1.

Λίγα ζητήματα του δικαίου της Ένωσης οδήγησαν στην έκδοση τόσων αποφάσεων του Δικαστηρίου σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, όπως αυτό της ερμηνείας της έννοιας του «δικαιώματος παρουσιάσεως στο κοινό όσον αφορά το δικαίωμα του δημιουργού» ( 2 ). Αυτή η πλούσια αλλά αναγκαστικά αποσπασματική νομολογία χαρακτηρίστηκε μάλιστα ως «λαβύρινθος» και το ίδιο το Δικαστήριο χαρακτηρίστηκε ως «Θησέας» ( 3 ).

2.

Παρόλο που η υπό κρίση υπόθεση δεν προσφέρεται για πλήρη συστηματοποίηση της νομολογίας αυτής ( 4 ), παρέχει στο Δικαστήριο τη δυνατότητα να θέσει ορισμένες γενικές αρχές που καθορίζουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τι εμπίπτει στο δικαίωμα παρουσιάσεως στο κοινό και τι δεν εμπίπτει. Συγκεκριμένα, η υπό κρίση υπόθεση αφορά ειδικότερα το κρίσιμο στοιχείο της παρουσιάσεως στο κοινό, ήτοι την πράξη παρουσιάσεως.

3.

Το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας ( 5 ), ορίζει:

«Τα κράτη μέλη παρέχουν στους δημιουργούς το αποκλειστικό δικαίωμα να επιτρέπουν ή να απαγορεύουν κάθε παρουσίαση στο κοινό των έργων τους, ενσυρμάτως ή ασυρμάτως, καθώς και να καθιστούν προσιτά τα έργα τους στο κοινό κατά τρόπο ώστε οποιοσδήποτε να έχει πρόσβαση σε αυτά όπου και όταν επιλέγει ο ίδιος.»

4.

Κατά το άρθρο 8, παράγραφος 2, της οδηγίας 2006/115/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με το δικαίωμα εκμίσθωσης, το δικαίωμα δανεισμού και ορισμένα δικαιώματα συγγενικά προς την πνευματική ιδιοκτησία στον τομέα των προϊόντων της διανοίας ( 6 ):

«Τα κράτη μέλη προβλέπουν ένα δικαίωμα προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι ο χρήστης καταβάλλει εύλογη και ενιαία αμοιβή σε περίπτωση που ένα φωνογράφημα το οποίο εκδίδεται για εμπορικούς σκοπούς ή μια αναπαραγωγή του φωνογραφήματος αυτού χρησιμοποιείται για ασύρματη ραδιοτηλεοπτική μετάδοση ή για οποιοδήποτε παρουσίαση στο κοινό και προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι η αμοιβή αυτή κατανέμεται μεταξύ των καλλιτεχνών ερμηνευτών ή εκτελεστών και των παραγωγών των φωνογραφημάτων. Τα κράτη μέλη, ελλείψει συμφωνίας μεταξύ καλλιτεχνών ερμηνευτών ή εκτελεστών και παραγωγών φωνογραφημάτων, μπορούν να θεσπίζουν τους όρους για την κατανομή της αμοιβής αυτής μεταξύ τους.»

5.

Το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29 και το άρθρο 8, παράγραφος 2, της οδηγίας 2006/115 μεταφέρθηκαν αντιστοίχως στο σουηδικό δίκαιο, στο άρθρο 2, τρίτο εδάφιο, σημείο 1, και στο άρθρο 47 του upphovrättslagen (1960:279) (νόμου 279 του 1960 περί πνευματικής ιδιοκτησίας).

6.

Ο Föreningen Svenska Tonsättares Internationella Musikbyrå (Stim) u.p.a. (σουηδικός οργανισμός διαχειρίσεως των δικαιωμάτων των συνθετών μουσικών έργων και των εκδοτών τους, στο εξής: Stim) και ο Svenska artisters och musikers intresseorganisation ek. för. (σουηδικός οργανισμός διαχειρίσεως των συγγενικών δικαιωμάτων των καλλιτεχνών ερμηνευτών και εκτελεστών, στο εξής: SAMI) είναι σουηδικοί οργανισμοί συλλογικής διαχειρίσεως δικαιωμάτων του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων.

7.

Η Fleetmanager Sweden AB (στο εξής: Fleetmanager) και η Nordisk Biluthyrning AB (στο εξής: NB) είναι εταιρίες εκμισθώσεως αυτοκινήτων εγκατεστημένες στη Σουηδία. Προσφέρουν προς εκμίσθωση, απευθείας ή μέσω μεσιτών, οχήματα εξοπλισμένα με ραδιοφωνικούς δέκτες για περιόδους που δεν υπερβαίνουν τις 29 ημέρες, πράγμα που θεωρείται ως βραχυχρόνια μίσθωση.

8.

Στην πρώτη από τις δύο ένδικες διαφορές στο πλαίσιο των οποίων υποβλήθηκαν τα προδικαστικά ερωτήματα της υπό κρίση υποθέσεως, ο Stim ζήτησε από τη Fleetmanager να του καταβάλει το ποσό των 369450 σουηδικών κορωνών (SEK) (περίπου 34500 ευρώ), πλέον τόκων, λόγω της συμβολής της στο γεγονός ότι τρίτοι, χωρίς να διαθέτουν άδεια από τον Stim, διέθεσαν, υπό την έννοια του δικαιώματος του δημιουργού, στο κοινό μουσικά έργα, παρέχοντας στο κοινό αυτοκίνητα εξοπλισμένα με ραδιοφωνικούς δέκτες προς βραχυχρόνια μίσθωση.

