Προσωρινό κείμενο

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ

MACIEJ SZPUNAR

της 20ής Οκτωβρίου 2022 (1)

Υπόθεση C‑423/21

Grand Production d.o.o.

κατά

GO4YU GmbH,

DH,

GO4YU d.o.o,

MTEL Austria GmbH

[αίτηση του Oberster Gerichtshof
(Ανωτάτου Δικαστηρίου, Αυστρία)
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]

«Προδικαστική παραπομπή – Διανοητική ιδιοκτησία – Οδηγία 2001/29/ΕΟΚ – Δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας στην κοινωνία της πληροφορίας – Άρθρο 3, παράγραφος 1 – Παρουσίαση στο κοινό – Πλατφόρμα συνεχούς ροής (πλατφόρμα streaming) – Πρόσβαση σε περιεχόμενο προστατευόμενο μέσω εικονικού ιδιωτικού δικτύου (VPN) – Κανονισμός (ΕΕ) 1215/2012 – Άρθρο 7, παράγραφος 2 – Διεθνής δικαιοδοσία ως προς τις ενοχές εξ αδικοπραξίας ή οιονεί αδικοπραξίας»

 Εισαγωγή

1.        Από τεχνικής απόψεως, το διαδίκτυο είναι ένα μέσο επικοινωνίας παγκόσμιας εμβέλειας: από οποιοδήποτε μέρος της Γης είναι δυνατή η πρόσβαση σε οποιονδήποτε ιστότοπο ή η μετάδοση μηνύματος σε ένα άτομο ευρισκόμενο σε οποιοδήποτε άλλο μέρος. Αντιθέτως, δεν ισχύει το ίδιο από νομικής απόψεως. Το διαδίκτυο, όπως κάθε εκδήλωση ανθρώπινης δραστηριότητας, υπόκειται σε νομικό καθεστώς το οποίο, ως εκ της φύσεώς του, είναι εδαφικό: το πεδίο εφαρμογής του εξαρτάται από την εδαφική έκταση της δικαιοδοσίας της αρχής που το θεσπίζει. Επιπλέον, οι διάφορες μορφές δραστηριοτήτων στο διαδίκτυο μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο περιουσιακών ή προσωπικών δικαιωμάτων διαφόρων οντοτήτων, δικαιωμάτων τα οποία –όπως και η άσκησή τους– ενδέχεται επίσης να περιορίζονται εδαφικά.

2.        Επομένως, υφίσταται μια θεμελιώδης αντίθεση μεταξύ, αφενός, του διασυνοριακού και παγκόσμιου χαρακτήρα του διαδικτύου και, αφετέρου, των εδαφικά περιοριζόμενων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που συνδέονται με τις διάφορες μορφές δραστηριοτήτων οι οποίες ασκούνται εντός αυτού. Η εξομάλυνση της αντίθεσης αυτής μπορεί να επιχειρηθεί με δύο τρόπους: είτε με την «εδαφικοποίηση» του διαδικτύου μέσω «γεωγραφικού αποκλεισμού της πρόσβασης» (αγγλικά: geoblocking) είτε με τη διεύρυνση της εδαφικής δικαιοδοσίας των αρχών σε περισσότερα κράτη, καθιστώντας δυνατό σε αυτές να ρυθμίζουν τις δραστηριότητες που ασκούνται εντός του διαδικτύου σε παγκόσμια κλίμακα.

3.        Στην υπό κρίση υπόθεση, το Δικαστήριο θα κληθεί να αποφανθεί επί ζητημάτων που συνδέονται με τις δύο προαναφερθείσες μεθόδους εξομάλυνσης της ως άνω αντίθεσης.

 Το νομικό πλαίσιο

4.        Το άρθρο 4, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΕ) 1215/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2012, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (2), ορίζει τα εξής:

«Με την επιφύλαξη των διατάξεων του παρόντος κανονισμού, τα πρόσωπα που έχουν την κατοικία τους στο έδαφος κράτους μέλους ενάγονται ενώπιον των δικαστηρίων αυτού του κράτους μέλους, ανεξάρτητα από την ιθαγένειά τους.»

5.        Κατά το άρθρο 6, παράγραφος 1, του εν λόγω κανονισμού:

«Αν ο εναγόμενος δεν έχει την κατοικία του σε κράτος μέλος, η διεθνής δικαιοδοσία των δικαστηρίων κάθε κράτους μέλους ρυθμίζεται από το δίκαιο αυτού του κράτους μέλους [...]».

6.        Τέλος, το άρθρο 7, σημείο 2, του κανονισμού 1215/2012 προβλέπει τα εξής:

«Πρόσωπο που έχει την κατοικία του σε κράτος μέλος μπορεί να εναχθεί σε άλλο κράτος μέλος:

[…]

2)      ως προς ενοχές εξ αδικοπραξίας ή οιονεί αδικοπραξίας, ενώπιον του δικαστηρίου του τόπου όπου συνέβη ή ενδέχεται να συμβεί το ζημιογόνο γεγονός·

[…]».

7.        Το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας (3), ορίζει:

«Τα κράτη μέλη παρέχουν στους δημιουργούς το αποκλειστικό δικαίωμα να επιτρέπουν ή να απαγορεύουν κάθε παρουσίαση στο κοινό των έργων τους, ενσυρμάτως ή ασυρμάτως, καθώς και να καθιστούν προσιτά τα έργα τους στο κοινό κατά τρόπο ώστε οποιοσδήποτε να έχει πρόσβαση σε αυτά όπου και όταν επιλέγει ο ίδιος.»

 Τα πραγματικά περιστατικά, η διαδικασία και τα προδικαστικά ερωτήματα

8.        Η Grand Production d.o.o., εταιρία σερβικού δικαίου, είναι παραγωγός οπτικοακουστικών ψυχαγωγικών προγραμμάτων που μεταδίδονται στη σερβική επικράτεια από τον τηλεοπτικό οργανισμό Prva Srpska Televizija.

9.        Η GO4YU d.o.o Beograd, επίσης εταιρία σερβικού δικαίου, εκμεταλλεύεται διαδικτυακή πλατφόρμα συνεχούς ροής (πλατφόρμα streaming) στην οποία αναμεταδίδεται, δυνάμει συμβάσεων με την Prva Srpska Televizija, το πρόγραμμα του ανωτέρω τηλεοπτικού οργανισμού. Η πλατφόρμα αυτή είναι διαθέσιμη τόσο στο έδαφος της Σερβίας όσο και εκτός του εδάφους αυτού.

10.      Η GO4YU GmbH [στο εξής: GO4YU (Austria)] και η MTEL Austria GmbH, εταιρίες αυστριακού δικαίου, παρέχουν επί αυστριακού εδάφους υπηρεσίες προώθησης της πλατφόρμας streaming που ανήκει στην GO4YU Beograd, καθώς και υπηρεσίες εξυπηρέτησης πελατών, περιλαμβανομένης της υπογραφής συμβάσεων και της είσπραξης πληρωμών. Η MTEL Austria είναι εταιρία ανήκουσα στην GO4YU Beograd. Ο DH είναι πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου και μοναδικός μέτοχος της GO4YU (Austria).

11.      Η GO4YU Beograd δεν έχει δικαίωμα να αναμεταδίδει μέσω διαδικτύου, εκτός της Σερβίας και του Μαυροβουνίου, τα ψυχαγωγικά προγράμματα που παράγει η Grand Production. Επομένως, υποχρεούται να αποκλείει στους χρήστες του διαδικτύου εκτός του εδάφους των δύο συγκεκριμένων κρατών την πρόσβαση στα προγράμματα αυτά. Ωστόσο, οι εν λόγω χρήστες μπορούν να παρακάμψουν τον αποκλεισμό αυτό μέσω της υπηρεσίας του αποκαλούμενου «εικονικού ιδιωτικού δικτύου» (VPN). Η υπηρεσία αυτή καθιστά δυνατή τη σύνδεση του χρήστη στο διαδίκτυο μέσω ειδικού διακομιστή (διακομιστή VPN) ο οποίος αποκρύπτει τη διεύθυνση IP και, κατ’ επέκταση, τη γεωγραφική θέση του χρήστη (4). Κατά συνέπεια, χρησιμοποιώντας την υπηρεσία αυτή, οι χρήστες που βρίσκονται εκτός του εδάφους της Σερβίας και του Μαυροβουνίου μπορούν να «παριστάνουν» ότι βρίσκονται στα κράτη αυτά, παρακάμπτοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τον αποκλεισμό πρόσβασης που θέτει σε εφαρμογή η GO4YU Beograd.

12.      Κατά την Grand Production, η GO4YU Beograd έχει επίγνωση της δυνατότητας που προσφέρουν οι υπηρεσίες VPN να παρακαμφθεί ο γεωγραφικός αποκλεισμός πρόσβασης τον οποίο αυτή θέτει σε εφαρμογή. Εκτός αυτού, από τις 30 Απριλίου 2020 έως τις 15 Ιουνίου 2020, ήταν δυνατή η παρακολούθηση των ψυχαγωγικών προγραμμάτων της Grand Production στην Αυστρία μέσω της πλατφόρμας streaming της GO4YU Beograd χωρίς αποκλεισμό πρόσβασης.

13.      Κατόπιν αίτησης της Grand Production, το Handelsgericht Wien (δικαστήριο εμπορικών διαφορών Βιέννης, Αυστρία) εξέδωσε, στις 28 Σεπτεμβρίου 2020, διάταξη ασφαλιστικών μέτρων κατά της GO4YU Beograd και της MTEL Austria, συνιστάμενων στην απαγόρευση παρουσίασης στο κοινό, επί αυστριακού εδάφους, των ψυχαγωγικών προγραμμάτων παραγωγής της πρώτης αυτής εταιρίας. Αντιθέτως, το δικαστήριο αυτό απέρριψε στο σύνολό της αίτηση ασφαλιστικών μέτρων αντίστοιχου περιεχομένου όσον αφορά τις δύο αυτές εταιρίες για το εκτός της Αυστρίας έδαφος και όσον αφορά τους λοιπούς δύο καθών [ήτοι τον DH και την GO4YU (Austria)].

