62020CC0176

EUR-Lex

Access to European Union law

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

EUROPA
EUR-Lex home
EUR-Lex - 62020CC0176 - EN

Help

Search tips

Need more search options? Use the Advanced search

Document 62020CC0176

Προτάσεις του γενικού εισαγγελέα A. Ράντου της 2ας Σεπτεμβρίου 2021.
SC Avio Lucos SRL κατά Agenţia de Plăţi şi Intervenţie pentru Agricultură – Centrul judeţean Dolj και Agenţia de Plăţi şi Intervenţie pentru Agricultură (APIA) – Aparat Central.
Αίτηση του Curtea de Apel Alba Iulia για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως.
Προδικαστική παραπομπή – Γεωργία – Κοινή γεωργική πολιτική – Καθεστώτα άμεσης στήριξης – Κοινοί κανόνες – Καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης – Κανονισμός (ΕΕ) 1307/2013 – Άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, και παράγραφος 2, στοιχείο βʹ – Εθνική ρύθμιση η οποία εξαρτά την άμεση στήριξη από την προϋπόθεση να κατέχει ο γεωργός τα δικά του ζώα – Άρθρο 9 παράγραφος 1 – Έννοια του “ενεργού γεωργού” – Κανονισμός (ΕΕ) 1306/2013 – Άρθρο 60 – Ρήτρα καταστρατήγησης – Έννοια των “προϋποθέσεων που δημιουργήθηκαν τεχνητά”.
Υπόθεση C-176/20.

Court reports – general ; Court reports – general

ECLI identifier: ECLI:EU:C:2021:685

Language of the case

HTML

PDF

Document published in the digital reports of cases. They have official status.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΡΑΝΤΟΥ

της 2ας Σεπτεμβρίου 2021 ( 1 )

Υπόθεση C‑176/20

SC Avio Lucos SRL

κατά

Agenţia de Plăţi şi Intervenţie pentru Agricultură – Centrul judeţean Dolj,

Agenţia de Plăţi şi Intervenţie pentru Agricultură (APIA) – Aparat Central

[αίτηση του Curtea de Apel Alba Iulia
(εφετείου Alba Iulia, Ρουμανία)
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]

«Προδικαστική παραπομπή – Γεωργία – Κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) – Καθεστώτα άμεσης στήριξης – Κοινοί κανόνες – Καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης – Κανονισμός (ΕΕ) 1307/2013 – Άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχεία αʹ και γʹ – Εθνική ρύθμιση η οποία εξαρτά την άμεση στήριξη από την προϋπόθεση να κατέχει ο γεωργός τα δικά του ζώα – Άρθρο 9, παράγραφος 1 – Έννοια του “ενεργού γεωργού” – Κανονισμός (ΕΕ) 1306/2013 – Άρθρο 60 – Ρήτρα καταστρατήγησης – Έννοια των “προϋποθέσεων που δημιουργήθηκαν τεχνητά”»

I. Εισαγωγή

Η υπό κρίση αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία, αφενός, του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχεία αʹ και γʹ, και του άρθρου 9, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΕ) 1307/2013 ( 2 ), περί θεσπίσεως κανόνων για άμεσες ενισχύσεις στους γεωργούς βάσει καθεστώτων στήριξης στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ), και, αφετέρου, του άρθρου 60 του κανονισμού (ΕΕ) 1306/2013 ( 3 ), σχετικά με τη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και την παρακολούθηση της ΚΓΠ.

Η εν λόγω αίτηση προδικαστικής αποφάσεως υποβλήθηκε στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ, αφενός, της SC Avio Lucos SRL (στο εξής: Avio Lucos) και, αφετέρου, του Agenția de Plăți și Intervenție pentru Agricultură – Centrul județean Dolj (Οργανισμού πληρωμών και παρέμβασης για τη γεωργία – Νομαρχιακού Κέντρου Dolj, Ρουμανία, στο εξής: APIA Dolj) και του Agenția de Plăți și Intervenție pentru Agricultură (APIA) – Aparat Central (Οργανισμού πληρωμών και παρέμβασης για τη γεωργία – Κεντρικής Υπηρεσίας, Ρουμανία, στο εξής: APIA), με αντικείμενο αίτημα ακυρώσεως αποφάσεως του APIA Dolj με την οποία απορρίφθηκε η αίτηση που υπέβαλε η Avio Lucos για τη χορήγηση ενίσχυσης βάσει του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης για τη γεωργική περίοδο 2015.

Μολονότι το Δικαστήριο είχε την ευκαιρία να ερμηνεύσει τους δύο προμνησθέντες κανονισμούς ( 4 ), μεταξύ άλλων στο πλαίσιο διαφορών με διάδικο τον APIA ( 5 ), στην υπό κρίση υπόθεση τίθενται καινοφανή ζητήματα ερμηνείας των ρυθμίσεων της Ένωσης σχετικά με τα μέτρα άμεσης στήριξης στο πλαίσιο της ΚΓΠ. Συγκεκριμένα, στην υπό κρίση υπόθεση, η οποία αποτελεί αντικείμενο συντονισμένης εκδίκασης με την υπόθεση C-116/20 ( 6 ), Avio Lucos, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, από το Δικαστήριο να διευκρινίσει κατά πόσον αντιβαίνει στο δίκαιο της Ένωσης, και ειδικότερα στον κανονισμό 1307/2013, εθνική ρύθμιση, η οποία θεσπίστηκε στο πλαίσιο του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης και προβλέπει ως προϋπόθεση επιλεξιμότητας για τη χορήγηση της ενίσχυσης να ασκείται η δραστηριότητα βοσκής σε ορισμένες γεωργικές εκτάσεις με ζώα που εκτρέφει ο ίδιος ο γεωργός, αποκλειομένης επομένως της χορήγησης οικονομικής στήριξης σε πρόσωπο (φυσικό ή νομικό) που ασκεί τη δραστηριότητα αυτή μέσω τρίτων. Στο πλαίσιο αυτό, το αιτούν δικαστήριο ζητεί επίσης διευκρινίσεις σχετικά με την έννοια του «ενεργού γεωργού», κατά τον ως άνω κανονισμό, καθώς και σχετικά με τη ρήτρα καταστρατήγησης του άρθρου 60 του κανονισμού 1306/2013.

II. Το νομικό πλαίσιο

Α. Το δίκαιο της Ένωσης

1. Ο κανονισμός 1306/2013

Το άρθρο 60 του κανονισμού 1306/2013, που φέρει τον τίτλο «Ρήτρα καταστρατήγησης», ορίζει τα εξής:

«Με την επιφύλαξη ειδικών διατάξεων, τα πλεονεκτήματα που προβλέπονται δυνάμει της τομεακής γεωργικής νομοθεσίας δεν παρέχονται σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα για τα οποία διαπιστώνεται ότι δημιούργησαν τεχνητά τις προϋποθέσεις για την απόκτηση των πλεονεκτημάτων αυτών, αντίθετα με τους σκοπούς της νομοθεσίας αυτής.»

2. Ο κανονισμός 1307/2013

Οι αιτιολογικές σκέψεις 3, 7 και 10 του κανονισμού 1307/2013 έχουν ως εξής:

«(3)	Όλα τα βασικά στοιχεία που αφορούν την καταβολή της στήριξης από την Ένωση στους γεωργούς θα πρέπει να περιληφθούν στον παρόντα κανονισμό, ο οποίος θα πρέπει να καθορίζει και τους όρους πρόσβασης στις ενισχύσεις, που είναι άρρηκτα συνδεμένοι με τα βασικά στοιχεία.

[…]

(7)

Χάριν ασφαλείας δικαίου, θα πρέπει να εξουσιοδοτηθεί η Επιτροπή να εκδίδει ορισμένες πράξεις που θα καθορίζουν το πλαίσιο εντός του οποίου τα κράτη μέλη πρέπει να ορίζουν […] τις ελάχιστες δραστηριότητες που πρέπει να ασκούνται σε εκτάσεις εκ φύσεως διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια […].

[…]

(10)

Η πείρα από την εφαρμογή των διάφορων καθεστώτων στήριξης σε γεωργούς κατέδειξε ότι, σε αρκετές περιπτώσεις, η στήριξη χορηγήθηκε σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα των οποίων ο επιχειρηματικός στόχος δεν αφορά καθόλου ή μόνο οριακά την άσκηση γεωργικής δραστηριότητας. Για μια καλύτερα στοχοθετημένη στήριξη, τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να χορηγούν άμεσες ενισχύσεις σε ορισμένα φυσικά και νομικά πρόσωπα, εκτός εάν αυτά μπορούν να αποδείξουν ότι η γεωργική τους δραστηριότητα δεν είναι οριακή. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν επίσης τη δυνατότητα να μην χορηγούν άμεσες ενισχύσεις σε άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα των οποίων η γεωργική δραστηριότητα είναι οριακή. Ωστόσο, θα πρέπει να επιτρέπεται στα κράτη μέλη να χορηγούν άμεσες ενισχύσεις σε μικροκαλλιεργητές μερικής απασχόλησης διότι αυτοί συμβάλλουν άμεσα στη ζωτικότητα των αγροτικών περιοχών. Επίσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αποφεύγουν να χορηγούν άμεσες ενισχύσεις σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα των οποίων οι γεωργικές εκτάσεις είναι κυρίως εκ φύσεως διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια και οι οποίοι δεν ασκούν κάποια ελάχιστη δραστηριότητα.»

Το άρθρο 4 του κανονισμού αυτού, με τίτλο «Ορισμοί και σχετικές διατάξεις», ορίζει τα ακόλουθα:

«1. Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, ισχύουν οι εξής ορισμοί:

α)

ως “γεωργός” νοείται το φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή η ομάδα φυσικών ή νομικών προσώπων, ανεξαρτήτως του νομικού καθεστώτος που προσδίδει το εθνικό δίκαιο στην ομάδα και τα μέλη της, που διαθέτει εκμετάλλευση ευρισκόμενη στο εδαφικό πεδίο των Συνθηκών, όπως ορίζεται στο άρθρο 52 ΣΕΕ σε συνάρτηση με τα άρθρα 349 και 355 ΣΛΕΕ, και ασκεί γεωργική δραστηριότητα·

β)	ως “εκμετάλλευση” νοείται το σύνολο των μονάδων που χρησιμοποιεί για γεωργικές δραστηριότητες και διαχειρίζεται ένας γεωργός στην επικράτεια του ίδιου κράτους μέλους·

γ)

ως “γεωργική δραστηριότητα” νοείται:

i)	η παραγωγή, η εκτροφή ζώων ή η καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων της συγκομιδής, της άμελξης, της αναπαραγωγής ζώων και της εκτροφής ζώων για γεωργική εκμετάλλευση,

ii)	η διατήρηση μιας γεωργικής έκτασης σε κατάσταση που να την καθιστά κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια χωρίς προπαρασκευαστικές ενέργειες πέραν των συνήθων γεωργικών μεθόδων και μηχανημάτων, σύμφωνα με κριτήρια οριζόμενα από τα κράτη μέλη βάσει πλαισίου που θεσπίζει η Επιτροπή, ή

iii)	η άσκηση της ελάχιστης δραστηριότητας, ως ορίζεται από τα κράτη μέλη, για γεωργικές περιοχές εκ φύσεως κατάλληλες για βοσκή ή καλλιέργεια·

[…].

2. Τα κράτη μέλη:

[…]

β)	όπου ισχύει σε ένα κράτος μέλος, ορίζουν την ελάχιστη δραστηριότητα που πρέπει να ασκείται σε γεωργικές περιοχές εκ φύσεως κατάλληλες για βοσκή ή καλλιέργεια, όπως αναφέρεται στην παράγραφο 1 στοιχείο γ) σημείο iii)·

[…].

3. Χάριν ασφαλείας δικαίου, ανατίθεται στην Επιτροπή η εξουσία να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις σύμφωνα με το άρθρο [70] που καθορίζουν:

[…]

β)	το πλαίσιο εντός του οποίου τα κράτη μέλη ορίζουν τις ελάχιστες δραστηριότητες που πρέπει να ασκούνται σε αγροτικές περιοχές εκ φύσεως κατάλληλες για βοσκή ή καλλιέργεια, όπως αναφέρεται στην παράγραφο 1, στοιχείο γ), σημείο iii)·

[…]».

Το άρθρο 9 του εν λόγω κανονισμού, το οποίο φέρει τον τίτλο «Ενεργός γεωργός», προβλέπει στις παραγράφους 1 έως 3 τα ακόλουθα:

«1. Δεν χορηγείται άμεση ενίσχυση σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή ομάδες φυσικών ή νομικών προσώπων οι γεωργικές εκτάσεις των οποίων είναι κυρίως εκτάσεις διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια και τα οποία δεν ασκούν επί των εκτάσεων αυτών την ελάχιστη δραστηριότητα που προβλέπουν τα κράτη μέλη σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 2, στοιχείο β).

2. Δεν χορηγούνται άμεσες ενισχύσεις σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ή σε ομάδες φυσικών ή νομικών προσώπων, που διευθύνουν αερολιμένες, σιδηροδρομικές εταιρείες, δίκτυα ύδρευσης, κτηματομεσιτικές εταιρείες, γήπεδα και υπαίθριους χώρους ψυχαγωγίας.

Τα κράτη μέλη μπορούν, κατά περίπτωση, βάσει αντικειμενικών και αμερόληπτων κριτηρίων, να αποφασίζουν να προσθέσουν στον κατάλογο του πρώτου εδαφίου οποιεσδήποτε άλλες ανάλογες μη γεωργικές επιχειρήσεις ή δραστηριότητες και μπορούν να αποφασίζουν να ανακαλούν οποιεσδήποτε τέτοιες προσθήκες εν συνεχεία.

Πρόσωπο ή ομάδα που εμπίπτει στο πρώτο ή το δεύτερο εδάφιο θεωρείται, ωστόσο, ενεργός γεωργός εάν προσκομίσει εξακριβώσιμα στοιχεία, με τη μορφή που απαιτούν τα κράτη μέλη, τα οποία αποδεικνύουν οτιδήποτε από τα κατωτέρω:

α)	ότι το ετήσιο ποσό των αμέσων ενισχύσεων είναι τουλάχιστον το 5 % των συνολικών εσόδων που αποκτήθηκαν από μη γεωργικές δραστηριότητες κατά το πλέον πρόσφατο οικονομικό έτος για το οποίο υπάρχουν τέτοια στοιχεία·

β)	ότι οι γεωργικές του/της δραστηριότητες δεν είναι ασήμαντες·

γ)	ότι ο κύριος επιχειρηματικός ή εταιρικός του/της σκοπός συνίσταται στην άσκηση γεωργικής δραστηριότητας.

3. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης, επιπλέον των παραγράφων 1 και 2, να αποφασίζουν, βάσει αντικειμενικών και αμερόληπτων κριτηρίων, ότι δεν πρέπει να χορηγούνται άμεσες ενισχύσεις σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ή σε ομάδες φυσικών ή νομικών προσώπων:

α)	οι γεωργικές δραστηριότητες των οποίων δεν αποτελούν παρά ασήμαντο μέρος των συνολικών οικονομικών δραστηριοτήτων τους, ή/και

β)	του οποίου ο κύριος επιχειρηματικός ή εταιρικός σκοπός δεν συνίσταται στην άσκηση γεωργικής δραστηριότητας.

[…]»

8.	Ο κανονισμός 1307/2013 εφαρμόζεται, σύμφωνα με το άρθρο του 74, από την 1η Ιανουαρίου 2015.

3. Ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός 639/2014

Οι αιτιολογικές σκέψεις 4, 6, 10 και 16 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 639/2014 ( 7 ) έχουν ως εξής:

«(4)

Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης […], είναι σκόπιμο να διευκρινιστεί ότι τα κράτη μέλη, κατά τη λήψη μέτρων για την εφαρμογή της νομοθεσίας της Ένωσης, θα πρέπει να ασκούν τη διακριτική τους ευχέρεια σύμφωνα με ορισμένες αρχές, και ιδίως την αρχή της μη διακριτικής μεταχείρισης.

[…]

(6)

Σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 1 στοιχείο γ) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1307/2013, μια “γεωργική δραστηριότητα” δεν απαιτεί την παραγωγή, την εκτροφή ζώων ή την καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων. Οι γεωργοί μπορούν, αντίθετα, να διατηρούν μια γεωργική έκταση σε κατάσταση που να την καθιστά κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια χωρίς προπαρασκευαστικές ενέργειες πέραν των συνήθων γεωργικών μεθόδων και μηχανημάτων ή, για γεωργικές εκτάσεις εκ φύσεως διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια, να πραγματοποιούν κάποια ελάχιστη δραστηριότητα. Δεδομένου ότι οι δύο τελευταίες δραστηριότητες απαιτούν αμφότερες την ανάληψη δράσης από μέρους του γεωργού, είναι αναγκαίο να θεσπιστεί ένα ενωσιακό πλαίσιο εντός του οποίου τα κράτη μέλη θα θεσπίζουν τα περαιτέρω κριτήρια για τις εν λόγω δραστηριότητες.

[…]

(10)

Το άρθρο 9 παράγραφος 1 του κανονισμού [1307/2013] ορίζει ότι δεν χορηγούνται άμεσες ενισχύσεις σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ή σε ομάδες φυσικών ή νομικών προσώπων, οι γεωργικές εκτάσεις των οποίων είναι κυρίως εκτάσεις εκ φύσεως διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια και τα οποία δεν ασκούν επί των εκτάσεων αυτών την ελάχιστη δραστηριότητα που προβλέπουν τα κράτη μέλη. Για τον σκοπό αυτό, είναι αναγκαίο να προσδιοριστεί πότε οι εκτάσεις αυτές πρέπει να θεωρούνται ως το κύριο τμήμα των γεωργικών εκτάσεων ενός γεωργού και να αποσαφηνιστεί το πεδίο εφαρμογής της εν λόγω διάταξης.

[…]

(16)

Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης […], τα δικαιώματα ενίσχυσης θα πρέπει να χορηγούνται στο άτομο που έχει την εξουσία της λήψης αποφάσεων, απολαμβάνει τα κέρδη και αναλαμβάνει τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους σε σχέση με τη γεωργική δραστηριότητα στη συγκεκριμένη έκταση για την οποία ζητείται η χορήγηση. Είναι σκόπιμο να διευκρινιστεί ότι η αρχή αυτή ισχύει ιδίως όταν έχει υποβληθεί αίτηση χορήγησης δικαιωμάτων ενίσχυσης για ένα επιλέξιμο εκτάριο από περισσότερους από έναν γεωργό.»

10.

Το άρθρο 4 του εν λόγω κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού, υπό τον τίτλο «Πλαίσιο για κριτήρια σχετικά με τη διατήρηση της γεωργικής έκτασης σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια», ορίζει τα εξής:

«1. Για τους σκοπούς του άρθρου 4 παράγραφος 1 στοιχείο γ) σημείο ii) του κανονισμού [1307/2013], τα κριτήρια που πρέπει να πληρούν οι γεωργοί προκειμένου να εκπληρώσουν την υποχρέωση διατήρησης της γεωργικής έκτασης σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια χωρίς προπαρασκευαστικές ενέργειες πέραν των συνήθων γεωργικών μεθόδων και μηχανημάτων πρέπει να καθορίζονται από τα κράτη μέλη με τον ένα ή και με τους δύο ακόλουθους τρόπους:

α)	τα κράτη μέλη απαιτούν να αναλαμβάνει ο γεωργός τουλάχιστον μία ετήσια δραστηριότητα. Τα κράτη μέλη μπορεί να αποφασίσουν να αναγνωρίσουν επίσης δραστηριότητες που ασκούνται μόνο κάθε δεύτερο έτος, εφόσον οι δραστηριότητες αυτές δικαιολογούνται για περιβαλλοντικούς λόγους·

β)	τα κράτη μέλη καθορίζουν τα χαρακτηριστικά που πρέπει να πληροί μια γεωργική έκταση ώστε να θεωρηθεί ότι διατηρείται σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια.

2. Κατά τον καθορισμό των κριτηρίων που αναφέρονται στην παράγραφο 1, τα κράτη μέλη δύνανται να προβαίνουν σε διάκριση μεταξύ των διαφόρων ειδών γεωργικών εκτάσεων.»

11.

Το άρθρο 5 του εν λόγω κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού, το οποίο επιγράφεται «Πλαίσιο για τις ελάχιστες δραστηριότητες σχετικά με γεωργικές εκτάσεις εκ φύσεως διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια», προβλέπει τα ακόλουθα:

«Για τους σκοπούς του άρθρου 4 παράγραφος 1 στοιχείο γ) σημείο iii) του κανονισμού [1307/2013], η ελάχιστη δραστηριότητα που ορίζεται από τα κράτη μέλη ότι πρέπει να ασκείται σε γεωργικές εκτάσεις εκ φύσεως διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια είναι τουλάχιστον η άσκηση μιας ετήσιας δραστηριότητας από τον γεωργό. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να αναγνωρίσουν επίσης δραστηριότητες που ασκούνται μόνο κάθε δεύτερο έτος, εφόσον αυτές δικαιολογούνται για περιβαλλοντικούς λόγους.»

12.

Το άρθρο 10 του ίδιου κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού, το οποίο περιλαμβάνεται στο τμήμα 3 με τίτλο «Ενεργός γεωργός» και επιγράφεται «Περιπτώσεις κατά τις οποίες οι γεωργικές εκτάσεις είναι κυρίως εκτάσεις εκ φύσεως διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια», έχει ως εξής:

«1. Για τους σκοπούς του άρθρου 9 παράγραφος 1 του κανονισμού [1307/2013], φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή ομάδες φυσικών ή νομικών προσώπων θεωρείται ότι έχουν γεωργικές εκτάσεις οι οποίες είναι κυρίως εκτάσεις εκ φύσεως διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια, εφόσον οι εκτάσεις αυτές αντιπροσωπεύουν άνω του 50 % όλων των γεωργικών εκτάσεων που δηλώθηκαν σύμφωνα με το άρθρο 72 παράγραφος 1 στοιχείο α) του κανονισμού [1306/2013].

2. Το άρθρο 9 παράγραφος 1 του κανονισμού [1307/2013] δεν εφαρμόζεται σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή ομάδες φυσικών ή νομικών προσώπων που ασκούν, σε εκτάσεις εκ φύσεως διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια, γεωργική δραστηριότητα κατά την έννοια του άρθρου 4 παράγραφος 1 στοιχείο γ) σημείο i) του κανονισμού [1307/2013].»

Β. Το ρουμανικό δίκαιο

1. Ο αστικός κώδικας

13.

Το άρθρο 2.146 του αστικού κώδικα, που θεσπίστηκε με τον legea nr. 287 privind Codul civil (νόμο 287, της 17ης Ιουλίου 2009 ( 8 )), το οποίο αφορά το χρησιδάνειο, ορίζει ότι «[τ]ο χρησιδάνειο είναι σύμβαση με την οποία ένας συμβαλλόμενος, καλούμενος “χρήστης”, παραχωρεί, άνευ ανταλλάγματος, κινητό ή ακίνητο πράγμα στον άλλο συμβαλλόμενο, καλούμενο “χρησάμενο”, για να κάνει χρήση αυτού, με την υποχρέωση να το αποδώσει στο πέρας ορισμένου χρονικού διαστήματος».

2. Το OUG 34/2013

14.

Το άρθρο 2 του Ordonanța de urgență nr. 34 privind organizarea, administrarea și exploatarea pajiștilor permanente și pentru modificarea și completarea Legii fondului funciar nr. 18/1991 (έκτακτου κυβερνητικού διατάγματος αριθ. 34/2013 σχετικά με την οργάνωση, τη διαχείριση και την εκμετάλλευση των μόνιμων βοσκοτόπων, το οποίο τροποποιεί και συμπληρώνει τον νόμο 18/1991 περί εγγείου ιδιοκτησίας ( 9 )), της 23ης Απριλίου 2013, ορίζει τα εξής:

«Για τους σκοπούς του παρόντος έκτακτου κυβερνητικού διατάγματος, ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:

[…]

c)	“μονάδα ζωικού κεφαλαίου (ΜΖΚ)” – τυποποιημένη μονάδα μέτρησης που καθορίζεται με βάση τις διατροφικές ανάγκες κάθε είδους ζώου και καθιστά δυνατή τη σύγκριση μεταξύ διαφόρων κατηγοριών ζώων

[…]».

3. Το OUG 3/2015

15.

Το άρθρο 2 του Ordonanța de urgență a Guvernului (OUG) nr. 3 pentru aprobarea schemelor de plăți care se aplică în agricultură în perioada 2015-2020 și pentru modificarea articolului 2 din Legea nr. 36/1991 privind societățile agricole și alte forme de asociere în agricultură (έκτακτου κυβερνητικού διατάγματος αριθ. 3 για την έγκριση των καθεστώτων ενίσχυσης που εφαρμόζονται στον τομέα της γεωργίας κατά την περίοδο 2015-2020 και για την τροποποίηση του άρθρου 2 του νόμου 36/1991 περί γεωργικών επιχειρήσεων και άλλων μορφών ενώσεων στον τομέα της γεωργίας), της 18ης Μαρτίου 2015, όπως ίσχυε την 1η Ιουλίου 2015 ( 10 ), ορίζει τα εξής:

«(1) Για τους σκοπούς του παρόντος έκτακτου διατάγματος, οι ακόλουθοι όροι ορίζονται ως εξής:

[…]

f)	“γεωργός”: το φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή η ομάδα φυσικών ή νομικών προσώπων, ανεξαρτήτως του νομικού καθεστώτος της, που διαθέτει εκμετάλλευση ευρισκόμενη στην επικράτεια της Ρουμανίας και ασκεί γεωργική δραστηριότητα·

[…].

(2) Κατά την παράγραφο 1, στοιχείο f, ως “γεωργική δραστηριότητα” νοείται, κατά περίπτωση:

[…]

η άσκηση της ελάχιστης δραστηριότητας σε γεωργικές εκτάσεις συνήθως διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια, μέσω της βόσκησης, εφόσον εξασφαλίζεται ελάχιστη πυκνότητα βόσκησης 0,3 ΜΖΚ ανά [εκτάριο] με τα ζώα που εκτρέφει ο γεωργός, ή μέσω της ετήσιας χορτοκοπής στους μόνιμους βοσκοτόπους, σύμφωνα με τις διατάξεις της ειδικής νομοθεσίας στον τομέα των βοσκοτόπων. […]»

16.	Το άρθρο 7 του OUG 3/2015 προβλέπει τα εξής: «(1) Οι δικαιούχοι των ενισχύσεων είναι ενεργοί γεωργοί[,] φυσικά ή/και νομικά πρόσωπα, που ασκούν γεωργική δραστηριότητα ως χρήστες γεωργικών εκτάσεων ή/και ως νόμιμοι κάτοχοι ζώων, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. […] […]»

17.

Το άρθρο 8 του OUG 3/2015 έχει ως εξής:

«(1) Για να λάβουν τις προβλεπόμενες στο άρθρο 1, παράγραφος 2, άμεσες ενισχύσεις, οι γεωργοί οφείλουν:

[…]

να εκμεταλλεύονται γεωργική έκταση επιφάνειας τουλάχιστον ενός εκταρίου, η έκταση του αγροτεμαχίου πρέπει να είναι τουλάχιστον 0,3 εκτάριο, ενώ στην περίπτωση των θερμοκηπίων, των ηλιακών θερμοκηπίων, των αμπελώνων, των οπωρώνων, των καλλιεργειών λυκίσκου, των φυτωρίων και των καρποφόρων θάμνων, η έκταση του αγροτεμαχίου πρέπει να είναι τουλάχιστον 0,1 εκτάριο, ή/και, κατά περίπτωση, να κατέχουν ελάχιστο αριθμό ζώων. […]

[…]

n)	να προσκομίζουν κατά την υποβολή της αίτησης ενιαίας ενίσχυσης ή των σχετικών τροποποιητικών αυτής αιτήσεων τα απαραίτητα έγγραφα που αποδεικνύουν τη χρήση της γεωργικής έκτασης, συμπεριλαμβανομένων των εκτάσεων που περιλαμβάνουν περιοχές οικολογικού ενδιαφέροντος, καθώς και τη χρήση ζώων. […]

[…]

(6) Τα έγγραφα που αποδεικνύουν τη χρήση της γεωργικής έκτασης και την κατοχή των ζώων καθορίζονται με απόφαση του ministrul agriculturii, pădurilor și dezvoltării rurale (Υπουργού Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, Ρουμανία) και υποβάλλονται, κατά περίπτωση, από κάθε αιτούντα κατά την υποβολή των αιτήσεων ενιαίας ενίσχυσης. Οι εκτάσεις ή τα ζώα για τα οποία δεν υποβάλλονται τα εν λόγω έγγραφα δεν είναι επιλέξιμα για την ενίσχυση.»

4. Η υπουργική απόφαση 619/2015

18.

Το άρθρο 2 της Ordinul ministrului agriculturii și dezvoltării rurale nr. 619 pentru aprobarea criteriilor de eligibilitate, condițiilor specifice și a modului de implementare a schemelor de plăți prevăzute la articolul 1 alineatele (2) și (3) din Ordonanța de urgență a Guvernului nr. 3/2015 pentru aprobarea schemelor de plăți care se aplică în agricultură în perioada 2015-2020 și pentru modificarea articolului 2 din Legea nr. 36/1991 privind societățile agricole și alte forme de asociere în agricultură, precum și a condițiilor specifice de implementare pentru măsurile compensatorii de dezvoltare rurală aplicabile pe terenurile agricole, prevăzute în Programul Național de Dezvoltare Rurală 2014-2020 (απόφασης αριθ. 619 του Υπουργού Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης περί έγκρισης των κριτηρίων επιλεξιμότητας, των ειδικών προϋποθέσεων και των λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του καθεστώτος ενίσχυσης που προβλέπεται στο άρθρο 1, παράγραφοι 2 και 3, του [OUG 3/2015], καθώς και περί των ειδικών προϋποθέσεων εφαρμογής των αντισταθμιστικών μέτρων αγροτικής ανάπτυξης που εφαρμόζονται για τη γεωργική γη και προβλέπονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020), της 6ης Απριλίου 2015, όπως ίσχυε την 1η Ιουλίου 2015 ( 11 ), ορίζει τα εξής:

«Για τους σκοπούς της παρούσας υπουργικής απόφασης, νοούνται ως:

[…]

“κάτοχος ζώων” – πρόσωπο που κατέχει ζώα επί μονίμου βάσεως, υπό την ιδιότητα του ιδιοκτήτη ζώων ή/και του ιδιοκτήτη εκμετάλλευσης, ή κατέχει ζώα προσωρινώς υπό την ιδιότητα του προσώπου στο οποίο έχει ανατεθεί η εκτροφή τους για ολόκληρο το έτος υποβολής αιτήσεων και τα οποία περιήλθαν στην κατοχή του βάσει πράξης που καταρτίστηκε σύμφωνα με τις προϋποθέσεις της ισχύουσας νομοθεσίας·

[…]».

19.

Το άρθρο 7, παράγραφος 3, της ως άνω υπουργικής απόφασης προβλέπει τα ακόλουθα:

«Οι χρήστες μόνιμων βοσκοτόπων, φυσικά πρόσωπα ή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, πλην εκείνων που μνημονεύονται στην παράγραφο 1 και στο άρθρο 6, παράγραφος 1, που ασκούν τουλάχιστον μία ελάχιστη γεωργική δραστηριότητα στους μόνιμους βοσκοτόπους που διατίθενται σε αυτούς σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 2, παράγραφος 2, στοιχείο d, του [OUG 3/2015], υπό την ιδιότητα των ενεργών γεωργών, προσκομίζουν, κατά την υποβολή της αίτησης ενιαίας ενίσχυσης στον APIA, τα έγγραφα που προβλέπονται στο άρθρο 5, παράγραφος 1 και παράγραφος 2, στοιχείο a, στοιχείο b, σημείο i, στοιχεία c και d, καθώς και, κατά περίπτωση:

αντίγραφο του εγγράφου ταυτοποίησης της κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης όπου είναι καταχωρισμένα τα ζώα ή το πιστοποιητικό κτηνιάτρου που κατέχει σχετική άδεια, από το οποίο προκύπτει ο κωδικός της εκμετάλλευσης στο εθνικό γεωργικό μητρώο, ο οποίος είναι ενεργός κατά την ημερομηνία της υποβολής της αίτησης ενιαίας ενίσχυσης στην περίπτωση που ο ιδιοκτήτης του μόνιμου βοσκότοπου έχει στην κατοχή του ζώα με τα οποία εξασφαλίζει ελάχιστη πυκνότητα βόσκησης 0,3 ΜΖΚ ανά [εκτάριο]·

[…]».

20.

Το άρθρο 8, παράγραφος 1, της εν λόγω υπουργικής απόφασης έχει ως εξής:

«Τα σχετικά με τη νόμιμη κατοχή των ζώων έγγραφα που προσκομίζονται βάσει του άρθρου 8, παράγραφος 1, στοιχείο n, του [OUG 3/2015] προβλέπονται στην απόφαση αριθ. 40/2010 της Autoritatea Națională Sanitară Veterinară și pentru Siguranța Alimentelor (Εθνικής Κτηνιατρικής Υγειονομικής Αρχής και Αρχής Ασφαλείας των Τροφίμων).

[…]»

III. Η διαφορά της κύριας δίκης, τα προδικαστικά ερωτήματα και η διαδικασία ενώπιον του Δικαστηρίου

21.	Η Avio Lucos είναι εταιρία ρουμανικού δικαίου, η οποία έχει ως κύριο αντικείμενο «δραστηριότητες στήριξης της φυτικής παραγωγής».

22.	Την 1η Ιουλίου 2015 η Avio Lucos υπέβαλε στον APIA Dolj αίτηση ενίσχυσης βάσει του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης για τη γεωργική περίοδο 2015, για βοσκοτόπους έκτασης 170,36 εκταρίων, οι οποίοι ήταν δημοτικοί μόνιμοι βοσκότοποι για ατομική χρήση.

23.

Προς τούτο, υπέβαλε πλείονα έγγραφα, στα οποία περιλαμβανόταν σύμβαση, συναφθείσα στις 28 Ιανουαρίου 2013 με το δημοτικό συμβούλιο του δήμου Podari (Ρουμανία), σχετικά με την παραχώρηση βοσκοτόπου ευρισκόμενου στην εδαφική περιφέρεια του εν λόγω δήμου ( 12 ) (στο εξής: σύμβαση παραχώρησης), καθώς και έξι συμβάσεις χρησιδανείου (παραχώρησης χρήσης) τις οποίες η Avio Lucos συνήψε τον Απρίλιο του 2015 με διάφορους ιδιοκτήτες ζώων και δυνάμει των οποίων η Avio Lucos επέτρεπε σε αυτούς τη δωρεάν χρήση της παραχωρηθείσας έκτασης για τη βοσκή των ζώων τους (στο εξής: συμβάσεις χρησιδανείου). Επιπλέον, στην αίτηση ενιαίας ενίσχυσης, η Avio Lucos επισήμανε ότι κατείχε ζώα στο πλαίσιο της γεωργικής δραστηριότητάς της, ήτοι 24 βοοειδή ηλικίας άνω των δύο ετών, ένα βοοειδές ηλικίας κάτω των έξι μηνών, 60 αίγες και 20 ιπποειδή (άλογα) ηλικίας άνω των έξι μηνών.

24.

Με απόφαση της 20ής Οκτωβρίου 2017, ο APIA Dolj απέρριψε την ως άνω αίτηση ενιαίας ενίσχυσης λόγω μη συνδρομής των προϋποθέσεων επιλεξιμότητας, καθότι η Avio Lucos δεν είχε εξασφαλίσει την ελάχιστη πυκνότητα βόσκησης 0,3 μονάδων ζωικού κεφαλαίου ανά εκτάριο (στο εξής: ελάχιστη απαιτούμενη πυκνότητα βόσκησης) για το σύνολο του βοσκοτόπου έκτασης 170,36 εκταρίων. Κατά τον APIA Dolj, η δραστηριότητα βόσκησης ασκούνταν στην πραγματικότητα από τους ιδιοκτήτες ζώων για τους οποίους έγινε λόγος στο προηγούμενο σημείο των παρουσών προτάσεων και όχι από την Avio Lucos, η οποία δεν κατείχε η ίδια επαρκή αριθμό ζώων ώστε να πληροί την προϋπόθεση ελάχιστης απαιτούμενης πυκνότητας βόσκησης.

25.	Η Avio Lucos άσκησε διοικητική ένσταση κατά της ως άνω απόφασης, την οποία ο APIA Dolj απέρριψε με απόφαση της 4ης Ιανουαρίου 2018.

26.

Η Avio Lucos άσκησε προσφυγή κατά των δύο ως άνω αποφάσεων του APIA Dolj ενώπιον του Tribunalul Dolj – Secția de contencios administrativ și fiscal (πρωτοδικείου Dolj, τμήματος διοικητικών και φορολογικών διαφορών, Ρουμανία, στο εξής: πρωτοδικείο Dolj), το οποίο την απέρριψε με απόφαση της 28ης Ιανουαρίου 2018.

27.

Κατ’ ουσίαν, το πρωτοδικείο Dolj στήριξε την απόρριψη της αίτησης ενιαίας ενίσχυσης που υπέβαλε η Avio Lucos στη μη τήρηση της προϋπόθεσης της ελάχιστης απαιτούμενης πυκνότητας βόσκησης για το σύνολο του βοσκοτόπου έκτασης 170,36 εκταρίων. Ειδικότερα, το εν λόγω δικαστήριο έλαβε αυτεπαγγέλτως υπόψη δύο λόγους απαραδέκτου ήτοι, αφενός, την ακυρότητα της σύμβασης παραχώρησης ( 13 ) και, αφετέρου, την ακυρότητα των συμβάσεων χρησιδανείου ( 14 ). Κατ’ ουσίαν, το ως άνω δικαστήριο έκρινε ότι η σύμβαση παραχώρησης είχε συναφθεί κατά παράβαση της εθνικής νομοθεσίας, δεδομένου ότι, μεταξύ άλλων, η Avio Lucos δεν είχε την ιδιότητα του κτηνοτρόφου κατά την ημερομηνία σύναψης της εν λόγω σύμβασης και ότι η προϋπόθεση της ελάχιστης απαιτούμενης πυκνότητας βόσκησης έπρεπε να πληρούται κατά την εν λόγω ημερομηνία και όχι αργότερα. Δεδομένου ότι η Avio Lucos δεν κατέστη παραχωρησιούχος των βοσκοτόπων του δήμου Podari, η αίτηση ενιαίας ενίσχυσης ήταν απαράδεκτη. Επομένως, η Avio Lucos δημιούργησε τεχνητά τις προϋποθέσεις λήψης ενίσχυσης στο πλαίσιο του καθεστώτος οικονομικής στήριξης, με αποκλειστικό σκοπό τη λήψη πλεονεκτήματος κατά παράβαση του εν λόγω καθεστώτος. Ως εκ τούτου, παρά την τυπική τήρηση των προβλεπόμενων από την εθνική ρύθμιση κριτηρίων, τα έγγραφα που προσκόμισε η Avio Lucos προς στήριξη της αίτησης ενιαίας ενίσχυσης δεν μπορούσαν να ληφθούν υπόψη για τον σκοπό αυτόν. Τέλος, διασταλτική ερμηνεία της έννοιας του «κτηνοτρόφου» θα αντέβαινε στο δίκαιο της Ένωσης, δεδομένου ότι, κατά την απόφαση της 21ης Ιουλίου 2011, Nagy (C-21/10, EU:C:2011:505), οι εθνικές αρχές μπορούν να στηριχθούν αποκλειστικά και μόνο στα δεδομένα του εθνικού συστήματος αναγνώρισης και καταγραφής των ζώων για να αρνηθούν τη χορήγηση της ζητηθείσας ενίσχυσης, χωρίς τη διενέργεια άλλων ελέγχων.

28.

Η Avio Lucos άσκησε αίτηση αναιρέσεως κατά της ως άνω απόφασης, η οποία εκκρεμεί επί του παρόντος ενώπιον του Curtea de Apel Alba Iulia (εφετείου Alba Iulia, Ρουμανία), αιτούντος δικαστηρίου, με την οποία υποστήριξε, μεταξύ άλλων, ότι το πρωτοδικείο Dolj έσφαλε κρίνοντας ότι δεν πληρούνταν η προϋπόθεση επιλεξιμότητας, ήτοι η ιδιότητα του ιδιοκτήτη ζώων/κτηνοτρόφου. Συγκεκριμένα, υποστήριξε ότι η ύπαρξη ή μη της ιδιότητας του κτηνοτρόφου δεν είναι κρίσιμη και δεν μπορεί να οδηγήσει στην απόρριψη της αίτησης ενιαίας ενίσχυσης, δεδομένου ότι η εν λόγω αίτηση δεν αφορούσε την εκτροφή των ζώων, αλλά τη διατήρηση των βοσκοτόπων, μέσω ζώων. Ο APIA ζήτησε, από την πλευρά του, να απορριφθεί η αίτηση αναιρέσεως.

29.

Το αιτούν δικαστήριο υπογραμμίζει ότι, κατά το άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχεία αʹ και γʹ, του κανονισμού 1307/2013, στην έννοια του «γεωργού» εμπίπτει, μεταξύ άλλων, φυσικό ή νομικό πρόσωπο που ασκεί «γεωργική δραστηριότητα», η οποία μπορεί να συνίσταται, κατά το άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο iii, του εν λόγω κανονισμού, στην άσκηση της ελάχιστης δραστηριότητας, όπως ορίζεται από τα κράτη μέλη, για γεωργικές περιοχές εκ φύσεως κατάλληλες για βοσκή ή καλλιέργεια. Το άρθρο 4, παράγραφος 2, του ως άνω κανονισμού επιτρέπει στα κράτη μέλη να ορίσουν την ελάχιστη αυτή δραστηριότητα. Πλην όμως, ο Ρουμάνος νομοθέτης προέβλεψε, ως προς το ζήτημα αυτό, ότι η γεωργική δραστηριότητα πρέπει να ασκείται με ζώα που εκτρέφει ο ίδιος ο γεωργός, αποκλειομένης της χορήγησης οικονομικής στήριξης σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που ασκεί την εν λόγω δραστηριότητα μέσω τρίτων, όπως συμβαίνει, κατά τον APIA, στην περίπτωση της Avio Lucos.

30.

Το αιτούν δικαστήριο ζητεί να διευκρινιστεί αν η εν λόγω εθνική ρύθμιση, κατά την οποία η ελάχιστη δραστηριότητα που πρέπει να ασκείται στις γεωργικές εκτάσεις συνίσταται στη βόσκηση από ζώα που εκτρέφει ο γεωργός, αντιβαίνει στο άρθρο 4 του κανονισμού 1307/2013. Στην περίπτωση που η εν λόγω ρύθμιση δεν αντιβαίνει στο δίκαιο της Ένωσης, το αιτούν δικαστήριο ζητεί να διευκρινιστεί αν το άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχεία αʹ και γʹ, και το άρθρο 9, παράγραφος 1, του κανονισμού 1307/2013 έχουν την έννοια ότι μπορεί να θεωρηθεί «ενεργός γεωργός» νομικό πρόσωπο που συνήψε σύμβαση παραχώρησης, όπως εν προκειμένω, το οποίο κατέχει ζώα βάσει συμβάσεων δωρεάν παραχώρησης της χρήσης τις οποίες συνήψε με φυσικά πρόσωπα. Επιπλέον, δεδομένου ότι η Avio Lucos πληρούσε, από τυπικής απόψεως, τα κριτήρια επιλεξιμότητας που προβλέπονται στο εθνικό δίκαιο, το αιτούν δικαστήριο ζητεί να διευκρινιστεί αν η σύναψη της σύμβασης παραχώρησης και των συμβάσεων χρησιδανείου στην υπόθεση της κύριας δίκης μπορεί να εμπίπτει στην έννοια των «προϋποθέσεων που δημιουργήθηκαν τεχνητά», κατά το άρθρο 60 του κανονισμού 1306/2013.

31.

Υπό τις συνθήκες αυτές, το αιτούν δικαστήριο αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:

«1)	Αντιτίθεται ο κανονισμός [1307/2013] σε εθνική κανονιστική ρύθμιση με την οποία ορίζεται ότι η ελάχιστη δραστηριότητα που πρέπει να ασκείται σε γεωργικές εκτάσεις συνήθως διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή συνίσταται στη βόσκηση με ζώα που εκτρέφει ο γεωργός;

Εφόσον κριθεί ότι το προαναφερθέν δίκαιο της Ένωσης δεν αντιτίθεται στην ως άνω εθνική κανονιστική ρύθμιση, έχουν, αντίστοιχα, οι διατάξεις του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχεία αʹ και γʹ, και του άρθρου 9, παράγραφος 1, του κανονισμού 1307/2013 την έννοια ότι μπορεί να θεωρηθεί “ενεργός γεωργός” το νομικό πρόσωπο που έχει συνάψει σύμβαση παραχώρησης υπό περιστάσεις όπως αυτές της κύριας δίκης και το οποίο έχει στην κατοχή του ζώα βάσει συμβάσεων χρησιδανείου που έχει συνάψει με φυσικά πρόσωπα, διά των οποίων οι χρήστες παραχωρούν στους χρησάμενους, χωρίς αντάλλαγμα, τα ζώα που έχουν στην κατοχή τους ως ιδιοκτήτες, με σκοπό να χρησιμοποιηθούν για βοσκή στους βοσκοτόπους που έχουν διατεθεί στους χρησάμενους και κατά τα χρονικά διαστήματα που έχουν συμφωνηθεί;

3)	Έχουν οι διατάξεις του άρθρου 60 του κανονισμού [1306/2013] την έννοια ότι ο όρος “προϋποθέσεις που δημιουργήθηκαν τεχνητά” καλύπτει επίσης την περίπτωση σύμβασης παραχώρησης και συμβάσεων χρησιδανείου όπως οι επίμαχες στην κύρια δίκη;»

32.	Γραπτές παρατηρήσεις κατέθεσαν η Avio Lucos, ο APIA και ο APIA Dolj, η Τσεχική και η Ρουμανική Κυβέρνηση καθώς και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

33.

Το Δικαστήριο, σύμφωνα με το άρθρο 76, παράγραφος 2, του Κανονισμού Διαδικασίας, αποφάσισε να μη διεξαχθεί επ’ ακροατηρίου συζήτηση. Με έγγραφα που διαβίβασε στις 24 Φεβρουαρίου 2021, το Δικαστήριο απηύθυνε αίτηση παροχής διευκρινίσεων στο αιτούν δικαστήριο, στην οποία αυτό ανταποκρίθηκε, και έθεσε ερωτήσεις προς γραπτή απάντηση στους διαδίκους της κύριας δίκης, στη Ρουμανική Κυβέρνηση και στην Επιτροπή, οι οποίες απαντήθηκαν εντός της ταχθείσας προθεσμίας.

IV. Ανάλυση

Α. Επί του πρώτου προδικαστικού ερωτήματος

34.

Με το πρώτο προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ζητεί να διευκρινιστεί αν αντιβαίνει στον κανονισμό 1307/2013 εθνική ρύθμιση με την οποία ορίζεται ότι η ελάχιστη δραστηριότητα που πρέπει να ασκείται σε γεωργικές εκτάσεις συνήθως διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή συνίσταται στη βόσκηση με ζώα που εκτρέφει ο γεωργός.

35.	Προκαταρκτικώς, εκτιμώ ότι είναι σκόπιμες ορισμένες διευκρινίσεις ως προς το περιεχόμενο του πρώτου προδικαστικού ερωτήματος.

36.

Καταρχάς, διαπιστώνεται ότι, λαμβανομένης υπόψη της διατύπωσης του εν λόγω ερωτήματος, και παρά το γεγονός ότι το αιτούν δικαστήριο αναφέρεται γενικώς στον κανονισμό 1307/2013, το συγκεκριμένο ερώτημα αφορά προφανώς την ερμηνεία του άρθρου 4 του εν λόγω κανονισμού και, ειδικότερα, της παραγράφου του 1, στοιχείο γʹ, σημείο iii, και της παραγράφου του 2, στοιχείο βʹ. Συγκεκριμένα, πέραν του γεγονότος ότι το αιτούν δικαστήριο αναφέρεται ρητώς στις ως άνω διατάξεις στο σκεπτικό της αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως, η εφαρμοστέα εθνική νομοθεσία, κατά την οποία ο γεωργός πρέπει να ασκεί τη βοσκή διασφαλίζοντας ελάχιστη απαιτούμενη πυκνότητα βόσκησης με ζώα που εκτρέφει ο ίδιος, θεσπίστηκε, κατά τις πληροφορίες που παρέσχε το αιτούν δικαστήριο και η Ρουμανική Κυβέρνηση, στο πλαίσιο του καθορισμού, εκ μέρους της Ρουμανίας, της ελάχιστης δραστηριότητας που πρέπει να ασκείται στη γεωργική έκταση, βάσει του άρθρου 4, παράγραφος 2, του εν λόγω κανονισμού.

37.

Εν συνεχεία, όπως επιβεβαίωσε η Ρουμανική Κυβέρνηση, η φράση «γεωργικές εκτάσεις συνήθως διατηρούμενες», η οποία περιέχεται στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα και αποτελεί επανάληψη του γράμματος του άρθρου 2, παράγραφος 2, στοιχείο d, του OUG 3/2015, πρέπει να θεωρηθεί ταυτόσημη με τη φράση «γεωργικές περιοχές εκ φύσεως κατάλληλες», του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο iii, και παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1307/2013.

38.

Τέλος, παρατηρώ ότι η φράση «ζώα που εκτρέφει ο γεωργός», η οποία περιέχεται στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα και παραπέμπει στην έννοια της «κτηνοτροφίας», κατά το άρθρο 2, παράγραφος 2, στοιχείο d, του OUG 3/2015, δεν ορίζεται στο εθνικό δίκαιο. Κατά τις επεξηγήσεις που παρέσχε η Ρουμανική Κυβέρνηση, η έννοια των «ζώων που εκτρέφει ο γεωργός» καλύπτει τόσο την έννοια της «κατοχής» ζώων, κατά το άρθρο 8, παράγραφος 6, του OUG 3/2015, όσο και την έννοια του «κατόχου ζώων», κατά το άρθρο 2, στοιχείο m, της υπουργικής απόφασης 619/2015. Κατά συνέπεια, με τη χρήση της φράσης αυτής, δίνεται έμφαση όχι στη διαδικασία εκτροφής των ζώων, αλλά στην «κατοχή» τους. Συγκεκριμένα, κατά το εθνικό δίκαιο, ως «κάτοχος ζώων» νοείται όποιος «κατέχει ζώα επί μονίμου βάσεως, υπό την ιδιότητα του ιδιοκτήτη ζώων ή/και του ιδιοκτήτη εκμετάλλευσης, ή κατέχει ζώα προσωρινώς υπό την ιδιότητα του προσώπου στο οποίο έχει ανατεθεί η εκτροφή τους για ολόκληρο το έτος υποβολής αιτήσεων […]» ( 15 ), ορισμός ο οποίος περικλείει έννοια ευρύτερη από εκείνη του «κτηνοτρόφου».

39.

Επομένως, με το πρώτο προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν αντιβαίνει στο άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο iii, και στο άρθρο 4, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1307/2013 εθνική ρύθμιση κατά την οποία η ελάχιστη δραστηριότητα βοσκής πρέπει να ασκείται στις γεωργικές εκτάσεις που είναι εκ φύσεως κατάλληλες για την εν λόγω βοσκή με ζώα που κατέχει ο ίδιος ο γεωργός ( 16 ).

40.	Κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, για την ερμηνεία διάταξης του δικαίου της Ένωσης πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όχι μόνον το γράμμα της, αλλά και το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται και οι σκοποί που επιδιώκονται με τη ρύθμιση της οποίας αποτελεί μέρος ( 17 ).

41.

Κατά πρώτον, όσον αφορά το γράμμα των διατάξεων του κανονισμού 1307/2013 για τις οποίες έγινε λόγος στο σημείο 39 των παρουσών προτάσεων, οι εν λόγω διατάξεις δεν προβλέπουν ειδικώς ότι, για να εμπίπτει στην έννοια της «γεωργικής δραστηριότητας», η δραστηριότητα, εν προκειμένω η βοσκή, πρέπει να ασκείται με ζώα που εκτρέφει ή κατέχει ο ίδιος ο γεωργός ( 18 ). Οι εν λόγω διατάξεις δεν απαγορεύουν επίσης ρητώς κάτι τέτοιο.

42.

Πράγματι, κατά το άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο iii, του κανονισμού 1307/2013, ως «γεωργική δραστηριότητα» νοείται, μεταξύ άλλων, «η άσκηση της ελάχιστης δραστηριότητας, ως ορίζεται από τα κράτη μέλη, για γεωργικές περιοχές εκ φύσεως κατάλληλες για βοσκή ή καλλιέργεια». Ομοίως, κατά το άρθρο 4, παράγραφος 2, του κανονισμού αυτού, τα κράτη μέλη ορίζουν, «όπου ισχύει», την ελάχιστη δραστηριότητα που πρέπει να ασκείται στις εν λόγω περιοχές. Το άρθρο 5 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 639/2014 καθορίζει το πλαίσιο για τις εν λόγω ελάχιστες δραστηριότητες διευκρινίζοντας ότι η ελάχιστη δραστηριότητα είναι «τουλάχιστον η άσκηση μιας ετήσιας δραστηριότητας από τον γεωργό».

43.

Πέραν της προϋπόθεσης αυτής, δεν προβλέπεται κανένας περιορισμός όσον αφορά το περιεχόμενο της έννοιας της «ελάχιστης γεωργικής δραστηριότητας» που ασκείται στις γεωργικές περιοχές που είναι εκ φύσεως κατάλληλες για βοσκή ή καλλιέργεια, η δε έννοια αυτή ορίζεται από το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος. Ως εκ τούτου, μολονότι το γράμμα των προπαρατεθεισών διατάξεων του κανονισμού 1307/2013 αναγνωρίζει αναμφίβολα ορισμένο περιθώριο στα κράτη μέλη όσον αφορά τον καθορισμό της ελάχιστης δραστηριότητας που πρέπει να ασκείται, δεν παρέχει σαφή απάντηση στο ερώτημα αν το περιθώριο των κρατών μελών φθάνει έως το σημείο να τους επιτρέπει να επιβάλουν προϋπόθεση αναγόμενη στην ιδιοκτησία, την κατοχή ή την εκτροφή των ζώων που χρησιμοποιούνται για τη βοσκή ( 19 ).

44.

Κατά δεύτερον, ορισμένες ενδείξεις μπορούν να συναχθούν από το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται το άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο iii, του κανονισμού 1307/2013. Επισημαίνω, συγκεκριμένα, ότι ο εν λόγω κανονισμός καθορίζει, βάσει του άρθρου του 1, στοιχείο βʹ, σημείο i, ειδικούς κανόνες σχετικά με το καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης και ότι στην αιτιολογική σκέψη 3 του ίδιου κανονισμού διευκρινίζεται ότι «[ό]λα τα βασικά στοιχεία» που αφορούν την καταβολή της στήριξης από την Ένωση στους γεωργούς θα πρέπει να περιληφθούν στον ίδιο κανονισμό. Ο εν λόγω κανονισμός καθορίζει και τους όρους πρόσβασης στις ενισχύσεις, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τα βασικά αυτά στοιχεία. Η προϋπόθεση, όμως, κατά την οποία, για να τύχει ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης, η ελάχιστη γεωργική δραστηριότητα πρέπει να ασκείται με ζώα που εκτρέφει ο ίδιος ο γεωργός, θα μπορούσε να θεωρηθεί συμπληρωματική απαίτηση η οποία δεν προβλέπεται από το δίκαιο της Ένωσης.

45.

Ως προς το ζήτημα αυτό, διαπιστώνεται ότι το άρθρο 4, παράγραφος 3, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1307/2013 προβλέπει ότι, χάριν ασφάλειας δικαίου, ανατίθεται στην Επιτροπή η εξουσία να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις, σύμφωνα με το άρθρο 70 του εν λόγω κανονισμού, που καθορίζουν το πλαίσιο εντός του οποίου τα κράτη μέλη ορίζουν τις εν λόγω ελάχιστες δραστηριότητες, όπως υπενθυμίζεται επίσης στην αιτιολογική σκέψη 7 του ίδιου κανονισμού. Αυτή είναι, μεταξύ άλλων, η νομική βάση κατ’ επίκληση της οποίας η Επιτροπή εξέδωσε τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό 639/2014. Εντούτοις, όπως προεκτέθηκε, στο άρθρο 5 του εν λόγω κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού ορίζεται ειδικότερα ότι η ελάχιστη δραστηριότητα «είναι τουλάχιστον η άσκηση μιας ετήσιας δραστηριότητας από τον γεωργό», στοιχείο που συνηγορεί υπέρ της ερμηνείας κατά την οποία η ελάχιστη δραστηριότητα πρέπει να αφορά την ίδια την έκταση ή τον τρόπο πραγματοποίησης της βοσκής (ή της καλλιέργειας), όπως επιβολή ελάχιστης πυκνότητας βόσκησης ή ετήσιας χορτοκοπής ( 20 ), ενώ διευκρινίζεται ευθύς εξ αρχής ότι η δραστηριότητα πρέπει να ασκείται «από τον γεωργό».

46.

Ως προς το ζήτημα αυτό, μολονότι είναι αληθές ότι, ορίζοντας με ομοιόμορφο τρόπο την έννοια του «γεωργού», ο κανονισμός 1307/2013 δεν διακρίνει μεταξύ των γεωργών που είναι ιδιοκτήτες ζώων και εκείνων που εκτρέφουν ζώα, ή ακόμη εκείνων που χρησιμοποιούν ζώα άλλων προσώπων, μέσω συμβάσεων χρησιδανείου ή μίσθωσης, εντούτοις η δραστηριότητα πρέπει να ασκείται από τον ίδιο τον γεωργό, εν προκειμένω από τον «κτηνοτρόφο». Εξάλλου, στην αιτιολογική σκέψη 16 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 639/2014 υπενθυμίζεται ότι τα δικαιώματα ενίσχυσης θα πρέπει να χορηγούνται στο πρόσωπο που έχει την εξουσία της λήψης αποφάσεων, απολαμβάνει τα κέρδη και αναλαμβάνει τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους σε σχέση με τη γεωργική δραστηριότητα στη συγκεκριμένη έκταση για την οποία ζητείται η χορήγηση της ενίσχυσης ( 21 ).

47.

Υπ’ αυτή την έννοια, φρονώ ότι η απαίτηση κατά την οποία, στο πλαίσιο της άσκησης ελάχιστης δραστηριότητας βοσκής, η ελάχιστη πυκνότητα πρέπει να διασφαλίζεται, μεταξύ άλλων, με «ζώα που εκτρέφει ο γεωργός», κατά την έννοια του άρθρου 2, παράγραφος 2, στοιχείο d, του OUG 3/2015, συνάδει προς τις διατάξεις του κανονισμού 1307/2013, στο μέτρο που το στοιχείο της «εκτροφής» δεν προσθέτει, κατ’ ουσίαν, συμπληρωματική απαίτηση η οποία αντιβαίνει στο δίκαιο της Ένωσης. Πράγματι, λαμβανομένης υπόψη της έννοιας του «γεωργού», κατά τον κανονισμό 1307/2013 και την αιτιολογική σκέψη 16 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 639/2014, πρέπει να γίνει δεκτό κατά τεκμήριο ότι ο γεωργός που κατέχει τον επίμαχο βοσκότοπο κατέχει συνήθως τα ζώα που διατίθενται για τη βοσκή. Εντούτοις, δεδομένου ότι πρόκειται για ζήτημα ερμηνείας του εθνικού δικαίου, απόκειται στο αιτούν δικαστήριο, μόνον αρμόδιο να ερμηνεύσει και να εφαρμόσει το εθνικό δίκαιο, να εξακριβώσει αν η έννοια της «εκτροφής ζώων», κατά το άρθρο 2, παράγραφος 2, στοιχείο d, του OUG 3/2015, μπορεί να θεωρηθεί συμβατή με την έννοια του «γεωργού» κατά τον κανονισμό 1307/2013, ερμηνευόμενη υπό το πρίσμα της αιτιολογικής σκέψης 16 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 639/2014.

48.

Τέλος, κατά τρίτον, οι σκοποί που επιδιώκονται με την επίμαχη ρύθμιση φαίνεται να επιβεβαιώνουν τη συμβατότητα της εθνικής νομοθεσίας με τις διατάξεις του κανονισμού 1307/2013. Ως προς το ζήτημα αυτό, υπενθυμίζεται ότι, κατά το άρθρο 39, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ, σκοπός της ΚΓΠ είναι, μεταξύ άλλων, να εξασφαλίζει δίκαιο εισόδημα στους γεωργούς, ιδίως αυξάνοντας τα εισοδήματα των προσώπων που ασκούν γεωργικές δραστηριότητες ( 22 ). Πράγματι, οι άμεσες ενισχύσεις χορηγούνται στους γεωργούς ακριβώς επειδή σκοπός της ΚΓΠ είναι η στήριξη του εισοδήματός τους. Στο πνεύμα αυτό, επισημαίνεται, πρώτον, ότι, κατά την αιτιολογική σκέψη του 10, ο κανονισμός 1307/2013 αποσκοπεί σε καλύτερα στοχοθετημένη στήριξη των γεωργών, ώστε να αποφεύγεται η χορήγηση της στήριξης σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα των οποίων ο επιχειρηματικός σκοπός δεν αφορά καθόλου ή αφορά μόνον οριακά την άσκηση γεωργικής δραστηριότητας. Δεύτερον, σκοπός του εν λόγω κανονισμού είναι επίσης να επιτρέπεται στα κράτη μέλη να χορηγούν άμεσες ενισχύσεις σε μικροκαλλιεργητές μερικής απασχόλησης, διότι αυτοί συμβάλλουν άμεσα στη ζωτικότητα των αγροτικών περιοχών. Συγκεκριμένα, υπενθυμίζεται ότι ένας εκ των σκοπών της ΚΓΠ είναι να εξασφαλίζει δίκαιο βιοτικό επίπεδο στον γεωργικό πληθυσμό και να συμβάλλει κατ’ αυτόν τον τρόπο στη διατήρηση των αγροτικών περιοχών. Τρίτον, κατά την αιτιολογική σκέψη 2 του εν λόγω κανονισμού, μεταξύ των βασικών στόχων και απαιτήσεων της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ είναι η μείωση του διοικητικού φόρτου.

49.	Επομένως, πρέπει να εξακριβωθεί, υπό το πρίσμα των τριών ως άνω σκοπών, εάν η επιβολή κριτηρίου σχετικού με το πρόσωπο που είναι υπεύθυνο για την εκτροφή ή με την κατοχή των ζώων μπορεί να καταστεί προϋπόθεση για τη χορήγηση ενιαίων στρεμματικών ενισχύσεων.

50.

Κατ’ αρχάς, όσον αφορά τον σκοπό της καλύτερα στοχοθετημένης στήριξης των γεωργών, η Ρουμανική Κυβέρνηση υποστήριξε ότι, θεσπίζοντας την επίμαχη εθνική ρύθμιση, σκοπός του Ρουμάνου νομοθέτη ήταν να διευκολύνει την άμεση πρόσβαση στους επίμαχους βοσκοτόπους του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού ιδιοκτητών ή κατόχων ζώων, και όχι των προσώπων που ασκούν γεωργικές δραστηριότητες μέσω τρίτων. Από την άποψη αυτή, εκτιμώ ότι η απαίτηση να κατέχει ο ίδιος ο γεωργός τα ζώα του συνάδει προς τον ως άνω σκοπό στο μέτρο που, πλην αποδείξεως του αντιθέτου, η αναδιανεμητική πτυχή της ενίσχυσης περιορίζεται όταν γεωργός που δεν κατέχει δικά του ζώα λαμβάνει ενιαία ενίσχυση από την οποία επωφελούνται μόνον παρεμπιπτόντως οι γεωργοί που παραχωρούν τα ζώα τους. Εξάλλου, όταν ο γεωργός εκμεταλλεύεται ζώα που ανήκουν στους χρήστες, δεν αναλαμβάνει συνήθως κανέναν κίνδυνο και καμία υποχρέωση που θα απέρρεε κανονικά από την κτηνοτροφία.

51.

Εν συνεχεία, επισημαίνεται ότι οι ίδιες εκτιμήσεις ισχύουν επίσης όσον αφορά τον σκοπό της εξασφάλισης δίκαιου βιοτικού επιπέδου στον γεωργικό πληθυσμό και της κατ’ αυτόν τον τρόπο συμβολής στη διατήρηση των αγροτικών περιοχών, μολονότι, όσον αφορά τον τελευταίο σκοπό, η διατήρηση αυτή θα μπορούσε να επιτευχθεί επίσης και στην περίπτωση που ο αιτών την ενίσχυση εκμεταλλεύεται ζώα που ανήκουν σε χρήστες ( 23 ).

52.

Τέλος, όσον αφορά τον σκοπό της μείωσης του διοικητικού φόρτου, υπενθυμίζεται ότι το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι ούτε ο κανονισμός 1307/2013 ούτε κάποια άλλη διάταξη της νομοθεσίας της Ένωσης απαιτεί να προσκομίζεται τίτλος ιδιοκτησίας ή οποιοδήποτε αποδεικτικό στοιχείο περί του δικαιώματος χρήσης προς στήριξη αίτησης για τη χορήγηση δικαιωμάτων ενίσχυσης, προκειμένου να αποδειχθεί ότι τα δηλωθέντα επιλέξιμα εκτάρια είναι στη διάθεση του αιτούντος. Συγκεκριμένα, το Δικαστήριο έχει κρίνει ως προς το ζήτημα αυτό ότι τα κράτη μέλη διαθέτουν διακριτική ευχέρεια όσον αφορά τα δικαιολογητικά και τις αποδείξεις που πρέπει να προσκομίζει ο αιτών τη χορήγηση ενισχύσεων ( 24 ). Εντούτοις, η εκ μέρους των κρατών μελών άσκηση της διακριτικής ευχέρειάς τους σχετικά με τις αποδείξεις που πρέπει να προσκομίζονται προς στήριξη των αιτήσεων χορήγησης ενισχύσεων, για παράδειγμα όσον αφορά τη δυνατότητα να υποχρεώνεται ο αιτών να προσκομίζει ισχυρό νομικό τίτλο που να δικαιολογεί το δικαίωμά του χρήσης των εκτάσεων που αποτελούν το αντικείμενο της αίτησής του, πρέπει να είναι σύμφωνη προς τους σκοπούς που επιδιώκονται με τη σχετική ρύθμιση της Ένωσης και προς τις γενικές αρχές του δικαίου της Ένωσης, ειδικότερα προς την αρχή της αναλογικότητας ( 25 ). Υπ’ αυτή την έννοια και κατ’ αναλογίαν, η απαίτηση ενδεχόμενης απόδειξης του γεγονότος ότι ο αιτών τη χορήγηση ενίσχυσης είναι ο ίδιος κτηνοτρόφος θα μπορούσε να θεωρηθεί «διοικητικός φόρτος», ο οποίος φρονώ, όμως, ότι είναι όλως συμβατός και τελεί σε αναλογία προς τους δύο προαναφερθέντες σκοπούς και ιδίως τον σκοπό της διευκόλυνσης της άμεσης πρόσβασης στους επίμαχους βοσκοτόπους στον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό γεωργών που κατέχουν ζώα. Πράγματι, φρονώ ότι δεν υπάρχουν άλλα λιγότερο επαχθή μέσα για να εξακριβωθεί αν ο αιτών ενεργεί στην πραγματικότητα ως ενδιάμεσος και, επομένως, ως εμπορική επιχείρηση της οποίας η δραστηριότητα αφορά μόνον οριακά την άσκηση γεωργικής δραστηριότητας.

53.

Λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω, προτείνω στο Δικαστήριο να απαντήσει στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα ότι το άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο iii, και το άρθρο 4, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1307/2013 έχουν την έννοια ότι δεν αντιβαίνει, κατ’ αρχήν, σε αυτά εθνική ρύθμιση κατά την οποία η ελάχιστη δραστηριότητα βοσκής πρέπει να ασκείται στις γεωργικές εκτάσεις που είναι εκ φύσεως κατάλληλες για την εν λόγω βοσκή με ζώα που κατέχει ο ίδιος ο γεωργός.

Β. Επί του δευτέρου προδικαστικού ερωτήματος

54.

Με το δεύτερο προδικαστικό ερώτημα, το οποίο υποβάλλεται για την περίπτωση αρνητικής απάντησης στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν κατ’ ορθή ερμηνεία του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχεία αʹ και γʹ, και του άρθρου 9, παράγραφος 1, του κανονισμού 1307/2013 εμπίπτει στην έννοια του «ενεργού γεωργού», κατά τις διατάξεις αυτές, νομικό πρόσωπο στο οποίο παραχωρήθηκαν δημοτικοί βοσκότοποι βάσει σύμβασης παραχώρησης και το οποίο χρησιμοποιεί για τη βοσκή στις εν λόγω εκτάσεις ζώα τα οποία του παραχώρησαν, χωρίς αντάλλαγμα, φυσικά πρόσωπα ιδιοκτήτες των εν λόγω ζώων.

55.

Από το γράμμα του άρθρου 9 του κανονισμού 1307/2013, το οποίο επιγράφεται «Ενεργός γεωργός», και ειδικότερα της παραγράφου του 1 ( 26 ), προκύπτει ότι δεν χορηγείται άμεση ενίσχυση σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα των οποίων οι γεωργικές εκτάσεις είναι κυρίως εκτάσεις διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια και τα οποία δεν ασκούν επί των εκτάσεων αυτών την ελάχιστη δραστηριότητα που προβλέπουν τα κράτη μέλη σύμφωνα με το άρθρο 4, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, του εν λόγω κανονισμού, όπως επισημαίνεται επίσης στην αιτιολογική σκέψη 10 του ίδιου κανονισμού.

56.

Εν προκειμένω, δεν αμφισβητείται ότι οι επίμαχες γεωργικές εκτάσεις είναι κυρίως εκτάσεις εκ φύσεως διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια, κατά το άρθρο 4, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1307/2013. Επιπλέον, από το γράμμα της διάταξης αυτής προκύπτει σαφώς ότι γεωργός ο οποίος δεν ασκεί στις εν λόγω εκτάσεις την ελάχιστη δραστηριότητα που ορίζουν τα κράτη μέλη, κατά το άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο iii, του εν λόγω κανονισμού, δεν θα θεωρείται «ενεργός γεωργός» και, ως εκ τούτου, δεν θα μπορεί να λάβει καμία άμεση ενίσχυση.

57.	Τίθεται, ωστόσο, το ερώτημα αν μπορεί να χαρακτηριστεί «ενεργός γεωργός» πρόσωπο το οποίο δεν ασκεί το ίδιο την επίμαχη ελάχιστη δραστηριότητα με δικά του ζώα, αλλά χρησιμοποιεί για τον σκοπό αυτό ζώα τα οποία του παραχώρησαν, χωρίς αντάλλαγμα, άλλοι γεωργοί.

58.

Κατά πρώτον, επιβάλλεται η διαπίστωση, όπως και στο πλαίσιο του πρώτου προδικαστικού ερωτήματος, ότι η απάντηση δεν προκύπτει από το γράμμα των ως άνω διατάξεων. Πράγματι, σκοπός του άρθρου 9 του κανονισμού 1307/2013 είναι βεβαίως να αποκλειστούν από την άμεση ενίσχυση, μεταξύ άλλων, κατά την παράγραφό του 3, τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα «α) οι γεωργικές δραστηριότητες των οποίων δεν αποτελούν παρά ασήμαντο μέρος των συνολικών οικονομικών δραστηριοτήτων τους, ή/και β) η κύρια δραστηριότητα ή ο εταιρικός σκοπός των οποίων δεν συνίσταται στην άσκηση γεωργικής δραστηριότητας». Η ως άνω παράγραφος δεν έχει, όμως, την έννοια ότι αποκλείει από τις άμεσες ενισχύσεις τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που χρησιμοποιούν παραχωρηθέντα ζώα για την εξασφάλιση ελάχιστης δραστηριότητας βοσκής.

59.

Κατά δεύτερον, το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η ως άνω παράγραφος παρέχει ορισμένες χρήσιμες ενδείξεις. Συγκεκριμένα, κατά το άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, του κανονισμού 1307/2013, η έννοια του «γεωργού» αφορά πρόσωπο «που διαθέτει εκμετάλλευση ευρισκόμενη στο εδαφικό πεδίο των Συνθηκών […] και ασκεί γεωργική δραστηριότητα» ( 27 ).

60.

Η έννοια της «εκμετάλλευσης» ορίζεται, όμως, στο άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του εν λόγω κανονισμού, ως «το σύνολο των μονάδων που χρησιμοποιεί για γεωργικές δραστηριότητες και διαχειρίζεται ένας γεωργός […]» ( 28 ). Ως προς το ζήτημα αυτό, το Δικαστήριο έχει διευκρινίσει, όσον αφορά τις γεωργικές εκτάσεις, ότι ανήκουν στην εκμετάλλευση γεωργού «όταν αυτός έχει την εξουσία να τις διαχειριστεί για την άσκηση γεωργικής δραστηριότητας, δηλαδή όταν ο γεωργός διαθέτει, ως προς τις εκτάσεις αυτές, επαρκή αυτονομία για την άσκηση της γεωργικής δραστηριότητάς του» ( 29 ).

61.

Στο πλαίσιο αυτό, τίθεται εύλογα το ερώτημα αν μπορεί να θεωρηθεί ότι εμπίπτουν στην «εκμετάλλευση» του γεωργού ζώα παραχωρηθέντα χωρίς αντάλλαγμα από φυσικά πρόσωπα που είναι ιδιοκτήτες τους σε νομικό πρόσωπο το οποίο περιορίζεται να θέσει τους βοσκοτόπους στη διάθεση των προσώπων αυτών για σκοπούς βοσκής.

62.	Εκτιμώ ότι η απάντηση που πρέπει να δοθεί στο ερώτημα αυτό διαφέρει ανάλογα με το πραγματικό πλαίσιο και ιδίως ανάλογα με το αν το νομικό πρόσωπο έχει πραγματική εξουσία λήψης αποφάσεων αναλαμβάνοντας τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους σε σχέση με την οικεία γεωργική δραστηριότητα ( 30 ).

63.

Εν προκειμένω, δεδομένου ότι πρόκειται για ζήτημα που αφορά αποκλειστικά τα πραγματικά περιστατικά, εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο, μόνο αρμόδιο να διαπιστώσει το περιεχόμενο του εθνικού δικαίου και να το ερμηνεύσει, να εξακριβώσει αν οι συμβάσεις χρησιδανείου παρέχουν στην Avio Lucos τη δυνατότητα να διατηρεί την εξουσία λήψης αποφάσεων, να αποκομίζει τα κέρδη και να αναλαμβάνει τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους όσον αφορά την ελάχιστη δραστηριότητα βοσκής στους βοσκοτόπους έκτασης 170,36 εκταρίων ( 31 ). Ωστόσο, αιτών ο οποίος ασκεί γεωργική δραστηριότητα με «παραχωρηθέντα» ζώα μπορεί, κατ’ αρχήν, να θεωρηθεί «ενεργός γεωργός». Ως προς το ζήτημα αυτό, διαπιστώνεται ότι η δραστηριότητα «ενεργού γεωργού» εξαρτάται από την προϋπόθεση να κατέχει ο αιτών επιλέξιμα εκτάρια τα οποία είναι στη διάθεσή του, όπως προβλέπεται στο άρθρο 36, παράγραφος 5, του κανονισμού 1307/2013. Με άλλα λόγια, ο γεωργός πρέπει να διαθέτει επαρκή αυτονομία για τον σκοπό της άσκησης της γεωργικής δραστηριότητάς του ( 32 ) και, επομένως, η άσκηση δραστηριότητας με παραχωρηθέντα ζώα δεν θα πρέπει να στερεί από τον εν λόγω γεωργό τη δυνατότητα άσκησης οποιασδήποτε εξουσίας λήψης αποφάσεων όσον αφορά τη γεωργική δραστηριότητα.

64.

Τέλος, κατά τρίτον, όσον αφορά τον σκοπό του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχεία αʹ και γʹ, και του άρθρου 9, παράγραφος 1, του κανονισμού 1307/2013, υπενθυμίζεται ότι σκοπός της ΚΓΠ είναι να εξασφαλίζει δίκαιο εισόδημα στους γεωργούς, για παράδειγμα μέσω της αύξησης των εισοδημάτων των προσώπων που ασκούν γεωργικές δραστηριότητες. Συγκεκριμένα, οι άμεσες ενισχύσεις χορηγούνται στους γεωργούς ακριβώς επειδή σκοπός της ΚΓΠ είναι η στήριξη του εισοδήματός τους. Υπ’ αυτή την έννοια, ο ορισμός του «ενεργού γεωργού», ο οποίος περιλαμβάνει ενδεχομένως και πρόσωπα που ασκούν δραστηριότητα στο πλαίσιο της οποίας χρησιμοποιούνται ζώα δυνάμει σύμβασης χρησιδανείου, δεν προσκρούει, κατ’ αρχήν, στους ως άνω σκοπούς.

65.	Τίθεται όμως το ερώτημα αν ο εν λόγω σκοπός μπορεί να επιτευχθεί, εάν, εν τέλει, ο δικαιούχος των μέτρων άμεσης στήριξης δεν είναι ο γεωργός που άσκησε ο ίδιος την ελάχιστη δραστηριότητα με τα ζώα του, αλλά ενδιάμεσος που συνήψε σύμβαση παραχώρησης των βοσκοτόπων με τις δημοτικές αρχές.

66.

Λαμβανομένων υπόψη των σκοπών που μνημονεύονται στην αιτιολογική σκέψη 10 του κανονισμού 1307/2013, εκτιμώ ότι, εφόσον η γεωργική δραστηριότητα δεν είναι οριακή, όπερ εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει, είναι άνευ σημασίας αν ο γεωργός άσκησε την ελάχιστη δραστηριότητα με δικά του ζώα ή αν η χρήση των ζώων αυτών του παραχωρήθηκε.

67.

Λαμβανομένων υπόψη των προεκτεθέντων, προτείνω στο Δικαστήριο να απαντήσει στο δεύτερο προδικαστικό ερώτημα ότι κατ’ ορθή ερμηνεία του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχεία αʹ και γʹ, και του άρθρου 9, παράγραφος 1, του κανονισμού 1307/2013 εμπίπτει στην έννοια του «ενεργού γεωργού», κατά τις διατάξεις αυτές, φυσικό ή νομικό πρόσωπο στο οποίο παραχωρήθηκαν δημοτικοί βοσκότοποι βάσει σύμβασης παραχώρησης και το οποίο χρησιμοποιεί για τη βοσκή στις εν λόγω εκτάσεις ζώα τα οποία του παραχώρησαν φυσικά πρόσωπα ιδιοκτήτες των εν λόγω ζώων, όταν το εν λόγω πρόσωπο ενεργεί ως γεωργός, κατά την έννοια του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, του εν λόγω κανονισμού, διατηρώντας τον έλεγχο της εκμετάλλευσης της εν λόγω έκτασης, όσον αφορά τη διαχείριση, τα κέρδη και τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους.

Γ. Επί του τρίτου προδικαστικού ερωτήματος

68.

Με το τρίτο προδικαστικό ερώτημα το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν η σύναψη της σύμβασης παραχώρησης και των συμβάσεων χρησιδανείου στην υπόθεση της κύριας δίκης μπορεί να εμπίπτει στην έννοια των «προϋποθέσεων που δημιουργήθηκαν τεχνητά», κατά το άρθρο 60 του κανονισμού 1306/2013.

69.

Κατά το εν λόγω άρθρο 60, με την επιφύλαξη ειδικών διατάξεων, τα πλεονεκτήματα που προβλέπονται δυνάμει της τομεακής γεωργικής νομοθεσίας δεν παρέχονται σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα για τα οποία διαπιστώνεται ότι δημιούργησαν τεχνητά τις προϋποθέσεις για την απόκτηση των πλεονεκτημάτων αυτών, αντίθετα με τους σκοπούς της εν λόγω νομοθεσίας.

70.	Το γράμμα του άρθρου 60 αντιστοιχεί κατ’ ουσίαν σε εκείνο του άρθρου 29 του κανονισμού 1782/2003 και αποτελεί κωδικοποίηση νομολογίας του Δικαστηρίου κατά την οποία οι πολίτες δεν μπορούν να επικαλούνται το δίκαιο της Ένωσης καταχρηστικώς ή καταστρατηγώντας το ( 33 ).

71.

Στην απόφαση Slancheva sila ( 34 ), οι κρίσεις της οποίας φρονώ ότι μπορούν να τύχουν εφαρμογής στην υπό κρίση υπόθεση, το Δικαστήριο υπογράμμισε ότι, στην περίπτωση που η δραστηριότητα πληροί τυπικά τα απαιτούμενα κριτήρια επιλεξιμότητας για τη χορήγηση ενίσχυσης ( 35 ), απαιτείται, προκειμένου να αποδειχθεί ότι ο δυνητικός λήπτης της ενίσχυσης εφαρμόζει πρακτική η οποία συνιστά κατάχρηση δικαιώματος, αφενός, η συνδρομή ενός συνόλου αντικειμενικών περιστάσεων από τις οποίες να προκύπτει ότι, παρά την τυπική τήρηση των προϋποθέσεων που θέτει η εφαρμοστέα ρύθμιση, δεν έχει επιτευχθεί ο επιδιωκόμενος με τη ρύθμιση αυτή σκοπός και, αφετέρου, η ύπαρξη ενός υποκειμενικού στοιχείου, το οποίο συνίσταται στη βούληση του ενδιαφερομένου να αποκομίσει όφελος από τη ρύθμιση της Ένωσης δημιουργώντας τεχνητά τις προϋποθέσεις που είναι αναγκαίες προκειμένου να αποκομίσει το όφελος αυτό. Εν τέλει, απόκειται στο εθνικό δικαστήριο να προβεί στις αναγκαίες εξακριβώσεις.

72.	Εκτιμώ ότι η ως άνω πάγια νομολογιακή αρχή μπορεί να τύχει κατ’ αναλογίαν εφαρμογής στην υπό κρίση υπόθεση.

73.

Συγκεκριμένα, αφενός, όσον αφορά το αντικειμενικό στοιχείο, πρέπει να γίνει εκ νέου αναφορά στον σκοπό της επίμαχης ενίσχυσης και να εξεταστεί αν ο σκοπός αυτός επιτεύχθηκε. Ως προς το ζήτημα αυτό, τόσο ο APIA όσο και η Ρουμανική Κυβέρνηση υπογράμμισαν ότι σκοπός της εθνικής ρύθμισης είναι να διασφαλίζεται ότι η γεωργική δραστηριότητα ασκείται ιδίω ονόματι και όχι μέσω τρίτου, καθότι αυτό αντιστοιχεί σε έναν από τους στόχους της ΚΓΠ ( 36 ). Η σύναψη, όμως, από πρόσωπο που δεν διαθέτει τον αναγκαίο αριθμό ζώων για σκοπούς βοσκής, σύμβασης παραχώρησης και συμβάσεων χρησιδανείου, όπως οι επίμαχες στην υπόθεση της κύριας δίκης, δεν συνιστά, αφ’ εαυτής, προϋπόθεση «που δημιουργήθηκε τεχνητά», κατά την έννοια του άρθρου 60 του κανονισμού 1306/2013, αλλά είναι ικανή να εκτρέψει τις επίμαχες άμεσες ενισχύσεις από μέρος του γεωργικού πληθυσμού, ήτοι τα φυσικά πρόσωπα των οποίων τα ζώα χρησιμοποιήθηκαν για τη βόσκηση στους οικείους βοσκοτόπους.

74.

Αφετέρου, όσον αφορά το υποκειμενικό στοιχείο, πρέπει να ληφθεί υπόψη το σύνολο των κρίσιμων στοιχείων της υπό κρίση υπόθεσης προκειμένου να διαπιστωθεί αν η Avio Lucos είχε τη βούληση να αποκομίσει όφελος από τη ρύθμιση της Ένωσης δημιουργώντας «τεχνητά» τις προϋποθέσεις που είναι αναγκαίες προκειμένου να αποκομίσει το όφελος αυτό. Στα εν λόγω στοιχεία θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται η σύναψη, κατά παράβαση της εφαρμοστέας εθνικής νομοθεσίας, της σύμβασης παραχώρησης ή ακόμη η σύναψη των συμβάσεων χρησιδανείου από τις οποίες μπορεί να προκύπτει ότι εν τέλει παραχωρείται η χρήση του βοσκοτόπου, διότι δραστηριότητα βοσκής ασκείται από τα φυσικά πρόσωπα ιδιοκτήτες των ζώων και όχι από την Avio Lucos.

75.

Λαμβανομένων υπόψη των προεκτεθέντων, προτείνω στο Δικαστήριο να απαντήσει στο τρίτο προδικαστικό ερώτημα ότι η σύναψη, από φυσικό ή νομικό πρόσωπο, σύμβασης παραχώρησης βοσκοτόπου με δημοτική αρχή και η ανάθεση σε τρίτο της δραστηριότητας βόσκησης με σκοπό τη λήψη άμεσης ενίσχυσης βάσει του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης δεν συνιστά, αφ’ εαυτής, προϋπόθεση «που δημιουργήθηκε τεχνητά», κατά την έννοια του άρθρου 60 του κανονισμού 1306/2013, εκτός εάν αποδεικνύεται, βάσει του συνόλου των κρίσιμων στοιχείων, ότι ο σκοπός που επιδιωκόταν με τη σύναψη των εν λόγω συμβάσεων αντέβαινε στους σκοπούς της τομεακής γεωργικής νομοθεσίας.

V. Πρόταση

76.

Λαμβανομένων υπόψη των προεκτεθέντων, προτείνω στο Δικαστήριο να απαντήσει στα προδικαστικά ερωτήματα του Curtea de Apel Alba Iulia (εφετείου Alba Iulia, Ρουμανία) ως εξής:

Το άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο iii, και το άρθρο 4, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, του κανονισμού (ΕΕ) 1307/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, περί θεσπίσεως κανόνων για άμεσες ενισχύσεις στους γεωργούς βάσει καθεστώτων στήριξης στο πλαίσιο της Κοινής γεωργικής πολιτικής και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 637/2008 και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009 του Συμβουλίου, έχουν την έννοια ότι δεν αντιβαίνει, κατ’ αρχήν, σε αυτά εθνική ρύθμιση κατά την οποία η ελάχιστη δραστηριότητα βοσκής πρέπει να ασκείται στις γεωργικές εκτάσεις που είναι εκ φύσεως κατάλληλες για την εν λόγω βοσκή με ζώα που κατέχει ο ίδιος ο γεωργός.

Κατ’ ορθή ερμηνεία του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχεία αʹ και γʹ, και του άρθρου 9, παράγραφος 1, του κανονισμού 1307/2013 εμπίπτει στην έννοια του «ενεργού γεωργού», κατά τις διατάξεις αυτές, φυσικό ή νομικό πρόσωπο στο οποίο παραχωρήθηκαν δημοτικοί βοσκότοποι βάσει σύμβασης παραχώρησης και το οποίο χρησιμοποιεί για τη βοσκή στις εν λόγω εκτάσεις ζώα τα οποία του παραχώρησαν φυσικά πρόσωπα ιδιοκτήτες των εν λόγω ζώων, όταν το εν λόγω πρόσωπο ενεργεί ως γεωργός, κατά την έννοια του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, του εν λόγω κανονισμού, διατηρώντας τον έλεγχο της εκμετάλλευσης της εν λόγω έκτασης, όσον αφορά τη διαχείριση, τα κέρδη και τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους.

Η σύναψη, από φυσικό ή νομικό πρόσωπο, σύμβασης παραχώρησης βοσκοτόπου με δημοτική αρχή και η ανάθεση σε τρίτο της δραστηριότητας βόσκησης με σκοπό τη λήψη άμεσης ενίσχυσης βάσει του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης δεν συνιστά, αφ’ εαυτής, προϋπόθεση «που δημιουργήθηκε τεχνητά», κατά την έννοια του άρθρου 60 του κανονισμού (ΕΕ) 1306/2013, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με τη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και την παρακολούθηση της κοινής γεωργικής πολιτικής και την κατάργηση των κανονισμών (ΕΟΚ) αριθ. 352/78, (ΕΚ) αριθ. 165/94, (ΕΚ) αριθ. 2799/98, (ΕΚ) αριθ. 814/2000, (ΕΚ) αριθ. 1290/2005 και (ΕΚ) αριθ. 485/2008 του Συμβουλίου, εκτός εάν αποδεικνύεται, βάσει του συνόλου των κρίσιμων στοιχείων, ότι ο σκοπός που επιδιωκόταν με τη σύναψη των εν λόγω συμβάσεων αντέβαινε στους σκοπούς της τομεακής γεωργικής νομοθεσίας.

( 1 ) Γλώσσα του πρωτοτύπου: η γαλλική.

( 2 ) Κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, περί θεσπίσεως κανόνων για άμεσες ενισχύσεις στους γεωργούς βάσει καθεστώτων στήριξης στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 637/2008 και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009 του Συμβουλίου (ΕΕ 2013, L 347, σ. 608, και διορθωτικό ΕΕ 2016, L 130, σ. 9).

( 3 ) Κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με τη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και την παρακολούθηση της [ΚΓΠ] και την κατάργηση των κανονισμών (ΕΟΚ) αριθ. 352/78, (ΕΚ) αριθ. 165/94, (ΕΚ) αριθ. 2799/98, (ΕΚ) αριθ. 814/2000, (ΕΚ) αριθ. 1290/2005 και (ΕΚ) αριθ. 485/2008 του Συμβουλίου (ΕΕ 2013, L 347, σ. 549, και διορθωτικό ΕΕ 2016, L 130, σ. 7).

( 4 ) Όσον αφορά τη νομολογία σχετικά με τον κανονισμό 1307/2013, βλ., μεταξύ άλλων, αποφάσεις της 17ης Δεκεμβρίου 2020, Land Berlin (Δικαιώματα ενισχύσεως συνδεόμενα με την ΚΓΠ) (C‑216/19, EU:C:2020:1046), και της 10ης Μαρτίου 2021, Staatliches Amt für Landwirtschaft und Umwelt Mittleres Mecklenburg (C-365/19, EU:C:2021:189). Σχετικά με τον κανονισμό 1306/2013, βλ., μεταξύ άλλων, αποφάσεις της 7ης Αυγούστου 2018, Argo Kalda Mardi talu (C‑435/17, EU:C:2018:637), της 8ης Μαΐου 2019, Järvelaev (C-580/17, EU:C:2019:391), και της 27ης Ιανουαρίου 2021, De Ruiter (C-361/19, EU:C:2021:71).

( 5 ) Βλ. απόφαση της 29ης Απριλίου 2021, Piscicola Tulcea και Ira Invest (C-294/19 και C-304/19, EU:C:2021:340), η οποία αφορά την έννοια της «γεωργικής έκτασης», ιδίως κατά το άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο εʹ, του κανονισμού 1307/2013.

( 6 ) Ενώ η υπόθεση C-116/20 αφορά τη γεωργική περίοδο 2014 και τα υποβληθέντα προδικαστικά ερωτήματα αφορούν, μεταξύ άλλων, τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) 73/2009 του Συμβουλίου, της 19ης Ιανουαρίου 2009, σχετικά με τη θέσπιση κοινών κανόνων για τα καθεστώτα άμεσης στήριξης για τους γεωργούς στο πλαίσιο της [ΚΓΠ] και τη θέσπιση ορισμένων καθεστώτων στήριξης για τους γεωργούς, για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 1290/2005, (ΕΚ) αριθ. 247/2006, (ΕΚ) αριθ. 378/2007 και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1782/2003 (ΕΕ 2009, L 30, σ. 16), η υπό κρίση υπόθεση αφορά τη γεωργική περίοδο 2015, στην οποία έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του κανονισμού 1307/2013, που αντικατέστησε τον κανονισμό 73/2009.

( 7 ) Κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός της Επιτροπής, της 11ης Μαρτίου 2014, για τη συμπλήρωση του κανονισμού 1307/2013 και για την τροποποίηση του παραρτήματος X του εν λόγω κανονισμού (ΕΕ 2014, L 181, σ. 1).

( 8 ) Monitorul Oficial al României, αριθ. 505, της 15ης Ιουλίου 2011.

( 9 ) Monitorul Oficial al României, αριθ. 267, της 13ης Μαΐου 2013 (στο εξής: OUG 34/2013).

( 10 ) Monitorul Oficial al României, αριθ. 191, της 23ης Μαρτίου 2015 (στο εξής: OUG 3/2015).

( 11 ) Monitorul Oficial al României, αριθ. 234, της 6ης Απριλίου 2015 (στο εξής: υπουργική απόφαση 619/2015).

( 12 ) Η εν λόγω σύμβαση συνήφθη για την παραχώρηση βοσκοτόπων έκτασης, αρχικώς, 341,70 εκταρίων, η οποία μειώθηκε, κατόπιν τροποποίησης της σύμβασης στις 25 Ιουνίου 2015, στα 170,36 εκτάρια. Πρόκειται για την επίμαχη σύμβαση παραχώρησης στην υπόθεση C‑116/20.

( 13 ) Κατά το πρωτοδικείο Dolj, μεταξύ άλλων, αφενός, η Avio Lucos δεν είναι τοπική ένωση/οργάνωση με έδρα στο Podari η οποία έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας την κτηνοτροφία, αλλά εμπορική εταιρία με έδρα σε άλλον τόπο και όχι σε εκείνον στον οποίο ευρίσκεται ο παραχωρηθείς βοσκότοπος και, αφετέρου, η σύμβαση παραχώρησης με το δημοτικό συμβούλιο του δήμου Podari συνήφθη παρανόμως απευθείας με την ίδια χωρίς να διεξαχθεί διαδικασία διαγωνισμού.

( 14 ) Κατά το πρωτοδικείο Dolj, από το εθνικό γεωργικό μητρώο δεν προκύπτει πραγματική παράδοση των ζώων και, επομένως, οι συμβάσεις χρησιδανείου, ως re καταρτιζόμενες, δεν έχουν καταρτιστεί εγκύρως.

( 15 ) Βλ. άρθρο 2, στοιχείο m, της υπουργικής απόφασης 619/2015 (σημείο 18 των παρουσών προτάσεων).

( 16 ) Το πρώτο προδικαστικό ερώτημα στην υπό κρίση υπόθεση εμφανίζει ομοιότητες με το δεύτερο προδικαστικό ερώτημα στην υπόθεση C-116/20. Ενώ όμως το πρώτο προδικαστικό ερώτημα στην υπό κρίση υπόθεση αφορά τη δυνατότητα κράτους μέλους να επιβάλει στον γεωργό, στο πλαίσιο της άσκησης ελάχιστης δραστηριότητας, υποχρέωση βοσκής των δικών του ζώων, με το δεύτερο προδικαστικό ερώτημα στην υπόθεση C-116/20 ζητείται από το Δικαστήριο να διευκρινίσει αν η εν λόγω προϋπόθεση μπορεί να επιβληθεί για τη σύναψη σύμβασης παραχώρησης όπως η επίμαχη στη συγκεκριμένη υπόθεση.

( 17 ) Πρβλ. απόφαση της 10ης Μαρτίου 2021, Staatliches Amt für Landwirtschaft und Umwelt Mittleres Mecklenburg (C-365/19, EU:C:2021:189, σκέψη 27).

( 18 ) Η διαπίστωση αυτή ισχύει επίσης και για την έννοια της «γεωργικής δραστηριότητας», κατά το άρθρο 2, στοιχείο γʹ, του κανονισμού 73/2009, τον οποίο αντικατέστησε ο κανονισμός 1307/2013 (βλ. σημείο 78 των προτάσεων στην υπόθεση C-116/20, Avio Lucos).

( 19 ) Φρονώ ότι η περίσταση την οποία μνημόνευσαν η Ρουμανική Κυβέρνηση και ο APIA, ότι οι ελάχιστες δραστηριότητες όπως ορίζονται στην εγχώρια νομοθεσία κοινοποιήθηκαν στην Επιτροπή, ή ακόμη ότι η Ρουμανία υποβλήθηκε σε έλεγχο στο πλαίσιο έρευνας που αφορούσε μεταξύ άλλων τις άμεσες ενισχύσεις που χορηγήθηκαν βάσει των κανονισμών 1306/2013 και 1307/2013, δεν είναι καθοριστική ως προς το ζήτημα αυτό.

( 20 ) Με την απόφαση της 21ης Ιουλίου 2011, Nagy (C-21/10, EU:C:2011:505), το Δικαστήριο έκρινε σύμφωνη με το δίκαιο της Ένωσης προϋπόθεση σχετική με την ύπαρξη μεγάλου αριθμού ζωικού κεφαλαίου, την οποία επιβάλλει εθνική ρύθμιση, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως βοσκότοπος έκταση ευρισκόμενη σε ευαίσθητο φυσικό περιβάλλον, και η οποία αποσκοπεί στη διαφύλαξη των βοσκοτόπων με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, εφόσον είναι συμβατή με τους σκοπούς και τις απαιτήσεις της επίμαχης ρύθμισης της Ένωσης.

( 21 ) Απόφαση της 14ης Οκτωβρίου 2010, Landkreis Bad Dürkheim (C-61/09, EU:C:2010:606, σκέψη 50).

( 22 ) Βλ. προτάσεις της γενικής εισαγγελέα J. Kokott στην υπόθεση Unió de Pagesos de Catalunya (C-197/10, EU:C:2011:464, σημείο 1).

( 23 ) Πρβλ. σημείο 78 των προτάσεων στην υπόθεση C-116/20 (Avio Lucos).

( 24 ) Πρβλ. απόφαση της 17ης Δεκεμβρίου 2020, Land Berlin (Δικαιώματα ενισχύσεως συνδεόμενα με την ΚΓΠ) (C-216/19, EU:C:2020:1046, σκέψεις 34 έως 37).

( 25 ) Απόφαση της 24ης Ιουνίου 2010, Pontini κ.λπ. (C-375/08, EU:C:2010:365, σκέψεις 82 και 86).

( 26 ) Είναι αληθές ότι το άρθρο 9, παράγραφος 3, του κανονισμού 1307/2013 προβλέπει, επίσης, ότι τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίζουν, βάσει αντικειμενικών και αμερόληπτων κριτηρίων, ότι δεν πρέπει να χορηγούνται άμεσες ενισχύσεις σε πρόσωπα οι γεωργικές δραστηριότητες των οποίων δεν αποτελούν παρά ασήμαντο μέρος των συνολικών οικονομικών δραστηριοτήτων τους ή/και η κύρια δραστηριότητα ή ο εταιρικός σκοπός των οποίων δεν συνίσταται στην άσκηση γεωργικής δραστηριότητας. Εντούτοις, το αιτούν δικαστήριο δεν υποβάλλει ερώτημα σχετικά με την ερμηνεία της εν λόγω διάταξης.

( 27 ) Η υπογράμμιση δική μου.

( 28 ) Η υπογράμμιση δική μου.

( 29 ) Απόφαση της 9ης Ιουνίου 2016, Planes Bresco (C-333/15 και C-334/15, EU:C:2016:426, σκέψη 37 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία). Επισημαίνεται επίσης ότι, με την απόφαση της 5ης Φεβρουαρίου 2015, Αγροοικοσυστήματα (C-498/13, EU:C:2015:61, σκέψη 34), το Δικαστήριο επισήμανε ότι οι έννοιες «κάτοχος γεωργικής εκμετάλλευσης» και «γεωργός» είναι, στο πλαίσιο της εφαρμογής του κανονισμού (ΕΟΚ) 2078/92 του Συμβουλίου, της 30ής Ιουνίου 1992, σχετικά με μεθόδους γεωργικής παραγωγής που συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις προστασίας του περιβάλλοντος καθώς και με τη διατήρηση του φυσικού χώρου (ΕΕ 1992, L 215, σ. 85), κατ’ ουσίαν ταυτόσημες. Τούτου δοθέντος, το Δικαστήριο υπογράμμισε επίσης, στην εν λόγω απόφαση, το «εντελώς διαφορετικό» πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται, αφενός, οι διατάξεις του εν λόγω κανονισμού και, αφετέρου, οι διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) 1782/2003 του Συμβουλίου, της 29ης Σεπτεμβρίου 2003, για τη θέσπιση κοινών κανόνων για τα καθεστώτα άμεσης στήριξης στα πλαίσια της [ΚΓΠ] και για τη θέσπιση ορισμένων καθεστώτων στήριξης για τους γεωργούς και για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΟΚ) αριθ. 2019/93, (ΕΚ) αριθ. 1452/2001, (ΕΚ) αριθ. 1453/2001, (ΕΚ) αριθ. 1454/2001, (ΕΚ) αριθ. 1868/94, (ΕΚ) αριθ. 1251/1999, (ΕΚ) αριθ. 1254/1999, (ΕΚ) αριθ. 1673/2000, (ΕΟΚ) αριθ. 2358/71 και (ΕΚ) αριθ. 2529/2001 (ΕΕ 2003, L 270, σ. 1), ο οποίος ίσχυε πριν από τον κανονισμό 1307/2013.

( 30 ) Πρβλ. αιτιολογική σκέψη 16 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 639/2014.

( 31 ) Επ’ αυτού, χωρίς να επιθυμώ να υπεισέλθω στην κρίση του αιτούντος δικαστηρίου, περιορίζομαι να επισημάνω, αφενός, ότι, δυνάμει της σύμβασης παραχώρησης, η οποία ήταν επαχθής σύμβαση, η Avio Lucos υποχρεούνταν να μεριμνά για τη συνεχή και αδιάλειπτη αποτελεσματική εκμετάλλευση της παραχωρηθείσας έκτασης για σκοπούς βοσκής. Ομοίως, η Avio Lucos δεν μπορούσε ούτε να παραχωρήσει περαιτέρω σε τρίτο ούτε να εκμισθώσει την παραχωρηθείσα έκταση και όφειλε να εξασφαλίζει την ελάχιστη απαιτούμενη πυκνότητα βόσκησης. Αφετέρου, δυνάμει των συμβάσεων χρησιδανείου, η Avio Lucos όφειλε να εκτελεί, με δικά της έξοδα, τις εργασίες χορτοκοπής του βοσκοτόπου, εκρίζωσης ζιζανίων, καθώς και αποστράγγισης της περίσσειας ύδατος από το έδαφος, διασφαλίζοντας τις βέλτιστες συνθήκες για την αποκατάσταση του βοσκοτόπου. Ως εκ τούτου, φαίνεται ότι, αν η Avio Lucos είχε εισπράξει την ενιαία στρεμματική ενίσχυση, θα αναλάμβανε κάποιον χρηματοοικονομικό κίνδυνο. Εντούτοις, δεν είναι άνευ σημασίας τα στοιχεία που επισήμανε ο APIA, όπως η μη κατάρτιση εντύπων μετακίνησης των ζώων ή η μη καταχώρισή τους στο εθνικό γεωργικό μητρώο. Τούτο, κατά μείζονα λόγο, δεδομένου ότι το άρθρο 68, παράγραφος 2, του κανονισμού 1306/2013 προβλέπει ότι το ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου που συγκροτεί και διαχειρίζεται κάθε κράτος περιλαμβάνει, κατά περίπτωση, σύστημα αναγνώρισης και καταγραφής των ζώων.

( 32 ) Απόφαση της 14ης Οκτωβρίου 2010, Landkreis Bad Dürkheim (C-61/09, EU:C:2010:606, σκέψεις 62 και 63).

( 33 ) Βλ. προτάσεις της γενικής εισαγγελέα J. Kokott στις συνεκδικασθείσες υποθέσεις Planes Bresco (C-333/15 και C-334/15, EU:C:2016:159, σημείο 43 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

( 34 ) Απόφαση της 12ης Σεπτεμβρίου 2013, Slancheva sila (C-434/12, EU:C:2013:546, σκέψεις 29 και 30).

( 35 ) Η εν λόγω υπόθεση αφορούσε στήριξη της δημιουργίας και ανάπτυξης πολύ μικρών επιχειρήσεων δυνάμει του άρθρου 52, στοιχείο αʹ, σημείο ii, του κανονισμού (ΕΚ) 1698/2005 του Συμβουλίου, της 20ής Σεπτεμβρίου 2005, για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) (ΕΕ 2005, L 277, σ. 1).

( 36 ) Βλ. σημείο 50 των παρουσών προτάσεων.

Top

Choose the experimental features you want to try