9.

Το tingsrätten (πρωτοδικείο, Σουηδία) έκρινε ότι η εκμίσθωση αυτοκινήτων εξοπλισμένων με ραδιοφωνικούς δέκτες συνιστούσε παρουσίαση στο κοινό βάσει του νόμου 279 του 1960 περί πνευματικής ιδιοκτησίας καθώς και ότι το αίτημα για καταβολή αμοιβής ήταν κατ’ αρχήν βάσιμο. Ωστόσο, έκρινε επίσης ότι η Fleetmanager δεν είχε συμμετοχή στην προσβολή του δικαιώματος του δημιουργού, και για τον λόγο αυτόν η αγωγή του Stim απορρίφθηκε. Η απόφαση αυτή επικυρώθηκε σε δεύτερο βαθμό. Ο Stim άσκησε αναίρεση κατά της αποφάσεως αυτής ενώπιον του Högsta domstolen (Ανωτάτου Δικαστηρίου, Σουηδία).

10.

Στη δεύτερη ένδικη διαφορά, η NB άσκησε αγωγή ενώπιον του Patent- och marknadsdomstolen (πρωτοβάθμιου δικαστηρίου διανοητικής ιδιοκτησίας και οικονομικών υποθέσεων, Σουηδία) ζητώντας να αναγνωριστεί από το δικαστήριο αυτό ότι η εταιρία δεν όφειλε να καταβάλει δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον SAMI για τη χρήση φωνογραφημάτων κατά τη χρονική περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2015 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2016, λόγω του γεγονότος ότι τα οχήματα της εταιρίας τα οποία εκμισθώνονταν σε ιδιώτες και σε επιχειρηματίες ήταν εξοπλισμένα με ραδιόφωνο και συσκευή CD.

11.

Το Patent- och marknadsdomstolen (πρωτοβάθμιο δικαστήριο διανοητικής ιδιοκτησίας και οικονομικών υποθέσεων) έκρινε ότι ο νόμος 279 του 1960 περί πνευματικής ιδιοκτησίας έπρεπε να ερμηνευθεί σύμφωνα με την οδηγία 2001/29 και ότι, κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου, η σχετική χρήση την οποία αφορά το άρθρο 8, παράγραφος 2, της οδηγίας 2006/115 αντιστοιχούσε σε «παρουσίαση στο κοινό» κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29. Έκρινε επίσης ότι η NB, διαθέτοντας ραδιοφωνικούς δέκτες στα προς μίσθωση αυτοκίνητα, παρείχε στους μισθωτές των εν λόγω αυτοκινήτων τη δυνατότητα ακροάσεως των φωνογραφημάτων και ότι, ως εκ τούτου, ετίθετο θέμα «παρουσιάσεως». Επιπλέον, το εν λόγω δικαστήριο εκτίμησε ότι πληρούνταν και τα λοιπά κριτήρια της «παρουσιάσεως στο κοινό». Βάσει των αποδεικτικών στοιχείων που προσκόμισε ο SAMI, έκρινε ότι τα ένδεκα αυτοκίνητα που ανήκαν στην ενάγουσα είχαν μισθωθεί κατά μέσο όρο 528 φορές ανά έτος. Το Patent- och marknadsdomstolen (πρωτοβάθμιο δικαστήριο διανοητικής ιδιοκτησίας και οικονομικών υποθέσεων) συνήγαγε εξ αυτών ότι η NB όφειλε να καταβάλει αποζημίωση στον SAMI και απέρριψε την αγωγή της. Αντιθέτως, η απόφαση αυτή εξαφανίστηκε, κατόπιν ασκήσεως εφέσεως, από το Patent- och marknadsöverdomstolen (δευτεροβάθμιο δικαστήριο διανοητικής ιδιοκτησίας και οικονομικών υποθέσεων, Σουηδία). Ο Sami άσκησε αναίρεση κατά της αποφάσεως του τελευταίου ενώπιον του Högsta domstolen (Ανωτάτου Δικαστηρίου).

12.

Υπό τις συνθήκες αυτές το Högsta domstolen (Ανώτατο Δικαστήριο) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:

13.

Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως περιήλθε στο Δικαστήριο στις 30 Νοεμβρίου 2018. Γραπτές παρατηρήσεις κατατέθηκαν από τους διαδίκους της κύριας δίκης καθώς και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τα ίδια μέρη παρέστησαν κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση η οποία διεξήχθη στις 6 Νοεμβρίου 2019.

14.

Με το πρώτο προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ερωτά κατ’ ουσίαν αν η εκμίσθωση αυτοκινήτων εξοπλισμένων με ραδιοφωνικούς δέκτες συνιστά παρουσίαση στο κοινό κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29 και του άρθρου 8, παράγραφος 2, της οδηγίας 2006/115.

15.

Καταρχάς, υπενθυμίζεται ότι, κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου, στον όρο «παρουσίαση στο κοινό», που χρησιμοποιείται στις δύο προαναφερόμενες διατάξεις, πρέπει να αποδίδεται το ίδιο νόημα ( 7 ). Ως εκ τούτου, η απάντηση που θα δοθεί από το Δικαστήριο στην παρούσα υπόθεση θα έχει το ίδιο περιεχόμενο στο πλαίσιο των δύο προαναφερθεισών οδηγιών, παρά τις ενδεχόμενες αποκλίσεις στην ορολογία που χρησιμοποιήθηκε στις διάφορες γλωσσικές αποδόσεις τους, ιδίως στην απόδοσή τους στη σουηδική γλώσσα.