14.      Η διάταξη αυτή μεταρρυθμίστηκε εν μέρει με διάταξη του Oberlandesgericht Wien (εφετείου Βιέννης, Αυστρία) της 28ης Ιανουαρίου 2021, με την οποία απορρίφθηκε στο σύνολό της η αίτηση της Grand Production καθόσον αφορούσε την MTEL Austria. Επομένως, παρέμεινε σε ισχύ μόνον το προσωρινό μέτρο που ελήφθη κατά της GO4YU Beograd, και το οποίο περιορίζεται στο έδαφος της Αυστρίας.

15.      Η Grand Production άσκησε αναίρεση κατά της τελευταίας αυτής διάταξης ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, με την οποία ζητεί να ληφθεί, έναντι όλων των αναιρεσίβλητων, προσωρινό μέτρο συνιστάμενο στην απαγόρευση παρουσίασης στο κοινό των προγραμμάτων παγκόσμιας εμβέλειας που παράγει η εταιρία αυτή.

16.      Υπό τις συνθήκες αυτές το Oberster Gerichtshof (Ανώτατο Δικαστήριο, Αυστρία) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:

«1)      Έχει η φράση “παρουσίαση στο κοινό” του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας [2001/29] την έννοια ότι η εν λόγω παρουσίαση πραγματοποιείται από τον (εν προκειμένω μη εγκατεστημένο εντός της Ένωσης) άμεσο διαχειριστή πλατφόρμας συνεχούς ροής, ο οποίος

–        αποφασίζει μόνος του για το περιεχόμενο και τη σκότιση των τηλεοπτικών εκπομπών που μεταδίδει, την οποία και υλοποιεί σε τεχνικό επίπεδο,

–        έχει τα αποκλειστικά δικαιώματα διαχειριστή της πλατφόρμας συνεχούς ροής (streaming platform),

–        μπορεί να επηρεάζει την επιλογή των τηλεοπτικών προγραμμάτων τα οποία θα μπορεί να λαμβάνει ο τελικός χρήστης μέσω της υπηρεσίας χωρίς, εντούτοις, να ασκεί επιρροή στο περιεχόμενο των εν λόγω προγραμμάτων,

–        και αποτελεί το μοναδικό σημείο ελέγχου αναφορικά με το ποια προγράμματα και περιεχόμενα μπορούν να προβάλλονται, πότε και σε ποιες περιοχές,

αν παράλληλα

–        παρέχεται στον χρήστη πρόσβαση όχι μόνο σε περιεχόμενα εκπομπών των οποίων τη χρήση μέσω διαδικτύου έχουν επιτρέψει οι εκάστοτε δικαιούχοι, αλλά και σε προστατευμένα περιεχόμενα για τα οποία δεν υφίσταται αντίστοιχη άδεια και

–        ο άμεσος διαχειριστής της πλατφόρμας συνεχούς ροής γνωρίζει ότι η υπηρεσία που παρέχει καθιστά δυνατή και τη λήψη προστατευμένων περιεχομένων εκπομπών χωρίς τη συναίνεση των δικαιούχων, δεδομένου ότι οι τελικοί πελάτες κάνουν χρήση των υπηρεσιών VPN που δίδουν την εντύπωση ότι η διεύθυνση ΙΡ και η συσκευή των τελικών πελατών βρίσκονται σε περιοχές για τις οποίες υπάρχει συναίνεση του δικαιούχου, ενώ

–        η λήψη προστατευμένων περιεχομένων εκπομπών μέσω της πλατφόρμας συνεχούς ροής ήταν, στην πραγματικότητα, δυνατή επί αρκετές εβδομάδες χωρίς τη συναίνεση των δικαιούχων, ακόμη και χωρίς τη χρήση σήραγγας VPN;

2)      Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως στο πρώτο ερώτημα:

Έχει η φράση “παρουσίαση στο κοινό” του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας [2001/29] την έννοια ότι η εν λόγω παρουσίαση πραγματοποιείται επίσης από τρίτους (εν προκειμένω εγκατεστημένους εντός της Ένωσης) που συνδέονται με τον αναφερόμενο στο πρώτο ερώτημα διαχειριστή πλατφόρμας δυνάμει συμβάσεως ή στο πλαίσιο της νομοθεσίας περί εταιριών, οι οποίοι, ενώ δεν ασκούν οι ίδιοι επιρροή στη σκότιση και στα προγράμματα και τα περιεχόμενα των εκπομπών που παρέχονται στην πλατφόρμα συνεχούς ροής,

–        διαφημίζουν την πλατφόρμα συνεχούς ροής του διαχειριστή και τις υπηρεσίες της, και/ή

–        συνάπτουν με τον πελάτη δοκιμαστικές συνδρομές που λήγουν αυτόματα μετά την πάροδο 15 ημερών, και/ή

–        παρέχουν στους πελάτες της πλατφόρμας συνεχούς ροής υπηρεσίες εξυπηρετήσεως πελατών, και/ή

–        προσφέρουν στον ιστότοπό τους συνδρομές επί πληρωμή για την πλατφόρμα συνεχούς ροής του άμεσου διαχειριστή και κατόπιν ενεργούν ως αντισυμβαλλόμενοι του πελάτη και ως αποδέκτες πληρωμών, οι δε συνδρομές επί πληρωμή ενεργοποιούνται κατά τρόπον ώστε η ρητή επισήμανση ότι ορισμένα προγράμματα δεν διατίθενται να εμφανίζεται μόνον οσάκις ο πελάτης δηλώνει ρητώς κατά τη σύναψη της συμβάσεως ότι επιθυμεί να παρακολουθεί τα εν λόγω προγράμματα, ενώ αν οι πελάτες δεν προβούν σε τέτοια δήλωση ή/και δεν ερωτηθούν επί του συγκεκριμένου θέματος, να μην ενημερώνονται σχετικώς εκ των προτέρων;

3)      Έχει το άρθρο 2, σημεία αʹ και εʹ, και το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας [2001/29], σε συνδυασμό με το άρθρο 7, σημείο 2, του κανονισμού [1215/2012], την έννοια ότι, σε περίπτωση προσβολής των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων, τα οποία κατοχυρώνονται από το κράτος μέλος του επιληφθέντος δικαστηρίου, το εν λόγω δικαστήριο, δεδομένου ότι η αρχή της εδαφικότητας αποκλείει την εξουσία διαγνώσεως των εθνικών δικαστηρίων σχετικά με πράξεις προσβολής που τελέσθηκαν στην αλλοδαπή, έχει διεθνή δικαιοδοσία να αποφανθεί μόνο για τη βλάβη που προκλήθηκε εντός του εδάφους του κράτους μέλους στο οποίο ανήκει ή μήπως δύναται ή πρέπει να έχει διεθνή δικαιοδοσία το δικαστήριο αυτό και όσον αφορά πράξεις οι οποίες, κατά τους ισχυρισμούς του ζημιωθέντος δημιουργού, τελέσθηκαν εκτός του εδάφους του εν λόγω κράτους μέλους (σε παγκόσμιο επίπεδο);»

17.      Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως περιήλθε στο Δικαστήριο στις 12 Ιουλίου 2021. Με έγγραφο απάντησης σε αίτηση του Δικαστηρίου για την παροχή διευκρινίσεων το οποίο περιήλθε στο Δικαστήριο στις 11 Ιουλίου 2022, το αιτούν δικαστήριο τροποποίησε το πρώτο προδικαστικό ερώτημα αντικαθιστώντας, στην προτελευταία περίπτωση του ερωτήματος αυτού, τη λέξη «ενώ» με τη λέξη «ή». Επομένως, στην τελική του μορφή, το πρώτο προδικαστικό ερώτημα έχει ως εξής:

«Έχει η φράση “παρουσίαση στο κοινό” του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας [2001/29] την έννοια ότι η εν λόγω παρουσίαση πραγματοποιείται από τον (εν προκειμένω μη εγκατεστημένο εντός της Ένωσης) άμεσο διαχειριστή πλατφόρμας συνεχούς ροής, ο οποίος

–        αποφασίζει μόνος του για το περιεχόμενο και τη σκότιση των τηλεοπτικών εκπομπών που μεταδίδει, την οποία και υλοποιεί σε τεχνικό επίπεδο,

–        έχει τα αποκλειστικά δικαιώματα διαχειριστή της πλατφόρμας συνεχούς ροής (streaming platform),

–        μπορεί να επηρεάζει την επιλογή των τηλεοπτικών προγραμμάτων τα οποία θα μπορεί να λαμβάνει ο τελικός χρήστης μέσω της υπηρεσίας χωρίς, εντούτοις, να ασκεί επιρροή στο περιεχόμενο των εν λόγω προγραμμάτων,

–        και αποτελεί το μοναδικό σημείο ελέγχου αναφορικά με το ποια προγράμματα και περιεχόμενα μπορούν να προβάλλονται, πότε και σε ποιες περιοχές,

αν παράλληλα

–        παρέχεται στον χρήστη πρόσβαση όχι μόνο σε περιεχόμενα εκπομπών των οποίων τη χρήση μέσω διαδικτύου έχουν επιτρέψει οι εκάστοτε δικαιούχοι, αλλά και σε προστατευμένα περιεχόμενα για τα οποία δεν υφίσταται αντίστοιχη άδεια, και

–        ο άμεσος διαχειριστής της πλατφόρμας συνεχούς ροής γνωρίζει ότι η υπηρεσία που παρέχει καθιστά δυνατή και τη λήψη προστατευμένων περιεχομένων εκπομπών χωρίς τη συναίνεση των δικαιούχων, δεδομένου ότι οι τελικοί πελάτες κάνουν χρήση των υπηρεσιών VPN που δίδουν την εντύπωση ότι η διεύθυνση ΙΡ και η συσκευή των τελικών πελατών βρίσκονται σε περιοχές για τις οποίες υπάρχει συναίνεση του δικαιούχου, ή ^[(5)^]

–        η λήψη προστατευμένων περιεχομένων εκπομπών μέσω της πλατφόρμας συνεχούς ροής ήταν, στην πραγματικότητα, δυνατή επί αρκετές εβδομάδες χωρίς τη συναίνεση των δικαιούχων, ακόμη και χωρίς τη χρήση σήραγγας VPN;»

18.      Γραπτές παρατηρήσεις κατέθεσαν οι διάδικοι της κύριας δίκης καθώς και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι διάδικοι αυτοί απάντησαν επίσης εγγράφως στις ερωτήσεις του Δικαστηρίου. Το Δικαστήριο αποφάσισε να αποφανθεί χωρίς τη διεξαγωγή επ’ ακροατηρίου συζήτησης.

