E2003C0911(01)

Κρατική ενίσχυση

(SAM 030.95010 - Νορβηγία)

(2003/C 216/03)

Κοινοποίηση της Εποπτεύουσας Αρχής της ΕΖΕΣ, δυνάμει του άρθρου 1 παρ. 2 του Πρωτοκόλλου 3 της Συμφωνίας περί Εποπτεύουσας Αρχής και Δικαστηρίου, προς τα λοιπά κράτη της ΕΖΕΣ, προς τα κράτη μέλη της ΕΕ και προς τους τρίτους ενδιαφερόμενους, σχετικά με προτεινόμενες ενισχύσεις με τη μορφή διαφοροποιούμενων σε περιφερειακό επίπεδο εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και άμεσων ενισχύσεων μεταφορικών εξόδων (Κρατική ενίσχυση SAM 030.95010).

Με την απόφαση αριθ. 141/03/COL της 16ης Ιουλίου 2003, η Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ εκίνησε διαδικασία δυνάμει του άρθρου 1 παράγραφος 2 του Πρωτοκόλλου 3 της Συμφωνίας περί Εποπτεύουσας Αρχής και Δικαστηρίου. Η Κυβέρνηση της Νορβηγίας ενημερώθηκε σχετικά μέσω αντιγράφου της ως άνω απόφασης.

I. ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

1. Η κοινοποίηση

Με επιστολή της Αποστολής της Νορβηγίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, της 26ης Μαρτίου 2003 (έγγραφο 03-1846 A), η οποία συνόδευε επιστολή του Υπουργείου Εμπορίου και Βιομηχανίας, της 25ης Μαρτίου 2003, επιστολή του Υπουργείου Οικονομικών, της 25ης Μαρτίου 2003, και επιστολή του Υπουργείου Αυτοδιοίκησης και Περιφερειακής Ανάπτυξης, της 26ης Μαρτίου 2003, όλες ληφθείσες και πρωτοκολληθείσες από την Εποπτεύουσα Αρχή στις 26 Μαρτίου 2003, οι Νορβηγικές Αρχές κοινοποίησαν μια μεταβατική περίοδο για τις διαφοροποιούμενες σε περιφερειακό επίπεδο εισφορές κοινωνικής ασφάλισης σε ορισμένες γεωγραφικές περιοχές (ζώνες 3 και 4), καθώς και ένα νέο εθνικό καθεστώς άμεσων ενισχύσεων μεταφορικών εξόδων. Ακόμη, οι Νορβηγικές Αρχές γνωστοποίησαν στην Εποπτεύουσα Αρχή ότι επρόκειτο να κοινοποιήσουν αργότερα, με χωριστή επιστολή, τη συνέχιση του παρόντος καθεστώτος στη ζώνη 5 (Nord-Troms και Finnmark). Επιπλέον δε, οι Νορβηγικές Αρχές γνωστοποίησαν στην Εποπτεύουσα Αρχή ότι είχαν έλθει σε επαφή με τα λοιπά κράτη της ΕΖΕΣ με σκοπό τη σύναψη κοινής συμφωνίας, δυνάμει του άρθρου 1 παράγραφος 2 εδάφιο 3 του Πρωτοκόλλου 3 της Συμφωνίας περί Εποπτεύουσας Αρχής και Δικαστηρίου, έτσι ώστε να διατηρήσουν το ισχύον καθεστώς στην εν λόγω ζώνη.

Με επιστολή της Αποστολής της Νορβηγίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, της 15ης Απριλίου 2003 (έγγραφο 03-2467 A), η οποία συνόδευε επιστολή του Υπουργείου Εμπορίου και Βιομηχανίας, της 10ης Απριλίου 2003, και επιστολή του Υπουργείου Οικονομικών, της 10ης Απριλίου 2003, όλες ληφθείσες και πρωτοκολληθείσες από την Εποπτεύουσα Αρχή στις 16 Απριλίου 2003, οι Νορβηγικές Αρχές γνωστοποίησαν στην Εποπτεύουσα Αρχή τη συνέχιση του καθεστώτος για τις διαφοροποιούμενες σε περιφερειακό επίπεδο εισφορές κοινωνικής ασφάλισης στη ζώνη 5 (Nord-Troms και Finnmark) χωρίς συγκεκριμένους χρονικούς περιορισμούς.

Με επιστολή της 16ης Μαΐου 2003 (έγγραφο 03-2951 D), η Εποπτεύουσα Αρχή αναγνώρισε τη λήψη των ως άνω επιστολών και ζήτησε επιπλέον πληροφορίες. Η Διεύθυνση Ανταγωνισμού και Κρατικών Ενισχύσεων εξέφρασε και αμφιβολίες ως προς τη συμβατότητα των κοινοποιηθέντων μέτρων.

Με επιστολή της Αποστολής της Νορβηγίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, της 10ης Ιουνίου 2003 (έγγραφο 03-3707 A), η οποία συνόδευε επιστολή του Υπουργείου Οικονομικών, της 5ης Ιουνίου 2003, και οι δύο ληφθείσες και πρωτοκολληθείσες από την Εποπτεύουσα Αρχή στις 11 Ιουνίου 2003, οι Νορβηγικές Αρχές υπέβαλαν πρόσθετες πληροφορίες και παρατηρήσεις.

Με επιστολή της Αποστολής της Νορβηγίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, της 19ης Ιουνίου 2003 (έγγραφο 03-3976 A), η οποία συνόδευε επιστολή του Υπουργείου Εμπορίου και Βιομηχανίας, της 10ης Ιουνίου 2003, και οι δύο ληφθείσες και πρωτοκολληθείσες από την Εποπτεύουσα Αρχή στις 20 Ιουνίου 2003, οι Νορβηγικές Αρχές υπέβαλαν μια έρευνα σχετικά με τα πρόσθετα έξοδα μεταφορών στην προτεινόμενη για ενισχύσεις περιοχή(1).

Με επιστολή του Πρεσβευτή της Νορβηγίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, της 4ης Ιουλίου 2003 (έγγραφο 03-4403 A), οι Νορβηγικές Αρχές απέσυραν την κοινοποίηση της συνέχισης του καθεστώτος των διαφοροποιούμενων σε περιφερειακό επίπεδο εισφορών κοινωνικής ασφάλισης στη ζώνη 5, λόγω της απόφασης της Διαρκούς Επιτροπής των κρατών της ΕΖΕΣ, της 1ης Ιουλίου 2003 (έγγραφο 2/2003/SC). Η Διαρκής Επιτροπή αποφάσισε ότι το σημερινό καθεστώς στη ζώνη 5 είναι συμβατό με τη λειτουργία της Συμφωνίας ΕΟΧ, λόγω των εξαιρετικών συνθηκών που επικρατούν στη ζώνη αυτή.

2. Ιστορικό

Στις 22 Σεπτεμβρίου 1999, η Εποπτεύουσα Αρχή ενέκρινε πρόταση των Νορβηγικών Αρχών για τη θέσπιση νέων κανονισμών στο πλαίσιο του καθεστώτος των διαφοροποιούμενων σε περιφερειακό επίπεδο εισφορών κοινωνικής ασφάλισης(2). Η έγκριση αυτή ήταν περιορισμένη χρονικά, μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2003.

Στις 21 Δεκεμβρίου 2000, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε αρνητική απόφαση σχετικά με το καθεστώς μειωμένων εισφορών κοινωνικής ασφάλισης που είχε κοινοποιηθεί από τη Σουηδία(3). Στην απόφαση αυτή αναφερόταν: "Το ποσό της ενίσχυσης που χορηγείται σε μία επιλέξιμη επιχείρηση βάσει του καθεστώτος ενισχύσεων δεν εξαρτάται από το πρόσθετο κόστος μεταφοράς στο οποίο υποβάλλεται η συγκεκριμένη επιχείρηση. Το μέγεθος της χορηγούμενης ενίσχυσης εξαρτάται από το εργασιακό κόστος της επιχείρησης, το οποίο με τη σειρά του εξαρτάται από τον αριθμό των απασχολουμένων και το μέσο όρο των αμοιβών τους. Για το λόγο αυτό είναι δύσκολο να υποστηριχθεί ότι η ενίσχυση έχει καθοριστεί κατά τρόπο αντικειμενικό εκ των προτέρων με βάση τον κανόνα ενίσχυση ανά χιλιόμετρο ή με βάση τον κανόνα ενίσχυση ανά χιλιόμετρο και ανάλογα με το βάρος. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να αποκλεισθεί ότι γίνεται υπερκάλυψη του πρόσθετου κόστους μεταφοράς σε ορισμένες περιπτώσεις."