16.

Το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29 παρέχει στους δημιουργούς το προληπτικού χαρακτήρα δικαίωμα να επιτρέπουν ή να απαγορεύουν κάθε παρουσίαση των έργων τους στο κοινό. Οι δημιουργοί είναι, κατά συνέπεια, σε θέση, μεταξύ άλλων, να αντλούν έσοδα από την εκμετάλλευση των έργων τους υπό τη μορφή της παρουσιάσεως στο κοινό.

17.

Το άρθρο 8, παράγραφος 2, της οδηγίας 2006/115 δεν παρέχει ανάλογο αποκλειστικό δικαίωμα. Αντιθέτως, η διάταξη αυτή διασφαλίζει στους καλλιτέχνες ερμηνευτές και στους παραγωγούς φωνογραφημάτων εύλογη αμοιβή στην περίπτωση που φωνογράφημα παρουσιάζεται στο κοινό.

18.

Ούτε η οδηγία 2001/29 ούτε η οδηγία 2006/115 παρέχουν νομικό ορισμό της έννοιας της «παρουσιάσεως στο κοινό». Ορισμένες διευκρινίσεις σχετικά με το νόημα της έννοιας αυτής απορρέουν από την αιτιολογική σκέψη 23 της οδηγίας 2001/29. Κατά την αιτιολογική αυτή σκέψη, η εν λόγω έννοια αφορά κάθε παρουσίαση σε κοινό που δεν παρίσταται στον τόπο της παρουσιάσεως. Το δικαίωμα παρουσιάσεως στο κοινό καλύπτει κάθε μετάδοση ή αναμετάδοση ενός έργου, με ενσύρματα ή ασύρματα μέσα, συμπεριλαμβανομένης της ραδιοτηλεοπτικής εκπομπής. Η αιτιολογική σκέψη 27 της εν λόγω οδηγίας προσθέτει ότι η απλώς και μόνον παροχή των υλικών μέσων για τη διευκόλυνση ή την πραγματοποίηση της παρουσιάσεως δεν αποτελεί, αυτή καθαυτή, παρουσίαση στο κοινό.

19.

Πρέπει ακόμη να υπομνησθεί ότι, από τεχνικής απόψεως, η παρουσίαση στο κοινό μπορεί να έχει δύο κύριες μορφές: την κατά κυριολεξία παρουσίαση και τη διάθεση στο κοινό. Στην πρώτη περίπτωση, ο χρήστης στον οποίο ανάγεται η παρουσίαση είναι αυτός που αποφασίζει για τον τεχνικό τρόπο και τον χρόνο κατά τον οποίο πραγματοποιείται η παρουσίαση, οι δε δυνητικοί αποδέκτες μπορούν να αποδεχθούν ή όχι την παρουσίαση αυτή. Στη δεύτερη περίπτωση, το έργο τίθεται αδιαλείπτως στη διάθεση των αποδεκτών, οι οποίοι μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτό στον τόπο και στον χρόνο που οι ίδιοι επιλέγουν. Η δεύτερη αυτή περίπτωση αφορά ιδίως τις υπηρεσίες κατά παραγγελία και το διαδίκτυο. Στην υπό κρίση υπόθεση, η οποία αφορά τα ραδιοτηλεοπτικά έργα, πρόκειται για την πρώτη περίπτωση, δηλαδή για την παρουσίαση υπό στενή έννοια.

20.

Πολλές υποθέσεις έδωσαν στο Δικαστήριο την ευκαιρία να προσδιορίσει το περίγραμμα της έννοιας της «παρουσιάσεως στο κοινό».

21.

Διαπίστωσε, ιδίως, ότι η παρουσίαση στο κοινό πρέπει να περιλαμβάνει σωρευτικώς δύο στοιχεία, ήτοι μια πράξη παρουσιάσεως ενός προστατευόμενου αντικειμένου και ένα κοινό στο οποίο απευθύνεται η παρουσίαση αυτή ( 8 ).

22.

Η απάντηση στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα στην υπό κρίση υπόθεση απαιτεί να αναλυθεί αν τα δύο αυτά στοιχεία συνυπάρχουν στην περίπτωση εκμισθώσεως αυτοκινήτων που είναι εξοπλισμένα με ραδιοφωνικούς δέκτες.

23.

Είναι σαφές, και εξάλλου τούτο δεν αμφισβητείται από τους μετέχοντες στην προδικαστική διαδικασία, ότι οι εταιρίες εκμισθώσεως αυτοκινήτων δεν πραγματοποιούν πράξεις μεταδόσεως ραδιοφωνικών εκπομπών, καθόσον μια τέτοια μετάδοση πραγματοποιείται από τους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς. Ωστόσο, τούτο δεν αποκλείει εκ των προτέρων να μπορέσει η δραστηριότητα των εν λόγω εταιριών να χαρακτηριστεί, υπό το πρίσμα της νομολογίας του Δικαστηρίου, ως εμπίπτουσα στο αποκλειστικό δικαίωμα της παρουσιάσεως στο κοινό, κατά την έννοια του άρθρου 3 παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29 και του άρθρου 8, παράγραφος 2, της οδηγίας 2006/115.

24.

Πράγματι, όσον αφορά την πράξη παρουσιάσεως, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι υπήρξε παρουσίαση σε πολλές περιπτώσεις που υπερέβαιναν το πλαίσιο μιας απλώς και μόνον απευθείας μεταδόσεως ενός έργου, επί παραδείγματι μέσω της ραδιοτηλεοπτικής μεταδόσεως.

25.

Συναφώς, το Δικαστήριο έκρινε ότι συνιστά παρουσίαση στο κοινό το γεγονός ότι ξενοδοχειακό συγκρότημα παρέχει στους πελάτες του πρόσβαση σε προστατευόμενα αντικείμενα τοποθετώντας συσκευές τηλεοράσεως στα δωμάτια και διανέμοντας μέσω των συσκευών αυτών το τηλεοπτικό σήμα που λαμβάνεται από την κεντρική κεραία ( 9 ). Συναφώς, το Δικαστήριο προέβη σε διάκριση μεταξύ της απλώς και μόνον παροχής υλικών εγκαταστάσεων, η οποία δεν συνιστά παρουσίαση στο κοινό, και της διανομής σήματος μέσω αυτών των εγκαταστάσεων, η οποία εμπίπτει στην έννοια αυτή ( 10 ).

26.

Το ίδιο ισχύει όταν ξενοδοχειακή μονάδα παρέχει εντός των δωματίων όχι συσκευές τηλεοράσεως, αλλά συσκευές που καθιστούν δυνατή την ακρόαση δίσκων CD καθώς και τους ίδιους τους δίσκους ( 11 ). Πράγματι, μία τέτοια μονάδα, θέτοντας στη διάθεση των πελατών της τόσο τον τεχνικό εξοπλισμό που καθιστά δυνατή την πρόσβαση σε προστατευόμενα αντικείμενα όσο και τα ίδια τα αντικείμενα με τη μορφή φωνογραφημάτων σε δίσκους CD, πραγματοποιεί παρουσίαση των εν λόγω προστατευόμενων αντικειμένων στο κοινό ( 12 ).

27.

Συνιστά παρουσίαση στο κοινό επίσης το γεγονός ότι ο έχων την εκμετάλλευση επαγγελματικών χώρων ανοικτών στο κοινό επιτρέπει ηθελημένα στο εν λόγω κοινό την πρόσβαση σε προστατευόμενα αντικείμενα που μεταδίδονται μέσω των συσκευών τηλεοράσεως που είναι εγκατεστημένες εντός των χώρων αυτών ( 13 ).

28.

Η παρουσίαση στο κοινό μπορεί επίσης να συνίσταται στην καταγραφή των ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών και στη διάθεση στο κοινό αντιγράφων μέσω διαδικτυακής υπηρεσίας εγγραφής εξ αποστάσεως στο υπολογιστικό νέφος (cloud computing) ( 14 ).

29.

Στον τομέα του διαδικτύου, πρέπει να χαρακτηρίζεται ως πράξη παρουσιάσεως όχι μόνον η δημοσίευση ενός έργου σε ιστότοπο ( 15 ), αλλά και η παροχή δυνάμενων να ενεργοποιηθούν με επιλογή συνδέσμων προς προστατευόμενα έργα τα οποία περιλαμβάνονται σε άλλον ιστότοπο ( 16 ). Επιπλέον, δεν απαιτείται, για τους σκοπούς του χαρακτηρισμού αυτού, να περιλαμβάνονται οι εν λόγω σύνδεσμοι σε ιστότοπο: μπορούν επίσης να καταχωριστούν εκ των προτέρων στο λογισμικό μιας συσκευής αναγνώσεως πολυμέσων, δηλαδή ενός τεχνικού εξοπλισμού. Στην περίπτωση αυτή, η πράξη παρουσιάσεως είναι η παροχή των εν λόγω συσκευών αναγνώσεως πολυμέσων ( 17 ). Εντούτοις, κατά τρόπο ανάλογο με την υπόθεση επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση SGAE ( 18 ), αφετηρία της παρουσιάσεως δεν αποτελεί η απλώς και μόνον παροχή του τεχνικού εξοπλισμού, αλλά το γεγονός ότι προεγκαταστάθηκαν σύνδεσμοι προς έργα που τέθηκαν προς διάθεση στο διαδίκτυο (χωρίς άδεια των δικαιούχων των δικαιωμάτων του δημιουργού) ( 19 ).

30.

Τέλος, συνιστά πράξη παρουσιάσεως η παροχή και διαχείριση διαδικτυακής πλατφόρμας ανταλλαγής αρχείων στο πλαίσιο διομότιμου δικτύου (δικτύου peer-to-peer) ( 20 ).

31.

Στο πλαίσιο της εκτιμήσεώς του σχετικά με την ύπαρξη πράξεως παρουσιάσεως στο κοινό, το Δικαστήριο υπογράμμισε τον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζει ο χρήστης ο οποίος παρεμβαίνει με πλήρη επίγνωση της καταστάσεως, προκειμένου να παράσχει στο κοινό πρόσβαση σε προστατευόμενα αντικείμενα ( 21 ).

32.

Πάντως, αυτή η παρέμβαση του χρήστη δεν μπορεί να περιορίζεται στον τεχνικό εξοπλισμό που καθιστά δυνατή την απόλαυση των προστατευόμενων αντικειμένων, όπως είναι οι ραδιοφωνικές ή τηλεοπτικές συσκευές, οι συσκευές αναγνώσεως δίσκων CD ή ακόμη οι συσκευές αναγνώσεως πολυμέσων. Πράγματι, μια τέτοια περιορισμένη παρέμβαση πρέπει να εξομοιωθεί με την απλώς και μόνον παροχή τεχνικού εξοπλισμού, η οποία δεν συνιστά παρουσίαση στο κοινό, σύμφωνα με τον ερμηνευτικό κανόνα που περιέχεται στην αιτιολογική σκέψη 27 της οδηγίας 2001/29.

33.

Για να συνιστά παρουσίαση στο κοινό, η παρέμβαση του χρήστη πρέπει κατ’ ανάγκη να αφορά τα ίδια τα προστατευόμενα αντικείμενα, δηλαδή το περιεχόμενο της παρουσιάσεως.

34.

Η εν λόγω παρέμβαση επί του περιεχομένου της παρουσιάσεως μπορεί να λάβει διάφορες μορφές. Μπορεί να πρόκειται για τη μετάδοση του σήματος σε συσκευές τηλεοράσεως εγκατεστημένες στα δωμάτια ξενοδοχείου, την παροχή δίσκων CD που συνοδεύουν τις συσκευές αναγνώσεως δίσκων CD, την παρουσίαση τηλεοπτικών εκπομπών σε δημόσιους χώρους, τη χρήση διαδικτυακών συνδέσμων που οδηγούν σε προστατευόμενα αντικείμενα ή την προεγκατάσταση τέτοιων συνδέσμων σε συσκευή αναγνώσεως πολυμέσων, την εγγραφή ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών ή ακόμη την ευρετηρίαση μεταδεδομένων σχετικών με έργα στο πλαίσιο δικτύου peer-to-peer.

35.

Καμία από τις διαφορετικές αυτές μορφές παρεμβάσεως δεν απαιτείται (αυτή καθαυτή) για να μπορέσει να διαπιστωθεί η ύπαρξη πράξεως παρουσιάσεως. Ωστόσο, έχουν όλες ένα κοινό σημείο, ήτοι την άμεση σχέση μεταξύ της παρεμβάσεως του χρήστη και των προστατευόμενων αντικειμένων που παρουσιάζονται κατ’ αυτόν τον τρόπο. Το κοινό αυτό σημείο αποτελεί το κεντρικό στοιχείο χωρίς το οποίο δεν μπορεί να γίνει λόγος για πράξη παρουσιάσεως.

36.

Επομένως, δεν συμμερίζομαι την επιχειρηματολογία των αναιρεσειόντων στις υποθέσεις της κύριας δίκης, κατά την οποία το Δικαστήριο δεν έθεσε μια τέτοια γενική απαίτηση προκειμένου να διαπιστώνεται η ύπαρξη πράξεως παρουσιάσεως στο κοινό. Πράγματι, το γεγονός ότι το Δικαστήριο δεν ανήγαγε ρητώς την εν λόγω απαίτηση σε γενική αρχή οφείλεται στο ότι η απαίτηση αυτή είναι σύμφυτη με την ίδια την έννοια της «παρουσιάσεως στο κοινό», καθόσον η παρουσίαση αυτή πρέπει κατ’ ανάγκη να έχει περιεχόμενο που αποτελείται από προστατευόμενα αντικείμενα. Ωστόσο, η εν λόγω απαίτηση παρεμβάσεως επί του περιεχομένου της παρουσιάσεως, έστω και αν δεν μνημονεύεται ρητώς, απαντάται εμμέσως σε όλες τις αποφάσεις του Δικαστηρίου στις οποίες το Δικαστήριο διαπίστωσε την ύπαρξη πράξεως παρουσιάσεως.

37.

Τούτο είναι φανερό στις αποφάσεις όπου το Δικαστήριο έπρεπε να διακρίνει μεταξύ πράξεως παρουσιάσεως στο κοινό και απλώς και μόνον παροχής τεχνικού εξοπλισμού. Το Δικαστήριο υπογράμμισε με τις αποφάσεις αυτές το καθοριστικό στοιχείο για τη ύπαρξη πράξεως παρουσιάσεως, ήτοι την άμεση παρέμβαση επί του περιεχομένου της παρουσιάσεως, δεδομένου ότι το στοιχείο αυτό είναι διαφορετικό από την παροχή εξοπλισμού. Ως εκ τούτου, το γεγονός που συνιστά πράξη παρουσιάσεως στο κοινό δεν είναι η εγκατάσταση συσκευών τηλεοράσεως στα δωμάτια ξενοδοχείου, αλλά η διανομή του σήματος ( 22 ). Κατά τρόπο ανάλογο, η παροχή συσκευών αναγνώσεως δίσκων CD, δεν συνιστά τέτοια πράξη χωρίς την ταυτόχρονη παροχή δίσκων CD, δεδομένου ότι η συνδρομή των δύο αυτών στοιχείων είναι αναγκαία για την απόλαυση των προστατευόμενων δικαιωμάτων ( 23 ). Ομοίως, ελλείψει προεγκατεστημένων συνδέσμων που καθιστούν δυνατή τη μέσω διαδικτύου πρόσβαση σε προστατευόμενα αντικείμενα, η απλώς και μόνον παροχή συσκευών αναγνώσεως πολυμέσων δεν θα είχε οδηγήσει το Δικαστήριο να διαπιστώσει την ύπαρξη πράξεως παρουσιάσεως ( 24 ).

38.

Πάντως, κατά τη γνώμη μου είναι αρκετά προφανές ότι οι επιχειρήσεις εκμισθώσεως αυτοκινήτων δεν πραγματοποιούν καμία άμεση παρέμβαση όσον αφορά τα έργα ή τα φωνογραφήματα που μεταδίδονται ραδιοτηλεοπτικώς και τα οποία μπορούν ενδεχομένως να ακουστούν από τους πελάτες τους με τη βοήθεια ραδιοφωνικών δεκτών που διαθέτουν τα εκμισθωμένα αυτοκίνητα. Οι εν λόγω εταιρίες περιορίζονται να παρέχουν στους πελάτες τους αυτοκίνητα εξοπλισμένα από τους κατασκευαστές τους με ραδιοφωνικούς δέκτες. Οι πελάτες των εν λόγω εταιριών είναι αυτοί που λαμβάνουν την απόφαση να ακούσουν ή όχι τις ραδιοφωνικές εκπομπές.

39.

Οι ραδιοφωνικοί δέκτες που είναι εγκατεστημένοι στα οχήματα έχουν σχεδιαστεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να λαμβάνουν, χωρίς καμία πρόσθετη παρέμβαση, τη χερσαία ραδιοτηλεοπτική μετάδοση που είναι διαθέσιμη στη ζώνη στην οποία βρίσκονται. Επομένως, η μόνη παρουσίαση στο κοινό που λαμβάνει χώρα είναι αυτή που πραγματοποιείται από τους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς. Αντιθέτως, δεν υφίσταται εν προκειμένω καμία μεταγενέστερη παρουσίαση στο ενδιαφερόμενο κοινό, ιδίως εκ μέρους των εταιριών εκμισθώσεως αυτοκινήτων. Πάντως, οι πελάτες του Stim και του SAMI, επιτρέποντας τη ραδιοφωνική μετάδοση προστατευόμενων αντικειμένων για τα οποία κατέχουν δικαιώματα του δημιουργού ή συγγενικά δικαιώματα, έπρεπε κατ’ ανάγκη να λάβουν υπόψη όλους τους χρήστες που είναι εξοπλισμένοι με ραδιοφωνικούς δέκτες και βρίσκονται εντός της ζώνης καλύψεως της μεταδόσεως, συμπεριλαμβανομένων των ραδιοφωνικών δεκτών που είναι εγκατεστημένοι σε αυτοκίνητα και παρά τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται τα εν λόγω αυτοκίνητα.

40.

Επομένως, ο ρόλος των εταιριών εκμισθώσεως αυτοκινήτων περιορίζεται στην απλώς και μόνον παροχή των μέσων που προορίζονται να καταστήσουν δυνατή την παρουσίαση στο κοινό, πράγμα το οποίο, κατά την αιτιολογική σκέψη 27 της οδηγίας 2001/29, δεν συνιστά τέτοια παρουσίαση ( 25 ). Η άποψη που προβάλλουν ο Stim και ο SAMI με τις γραπτές παρατηρήσεις τους, κατά την οποία η εν λόγω αιτιολογική σκέψη αφορά μόνον τις επιχειρήσεις που ειδικεύονται στην κατασκευή ή την πώληση εξοπλισμού που προορίζεται για την πραγματοποίηση παρουσιάσεως από απόσταση, στηρίζεται σε εσφαλμένη ανάγνωση της νομολογίας του Δικαστηρίου, ιδίως δε της αποφάσεως SGAE ( 26 ). Πράγματι, το Δικαστήριο έχει επανειλημμένως διαπιστώσει την ύπαρξη πράξεως παρουσιάσεως βασιζόμενο όχι στην ιδιότητα του οικείου χρήστη, αλλά στο γεγονός της πρόσθετης παρεμβάσεως του εν λόγω χρήστη, η οποία βαίνει πέραν της απλώς και μόνον παροχής εξοπλισμού, όπως είναι η μετάδοση του σήματος. Στην υπόθεση επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση Stichting Brein ( 27 ), ο οικείος χρήστης ήταν όντως «επιχείρηση ειδικευμένη στην παροχή συσκευών αναγνώσεως πολυμέσων». Ωστόσο, το Δικαστήριο διαπίστωσε την ύπαρξη πράξεως παρουσιάσεως λόγω του περιεχομένου του λογισμικού των εν λόγω συσκευών αναγνώσεως.

41.

Δεν μπορεί να γίνει δεκτό ούτε το επιχείρημα του Stim και του SAMI ότι η ευθύνη των εταιριών εκμισθώσεως αυτοκινήτων πρέπει να προκύπτει από το γεγονός ότι οι εταιρίες αυτές θέτουν στη διάθεση των πελατών χώρους, τους οποίους ο Stim και ο SAMI χαρακτηρίζουν ως «δημόσιους», ήτοι τους θαλάμους επιβατών των μισθωμένων αυτοκινήτων, εντός των οποίων είναι δυνατό να απολαύει κανείς προστατευόμενα έργα χάρη στους ραδιοφωνικούς δέκτες με τους οποίους είναι εξοπλισμένα τα εν λόγω αυτοκίνητα. Όπως η παροχή των ίδιων των ραδιοφωνικών δεκτών, η «παροχή» του χώρου εντός του οποίου είναι δυνατή η χρήση των εν λόγω ραδιοφωνικών δεκτών δεν συνιστά πράξη παρουσιάσεως, ελλείψει παρεμβάσεως του χρήστη αναφορικά με το περιεχόμενο της παρουσιάσεως αυτής, δηλαδή τα προστατευόμενα αντικείμενα.

42.

Αντιθέτως, συμφωνώ με την άποψη του Stim και του SAMI κατά την οποία δεν ασκεί επιρροή το γεγονός ότι οι ραδιοφωνικοί δέκτες τοποθετήθηκαν στα αυτοκίνητα από τους κατασκευαστές των εν λόγω αυτοκινήτων. Ωστόσο, κατά την ίδια λογική, δεν ασκεί επιρροή ούτε το γεγονός ότι οι εταιρίες εκμισθώσεως αυτοκινήτων δεν επιθυμούν, όπως ισχυρίζονται ο Stim και ο SAMI, ή δεν μπορούν, όπως ισχυρίζονται οι εν λόγω εταιρίες, να αφαιρέσουν ή να καταστήσουν ανενεργούς τους εν λόγω ραδιοφωνικούς δέκτες. Πράγματι, οι περιστάσεις αυτές δεν αφορούν πράξεις παρουσιάσεως προστατευόμενων αντικειμένων στο κοινό, αλλά απλώς και μόνον την παροχή τεχνικού εξοπλισμού και παραμένουν, ως τέτοιες, εκτός του πεδίου εφαρμογής του δικαιώματος του δημιουργού.

43.

Τέλος, το γεγονός ότι η δυνατότητα ακροάσεως, εντός των μισθωμένων αυτοκινήτων, προστατευόμενων αντικειμένων χάρη στους ραδιοφωνικούς δέκτες που είναι εγκατεστημένοι σε αυτά συμβάλλει στην ελκυστικότητα και, συνεπώς, στην αποδοτικότητα της δραστηριότητας των εταιριών εκμισθώσεως των εν λόγω οχημάτων, δεν ασκεί επιρροή επί του ζητήματος αν υφίσταται πράξη παρουσιάσεως στο κοινό και επί της ενδεχόμενης ευθύνης των εν λόγω εταιριών βάσει του δικαιώματος του δημιουργού.

44.

Η παροχή οποιουδήποτε τεχνικού εξοπλισμού, που προορίζεται για την πραγματοποίηση ή την εξ αποστάσεως λήψη παρουσιάσεως, πραγματοποιείται συνήθως στο πλαίσιο κερδοσκοπικής δραστηριότητας. Η αποδοτικότητα της δραστηριότητας αυτής στηρίζεται κατά μεγάλο μέρος στο γεγονός ότι ο εν λόγω εξοπλισμός χρησιμοποιείται για την πραγματοποίηση ή τη λήψη παρουσιάσεως προστατευομένων με το δικαίωμα του δημιουργού και τα συγγενικά δικαιώματα αντικειμένων –είναι ο κύριος σκοπός της αγοράς ενός τέτοιου εξοπλισμού. Εντούτοις, καμία αμοιβή δεν οφείλεται στους δικαιούχους των εν λόγω δικαιωμάτων εκ μέρους των προμηθευτών του εξοπλισμού αυτού ( 28 ). Ακριβώς για να αντιμετωπιστεί η λογική που θα απαιτούσε μια τέτοια αμοιβή, οι υπογράφοντες τη Συνθήκη του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας (στο εξής: ΠΟΔΙ) για την πνευματική ιδιοκτησία ( 29 ), στην κοινή δήλωση σχετικά με το άρθρο 8 της εν λόγω Συνθήκης, και ομοίως με αυτούς ο νομοθέτης της Ένωσης, στην αιτιολογική σκέψη 27 της οδηγίας 2001/29, επισήμαναν ότι η απλώς και μόνον παροχή τεχνικού εξοπλισμού δεν πρέπει να χαρακτηρίζεται ως παρουσίαση στο κοινό. Δεν ασκεί επιρροή το αν η εν λόγω παροχή πραγματοποιείται υπό μορφή πωλήσεως, μακροχρόνιας μισθώσεως, βραχυχρόνιας μισθώσεως ή καθ’ οποιονδήποτε άλλον τρόπο.

45.

Συνεπώς, στην περίπτωση εκμισθώσεως αυτοκινήτων εξοπλισμένων με ραδιοφωνικούς δέκτες, δεν υφίσταται, κατά την άποψή μου, πράξη παρουσιάσεως κατά την έννοια της νομολογίας του Δικαστηρίου που μνημονεύεται στις παρούσες προτάσεις. Επομένως, είναι άνευ αντικειμένου η εξέταση της υπάρξεως του δεύτερου στοιχείου μιας παρουσιάσεως στο κοινό, ήτοι του κοινού.

46.

Συνεπώς, προτείνω να δοθεί στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα η απάντηση ότι το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29 και το άρθρο 8, παράγραφος 2, της οδηγίας 2006/115 έχουν την έννοια ότι η εκμίσθωση αυτοκινήτων εξοπλισμένων με ραδιοφωνικούς δέκτες δεν συνιστά παρουσίαση στο κοινό κατά τις εν λόγω διατάξεις.

47.

Με το δεύτερο προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ερωτά αν ο όγκος της δραστηριότητας εκμισθώσεως αυτοκινήτων καθώς και η διάρκεια των μισθώσεων μπορούν να ασκήσουν επιρροή στην απάντηση που πρέπει να δοθεί στο πρώτο ερώτημα.

48.

Λαμβανομένης υπόψη της απαντήσεως που προτείνω να δοθεί στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα, η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα είναι αρνητική. Η εν λόγω δραστηριότητα δεν συνιστά παρουσίαση στο κοινό κατά την έννοια των προαναφερθεισών διατάξεων, ανεξαρτήτως του όγκου της εν λόγω δραστηριότητας και της διάρκειας της μισθώσεως.

49.

Για λόγους πληρότητας και μόνον, θα εξετάσω συνοπτικά το δεύτερο προδικαστικό ερώτημα, για την περίπτωση που το Δικαστήριο δώσει καταφατική απάντηση στο πρώτο ερώτημα.

50.

Κατά πάγια νομολογία, το κοινό στο οποίο πρέπει να απευθύνεται μια παρουσίαση πρέπει να αποτελείται από δυνητικά απροσδιόριστο αλλά αρκετά μεγάλο αριθμό προσώπων, έτσι ώστε να υπάρχει ένα ελάχιστο όριο που αποκλείει από την έννοια αυτή έναν εξαιρετικά μικρό, ήτοι ασήμαντο αριθμό ενδιαφερομένων. Εξάλλου, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα σωρευτικά αποτελέσματα που έχει το γεγονός ότι τα προστατευόμενα έργα καθίστανται προσιτά σε ταυτόχρονους, αλλά και σε διαδοχικούς αποδέκτες ( 30 ).

51.

Οι έννοιες αυτές είναι προφανώς αόριστες και η ερμηνεία τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις περιστάσεις κάθε συγκεκριμένης περιπτώσεως. Εντούτοις, θεωρώ ότι, όταν η δραστηριότητα εκμισθώσεως αυτοκινήτων δεν περιορίζεται σε μεμονωμένες περιπτώσεις εκμισθώσεως, αλλά έχει χαρακτήρα διαρκούς δραστηριότητας, ο αριθμός των διαδοχικών πελατών είναι αρκετά μεγάλος ώστε να υπερβαίνει το όριο ενός ασήμαντου αριθμού. Προφανώς, οι πελάτες αυτοί δεν αποτελούν έναν κύκλο συγκεκριμένων προσώπων που μπορεί να εξομοιωθεί με ιδιωτικό κύκλο ( 31 ). Επομένως, ο όγκος μιας τέτοιας δραστηριότητας, υπό την προϋπόθεση ότι έχει μόνιμο χαρακτήρα, δεν ασκεί επιρροή για την εκτίμηση της υπάρξεως παρουσιάσεως στο κοινό.

52.

Όσον αφορά τη διάρκεια της μισθώσεως των αυτοκινήτων, οι αναιρεσείοντες στις υποθέσεις της κύριας δίκης προβαίνουν σε διάκριση μεταξύ της βραχυχρόνιας μισθώσεως, η οποία ορίζεται ως μη υπερβαίνουσα τις 29 ημέρες, και της μακροχρόνιας μισθώσεως. Υποστηρίζουν ότι, μετά τις 30 ημέρες μισθώσεως, το αυτοκίνητο δεν αποτελεί πλέον δημόσιο αλλά ιδιωτικό χώρο, οπότε η ύπαρξη ραδιοφωνικού δέκτη στο εν λόγω αυτοκίνητο δεν συνιστά πλέον παρουσίαση στο κοινό.

53.

Ωστόσο, το Δικαστήριο είχε την ευκαιρία να κρίνει ότι ο δημόσιος ή ιδιωτικός χαρακτήρας του χώρου στον οποίο πραγματοποιείται η παρουσίαση στο κοινό δεν έχει καμία συνέπεια για την εκτίμηση της υπάρξεως της εν λόγω παρουσιάσεως, διότι άλλως θα καθίστατο κενό περιεχομένου το δικαίωμα παρουσιάσεως στο κοινό ( 32 ).

54.

Επομένως, η διάρκεια της μισθώσεως του αυτοκινήτου και ο προβαλλόμενος δημόσιος ή ιδιωτικός χαρακτήρας του δεν έχουν καμία συνέπεια για την εκτίμηση της υπάρξεως παρουσιάσεως στο κοινό.

55.

Κατά συνέπεια, αν το Δικαστήριο απαντήσει καταφατικά στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα, η απάντηση αυτή, ακριβώς όπως μια αρνητική απάντηση, ουδόλως εξαρτάται από τον όγκο της δραστηριότητας εκμισθώσεως αυτοκινήτων ούτε από τη διάρκεια της εν λόγω μισθώσεως.

56.

Υπό το πρίσμα όλων των ανωτέρω, προτείνω να δοθεί στα προδικαστικά ερωτήματα που υπέβαλε το Högsta domstolen (Ανώτατο Δικαστήριο, Σουηδία) η ακόλουθη απάντηση:

Το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκoύ Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας, και το άρθρο 8, παράγραφος 2, της οδηγίας 2006/115/ΕΚ, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με το δικαίωμα εκμίσθωσης, το δικαίωμα δανεισμού και ορισμένα δικαιώματα συγγενικά προς την πνευματική ιδιοκτησία στον τομέα των προϊόντων της διανοίας, έχουν την έννοια ότι η εκμίσθωση αυτοκινήτων εξοπλισμένων με ραδιοφωνικούς δέκτες δεν συνιστά παρουσίαση στο κοινό κατά τις διατάξεις αυτές.