 Ανάλυση

19.      Το αιτούν δικαστήριο υπέβαλε, στην υπό κρίση υπόθεση, τρία προδικαστικά ερωτήματα στο Δικαστήριο. Το πρώτο εξ αυτών αφορά την έκταση της ευθύνης του διαχειριστή πλατφόρμας streaming (6) για την παρουσίαση στο κοινό, στην πλατφόρμα αυτή, περιεχομένου προστατευόμενου από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας χωρίς την άδεια των δικαιούχων. Το δεύτερο ερώτημα αφορά την ενδεχόμενη ευθύνη των φορέων που συνεργάζονται με τον συγκεκριμένο διαχειριστή. Τέλος, το τρίτο ερώτημα αφορά την έκταση της διεθνούς δικαιοδοσίας των δικαστηρίων των κρατών μελών όσον αφορά τις περιπτώσεις προσβολής του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας. Θα εξετάσω τα ερωτήματα αυτά με τη σειρά με την οποία υποβλήθηκαν.

 Επί του πρώτου προδικαστικού ερωτήματος

20.      Με το πρώτο προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29 έχει την έννοια ότι ο διαχειριστής πλατφόρμας streaming που αναμεταδίδει στο διαδίκτυο τηλεοπτικό πρόγραμμα προσβάλλει το αποκλειστικό δικαίωμα παρουσίασης έργων στο κοινό που προβλέπει η εν λόγω διάταξη, όταν:

α)      οι χρήστες παρακάμπτουν τον γεωγραφικό αποκλεισμό της πρόσβασης μέσω μιας υπηρεσίας VPN, έτσι ώστε τα προστατευόμενα έργα να καθίστανται προσβάσιμα εντός της επικράτειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς ο διαχειριστής της προαναφερθείσας πλατφόρμας να έχει λάβει σχετική άδεια από τον κάτοχο του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας, ή

β)      τα προστατευόμενα έργα ήταν διαθέσιμα στην προαναφερθείσα πλατφόρμα άνευ περιορισμού στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης χωρίς την άδεια του κατόχου του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας.

21.      Το ερώτημα αυτό εγείρει δύο βασικά ζητήματα, ήτοι, πρώτον, αν ο διαχειριστής πλατφόρμας streaming στην οποία αναμεταδίδεται τηλεοπτικό πρόγραμμα πραγματοποιεί παρουσίαση στο κοινό κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29 και, δεύτερον, αν ο διαχειριστής τέτοιας πλατφόρμας φέρει ευθύνη για το γεγονός ότι οι χρήστες αποκτούν πρόσβαση σε προστατευόμενο περιεχόμενο, παρακάμπτοντας τον περιορισμό της πρόσβασης που θέτει σε εφαρμογή ο εν λόγω διαχειριστής. Θα αρχίσω με το πρώτο ζήτημα.

 Αναμετάδοση ραδιοτηλεοπτικής μετάδοσης στο διαδίκτυο ως παρουσίαση στο κοινό

22.      Το Δικαστήριο είχε ήδη την ευκαιρία να κρίνει ότι «[ο] όρος “παρουσίαση στο κοινό”, κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας [2001/29], έχει την έννοια ότι καλύπτει αναμετάδοση έργων περιλαμβανομένων σε χερσαία ραδιοτηλεοπτική μετάδοση:

–        που πραγματοποιεί φορέας διαφορετικός του αρχικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα,

–        μέσω ροής διαδικτύου που τίθεται στη διάθεση των συνδρομητών του συγκεκριμένου φορέα, οι οποίοι μπορούν να λαμβάνουν νομίμως την αναμετάδοση διά της συνδέσεως με τον εξυπηρετητή του,

–        μολονότι οι εν λόγω συνδρομητές βρίσκονται στην περιοχή λήψεως της εν λόγω χερσαίας ραδιοτηλεοπτικής μετάδοσης και μπορούν να τη λαμβάνουν νομίμως στον τηλεοπτικό τους δέκτη» (7).

23.      Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να διευκρινιστεί ότι η επιφύλαξη που περιλαμβάνεται στην τελευταία περίπτωση του σημείου αυτού του διατακτικού της απόφασης της 7ης Μαρτίου 2013, ITV Broadcasting κ.λπ. (C‑607/11, EU:C:2013:147), η οποία αφορά την περίπτωση κατά την οποία οι συνδρομητές ενός φορέα παροχής υπηρεσίας αναμετάδοσης στο διαδίκτυο βρίσκονται στην περιοχή λήψεως της εν λόγω χερσαίας ραδιοτηλεοπτικής μετάδοσης, δεν σημαίνει ότι η συγκεκριμένη λύση εφαρμόζεται μόνο σε τέτοιες περιπτώσεις. Η επιφύλαξη αυτή ήταν αναγκαία για την απόρριψη του επιχειρήματος που στηρίχθηκε στην έλλειψη ενός αποκαλουμένου νέου κοινού, δηλαδή κοινού διαφορετικού από εκείνο στο οποίο απευθυνόταν η αρχική τηλεοπτική μετάδοση. Το Δικαστήριο έκρινε ότι το γεγονός αυτό δεν ασκεί επιρροή, δεδομένου ότι η αναμετάδοση μέσω διαδικτύου πραγματοποιείται με άλλα τεχνικά μέσα από αυτά της αρχικής τηλεοπτικής μετάδοσης (8). Αντιθέτως, σε περίπτωση κατά την οποία η αναμετάδοση μέσω διαδικτύου είναι διαθέσιμη και εκτός της περιοχής λήψεως της αρχικής τηλεοπτικής μετάδοσης (9), απευθύνεται κατ’ ανάγκη σε κοινό ευρύτερο από αυτό της εν λόγω τηλεοπτικής μετάδοσης. Επομένως, μια τέτοια αναμετάδοση συνιστά, κατά μείζονα λόγο, παρουσίαση στο κοινό κατά την έννοια του εν λόγω άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29.

24.      Επιρροή δεν ασκεί ούτε το αν η αναμετάδοση στο διαδίκτυο είναι ταυτόχρονη και αμετάβλητη σε σχέση με την αρχική τηλεοπτική μετάδοση (live streaming, απευθείας διαδικτυακή μετάδοση), όπως συνέβαινε στην υπόθεση επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση της 7ης Μαρτίου 2013, ITV Broadcasting κ.λπ. (C‑607/11, EU:C:2013:147), ή αν, για παράδειγμα, είναι ετεροχρονισμένη. Συγκεκριμένα, το κριτήριο του χαρακτηρισμού μιας τέτοιας αναμετάδοσης ως παρουσίασης στο κοινό κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29 είναι το τεχνικό μέσο με το οποίο πραγματοποιείται και το γεγονός ότι πραγματοποιείται από φορέα διαφορετικό από τον αρχικό ραδιοτηλεοπτικό φορέα.

25.      Τέλος, επισημαίνεται ότι, μολονότι η αναμετάδοση της αρχικής τηλεοπτικής μετάδοσης στο διαδίκτυο έχει, από τεχνικής απόψεως, δευτερογενή χαρακτήρα και εξαρτάται από τη μετάδοση αυτήν, η πράξη παρουσίασης στο κοινό την οποία συνιστά η εν λόγω αναμετάδοση έχει, από νομικής απόψεως, διακριτό και αυτοτελή χαρακτήρα σε σχέση με την αρχική μετάδοση. Επομένως, το γεγονός ότι η αρχική τηλεοπτική μετάδοση προορίζεται για περιοχή εκτός του εδάφους της Ένωσης και ότι, κατ’ επέκταση, δεν εμπίπτει στο εδαφικό πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2001/29 δεν αποκλείει το να χαρακτηριστεί η αναμετάδοση της τηλεοπτικής αυτής μετάδοσης στο διαδίκτυο ως παρουσίαση στο κοινό, κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 1, της εν λόγω οδηγίας, στο μέτρο που η επίμαχη αναμετάδοση είναι διαθέσιμη σε έδαφος όπου έχει εφαρμογή η οδηγία αυτή.

26.      Οι ανωτέρω εκτιμήσεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι, στην περίπτωση που περιγράφεται στο σημείο 20, υπό βʹ, των παρουσών προτάσεων, δηλαδή όταν προστατευόμενα έργα, τα οποία αποτελούν αντικείμενο αρχικής τηλεοπτικής μετάδοσης εκτός του εδάφους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διατίθενται απεριόριστα εντός του εδάφους της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω πλατφόρμας streaming, στην οποία πραγματοποιείται η αναμετάδοση της μετάδοσης αυτής, ο διαχειριστής της συγκεκριμένης πλατφόρμας πραγματοποιεί παρουσίαση των έργων αυτών στο κοινό, η οποία καλύπτεται από το αποκλειστικό δικαίωμα που προβλέπει το εν λόγω άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29. Επομένως, μια τέτοια παρουσίαση έργων στο κοινό, όταν πραγματοποιείται χωρίς την άδεια του κατόχου του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας, συνιστά προσβολή του αποκλειστικού αυτού δικαιώματος.

