22.3.2012   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 82/16

(1)

Με επιστολή της 28ης Σεπτεμβρίου 2007 (αριθ. πρωτ.: 442805), η Αρχή ζήτησε από τις ισλανδικές αρχές πληροφορίες σχετικά με τις κρατικές εγγυήσεις και την υποχρέωση καταβολής προμήθειας κρατικής εγγύησης σύμφωνα με τον ισλανδικό νόμο περί κρατικών εγγυήσεων. Με επιστολή της ισλανδικής αντιπροσωπείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, της 24ης Οκτωβρίου 2007, με την οποία διαβιβάζεται επιστολή του ισλανδικού Υπουργείου Οικονομικών της ίδιας ημερομηνίας, η οποία ελήφθη και πρωτοκολλήθηκε από την Αρχή στις 25 Οκτωβρίου 2007 (αριθ. πρωτ. 448739 και 449598), οι ισλανδικές αρχές ανταποκρίθηκαν στο εν λόγω αίτημα.

(2)

Η υπόθεση συζητήθηκε περαιτέρω μεταξύ των εκπροσώπων της Αρχής και της ισλανδικής κυβέρνησης στις 7 Σεπτεμβρίου 2007 στις Βρυξέλλες και στις 29 Οκτωβρίου 2007 στο Ρέικιαβικ, καθώς και μεταξύ των εκπροσώπων της Αρχής και της Ισλανδικής Ένωσης Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών σε συνεδρίαση στις Βρυξέλλες, στις 6 Μαρτίου 2008.

(3)

Η απόφαση αριθ. 406/08/COL της Αρχής, της 27ης Ιουνίου 2008, για κίνηση της επίσημης διαδικασίας έρευνας σχετικά με την απαλλαγή του ισλανδικού Ταμείου Στεγαστικής Χρηματοδότησης από την καταβολή προμήθειας κρατικής εγγύησης δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο συμπλήρωμα ΕΟΧ (3). Με την απόφαση αυτή, η Αρχή κάλεσε τους ενδιαφερομένους να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους. Η Αρχή δεν έλαβε παρατηρήσεις από πλευράς ενδιαφερομένων. Με επιστολή της 8ης Σεπτεμβρίου 2008 (αριθ. πρωτ. 490696), οι ισλανδικές αρχές υπέβαλαν παρατηρήσεις σχετικά με την απόφαση αριθ. 406/08/COL της Αρχής.

(4)

Τον Οκτώβριο του 2008 η Αρχή ανέστειλε την υπόθεση λόγω της κατάρρευσης του ισλανδικού τραπεζικού κλάδου. Ωστόσο, στις 4–5 Νοεμβρίου 2009 πραγματοποιήθηκαν ορισμένες συζητήσεις σχετικά με την εν λόγω υπόθεση σε συνεδρίαση για πλήθος θεμάτων στο Ρέικιαβικ. Ύστερα από τη συνεδρίαση αυτή, στις 16 Νοεμβρίου 2009, απεστάλη από την Αρχή επιστολή με υπενθύμιση για υποβολή πληροφοριών σχετικά με την αξιολόγηση του συμβατού τού υπό έρευνα μέτρου. Με επιστολή της 7ης Δεκεμβρίου 2009 (αριθ. πρωτ. 539538) δόθηκε απάντηση από τις ισλανδικές αρχές.

(5)

Σε παράλληλη έρευνα σχετικά με τα μέτρα κρατικής ενίσχυσης η οποία χορηγήθηκε στο ισλανδικό Ταμείο Στεγαστικής Χρηματοδότησης, η Αρχή κατέληξε στην απόφασή της αριθ. 405/08/COL, της 27 Ιουνίου 2008 (4), στο συμπέρασμα ότι η κρατική εγγύηση που χορηγήθηκε στο ΤΣΧ συνιστά υπάρχον μέτρο ενίσχυσης. Εν συνεχεία, στις 18 Ιουλίου 2011, η Αρχή εξέδωσε την απόφαση αριθ. 247/11/COL σχετικά με πρόταση κατάλληλων μέτρων για τη χρηματοδότηση του ισλανδικού Ταμείου Στεγαστικής Χρηματοδότησης Íbúðalánasjóður (ΤΣΧ) (5), μεταξύ άλλων υπό τη μορφή κρατικής εγγύησης.

(6)

Το Ταμείο Στεγαστικής Χρηματοδότησης Íbúðalánasjóður (ΤΣΧ) είναι κρατικός οργανισμός, ο οποίος λειτουργεί βάσει των συνθηκών της αγοράς σύμφωνα με τον ισλανδικό στεγαστικό νόμο αριθ. 44/1998 (lög um húsnæðismál) (6). Το ΤΣΧ διοικείται από διοικητικό συμβούλιο υπό τη διοικητική εποπτεία του υπουργού Κοινωνικής Πρόνοιας. Στόχος του ΤΣΧ είναι η προώθηση της ασφάλειας της στέγασης και η διασφάλιση ίσων δικαιωμάτων στέγασης. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται μέσω της χορήγησης ενυπόθηκων δανείων σε ιδιώτες και δανείων σε οντότητες οι οποίες παρέχουν εκμισθωμένο κατάλυμα και μέσω της γενικής οργάνωσης των ζητημάτων σχετικά με τη στέγαση. Η χρηματοδότηση παρέχεται με σαφή στόχο να αυξηθούν οι δυνατότητες των ανθρώπων για αγορά ή ενοικίαση κατοικίας υπό συμφέροντες όρους (πρβλ. το άρθρο 1 του στεγαστικού νόμου).

(7)

Το ΤΣΧ δεν χρηματοδοτείται άμεσα από το κράτος αλλά μέσω αποδόσεων επί των στοιχείων ενεργητικού του (δηλ. πληρωμών δόσεων, τόκων και τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των τιμών σε σχέση με χορηγηθέντα δάνεια), μέσω καταβληθέντων τόκων για την έκδοση και την πώληση ομολόγων του ΤΣΧ (íbúðarbréf) τα οποία είναι εισηγμένα στο ισλανδικό χρηματιστήριο αξιών και μέσω των τελών υπηρεσιών από τους πελάτες του. Επίσης, το ΤΣΧ ευεργετείται από κρατική εγγύηση η οποία προκύπτει από την απεριόριστη ευθύνη του κράτους για τα χρέη του ΤΣΧ ως ιδιοκτήτη του (7). Εξάλλου, το ΤΣΧ λαμβάνει στήριξη επιτοκίου άμεσα από τον κρατικό προϋπολογισμό για κάλυψη των απωλειών που προκύπτουν από τη χορήγηση δανείων με χαμηλότερα επιτόκια από αυτά που προσφέρονται στην αγορά προς οντότητες οι οποίες κατασκευάζουν και παρέχουν εκμισθωμένο κατάλυμα.

(8)

Για πιο λεπτομερή περιγραφή του συστήματος του ΤΣΧ βάσει του στεγαστικού νόμου, βλ. την απόφαση αριθ. 405/08/COL της Αρχής.

(9)

Τo ΤΣΧ είναι κρατικός οργανισμός δημόσιου δικαίου (πρβλ. άρθρο 4 του στεγαστικού νόμου) και ως τέτοιος, σύμφωνα με τους γενικούς άγραφους κανόνες του ισλανδικού δημόσιου δικαίου που ισχύουν για τους κρατικούς οργανισμούς, επωφελείται από κρατική εγγύηση για όλες του τις υποχρεώσεις. Η εγγύηση ισχύει για όλους τους κρατικούς οργανισμούς, ανεξαρτήτως του πότε δημιουργήθηκαν ή του τύπου των δραστηριοτήτων τους. Όπως αναφέρεται παραπάνω, η εν λόγω εγγύηση προκύπτει από την απεριόριστη ευθύνη του κράτους για τα χρέη του ΤΣΧ ως ιδιοκτήτη του. Αυτό σημαίνει ότι το κράτος φέρει ευθύνη για το σύνολο των υποχρεώσεων του ΤΣΧ, δεδομένου ότι η εγγύηση ούτε συνδέεται με συγκεκριμένη χρηματοοικονομική συναλλαγή του ΤΣΧ ούτε περιορίζεται σε οποιοδήποτε καθορισμένο μέγιστο ποσό. Το καθεστώς αυτό αντανακλάται επίσης στην παράγραφο 3 του άρθρου 5 του νόμου περί αφερεγγυότητας αριθ. 21/1991 (lög um gjaldþrotaskipti o.fl.), ο οποίος αποκλείει την εφαρμογή πτώχευσης ή άλλων διαδικασιών αφερεγγυότητας για οργανισμούς όπως το ΤΣΧ.

(10)

Στο προοίμιο του νομοσχεδίου που στη συνέχεια έγινε ο νόμος αριθ. 121/1997 περί κρατικών εγγυήσεων (lög um ríkisábyrgðir) αναφέρονται τα εξής:

«Αυτό βασίζεται στον αδιαμφισβήτητο κανόνα του ισλανδικού δικαίου σύμφωνα με τον οποίο το κράτος ευθύνεται για τις υποχρεώσεις των οργανισμών και των επιχειρήσεών του, εκτός εάν η εγγύηση περιορίζεται με ρητή νομική διάταξη […] ή οι υποχρεώσεις του κράτους σε ανώνυμη εταιρεία περιορίζονται στην εισφορά στο μετοχικό κεφάλαιο». (8)

(11)

Η κρατική εγγύηση διατέθηκε επίσης στους προκατόχους του ΤΣΧ: στην Κρατική Στεγαστική Υπηρεσία, στο Κρατικό Οικοδομικό Ταμείο και στο Ταμείο Στέγασης Εργαζομένων της Κρατικής Στεγαστικής Υπηρεσίας, καθώς και στο Κρατικό Στεγαστικό Συμβούλιο [πρβλ. τον νόμο αριθ. 97/1993 περί της Κρατικής Στεγαστικής Υπηρεσίας (lög um Húsnæðisstofnun ríkisins)].

(12)

Κατά την ίδρυση του ΤΣΧ και των προκατόχων του, δεν επεβλήθησαν ασφάλιστρα κινδύνου ούτε προμήθεια εγγύησης στην απεριόριστη κρατική εγγύηση η οποία τους παρεσχέθη και η οποία κάλυπτε εξ ολοκλήρου τις υποχρεώσεις τους. Σύμφωνα με τις ισλανδικές αρχές, από τη σύλληψη του ΤΣΧ, οι σχετικοί νόμοι του εσωτερικού δικαίου ερμηνεύθηκαν με τέτοιον τρόπο ώστε το ΤΣΧ να μην καταβάλλει οποιοδήποτε τέλος για την κρατική εγγύηση από την οποία επωφελείται (9).

(13)

Με τον προσωρινό νόμο αριθ. 68/1987 περί φορολογικών μέτρων θεσπίστηκε για πρώτη φορά γενική υποχρέωση για καταβολή προμήθειας εγγύησης στο κράτος για κρατικές εγγυήσεις στις οποίες δεν επιβάλλονταν ασφάλιστρα κινδύνου. Ακολούθως, το άρθρο 8 του νόμου αριθ. 37/1961 περί κρατικών εγγυήσεων (lög um ríkisábyrgðir), ο οποίος εν συνεχεία τροποποιήθηκε με τον νόμο αριθ. 65/1988 περί κρατικών εγγυήσεων (lög um breyting á lögum nr. 37/1961, um ríkisábyrgðir, með síðari breytingum), επέβαλε στις τράπεζες, τα πιστωτικά ταμεία, τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, τις επιχειρήσεις και άλλες παρόμοιες οντότητες οι οποίες, σύμφωνα με τον νόμο, επωφελούνται από κρατική εγγύηση, είτε μέσω κρατικής ιδιοκτησίας είτε για άλλους λόγους, να καταβάλλουν στο κράτος προμήθεια εγγύησης σε σχέση με τις δεσμεύσεις τους προς ξένες οντότητες. Η προμήθεια ορίστηκε στο 0,0625 % ανά τρίμηνο για το κύριο μέρος των ξένων υποχρεώσεων βάσει του μέσου όρου για κάθε περίοδο (πρβλ. την παράγραφο 2 του άρθρου 8 του νόμου αριθ. 37/1961) (10).

(14)

Αρχικά, δεν επεβλήθη παρόμοια προμήθεια για τις εγχώριες δεσμεύσεις. Ωστόσο, με τον νόμο αριθ. 121/1997 περί κρατικών εγγυήσεων (11) επεβλήθη για πρώτη φορά υποχρέωση για καταβολή προμήθειας ύψους 0,0375 % σε σχέση με τις εγχώριες δεσμεύσεις. Η προμήθεια αυξήθηκε μετέπειτα στο 0,0625 % μέσω του νόμου αριθ. 180/2000 (12).

(15)

Ο νόμος αριθ. 121/1997 προέβλεπε, επίσης, απαλλαγή από την καταβολή οποιασδήποτε προμήθειας για κρατικές εγγυήσεις όσον αφορά στεγαστικά ομόλογα τα οποία εξέδωσε το Τμήμα Στεγαστικών Ομολόγων της Κρατικής Στεγαστικής Υπηρεσίας. Όσον αφορά άλλες υποχρεώσεις του ΤΣΧ, ο νόμος συμπληρωματικού προϋπολογισμού για το έτος 2001 ακύρωσε αναδρομικά τα χρέη του ΤΣΧ σε σχέση με μη καταβληθείσες προμήθειες που είχε συσσωρεύσει το ΤΣΧ βάσει του νόμου αριθ. 121/1997. Τελικά, με τον νόμο αριθ. 70/2000, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ στις 26 Μαΐου 2000, θεσπίστηκε γενική απαλλαγή του ΤΣΧ από την καταβολή προμήθειας κρατικής εγγύησης σε σχέση με το σύνολο των δεσμεύσεων.

(16)

Για πιο λεπτομερή περιγραφή, αφενός, της νομοθεσίας περί κρατικών εγγυήσεων και των μετέπειτα τροποποιήσεων των γενικά ισχυόντων συντελεστών προμήθειας και, αφετέρου, των ειδικών διατάξεων του ΤΣΧ, βλ. απόφαση αριθ. 406/08/COL της Αρχής.

(17)

Στην απόφαση αριθ. 406/08/COL, η Αρχή εξήγησε ότι αυτή καθεαυτήν η κρατική εγγύηση υπέρ του ΤΣΧ, το οποίο υπήρχε προτού η συμφωνία για τον ΕΟΧ τεθεί σε ισχύ, την 1η Ιανουαρίου 1994, δεν εξεταζόταν βάσει της διαδικασίας για την προμήθεια εγγύησης η οποία αφορά νέα ενίσχυση αλλά στο πλαίσιο ξεχωριστής διαδικασίας για υπάρχουσα ενίσχυση (υπόθεση αριθ. 64865, πλέον υπόθεση αριθ. 70382). Η απόφαση αριθ. 406/08/COL εξέτασε το γεγονός ότι το ΤΣΧ απαλλάσσεται από την καταβολή προμήθειας εγγύησης την οποία είναι υποχρεωμένες να καταβάλλουν άλλες επιχειρήσεις οργανωμένες κατά τον ίδιο τρόπο με το ΤΣΧ. Στο πλαίσιο αυτό, με βάση την προκαταρκτική εξέταση της Αρχής, δεν είχε σημασία για την εκτίμηση του χαρακτηρισμού της ενίσχυσης ως νέας ή υπάρχουσας εάν ο νόμος περί κρατικών ενισχύσεων, πράγματι, άλλαζε την κατάσταση του ΤΣΧ ως προς την καταβολή της προμήθειας εγγύησης. Αποφασιστικής σημασίας θεωρήθηκε το γεγονός ότι ο νέος νόμος αριθ. 121/1997 περί κρατικών εγγυήσεων θέσπισε νέο σύστημα, στο οποίο, για πρώτη φορά, το ΤΣΧ αντιμετωπιζόταν πιο ευνοϊκά από ό,τι προβλεπόταν βάσει του γενικού κανόνα για επιχειρήσεις οι οποίες επωφελούνται από την έμμεση κρατική εγγύηση. Ως εκ τούτου, η προκαταρκτική γνώμη της Αρχής ήταν ότι οποιοδήποτε πλεονέκτημα του ΤΣΧ το οποίο προκύπτει από τη χορηγηθείσα απαλλαγή προς το Τμήμα Στεγαστικών Ομολόγων η οποία θεσπίστηκε με το άρθρο 7 του νόμου αριθ. 121/1997 θα συνιστούσε νέα ενίσχυση. Το ίδιο θα ίσχυε για την απαλλαγή/ελάφρυνση όσον αφορά την καταβολή προμήθειας που σχετίζεται με άλλες πράξεις του ΤΣΧ, πρβλ. τον νόμο αριθ. 70/2000 για τροποποίηση του νόμου αριθ. 121/1997 και τον νόμο συμπληρωματικού προϋπολογισμού για το έτος 2001.

(18)

Στην προκαταρκτική γνώμη της Αρχής, η απαλλαγή του ΤΣΧ από την καταβολή προμήθειας εγγύησης συνεπαγόταν κρατική ενίσχυση υπό την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας για τον ΕΟΧ. Τα ακόλουθα στοιχεία κρατικής ενίσχυσης προσδιορίζονταν στην απόφαση για την έναρξη επίσημης διαδικασίας έρευνας:

(19)

Εξάλλου, η Αρχή αμφέβαλλε σχετικά με το εάν τα προαναφερθέντα στοιχεία κρατικής ενίσχυσης είναι δυνατό να θεωρηθούν συμβατά με τη συμφωνία για τον ΕΟΧ. Η Αρχή εξήγησε ότι, αν και ορισμένη μορφή δανειοδότησης για τη χρηματοδότηση στέγης μπορεί να χαρακτηριστεί ως υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος υπό την έννοια του άρθρου 59 παράγραφος 2 της συμφωνίας για τον ΕΟΧ και ως εκ τούτου πιθανόν να είναι επιλέξιμη για ενίσχυση, η προκαταρκτική άποψη της Αρχής είναι ότι το γενικό καθεστώς δανειοδότησης του ΤΣΧ είναι τόσο ευρύ ώστε δεν συμβιβάζεται με τους όρους που προβλέπονται στο άρθρο 59 παράγραφος 2. Η Αρχή δεν έλαβε καμία πληροφορία που θα της επέτρεπε να συμπεράνει ότι η στεγαστική χρηματοδότηση υπό συμφέροντες όρους δεν ήταν γενικά διαθέσιμη στην αγορά. Στο πλαίσιο του γενικού καθεστώτος δανειοδότησης του ΤΣΧ, τα δάνεια είναι διαθέσιμα σε όλους, ανεξάρτητα από τα εισοδήματα και τα περιουσιακά στοιχεία τους και ανεξάρτητα από περιορισμούς ως προς το κόστος και το μέγεθος της προς χρηματοδότηση κατοικίας. Είναι δυνατό επίσης να χορηγούνται δάνεια οπουδήποτε χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το ενδεχόμενο εύκολης πρόσβασης σε στεγαστική χρηματοδότηση σε τοπικό επίπεδο.

(20)

Τα σχόλια της ισλανδικής κυβέρνησης εστιάζονται στο γεγονός ότι οποιοδήποτε σχετικό στοιχείο ενίσχυσης προκύπτει ευθέως από την έμμεση κρατική εγγύηση υπέρ του ΤΣΧ, η οποία έχει διαπιστωθεί ότι συνιστά υπάρχουσα ενίσχυση. Κατά τις ισλανδικές αρχές, η καταβολή τέλους συνιστά ουσιαστικό μέρος της κρατικής εγγύησης αυτής καθεαυτήν. Ως εκ τούτου, λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν υπάρχουν διακριτές και ουσιαστικές τροποποιήσεις της κρατικής εγγύησης και της καταβολής τέλους, δεν υφίσταται νέα ενίσχυση και το ζήτημα πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο της υπάρχουσας υπόθεσης ενίσχυσης. Επίσης, η ισλανδική κυβέρνηση εξέφρασε τη γνώμη της ότι, στην περίπτωση που γινόταν δεκτό ότι πρόκειται για νέα ενίσχυση, τότε επρόκειτο για συμβατή ενίσχυση, λόγω του κοινωνικού χαρακτήρα του ΤΣΧ και του γεγονότος ότι η χορηγηθείσα ενίσχυση προς το ΤΣΧ πληρούσε τις προϋποθέσεις που ορίστηκαν στην νομολογία της υπόθεσης Altmark (13).

(21)

Όσον αφορά τη θέσπιση υποχρέωσης για καταβολή προμήθειας επί κρατικών εγγυήσεων για ξένες δεσμεύσεις ορισμένων χρηματοπιστωτικών οργανισμών με τον νόμο αριθ. 68/1987, οι ισλανδικές αρχές υποστηρίζουν ότι το ΤΣΧ δεν κατέβαλε ποτέ στην πράξη προμήθεια, δεδομένου ότι δεν είχε ξένες δεσμεύσεις.

(22)

Εξάλλου, κατά τις ισλανδικές αρχές, η ευθύνη για καταβολή προμήθειας επί άλλων εγχώριων δεσμεύσεων πέραν των στεγαστικών ομολόγων, βάσει του νόμου 121/1997, «βασιζόταν σε αμφιλεγόμενη νομική βάση», δεδομένου ότι οι προκάτοχοι του ΤΣΧ ουδέποτε προβλεπόταν να καταβάλλουν προμήθεια εγγύησης. Επίσης, οι ισλανδικές αρχές επισημαίνουν το γεγονός ότι τα χρέη του ΤΣΧ τα οποία σχετίζονται με οποιαδήποτε μη καταβληθείσα προμήθεια εγγύησης διαγράφηκαν αναδρομικά με τον νόμο συμπληρωματικού προϋπολογισμού για το έτος 2001, ως ένδειξη της θέσης του νομοθέτη ότι το ΤΣΧ έπρεπε να είχε απαλλαχθεί από την καταβολή προμήθειας εγγύησης σε όλες τις περιπτώσεις.

(23)

Τέλος, η απαλλαγή του ΤΣΧ από την καταβολή προμήθειας κρατικής εγγύησης οφειλόταν στο γεγονός ότι το ΤΣΧ εισέπραττε περιθώριο επιτοκίου ύψους 0,0375 % ενυπόθηκων τίτλων οι οποίοι εγγυώνται δεσμεύσεις που σχετίζονται με στεγαστικά ομόλογα (14). Οι ισλανδικές αρχές αποκαλούν την περίπτωση αυτή «ειδικό τέλος κρατικής εγγύησης». Περιέρχεται σε ειδικό αποθεματικό κεφάλαιο.

(24)

Το άρθρο 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας για τον ΕΟΧ ορίζει τα ακόλουθα:

«Ενισχύσεις που χορηγούνται υπό οιαδήποτε μορφή από τα κράτη μέλη της ΕΚ, τα κράτη μέλη της ΕΖΕΣ ή με κρατικούς πόρους και που νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό διά της ευνοϊκής μεταχειρίσεως ορισμένων επιχειρήσεων ή ορισμένων κλάδων παραγωγής είναι ασυμβίβαστες με τη λειτουργία της παρούσας συμφωνίας, κατά το μέτρο που επηρεάζουν τις μεταξύ των συμβαλλομένων μερών συναλλαγές, εκτός εάν η παρούσα συμφωνία ορίζει άλλως.».

(25)

Αυτό συνεπάγεται ότι, προκειμένου τα μέτρα να χαρακτηριστούν ως κρατική ενίσχυση υπό την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας για τον ΕΟΧ, πρέπει να συμπεριλαμβάνουν επιχορήγηση από το κράτος ή με κρατικούς πόρους, να αποφέρουν πλεονέκτημα στη λαμβάνουσα επιχείρηση, να είναι επιλεκτικά, να νοθεύουν τον ανταγωνισμό και να μπορούν να επηρεάζουν το εμπόριο μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών.

(26)

Οι κατευθυντήριες γραμμές της Αρχής σχετικά με τις κρατικές εγγυήσεις (15) ορίζουν ότι οι εγγυήσεις που χορηγούνται άμεσα από το κράτος, δηλαδή από κεντρικές, περιφερειακές ή τοπικές αρχές, ενδέχεται να συνιστούν κρατική ενίσχυση. Επιπρόσθετα, πιο ευνοϊκοί χρηματοδοτικοί όροι που επιτυγχάνουν επιχειρήσεις των οποίων η νομική υπόσταση αποκλείει πτώχευση ή άλλες διαδικασίες αφερεγγυότητας ή οι οποίες επωφελούνται από ρητή κρατική εγγύηση ή κάλυψη οποιωνδήποτε απωλειών από το κράτος προβλέπουν ευεργέτημα από ανοιχτού τύπου έκθεση του κράτους στην οποία γίνεται αναφορά ως απεριόριστη κρατική εγγύηση (16). Επιπλέον,

«το όφελος μιας κρατικής εγγύησης είναι ότι ο κίνδυνος που συνδέεται με την εγγύηση βαρύνει το κράτος. Κανονικά, για την ανάληψη αυτού του κινδύνου από το δημόσιο θα έπρεπε να προβλέπεται η καταβολή μιας ενδεδειγμένης προμήθειας εγγύησης. Όταν το κράτος δεν απαιτεί την καταβολή αυτής της προμήθειας, τότε όχι μόνο χορηγείται ένα πλεονέκτημα στην επιχείρηση, αλλά δαπανώνται και κρατικοί πόροι» (17).

(27)

Στην απόφαση αριθ. 247/11/COL, η Αρχή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η έμμεση και απεριόριστη κρατική εγγύηση υπέρ του ΤΣΧ συνιστά κρατική ενίσχυση υπό την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας για τον ΕΟΧ, δεδομένου ότι δαπανώνται κρατικοί πόροι του ισλανδικού κράτους και το ΤΣΧ αποκτά οικονομικό πλεονέκτημα. Η Αρχή αναφέρθηκε στο γεγονός ότι, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Αρχής για τις κρατικές εγγυήσεις, οι επιχειρήσεις των οποίων η νομική υπόσταση αποκλείει τη χρεοκοπία ή άλλες διαδικασίες αφερεγγυότητας ή οι οποίες επωφελούνται από ρητή κρατική εγγύηση ή κάλυψη οποιωνδήποτε απωλειών από το κράτος μπορούν να θεωρηθούν δικαιούχοι ενίσχυσης. Εξάλλου, δεν είναι απαραίτητο το κράτος να πραγματοποιεί οποιεσδήποτε πληρωμές στο πλαίσιο της εν λόγω εγγύησης. Η ενίσχυση χορηγείται συνεχόμενα από τη στιγμή που παρέχεται η εγγύηση, και όχι μόνο όταν η εγγύηση καταπίπτει ή όταν πραγματοποιούνται οι πληρωμές σύμφωνα με τους όρους της εγγύησης (18).

(28)

Λαμβάνοντας υπόψη τον άμεσο σύνδεσμο μεταξύ αφενός της ύπαρξης στοιχείων κρατικής ενίσχυσης σε μέτρο που αποτελείται από κρατική εγγύηση και αφετέρου της αναγκαιότητας καθορισμού (και καταβολής) προμήθειας (αγοράς) για παρόμοια κρατική παρέμβαση, το καθοριστικό ερώτημα είναι εάν η απαλλαγή από την καταβολή τέλους εγγύησης είναι δυνατό να χαρακτηριστεί ξεχωριστό στοιχείο κρατικής ενίσχυσης σε σύγκριση με το πλεονέκτημα που προκύπτει από αυτή καθεαυτήν την εγγύηση. Προμήθεια κατάλληλου ύψους μπορεί να εξουδετερώσει τουλάχιστον μέρος του πλεονεκτήματος που χορηγείται στον δικαιούχο της ενίσχυσης. Εάν ήταν δυνατό να οριστεί προμήθεια αγοράς για την εν λόγω εγγύηση, η οποία να αντιστοιχεί στον κίνδυνο για το κράτος σε συνάρτηση με την εγγύηση, και εάν τέτοια προμήθεια είχε καταβληθεί από το ΤΣΧ, δεν θα πληρούνταν τα κριτήρια του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας για τον ΕΟΧ σχετικά με την ύπαρξη κρατικών πόρων και οικονομικού πλεονεκτήματος για το ΤΣΧ. Ως εκ τούτου, η προμήθεια αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο του υπολογισμού του ποσού της κρατικής ενίσχυσης η οποία χορηγήθηκε υπό τη μορφή εγγύησης. Παρόμοιο συμπέρασμα προκύπτει, επίσης, από τις κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές εγγυήσεις, όπως αναφέρεται παραπάνω.

(29)

Οι ισλανδικές αρχές εξέφρασαν παρόμοια άποψη στις παρατηρήσεις τους επί της απόφασης έναρξης επίσημης διαδικασίας έρευνας (απόφαση αριθ. 406/08/COL). Ακόμη, οι ισλανδικές αρχές τόνισαν ότι ο νόμος περί κρατικών εγγυήσεων προοριζόταν να αποτελεί γενική νομοθεσία σχετικά με τις συνθήκες χορήγησης κρατικών εγγυήσεων. Ο νόμος αυτός καθεαυτόν δεν χορηγούσε εγγυήσεις, αλλά καθόριζε απλώς τις προϋποθέσεις σε σχέση με τις εγγυήσεις (19).

(30)

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η Αρχή θεωρεί ότι, λόγω της ειδικής φύσης των στοιχείων ενίσχυσης τα οποία περιέχονται στο μέτρο κρατικής ενίσχυσης υπό τη μορφή κρατικής εγγύησης, η απαλλαγή του ΤΣΧ από την καταβολή προμήθειας κρατικής εγγύησης δεν συνιστά ξεχωριστό μέτρο κρατικής ενίσχυσης από την έμμεση και απεριόριστη κρατική εγγύηση η οποία παρέχεται από το ισλανδικό κράτος, υπό την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας για τον ΕΟΧ. Η μη καταβολή προμήθειας αποτελεί μέρος του πλεονεκτήματος και των κρατικών πόρων που χρησιμοποιούνται για τη χορηγηθείσα κρατική εγγύηση προς το ΤΣΧ. Δεδομένου ότι η Αρχή εξετάζει τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από την εν λόγω κρατική εγγύηση στη διαδικασία κρατικής ενίσχυσης για υπάρχουσα ενίσχυση [πρβλ. υπόθεση αριθ. 70382 (πρώην 64865), απόφαση αριθ. 247/11/COL], η επίσημη διαδικασία έρευνας σχετικά με την απαλλαγή του ΤΣΧ από την καταβολή προμήθειας κρατικής ενίσχυσης δεν έχει αντικείμενο και μπορεί να περατωθεί,