Και στην απόφαση της 21ης Δεκεμβρίου 2000 επισημαίνεται ότι η Νορβηγία, με επιστολή της 27ης Ιουλίου 2000, υπέβαλε παρατηρήσεις επί της απόφασης για κίνηση επίσημης διαδικασίας έρευνας, καθώς και ότι οι Νορβηγικές Αρχές επιβεβαίωσαν ότι η Νορβηγία εφαρμόζει ένα καθεστώς παρόμοιο με εκείνο της Σουηδίας.

Η Σουηδία ενημερώθηκε για την απόφαση κίνησης επίσημης διαδικασίας έρευνας με επιστολή της 4ης Απριλίου 2000. Η απόφαση αυτή δημοσιεύθηκε την 1η Ιουλίου 2000(4). Η αρνητική τελική απόφαση δημοσιεύθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 2001 (βλέπε υποσημείωση 3).

Υπό το φως της απόφασης για τη Σουηδία, το νορβηγικό καθεστώς συζητήθηκε στη συνέχεια σε διάφορες συσκέψεις των Νορβηγικών Αρχών με την Εποπτεύουσα Αρχή, καθώς και της Εποπτεύουσας Αρχής με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Με επιστολή που απέστειλε η Εποπτεύουσα Αρχή στις 29 Νοεμβρίου 2001 (έγγραφο 01-9557 D), οι Νορβηγικές Αρχές ενημερώθηκαν, μεταξύ άλλων, και για το ότι η Εποπτεύουσα Αρχή θα προέβαινε σε αξιολόγηση του νορβηγικού καθεστώτος, με σκοπό τη διατύπωση πρότασης για τη λήψη κατάλληλων μέτρων, έτσι ώστε να αποκατασταθούν ίδιοι όροι ανταγωνισμού σε όλο το έδαφος που καλύπτεται από τη Συμφωνία ΕΟΧ.

Η Εποπτεύουσα Αρχή ξεκίνησε την επίσημη εξέταση του νορβηγικού καθεστώτος με επιστολή που απέστειλε στις Νορβηγικές Αρχές στις 4 Ιουνίου 2002 (έγγραφο 02-4189 D). Στην επιστολή αυτή, η Εποπτεύουσα Αρχή επεξηγούσε την προκαταρκτική της άποψη ότι το νορβηγικό καθεστώς των διαφοροποιούμενων σε περιφερειακό επίπεδο κοινωνικών εισφορών πιθανόν να μην ήταν πλέον συμβατό με τη Συμφωνία ΕΟΧ.

Στην απόφαση που εξέδωσε η Εποπτεύουσα Αρχή στις 25 Σεπτεμβρίου 2002(5), όπου προτείνει κατάλληλα μέτρα, διατυπωνόταν το συμπέρασμα ότι το παρόν καθεστώς των διαφοροποιούμενων σε περιφερειακό επίπεδο κοινωνικών εισφορών δεν μπορεί να τύχει της παρέκκλισης που προβλέπεται στο άρθρο 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της Συμφωνίας ΕΟΧ. Το ύψος των ενισχύσεων που χορηγούνται στο πλαίσιο του παρόντος καθεστώτος δεν έχει σχέση με τα πρόσθετα μεταφορικά έξοδα που πράγματι επιβαρύνουν μια επιχείρηση, ενώ δεν υπολογίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του παραρτήματος ΧΙ των κατευθυντήριων γραμμών περί κρατικών ενισχύσεων. Στο διατακτικό της ως άνω απόφασης αναφέρεται, μεταξύ άλλων:

"1. Η Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ προτείνει στη Νορβηγία, βάσει του άρθρου 1 παράγραφος 1 του Πρωτοκόλλου 3 της Συμφωνίας περί Εποπτεύουσας Αρχής και Δικαστηρίου, τα ακόλουθα κατάλληλα μέτρα σε σχέση με τις κρατικές ενισχύσεις στο πλαίσιο του συστήματος των διαφοροποιούμενων σε περιφερειακό επίπεδο εισφορών κοινωνικής ασφάλισης ('Geografisk differensiert arbeidsgiveravgift'):

α) Οι Νορβηγικές Αρχές λαμβάνουν τα αναγκαία νομοθετικά, διοικητικά και λοιπά μέτρα για να καταργήσουν κάθε κρατική ενίσχυση, κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1, απορρέουσα από το σύστημα περιφερειακής διαφοροποίησης των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, ή για να καταστήσουν την ενίσχυση αυτή συμβατή με το άρθρο 61 της συμφωνίας ΕΖΕΣ.

β) Οι Νορβηγικές Αρχές καταργούν την ενίσχυση ή την καθιστούν συμβατή με ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2004, εκτός εάν η Αρχή συμφωνεί για μεταγενέστερη ημερομηνία εφόσον κρίνει ότι αυτό είναι αντικειμενικά αναγκαίο και δικαιολογημένο για να επιτραπεί η ομαλή μετάβαση των ενδιαφερομένων επιχειρήσεων στη νέα κατάσταση.

γ) Οι Νορβηγικές Αρχές ανακοινώνουν στην Αρχή τα μέτρα που έλαβαν για την προσαρμογή του καθεστώτος ενισχύσεων το ταχύτερο δυνατό και όχι αργότερα από τις 25 Μαρτίου 2003.

2. Ζητείται από τις Νορβηγικές Αρχές να γνωστοποιήσουν στην Εποπτεύουσα Αρχή, εγγράφως και εντός ενός μήνα από την παραλαβή της παρούσας πρότασης, ότι αποδέχονται, σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 1 του Πρωτοκόλλου 3 της Συμφωνίας περί Εποπτεύουσας Αρχής και Δικαστηρίου, καθ' ολοκληρίαν τα ως άνω προτεινόμενα κατάλληλα μέτρα."

Με επιστολή αποσταλείσα στις 29 Οκτωβρίου 2002 από την Αποστολή της Νορβηγίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία ελήφθη και επρωτοκολλήθη από την Εποπτεύουσα Αρχή στις 31 Οκτωβρίου 2002 (έγγραφο 02-7855 A), οι Νορβηγικές Αρχές απεδέχθησαν τα προταθέντα κατάλληλα μέτρα.

3. Περιγραφή των προταθέντων μέτρων

3.1. Κοινοποίηση μεταβατικής περιόδου για τις ζώνες 3 και 4

Για τις ανάγκες του συστήματος των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, η Νορβηγία υποδιαιρείται σε πέντε γεωγραφικές ζώνες. Ο υψηλότερος συντελεστής εισφορών ανέρχεται σε 14,1 %, στη ζώνη 1, η οποία περιλαμβάνει περίπου το 75 % του πληθυσμού. Στη ζώνη 5 (Nord-Troms και Finnmark), η οποία αποτελεί το βορειότερο τμήμα της χώρας, ο συντελεστής είναι μηδενικός. Στο παράρτημα 1 της απόφασης της 25ης Σεπτεμβρίου 2002 (έγγραφο 172/02/COL) περιλαμβάνεται μια επισκόπηση των γεωγραφικών ζωνών και των αντίστοιχων συντελεστών.

Με επιστολή αποσταλείσα από το Υπουργείο Οικονομικών στις 25 Μαρτίου 2003, οι Νορβηγικές Αρχές κοινοποίησαν μια μεταβατική ρύθμιση για τις ζώνες 3 και 4, μαζί με τον ακόλουθο πίνακα, ο οποίος εμφαίνει την κλιμάκωση των συντελεστών των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης:

Πίνακας 1((Η κοινοποίηση για τη ζώνη 5, όπου ο σημερινός συντελεστής είναι μηδενικός, περιγράφεται στο σημείο 3.3 κατωτέρω.))

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

Οι αυξημένοι συντελεστές για τις ζώνες 2-4 από το 2004 και εξής θα ισχύουν μόνο για τις ενισχύσεις που θα υπερβαίνουν το κατ' ελάχιστον ποσό.

Η πρόταση περιλαμβάνει μεταβατική περίοδο 3 ετών για τις ζώνες 3 και 4, μέχρις ότου ο συντελεστής διαμορφωθεί στο 14,1 %, το 2007.

Τα επιχειρήματα που προεβλήθησαν υπέρ αυτής της μεταβατικής ρύθμισης είναι, πρώτον, ότι, υπό το φως των χρονολογικών εξελίξεων της υπόθεσης, οι Νορβηγικές Αρχές είναι της γνώμης ότι μέχρι το φθινόπωρο του 2002 δεν είχαν λάβει "σαφείς ενδείξεις" ότι το εν λόγω σύστημα θα έπρεπε να καταργηθεί. Οι Νορβηγικές Αρχές δηλώνουν ότι δεν έκριναν επαγγελματικά ή πολιτικά ενδεδειγμένο να ζητήσουν από τις επιχειρήσεις να προσαρμοσθούν σε μια κατάσταση χωρίς διαφοροποιήσεις (πέρα από το κατ' ελάχιστον ποσό), πριν εξετάσουν το πλαίσιο του νέου συστήματος. Από την άποψη αυτή, οι Νορβηγικές Αρχές παραπέμπουν σε ανεπίσημες συζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν υπό το πρίσμα της απόφασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το σουηδικό σύστημα μειωμένων εισφορών κοινωνικής ασφάλισης.

Δεύτερον, υποστηρίζεται ότι οι οικονομικές επιπτώσεις της κατάργησης του συστήματος από το 2004 και εξής θα δημιουργήσουν σημαντικές και σοβαρότατες δυσχέρειες, όχι μόνο για τις επιμέρους επιχειρήσεις αλλά για το σύνολο των επιχειρήσεων (που υπερβαίνουν το κατ' ελάχιστον ποσό), οπότε και για την απασχόληση σε ολόκληρη την περιοχή. Υπολογίζεται ότι, εάν το σύστημα παραταθεί μετά το 2004, η συνολική ακαθάριστη ελάφρυνση για τον ιδιωτικό τομέα θα ανέλθει στις ζώνες 2, 3 και 4 σε 4270 εκατομμύρια ΝΟΚ (περίπου 520 εκατ. ευρώ).

Μια έκθεση ανεξάρτητης επιτροπής, της "Effektutvalget", περιλαμβάνει διάφορους υπολογισμούς των πιθανών μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της κατάργησης της γεωγραφικής διαφοροποίησης των εισφορών. Με την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν έμμεσες επιπτώσεις στις αμοιβές και στις τιμές των προϊόντων, οι ως άνω υπολογισμοί αναφέρουν μείωση της απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα κατά 15400 θέσεις στη ζώνη 4, και κατά 2900 θέσεις στη ζώνη 3, ως άμεση συνέπεια της αύξησης του συνολικού εργατικού κόστους. Τούτο μεταφράζεται σε επιμέρους μείωση της απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα των ζωνών αυτών κατά 15,5 % (13,8 % στη ζώνη 3 και 15,8 % στη ζώνη 4). Η αντίστοιχη μείωση της συνολικής απασχόλησης στις εν λόγω ζώνες υπολογίζεται σε 7,5 % στη ζώνη 3 και σε 8,5 % στη ζώνη 4.

Οι Νορβηγικές Αρχές παρουσιάζουν και υπολογισμούς των επιπτώσεων ενός συστήματος κατ' ελάχιστον ποσού. Ως προς αυτό, υπολόγισαν τον συνολικό αριθμό των απασχολουμένων του ιδιωτικού τομέα για τους οποίους δεν θα ίσχυε σύστημα κατ' ελάχιστον ποσού. (Μειωμένες εισφορές κοινωνικής ασφάλισης θα μπορούσαν να εφαρμοσθούν για τις αμοιβές περιορισμένου αριθμού απασχολουμένων σε κάθε επιχείρηση, έτσι ώστε οι ελαφρύνσεις να μην υπερβαίνουν το κατ' ελάχιστον όριο των 100000 ευρώ για τριετή περίοδο). Συνάγουν δε το συμπέρασμα ότι το ποσοστό των κανονικών εργατοετών υπέρ το κατ' ελάχιστον όριο στις ζώνες 3 και 4 ανέρχεται σε 43 % και 55 % αντίστοιχα, καθώς και ότι η μείωση της απασχόλησης (λόγω της καθιέρωσης συστήματος κατ' ελάχιστον ορίου) θα ανερχόταν σε 3,2 % στη ζώνη 3 και σε 4,7 % στη ζώνη 4.

Στην κοινοποίησή τους οι Νορβηγικές Αρχές επισημαίνουν ότι μακροπρόθεσμα οι αυξημένες εισφορές θα μετακυληθούν, σε διαφορετικό βαθμό, στους μισθωτούς και στους καταναλωτές. Τονίζεται δε ότι μια τέτοια διαδικασία είναι μακροχρόνια, οπότε είναι αναγκαίο να προβλέπεται μια μάλλον μακρά μεταβατική περίοδος, καθώς η ενδιάμεση επίπτωση της αύξησης των εισφορών θα οδηγούσε σε αντίστοιχη αύξηση του εργατικού κόστους για τους εργοδότες.

Οι Νορβηγικές Αρχές αναφέρονται και στη χαμηλή κερδοφορία των επιχειρήσεων στις ζώνες 3 και 4. Αναφέρεται ότι μια (πλήρης) αύξηση των εισφορών, με συνεκτίμηση και της πιθανότητας πρόβλεψης κατ' ελάχιστον ορίου, θα αντιστοιχούσε για το έτος 2001 περίπου στο 24 % των συνολικών λειτουργικών κερδών των επιχειρήσεων στη ζώνη 3, και στο σχεδόν 40 % στη ζώνη 4.

Ακόμη, οι Νορβηγικές Αρχές παρουσιάζουν υπολογισμούς των επιπτώσεων της καθιέρωσης ενός συστήματος άμεσων ενισχύσεων για τα μεταφορικά έξοδα. Επειδή δε οι ενισχύσεις αυτές θα χορηγούνται μόνο για τα πρόσθετα έξοδα μεταφοράς αγαθών, υποστηρίζεται ότι ένα τέτοιο σύστημα θα περιορίζεται μόνο σε ένα μικρό ποσοστό των θιγόμενων επιχειρήσεων. Το συμπέρασμα είναι ότι, επειδή ο συνολικός προϋπολογισμός για το νέο σύστημα ανέρχεται σε 150 εκατ. ΝΟΚ μετά τη μεταβατική περίοδο, το νέο σύστημα θα αντισταθμίζει μόνο το 10 % των ζημιών των επιχειρήσεων.

Με επιστολή της 16ης Μαΐου 2003, η Εποπτεύουσα Αρχή επεσήμαινε ότι η κοινοποιηθείσα μεταβατική περίοδος είναι τρία έτη και για τις δύο ζώνες, 3 και 4, οπότε η σχετική αύξηση κατ' έτος είναι υψηλότερη στη ζώνη 4 απ' ό,τι στη ζώνη 3. Ως εκ τούτου, η Εποπτεύουσα Αρχή ανέφερε ότι θα δεχόταν ευχαρίστως επιχειρήματα ως προς το γιατί οι επιχειρήσεις της ζώνης 3 χρειάζονται την ίδια μεταβατική περίοδο με εκείνες της ζώνης 4, αν και αντιμετωπίζουν μικρότερη αύξηση των εισφορών. Ακόμη, η ως άνω αρχή επισήμαινε ότι θα ελάμβανε ευχαρίστως και παρατηρήσεις ή υπολογισμούς που να παρέχουν τις επιπτώσεις μεταβατικών περιόδων ενός και δύο ετών, αντίστοιχα, για καθεμιά από τις ζώνες αυτές, καθώς και σύγκριση με την κοινοποιηθείσα τριετή περίοδο.

Με επιστολή της 5ης Ιουνίου 2003, το Υπουργείο Οικονομικών υποβάλλει πρόσθετες παρατηρήσεις. Το εν λόγω υπουργείο αναφέρει ότι χωρίς μεταβατική περίοδο η αύξηση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης αντιστοιχεί σε άμεση αύξηση του εργατικού κόστους των επιχειρήσεων κατά 8,6 % και 7,2 % στις ζώνες 3 και 4, αντίστοιχα (από τη στιγμή που καλύπτεται το κατ' ελάχιστον όριο). Με την παραδοχή των γενικών αυξήσεων των αμοιβών που προβλέπονται από τις αρχές, η μη ύπαρξη μεταβατικής περιόδου θα οδηγούσε σε αύξηση του εργατικού κόστους για τις επιχειρήσεις των ζωνών 3 και 4 κατά το 2004 σχεδόν τριπλάσια από τη συνήθως αναμενόμενη (χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η επίπτωση του κατ' ελάχιστον ορίου). Σύμφωνα με το ως άνω υπουργείο, μεταβατική περίοδος τριών ετών θα επέτρεπε μεγαλύτερο βαθμό προσαρμογής πριν από την εφαρμογή του πλήρους συντελεστή, θα μετέθετε χρονικά την αύξηση των εξόδων των επιχειρήσεων και θα μείωνε τον αριθμό των επιχειρήσεων που θα κλείσουν και των θέσεων απασχόλησης που θα χαθούν λόγω της αύξησης των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Ως προς το γιατί οι επιχειρήσεις της ζώνης 3 χρειάζονται την ίδια μεταβατική περίοδο με τις επιχειρήσεις της ζώνης 4, το υπουργείο αναφέρει ότι η τριετής περίοδος είναι πολύ βραχεία και για τις δύο ζώνες, ότι οι σχετικές διαφορές στην αύξηση των συντελεστών μεταξύ των δύο ζωνών είναι πολύ μικρές, και ότι η διαφοροποίηση κατά τη μεταβατική περίοδο θα ήταν ατυχής.