 Ευθύνη λόγω της εκ μέρους των χρηστών παράκαμψης των περιορισμών διαδικτυακής πρόσβασης σε έργα προστατευόμενα από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας

27.      Θα εξετάσω τώρα το πιο περίπλοκο ζήτημα, ήτοι το ζήτημα της ευθύνης του διαχειριστή πλατφόρμας streaming στην περίπτωση που περιγράφεται στο σημείο 20, υπό αʹ, των παρουσών προτάσεων. Στην περίπτωση αυτή, ο διαχειριστής πλατφόρμας streaming, σεβόμενος τα δικαιώματα του κατόχου του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας, θέτει σε εφαρμογή γεωγραφικό αποκλεισμό της πρόσβασης στο έδαφος όπου δεν διαθέτει άδεια για την παρουσίαση προστατευόμενων έργων στο κοινό, εν προκειμένω σε ολόκληρη την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά οι χρήστες παρακάμπτουν τον αποκλεισμό αυτό μέσω υπηρεσίας VPN, η οποία τους παρέχει τη δυνατότητα πρόσβασης στα έργα ως εάν βρίσκονταν σε έδαφος καλυπτόμενο από την άδεια παρουσίασης στο κοινό, ήτοι στο έδαφος της Σερβίας ή του Μαυροβουνίου.

28.      Ο γεωγραφικός αποκλεισμός της πρόσβασης αποτελεί ένα από τα μέσα διαχείρισης των ψηφιακών δικαιωμάτων (digital rights management) (10). Πρόκειται για διάφορες εγγυήσεις που έχουν σκοπό να καταστήσουν αδύνατη τη χρήση περιεχομένου σε ψηφιακή (ηλεκτρονική) μορφή κατά τρόπο αντίθετο προς τη βούληση του φορέα παροχής του εν λόγω περιεχομένου. Με τις εγγυήσεις αυτές επιδιώκεται η «διόρθωση» των ανεπιθύμητων, για τους παρόχους περιεχομένου, χαρακτηριστικών της ψηφιακής μορφής δεδομένων, ήτοι η αποτροπή της δυνατότητας παραγωγής, στην πράξη άνευ κόστους, απεριόριστου αριθμού τέλειων αντιγράφων και αποστολής τους (ιδίως μέσω διαδικτύου) σε οποιαδήποτε απόσταση. Όσον αφορά το περιεχόμενο που διαδίδεται μέσω του διαδικτύου, τα μέσα διαχείρισης των ψηφιακών δικαιωμάτων, όπως η εφαρμογή γεωγραφικών αποκλεισμών της πρόσβασης, μπορούν επίσης να χρησιμεύσουν για την εξουδετέρωση του παγκόσμιου χαρακτήρα αυτού του μέσου μετάδοσης και για την κατά το δυνατό εικονική κατανομή της εν λόγω μετάδοσης σε γεωγραφικές ζώνες, όπως ανέφερα στην εισαγωγή των παρουσών προτάσεων.

29.      Μέσα διαχείρισης των ψηφιακών δικαιωμάτων τίθενται ευρέως σε εφαρμογή για την προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, καθιστώντας αδύνατη την παράνομη –ή απλώς ανεπιθύμητη για τους κατόχους τέτοιων δικαιωμάτων– χρήση προστατευόμενων έργων διαδιδόμενων σε ψηφιακή μορφή. Χρησιμοποιούνται επίσης ως εργαλεία διαχείρισης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας επί τέτοιων έργων, καθιστώντας ως εκ τούτου δυνατή την είσπραξη χωριστού τέλους για τις διάφορες μορφές διανομής του ίδιου έργου, την κατανομή της αγοράς και τις αποκαλούμενες τιμολογιακές διακρίσεις στα διάφορα τμήματα της αγοράς αυτής ή, τέλος, την είσπραξη τελών για περιεχόμενο διατιθέμενο στις σελίδες WWW.

30.      Τα μέσα διαχείρισης των ψηφιακών δικαιωμάτων, που χρησιμεύουν για την προστασία και τη διαχείριση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, τελούν με τη σειρά τους τα ίδια υπό την προστασία του δικαίου της Ένωσης. Το άρθρο 6 της οδηγίας 2001/29 επιβάλλει στα κράτη μέλη την υποχρέωση να επεκτείνουν τη νομική προστασία σε «αποτελεσματικά τεχνολογικά μέτρα», έννοια η οποία, όπως προκύπτει από τον ορισμό της που δίδεται στην παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου, περιλαμβάνει τα μέσα διαχείρισης των ψηφιακών δικαιωμάτων.

31.      Το Δικαστήριο επίσης έχει επανειλημμένως επισημάνει ότι τα μέσα διαχείρισης των ψηφιακών δικαιωμάτων μπορούν να παράγουν έννομα αποτελέσματα στο δίκαιο της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων –πράγμα ιδιαιτέρως ενδιαφέρον εν προκειμένω– που αφορούν τον ορισμό της έννοιας της «παρουσίασης στο κοινό» κατά το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29.

32.      Με την απόφαση της 13ης Φεβρουαρίου 2014, Svensson κ.λπ. (C‑466/12, EU:C:2014:76), το Δικαστήριο έκρινε ότι «δεν συνιστά πράξη παρουσίασης στο κοινό, κατά τη διάταξη αυτή, η παροχή σε ιστότοπο δυνάμενων να ενεργοποιηθούν με επιλογή συνδέσμων προς έργα που διατίθενται ελεύθερα σε άλλον ιστότοπο» (11). Το Δικαστήριο διευκρίνισε ότι ο ελεύθερα προσβάσιμος ιστότοπος απευθύνεται στο σύνολο των χρηστών του διαδικτύου, οπότε η παραπομπή σε έργο ευρισκόμενο στον εν λόγω ιστότοπο δεν παρέχει σε νέο κοινό πρόσβαση σε αυτό (12).

33.      Αντίθετα, ένας διαδικτυακός τόπος που διασφαλίζεται με περιορισμό πρόσβασης (13) απευθύνεται αποκλειστικά στους πελάτες του, δηλαδή σε πρόσωπα που απέκτησαν νόμιμη πρόσβαση σε αυτόν. Η παράκαμψη του ως άνω περιορισμού και η διάθεση των προστατευόμενων έργων που περιέχονται στον συγκεκριμένο ιστότοπο προς άλλα πρόσωπα, έστω και μέσω συνδέσμου από άλλον ιστότοπο, ισοδυναμεί με παροχή σε νέο κοινό της δυνατότητας πρόσβασης και συνιστά πράξη παρουσίασης στο κοινό κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29 (14). Κατά το Δικαστήριο, επομένως, η χρήση μέσων διαχείρισης ψηφιακών δικαιωμάτων στο διαδίκτυο μπορεί να οριοθετήσει τον κύκλο των προσώπων (κοινό) στα οποία απευθύνεται η πράξη παρουσίασης στο κοινό κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29 (15).

34.      Στην υπόθεση επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση της 10ης Νοεμβρίου 2016, Vereniging Openbare Bibliotheken (C‑174/15, EU:C:2016:856), το Δικαστήριο δέχθηκε ότι ο δανεισμός ηλεκτρονικών αντιγράφων βιβλίων εμπίπτει στην εξαίρεση για τις δημόσιες βιβλιοθήκες που προβλέπει το άρθρο 6, παράγραφος 1, της οδηγίας 2006/115/ΕΚ (16). Προϋπόθεση για να γίνει δεκτό το ανωτέρω ήταν η χρήση μέσων διαχείρισης ψηφιακών δικαιωμάτων που καθιστούσαν τον δανεισμό ηλεκτρονικών αντιγράφων παρεμφερή με τον δανεισμό υλικών αντιγράφων (17).

35.      Τέλος, με την απόφαση της 9ης Μαρτίου 2021, VG Bild-Kunst (C‑392/19, EU:C:2021:181), το Δικαστήριο έκρινε ότι «συνιστά παρουσίαση στο κοινό, κατά [το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29], η ενσωμάτωση σε ιστοσελίδα τρίτου, μέσω της τεχνικής του framing, έργων τα οποία προστατεύονται με δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας και έχουν τεθεί στη διάθεση του κοινού σε άλλον ελεύθερα προσβάσιμο ιστότοπο με τη συγκατάθεση του κατόχου του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας, όταν με την ενσωμάτωση αυτή παρακάμπτονται τα μέτρα προστασίας κατά του framing τα οποία έλαβε ή απαίτησε να ληφθούν ο κάτοχος του δικαιώματος» (18). Συγκεκριμένα, το Δικαστήριο έκρινε ότι, παρέχοντας τεχνικές εγγυήσεις κατά του framing προστατευόμενου έργου διατιθέμενου στο διαδίκτυο, ο κάτοχος του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας περιορίζει τον κύκλο των προσώπων στα οποία διατίθεται το έργο αυτό στους χρήστες του ιστοτόπου όπου έγινε η αρχική παρουσίαση του εν λόγω έργου (19).

36.      Κατά τη γνώμη μου, παρόμοια συλλογιστική μπορεί να ακολουθηθεί όσον αφορά τον επίμαχο στην υπό κρίση υπόθεση γεωγραφικό αποκλεισμό της πρόσβασης. Αν ο κάτοχος του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας (ή ο κάτοχος άδειας χορηγηθείσας από αυτόν) εφάρμοσε έναν τέτοιο αποκλεισμό, η μετάδοσή του απευθύνεται αποκλειστικά και μόνο στον κύκλο των προσώπων που έχουν πρόσβαση στο προστατευόμενο περιεχόμενο από το έδαφος που καθορίζει ο εν λόγω κάτοχος του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας (δηλαδή από έδαφος στο οποίο η πρόσβαση δεν αποκλείεται). Επομένως, ο κάτοχος του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας δεν πραγματοποιεί παρουσίαση στο κοινό στην υπόλοιπη επικράτεια.

37.      Επομένως, εφόσον τα ψυχαγωγικά προγράμματα παραγωγής της Grand Production που διατίθενται στην πλατφόρμα streaming της GO4YU Beograd καλύπτονται από γεωγραφικό αποκλεισμό της πρόσβασης κατά τρόπον ώστε η πρόσβαση στα προγράμματα αυτά να είναι, καταρχήν, δυνατή μόνον από το έδαφος της Σερβίας και του Μαυροβουνίου, η GO4YU Beograd δεν προβαίνει, στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε παρουσίαση των προγραμμάτων αυτών στο κοινό.

38.      Είναι όμως παγκοίνως γνωστό ότι ούτε στον εικονικό ούτε στον πραγματικό κόσμο υπάρχουν εγγυήσεις που είναι αδύνατο να καταστρατηγηθούν ή να παραβιασθούν. Το ζήτημα είναι το πόσο εύκολη ή δύσκολη είναι η καταστρατήγηση ή παραβίαση. Τούτο βεβαίως ισχύει και για τους γεωγραφικούς αποκλεισμούς της πρόσβασης. Διάφορα τεχνικά μέσα, μεταξύ των οποίων οι υπηρεσίες VPN, καθιστούν δυνατή την παράκαμψη των εν λόγω αποκλεισμών, ιδίως με την εικονική αλλαγή της τοποθεσίας του χρήστη. Μολονότι υπάρχουν τεχνικά μέσα για την καταπολέμηση τέτοιων πρακτικών, εντούτοις δεν είναι, και μάλλον δεν θα είναι ποτέ, πλήρως αποτελεσματικά –οι εξελίξεις στις τεχνικές παραβίασης βρίσκονται πάντοτε ένα βήμα μπροστά από τις εξελίξεις στις τεχνικές ασφαλείας.

39.      Τούτο ωστόσο δεν σημαίνει ότι ο φορέας του οποίου ο γεωγραφικός αποκλεισμός της πρόσβασης σε προστατευόμενο έργο παρακάμπτεται από τους χρήστες πραγματοποιεί παρουσίαση του συγκεκριμένου έργου στο κοινό στο έδαφος εντός του οποίου είναι απαγορευμένη η πρόσβαση στο οικείο έργο. Ένα τέτοιο συμπέρασμα θα καθιστούσε αδύνατη τη διαχείριση, σε εδαφική βάση, των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στο διαδίκτυο –κάθε παρουσίαση στο κοινό του έργου στο διαδίκτυο θα έπρεπε, καταρχήν, να έχει παγκόσμιο χαρακτήρα.

40.      Φρονώ ότι πρέπει να υιοθετηθεί προσέγγιση ανάλογη με εκείνη που ακολούθησε το Δικαστήριο στις υποθέσεις που αφορούν τους διαδικτυακούς υπερσυνδέσμους. Όταν ένας υπερσύνδεσμος έχει ως αποτέλεσμα την παράκαμψη του περιορισμού της πρόσβασης σε περιεχόμενο προστατευόμενο από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας, την ευθύνη για την παρουσίαση του περιεχομένου αυτού σε νέο κοινό φέρει το πρόσωπο που τοποθετεί τον υπερσύνδεσμο και όχι ο διαχειριστής του ιστοτόπου στον οποίο πραγματοποιήθηκε η αρχική παρουσίαση και του οποίου παραβιάστηκε ο περιορισμός πρόσβασης.

41.      Η ιδιαιτερότητα της υπό κρίση υπόθεσης έγκειται στην απουσία οποιουδήποτε τρίτου προσώπου που να θέτει στη διάθεση των χρηστών τα προγράμματα παραγωγής της Grand Production κατά παραβίαση του γεωγραφικού αποκλεισμού της πρόσβασης τον οποίο εφαρμόζει η GO4YU Beograd. Η παράκαμψη του αποκλεισμού επιτυγχάνεται από τους ίδιους τους χρήστες, οι οποίοι αποκτούν πρόσβαση στα εν λόγω προγράμματα χωρίς μεσολάβηση τρίτου (20).

42.      Δεν νομίζω ότι αυτός είναι επαρκής λόγος για να καταλογιστεί η ευθύνη για την πραγματική αυτή κατάσταση στην GO4YU Beograd. Η Grand Production έχει μάλλον δίκιο όταν ισχυρίζεται ότι η GO4YU Beograd έχει επίγνωση της παράκαμψης του γεωγραφικού αποκλεισμού της πρόσβασης με τη χρήση υπηρεσιών VPN. Ωστόσο, τέτοια επίγνωση έχει και η Grand Production. Η παράκαμψη των διαφόρων εγγυήσεων από τους χρήστες συνιστά κίνδυνο άρρηκτα συνδεδεμένο με τη διάδοση έργων προστατευόμενων από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας σε ψηφιακή μορφή, ιδίως δε στο διαδίκτυο. Επιτρέποντας στην GO4YU Beograd να παρουσιάζει τα προγράμματά της στο κοινό μέσω πλατφόρμας streaming εντός ορισμένου εδάφους, η Grand Production έπρεπε να συνεκτιμήσει το γεγονός ότι ορισμένος αριθμός χρηστών θα μπορούσε να αποκτήσει πρόσβαση στα επίμαχα προγράμματα εκτός του εδάφους αυτού.

43.      Τούτο ωστόσο δεν συνεπάγεται ευθύνη της GO4YU Beograd για παρουσίαση των εν λόγω προγραμμάτων στους χρήστες αυτούς. Σύμφωνα με τη λογική της προμνησθείσας νομολογίας του Δικαστηρίου, ο κύκλος των προσώπων στα οποία απευθύνεται μια παρουσίαση στο κοινό καθορίζεται από τη βούληση του φορέα που προβαίνει στην εν λόγω παρουσίαση, όπως η βούληση αυτή προκύπτει από τις εφαρμοζόμενες τεχνικές εγγυήσεις.

44.      Το αντίθετο θα ίσχυε μόνο στην περίπτωση που η GO4YU Beograd έθετε σκοπίμως σε εφαρμογή αναποτελεσματικό γεωγραφικό αποκλεισμό πρόσβασης προκειμένου, στην πραγματικότητα, να καταστήσει δυνατό σε πρόσωπα εκτός του εδάφους εντός του οποίου έχει δικαίωμα να παρουσιάζει στο κοινό τα προγράμματα της Grand Production να αποκτούν ευκολότερη πρόσβαση στα προγράμματα αυτά σε σχέση με τις δυνατότητες που υπάρχουν αντικειμενικώς στο διαδίκτυο, ιδίως σε σχέση με τις κοινώς προσβάσιμες υπηρεσίες VPN. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα έπρεπε να γίνει δεκτό ότι η GO4YU Beograd προβαίνει σε ενέργειες, με πλήρη επίγνωση των συνεπειών της συμπεριφοράς της, προκειμένου να παράσχει στους πελάτες της πρόσβαση σε προστατευόμενο έργο, όταν, χωρίς τις ενέργειες αυτές, οι πελάτες της δεν θα μπορούσαν καταρχήν να έχουν πρόσβαση στο μεταδιδόμενο έργο (21). Εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξετάσει το ζήτημα αυτό. Ωστόσο, τα συμβαλλόμενα μέρη μιας σύμβασης για τη χορήγηση άδειας μπορούν να προβλέψουν στη σύμβαση αυτή εκτενέστερες υποχρεώσεις του αδειούχου όσον αφορά τους περιορισμούς πρόσβασης στο περιεχόμενο που αποτελεί αντικείμενο της σύμβασης.

 Η απάντηση στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα

45.      Λαμβανομένων υπόψη των προεκτεθέντων, η απάντηση που προτείνω να δοθεί στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα είναι ότι το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29 έχει την έννοια ότι ο διαχειριστής πλατφόρμας streaming που αναμεταδίδει στο διαδίκτυο τηλεοπτικό πρόγραμμα δεν προσβάλλει το αποκλειστικό δικαίωμα παρουσίασης έργων στο κοινό που προβλέπει η εν λόγω διάταξη, όταν οι χρήστες παρακάμπτουν, μέσω μιας υπηρεσίας VPN, τον γεωγραφικό αποκλεισμό της πρόσβασης έτσι ώστε τα προστατευόμενα έργα να καθίστανται προσβάσιμα εντός της επικράτειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς ο διαχειριστής της εν λόγω πλατφόρμας να έχει λάβει σχετική άδεια από τον κάτοχο του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας. Αντιθέτως, ο διαχειριστής αυτός προσβάλλει το ως άνω δικαίωμα, όταν τα προστατευόμενα έργα είναι διαθέσιμα στην προαναφερθείσα πλατφόρμα άνευ περιορισμού στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης χωρίς την άδεια του κατόχου του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας.

 Επί του δεύτερου προδικαστικού ερωτήματος

46.      Με το δεύτερο προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29 έχει την έννοια ότι ένας φορέας συνδεόμενος με τον διαχειριστή πλατφόρμας streaming στην οποία διατίθενται έργα προστατευόμενα από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας, φορέας ο οποίος διαφημίζει τη συγκεκριμένη πλατφόρμα, συνάπτει συμβάσεις με τους πελάτες για τις υπηρεσίες και την υποστήριξη που παρέχει ο διαχειριστής της στους εν λόγω πελάτες, αλλά δεν επηρεάζει ούτε το περιεχόμενο που καθίσταται προσβάσιμο στην πλατφόρμα ούτε τους περιορισμούς πρόσβασης που εφαρμόζονται σε αυτή για την προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας των τρίτων, προβαίνει επίσης σε παρουσίαση στο κοινό κατά την έννοια της ως άνω διάταξης.

47.      Η απάντηση στο ερώτημα αυτό μπορεί, κατά τη γνώμη μου, να συναχθεί από την υφιστάμενη νομολογία του Δικαστηρίου σχετικά με την παρουσίαση στο κοινό έργων προστατευόμενων από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29.

48.      Με τις προτάσεις μου στην υπόθεση Stim και SAMI (C‑753/18, EU:C:2020:4), είχα την ευκαιρία να επισημάνω ότι, μολονότι το Δικαστήριο έχει διαπιστώσει, με τη νομολογία του, την ύπαρξη παρουσίασης στο κοινό σε πολλές περιπτώσεις που βαίνουν πέραν της απλής απευθείας μετάδοσης ενός έργου, εντούτοις, όλες οι περιπτώσεις αυτές είχαν ως κοινό χαρακτηριστικό την άμεση σχέση μεταξύ της παρέμβασης του χρήστη και των προστατευόμενων από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας έργων που παρουσιάζονταν στο κοινό. Η άμεση αυτή σχέση αποτελεί κεντρικό στοιχείο χωρίς το οποίο δεν μπορεί να γίνει λόγος για πράξη παρουσίασης τέτοιων έργων στο κοινό (22). Δεχόμενο την απάντηση που πρότεινα να δοθεί στο προδικαστικό ερώτημα της υπόθεσης εκείνης, το Δικαστήριο έκρινε ότι η εκμίσθωση αυτοκινήτων οχημάτων εξοπλισμένων με ραδιοφωνικό δέκτη δεν συνιστά παρουσίαση στο κοινό κατά την έννοια, ιδίως, του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29 (23).

49.      Τα ανωτέρω συμπεράσματα δεν κλονίζονται από τη μεταγενέστερη νομολογία του Δικαστηρίου σχετικά με την παρουσίαση στο κοινό έργων που προστατεύονται από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29. Ειδικότερα, με την απόφαση της 22ας Ιουνίου 2021, YouTube και Cyando (C‑682/18 και C‑683/18, EU:C:2021:503), το Δικαστήριο έκρινε ότι ο διαχειριστής πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο ή πλατφόρμας φιλοξενίας και ανταλλαγής αρχείων πραγματοποιεί παρουσίαση προστατευόμενων έργων στο κοινό (προβαίνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο σε προσβολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας) μόνον όταν γνωρίζει συγκεκριμένα ότι είναι παρανόμως διαθέσιμο στην πλατφόρμα του περιεχόμενο προστατευόμενο από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας και, παρά ταύτα, παραλείπει να το διαγράψει ή να καταστήσει ταχέως αδύνατη την πρόσβαση σε αυτό, ή όταν ο διαχειριστής, μολονότι γνωρίζει ή όφειλε να γνωρίζει ότι, γενικώς, τίθεται παρανόμως στη διάθεση του κοινού προστατευόμενο περιεχόμενο μέσω της πλατφόρμας του από τους χρήστες αυτής, δεν λαμβάνει τα κατάλληλα τεχνικά μέτρα που θα ήταν ευλόγως αναμενόμενο να ληφθούν από έναν ευρισκόμενο στη θέση του επιχειρηματία ο οποίος επιδεικνύει τη συνήθη επιμέλεια για να αντιμετωπίσει με αξιόπιστο και αποτελεσματικό τρόπο τις προσβολές του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας στην πλατφόρμα αυτή, ή ακόμη όταν συμμετέχει στην επιλογή του προστατευόμενου περιεχομένου που παρουσιάζεται παρανόμως στο κοινό, παρέχει στην πλατφόρμα του εργαλεία τα οποία προορίζονται ειδικώς για την παράνομη ανταλλαγή του εν λόγω περιεχομένου ή ενθαρρύνει ηθελημένα την ανταλλαγή αυτή (24). Αντιθέτως, η απλή παροχή υπηρεσίας διάθεσης πλατφόρμας στο διαδίκτυο που καθιστά δυνατή τη διάδοση έργων προστατευόμενων από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας δεν αρκεί ώστε να διαπιστωθεί ότι ο διαχειριστής τέτοιας πλατφόρμας πραγματοποιεί παρουσίαση των εν λόγω έργων στο κοινό, κατά την έννοια του εν λόγω άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29, ακόμη και αν, χωρίς μια τέτοια πλατφόρμα, οι χρήστες δεν θα ήταν σε θέση να διαδώσουν τα έργα αυτά (25).

50.      Εν προκειμένω, δεν υφίσταται τέτοια άμεση σχέση μεταξύ της δραστηριότητας των φορέων τους οποίους αφορά το δεύτερο προδικαστικό ερώτημα και των έργων που παρουσιάζονται στο κοινό στην πλατφόρμα streaming της GO4YU Beograd, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και τα ψυχαγωγικά προγράμματα παραγωγής της Grand Production. Οι εν λόγω φορείς συμβάλλουν αναμφισβήτητα στη λειτουργία της συγκεκριμένης πλατφόρμας, εξασφαλίζοντας τη διαμεσολάβηση μεταξύ της πλατφόρμας και των πελατών της. Θα μπορούσε μάλιστα να θεωρηθεί ότι η δραστηριότητά τους είναι αναγκαία προκειμένου οι πελάτες αυτοί να έχουν δυνατότητα πρόσβασης στο περιεχόμενο που διαδίδεται στην πλατφόρμα αυτή, δεδομένου ότι προς τούτο είναι αναγκαία η σύναψη σύμβασης συνδρομής. Εντούτοις, οι φορείς αυτοί δεν ασκούν καμία επιρροή στο περιεχόμενο που διαδίδεται στην πλατφόρμα ούτε έχουν δυνατότητα αποτροπής ενδεχόμενων προσβολών του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας.

51.      Το γεγονός, το οποίο μνημονεύει το αιτούν δικαστήριο με το δεύτερο ερώτημά του, ότι οι πελάτες δεν ενημερώνονται εκ των προτέρων για τη μη διαθεσιμότητα συγκεκριμένου περιεχομένου στην πλατφόρμα, συμπεριλαμβανομένων των ψυχαγωγικών προγραμμάτων παραγωγής της Grand Production, ουδόλως μεταβάλλει το συμπέρασμα αυτό. Η έλλειψη ενημέρωσης των πελατών σχετικά με τη μη διαθεσιμότητα ορισμένου περιεχομένου στην πλατφόρμα ουδόλως μεταβάλλει το γεγονός της εν λόγω μη διαθεσιμότητας. Κατά τη γνώμη μου, δεν υφίσταται ούτε προφανής αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της έλλειψης ενημέρωσης των πελατών ως προς τη μη διαθεσιμότητα του οικείου περιεχομένου και της τάσης των εν λόγω πελατών να παρακάμπτουν τον γεωγραφικό αποκλεισμό της πρόσβασης στον οποίο οφείλεται η συγκεκριμένη μη διαθεσιμότητα. Επιπλέον, όπως επισήμανα ανωτέρω, κατά τη γνώμη μου, ο διαχειριστής πλατφόρμας streaming και, επομένως, κατά μείζονα λόγο, άλλοι φορείς συνδεόμενοι με αυτόν δεν φέρουν ευθύνη για την εκ μέρους των χρηστών παράκαμψη των τεχνικών περιορισμών της πρόσβασης σε έργα προστατευόμενα από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας.

52.      Οι φορείς που συνδέονται με τον διαχειριστή τέτοιας πλατφόρμας μπορούν ενδεχομένως να φέρουν παρεπόμενη ευθύνη λόγω διευκόλυνσης της προσβολής των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή λόγω συνέργειας σε τέτοια πράξη, εφόσον διαπιστωθεί προσβολή των δικαιωμάτων αυτών. Εντούτοις, η ευθύνη αυτή δεν έχει εναρμονιστεί στο δίκαιο της Ένωσης και εμπίπτει αποκλειστικώς στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών.

53.      Λαμβανομένων υπόψη των προεκτεθέντων, η απάντηση που προτείνω να δοθεί στο δεύτερο προδικαστικό ερώτημα είναι ότι το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29 έχει την έννοια ότι ένας φορέας συνδεόμενος με τον διαχειριστή πλατφόρμας streaming στην οποία διατίθενται έργα προστατευόμενα από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας, φορέας ο οποίος διαφημίζει τη συγκεκριμένη πλατφόρμα, συνάπτει συμβάσεις με τους πελάτες για τις υπηρεσίες που παρέχει ο διαχειριστής της και προσφέρει υποστήριξη στους εν λόγω πελάτες, αλλά δεν επηρεάζει ούτε το περιεχόμενο που καθίσταται προσβάσιμο στην πλατφόρμα ούτε τους περιορισμούς πρόσβασης που εφαρμόζονται σε αυτή για την προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας των τρίτων, δεν προβαίνει σε παρουσίαση στο κοινό κατά την έννοια της ως άνω διάταξης.

 Επί του τρίτου προδικαστικού ερωτήματος

54.      Το τρίτο προδικαστικό ερώτημα αφορά την έκταση της διεθνούς δικαιοδοσίας των δικαστηρίων των κρατών μελών ως προς τις ενοχές εξ αδικοπραξίας ή οιονεί αδικοπραξίας. Σύμφωνα με το γράμμα του ερωτήματος αυτού, όπως διατυπώθηκε από το αιτούν δικαστήριο, το ζήτημα άπτεται της ερμηνείας του άρθρου 2, στοιχεία αʹ και εʹ, και του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29, σε συνδυασμό με το άρθρο 7, σημείο 2, του κανονισμού 1215/2012.

55.      Το αιτούν δικαστήριο διευκρινίζει ότι το ερώτημα αυτό οφείλεται στις αμφιβολίες που έχει σχετικά με τη νομολογία του Δικαστηρίου. Συγκεκριμένα, αφενός, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι, σε περίπτωση προβαλλόμενης προσβολής του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας που κατοχυρώνεται στο κράτος μέλος του δικαστηρίου ενώπιον του οποίου ασκήθηκε σχετική αγωγή, το τελευταίο έχει διεθνή δικαιοδοσία, ως δικαστήριο του τόπου επελεύσεως της ζημίας (στα γερμανικά: Erfolgsort), να κρίνει επί της αγωγής εφόσον ζητείται να διαπιστωθεί ευθύνη για την προσβολή των ως άνω δικαιωμάτων λόγω αναρτήσεως προστατευόμενων έργων σε ιστότοπο προσβάσιμο εντός της περιφέρειας δικαιοδοσίας του, αλλά μόνον όσον αφορά τη ζημία που προκλήθηκε εντός του κράτους μέλους όπου έχει την έδρα του (26).

56.      Αφετέρου, το Δικαστήριο έχει επίσης κρίνει ότι πρόσωπο το οποίο προβάλλει ότι τα δικαιώματά του προσωπικότητας έχουν προσβληθεί λόγω της δημοσιεύσεως στο διαδίκτυο αναληθών περί αυτού στοιχείων και λόγω της μη διαγραφής σχολίων που το αφορούν δύναται να ασκήσει ενώπιον των δικαστηρίων του κράτους στο οποίο βρίσκεται το κέντρο των συμφερόντων του αγωγή με αίτημα τη διόρθωση των εν λόγω στοιχείων, τη διαγραφή των εν λόγω σχολίων και την αποκατάσταση της συνολικής ζημίας που υπέστη. Αντιθέτως, το πρόσωπο αυτό δεν δύναται να ασκήσει αγωγή ενώπιον των δικαστηρίων κάθε κράτους μέλους εντός του οποίου είναι ή ήταν προσβάσιμες οι δημοσιευθείσες στο διαδίκτυο πληροφορίες, με αίτημα τη διόρθωση των εν λόγω στοιχείων και τη διαγραφή των εν λόγω σχολίων (27).

57.      Στην υπό κρίση υπόθεση, το αιτούν δικαστήριο ζητεί να διευκρινιστεί αν, λαμβανομένου υπόψη του αντικειμένου της διαφοράς της κύριας δίκης, το οποίο δεν συνίσταται σε αγωγή αποζημίωσης, αλλά σε αίτηση ασφαλιστικών μέτρων με την οποία ζητείται να απαγορευθεί η μέσω διαδικτύου παρουσίαση στο κοινό έργων που ανήκουν στην αναιρεσείουσα, ο προσδιορισμός της έκτασης της διεθνούς δικαιοδοσίας του επιληφθέντος δικαστηρίου πρέπει να γίνει σύμφωνα με την πρώτη από τις ανωτέρω αποφάσεις, με αποτέλεσμα η δικαιοδοσία αυτή να περιορίζεται στο αυστριακό έδαφος, ή σύμφωνα με τη δεύτερη εξ αυτών, με αποτέλεσμα τα αυστριακά δικαστήρια να έχουν διεθνή δικαιοδοσία να διατάξουν ασφαλιστικά μέτρα παγκόσμιας εμβέλειας.

58.      Εντούτοις, διατηρώ αμφιβολίες ως προς το παραδεκτό του εν λόγω προδικαστικού ερωτήματος, δεδομένου ότι, κατά τη γνώμη μου, το Δικαστήριο δεν είναι σε θέση να δώσει στο αιτούν δικαστήριο απάντηση που να είναι χρήσιμη για την επίλυση της διαφοράς της οποίας έχει επιληφθεί. Άλλωστε, όπως φαίνεται, οι διάδικοι της κύριας δίκης συμμερίζονται τις αμφιβολίες αυτές.

59.      Συγκεκριμένα, πρώτον, η προμνησθείσα νομολογία του Δικαστηρίου διαμορφώθηκε βάσει του άρθρου 7, σημείο 2, του κανονισμού 1215/2012 (28), διάταξης την οποία μνημονεύει και το αιτούν δικαστήριο στο ερώτημά του. Η διάταξη αυτή θεσπίζει, ως προς τις ενοχές εξ αδικοπραξίας ή οιονεί αδικοπραξίας, τη διεθνή δικαιοδοσία του δικαστηρίου του τόπου όπου συνέβη το ζημιογόνο γεγονός. Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο οριοθέτησε το Δικαστήριο, με την ως άνω νομολογία, την έκταση της διεθνούς δικαιοδοσίας των δικαστηρίων των κρατών μελών. Ωστόσο, στην υπόθεση της κύριας δίκης η διάταξη αυτή δεν έχει εφαρμογή.

60.      Όσον αφορά την GO4YU Beograd, η εταιρία αυτή έχει την έδρα της στη Σερβία, δηλαδή εκτός του εδάφους της Ένωσης, ενώ η εφαρμογή του άρθρου 7 του κανονισμού 1215/2012 περιορίζεται σε εναγομένους που έχουν την κατοικία (ή την έδρα τους) στα κράτη μέλη. Αντιθέτως, η διεθνής δικαιοδοσία των δικαστηρίων κάθε κράτους μέλους ως προς τις αγωγές κατά προσώπου που δεν έχει την κατοικία του σε κράτος μέλος ρυθμίζεται, σύμφωνα με το άρθρο 6, παράγραφος 1, του εν λόγω κανονισμού, από το δίκαιο του εν λόγω κράτους μέλους.

61.      Όσον αφορά τους λοιπούς αναιρεσίβλητους της κύριας δίκης, αυτοί έχουν την έδρα τους ή την κατοικία τους στην Αυστρία, δηλαδή στο κράτος μέλος του αιτούντος δικαστηρίου. Η διεθνής δικαιοδοσία των αυστριακών δικαστηρίων στις υποθέσεις που αφορούν τους αναιρεσίβλητους αυτούς δεν ρυθμίζεται από το άρθρο 7, σημείο 2, δεδομένου ότι η διάταξη αυτή έχει εφαρμογή στα πρόσωπα που ενάγονται ενώπιον των δικαστηρίων κράτους μέλους διαφορετικού από εκείνο της κατοικίας τους, αλλά από το άρθρο 4, παράγραφος 1, του κανονισμού 1215/2012, δυνάμει του οποίου κάθε πρόσωπο που έχει την κατοικία του σε κράτος μέλος μπορεί να εναχθεί ενώπιον δικαστηρίου του κράτους αυτού. Η διεθνής δικαιοδοσία των δικαστηρίων αυτού του κράτους μέλους είναι γενική και δεν είναι, καταρχήν, περιορισμένη, εν πάση περιπτώσει όχι από κανόνες διεθνούς δικαιοδοσίας (29). Επομένως, η νομολογία του Δικαστηρίου που μνημονεύεται στα σημεία 55 και 56 των παρουσών προτάσεων δεν μπορεί να εφαρμοστεί εν προκειμένω.

62.      Ομοίως, η νομολογία αυτή δεν μπορεί να τύχει εφαρμογής αν τα αυστριακά δικαστήρια έχουν διεθνή δικαιοδοσία να επιληφθούν της αιτήσεως αναιρέσεως κατά της GO4YU Beograd, κατ’ εφαρμογήν της αυστριακής νομοθεσίας σύμφωνα με το άρθρο 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 1215/2012, λόγω της συνάφειας της αιτήσεως αυτής με εκείνη που ασκήθηκε κατά των λοιπών αναιρεσίβλητων (30). Συγκεκριμένα, η έκταση της διεθνούς δικαιοδοσίας στο πλαίσιο αυτό πρέπει να είναι ανάλογη με εκείνη που απορρέει από το εν λόγω άρθρο 4, παράγραφος 1, του ίδιου κανονισμού. Εν πάση περιπτώσει, πρόκειται για ζήτημα ερμηνείας του εθνικού δικαίου (31).

63.      Δεύτερον, το αιτούν δικαστήριο δεν εξηγεί για ποιον λόγο η εφαρμογή του σκεπτικού του Δικαστηρίου στην απόφαση της 17ης Οκτωβρίου 2017, Bolagsupplysningen και Ilsjan (C‑194/16, EU:C:2017:766), θα είχε ως αποτέλεσμα απεριόριστη διεθνή δικαιοδοσία των αυστριακών δικαστηρίων.

64.      Συγκεκριμένα, αφενός, από κανένα στοιχείο δεν προκύπτει ότι το κέντρο των συμφερόντων της Grand Production βρισκόταν στην Αυστρία και όχι στη Σερβία, όπου έχει την έδρα της η εταιρία αυτή. Εξάλλου, οι ίδιοι οι διάδικοι της κύριας δίκης διαπιστώνουν, με έγγραφο απάντησης σε ερώτηση του Δικαστηρίου, ότι η θεωρία του κέντρου των συμφερόντων δεν έχει εφαρμογή εν προκειμένω.

65.      Αφετέρου, αν πρέπει να εφαρμοστεί κατ’ αναλογίαν η διαπίστωση του Δικαστηρίου ότι, λαμβανομένου υπόψη ότι τα στοιχεία και οι πληροφορίες που αναρτώνται σε ιστότοπο είναι προσβάσιμα από παντού, καθώς και του γεγονότος ότι η έκταση της διάδοσής τους είναι καταρχήν καθολική, η αξίωση διόρθωσης των στοιχείων και διαγραφής των σχολίων είναι μία και αδιαίρετη και, κατά συνέπεια, δύναται να προβληθεί μόνο ενώπιον δικαστηρίου το οποίο έχει διεθνή δικαιοδοσία να επιληφθεί συνολικώς του αιτήματος αποκατάστασης της ζημίας (32), το τρίτο προδικαστικό ερώτημα στην υπό κρίση υπόθεση είναι άνευ αντικειμένου. Πράγματι, σύμφωνα με τη διαπίστωση αυτή, κάθε αίτημα διόρθωσης ή διαγραφής περιεχομένου αναρτημένου στο διαδίκτυο (33) πρέπει να υποβάλλεται ενώπιον δικαστηρίου που έχει εδαφικώς απεριόριστη διεθνή δικαιοδοσία, το οποίο πρέπει πρώτα να καθοριστεί βάσει των οικείων διατάξεων, εν προκειμένω των αυστριακών κανόνων διεθνούς δικαιοδοσίας, ερμηνευόμενων σε συνδυασμό με το άρθρο 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 1215/2012. Επομένως, παρέλκει η εξέταση του ζητήματος της έκτασης της διεθνούς δικαιοδοσίας του δικαστηρίου αυτού.

66.      Κατόπιν των ανωτέρω, προτείνω να κριθεί απαράδεκτο το τρίτο προδικαστικό ερώτημα.

 Πρόταση

67.      Λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των προεκτεθέντων, προτείνω στο Δικαστήριο να απαντήσει στα προδικαστικά ερωτήματα που υπέβαλε το Oberster Gerichtshof (Ανώτατο Δικαστήριο, Αυστρία) ως εξής:

1)      Το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας,

έχει την έννοια ότι:

ο διαχειριστής πλατφόρμας streaming που αναμεταδίδει στο διαδίκτυο τηλεοπτικό πρόγραμμα δεν προσβάλλει το αποκλειστικό δικαίωμα παρουσίασης έργων στο κοινό που προβλέπει η εν λόγω διάταξη, όταν οι χρήστες παρακάμπτουν, μέσω μιας υπηρεσίας εικονικού ιδιωτικού δικτύου (VPN), τον γεωγραφικό αποκλεισμό της πρόσβασης έτσι ώστε τα προστατευόμενα έργα να καθίστανται προσβάσιμα εντός της επικράτειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς ο διαχειριστής της εν λόγω πλατφόρμας να έχει λάβει σχετική άδεια από τον κάτοχο του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας· αντιθέτως, ο διαχειριστής αυτός προσβάλλει το ως άνω δικαίωμα, όταν τα προστατευόμενα έργα είναι διαθέσιμα στην προαναφερθείσα πλατφόρμα άνευ περιορισμού στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης χωρίς την άδεια του κατόχου του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας.

2)      Το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29

έχει επίσης την έννοια ότι:

ένας φορέας συνδεόμενος με τον διαχειριστή πλατφόρμας streaming στην οποία διατίθενται έργα προστατευόμενα από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας, φορέας ο οποίος διαφημίζει τη συγκεκριμένη πλατφόρμα, συνάπτει συμβάσεις με τους πελάτες για τις υπηρεσίες που παρέχει ο διαχειριστής της και προσφέρει υποστήριξη στους εν λόγω πελάτες, αλλά δεν επηρεάζει ούτε το περιεχόμενο που καθίσταται προσβάσιμο στην πλατφόρμα ούτε τους περιορισμούς πρόσβασης που εφαρμόζονται σε αυτή για την προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας των τρίτων, δεν προβαίνει σε παρουσίαση στο κοινό κατά την έννοια της ως άνω διάταξης.

1      Γλώσσα του πρωτοτύπου: η πολωνική.

2      ΕΕ 2012, L 351, σ. 1.

3      ΕΕ 2001, L 167, σ. 10.

4      Ο χρήστης εμφανίζεται στο διαδίκτυο στη διεύθυνση IP και στην τοποθεσία του διακομιστή VPN.

5      Η υπογράμμιση δική μου. Στο πρωτότυπο «oder».

6      Πρέπει εν προκειμένω να διευκρινιστεί, όπως ορθώς παρατηρεί η Επιτροπή, ότι δεν πρόκειται για πλατφόρμα προοριζόμενη για τη δημοσίευση περιεχομένου από τους χρήστες, αλλά για ιστότοπο του οποίου ο διαχειριστής έχει απόλυτη ελευθερία να αποφασίζει σχετικά με το εκεί διατιθέμενο περιεχόμενο.

7      Απόφαση της 7ης Μαρτίου 2013, ITV Broadcasting κ.λπ. (C‑607/11, EU:C:2013:147, σημείο 1 του διατακτικού).

8      Απόφαση της 7ης Μαρτίου 2013, ITV Broadcasting κ.λπ. (C‑607/11, EU:C:2013:147, σκέψη 39).

9      Όπως συμβαίνει εν προκειμένω, όπου μια τηλεοπτική μετάδοση προοριζόμενη για το έδαφος της Σερβίας διατίθεται, μέσω του διαδικτύου, και εκτός του εδάφους αυτού, και ειδικότερα στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

10      Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους γεωγραφικούς αποκλεισμούς της πρόσβασης και τα έννομα αποτελέσματα της παράκαμψής τους, βλ. Kra-Oz, T., «Geoblocking and the Legality of Circumvention», IDEA – The Journal of the Franklin Pierce Center for Intellectual Property, τόμος 57 (2017), σ. 385 έως 430· Trimble, M., «Copyright and Geoblocking: The Consequences of Eliminating Geoblocking», Boston University Journal of Science & Technology Law, τόμος 25 (2019), σ. 476 έως 502.

11      Σημείο 1 του διατακτικού. Η υπογράμμιση δική μου.

12      Απόφαση της 13ης Φεβρουαρίου 2014, Svensson κ.λπ. (C‑466/12, EU:C:2014:76, σκέψεις 27 και 28).

13      Δηλαδή με ορισμένου είδους μέσο διαχείρισης ψηφιακών δικαιωμάτων.

14      Απόφαση της 13ης Φεβρουαρίου 2014, Svensson κ.λπ. (C‑466/12, EU:C:2014:76, σκέψεις 27 και 31).

15      Πρβλ. απόφαση της 16ης Νοεμβρίου 2016, Soulier και Doke (C‑301/15, EU:C:2016:878, σκέψη 36).

16      Οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με το δικαίωμα εκμίσθωσης, το δικαίωμα δανεισμού και ορισμένα δικαιώματα συγγενικά προς την πνευματική ιδιοκτησία στον τομέα των προϊόντων της διανοίας (ΕΕ 2006, L 376, σ. 28).

17      Απόφαση της 10ης Νοεμβρίου 2016, Vereniging Openbare Bibliotheken (C‑174/15, EU:C:2016:856, σκέψεις 51 έως 53 και σημείο 1 του διατακτικού).

18      Διατακτικό. Η υπογράμμιση δική μου.

19      Απόφαση της 9ης Μαρτίου 2021, VG Bild-Kunst (C‑392/19, EU:C:2021:181, σκέψεις 42 και 43).

20      Φυσικά, στην περίπτωση αυτή υπάρχουν μεσάζοντες οι οποίοι δρουν υπό τη μορφή φορέων παροχής υπηρεσιών VPN. Εντούτοις, πρόκειται για μεσάζοντες ως προς την πρόσβαση στο διαδίκτυο και όχι συγκεκριμένα ως προς τη διάθεση έργων προστατευόμενων από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας. Φαίνεται ότι πρόκειται για τους μεσάζοντες κατά την έννοια του άρθρου 12 της οδηγίας 2000/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 8ης Ιουνίου 2000, για ορισμένες νομικές πτυχές των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, ιδίως του ηλεκτρονικού εμπορίου, στην εσωτερική αγορά («οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο») (ΕΕ 2000, L 178, σ. 1).

21      Πρβλ. απόφαση της 26ης Απριλίου 2017, Stichting Brein (C‑527/15, EU:C:2017:300, σκέψη 31).

22      Βλ. προτάσεις μου στην υπόθεση Stim και SAMI (C‑753/18, EU:C:2020:4, σημεία 24 έως 35).

23      Απόφαση της 2ας Απριλίου 2020, Stim και SAMI (C‑753/18, EU:C:2020:268, διατακτικό).

24      Απόφαση της 22ας Ιουνίου 2021, YouTube και Cyando (C‑682/18 και C‑683/18, EU:C:2021:503, σημείο 1 του διατακτικού).

25      Απόφαση της 22ας Ιουνίου 2021, YouTube και Cyando (C‑682/18 και C‑683/18, EU:C:2021:503, σκέψεις 77 έως 79).

26      Απόφαση της 22ας Ιανουαρίου 2015, Hejduk (C‑441/13, EU:C:2015:28, διατακτικό).

27      Απόφαση της 17ης Οκτωβρίου 2017, Bolagsupplysningen και Ilsjan (C‑194/16, EU:C:2017:766, διατακτικό).

28      Ή βάσει του αντίστοιχου προς αυτό άρθρου 5, σημείο 3, του κανονισμού (ΕΚ) 44/2001 του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 2000, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (ΕΕ 2001, L 12, σ. 1), ο οποίος καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από τον κανονισμό 1215/2012.

29      Πρβλ. προτάσεις μου στην υπόθεση Glawischnig-Piesczek (C‑18/18, EU:C:2019:458, σημεία 85 και 86, καθώς και υποσημείωση 42 και εκεί παρατιθέμενη βιβλιογραφία).

30      Με την αίτησή του, το αιτούν δικαστήριο δεν εξηγεί τη βάση επί της οποίας τα αυστριακά δικαστήρια έκριναν ότι έχουν διεθνή δικαιοδοσία να επιληφθούν της αιτήσεως αναιρέσεως που ασκήθηκε κατά της GO4YU Beograd. Η δυνατότητα προσεπίκλησης προσώπου εγκατεστημένου σε τρίτη χώρα φαίνεται πάντως να υπάρχει στο αυστριακό δίκαιο [βλ. Petz, T., σε: Toshiyuki, K., Intellectual Property and Private International Law: Comparative Perspectives, Bloomsbury Publishing (UK), 2012, σ. 310 επ.].

31      Στην υπό κρίση υπόθεση δεν έχει εφαρμογή το άρθρο 8, σημείο 1, του κανονισμού 1215/2012, δεδομένου ότι το άρθρο αυτό, όπως και το άρθρο 7 του εν λόγω κανονισμού, έχει εφαρμογή μόνο στους εναγομένους που έχουν την κατοικία (έδρα) τους στο έδαφος κράτους μέλους (βλ., κατ’ αναλογίαν, απόφαση της 11ης Απριλίου 2013, Sapir κ.λπ., C‑645/11, EU:C:2013:228, σημείο 3 του διατακτικού).

32      Απόφαση της 17ης Οκτωβρίου 2017, Bolagsupplysningen και Ilsjan (C‑194/16, EU:C:2017:766, σκέψη 48).

33      Και επομένως, κατ’ αναλογίαν, κάθε αίτημα απαγόρευσης διαδικτυακής παρουσίασης έργων προστατευόμενων από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας.