και στόχων.»

Το περιβαλλοντικό πρόγραμμα αποτελεί εργαλείο που βοηθά τους οργανισμούς στον προγραμματισμό και την υλοποίηση των βελτιώσεων σε καθημερινή βάση. Θα πρέπει να είναι πάντα επικαιροποιημένο και αρκετά λεπτομερές, ώστε να παρέχει σαφή εικόνα της προόδου στην επίτευξη των στόχων. Θα πρέπει επίσης να καθορίζει τους αρμοδίους για την επίτευξη των σκοπών και των στόχων, καθώς και τις λεπτομέρειες για τους απαιτούμενους πόρους και τα σχετικά χρονοδιαγράμματα. Οι πόροι καθαυτοί (π.χ. οικονομικά και τεχνικά μέσα ή προσωπικό) δεν μπορούν να αποτελούν περιβαλλοντικούς σκοπούς.

Στην πράξη, συχνά το πρόγραμμα καταρτίζεται υπό μορφή πίνακα και περιλαμβάνει τα εξής:

Κατά την κατάρτιση του προγράμματος πρέπει να συνεκτιμώνται τόσο οι άμεσες, όσο και οι έμμεσες πτυχές. Ο οργανισμός θα πρέπει να δεσμευθεί για τη συνεχή βελτίωση των περιβαλλοντικών του επιδόσεων.

Όταν οι οργανισμοί αποφασίζουν σε ποιες ενέργειες θα προβούν για να βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις τους, θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα σχετικά στοιχεία των τομεακών εγγράφων αναφοράς, όπως αναφέρεται στο άρθρο 46 του κανονισμού για το EMAS, εφόσον είναι διαθέσιμα για τον συγκεκριμένο τομέα τους.

Ειδικότερα, θα πρέπει να εξετάζουν τις σχετικές βέλτιστες πρακτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης και τους δείκτες αναφοράς της αριστείας (οι οποίοι παρέχουν ένδειξη του επιπέδου περιβαλλοντικών επιδόσεων που επιτυγχάνουν οι οργανισμοί με τις καλύτερες επιδόσεις) με σκοπό να προσδιορίζουν μέτρα και δράσεις, πιθανόν να καθορίζουν προτεραιότητες για να βελτιώσουν (περαιτέρω) τις περιβαλλοντικές επιδόσεις τους.

Ωστόσο, η εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών περιβαλλοντικής διαχείρισης ή η επίτευξη των προσδιορισμένων δεικτών αναφοράς της αριστείας δεν είναι υποχρεωτικές, διότι σύμφωνα με το EMAS επαφίεται στους ίδιους τους οργανισμούς η αξιολόγηση της σκοπιμότητας των δεικτών αναφοράς και της εφαρμογής των βέλτιστων πρακτικών, όσον αφορά το κόστος και τα οφέλη.

2.2.4.    Εφαρμογή και λειτουργία

2.2.4.1.    Πόροι, ρόλοι, υπευθυνότητα και αρμοδιότητα

Για να εφαρμοστεί με επιτυχία το EMAS, η ανώτατη διοίκηση του οργανισμού πρέπει να είναι πρόθυμη να διαθέσει τους πόρους και την οργανωτική δομή που απαιτούνται για την υποστήριξη του συστήματος, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται το ανθρώπινο δυναμικό και οι ειδικές δεξιότητες του προσωπικού, η οργανωτική υποδομή, η τεχνολογία και οι χρηματοοικονομικοί πόροι.

Στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής ανασκόπησης θα έχουν εξεταστεί οι υφιστάμενες οργανωτικές υποδομές και διαχειριστικές πρακτικές και διαδικασίες. Στο σημείο αυτό ο οργανισμός πρέπει να προσαρμόσει τις εσωτερικές του δομές και διαδικασίες, εάν χρειαστεί.

Η ανώτατη διοίκηση του οργανισμού οφείλει να ορίσει εκπρόσωπο της διοίκησης, δηλαδή το άτομο που φέρει την τελική ευθύνη για το σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης. Ο ρόλος του εκπροσώπου αυτού είναι να διασφαλίζει την εφαρμογή, την τήρηση και την επικαιροποίηση όλων των απαιτήσεων του συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης, καθώς και να ενημερώνει διαρκώς την ομάδα της γενικής διοίκησης σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του συστήματος. Ο εκπρόσωπος οφείλει επίσης να υποβάλλει εκθέσεις σχετικά με τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες του συστήματος, καθώς και τις απαιτούμενες βελτιώσεις.

Ο εκπρόσωπος θα πρέπει να διαθέτει ειδίκευση και πείρα στα περιβαλλοντικά θέματα, στις νομικές απαιτήσεις που αφορούν το περιβάλλον, σε θέματα διαχείρισης, στις δεξιότητες των ομάδων εργασίας. Θα πρέπει επίσης να διαθέτει ηγετικές και συντονιστικές δεξιότητες. Ο οργανισμός πρέπει να εξασφαλίσει τη διαθεσιμότητα όλων αυτών των ικανοτήτων στο εσωτερικό του.

Ο οργανισμός πρέπει να ορίσει την πείρα και τις γνώσεις που οφείλει να διαθέτει το προσωπικό για την επίτευξη καλών επιδόσεων περιβαλλοντικής διαχείρισης.

Οφείλει να καταρτίσει, να εφαρμόζει και να διατηρεί μια διαδικασία για τον προσδιορισμό των αναγκών εκπαίδευσης και να καταβάλλει κάθε απαραίτητη προσπάθεια, ώστε το προσωπικό που απασχολείται στο σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης να γνωρίζει επαρκώς:

Όλα τα πρόσωπα που εργάζονται στον οργανισμό ή για λογαριασμό του θα πρέπει να γνωρίζουν τον ρόλο τους στο πλαίσιο του EMAS και τα οφέλη του συστήματος για το περιβάλλον. Πρέπει να εκπαιδεύονται, ή τουλάχιστον να έχουν πρόσβαση σε εκπαίδευση, στα θέματα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και στο σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης του οργανισμού.

Η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση μπορεί να επιτευχθεί μέσω εκπαιδευτικών ή άλλων δραστηριοτήτων, όπως οι επικοινωνιακές εκστρατείες, οι έρευνες κ.λπ.

Οι εργαζόμενοι που συμμετέχουν ενεργά στις διαδικασίες αποτελούν κινητήρια δύναμη για συνεχείς και επιτυχείς βελτιώσεις και συμβάλλουν στην εδραίωση του EMAS στον οργανισμό. Η συμμετοχή αυτή μπορεί να λάβει τη μορφή, για παράδειγμα, περιβαλλοντικής επιτροπής, ομάδων εργασίας, συστημάτων εισηγήσεων, προγραμμάτων παροχής κινήτρων ή άλλων δραστηριοτήτων.

Θα πρέπει να προβλέπονται ρόλοι για τους εργαζομένους σε διάφορα επίπεδα της ανάπτυξης και της εφαρμογής του συστήματος. Για παράδειγμα, το προσωπικό θα μπορούσε να συμμετέχει στα εξής:

Η διοίκηση πρέπει να ενημερώνει συνεχώς τους εργαζομένους και να επιδιώκει να της υποβάλλουν τις παρατηρήσεις τους.

2.2.4.2.    Επικοινωνία

Η καλή εσωτερική και εξωτερική αμφίδρομη επικοινωνία είναι απαραίτητη για την επιτυχή εφαρμογή ενός καταχωρισμένου στο EMAS συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης. Ο οργανισμός πρέπει να αναγνωρίσει την ανάγκη επικοινωνίας με τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με τα θέματα που άπτονται του περιβάλλοντος, καθώς και την αξία της επικοινωνίας αυτής. Είναι υποχρεωμένος να δημοσιοποιεί την περιβαλλοντική δήλωση και θα πρέπει να προσδιορίσει ποια στοιχεία θα ανακοινώνει και σε ποιον. Θα πρέπει επίσης να παρακολουθεί τα αποτελέσματα της επικοινωνιακής στρατηγικής του και να κρίνει αν αποδείχθηκε αποτελεσματική.

Η εσωτερική επικοινωνία θα πρέπει να είναι αμφίδρομη (από τις ανώτερες βαθμίδες προς τις κατώτερες και το αντίστροφο). Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση ενδοδικτύου, φυλλαδίων, εσωτερικών εκδόσεων, ενημερωτικών δελτίων, κουτιών υποβολής προτάσεων, συσκέψεων, πινάκων ανακοινώσεων κ.λπ.

Παραδείγματα εξωτερικής επικοινωνίας αποτελούν η περιβαλλοντική δήλωση του EMAS, το διαδίκτυο, οι ημέρες δράσης, τα δελτία Τύπου, τα φυλλάδια και η χρήση του λογοτύπου του EMAS, όπου αυτό επιτρέπεται και είναι εφικτό ( 15 ).

2.2.4.3.    Τεκμηρίωση και έλεγχος εγγράφων

Απαιτείται τεκμηρίωση του συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης, η οποία πρέπει να καλύπτει:

Η τεκμηρίωση θα πρέπει να είναι σαφής και περιεκτική, ώστε να μη δημιουργείται σύγχυση και να αποφεύγονται οι παρανοήσεις.

Τα έγγραφα του EMAS μπορούν να ενσωματώνονται σε άλλα διαχειριστικά συστήματα (σχετικά με την ποιότητα, την ενέργεια, την υγεία και την ασφάλεια κ.λπ.) ή το αντίστροφο, με στόχο τη βελτιστοποίησή τους, την αποφυγή επανάληψης ταυτόσημων εργασιών και τη μείωση του γραφειοκρατικού φόρτου.

Οι ΜΜΕ θα πρέπει να επιδιώκουν να θέτουν στη διάθεση του προσωπικού τους σαφές, απλό και εύχρηστο υλικό τεκμηρίωσης.

Το εγχειρίδιο αυτό καλύπτει την περιβαλλοντική πολιτική, τα περιβαλλοντικά πρωτόκολλα και τις σχετικές δραστηριότητες και πρέπει να εντάσσεται στο ετήσιο σχέδιο διαχείρισης του οργανισμού. Δεν χρειάζεται να είναι εκτενές και περίπλοκο. Θα πρέπει να βοηθά το προσωπικό να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός κατάρτισε και δόμησε το οικείο σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης, τις διασυνδέσεις μεταξύ των διαφόρων τμημάτων του συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης και τους ρόλους που έχουν ανατεθεί σε συγκεκριμένα άτομα στο πλαίσιο του συστήματος. Αν και δεν είναι υποχρεωτικό, οι περισσότεροι οργανισμοί επιλέγουν να συντάξουν ένα τέτοιο εγχειρίδιο.

Τα έγγραφα σχετικά με τις διαδικασίες περιγράφουν ΠΩΣ, ΠΟΤΕ και από ΠΟΙΟΝ πρέπει να εκτελούνται συγκεκριμένες ενέργειες.

Παραδείγματα αποτελούν οι διαδικασίες για:

Οι οδηγίες εργασίας πρέπει να είναι σαφείς και εύληπτες. Πρέπει να εξηγούν την καταλληλότητα των δραστηριοτήτων, τον περιβαλλοντικό κίνδυνο που σχετίζεται με αυτές, την ειδική κατάρτιση του προσωπικού που είναι αρμόδιο για τη διεξαγωγή τους και τον τρόπο επίβλεψής τους. Ίσως είναι χρήσιμη η επεξήγηση με εικόνες ή εικονογράμματα ή με άλλους τρόπους που εξασφαλίζουν ότι όλοι οι εργαζόμενοι μπορούν εύκολα να κατανοήσουν τις οδηγίες.

Ο οργανισμός οφείλει να καταρτίσει, να εφαρμόζει και να διατηρεί διαδικασία διαχείρισης των εγγράφων που συντάσσονται για το σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης (ΣΠΔ). Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να αποδίδεται στα αρχεία (βλέπε σημείο 2.2.5.4).

Προς τούτο απαιτείται μια διαδικασία για τα εξής:

Το σύστημα θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι οι διάφορες εκδόσεις των εγγράφων είναι πάντα διαθέσιμες και ότι τα έγγραφα παραμένουν ευανάγνωστα και εντοπίζονται εύκολα.

Μπορούν επίσης να συμπεριλαμβάνονται έγγραφα από εξωτερικές πηγές, καθώς είναι συχνά απαραίτητα για τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας του συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης. Τα έγγραφα αυτά θα μπορούσαν να περιέχουν πληροφορίες από τις τοπικές αρχές και τη δημόσια διοίκηση, εγχειρίδια χρήσης του εξοπλισμού, δελτία δεδομένων υγείας και ασφάλειας κ.λπ.

2.2.4.4.    Έλεγχος λειτουργίας

Ο έλεγχος λειτουργίας περιλαμβάνει τον προσδιορισμό και τον προγραμματισμό των λειτουργιών που συνδέονται με τις σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές, σε συμφωνία με την περιβαλλοντική πολιτική και τους περιβαλλοντικούς σκοπούς και στόχους (βλέπε σχήμα 7). Μπορεί επίσης να καλύπτει δραστηριότητες όπως η συντήρηση του εξοπλισμού, οι συνθήκες εκκίνησης και διακοπής της λειτουργίας, η διαχείριση των αναδόχων που δραστηριοποιούνται στον χώρο δραστηριοτήτων και οι υπηρεσίες που παρέχουν προμηθευτές ή πωλητές. Πρέπει να καθιερώνονται διαδικασίες για την αντιμετώπιση των εντοπισθέντων κινδύνων, τον καθορισμό στόχων και τη μέτρηση των περιβαλλοντικών επιδόσεων (κατά προτίμηση μέσω σαφών περιβαλλοντικών δεικτών). Οι διαδικασίες πρέπει να ορίζουν τις κανονικές συνθήκες λειτουργίας. Πρέπει επίσης να ορίζονται και να περιγράφονται οι μη κανονικές συνθήκες και οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Οι διαδικασίες ελέγχου λειτουργίας πρέπει να τεκμηριώνονται επαρκώς και να υπόκεινται σε εσωτερικούς ελέγχους.

2.2.4.5.    Ετοιμότητα και ανταπόκριση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης

Ο οργανισμός πρέπει να καταρτίσει, να εφαρμόζει και να διατηρεί διαδικασίες για τον προσδιορισμό των δυνητικών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και δυνητικών ατυχημάτων με στόχο:

Το σχέδιο έκτακτης ανάγκης είναι απαραίτητο για τη βιομηχανία και για τους οργανισμούς που συμμετέχουν σε δυνητικά επικίνδυνες δραστηριότητες.

Ο οργανισμός πρέπει να επανεξετάζει περιοδικά τις οικείες διαδικασίες ετοιμότητας (συμπεριλαμβανομένης της κατάλληλης εκπαίδευσης) και ανταπόκρισης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Εάν χρειάζεται, θα πρέπει να τις αναθεωρεί, ιδίως μετά από ατυχήματα ή καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Επίσης, οι διαδικασίες θα πρέπει να υποβάλλονται σε περιοδικές δοκιμές.

2.2.5.    Έλεγχος

2.2.5.1.    Παρακολούθηση και μέτρηση

Ο οργανισμός πρέπει να καταρτίσει, να εφαρμόζει και να διατηρεί διαδικασία για την τακτική παρακολούθηση και μέτρηση σημαντικών παραμέτρων, όπως οι ατμοσφαιρικές εκπομπές, τα λύματα και ο θόρυβος, ώστε να αποκομίζει προστιθέμενη αξία από τις διαπιστώσεις. Η υποβολή εκθέσεων σχετικά με τους βασικούς δείκτες επιδόσεων είναι υποχρεωτική (βλέπε σημείο 2.3.2).

Πρέπει να συνεκτιμώνται οι νομικές απαιτήσεις σχετικά με την παρακολούθηση, ενώ τα κριτήρια παρακολούθησης, όπως η συχνότητα των επιθεωρήσεων και η μεθοδολογία, πρέπει να πληρούν τις εν λόγω απαιτήσεις. Οι σχετικές πληροφορίες χρησιμεύουν για:

Ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού, μπορούν επίσης να μετρώνται και να παρακολουθούνται και άλλοι παράγοντες, όπως οι εξής:

Ο εξοπλισμός μετρήσεων πρέπει να βαθμονομείται τακτικά, ώστε να τηρείται η νομοθεσία και να επιτυγχάνονται ακριβή αποτελέσματα.

2.2.5.2.    Αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τις κείμενες διατάξεις

Η συμμόρφωση με τις κείμενες διατάξεις αποτελεί βασική απαίτηση του κανονισμού για το EMAS και, αν δεν τηρούνται οι διατάξεις, οι οργανισμοί δεν μπορούν να καταχωριστούν στο σύστημα. Επομένως, πρέπει να διαθέτουν διαδικασία για την τακτική επανεξέταση και αξιολόγηση αυτής της συμμόρφωσης.

Ο αποτελεσματικότερος τρόπος επίτευξης αυτού του σκοπού είναι η κατάρτιση καταλόγου όλων των σχετικών νομοθετικών και ειδικών απαιτήσεων και η σύγκρισή τους με τις συγκεκριμένες συνθήκες του οργανισμού (βλέπε πίνακα 6). Οι μεγαλύτεροι και πιο περίπλοκοι οργανισμοί ενδέχεται να χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν βάσεις δεδομένων ή να ζητήσουν εξωτερική συνδρομή.

Εάν ο επαληθευτής διαπιστώσει περιστατικά μη συμμόρφωσης με τις κείμενες διατάξεις, τα οποία δεν έχουν επανορθωθεί, δεν επιτρέπεται να επικυρώσει την περιβαλλοντική δήλωση ούτε να υπογράψει την τελική δήλωση (παράρτημα VII).

2.2.5.3.    Μη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του προτύπου, διορθωτικές και προληπτικές ενέργειες

Ο οργανισμός πρέπει να καταρτίσει, να εφαρμόζει και να διατηρεί διαδικασία για την αντιμετώπιση διαπιστωμένων και δυνητικών περιπτώσεων μη συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις του EMAS.

Η διαδικασία αυτή πρέπει να περιλαμβάνει τρόπους για:

Ως μη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του προτύπου νοείται η κάθε είδους αδυναμία τήρησης των βασικών απαιτήσεων που καθορίζονται στις διαδικασίες και τις τεχνικές οδηγίες.

Οι περιπτώσεις μη συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις του προτύπου μπορεί να οφείλονται σε ανθρώπινο σφάλμα ή σφάλμα κατά την εφαρμογή. Οι αλλαγές με στόχο τη διόρθωσή τους και την αποφυγή των υποτροπών πρέπει να πραγματοποιούνται το συντομότερο δυνατόν.

Οι περιπτώσεις μη συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις του προτύπου μπορούν να εντοπιστούν μέσω:

Οι εκπρόσωποι της διοίκησης για το EMAS πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με τις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις του προτύπου, ώστε να μπορούν να αποφασίζουν σχετικά με την ανάληψη διορθωτικών ενεργειών, εάν κρίνεται σκόπιμο.

Στις περιπτώσεις που εντοπίζονται δυνητικές περιπτώσεις μη συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις του προτύπου, οι εκπρόσωποι της διοίκησης για το EMAS πρέπει να ενημερώνονται, ώστε να μπορούν να αποφασίζουν σχετικά με την ανάληψη προληπτικών ενεργειών, εάν κρίνεται σκόπιμο.

Τόσο οι διορθωτικές όσο και οι προληπτικές ενέργειες πρέπει να καταγράφονται. Κατά συνέπεια, ενδέχεται να χρειαστεί να τροποποιηθεί η τεκμηρίωση του συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης.

2.2.5.4.    Έλεγχος αρχείων

Ο οργανισμός πρέπει να δημιουργήσει σύστημα τήρησης αρχείων για να αποδεικνύει τη συμμόρφωσή του με τις απαιτήσεις του οικείου συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης.

Επίσης, οφείλει να καταρτίσει, να εφαρμόζει και να διατηρεί διαδικασία διαχείρισης των αρχείων του, η οποία θα πρέπει να καλύπτει την αναγνώριση, την αποθήκευση, την προστασία, την ανάκτηση, τη φύλαξη και την τελική διάθεση των αρχείων.

Τα αρχεία πρέπει να είναι και να παραμένουν αναγνωρίσιμα, ευανάγνωστα, επικαιροποιημένα και ιχνηλάσιμα.

Παραδείγματα αρχείων:

2.2.6.    Εσωτερικός έλεγχος

Στο πλαίσιο του EMAS δίδεται ιδιαίτερο βάρος στον εσωτερικό έλεγχο, ο οποίος περιγράφεται στο παράρτημα III.

«“Εσωτερικός περιβαλλοντικός έλεγχος”: η συστηματική, τεκμηριωμένη, περιοδική και αντικειμενική αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιδόσεων ενός οργανισμού, του συστήματος διοίκησης και των διεργασιών για την προστασία του περιβάλλοντος.»

Ο οργανισμός πρέπει να καταρτίσει διαδικασία εσωτερικού ελέγχου στο πλαίσιο του συστήματος διαχείρισης. Η διαδικασία αυτή πρέπει να καλύπτει τις αρμοδιότητες και τις απαιτήσεις σχετικά με τον προγραμματισμό και τη διενέργεια των ελέγχων, τη σύνταξη εκθέσεων αποτελεσμάτων και την τήρηση αρχείων, καθώς και τον καθορισμό των κριτηρίων, της έκτασης, της συχνότητας και των μεθόδων του ελέγχου.

Ο εσωτερικός έλεγχος αποσκοπεί στα εξής:

Ο έλεγχος αυτός πρέπει να διενεργείται με αντικειμενικό τρόπο από ανεξάρτητο προσωπικό. Ο εσωτερικός ελεγκτής μπορεί να είναι εκπαιδευμένο μέλος του προσωπικού ή εξωτερικός συνεργάτης ή ομάδα.

Γενικοί κανόνες

Στάδια του εσωτερικού ελέγχου

2.2.6.1.    Πρόγραμμα και συχνότητα ελέγχου

Το πρόγραμμα πρέπει να περιλαμβάνει:

Ο οργανισμός πρέπει να διενεργεί εσωτερικούς ελέγχους σε ετήσια βάση για να έχει σαφή εικόνα σχετικά με τις σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές του. Ο κύκλος του ελέγχου, που καλύπτει το σύνολο των δραστηριοτήτων του οργανισμού, πρέπει να ολοκληρώνεται εντός τριετίας. Οι μικροί οργανισμοί μπορούν να παρατείνουν αυτήν την περίοδο μέχρι τα τέσσερα έτη.

Η συχνότητα ελέγχου κάθε συγκεκριμένης δραστηριότητας διαφέρει ανάλογα με:

Κατά κανόνα, οι σύνθετες δραστηριότητες με σημαντικότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις πρέπει να ελέγχονται συχνότερα.

Για να επιτευχθούν ικανοποιητικά αποτελέσματα, το σύνολο του προσωπικού που μετέχει σε εσωτερικό έλεγχο πρέπει να έχει σαφή ιδέα σχετικά με τους περιβαλλοντικούς σκοπούς της διαδικασίας και τους ειδικούς ρόλους όλων των συμμετεχόντων (διευθυντές, προϊστάμενοι, εργαζόμενοι, ελεγκτές κ.λπ.).

2.2.6.2.    Δραστηριότητες εσωτερικού ελέγχου

Είναι σημαντικό να προετοιμάζεται ο εσωτερικός έλεγχος. Πρώτον, πρέπει να ορίζεται ο ελεγκτής ή η ελεγκτική ομάδα. Ο οργανισμός μπορεί να χρησιμοποιεί μέλη του δικού του προσωπικού ως ελεγκτές ή να προσλαμβάνει εξωτερικούς ελεγκτές. Οι ελεγκτές πρέπει να είναι αντικειμενικοί και αμερόληπτοι και να διαθέτουν τις κατάλληλες δεξιότητες και την κατάλληλη κατάρτιση. Ο ελεγκτής / Η ελεγκτική ομάδα θα πρέπει:

Για να αποβεί εποικοδομητικός ο έλεγχος, η ελεγκτική ομάδα πρέπει να ελέγχει τη συμμόρφωση με την περιβαλλοντική νομοθεσία, την επίτευξη των σκοπών και των στόχων και την αποτελεσματικότητα και την καταλληλότητα του συστήματος διαχείρισης.

Η διαδικασία του ελέγχου πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής στάδια:

2.2.6.3.    Έκθεση των διαπιστώσεων και των πορισμάτων του ελέγχου

Στόχος της έκθεσης ελέγχου είναι να παρέχει στη διοίκηση:

Η έκθεση πρέπει να υποβάλλεται στον εκπρόσωπο της διοίκησης για το EMAS, ο οποίος οριστικοποιεί τα διορθωτικά μέτρα εάν έχουν εντοπιστεί περιπτώσεις μη συμμόρφωσης (συμπεριλαμβανομένων τυχόν περιπτώσεων έλλειψης συμμόρφωσης με τις κείμενες διατάξεις).

2.2.7.    Ανασκόπηση από τη διοίκηση

Η ανώτατη διοίκηση οφείλει να προβαίνει σε τακτική ανασκόπηση (τουλάχιστον ετησίως) του συστήματος διαχείρισης για να διασφαλίζει ότι εξυπηρετεί τον σκοπό για τον οποίο προορίζεται και ότι είναι αποτελεσματικό. Πρέπει να καταγράφεται η ανασκόπηση από τη διοίκηση και να τηρούνται αρχεία.

Περιεχόμενο της ανασκόπησης από τη διοίκηση

Εισροές:

Οι εκροές περιλαμβάνουν όλες τις αποφάσεις και δραστηριότητες, καθώς και τις αλλαγές στην περιβαλλοντική πολιτική, στους περιβαλλοντικούς σκοπούς και στόχους και σε άλλες πτυχές του συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης.

2.3.   ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ EMAS

«“Περιβαλλοντική δήλωση”: ολοκληρωμένη πληροφόρηση του κοινού και άλλων ενδιαφερομένων σχετικά με: τη διάρθρωση και τις δραστηριότητες του οργανισμού, την περιβαλλοντική πολιτική και το σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης του οργανισμού, το περιβαλλοντικό πρόγραμμα, τους περιβαλλοντικούς σκοπούς και στόχους του οργανισμού· τις περιβαλλοντικές επιδόσεις και τη συμμόρφωση του οργανισμού με τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει της νομοθεσίας όσον αφορά το περιβάλλον.»

Η δήλωση αυτή αποτελεί ένα από τα αποκλειστικά χαρακτηριστικά του EMAS σε σύγκριση με άλλα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης.

Για το κοινό, επιβεβαιώνει τη δέσμευση του οργανισμού να αναλάβει δράση στον τομέα του περιβάλλοντος.

Για τον οργανισμό, αποτελεί μια καλή ευκαιρία να εκθέσει τις προσπάθειες που καταβάλλει για τη βελτίωση του περιβάλλοντος.

Μολονότι το EMAS προβλέπει ορισμένες ελάχιστες απαιτήσεις για την εν λόγω δήλωση, ο οργανισμός μπορεί να αποφασίσει σχετικά με τον βαθμό λεπτομέρειας της δήλωσης, καθώς και σχετικά με τη δομή και τη διάταξή της υπό την προϋπόθεση ότι το περιεχόμενό της είναι σαφές, έγκυρο, αξιόπιστο και ορθό. Εναπόκειται στον οργανισμό να αποφασίσει αν επιθυμεί να συμπεριλαμβάνει την περιβαλλοντική δήλωση στην ετήσια έκθεσή του ή σε άλλες εκθέσεις, π.χ. στην έκθεση για την εταιρική κοινωνική ευθύνη.

2.3.1.    Ελάχιστο περιεχόμενο της περιβαλλοντικής δήλωσης του EMAS

(1)    Κατανοητή και σαφής περιγραφή του οργανισμού που καταχωρίζεται στο ΕΜΑS και σύνοψη των δραστηριοτήτων, προϊόντων και υπηρεσιών του καθώς και, κατά περίπτωση, των σχέσεών του με τυχόν μητρικό οργανισμό.

Πρέπει να συμπεριλαμβάνονται διαγράμματα, χάρτες, διαγράμματα ροής, αεροφωτογραφίες κ.λπ. για την επεξήγηση του περιεχομένου. Πρέπει επίσης να παρατίθενται κωδικοί NACE για την περιγραφή των δραστηριοτήτων.

(2)    Η περιβαλλοντική πολιτική και μια σύντομη περιγραφή του συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης του οργανισμού

Η κατάλληλη περιγραφή του συστήματος είναι σημαντική, ώστε να παρέχονται σαφείς πληροφορίες σχετικά με τη δομή των εργασιών. Στην περιγραφή αυτή πρέπει να συμπεριλαμβάνεται η περιβαλλοντική πολιτική.

(3)    Περιγραφή όλων των σημαντικών άμεσων και έμμεσων περιβαλλοντικών πτυχών του οργανισμού οι οποίες έχουν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και επεξήγηση του χαρακτήρα των επιπτώσεων που συνδέονται με τις πτυχές αυτές (παράρτημα I σημείο 2 του κανονισμού για το EMAS)

Οι άμεσες και οι έμμεσες περιβαλλοντικές πτυχές πρέπει να παρουσιάζονται χωριστά. Θα πρέπει επίσης να παρουσιάζονται οι επιπτώσεις και των δύο κατηγοριών πτυχών με πίνακες ή διαγράμματα ροής.

(4)    Περιγραφή των περιβαλλοντικών σκοπών και στόχων σε συνάρτηση με τις σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές και επιπτώσεις

Πρέπει να χρησιμοποιούνται κατάλογοι σκοπών και στόχων, καθώς και δείκτες για την αξιολόγηση της προόδου σε ό, τι αφορά τη βελτίωση των επιδόσεων. Πρέπει να συμπεριλαμβάνονται το περιβαλλοντικό πρόγραμμα και αναφορά σε συγκεκριμένα μέτρα που εφαρμόστηκαν ή προγραμματίστηκαν για τη βελτίωση των επιδόσεων.

(5)    Σύνοψη των διαθέσιμων δεδομένων σχετικά με τις επιδόσεις του οργανισμού σε σύγκριση με τους περιβαλλοντικούς σκοπούς και στόχους του που συνδέονται με τις σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις του. Για την αναφορά των δεδομένων, χρησιμοποιούνται οι βασικοί δείκτες και άλλοι κατάλληλοι υφιστάμενοι δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων που καθορίζονται στο τμήμα Γ του παραρτήματος IV του κανονισμού για το EMAS.

Οι βασικοί δείκτες εστιάζουν σε έξι βασικά πεδία: ενέργεια, υλικά, νερό, απόβλητα, βιοποικιλότητα (μέσω της χρήσης γης) και εκπομπές (βλέπε σημείο 2.3.2.2).

Ο οργανισμός υποβάλλει επίσης εκθέσεις σχετικά με τις επιδόσεις του με βάση άλλους ειδικότερους δείκτες που συνδέονται με σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές που περιλαμβάνονται στην περιβαλλοντική ανασκόπηση. (βλέπε σημείο 2.3.2.3). Αν δεν υπάρχουν διαθέσιμα ποσοτικά δεδομένα που μπορούν να αναφερθούν σχετικά με τις σημαντικές άμεσες ή έμμεσες περιβαλλοντικές πτυχές, οι οργανισμοί αναφέρουν τις επιδόσεις τους με βάση τους ποιοτικούς δείκτες.

Σε περίπτωση που για συγκεκριμένο τομέα είναι διαθέσιμα τομεακά έγγραφα αναφοράς (SRD) σύμφωνα με το άρθρο 46 του κανονισμού EMAS, οι οργανισμοί θα πρέπει να εξετάζουν τους σχετικούς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων ανά τομέα στο έγγραφο SRD, όταν επιλέγουν τους δείκτες ( 16 ) που θα χρησιμοποιήσουν για την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις.

(6)    Άλλοι παράγοντες που αφορούν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις, συμπεριλαμβανομένων των επιδόσεων σε σχέση με τις νομοθετικές διατάξεις που αφορούν τις σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Πρέπει να χρησιμοποιούνται πίνακες και/ή γραφικές παραστάσεις όπου συγκρίνονται τα νόμιμα όρια αναφοράς με τα όρια που έχει μετρήσει και/ή υπολογίσει ο οργανισμός.

Δεν είναι πάντα εφικτός ο υπολογισμός των περιβαλλοντικών επιδόσεων με τη χρήση δεδομένων. Ουσιαστική σημασία έχουν και μη υλικοί παράγοντες, οι οποίοι ενδέχεται να περιλαμβάνουν μεταβολές συμπεριφοράς, βελτιώσεις των διαδικασιών και άλλα μέτρα που λαμβάνονται για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων.

Κατά την αναφορά των επιδόσεων για τους εν λόγω άλλους παράγοντες, οι οργανισμοί θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα σχετικά τομεακά έγγραφα αναφοράς (SRD), όπως αναφέρεται στο άρθρο 46 του κανονισμού για το EMAS. Επομένως, θα πρέπει να αναφέρουν στην περιβαλλοντική δήλωσή τους τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιήθηκαν οι συναφείς βέλτιστες πρακτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης και, ενδεχομένως, οι δείκτες αναφοράς της αριστείας προκειμένου να προσδιοριστούν μέτρα και δράσεις και πιθανόν να καθοριστούν προτεραιότητες, ώστε να βελτιωθούν (περαιτέρω) οι περιβαλλοντικές επιδόσεις τους.

Η συνάφεια και η εφαρμοσιμότητα των βέλτιστων πρακτικών περιβαλλοντικής διαχείρισης και των δεικτών αναφοράς της αριστείας θα πρέπει να αξιολογούνται από τον οργανισμό σύμφωνα με τις σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές που έχουν προσδιοριστεί από τον οργανισμό στην περιβαλλοντική του ανασκόπηση, καθώς και σύμφωνα με τις τεχνικές και οικονομικές πτυχές.

Στοιχεία των εγγράφων SRD (δείκτες, βέλτιστες πρακτικές περιβαλλοντικών επιδόσεων ή δείκτες αναφοράς της αριστείας) που δεν θεωρούνται συναφή με τις σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές που έχουν προσδιοριστεί από τον οργανισμό στην περιβαλλοντική ανασκόπησή του δεν θα πρέπει να αναφέρονται ή να περιγράφονται στην περιβαλλοντική δήλωση.

(7)    Παραπομπή στις εφαρμοστέες νομικές απαιτήσεις για το περιβάλλον

Η συμμόρφωση με τις κείμενες διατάξεις είναι υποχρεωτική στο πλαίσιο του EMAS. Η περιβαλλοντική δήλωση αποτελεί ευκαιρία για να εξηγήσει ο οργανισμός πώς επιτυγχάνει τη συμμόρφωση αυτή.

Παρόλο που οι καταχωρισμένοι στο EMAS οργανισμοί θα πρέπει να διαθέτουν εσωτερικό κατάλογο όλων των σχετικών νομικών απαιτήσεων, δεν είναι απαραίτητο να τις συμπεριλαμβάνουν όλες στην περιβαλλοντική δήλωση. Στο πλαίσιο αυτό αρκεί μια συνοπτική παράθεση.

(8)    Όνομα και αριθμός διαπίστευσης ή άδειας του επαληθευτή περιβάλλοντος και ημερομηνία επικύρωσης.

Στην περίπτωση που ο οργανισμός δημοσιεύει την περιβαλλοντική δήλωσή του ως τμήμα άλλης έκθεσης, θα πρέπει να επισημαίνει τη δήλωση και να αναφέρει ότι αυτή έχει επικυρωθεί από τον επαληθευτή περιβάλλοντος. Αν και δεν είναι υποχρεωτική η επισύναψη της δήλωσης που αναφέρεται στο άρθρο 25 παράγραφος 9 στην περιβαλλοντική δήλωση για το EMAS, θεωρείται η βέλτιστη πρακτική.

2.3.2.    Βασικοί δείκτες και άλλοι κατάλληλοι υφιστάμενοι δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

2.3.2.1.    Βασικοί δείκτες

Οι οργανισμοί οφείλουν να υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με τους βασικούς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων (γνωστοί και ως καίριας σημασίας δείκτες επιδόσεων) που σχετίζονται με τις άμεσες περιβαλλοντικές πτυχές τους. Οφείλουν επίσης να υποβάλλουν εκθέσεις και για άλλους δείκτες επιδόσεων που αφορούν πιο εξειδικευμένες περιβαλλοντικές πτυχές και να λαμβάνουν υπόψη τα τομεακά έγγραφα αναφοράς (SRD), όταν είναι διαθέσιμα.

Οι βασικοί δείκτες ισχύουν για όλα τα είδη οργανισμών. Αποτελούν μέσο μέτρησης των επιδόσεων στα ακόλουθα βασικά πεδία:

Κάθε βασικός δείκτης αποτελείται από έναν αριθμό Α (εισροές), έναν αριθμό Β (παραγωγή) και έναν αριθμό R που δηλώνει τον λόγο A/B.

i)    Αριθμός A (εισροές)

Οι εισροές (αριθμός Α) αναφέρονται ως εξής:

Ο δείκτης β) αποτυπώνει το ποσοστό της ετήσιας κατανάλωσης ενέργειας το οποίο παράγει στην πραγματικότητα ο οργανισμός από ανανεώσιμες πηγές. Η ενέργεια που αγοράζεται από προμηθευτές δεν συμπεριλαμβάνεται στον εν λόγω δείκτη και μπορεί να υπαχθεί στα μέτρα για τις «πράσινες δημόσιες συμβάσεις».

Ετήσια ροή μάζας των διάφορων χρησιμοποιούμενων υλικών, εκφραζόμενη σε τόνους, πλην των φορέων ενέργειας και του νερού.

Η ετήσια ροή μάζας των διάφορων υλικών μπορεί να υποδιαιρεθεί ανάλογα με τη χρήση για την οποία προορίζονται. Για παράδειγμα, είναι δυνατόν να περιλαμβάνει πρώτες ύλες, όπως μέταλλα, ξυλεία ή χημικές ουσίες, ή ενδιάμεσα προϊόντα, ανάλογα με τις δραστηριότητες του οργανισμού.

Συνολική ετήσια κατανάλωση νερού, εκφραζόμενη σε m3.

Για τον δείκτη αυτό πρέπει να αναφέρεται η συνολική ετήσια ποσότητα νερού που καταναλώνει ο οργανισμός.

Είναι χρήσιμη η διευκρίνιση των διάφορων μορφών κατανάλωσης νερού και η αναφορά της κατανάλωσης με βάση την υδάτινη πηγή, π.χ. επιφανειακά ύδατα, υπόγεια ύδατα κ.λπ.

Χρήσιμες πληροφορίες μπορεί να είναι, μεταξύ άλλων, η ποσότητα των λυμάτων, των λυμάτων που υποβάλλονται σε επεξεργασία και επαναχρησιμοποιούνται και των ανακυκλούμενων ομβρίων υδάτων και οικιακών λυμάτων.

Ο δείκτης αυτός καλύπτει τη συνολική ετήσια παραγωγή:

Η υποβολή εκθέσεων σχετικά με τα απόβλητα, επικίνδυνα και μη, είναι υποχρεωτική βάσει του κανονισμού για το EMAS. Η ανάλυση κατά κατηγορία και για τις δύο ροές αποβλήτων αποτελεί βέλτιστη πρακτική. Τα αποτελέσματα της περιβαλλοντικής ανασκόπησης, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών νομικών υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων για τα απόβλητα, θα πρέπει να αποτελούν τη βάση αυτής της ανάλυσης. Θα μπορούσαν να καταρτίζονται λεπτομερέστερες εκθέσεις σύμφωνα με το εθνικό σύστημα ταξινόμησης αποβλήτων, το οποίο εφαρμόζει τον ευρωπαϊκό κατάλογο αποβλήτων.

Επειδή η υποβολή μακροσκελών καταλόγων ειδών αποβλήτων ενδέχεται να αποβεί αντιπαραγωγική και να δημιουργήσει σύγχυση στο επίπεδο της επικοινωνίας, παρέχεται η δυνατότητα «ομαδοποίησης» των στοιχείων σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό κατάλογο. Έπειτα, μπορεί να γίνεται καταγραφή των αποβλήτων με βάση το βάρος ή τον όγκο των διαφόρων κατηγοριών, όπως τα μέταλλα, οι πλαστικές ύλες, το χαρτί, η ιλύς, η τέφρα κ.λπ. Επιπλέον, θα ήταν χρήσιμο να προστίθενται πληροφορίες για την ποσότητα των αποβλήτων που ανακτήθηκαν, ανακυκλώθηκαν ή χρησιμοποιήθηκαν για παραγωγή ενέργειας ή των αποβλήτων που κατέληξαν σε χώρους υγειονομικής ταφής.

Χρήση γης, εκφραζόμενη σε m2 οικοδομημένης περιοχής.

Η βιοποικιλότητα είναι ένα σύνθετο και σχετικά νέο πεδίο που καλύπτουν οι βασικοί δείκτες. Ορισμένοι παράγοντες απώλειας βιοποικιλότητας (κλιματική αλλαγή, εκπομπές/ρύπανση) καλύπτονται ήδη από τις περιβαλλοντικές πτυχές και τους σχετικούς δείκτες του κανονισμού για το EMAS που αφορούν την κατανάλωση ενέργειας και νερού, τις εκπομπές, τα απόβλητα κ.λπ.

Δεν είναι όλοι οι δείκτες βιοποικιλότητας συναφείς με όλους τους τομείς/οργανισμούς ούτε μπορούν να εφαρμοστούν όλοι άμεσα κατά την έναρξη της διαχείρισης αυτών των πτυχών. Η περιβαλλοντική ανασκόπηση αναμένεται ότι θα παρέχει σαφή ένδειξη για τους συναφείς παράγοντες. Ο οργανισμός θα πρέπει να εξετάζει όχι μόνο τις τοπικές επιπτώσεις, αλλά και τις άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα σε ευρύτερη κλίμακα, π.χ. την εξόρυξη πρώτων υλών, την αλυσίδα προμηθειών/εφοδιασμού, την παραγωγή και τα προϊόντα, τις μεταφορές και την εφοδιαστική, την προώθηση στην αγορά και την επικοινωνία. Δεν υπάρχει ενιαίος δείκτης κατάλληλος για όλους τους οργανισμούς.

Ο δείκτης βιοποικιλότητας σχετικά με τη χρήση της γης, που προβλέπεται στο παράρτημα IV του κανονισμού για το EMAS, μπορεί να θεωρηθεί κοινός παρονομαστής. Αφορά μόνο τους χώρους της εταιρείας που θεωρούνται οικοδομημένη περιοχή. Ωστόσο, συνιστάται ιδιαίτερα να συμπεριλαμβάνονται στον δείκτη χρήσης γης και οι εκτάσεις με σφραγισμένο έδαφος.

Σημείωση: Επειδή οι επιπτώσεις των ουσιών αυτών διαφέρουν, δεν θα πρέπει να αθροίζονται.

Πρέπει να διευκρινίζεται η προσέγγιση του ποσοτικού προσδιορισμού των εκπομπών, ιδίως των αερίων θερμοκηπίου και των ατμοσφαιρικών ρύπων ( 17 ). Αρχικά, οι οργανισμοί πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις ισχύουσες νομικές απαιτήσεις. Αυτό ισχύει σαφώς για τους οργανισμούς που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ ή του κανονισμού για το ευρωπαϊκό μητρώο έκλυσης και μεταφοράς ρύπων. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορούν να εφαρμόζονται ευρωπαϊκές, διεθνώς αναγνωρισμένες ή εθνικές/περιφερειακές κοινές μεθοδολογίες, όταν υπάρχουν.

Παρόλο που η υποβολή εκθέσεων για τους βασικούς δείκτες είναι υποχρεωτική μόνο για τις άμεσες πτυχές, οι οργανισμοί πρέπει να συνεκτιμούν τόσο τις άμεσες, όσο και τις έμμεσες σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές. Επομένως, η καλύτερη μέθοδος είναι η αναφορά των σημαντικών έμμεσων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, κατά προτίμηση χωριστά από τις άμεσες εκπομπές.

ii)    Αριθμός B (παραγωγή)

Η συνολική ετήσια παραγωγή (αριθμός B) είναι η ίδια για όλους τους τομείς, προσαρμοσμένη όμως στα διάφορα είδη οργανισμών:

2.3.2.2.    Βασικοί δείκτες και σχετικά στοιχεία ευελιξίας —σκεπτικό

Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό το σκεπτικό στο οποίο βασίζεται ο καθορισμός των δεικτών και των στοιχείων ευελιξίας που προβλέπει ο κανονισμός για το EMAS (παράρτημα IV του εν λόγω κανονισμού).

Στο παράρτημα IV τμήμα Γ σημείο 1 αναφέρεται ότι οι δείκτες πρέπει να:

Αυτές είναι οι κύριες λειτουργίες των καίριας σημασίας δεικτών επιδόσεων.

Ωστόσο, υπάρχουν περιθώρια ευελιξίας ως προς τη χρήση των δεικτών, εάν αυτό συμβάλλει στην επιτυχή λειτουργία τους.

Πρόκειται για τα εξής:

2.3.2.3.    Άλλοι κατάλληλοι δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Ο οργανισμός οφείλει επίσης να αναφέρει τις επιδόσεις του με βάση άλλους σχετικούς δείκτες που συνδέονται με σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές που περιλαμβάνονται στην περιβαλλοντική ανασκόπηση.

Σε περίπτωση που για συγκεκριμένο τομέα είναι διαθέσιμα τομεακά έγγραφα αναφοράς (SRD) σύμφωνα με το άρθρο 46 του κανονισμού EMAS, η εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιδόσεων του οργανισμού λαμβάνει υπόψη τα εν λόγω έγγραφα.

Οι οργανισμοί θα πρέπει, επομένως, να εξετάζουν τους σχετικούς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων ανά τομέα στο έγγραφο SRD, όταν επιλέγουν τους δείκτες ( 18 ) που θα χρησιμοποιήσουν για την αναφορά των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων. Θα πρέπει επίσης να λαμβάνουν υπόψη τους δείκτες που προτείνονται στο αντίστοιχο έγγραφο SRD και τη συνάφειά τους με τις σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές που έχουν προσδιοριστεί από τον οργανισμό στην περιβαλλοντική ανασκόπησή του. Θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη δείκτες μόνο στην περίπτωση που αφορούν εκείνες τις περιβαλλοντικές πτυχές που θεωρούνται οι πλέον σημαντικές στην περιβαλλοντική ανασκόπηση.

2.3.2.4.    Λογοδοσία σε τοπικό επίπεδο

Στο πλαίσιο του EMAS αποδίδεται μεγάλη σημασία στη λογοδοσία σε τοπικό επίπεδο. Γι' αυτόν τον λόγο, όλοι οι καταχωρισμένοι στο EMAS οργανισμοί θα πρέπει να υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με τις σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις κάθε περιοχής, όπως περιγράφονται στο παράρτημα IV του κανονισμού.

Σε κάθε περίπτωση, τα παρεχόμενα στοιχεία σχετικά με τις τάσεις των εκπομπών στην ατμόσφαιρα και στα ύδατα, την κατανάλωση νερού, τη χρήση ενέργειας και την ποσότητα των αποβλήτων θα πρέπει να αφορούν κάθε χώρο δραστηριοτήτων χωριστά. Όταν εφαρμόζεται η διαδικασία επαλήθευσης οργανισμών με πολλούς χώρους δραστηριοτήτων που περιγράφεται στο σημείο 2.4.3 του παρόντος οδηγού χρήστη, οι πληροφορίες αυτές μπορούν να παρέχονται σε επίπεδο ομάδων χώρων δραστηριοτήτων υπό την προϋπόθεση ότι τα εν λόγω αριθμητικά στοιχεία αντικατοπτρίζουν με ακρίβεια τις τάσεις σε επίπεδο χώρου δραστηριοτήτων.

Ο οργανισμός μπορεί να παρουσιάζει πληροφορίες μέσω δείκτη μόνο εάν τίθεται θέμα εμπιστευτικότητας (βλέπε σημείο 2.3.2.2).

Επιπλέον, πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι μπορούν να επιτυγχάνονται συνεχείς βελτιώσεις στους μόνιμους, αλλά όχι στους προσωρινούς χώρους δραστηριοτήτων. Εάν ανακύψει τέτοιο ζήτημα, θα πρέπει να αναφερθεί στην περιβαλλοντική ανασκόπηση. Επιπλέον, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η δυνατότητα εφαρμογής εναλλακτικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένων για παράδειγμα άλλων «μη υλικών» (ποιοτικών) δεικτών. Σε κάθε περίπτωση, για τους τομείς που καλύπτουν τα τομεακά έγγραφα αναφοράς του EMAS, μπορούν να συνεκτιμώνται τα στοιχεία που αφορούν προσωρινούς χώρους δραστηριοτήτων.

2.4.   ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΥΡΩΣΗΣ

«“Επαλήθευση”: η διαδικασία αξιολόγησης της συμμόρφωσης που εκτελείται από επαληθευτή περιβάλλοντος για να αποδειχθεί κατά πόσον η περιβαλλοντική ανασκόπηση, η περιβαλλοντική πολιτική, το σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης και ο εσωτερικός περιβαλλοντικός έλεγχος και η εκτέλεσή του εκ μέρους ενός οργανισμού πληρούν τις απαιτήσεις του παρόντος κανονισμού.»

«“Επικύρωση”: η επιβεβαίωση, από τον επαληθευτή περιβάλλοντος που διενήργησε την επαλήθευση, ότι οι πληροφορίες και τα δεδομένα που περιλαμβάνει η περιβαλλοντική δήλωση και η επικαιροποιημένη περιβαλλοντική δήλωση ενός οργανισμού είναι έγκυρα, αξιόπιστα και ορθά και πληρούν τις απαιτήσεις του παρόντος κανονισμού.»

2.4.1.    Ποιος επιτρέπεται να διενεργεί επαληθεύσεις και επικυρώσεις στο EMAS;

Μόνο οι επαληθευτές περιβάλλοντος που είναι διαπιστευμένοι ή έχουν λάβει άδεια μπορούν να εκτελούν αυτά τα καθήκοντα.

«“Επαληθευτής περιβάλλοντος”: οργανισμός αξιολόγησης της συμμόρφωσης όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 765/2008 [του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου] ( 19 ) ή οιαδήποτε ένωση ή ομάδα τέτοιων οργανισμών που έχει διαπιστευθεί σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό· φυσικό ή νομικό πρόσωπο, ένωση ή ομάδα φυσικών ή νομικών προσώπων που έχει λάβει άδεια να διενεργεί επαλήθευση και επικύρωση σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό» ( 20 ).

Σημείωση: Είναι χρήσιμο για τον οργανισμό να ελέγχει αν ο επαληθευτής περιβάλλοντος έχει γνωστοποιήσει τα στοιχεία που αναφέρει το άρθρο 24 του κανονισμού για το EMAS στον οικείο φορέα διαπίστευσης ή χορήγησης αδειών, τουλάχιστον τέσσερις εβδομάδες πριν από κάθε επαλήθευση, ώστε να είναι εφικτή η άσκηση εποπτείας από τον φορέα διαπίστευσης ή αδειοδότησης του κράτους μέλους στο οποίο επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί. Αν δεν εξασφαλίζεται εποπτεία, ο αρμόδιος φορέας μπορεί να απορρίψει την καταχώριση του οργανισμού.

2.4.2.    Ποια είναι τα καθήκοντα των επαληθευτών περιβάλλοντος;

Σημείωση 1: Ο επαληθευτής πρέπει να ελέγχει αν ο οργανισμός έχει καθιερώσει, εφαρμόζει και διατηρεί διαδικασία/-ες για την περιοδική αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τις εφαρμοστέες νομικές απαιτήσεις ( 24 ). Ο επαληθευτής ελέγχει ενδελεχώς τη συμμόρφωση της επιχείρησης με τις κείμενες διατάξεις. Το καθήκον αυτό περιλαμβάνει έλεγχο των ουσιωδών αποδεικτικών στοιχείων που έχει λάβει ο επαληθευτής και σύμφωνα με τα οποία δεν υφίσταται παράβαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας ( 25 ). Οι επαληθευτές μπορούν να χρησιμοποιούν τις διαπιστώσεις των εκτελεστικών αρχών. Εάν δεν εντοπίσουν στοιχεία που αποδεικνύουν την έλλειψη συμμόρφωσης με τις κείμενες διατάξεις, προστίθεται σχετική μνεία στην περιβαλλοντική δήλωση, η οποία φέρει την υπογραφή του επαληθευτή. Ωστόσο, το έργο του επαληθευτή είναι να ελέγχει κατά πόσον πληρούνται οι απαιτήσεις του κανονισμού μέσω των συνήθων τεχνικών ελέγχου, γεγονός που σημαίνει ότι δεν μπορεί να ελέγχει τη συμμόρφωση με τις νομικές απαιτήσεις όπως κάνουν οι εκτελεστικές αρχές.

Σημείωση 2: Σε περίπτωση που ο επαληθευτής διαπιστώσει μη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του προτύπου ή μη συμμόρφωση με τις κείμενες διατάξεις κατά την περίοδο μεταξύ δύο καταχωρίσεων, υπάρχουν οι εξής δυνατότητες: Πρώτον, μπορεί να αναφέρει στον αρμόδιο φορέα ότι ο ελεγχόμενος οργανισμός πρέπει να διαγραφεί από το μητρώο του EMAS. Δεύτερον, εάν ο οργανισμός αποδείξει ότι έλαβε εγκαίρως μέτρα σε συνεργασία με τις εκτελεστικές αρχές για την αποκατάσταση της συμμόρφωσης με τις κείμενες διατάξεις, ο επαληθευτής μπορεί παρά ταύτα να υπογράψει τη βεβαίωση σχετικά με τις δραστηριότητες επαλήθευσης και επικύρωσης κατά τα οριζόμενα στο παράρτημα VII του κανονισμού.

Ωστόσο, λαμβανομένων υπόψη των καθηκόντων του επαληθευτή και της δήλωσής του σχετικά με τη συμμόρφωση με τις κείμενες διατάξεις, το πρόγραμμα επισκέψεων πρέπει να διασφαλίζει ότι πραγματοποιείται επίσκεψη (και πλήρης επαλήθευση) τουλάχιστον μία φορά εντός περιόδου 36 μηνών σε κάθε χώρο δραστηριοτήτων που περιλαμβάνεται στον αριθμό καταχώρισης του εν λόγω οργανισμού, ο οποίος διαθέτει πολλούς χώρους δραστηριοτήτων. Εάν ο επαληθευτής δεν διενεργήσει πλήρη επαλήθευση κάθε συμπεριλαμβανομένου χώρου δραστηριοτήτων τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, δεν θα έχει εκπληρώσει τα καθήκοντά του κατά τα οριζόμενα στον κανονισμό για το EMAS ΙΙΙ. Αυτό σημαίνει επίσης ότι, πριν από την πρώτη καταχώριση ενός οργανισμού, ο επαληθευτής περιβάλλοντος πρέπει να πραγματοποιήσει επίσκεψη σε όλους τους χώρους δραστηριοτήτων ενός οργανισμού με πολλούς χώρους δραστηριοτήτων.

Κατ' εξαίρεση από τον γενικό αυτό κανόνα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί μέθοδος δειγματοληψίας για την επαλήθευση οργανισμών με πολλούς χώρους δραστηριοτήτων. Υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται οι ειδικές προϋποθέσεις, οι επαληθευτές μπορούν να επισκεφτούν, εντός περιόδου 36 μηνών, επιλεγμένους χώρους δραστηριοτήτων που είναι αντιπροσωπευτικοί για τις δραστηριότητες του οργανισμού και να παράσχουν αξιόπιστη και έγκυρη αξιολόγηση της συνολικής περιβαλλοντικής επίδοσης του οργανισμού και της συμμόρφωσής του με τις απαιτήσεις του κανονισμού για το EMAS.

Αυτή η μέθοδος δειγματοληψίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο σε συμφωνία με τον επαληθευτή περιβάλλοντος και υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται οι απαιτήσεις που ορίζονται στο σημείο 2.4.3 και έχουν τηρηθεί οι κατευθυντήριες γραμμές εφαρμογής που ορίζονται στο σημείο 2.4.4 του παρόντος οδηγού χρήστη.

Επομένως, όταν ένας οργανισμός ζητεί να εφαρμοστεί μέθοδος δειγματοληψίας, ο επαληθευτής εξακριβώνει τα ακόλουθα στοιχεία για να αποφασίσει αν είναι σκόπιμη η χρησιμοποίηση μεθόδου δειγματοληψίας:

Επιπλέον, ο επαληθευτής περιβάλλοντος μπορεί να αποφασίσει να επιβάλει περιορισμούς στην εφαρμογή δειγματοληψίας όταν η δειγματοληψία χώρων δραστηριοτήτων είναι ακατάλληλη μέθοδος για να εξασφαλιστεί επαρκής αξιοπιστία της αποτελεσματικότητας του συστήματος διαχείρισης, λόγω συγκεκριμένων γεγονότων. Οι προαναφερόμενοι περιορισμοί θα πρέπει να καθορίζονται από τους επαληθευτές περιβάλλοντος σε σχέση με τα ακόλουθα στοιχεία:

Σε αυτή την περίπτωση, ο επαληθευτής θα πρέπει να τεκμηριώνει τους ειδικούς λόγους που περιορίζουν την επιλεξιμότητα των οργανισμών να εφαρμόσουν δειγματοληψία.

Ο επαληθευτής περιβάλλοντος αξιολογεί επίσης τη διαφάνεια της ομαδοποίησης όμοιων χώρων δραστηριοτήτων που απαιτείται από το σημείο 2.4.3.2 και τον αντίκτυπο της ομαδοποίησης αυτής στο περιεχόμενο της περιβαλλοντικής δήλωσης και τη συνολική περιβαλλοντική επίδοση του οργανισμού. Τα αποτελέσματα και οι διαπιστώσεις της αξιολόγησης αυτής τεκμηριώνονται στην έκθεση επαλήθευσης.

Ο επαληθευτής περιβάλλοντος τηρεί λεπτομερή αρχεία για κάθε εφαρμογή δειγματοληψίας σε οργανισμούς με πολλούς χώρους δραστηριοτήτων, στα οποία αιτιολογείται η μέθοδος δειγματοληψίας και οι παράμετροι/τα κριτήρια που χρησιμοποιήθηκαν και καταδεικνύεται ότι η δειγματοληψία εφαρμόζεται σύμφωνα με το παρόν έγγραφο.

2.4.3.    Απαιτήσεις για τη χρησιμοποίηση μεθόδου δειγματοληψίας για την επαλήθευση των οργανισμών με πολλούς χώρους δραστηριοτήτων

2.4.3.1.    Γενικές αρχές

Η εφαρμογή μεθόδου δειγματοληψίας μπορεί να ενδείκνυται για οργανισμούς με πολλούς χώρους δραστηριοτήτων, προκειμένου να προσαρμόζεται η προσπάθεια επαλήθευσης χωρίς να διακυβεύεται η εμπιστοσύνη στη συμμόρφωση με τις κείμενες διατάξεις και η πλήρης εφαρμογή του συστήματος διαχείρισης, με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται συνεχής βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων σε κάθε χώρο δραστηριοτήτων που περιλαμβάνεται στο πεδίο της καταχώρισης στο ΕΜΑS.

Όπου απαιτείται, σύμφωνα με τα κριτήρια που ορίζονται στο σημείο 2.4.3.2 και κατόπιν αιτήματος του οργανισμού, ο/οι επαληθευτής/-ές περιβάλλοντος μπορεί να συμφωνήσει/-ουν να χρησιμοποιεί/-ούν μέθοδο δειγματοληψίας για την επαλήθευση οργανισμών με πολλούς χώρους δραστηριοτήτων.

2.4.3.2.    Κριτήρια επιλεξιμότητας για τους οργανισμούς

Επιπλέον, ο οργανισμός πρέπει να αποδείξει ότι έχει την εξουσία και την ικανότητα να δρομολογήσει οργανωτικές αλλαγές σε όλους τους χώρους δραστηριοτήτων που περιλαμβάνονται στην καταχώριση στο EMAS, εάν αυτό είναι αναγκαίο για την επίτευξη των περιβαλλοντικών σκοπών. Ο οργανισμός πρέπει επίσης να αποδείξει την ικανότητά του να συλλέγει και να αναλύει δεδομένα (συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των στοιχείων που απαριθμούνται παρακάτω) από όλους τους χώρους δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένου του κεντρικού:

Αυτοί οι χώροι δραστηριοτήτων εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της μεθόδου δειγματοληψίας και επαληθεύονται ξεχωριστά.

2.4.3.3.    Τομείς οικονομικής δραστηριότητας στους οποίους μπορεί να επιτραπεί η χρησιμοποίηση μεθόδου δειγματοληψίας

Έπειτα από την κοινοποίηση αυτή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενημερώνει την επιτροπή για το EMAS σχετικά με το σχεδιαζόμενο πιλοτικό πρόγραμμα και διατυπώνει γνώμη σχετικά με την καταλληλότητά του. Εάν η πλειοψηφία των μελών της επιτροπής του EMAS δεν προβάλει αντιρρήσεις σε προθεσμία δύο μηνών, τα πιλοτικά προγράμματα μπορούν να δρομολογηθούν σύμφωνα με τους ακόλουθους κανόνες:

Η διάρκεια των εν λόγω πιλοτικών προγραμμάτων δεν υπερβαίνει τα τρία έτη. Έπειτα από την επιτυχή εφαρμογή πιλοτικού προγράμματος, καθώς και τη θετική επαλήθευση που επιβεβαιώνει ότι ο οργανισμός συμμορφώνεται με όλες τις απαιτήσεις του κανονισμού για το EMAS, ο οργανισμός και οι χώροι δραστηριοτήτων του μπορούν να καταχωριστούν στο EMAS για τρία έτη ή για τέσσερα έτη, εάν έχει εφαρμογή η παρέκκλιση του άρθρου 7.

Στην επιτροπή για το EMAS υποβάλλεται αξιολόγηση για το κάθε πρόγραμμα.

Με βάση την αξιολόγηση του πιλοτικού προγράμματος, η επιτροπή για το EMAS μπορεί να συστήσει να περιληφθεί ο τομέας στον κατάλογο των τομέων στους οποίους επιτρέπεται η χρήση μεθόδου δειγματοληψίας (πίνακας 9).

2.4.4.    Κατευθυντήριες γραμμές εφαρμογής όσον αφορά τη χρησιμοποίηση μεθόδου δειγματοληψίας για την επαλήθευση των οργανισμών με πολλούς χώρους δραστηριοτήτων

2.4.4.1.    Γενικές αρχές

2.4.4.2.    Η μέθοδος δειγματοληψίας

Η μέθοδος δειγματοληψίας για την επιλογή των χώρων δραστηριοτήτων στο εσωτερικό της κάθε ομάδας για τις επιτόπιες επισκέψεις πρέπει να πληροί τις απαιτήσεις που αναφέρονται κατωτέρω.

Ο επαληθευτής, αφού λάβει υπόψη αυτές τις πτυχές, αποσκοπεί επίσης να συμπεριλάβει στο δείγμα όσο το δυνατόν περισσότερους χώρους δραστηριοτήτων που δεν έχουν επαληθευτεί ακόμη.

Παράδειγμα επαλήθευσης οργανισμού με πολλούς χώρους δραστηριοτήτων με χρήση μεθόδου δειγματοληψίας:

Λαμβάνεται ως παράδειγμα εταιρεία η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα του λιανικού εμπορίου ρούχων με τους ακόλουθους χώρους δραστηριοτήτων:

2.4.5.    Τεκμηρίωση που περιλαμβάνεται στην περιβαλλοντική δήλωση για το σκεπτικό στο οποίο στηρίζονται το μέγεθος και οι μέθοδοι δειγματοληψίας

Οι καταχωρισμένοι στο EMAS οργανισμοί για τους οποίους ο επαληθευτής περιβάλλοντος έχει χρησιμοποιήσει σχέδιο επαλήθευσης με δειγματοληψία, όπως αναφέρεται στο σημείο 2.4.3, του παρόντος οδηγού χρήστη θα πρέπει να τεκμηριώσουν το εν λόγω σχέδιο δειγματοληψίας στην περιβαλλοντική δήλωσή τους. Η περιβαλλοντική δήλωση θα πρέπει να εξηγεί (εν συντομία) το σκεπτικό στο οποίο στηρίζεται η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε για την ομαδοποίηση των χώρων δραστηριοτήτων και την επιλογή του μεγέθους του δείγματος. Η περιβαλλοντική δήλωση περιλαμβάνει κατάλογο με όλους τους χώρους δραστηριοτήτων και κάνει σαφή διάκριση μεταξύ χώρων στους οποίους έχει πραγματοποιηθεί επίσκεψη και χώρων στους οποίους δεν έχει πραγματοποιηθεί επίσκεψη.

2.5.   ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗΣ

Ο κανονισμός για το EMAS III προβλέπει ορισμένους γενικούς κανόνες σχετικά με την καταχώριση. Τα κράτη μέλη μπορούν να προσαρμόσουν τους κανόνες αυτούς στη δική τους περιβαλλοντική νομοθεσία.

Μετά την εφαρμογή και επαλήθευση του συστήματος και την επικύρωση της περιβαλλοντικής δήλωσης του EMAS, ο οργανισμός πρέπει να υποβάλει αίτηση καταχώρισης στον αρμόδιο φορέα.

2.5.1.    Ποιον αρμόδιο φορέα χρησιμοποιεί ένας οργανισμός;

2.5.2.    Έγγραφα και/ή απαιτήσεις για την καταχώριση

Η αίτηση πρέπει να υποβάλλεται στην επίσημη γλώσσα του κράτους μέλους στο οποίο επιθυμεί να καταχωριστεί ο οργανισμός και να περιλαμβάνει:

2.5.3.    Προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται πριν από τη διαδικασία καταχώρισης στο EMAS ή κατά τη διάρκειά της

Η λήψη της τελικής απόφασης καταχώρισης στο EMAS από τον αρμόδιο φορέα για τον αιτούντα οργανισμό εντός τριών μηνών από την υποβολή επιτυχούς αίτησης θεωρείται η βέλτιστη πρακτική. Η παράταση της προθεσμίας λήψης της τελικής απόφασης για την καταχώριση δικαιολογείται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις.

2.5.4.    Αναστολή ή διαγραφή της καταχώρισης οργανισμού στο μητρώο

Αυτό μπορεί να συμβεί:

Ο αρμόδιος φορέας μπορεί να άρει την αναστολή της καταχώρισης μόνον εφόσον λάβει ικανοποιητικές πληροφορίες από τις οποίες προκύπτει ότι ο οργανισμός συμμορφώνεται με τον κανονισμό.

Δεδομένου ότι στον κανονισμό για το EMAS δεν προσδιορίζεται η διάρκεια των αναστολών, οι σχετικές αποφάσεις επαφίενται στη διακριτική ευχέρεια των αρμόδιων φορέων. Ωστόσο, η διάρκεια αυτή δεν πρέπει να υπερβαίνει τους 12 μήνες.

Σχήμα 10

Πυλώνες του EMAS. Διαδικασία καταχώρισης

2.6.   ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

Οι οργανισμοί που επιφέρουν αλλαγές στη λειτουργία, τη δομή, τη διοίκηση, τις διαδικασίες, τις δραστηριότητες, τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους οφείλουν να συνυπολογίζουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των αλλαγών αυτών, καθώς ενδέχεται να επηρεαστεί η ισχύς της καταχώρισης στο EMAS. Οι ήσσονος σημασίας αλλαγές μπορούν να απορροφηθούν, αλλά για τις ουσιαστικές αλλαγές απαιτείται επικαιροποίηση της περιβαλλοντικής ανασκόπησης, της περιβαλλοντικής πολιτικής, του περιβαλλοντικού προγράμματος, του συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης και της περιβαλλοντικής δήλωσης. Όλα τα επικαιροποιημένα έγγραφα πρέπει να επαληθεύονται και να επικυρώνονται εντός έξι μηνών. Μετά την επικύρωση, ο οργανισμός πρέπει να υποβάλλει τις αλλαγές στον αρμόδιο φορέα χρησιμοποιώντας το παράρτημα VI του κανονισμού.

Σχήμα 11

Διάγραμμα ροής για την αντιμετώπιση των ουσιαστικών αλλαγών στο πλαίσιο του EMAS

3.    ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΥΠΟΥ ΤΟΥ EMAS

Τι είναι το λογότυπο του EMAS;

Το λογότυπο του EMAS είναι μια γραφική απεικόνιση που συνδυάζεται με:

Το λογότυπο του EMAS αποτελεί έναν καλό τρόπο προβολής της φιλοπεριβαλλοντικής λειτουργίας του οργανισμού.

3.1.   ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΤΟ ΛΟΓΟΤΥΠΟ ΤΟΥ EMAS

Μόνον οργανισμοί με έγκυρη καταχώριση στο EMAS μπορούν να χρησιμοποιούν το λογότυπό του.

Σχήμα 12

Το λογότυπο του EMAS

Χρήση του λογότυπου του EMAS σε δραστηριότητες προβολής και μάρκετινγκ του συστήματος

Μόνο σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να χρησιμοποιηθεί το λογότυπο του EMAS χωρίς τον αριθμό καταχώρισης. Το λογότυπο μπορούν να χρησιμοποιούν οι αρμόδιοι φορείς, οι φορείς διαπίστευσης και αδειοδότησης και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.

3.2.   ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΤΟ ΛΟΓΟΤΥΠΟ ΤΟΥ EMAS

Το λογότυπο δεν πρέπει να χρησιμοποιείται κατά τρόπο που ενδεχομένως δημιουργεί σύγχυση με άλλου τύπου σημάνσεις προϊόντων ή υπηρεσιών.

4.    ΤΡΟΠΟΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΑΠΟ ΑΛΛΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΟ EMAS

Σε ολόκληρη την ΕΕ πληθαίνουν συνεχώς τα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης τα οποία έχουν σχεδιαστεί για να ανταποκρίνονται στις ανάγκες συγκεκριμένων περιοχών ή τομέων δραστηριότητας. Οι τοπικές και περιφερειακές διοικήσεις μπορούν να χρησιμοποιούν τέτοιου είδους συστήματα για να βελτιώσουν την αειφορία ή τις περιβαλλοντικές επιδόσεις τους. Σε παράρτημα του παρόντος οδηγού παρατίθεται σύνδεσμος προς τα σημαντικότερα από αυτά.

Ο κανονισμός για το EMAS αναφέρει τη δυνατότητα αξιολόγησης του βαθμού ισοδυναμίας μεταξύ του EMAS και άλλων συστημάτων. Η επίσημη αναγνώριση μερών ή του συνόλου άλλων συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης μπορεί να διευκολύνει τη μετάβαση ενός οργανισμού στο EMAS. Η διαδικασία έχει ως εξής:

Οι οργανισμοί που εφαρμόζουν αναγνωρισμένο εν όλω ή εν μέρει σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης, δεν πρέπει να επαναλάβουν τα ήδη αναγνωρισμένα μέρη κατά τη μετάβασή τους στο EMAS.

Κάθε κράτος μέλος διαθέτει τις δικές του διαδικασίες για την εξέταση των αιτήσεων αναγνώρισης. Για περισσότερες πληροφορίες, απευθυνθείτε στον σχετικό αρμόδιο φορέα.

5.    EMAS III ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΙΚΡΕΣ ΚΑΙ ΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (ΜΜΕ)

«“Μικροί οργανισμοί”:

Διάρκεια της επαλήθευσης και του εσωτερικού ελέγχου

Η διαδικασία επαλήθευσης στην περίπτωση των ΜΜΕ μπορεί να ολοκληρωθεί σε τέσσερα έτη αντί των τριών. Το χρονικό διάστημα που απαιτείται για τον εσωτερικό έλεγχο μπορεί επίσης να παραταθεί από ένα έτος σε δύο. Το ίδιο ισχύει για την περιβαλλοντική δήλωση. Ωστόσο, ο οργανισμός εξακολουθεί να υποχρεούται να διαβιβάζει τη μη επικυρωμένη επικαιροποιημένη δήλωση στον αρμόδιο φορέα κάθε έτος.

Για να επωφεληθεί ο οργανισμός από αυτή τη δυνατότητα, πρέπει να καταθέσει αίτηση στον αρμόδιο φορέα, ο οποίος μπορεί να παρατείνει το επιτρεπόμενο χρονικό διάστημα, εφόσον ο επαληθευτής έχει επιβεβαιώσει ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 7, δηλαδή:

Επαλήθευση και επικύρωση

Οι επαληθευτές περιβάλλοντος πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα χαρακτηριστικά των μικρών οργανισμών, ώστε να αποφεύγεται η άσκοπη επιβάρυνσή τους. Οι ΜΜΕ συχνά διαθέτουν περιορισμένους πόρους και ανεπαρκή μέσα και, ως εκ τούτου, λιγότερες δυνατότητες να αντεπεξέλθουν σε απαιτήσεις υποβολής διεξοδικών εκθέσεων και χρονοβόρες διαδικασίες. Ο επαληθευτής θα πρέπει επίσης να συνεκτιμά και άλλα χαρακτηριστικά των ΜΜΕ, όπως το προσωπικό πολλαπλών καθηκόντων, η κατάρτιση κατά την απασχόληση και η ικανότητα γρήγορης προσαρμογής στις αλλαγές. Ο βασικός στόχος είναι η συγκέντρωση αντικειμενικών στοιχείων που τεκμηριώνουν ότι το σύστημα EMAS είναι αποτελεσματικό και ότι οι διαδικασίες είναι προσαρμοσμένες στο μέγεθος και την πολυπλοκότητα της επιχείρησης, στις ικανότητες του προσωπικού και στη φύση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Τέλη

Ο καθορισμός των τελών για τις διαδικασίες καταχώρισης στο EMAS υπάγεται στην αρμοδιότητα των κρατών μελών. Ορισμένα κράτη μέλη δεν επιβάλλουν τέλη. Σε κάθε περίπτωση, ο κανονισμός προβλέπει ότι τα τέλη πρέπει να είναι εύλογα και ανάλογα του μεγέθους κάθε οργανισμού.

Τεχνική και οικονομική στήριξη

Η τεχνική και οικονομική στήριξη για το σύστημα EMAS γενικά, και για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ειδικότερα, πρέπει να παρέχεται σε δύο επίπεδα. Τα κράτη μέλη πρέπει να κοινοποιήσουν πληροφορίες σχετικά με τις νομικές απαιτήσεις και τις εκτελεστικές αρχές, καθώς και τεχνικές πληροφορίες σχετικά με τους διαπιστευμένους ή αδειοδοτημένους επαληθευτές, τις διαδικασίες καταχώρισης, τις επιχορηγήσεις και την οικονομική στήριξη. Η Επιτροπή παρέχει πληροφορίες και προετοιμάζει το έδαφος για τους οργανισμούς που επιθυμούν να καταχωριστούν στο EMAS, αναγνωρίζοντας μέρη άλλων συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης ή ενσωματώνοντας το EMAS σε άλλες ενωσιακές πολιτικές.

Μέθοδος «EMAS Easy»

Παρόλο που η μέθοδος «EMAS Easy ( 28 )» δεν αναφέρεται στον κανονισμό, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ως διαθέσιμο εργαλείο για τους μικρούς οργανισμούς, το οποίο τους βοηθά να ανταποκριθούν γρήγορα, απλά και με μικρό κόστος στο σύνολο των απαιτήσεων του EMAS.

Συσπειρωτική και κλιμακωτή προσέγγιση

Οι τοπικές αρχές, σε συνεργασία με εμπορικά επιμελητήρια, ενώσεις βιομηχανιών και άλλους φορείς, μπορούν να παράσχουν στήριξη στις ΜΜΕ που επιθυμούν να εφαρμόσουν το EMAS, διευκολύνοντας την εφαρμογή συσπειρωτικής και κλιμακωτής προσέγγισης.

Οι «συσπειρώσεις οργανισμών» είναι ένας τρόπος συλλογικής εφαρμογής του EMAS, για οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον ίδιο τομέα ή βρίσκονται στην ίδια γεωγραφική περιοχή. Οι οργανισμοί αυτοί μπορούν να διεκπεραιώνουν από κοινού τη διαδικασία εφαρμογής και ύστερα να καταχωρίζονται χωριστά.

Η κλιμακωτή προσέγγιση προσαρμόζεται στις ανάγκες κάθε κράτους μέλους. Μπορεί να αφορά, για παράδειγμα, γενικά έργα ή σχέδια για την προώθηση της εφαρμογής του EMAS σε έναν δήμο ή σε μια περιοχή, όπου διαφορετικοί φορείς επιδιώκουν να παροτρύνουν οργανισμούς να εφαρμόσουν ορθές περιβαλλοντικές πρακτικές σε διάφορα στάδια ή με διάφορους τρόπους.

Παράδειγμα: Ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα της προσέγγισης αυτής θα ήταν μια ομάδα ΜΜΕ σε βιομηχανική περιοχή ή περιφέρεια με επικεφαλής την τοπική αυτοδιοίκηση, σε συνεργασία με το εμπορικό επιμελητήριο και ενώσεις βιομηχανιών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Οι ενδιαφερόμενοι οργανισμοί μπορούν να συμμετάσχουν σε σχέδιο κλιμακωτής εφαρμογής του EMAS. Το πρώτο βήμα θα συνίσταται στη διευκόλυνση όλων των επιχειρήσεων για τη διενέργεια της περιβαλλοντικής ανασκόπησης του EMAS. Το δεύτερο βήμα θα περιλαμβάνει τον σχεδιασμό και την εφαρμογή ορθών διαχειριστικών πρακτικών. Το τρίτο βήμα θα συνίσταται στην εφαρμογή επίσημου συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης, όπως το πρότυπο EN ISO 14001. Τέλος, οι εταιρείες θα μπορούν να επιλέξουν το EMAS ως πρωτεύον σύστημα διαχείρισης.

Η ιδέα αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία κατάρτισης σχεδίων προώθησης σε ομάδες οργανισμών, σε τομείς δραστηριότητας ή σε συγκεκριμένες περιοχές, όπου υπάρχει ενδιαφέρον για την προώθηση της εφαρμογής συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης, επίσημων ή άτυπων, πριν από τη μετάβαση στην πλήρη εφαρμογή του EMAS.

---

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ

Περισσότερες πληροφορίες για το EMAS, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με τον παρόντα οδηγό χρήστη, διατίθενται στις σχετικές ιστοσελίδες της Επιτροπής στη διεύθυνση http://ec.europa.eu/environment/emas/, όπου θα βρείτε τα εξής:

---

( 1 ) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1221/2009.

( 2 ) Απόφαση 2011/832/ΕΕ, της 7ης Δεκεμβρίου 2011, σχετικά με οδηγό για την εταιρική καταχώριση ΕΕ, την καταχώριση οργανισμών τρίτων χωρών και την καταχώριση παγκόσμιας εμβέλειας σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1221/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί της εκούσιας συμμετοχής οργανισμών σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS) (ΕΕ L 330 της 14.12.2011, σ. 25).

( 3 ) http://ec.europa.eu/environment/emas/emas_publications/publications_studies_en.htm#Μελέτη για το κόστος και τα οφέλη του EMAS για τους καταχωρισμένους οργανισμούς

( 4 ) Η «οδηγία περί βιομηχανικών εκπομπών», η οποία καταργεί την οδηγία IPPC με ισχύ από τις 7 Ιανουαρίου 2013, παρέχει λεπτομερή καθοδήγηση στα κράτη μέλη σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις, σύμφωνα με την οποία η συχνότητα των επιτόπιων επισκέψεων θα πρέπει να βασίζεται σε συστηματική εκτίμηση των περιβαλλοντικών κινδύνων για τις εμπλεκόμενες εγκαταστάσεις με βάση ορισμένα κριτήρια, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής του φορέα εκμετάλλευσης στο σύστημα EMAS.

( 5 ) Μελέτη EVER: Evaluation of EMAS and Eco-Label for their Revision (Αξιολόγηση του EMAS και του οικολογικού σήματος ενόψει της αναθεώρησής τους) (2005), IEFE- Università Bocconi για τη ΓΔ Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

( 6 ) Hamschmidt J., Dyllick T. (2001), «ISO 14001: profitable? Yes! But is it eco-effective?» (ISO 14001: Επικερδές; Ναι! Είναι όμως και αποτελεσματικό από οικολογικής πλευράς;), Greener Management International, αρ. 34.

( 7 ) CESQA SINCERT (2002), Indagine sulla certificazione ambientale secondo la norma UNI EN ISO 14001; risultati indagine Triveneto.

( 8 ) Freimann, Walther (2001), The impacts of corporate environmental management systems: a comparison of EMAS and ISO 14001 (Οι επιπτώσεις των εταιρικών συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης: σύγκριση του EMAS και του ISO 14001), Greener Management International, αρ. 36, σ. 91-103.

( 9 ) IRIS (2000), Environmental management systems — paper tiger or powerful tool (Συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης — χάρτινη τίγρη ή ισχυρό εργαλείο;), The Swedish Institute of Production Engineering Research. Molndal.

( 10 ) http://ec.europa.eu/environment/emas/join_emas/what_if_i_am_an_sme_en.htm

( 11 ) ΕΕ L 393 της 30.12.2006, σ. 1.

( 12 ) Ο ενδεικτικός κατάλογος των 11 τομέων προτεραιότητας για τους οποίους πρόκειται να καταρτιστούν τομεακά έγγραφα αναφοράς έχει δημοσιευθεί στην ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Θέσπιση του προγράμματος εργασίας με το οποίο καθορίζεται ενδεικτικός κατάλογος των τομέων για την έγκριση κλαδικών και διακλαδικών εγγράφων αναφοράς, βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1221/2009 περί της εκούσιας συμμετοχής οργανισμών σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (ΕΜΑS)» (ΕΕ C 358 της 8.12.2011, σ. 2).

( 13 ) http://ec.europa.eu/environment/emas/join_emas/what_if_i_am_an_sme_en.htm

( 14 ) Σύμφωνα με την επίσημη διαδικασία του άρθρου 45, όπως περιγράφεται στον κανονισμό για το EMAS.

( 15 ) Κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 10 και στο παράρτημα V του κανονισμού EMAS, και στο τμήμα 3 του παρόντος εγγράφου.

( 16 ) Σύμφωνα με το παράρτημα IV τμήμα Β στοιχείο ε) του κανονισμού EMAS, η περιβαλλοντική δήλωση περιέχει «σύνοψη των διαθέσιμων δεδομένων σχετικά με τις επιδόσεις του οργανισμού σε σύγκριση με τους περιβαλλοντικούς σκοπούς και στόχους του που συνδέονται με τις σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις του. Για την αναφορά των δεδομένων, χρησιμοποιούνται οι βασικοί δείκτες και άλλοι κατάλληλοι υφιστάμενοι δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων που καθορίζονται στο τμήμα Γ». Στο παράρτημα IV τμήμα Γ προβλέπεται ότι «Κάθε οργανισμός αναφέρει επίσης ετησίως τις επιδόσεις του όσον αφορά τις πιο εξειδικευμένες περιβαλλοντικές πτυχές που προσδιορίζονται στην περιβαλλοντική του δήλωση και λαμβάνει υπόψη, εφόσον υπάρχουν, τα τομεακά έγγραφα αναφοράς που αναφέρονται στο άρθρο 46».

( 17 ) Ωστόσο, ο κανονισμός για το EMAS δεν ενδείκνυται για τον καθορισμό μεθοδολογίας ή μέσου για την απογραφή των εκπομπών και/ή τον ποσοτικό προσδιορισμό τους.

( 18 ) Σύμφωνα με το παράρτημα IV τμήμα Β στοιχείο ε) του κανονισμού EMAS, η περιβαλλοντική δήλωση περιέχει «σύνοψη των διαθέσιμων δεδομένων σχετικά με τις επιδόσεις του οργανισμού σε σύγκριση με τους περιβαλλοντικούς σκοπούς και στόχους του που συνδέονται με τις σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις του. Για την αναφορά των δεδομένων, χρησιμοποιούνται οι βασικοί δείκτες και άλλοι κατάλληλοι υφιστάμενοι δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων που καθορίζονται στο τμήμα Γ». Στο παράρτημα IV τμήμα Γ προβλέπεται ότι «Κάθε οργανισμός αναφέρει επίσης ετησίως τις επιδόσεις του όσον αφορά τις πιο εξειδικευμένες περιβαλλοντικές πτυχές που προσδιορίζονται στην περιβαλλοντική του δήλωση και λαμβάνει υπόψη, εφόσον υπάρχουν, τα τομεακά έγγραφα αναφοράς που αναφέρονται στο άρθρο 46».

( 19 ) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 765/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 9ης Ιουλίου 2008, για τον καθορισμό των απαιτήσεων διαπίστευσης και εποπτείας της αγοράς όσον αφορά την εμπορία των προϊόντων και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 339/93 του Συμβουλίου (ΕΕ L 218 της 13.8.2008, σ. 30).

( 20 ) Η παραπομπή στον «παρόντα κανονισμό», στον κανονισμό για το EMAS αναφέρεται στον «κανονισμό για το EMAS».

( 21 ) http://ec.europa.eu/environment/emas/emas_registrations/register_en.htm

( 22 ) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1398/2006 του Ευρωπαϊκου Κοινοβουλιου και του Συμβουλιου, της 20ής Δεκεμβρίου 2006, για τη θέσπιση της στατιστικής ταξινόμησης των οικονομικών δραστηριοτήτων NACE — αναθεώρηση 2 και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 3037/90 του Συμβουλίου και ορισμένων κανονισμών των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων σχετικών με ειδικούς στατιστικούς τομείς (ΕΕ L 393 της 30.12.2006, σ. 1).

( 23 ) Με την επιφύλαξη των απαιτήσεων εποπτείας του φορέα διαπίστευσης ή αδειοδότησης του κράτους μέλους στο οποίο επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 24 του κανονισμού για το EMAS.

( 24 ) Σημείο A.9.1.2 «Αξιολόγηση της συμμόρφωσης» του παραρτήματος II του κανονισμού και, για τη μη συμμόρφωση και τις διορθωτικές ενέργειες, σημείο A.10.2 του παραρτήματος II του κανονισμού.

( 25 ) Άρθρο 13 παράγραφος 2 στοιχείο γ) και, για την επαλήθευση ότι δεν υπάρχουν σχετικές καταγγελίες από ενδιαφερόμενα μέρη ή ότι οι καταγγελίες έχουν διευθετηθεί θετικά, άρθρο 13 παράγραφος 2 στοιχείο δ).

( 26 ) Οδηγία 2010/75/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Νοεμβρίου 2010, περί βιομηχανικών εκπομπών (ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης) (ΕΕ L 334 της 17.12.2010, σ. 17).

( 27 ) Οδηγία 2012/18/EE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 4ης Ιουλίου 2012, για την αντιμετώπιση των κινδύνων μεγάλων ατυχημάτων σχετιζόμενων με επικίνδυνες ουσίες και για την τροποποίηση και στη συνέχεια την κατάργηση της οδηγίας 96/82/ΕΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 197 της 24.7.2012, σ. 1).

( 28 ) Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη μέθοδο“EMAS Easy” διατίθενται στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/environment/emas/join_emas/what_if_i_am_an_sme_en.htm