3.2. Κοινοποίηση του νέου καθεστώτος άμεσων ενισχύσεων μεταφορικών εξόδων

Με επιστολή της 25ης Μαρτίου 2003 εκ μέρους του Υπουργείου Οικονομικών, και επιστολή της 25ης Μαρτίου 2003 εκ μέρους του Υπουργείου Αυτοδιοίκησης και Περιφερειακής Ανάπτυξης, οι Νορβηγικές Αρχές κοινοποίησαν στην Εποπτεύουσα Αρχή ένα νέο καθεστώς άμεσων ενισχύσεων μεταφορικών εξόδων.

Οι ακόλουθες κομητείες/δήμοι/κοινότητες προτείνονται ως επιλέξιμες για κρατικές ενισχύσεις μεταφορικών εξόδων:

- Troms: Harstad, Tromsø, Kvæfjord, Skånland, Bjarkøy, Ibestad, Gratangen, Lavangen, Bardu, Salangen, Målselv, Sørreisa, Dyrøy, Tranøy, Torsken, Berg, Lenvik και Balsfjord,

- Nordland: όλοι οι δήμοι και κοινότητες,

- Nord-Trøndelag: Leka, Nærøy, Vikna, Flatanger, Fosnes, Overhalla, Høylandet, Grong, Namsos, Namsskogan, Røyrvik, Lierne, Snåsa, Inderøy, Namdalseid, Verran, Mosvik, Verdal, Leksvik, Meråker και Steinkjer,

- Sør-Trøndelag: Hemne, Snillfjord, Hitra, Frøya, Ørland, Agdenes, Rissa, Bjugn, Åfjord, Roan, Osen, Oppdal, Rennebu, Meldal, Røros, Holtålen, Midtre Gauldal, Selbu και Tydal,

- Møre og Romsdal: Kristiansund, Vanylven, Sande, Herøy, Ulstein, Hareid, Norddal, Stranda, Stordal, Rauma, Nesset, Midsund, Sandøy, Aukra, Eide, Averøy, Frei, Gjemnes, Tingvoll, Sunndal, Surnadal, Rindal, Aure, Halsa, Tustna και Smøla,

- Sogn og Fjordane: Gulen, Solund, Hyllestad, Høyanger, Vik, Balestrand, Leikanger, Sogndal, Aurland, Lærdal, Årdal, Luster, Askvoll, Fjaler, Gaular, Jølster, Bremanger, Vågsøy, Selje, Eid, Hornindal, Gloppen και Stryn.

Οι Νορβηγικές Αρχές αναφέρουν ότι ο προσδιορισμός των περιοχών για τις περιφερειακές ενισχύσεις μεταφορικών εξόδων βασίζεται στο παράρτημα ΧΙ των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις, οι οποίες θεσπίζουν κριτήρια για τη χορήγηση ενισχύσεων με σκοπό την αντιστάθμιση των πρόσθετων μεταφορικών εξόδων σε περιοχές με χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα, δηλαδή σε περιοχές με λιγότερους από 12,5 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Η κοινοποίηση αφορά και τμήματα των περιοχών Sør-Trøndelag και Møre og Romsdal. Αν και τα τμήματα αυτά έχουν χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα, οι δύο αυτές κομητείες καθεαυτές δεν έχουν χαμηλή πυκνότητα. Ωστόσο, οι Νορβηγικές Αρχές υποστηρίζουν ότι τα τμήματα αυτά έχουν συμπεριληφθεί δικαιολογημένα, σύμφωνα με το παράρτημα ΧΙ των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις, καθώς η πληθυσμιακή κάλυψη των νέων προτεινόμενων περιοχών ανέρχεται στο 16,1 % του συνολικού πληθυσμού της Νορβηγίας, σε σύγκριση με τη σημερινή πληθυσμιακή κάλυψη του 23,55 % από το ισχύον καθεστώς έμμεσων ενισχύσεων μεταφορικών εξόδων (καθεστώς των διαφοροποιούμενων σε περιφερειακό επίπεδο εισφορών κοινωνικής ασφάλισης).

Σύμφωνα με την κοινοποίηση, ενισχύσεις μπορούν να χορηγούνται μόνο για τα πρόσθετα έξοδα μεταφοράς αγαθών εντός της εθνικής επικράτειας, τα οποία υπολογίζονται με βάση το κόστος του αμεσότερου και οικονομικότερου μεταφορικού μέσου μεταξύ του τόπου παραγωγής και επεξεργασίας, αφενός, και του πλησιέστερου τόπου διάθεσης στο εμπόριο, αφετέρου.

Η μεγαλύτερη προτεραιότητα ως προς το ύψος των ενισχύσεων δίδεται στις περιοχές Troms, Nordland και Nord-Trøndelag (ζώνη 1), ενώ για τις περιοχές Sør-Trøndelag, Møre og Romsdal και Sogn og Fjordane (ζώνη 2) προβλέπεται χαμηλότερο ύψος ενισχύσεων. Το ύψος των ενισχύσεων διαφοροποιείται ανάλογα με τη διανυόμενη απόσταση (τουλάχιστον 350 km) και τη γεωγραφική ζώνη. Στον πίνακα που ακολουθεί εμφαίνεται η διαφοροποίηση του ύψους των ενισχύσεων.

Πίνακας 2: Ύψος ενισχύσεων

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

Οι Νορβηγικές Αρχές αναφέρουν ότι θα φροντίσουν ώστε οι επιχειρήσεις να μην εισπράττουν ποσά πέραν της προβλεπόμενης αντιστάθμισης. Εάν οι επιχειρήσεις τυγχάνουν μείωσης των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης κατά την ίδια περίοδο, τα οφέλη της μείωσης αυτής θα αφαιρούνται από την ενίσχυση των μεταφορικών εξόδων που προκύπτει από τον πίνακα 2. Ακόμη, οι επιχειρήσεις δεν θα λαμβάνουν, από το νέο καθεστώς ενισχύσεων μεταφορικών εξόδων και μειωμένων εισφορών κοινωνικών ασφαλίσεων, ποσά που να υπερβαίνουν συνολικά το ισοδύναμο που θα εισέπρατταν μέσω της ισχύουσας διαφοροποίησης των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης.

Με επιστολή της 16ης Μαΐου 2003, η Εποπτεύουσα Αρχή ζήτησε πρόσθετες πληροφορίες, επισημαίνοντας ότι τέσσερις από τους δήμους/κοινότητες που προτείνεται να καλυφθούν από το νέο καθεστώς άμεσων ενισχύσεων βρίσκονται εκτός του χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων (Herøy, Ulstein, Hareid and Aukra). Ακόμη, η Εποπτεύουσα Αρχή εξέφραζε αμφιβολίες ως προς την εκ μέρους των Νορβηγικών Αρχών ερμηνεία των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις. Εάν στην επιλέξιμη για ενισχύσεις μεταφορικών εξόδων περιοχή πρόκειται να συμπεριληφθούν χαμηλής πληθυσμιακής πυκνότητας τμήματα των κομητειών Sør-Trøndelag και Møre og Romsdal, τα τμήματα αυτά πρέπει, κατά την άποψη της Εποπτεύουσας Αρχής, να αντικαταστήσουν τμήματα/δήμους ή κοινότητες από τις υπόλοιπες οχτώ κομητείες χαμηλής πληθυσμιακής πυκνότητας (Troms, Nordland, Nord-Trøndelag, Sogn og Fjordane, Aust-Agder, Telemark Hedmark και Oppland). Η Εποπτεύουσα Αρχή ζήτησε και ένα αντίγραφο της έκθεσης που τεκμηριώνει τα πρόσθετα μεταφορικά έξοδα.

Με επιστολή της 5ης Ιουνίου 2003, το Υπουργείο Οικονομικών έδωσε πρόσθετες πληροφορίες. Το υπουργείο αυτό υποστηρίζει ότι ο χάρτης των περιφερειακών ενισχύσεων κοινοποιείται για τις επενδυτικές ενισχύσεις, και όχι για τα μειονεκτήματα που οφείλονται στα πρόσθετα μεταφορικά έξοδα, τη στιγμή που οι επιχειρήσεις στους εν λόγω τέσσερις δήμους/κοινότητες αντιμετωπίζουν μόνιμα μειονεκτήματα, καθώς είναι νησιά χωρίς οδική σύνδεση με την ηπειρωτική χώρα. Οι Νορβηγικές Αρχές είναι της γνώμης ότι το παράρτημα ΧΙ των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις επιτρέπει μια σχετική ευελιξία κατά την επιλογή των περιοχών που προτείνονται για ενισχύσεις μεταφορικών εξόδων. Υπό το φως των ως άνω επιχειρημάτων, οι αρχές αυτές διατηρούν την κοινοποίηση του χάρτη των ενισχύσεων μεταφορικών εξόδων όπως αυτός προτείνεται στην επιστολή της 25ης Μαρτίου 2003, μαζί δηλαδή με τους τέσσερις δήμους/κοινότητες Herøy, Hareid, Ulstein και Aukra.

Όσον αφορά τις περιοχές που είναι επιλέξιμες για περιφερειακές ενισχύσεις μεταφορικών εξόδων, οι Νορβηγικές Αρχές επισημαίνουν ότι, κατά τη γνώμη τους, οι όροι αντικατάστασης των περιοχών/δήμων ή κοινοτήτων είναι σύμφωνοι με τις διατάξεις του παραρτήματος ΧΙ. Ακόμη, υποστηρίζουν ότι ο συνολικός πληθυσμός των δήμων/κοινοτήτων που περιέχονται στον χάρτη των περιφερειακών ενισχύσεων μεταφορικών εξόδων στις κομητείες χαμηλής πληθυσμιακής πυκνότητας Hedmark, Oppland, Telemark και Aust-Agder ανέρχεται σε 209593 κατοίκους. Οι περιοχές αυτές δεν περιλαμβάνονται στην κοινοποίηση, ενώ ο πληθυσμός των δήμων/κοινοτήτων στις κομητείες Sør-Trøndelag και Møre og Romsdal, οι οποίοι περιλαμβάνονται στο προτεινόμενο καθεστώς ενισχύσεων, ανέρχεται σε 179792 κατοίκους.

Με επιστολή της 10ης Ιουνίου 2003, το Υπουργείο Εμπορίου και Βιομηχανίας απέστειλε τα αποτελέσματα μιας έρευνας του Ινστιτούτου Οικονομικών των Μεταφορών (TØI)(6) σχετικά με τα πρόσθετα έξοδα στις περιοχές που προτείνονται για ενισχύσεις. Η έρευνα αυτή βασίζεται σε συνεντεύξεις με 33 επιχειρήσεις, οι οποίες εντάσσονται σε 6 δείγματα (γεωγραφικές περιοχές). Το ως άνω ινστιτούτο TØI συμπεραίνει ότι το δείγμα 1 (με τις τρεις βορειότερες κομητείες) και το δείγμα 2 (με τις κομητείες στη Δυτική Νορβηγία) παρουσιάζουν κατά μέσον όρο μεταφορικά έξοδα ανά ανθρωπο-έτος - συνολικά και για αποστάσεις άνω των 350 χιλιομέτρων - τα οποία είναι σημαντικά υψηλότερα τα συγκρίσιμων εξόδων στην περιοχή αναφοράς (Όσλο και περίχωρα).

Κατά τη σύσκεψη της 26ης Ιουνίου 2003, οι εκπρόσωποι της Εποπτεύουσας Αρχής εξέφρασαν την άποψη ότι η ως άνω έρευνα του TØI δεν αποδεικνύει επαρκώς τα πρόσθετα μεταφορικά έξοδα στις γεωγραφικές περιοχές της Νότιας Νορβηγίας που προτείνονται ως επιλέξιμες για άμεσες ενισχύσεις μεταφορικών εξόδων.

II. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

1. Απαιτήσεις κοινοποίησης και ρήτρα αναστολής

Το άρθρο 1 παρ. 3 του πρωτοκόλλου 3 της Συμφωνίας περί Εποπτεύουσας Αρχής και Δικαστηρίου αναφέρει: "Η Εποπτεύουσα Αρχή ΕΖΕΣ ενημερώνεται εγκαίρως για τα σχέδια που αποβλέπουν στο να θεσπίσουν ή να τροποποιήσουν τις ενισχύσεις, ώστε να μπορεί να υποβάλει τις παρατηρήσεις της." Οι ενισχύσεις που χορηγούνται χωρίς να προηγηθεί κοινοποίηση, καθώς και οι ενισχύσεις που κοινοποιούνται καθυστερημένα, δηλαδή αφού "τεθούν σε ισχύ", θεωρούνται παράνομες, σύμφωνα και με το σημείο 3.2.2. παρ. 1 των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις.

Με επιστολές που απέστειλε η Αποστολή της Νορβηγίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις 26 Μαρτίου 2003 (έγγραφο 03-1846 A), 15 Απριλίου 2003 (έγγραφο 03-2467 A), 10 Ιουνίου 2003 (έγγραφο 03-3707 A) και 19 Ιουνίου 2003 (έγγραφο 03-3976 A), οι Νορβηγικές Αρχές εξεπλήρωσαν την υποχρέωσή τους σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 3 του Πρωτοκόλλου 3 της Συμφωνίας περί Εποπτεύουσας Αρχής και Δικαστηρίου.

2. Η ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης

- Το άρθρο 61 παρ. 1 της Συμφωνίας ΕΟΧ

Το άρθρο 61 παρ. 1 της Συμφωνίας αναφέρει τα εξής:

"Ενισχύσεις που χορηγούνται υπό οιαδήποτε μορφή από τα κράτη μέλη της ΕΚ, τα κράτη της ΕΖΕΣ ή με κρατικούς πόρους, και που δεν νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό δια της ευνοϊκής μεταχειρίσεως ορισμένων επιχειρήσεων ή ορισμένων κλάδων παραγωγής, είναι ασυμβίβαστες με τη λειτουργία της παρούσας συμφωνίας, κατά το μέτρο που επηρεάζουν τις μεταξύ των συμβαλλομένων μερών συναλλαγές, εκτός εάν η παρούσα συμφωνία ορίζει άλλως."

Στην παράγραφο 43 της απόφασής του στην υπόθεση E-6/98(7), το Δικαστήριο της ΕΖΕΣ ανέφερε ότι το νορβηγικό καθεστώς εισφορών κοινωνικής ασφάλισης συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 61 της Συμφωνίας ΕΟΧ. Για τις ανάγκες της αξιολόγησης του κατά πόσο η κοινοποίηση των μεταβατικών ρυθμίσεων στις ζώνες 3 και 4 εμπεριέχουν κρατικές ενισχύσεις, επισημαίνεται ότι οι βασικές αρχές του καθεστώτος αυτού δεν έχουν μεταβληθεί σε σύγκριση με εκείνες του καθεστώτος που έχει αξιολογηθεί από το Δικαστήριο της ΕΖΕΣ. Επειδή δε το παρόν καθεστώς ικανοποιεί όλους τους όρους για την εφαρμογή του άρθρου 61 παρ. 1 της Συμφωνίας ΕΟΧ, η Εποπτεύουσα Αρχή είναι της γνώμης ότι οι μεταβατικές ρυθμίσεις για τις ζώνες 3 και 4 συνιστούν κρατική ενίσχυση.

Δυνάμει του προτεινόμενου νέου καθεστώτος άμεσων ενισχύσεων μεταφορικών εξόδων, οι Νορβηγικές Αρχές χορηγούν κρατικές ενισχύσεις σε ορισμένες επιχειρήσεις που εδρεύουν στις περιφέρειες της Νορβηγίας τις επιλέξιμες για ενισχύσεις μεταφορικών εξόδων. Δεδομένου ότι το καθεστώς αυτό δεν περιορίζεται στους κλάδους ή στις επιχειρήσεις που δεν εμπλέκονται στο εμπόριο μεταξύ των κρατών του ΕΟΧ, υπάρχει ο κίνδυνος οι ενισχύσεις αυτές να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό και να επηρεάσουν το εμπόριο μεταξύ των συμβαλλομένων μερών. Ως εκ τούτου, τα προτεινόμενα μέτρα συνιστούν ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 61 παρ. 1 της Συμφωνίας ΕΟΧ.

- Πρόκειται περί υφιστάμενων ή περί νέων ενισχύσεων;

Στο σημείο 7.2. παρ. 1 των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις αναφέρεται, μεταξύ άλλων: "Ως υφιστάμενες ενισχύσεις, κατά την έννοια του άρθρου 1 του πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί εποπτείας και Δικαστηρίου, θεωρούνται: οι εγκριθείσες ενισχύσεις, δηλαδή προγράμματα ενισχύσεων ή καταβαλλόμενες ενισχύσεις οι οποίες έχουν εγκριθεί [βλέπε σημεία 4.2. (2) και 5.4. (2)] ή οι οποίες θεωρούνται ότι έχουν εγκριθεί από την Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ."

Στις 22 Σεπτεμβρίου 1999, η Εποπτεύουσα Αρχή αποφάσισε να μη διατυπώσει αντιρρήσεις ως προς κοινοποίηση που έλαβε εκ μέρους των Νορβηγικών Αρχών σχετικά με τα μέτρα που η Νορβηγική Κυβέρνηση είχε την πρόθεση να λάβει για να συμμορφωθεί με την απόφαση που εξέδωσε η Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ στις 2 Ιουλίου 1998(8). Η Εποπτεύουσα Αρχή διαπίστωσε ότι οι αντίστοιχες ενισχύσεις θα μπορούσαν να απαλλαγούν, ως περιφερειακές ενισχύσεις (έμμεσες ενισχύσεις μεταφορικών εξόδων) βάσει του άρθρου 61 παρ. 3 στοιχείο γ) της Συμφωνίας ΕΟΧ. Η έγκριση των μέτρων αυτών περιοριζόταν χρονικά μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2003. Ως εκ τούτου, το σημερινό καθεστώς των διαφοροποιούμενων σε περιφερειακό επίπεδο κοινωνικών εισφορών αποτελεί υφιστάμενο καθεστώς ενισχύσεων μέχρι το τέλος του 2003.

Η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί ότι κάθε κρατική ενίσχυση που θα χορηγηθεί στο πλαίσιο του ως άνω καθεστώτος μετά την 1η Ιανουαρίου 2004 θα αποτελεί νέα ενίσχυση.

Το προτεινόμενο καθεστώς άμεσων ενισχύσεων μεταφορικών εξόδων αποτελεί νέο καθεστώς ενισχύσεων.

3. Συμβατότητα των ενισχύσεων

Στην απόφασή της με την οποία πρότεινε στη Νορβηγία κατάλληλα μέτρα (απόφαση αριθ. 172/02/COL, βλέπε και σημείο Ι.2 ανωτέρω), η Εποπτεύουσα Αρχή κατέληγε στο συμπέρασμα ότι το παρόν καθεστώς διαφοροποιούμενων σε περιφερειακό επίπεδο κοινωνικών εισφορών δεν ικανοποιούσε τους όρους της παρέκκλισης που προβλέπονται στο άρθρο 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της Συμφωνίας ΕΟΧ. Το ύψος των ενισχύσεων που χορηγούνται στο πλαίσιο του παρόντος καθεστώτος δεν έχει σχέση με τα πρόσθετα μεταφορικά έξοδα που πράγματι επιβαρύνουν μια συγκεκριμένη επιχείρηση, ούτε υπολογίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του παραρτήματος ΧΙ των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις.

3.1. Η μεταβατική περίοδος για τις ζώνες 3 και 4

Στο σημείο 1 στοιχείο β) του διατακτικού της απόφασης με την οποία προτείνονται κατάλληλα μέτρα στη Νορβηγία (απόφαση αριθ. 172/02/COL, βλέπε και σημείο I.2. ανωτέρω), αναφέρεται: "Οι Νορβηγικές Αρχές καταργούν την ενίσχυση ή την καθιστούν συμβατή με ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2004, εκτός εάν η Αρχή συμφωνεί για μεταγενέστερη ημερομηνία εφόσον κρίνει ότι αυτό είναι αντικειμενικά αναγκαίο και δικαιολογημένο για να επιτραπεί η ομαλή μετάβαση των ενδιαφερομένων επιχειρήσεων στη νέα κατάσταση."

Στην κοινοποίηση (βλέπε και σημείο Ι.3.1 ανωτέρω), οι Νορβηγικές Αρχές προέβαλλαν δύο ομάδες επιχειρημάτων ως προς το γιατί η μεταβατική περίοδος είναι αναγκαία. Πρώτον, και υπό το φως της χρονολογικής εξέλιξης της υπόθεσης, οι Νορβηγικές Αρχές είναι της γνώμης ότι μέχρι το φθινόπωρο του 2002 δεν είχαν λάβει "σαφείς ενδείξεις" ότι το σύστημα καθεαυτό θα έπρεπε να καταργηθεί. Δεύτερον, υποστηρίζουν ότι οι οικονομικές επιπτώσεις της κατάργησης του συστήματος από το 2004 και μετά θα προκαλέσει σημαντικές και σοβαρότατες δυσχέρειες, όχι μόνο στις μεμονωμένες επιχειρήσεις αλλά στο σύνολο των επιχειρήσεων (που υπερβαίνουν το κατ' ελάχιστον όριο), οπότε και στην απασχόληση σε ολόκληρη την περιοχή.

- Οι εξελίξεις μέχρι το φθινόπωρο του 2002

Με γνώμονα τα πραγματικά περιστατικά που συνοψίζονται στο σημείο Ι.2. ανωτέρω, σχετικά με την αρνητική απόφαση της Επιτροπής για τη Σουηδία, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι Νορβηγικές Αρχές είχαν λάβει γνώση των αμφιβολιών της Επιτροπής σχετικά με τη συμβατότητα του καθεστώτος της Σουηδίας, και τούτο το αργότερο κατά τη δημοσίευση της απόφασης για κίνηση διαδικασίας, την 1η Ιουλίου 2000, καθώς και ότι είχαν λάβει γνώση της αρνητικής απόφασης της 21ης Δεκεμβρίου 2000 το αργότερο στις 14 Σεπτεμβρίου 2001. Με επιστολή της 27ης Ιουλίου 2000, οι Νορβηγικές Αρχές υπέβαλαν και παρατηρήσεις επί της απόφασης να κινηθεί επίσημη διαδικασία έρευνας. Στην επιστολή αυτή, οι εν λόγω αρχές επιβεβαίωναν ότι η Νορβηγία εφαρμόζει καθεστώς παρόμοιο με εκείνο της Σουηδίας.

Στην αρνητική της απόφαση για τη Σουηδία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέφερε και τα εξής: "Η ύπαρξη ενός παρόμοιου καθεστώτος στη Νορβηγία (συγκεκριμένα 'του καθεστώτος ενισχύσεων για την περιφερειακή διαφοροποίηση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης') δεν αποτελεί επαρκή λόγο για την έγκριση του σουηδικού καθεστώτος ενισχύσεων για τη μείωση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων έχει αποφανθεί ότι 'η παράβαση της υποχρέωσης που έχει ένα κράτος μέλος από τη συνθήκη σε σχέση με την απαγόρευση του άρθρου 92 δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από το γεγονός ότι άλλα κράτη μέλη παρέβησαν επίσης την υποχρέωση αυτή. Οι επιπτώσεις πολλαπλών στρεβλώσεων του ανταγωνισμού στο εμπόριο ανάμεσα στα κράτη μέλη δεν αλληλοαναιρούνται αλλά αντιθέτως συσσωρεύονται, πράγμα που αυξάνει τα επιβλαβή αποτελέσματα για την κοινή αγορά'(9)".

Το νορβηγικό καθεστώς συζητήθηκε σε αρκετές συσκέψεις μεταξύ των Νορβηγικών Αρχών και της Εποπτεύουσας Αρχής κατά τη διάρκεια του 2001, πριν η Εποπτεύουσα Αρχή γνωστοποιήσει στις Νορβηγικές Αρχές, με επιστολή της 29ης Νοεμβρίου, ότι θα προέβαινε σε αξιολόγηση του νορβηγικού καθεστώτος με σκοπό τη διατύπωση πρότασης κατάλληλων μέτρων, έτσι ώστε να αποκατασταθούν ίδιοι όροι ανταγωνισμού σε όλο το έδαφος που καλύπτεται από τη Συμφωνία ΕΟΧ.

Η Εποπτεύουσα Αρχή άρχισε την επίσημη εξέταση του νορβηγικού καθεστώτος με επιστολή προς τις Νορβηγικές Αρχές, της 4ης Ιουνίου 2002 (έγγραφο 02-4189 D). Στην επιστολή αυτή, η Εποπτεύουσα Αρχή ανέφερε ότι το νορβηγικό σύστημα των διαφοροποιούμενων σε περιφερειακό επίπεδο εισφορών κοινωνικής ασφάλισης πιθανόν να μην ήταν πλέον συμβατό με τη Συμφωνία ΕΟΧ. Στην απόφαση που εξέδωσε η Εποπτεύουσα Αρχή στις 25 Σεπτεμβρίου 2002(10), προτείνοντας κατάλληλα μέτρα, κατέληγε στο συμπέρασμα ότι το σημερινό καθεστώς των εισφορών αυτών δεν μπορεί πλέον να τύχει της παρέκκλισης που προβλέπεται στο άρθρο 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της Συμφωνίας ΕΟΧ.

Σκοπός των συζητήσεων που είχαν διεξαχθεί πριν από τις 25 Μαρτίου 2003 ήταν να διαπιστωθεί αν θα μπορούσαν να υπάρξουν ορισμένες εξαιρέσεις από την πλήρη κατάργηση των διαφοροποιούμενων σε περιφερειακό επίπεδο κοινωνικών εισφορών. Ωστόσο, κατά τη γνώμη της Εποπτεύουσας Αρχής είναι σαφές ότι, μετά την απόφαση κατά τη Σουηδίας, το ισχύον σήμερα καθεστώς δεν θα μπορούσε κατά μείζονα λόγο να διατηρηθεί.

Με βάση τα ως άνω δεδομένα, η Εποπτεύουσα Αρχή δεν μπορεί να συμφωνήσει με τις Νορβηγικές Αρχές ως προς το ότι δεν είχαν λάβει "σαφείς ενδείξεις" μέχρι το φθινόπωρο του 2002 σχετικά με το ότι το εν λόγω σύστημα θα έπρεπε να καταργηθεί. Υπό το φως των ως άνω παρατηρήσεων, η Εποπτεύουσα Αρχή είναι της γνώμης ότι θα ήταν δυνατόν να έχουν ληφθεί μέτρα για την ανακούφιση των επιχειρήσεων από τα μεταβατικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τώρα.

Εν πάση περιπτώσει, η Εποπτεύουσα Αρχή αμφισβητεί το βάσιμο του επιχειρήματος αυτού. Το αν οι Νορβηγικές Αρχές έλαβαν ενδείξεις λιγότερο ή περισσότερο σαφείς δεν έχει αποφασιστική σημασία, δεδομένου ότι μια κυβέρνηση δεν μπορεί να επικαλεσθεί παρανόηση των κανόνων του ΕΟΧ ως πρόφαση για τη μη εκπλήρωση των υποχρεώσεών της που απορρέουν από τη Συμφωνία ΕΟΧ. Έτσι, κατά τις συζητήσεις που διεξήχθησαν με τις Νορβηγικές Αρχές πριν από τις 25 Μαρτίου 2003, η Εποπτεύουσα Αρχή υποστήριξε την άποψη ότι ένα κράτος μέλος δεν μπορεί να επικαλείται έννομες προσδοκίες για να συνεχίσει την εφαρμογή ενός μη συμβατού καθεστώτος. Τούτο ισχύει ακόμη περισσότερο στην προκειμένη περίπτωση, όπου η έγκριση του σημερινού καθεστώτος θα παύσει να ισχύει στο τέλος του 2003, οπότε θα απαιτηθεί εκ νέου έγκριση τυχόν νέου καθεστώτος.

- Οι οικονομικές επιπτώσεις της κατάργησης του καθεστώτος

Οι Νορβηγικές Αρχές υποστηρίζουν ότι χωρίς μεταβατική περίοδο, ή με μια βραχύτατης διάρκειας, θα προέκυπτε, μεταξύ άλλων, αβεβαιότητα και κρίσεις σε μεγάλο αριθμό τοπικών επιχειρήσεων, ενδεχομένως δε σοβαρή ζημία στην οικονομική ανάπτυξη των αντίστοιχων περιφερειών. Τούτο τεκμηριώνεται με επιχειρήματα και υπολογισμούς, όπως εκτίθεται στο σημείο Ι.3.1 ανωτέρω.

Παρά ταύτα, η Εποπτεύουσα Αρχή εξακολουθεί να έχει αμφιβολίες ως προς το αν μια μεταβατική περίοδος θα μπορούσε να δικαιολογηθεί με τα επιχειρήματα αυτά, καθώς και, εφόσον συνέτρεχε περίπτωση, ως προς τη διάρκεια που θα έπρεπε να έχει αντικειμενικά.

Πρώτον, οι Νορβηγικές Αρχές δεν έχουν υποβάλει υπολογισμούς που να αποδεικνύουν τις επιπτώσεις μεταβατικών περιόδων ενός ή δύο ετών, για καθεμία από τις εμπλεκόμενες ζώνες και με σύγκριση με την κοινοποιηθείσα τριετή περίοδο (όπως ζήτησε η Εποπτεύουσα Αρχή με την επιστολή της 16ης Μαΐου 2003). Στην επιστολή που απεστάλη από το Υπουργείο Οικονομικών στις 5 Ιουνίου 2003, οι Νορβηγικές Αρχές περιελάμβαναν συγκρίσεις μόνο μεταξύ της τριετούς μεταβατικής περιόδου και μιας μηδενικής περιόδου, ενώ ανέφεραν ότι μια μεταβατική περίοδος διάρκειας βραχύτερης των τριών ετών θα ήταν υπερβολικά βραχεία.

Δεύτερον, με την επιστολή της 16ης Μαΐου η Εποπτεύουσα Αρχή ζητούσε επιχειρήματα για το ότι οι επιχειρήσεις στη ζώνη 3 χρειάζονται την ίδια μεταβατική περίοδο με εκείνες της ζώνης 4, παρά το ότι αντιμετωπίζουν μικρότερη αύξηση των εισφορών. Στην επιστολή που απεστάλη στις 5 Ιουνίου 2003 από το Υπουργείο Οικονομικών, οι Νορβηγικές Αρχές ανέφεραν ότι οι σχετικές διαφορές μεταξύ των δύο αυτών ζωνών είναι πολύ μικρές σε σχέση με την ανάγκη αναπροσαρμογής των αμοιβών και στις δύο αυτές ζώνες, καθώς και ότι, κατά τη γνώμη τους, η διαφοροποίηση των μεταβατικών περιόδων μεταξύ των δύο εν λόγω ζωνών στην παρούσα συγκυρία θα ήταν ατυχής.

- Συμπέρασμα σχετικά με την κοινοποιηθείσα μεταβατική περίοδο στις ζώνες 3 και 4

Λαμβάνοντας υπόψη ότι κάθε κρατική ενίσχυση απορρέουσα από το καθεστώς των διαφοροποιούμενων σε περιφερειακό επίπεδο εισφορών μετά την 1η Ιανουαρίου 2004 θα θεωρείται νέα ενίσχυση, ότι οι Νορβηγικές Αρχές, κατά τη γνώμη της Εποπτεύουσας Αρχής, ήσαν για αρκετό διάστημα εν γνώσει του ότι το ισχύον σήμερα σύστημα δεν θα μπορούσε να συνεχισθεί και ότι η Εποπτεύουσα Αρχή έχει αμφιβολίες ως προς την οικονομική αιτιολόγηση μιας μεταβατικής περιόδου τριετούς διάρκειας και στις δύο ζώνες 3 και 4, η Εποπτεύουσα Αρχή έχει αμφιβολίες ως προς τη συμβατότητα της κοινοποιηθείσας περιόδου για τις ζώνες 3 και 4.

3.2. Ένα νέο καθεστώς άμεσων ενισχύσεων μεταφορικών εξόδων

Οι περιοχές που προτείνονται ως επιλέξιμες για άμεσες ενισχύσεις μεταφορικών εξόδων περιλαμβάνουν δήμους/κοινότητες σε έξι κομητείες. Από τις κομητείες αυτές, οι τέσσερις έχουν πληθυσμιακή πυκνότητα χαμηλότερη των 12,5 κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, ενώ τέσσερις από τους δήμους/κοινότητες που προτείνονται για άμεσες ενισχύσεις μεταφορικών εξόδων δεν περιλαμβάνονται στον χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων (Herøy, Ulstein, Hareid και Aukra).

- Δήμοι/κοινότητες εκτός του χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων

Η εκ μέρους της Εποπτεύουσας Αρχής έγκριση του χάρτη των προς ενίσχυση περιοχών της Νορβηγίας για το 1999 (327/99/COL) προϋπέθετε την επικύρωση της χορήγησης ενίσχυσης στο πλαίσιο εγκεκριμένου καθεστώτος περιφερειακών ενισχύσεων. Ως εκ τούτου, οι περιφερειακές ενισχύσεις (π.χ., οι άμεσες ενισχύσεις μεταφορικών εξόδων) δεν μπορούν να χορηγηθούν εκτός του εγκεκριμένου χάρτη των προς ενίσχυση περιοχών.

Στο σημείο 25.5. παράγραφος 5 των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις αναφέρεται ότι κατά την περίοδο ισχύος του χάρτη τα κράτη της ΕΖΕΣ μπορούν να ζητήσουν αναπροσαρμογές του, εάν προκύψει ότι οι κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες έχουν μεταβληθεί σημαντικά. Οι μεταβολές στην περίπτωση αυτή είναι δυνατόν να συνδέονται με το ύψος των ενισχύσεων και τις επιλέξιμες περιφέρειες, υπό τον όρο ότι η τυχόν ένταξη νέων περιφερειών αντισταθμίζεται με την αφαίρεση περιφερειών με τον ίδιο πληθυσμό. Η ισχύς του αναπροσαρμοσμένου χάρτη λήγει κατά την ημερομηνία που έχει ήδη καθορισθεί για τον αρχικό.

Επειδή οι Νορβηγικές Αρχές δεν κοινοποίησαν αναπροσαρμογές του χάρτη των προς ενίσχυση περιοχών κατά το σημείο 25.5. παρ. 5 των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις, οι περιφερειακές ενισχύσεις (άμεσες ενισχύσεις μεταφορικών εξόδων) προς τους τέσσερις δήμους/κοινότητες εκτός χάρτη (Herøy, Ulstein, Hareid και Aukra), κατά τη γνώμη της Εποπτεύουσας Αρχής δεν θα συμβιβάζονταν με τις διατάξεις περί κρατικών ενισχύσεων της Συμφωνίας ΕΟΧ.

- Τεκμηρίωση των πρόσθετων μεταφορικών εξόδων

Ως τεκμηρίωση των πρόσθετων μεταφορικών εξόδων οι Νορβηγικές Αρχές υπέβαλαν την έρευνα του TØI (βλέπε σημείο I.3.2 ανωτέρω).

Στο σημείο 25.4. παρ. 7 των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις αναφέρεται ότι στις περιφέρειες χαμηλής πληθυσμιακής πυκνότητας που μπορούν να τύχουν της απαλλαγής του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο α), ή του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ), με κριτήριο την πληθυσμιακή πυκνότητα κατά το σημείο 25.3. παρ. 17, οι ενισχύσεις που αποσκοπούν στη μερική αντιστάθμιση των πρόσθετων μεταφορικών εξόδων(11) είναι δυνατόν να εγκριθούν υπό ειδικούς όρους(12). Εναπόκειται στο οικείο κράτος της ΕΖΕΣ να αποδείξει ότι υφίστανται τέτοια πρόσθετα έξοδα και να προσδιορίσει το ύψος τους.

Η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί ότι η έρευνα του TØI δεν αποδεικνύει επαρκώς την ύπαρξη πρόσθετων μεταφορικών εξόδων στις γεωγραφικές περιοχές της Νότιας Νορβηγίας που προτείνονται ως επιλέξιμες για άμεσες ενισχύσεις. Ως εκ τούτου, η Εποπτεύουσα Αρχή αμφιβάλλει ως προς τη συμβατότητα των άμεσων ενισχύσεων στις περιοχές αυτές (Sogn og Fjordane, Møre og Romsdal και Sør-Trøndelag) με τις διατάξεις περί κρατικών ενισχύσεων της Συμφωνίας ΕΟΧ.

3.3. Συνέχιση του καθεστώτος διαφοροποιούμενων εισφορών κοινωνικής ασφάλισης στις περιοχές Nord-Troms και Finnmark (ζώνη 5)

Η Εποπτεύουσα Αρχή παραπέμπει στην απόφαση αριθ. 2/2003/SC της Διαρκούς Επιτροπής της ΕΖΕΣ, της 1ης Ιουλίου 2003. Κατά συνέπεια, η επίσημη έρευνα θα περιορισθεί στην κοινοποιηθείσα μεταβατική ρύθμιση για τις ζώνες 3 και 4, καθώς και στο καθεστώς των άμεσων ενισχύσεων μεταφορικών εξόδων.

4. Συμπέρασμα

Βάσει των ανωτέρω πραγματικών περιστατικών και θεωρήσεων, η Εποπτεύουσα Αρχή έχει αμφιβολίες ως προς το συμβατό των κοινοποιηθέντων μέτρων ενίσχυσης με τη λειτουργία της Συμφωνίας ΕΟΧ. Κατά συνέπεια, και σύμφωνα με το σημείο 5.2 των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις (βλέπε σημείο ΙΙ.1. ανωτέρω), η Εποπτεύουσα Αρχή είναι υποχρεωμένη να κινήσει τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 1 παράγραφος 2 του πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί Εποπτεύουσας Αρχής και Δικαστηρίου. Η απόφαση για την κίνηση διαδικασίας εκδίδεται με την επιφύλαξη της τελικής απόφασης, η οποία είναι δυνατόν να διαπιστώνει ότι οι ενισχύσεις αυτές είναι συμβατές με τη λειτουργία της Συμφωνίας ΕΟΧ,

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

1. Κινείται η διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 1 παράγραφος 2 του πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί Εποπτεύουσας Αρχής και Δικαστηρίου, σε σχέση με την κοινοποιηθείσα μεταβατική περίοδο για το καθεστώς των διαφοροποιούμενων σε περιφερειακό επίπεδο εισφορών κοινωνικής ασφάλισης στις ζώνες 3 και 4, καθώς και το κοινοποιηθέν νέο καθεστώς άμεσων ενισχύσεων μεταφορικών εξόδων.

2. Σύμφωνα με το σημείο 5.3.1. παράγραφος 1 του κεφαλαίου 5 των κατευθυντήριων γραμμών της Εποπτεύουσας Αρχής για τις κρατικές ενισχύσεις, καλείται η Νορβηγική Κυβέρνηση να υποβάλει τις παρατηρήσεις της ως προς την κίνηση της διαδικασίας, εντός δύο μηνών από την κοινοποίηση της παρούσας απόφασης.

3. Ζητείται από τη Νορβηγική Κυβέρνηση να υποβάλει όλα τα πληροφοριακά στοιχεία που θα επιτρέψουν στην Εποπτεύουσα Αρχή να εξετάσει το συμβατό των εν λόγω μέτρων με τη Συμφωνία ΕΟΧ, εντός δύο μηνών από την κοινοποίηση της παρούσας απόφασης.

4. Τα λοιπά κράτη της ΕΖΕΣ, τα κράτη μέλη της ΕΕ και τα ενδιαφερόμενα τρίτα μέρη θα ενημερωθούν μέσω δημοσίευσης της παρούσας απόφασης στο τμήμα ΕΟΧ της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και στο Συμπλήρωμα ΕΟΧ, θα καλούνται δε να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους εντός ενός μήνα από την ημερομηνία δημοσίευσης.

5. Η παρούσα απόφαση είναι αυθεντική στην αγγλική γλώσσα

Βρυξέλλες, 16 Ιουλίου 2003.

Για την Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ

Einar M. Bull

Πρόεδρος

Hannes Hafstein

Μέλος

Η Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ καλεί με την παρούσα τα κράτη της ΕΖΕΣ, τα κράτη μέλη της ΕΕ και τα ενδιαφερόμενα τρίτα μέρη να υποβάλουν τις παρατηρήσεις επί των εν θέματι μέτρων εντός ενός μήνα από την παρούσα δημοσίευση, στην εξής διεύθυνση: Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ 74, rue de Trèves B - 1040 Bruxelles

Οι παρατηρήσεις τους θα κοινοποιηθούν στη Νορβηγική Κυβέρνηση. Η εμπιστευτική αντιμετώπιση της ταυτότητας του μέρους που υποβάλλει τις παρατηρήσεις μπορεί να ζητηθεί εγγράφως, μαζί με τους λόγους του σχετικού αιτήματος.

(1) "Interju av industribedrifter i aktuelle transportstøttesoner og i referansesoner. Transportøkonomisk institutt. Arbeidsdokument av 4.6.2003."

(2) Απόφαση αριθ. 228/99/COL. ΕΕ C 3 της 6.1.2000, σ. 3, και Συμπλήρωμα ΕΟΧ αριθ. 1, 6.1.2000.

(3) ΕΕ L 244 της 14.9.2001, σ. 32.

(4) ΕΕ C 184 της 1.7.2000, σ. 10.

(5) Απόφαση αριθ. 172/02/COL.

(6) Interju av industribedrifter i aktuelle transportstøttesoner og i referansesoner. Arbeidsdokument av 4.6.2003.

(7) Υπόθεση E-6/98 του Δικαστηρίου της ΕΖΕΣ, Η Κυβέρνηση της Νορβηγίας κατά της Εποπτεύουσας Αρχής της ΕΖΕΣ (1999). Συλλογή του Δικαστηρίου της ΕΖΕΣ, σ. 74.

(8) Βλέπε υποσημείωση αριθ. 2.

(9) Υπόθεση 78/76 Steinike & Weinlig κατά Γερμανίας [1977], Συλλογή 595.

(10) Απόφαση αριθ. 172/02/COL.

(11) Ως πρόσθετα μεταφορικά έξοδα νοούνται τα πρόσθετα έξοδα που προκύπτουν από τη μεταφορά αγαθών εντός των συνόρων της αντίστοιχης χώρας. Σε καμία περίπτωση οι αντίστοιχες ενισχύσεις δεν μπορούν να αποτελέσουν εξαγωγικές ενισχύσεις, ούτε πρέπει να συνιστούν μέτρα αποτελέσματος ισοδυνάμου προς ποσοτικούς περιορισμούς των εισαγωγών, κατά την έννοια του άρθρου 1 της Συμφωνίας ΕΟΧ.

(12) Όσον αφορά τους ειδικούς όρους για τις περιφέρειες που μπορούν να τύχουν των παρεκκλίσεων του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) βάσει του κριτηρίου της πληθυσμιακής πυκνότητας, βλέπε το παράρτημα ΧΙ των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις. Ως προς τις άλλες περιφέρειες που είναι επιλέξιμες για ενισχύσεις με σκοπό την μερική αντιστάθμιση των πρόσθετων μεταφορικών εξόδων, οι εφαρμοστέοι όροι είναι παρόμοιοι με εκείνους του παραρτήματος ΧΙ των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις.