–

η Komisia za energiyno i vodno regulirane (KEVR), εκπροσωπούμενη από τον I. Ivanov,

–

η Βουλγαρική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τις E. Petranova και L. Zaharieva,

–

η Πολωνική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τον B. Majczyna,

–

η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τις O. Beynet και P. Mihaylova,

1

H αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία διαφόρων διατάξεων της οδηγίας 2009/72/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την κατάργηση της οδηγίας 2003/54/ΕΚ (ΕΕ 2009, L 211, σ. 55), του κανονισμού (ΕΚ) 714/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τους όρους πρόσβασης στο δίκτυο για τις διασυνοριακές ανταλλαγές ηλεκτρικής ενεργείας και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) 1228/2003 (ΕΕ 2009, L 211, σ. 15), του κανονισμού (ΕΕ) 1227/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2011, για την ακεραιότητα και τη διαφάνεια στη χονδρική αγορά ενέργειας (ΕΕ 2011, L 326, σ. 1), και του κανονισμού (ΕΕ) 2015/1222 της Επιτροπής, της 24ης Ιουλίου 2015, σχετικά με τον καθορισμό κατευθυντήριων γραμμών για την κατανομή της δυναμικότητας και τη διαχείριση της συμφόρησης (ΕΕ 2015, L 197, σ. 24), καθώς και των άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕ.

2

Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της Balgarska energiyna borsa AD (BEB), εταιρίας βουλγαρικού δικαίου, και της Komisiyata za energiyno i vodno regulirane (ρυθμιστικής επιτροπής για την ενέργεια και το νερό, Βουλγαρία) (στο εξής: KEVR), λόγω της αρνήσεως της επιτροπής αυτής να χορηγήσει στην εν λόγω εταιρία άδεια για τις δραστηριότητες της μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, του συντονισμού ομάδας εξισορροπήσεως και του ανεξάρτητου διαχειριστή συστήματος μεταφοράς.

3

Οι αιτιολογικές σκέψεις 9, 11, 12, 16, 17 και 19 της οδηγίας 2009/72 έχουν ως εξής:

[…]

[…]

[…]

4

Κατά το άρθρο 2 της οδηγίας 2009/72, που φέρει τον τίτλο «Ορισμοί»:

«Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, εφαρμόζονται οι ακόλουθοι ορισμοί:

[…]

[…]»

5

Κατά το άρθρο 9 της οδηγίας 2009/72, που επιγράφεται «Διαχωρισμός συστημάτων μεταφοράς και διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς»:

«1.   Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι από την 3η Μαρτίου 2012:

[…]

8.   Εφόσον στις 3 Σεπτεμβρίου 2009 το σύστημα μεταφοράς ανήκει σε κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση, ένα κράτος μέλος δύναται να αποφασίσει να μην εφαρμόσει την παράγραφο 1.

Στην περίπτωση αυτή, τα οικεία κράτη μέλη είτε:

[…]»

6

Το άρθρο 10 της οδηγίας 2009/72, που επιγράφεται «Διορισμός και πιστοποίηση διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς», προβλέπει:

«1.   Προτού μια επιχείρηση εγκριθεί και διοριστεί ως διαχειριστής συστήματος μεταφοράς, πρέπει να πιστοποιηθεί σύμφωνα με τις διαδικασίες των παραγράφων 4, 5 και 6 του παρόντος άρθρου και του άρθρου 3 του [κανονισμού 714/2009].

2.   Επιχειρήσεις οι οποίες έχουν στην ιδιοκτησία τους σύστημα μεταφοράς και έχουν πιστοποιηθεί από την εθνική ρυθμιστική αρχή ως πληρούσες τις απαιτήσεις του άρθρου 9, σύμφωνα με την κατωτέρω διαδικασία πιστοποίησης, εγκρίνονται και διορίζονται ως διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς από τα κράτη μέλη. Ο διορισμός των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς κοινοποιείται στην Επιτροπή και δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

[…]»

7

Το άρθρο 13 της οδηγίας αυτής, το οποίο επιγράφεται «Ανεξάρτητοι διαχειριστές συστημάτων», ορίζει στην παράγραφο 1 τα εξής:

«Εάν το σύστημα μεταφοράς ανήκει σε κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση στις 3 Σεπτεμβρίου 2009, τα κράτη μέλη δύνανται να αποφασίσουν τη μη εφαρμογή του άρθρου 9, παράγραφος 1, και να διορίσουν ανεξάρτητο διαχειριστή συστήματος ύστερα από πρόταση του ιδιοκτήτη του συστήματος μεταφοράς. Ο διορισμός υπόκειται στην έγκριση της Επιτροπής.»

8

Το άρθρο 14 της εν λόγω οδηγίας, το οποίο επιγράφεται «Διαχωρισμός ιδιοκτητών συστήματος μεταφοράς», ορίζει στην παράγραφο 1:

«Εάν έχει διοριστεί ανεξάρτητος διαχειριστής συστήματος, οι ιδιοκτήτες συστημάτων μεταφοράς που αποτελούν μέρος κάθετα ολοκληρωμένων επιχειρήσεων είναι ανεξάρτητοι, τουλάχιστον ως προς τη νομική μορφή, την οργάνωση και τη λήψη των αποφάσεών τους, από άλλες δραστηριότητες που δεν σχετίζονται με τη μεταφορά.»

9

Το κεφάλαιο V της οδηγίας 2009/72, το οποίο περιλαμβάνει τα άρθρα 17 έως 23, αφορά τον «Ανεξάρτητο διαχειριστή μεταφοράς».

10

Το άρθρο 47 της εν λόγω οδηγίας, το οποίο επιγράφεται «Υποβολή εκθέσεων», προβλέπει, στην παράγραφο 3, τα ακόλουθα:

«Η Επιτροπή υποβάλλει, το αργότερο στις 3 Μαρτίου 2013, διεξοδική έκθεση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, στην οποία περιγράφεται ο βαθμός επιτυχίας των προϋποθέσεων διαχωρισμού στο πλαίσιο του κεφαλαίου V όσον αφορά την εξασφάλιση πλήρους και αποτελεσματικής ανεξαρτησίας των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς, χρησιμοποιώντας ως σημείο αναφοράς τον αποτελεσματικό διαχωρισμό.»

11

Κατά το άρθρο 3 του κανονισμού 714/2009, που επιγράφεται «Πιστοποίηση των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς»:

«1.   Όταν κοινοποιείται στην Επιτροπή η απόφαση για την πιστοποίηση διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, όπως αυτός ορίζεται στο άρθρο 10, παράγραφος 6, της οδηγίας [2009/72], η Επιτροπή την εξετάζει μόλις τη λάβει. Εντός δύο μηνών από την ημέρα παραλαβής της κοινοποίησης, η Επιτροπή δίνει τη γνώμη της στην αρμόδια εθνική ρυθμιστική αρχή ως προς τη συμβατότητα προς το άρθρο 10, παράγραφος 2, ή το άρθρο 11, και προς το άρθρο 9 της οδηγίας [2009/72].

Κατά την κατάρτιση της γνώμης που αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο, η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει τη γνώμη του Οργανισμού σχετικά με την απόφαση της εθνικής ρυθμιστικής αρχής. Εν τοιαύτη περιπτώσει, η δίμηνη προθεσμία που αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο παρατείνεται κατά δύο περαιτέρω μήνες.

Σε περίπτωση μη γνωμοδότησης από την Επιτροπή εντός της προθεσμίας που ορίζεται στο πρώτο και δεύτερο εδάφιο, θεωρείται ότι η Επιτροπή δεν έχει αντιρρήσεις κατά της απόφασης της ρυθμιστικής αρχής.

2.   Αφού λάβει τη γνώμη της Επιτροπής, η εθνική ρυθμιστική αρχή λαμβάνει εντός δύο μηνών την τελική της απόφαση όσον αφορά την πιστοποίηση του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής. Η απόφαση της ρυθμιστικής αρχής και η γνώμη της Επιτροπής δημοσιεύονται από κοινού.

[…]»

12

Η αιτιολογική σκέψη 3 του κανονισμού 1227/2011 αναφέρει τα εξής:

«Η ευρωπαϊκή επιτροπή ρυθμιστικών αρχών των αγορών κινητών αξιών και η ευρωπαϊκή ομάδα ρυθμιστικών αρχών για την ηλεκτρική ενέργεια και το φυσικό αέριο επιβεβαίωσαν, με τις γνωμοδοτήσεις, τους ότι το πεδίο εφαρμογής της υφιστάμενης νομοθεσίας ενδέχεται να μην αντιμετωπίζει ικανοποιητικά τα θέματα της ακεραιότητας των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου και συνέστησαν να εξετασθεί η δυνατότητα κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου προσαρμοσμένου στον ενεργειακό τομέα, το οποίο θα αποτρέπει καταχρηστικές πρακτικές στην αγορά και θα λαμβάνει υπόψη τους συγκεκριμένους όρους που ισχύουν στον εκάστοτε τομέα, οι οποίοι δεν καλύπτονται από άλλες οδηγίες και κανονισμούς.»

13

Το άρθρο 2 του κανονισμού 1227/2011, που φέρει τον τίτλο «Ορισμοί», προβλέπει τα εξής:

«Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, εφαρμόζονται οι ακόλουθοι ορισμοί:

[…]

[…]»

14

Το άρθρο 1 του κανονισμού 2015/1222, το οποίο επιγράφεται «Αντικείμενο και πεδίο εφαρμογής», ορίζει, στην παράγραφό του 3, τα εξής:

«Σε κράτη μέλη όπου δραστηριοποιούνται περισσότεροι του ενός διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς, ο παρών κανονισμός εφαρμόζεται σε όλους τους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς εντός του κράτους μέλους. Όταν διαχειριστής συστημάτων μεταφοράς δεν επιτελεί λειτουργία που σχετίζεται με μία ή περισσότερες υποχρεώσεις βάσει του παρόντος κανονισμού, τα κράτη μέλη δύνανται να προβλέπουν ότι η αρμοδιότητα για τη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις αυτές ανατίθεται σε έναν ή περισσότερους, διαφορετικούς, συγκεκριμένους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς.»

15

Συμφώνως προς το άρθρο 21, παράγραφος 1, σημείο 1, του Zakon za Energetikata (νόμου περί ενεργείας, στο εξής: ZE), η KEVR χορηγεί τις άδειες για τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας.

16

Κατά το άρθρο 21, παράγραφος 1, σημείο 27, του ZE, η KEVR πιστοποιεί τους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ως προς την τήρηση των απαιτήσεων ανεξαρτησίας, εποπτεύει τη συμμόρφωσή τους προς αυτές και απευθύνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τις σχετικές κοινοποιήσεις.

17

Δυνάμει του άρθρου 39, παράγραφος 1, σημείο 2, του ZE, η δραστηριότητα της μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας υπόκειται στη χορήγηση άδειας.

18

Κατά το άρθρο 43, παράγραφος 1, σημείο 1, του ZE, μία και μόνον άδεια χορηγείται στην εθνική επικράτεια για τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας.

19

Το όγδοο κεφάλαιο «a» του ZE καθορίζει τους κανόνες που εφαρμόζονται επί της πιστοποιήσεως των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς και επί των επενδύσεων.

20

Από την αίτηση προδικαστικής αποφάσεως συνάγεται ότι, στις 27 Δεκεμβρίου 2013, η BEB υπέβαλε στην KEVR αίτηση για χορήγηση αδείας «μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και συντονιστή της ομάδας εξισορροπήσεως, ανεξάρτητου διαχειριστή συστήματος μεταφοράς».

21

Δεδομένου ότι η αίτηση αυτή απορρίφθηκε σιωπηρώς, η BEB άσκησε, στις 24 Απριλίου 2014, ενώπιον του Varhoven administrativen sad (Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου, Βουλγαρία) προσφυγή περί ακυρώσεως της αποφάσεως αυτής.

22

Με απόφαση της 9ης Ιουνίου 2015, το Varhoven administrativen sad (Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο) ακύρωσε την εν λόγω απόφαση, για τον λόγο ότι αυτή δεν πληρούσε τις απαιτήσεις αιτιολογήσεως.

23

Σε συμμόρφωση προς την εν λόγω δικαστική απόφαση, η KEVR απέρριψε, με απόφαση της 6ης Οκτωβρίου 2015, την ασκηθείσα από την BEB προσφυγή στις 27 Δεκεμβρίου 2013 ως απαράδεκτη στο σύνολό της.

24

Η KEVR θεώρησε, κατ’ ουσίαν, ότι, συμφώνως προς το άρθρο 43, παράγραφος 1, σημείο 1, του ZE, μία μόνον άδεια μπορούσε να χορηγηθεί για την άσκηση της δραστηριότητας της μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στη Βουλγαρία. Η δε KEVR είχε χορηγήσει, με απόφαση της 18ης Δεκεμβρίου 2013, στην Elektroenergien sistemen operator EAD (στο εξής: ESO) μια τέτοια άδεια για διάστημα 35 ετών. Ως προς τη δραστηριότητα του συντονιστή της ομάδας εξισορροπήσεως, η KEVR τόνισε ότι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις που συνδέονται με τη δραστηριότητα αυτή προϋπέθεταν την άσκηση της δραστηριότητας της μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Τέλος, όσον αφορά τη δραστηριότητα του ανεξάρτητου διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, η KEVR επισήμανε ότι μόνον ο διαχειριστής συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, εν προκειμένω η ESO, μπορούσε, δυνάμει της εν λόγω αδείας, να πιστοποιηθεί και να διορισθεί για την άσκηση της δραστηριότητας αυτής.

25

Η BEB άσκησε προσφυγή ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου κατά της αποφάσεως της KEVR της 6ης Οκτωβρίου 2015.

26

Το αιτούν δικαστήριο διερωτάται, κατ’ ουσίαν, κατά πόσον, αφενός, τηρούνται στη Βουλγαρία ορισμένες προϋποθέσεις που προβλέπει το άρθρο 9, παράγραφος 1, της οδηγίας 2009/72 και κατά πόσον, αφετέρου, ο περιορισμός του αριθμού των προσώπων στα οποία χορηγείται άδεια μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε σχέση με συγκεκριμένη επικράτεια συνάδει προς τον σκοπό της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συνίσταται στην ανάπτυξη ανταγωνιστικής ευρωπαϊκής αγοράς στον τομέα της ενέργειας.

27

Υπ’ αυτές ακριβώς τις συνθήκες, το αιτούν δικαστήριο αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:

28

Με το πρώτο, δεύτερο και τρίτο, καθώς και με το πέμπτο προδικαστικό ερώτημά του, τα οποία είναι σκόπιμο να εξεταστούν από κοινού, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, την ερμηνεία του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχεία βʹ έως δʹ, της οδηγίας 2009/72, σε συνδυασμό με την αιτιολογική σκέψη της 12.

29

Από την αίτηση προδικαστικής αποφάσεως συνάγεται ότι τα ερωτήματα αυτά εξηγούνται, κατ’ ουσίαν, από τις επιφυλάξεις του αιτούντος δικαστηρίου ως προς το κατά πόσον η πιστοποίηση και ο διορισμός της ESO ως ανεξάρτητου διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, για το σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Βουλγαρίας, έγιναν σύμφωνα με τις απαιτήσεις των εν λόγω διατάξεων.

30

Υπενθυμίζεται συναφώς ότι, κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, στο πλαίσιο της καθιερούμενης με το άρθρο 267 ΣΛΕΕ συνεργασίας μεταξύ του Δικαστηρίου και των εθνικών δικαστηρίων, εναπόκειται στο εθνικό δικαστήριο το οποίο έχει επιληφθεί της διαφοράς και το οποίο φέρει την ευθύνη της εκδοθησομένης δικαστικής αποφάσεως να αξιολογήσει, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της υποθέσεως, τόσο αν είναι αναγκαία η έκδοση προδικαστικής αποφάσεως για την έκδοση της δικής του αποφάσεως όσο και αν τα ερωτήματα που υποβάλλει στο Δικαστήριο είναι λυσιτελή. Κατά συνέπεια, εφόσον τα υποβαλλόμενα ερωτήματα αφορούν την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης, το Δικαστήριο υποχρεούται, κατ’ αρχήν, να αποφανθεί επ’ αυτών (απόφαση της 22ας Σεπτεμβρίου 2016, Microsoft Mobile Sales International κ.λπ., C‑110/15, EU:C:2016:717, σκέψη 18).

31

Το τεκμήριο λυσιτέλειας που ισχύει όσον αφορά τα προδικαστικά ερωτήματα που υποβάλλουν τα εθνικά δικαστήρια μπορεί να ανατραπεί μόνον σε εξαιρετικές περιπτώσεις, οσάκις είναι πρόδηλον ότι η ζητούμενη ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης δεν έχει καμία σχέση με το υποστατό ή το αντικείμενο της διαφοράς της κύριας δίκης ή οσάκις το πρόβλημα είναι υποθετικής φύσεως, ή ακόμα οσάκις το Δικαστήριο δεν έχει στη διάθεσή του τα πραγματικά ή νομικά στοιχεία που είναι αναγκαία προκειμένου να δώσει χρήσιμη απάντηση στα ερωτήματα που του υποβάλλονται (απόφαση της 17ης Δεκεμβρίου 2015, Tall, C‑239/14, EU:C:2015:824, σκέψη 34). Πράγματι, σκοπός της αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως δεν είναι η διατύπωση συμβουλευτικών γνωμών επί γενικών ή υποθετικών ζητημάτων, αλλά ικανοποίηση της αδήριτης ανάγκης αποτελεσματικής επιλύσεως μιας ένδικης διαφοράς αφορώσας το δίκαιο της Ένωσης (απόφαση της 10ης Νοεμβρίου 2016, Private Equity Insurance Group, C‑156/15, EU:C:2016:851, σκέψη 56).

32

Εν προκειμένω, προκύπτει σαφώς από τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το Δικαστήριο, συμπεριλαμβανομένης της απαντήσεως του αιτούντος δικαστηρίου σε αίτημα του Δικαστηρίου περί παροχής πληροφοριών, ότι τοποθετήθηκε ανεξάρτητος διαχειριστής συστήματος μεταφοράς χάριν του διαχωρισμού μεταξύ της λειτουργίας του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και των δραστηριοτήτων παραγωγής ή προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στη Βουλγαρία.

33

Το δικαίωμα των κρατών μελών να επιλέξουν την τοποθέτηση ανεξάρτητου διαχειριστή συστήματος μεταφοράς καθιερώνεται στο άρθρο 9, παράγραφος 8, στοιχείο βʹ, της οδηγίας 2009/72. Κατά τη διάταξη αυτή, εφόσον, στις 3 Σεπτεμβρίου 2009, το σύστημα μεταφοράς ανήκει σε καθέτως ολοκληρωμένη επιχείρηση, ένα κράτος μέλος δύναται να αποφασίσει να μην εφαρμόσει το άρθρο 9, παράγραφος 1, της οδηγίας αυτής, περί ιδιοκτησιακού διαχωρισμού. Μια τέτοια επιλογή συνεπάγεται για το οικείο κράτος μέλος την υποχρέωση συμμορφώσεως προς τις απαιτήσεις του κεφαλαίου V της εν λόγω οδηγίας, το οποίο περιλαμβάνει τα άρθρα 17 έως 23 της ιδίας οδηγίας, περί ανεξάρτητου διαχειριστή συστήματος μεταφοράς.

34

Πρέπει να τονιστεί, λαμβανομένων υπόψη των αμφιβολιών που διατύπωσε το αιτούν δικαστήριο ως προς την ανεξαρτησία της ESO, ότι από τις αιτιολογικές σκέψεις 16, 17 και 19 της οδηγίας 2009/72, καθώς και από το άρθρο της 47, παράγραφος 3, συνάγεται ότι σκοπός των απαιτήσεων του διαχωρισμού που προβλέπει το κεφάλαιο V της οδηγίας αυτής είναι η διασφάλιση της πλήρους και αποτελεσματικής ανεξαρτησίας των διαχειριστών του συστήματος μεταφοράς σε σχέση με τις δραστηριότητες παραγωγής και προμήθειας.

35

Ως εκ τούτου, εν προκειμένω, η πιστοποίηση και ο διορισμός της ESO ως ανεξάρτητου διαχειριστή συστήματος μεταφοράς για το σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Βουλγαρίας έπρεπε να πληρούν τις απαιτήσεις των άρθρων 17 έως 23 της οδηγίας 2009/72, και όχι αυτές του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχεία βʹ έως δʹ, της οδηγίας αυτής.

36

Υπό τις συνθήκες αυτές, είναι προφανές ότι τα ερωτήματα που υποβλήθηκαν στο Δικαστήριο σε σχέση με την προσήκουσα ερμηνεία του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχεία βʹ έως δʹ, της οδηγίας 2009/72, σε συνδυασμό με την αιτιολογική σκέψη της 12, είναι άνευ σημασίας για την επίλυση της διαφοράς της κύριας δίκης.

37

Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι το πρώτο, δεύτερο και τρίτο, καθώς και το πέμπτο προδικαστικό ερώτημα είναι απαράδεκτα.

38

Με το τέταρτο προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ερωτά εάν η οδηγία 2009/72, ο κανονισμός 714/2009, ο κανονισμός 1227/2011 και ο κανονισμός 2015/1222 επιτρέπουν σε κράτος μέλος να περιορίζει τον αριθμό των κατόχων άδειας μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας για μια συγκεκριμένη επικράτεια.

39

Το αιτούν δικαστήριο διευκρίνισε, στην απάντησή του σε αίτημα του Δικαστηρίου περί παροχής πληροφοριών, ότι το ερώτημα αυτό αφορά ειδικότερα τα άρθρα 9, 10, 13 και 14 της οδηγίας 2009/72, το άρθρο 3 του κανονισμού 714/2009, το άρθρο 2, σημείο 3, του κανονισμού 1227/2011, σε συνδυασμό με την αιτιολογική σκέψη του 3, καθώς και το άρθρο 1, παράγραφος 3, του κανονισμού 2015/1222.

40

Κατ’ αρχάς, όσον αφορά τα άρθρα 13 και 14 της οδηγίας 2009/72, οι διατάξεις αυτές αφορούν την περίπτωση κατά την οποία το σύστημα μεταφοράς ανήκε, στις 3 Σεπτεμβρίου 2009, σε καθέτως ολοκληρωμένη επιχείρηση και κατά την οποία το οικείο κράτος μέλος αποφάσισε να ορίσει ανεξάρτητο διαχειριστή συστήματος, επί τη βάσει του άρθρου 9, παράγραφος 8, στοιχείο αʹ, της οδηγίας αυτής.

41

Εν προκειμένω, όπως προκύπτει από τις σκέψεις 32 και 33 της παρούσας αποφάσεως, ο διαχωρισμός μεταξύ της λειτουργίας συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και των δραστηριοτήτων παραγωγής ή προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας έγινε στη Βουλγαρία μέσω της εναλλακτικής επιλογής που προβλέπει το άρθρο 9, παράγραφος 8, στοιχείο βʹ, της οδηγίας 2009/72, η οποία συνίσταται στην τοποθέτηση ανεξάρτητου διαχειριστή συστήματος μεταφοράς.

42

Όσον αφορά το άρθρο 2, σημείο 3, του κανονισμού 1227/2011, σε συνδυασμό με την αιτιολογική σκέψη του 3, ενώ η εν λόγω διάταξη ορίζει την έννοια της «απόπειρας χειραγώγησης της αγοράς», από τα στοιχεία της αποφάσεως περί παραπομπής δεν προκύπτει καμία ένδειξη από την οποία θα μπορούσε να συναχθεί ότι το αιτούν δικαστήριο έχει ενώπιόν του μια τέτοια περίπτωση στο πλαίσιο της υποθέσεως της κύριας δίκης.

43

Εν συνεχεία, όσον αφορά τα άρθρα 9 και 10 της οδηγίας 2009/72 καθώς και το άρθρο 3 του κανονισμού 714/2009, επιβάλλεται η παρατήρηση ότι οι διατάξεις αυτές, οι οποίες αφορούν τον διαχωρισμό των συστημάτων μεταφοράς και των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς, καθώς και την πιστοποίηση και τον διορισμό αυτών των τελευταίων, δεν περιέχουν κανένα κανόνα σχετικά με τη χορήγηση αδειών για την άσκηση της δραστηριότητας της μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας εντός των κρατών μελών.

44

Βεβαίως, όπως φαίνεται, λαμβανομένων υπόψη των προεκτεθέντων στη σκέψη 24 της παρούσας αποφάσεως, η βουλγαρική νομοθεσία επιφυλάσσει αποκλειστικώς στον κάτοχο της μοναδικής αδείας που χορηγείται για την άσκηση της δραστηριότητας της μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας τη δυνατότητα να πιστοποιηθεί και να διορισθεί ως διαχειριστής συστήματος μεταφοράς στη Βουλγαρία.

45

Συναφώς, πρέπει να σημειωθεί ότι το άρθρο 10, παράγραφος 2, της οδηγίας 2009/72 προβλέπει ότι οι επιχειρήσεις οι οποίες έχουν στην ιδιοκτησία τους σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και έχουν πιστοποιηθεί από την εθνική ρυθμιστική αρχή ως πληρούσες τις απαιτήσεις του άρθρου 9 της οδηγίας αυτής εγκρίνονται και διορίζονται ως διαχειριστές συστήματος μεταφοράς από τα κράτη μέλη.

46

Πράγματι, όπως συνάγεται από την αιτιολογική σκέψη 11 της εν λόγω οδηγίας, ο ιδιοκτησιακός διαχωρισμός συνεπάγεται ότι ο ιδιοκτήτης του δικτύου διορίζεται ως διαχειριστής δικτύου και ότι είναι ανεξάρτητος από συμφέροντα προμήθειας και παραγωγής.

47

Εντούτοις, εν προκειμένω, από τα στοιχεία που διαβιβάστηκαν στο Δικαστήριο καθίσταται σαφές, αφενός, ότι στη Βουλγαρία υφίσταται ένα μόνον σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και, αφετέρου, ότι το σύστημα αυτό, το οποίο ανήκε, στις 3 Σεπτεμβρίου 2009, στην καθέτως ολοκληρωμένη επιχείρηση Natsionalna elektricheska kompaniya, περιήλθε έκτοτε στην κυριότητα της ESO.

48

Έτσι, λαμβανομένων υπόψη των στοιχείων τα οποία διαθέτει το Δικαστήριο, δεν προκύπτει ότι η επίμαχη στην κύρια δίκη αίτηση της BEB εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 10, παράγραφος 2, της οδηγίας 2009/72, περί πιστοποιήσεως και διορισμού ως διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς των επιχειρήσεων που έχουν στην ιδιοκτησία τους σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

49

Ως προς το άρθρο 1, παράγραφος 3, του κανονισμού 2015/1222, η διάταξη αυτή απλώς αναφέρεται, με γενικόλογη διατύπωση, στην περίπτωση που συνυπάρχουν πλείονες διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς σε κράτος μέλος.

50

Κατόπιν των ανωτέρω, στο τέταρτο προδικαστικό ερώτημα προσήκει η απάντηση ότι τα άρθρα 9, 10, 13 και 14 της οδηγίας 2009/72, το άρθρο 3 του κανονισμού 714/2009, το άρθρο 2, σημείο 3, του κανονισμού 1227/2011, σε συνδυασμό με την αιτιολογική σκέψη του 3, καθώς και το άρθρο 1, παράγραφος 3, του κανονισμού 2015/1222 δεν αντίκεινται, σε περιστάσεις όπως αυτές της υποθέσεως της κύριας δίκης, σε εθνική νομοθεσία που περιορίζει τον αριθμό των κατόχων άδειας μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας για συγκεκριμένη επικράτεια.

51

Με το έκτο προδικαστικό ερώτημά του, το αιτούν δικαστήριο ερωτά, κατ’ ουσίαν, εάν η νομοθεσία κράτους μέλους, κατά την οποία για την άσκηση της δραστηριότητας της μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην εθνική επικράτεια χορηγείται μία και μόνον άδεια, περιορίζει τον ανταγωνισμό κατά την έννοια των άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕ.

52

Συναφώς, καίτοι είναι αληθές ότι τα άρθρα 101 και 102 ΣΛΕΕ ρυθμίζουν αποκλειστικά τη συμπεριφορά των επιχειρήσεων και δεν αφορούν τα θεσπιζόμενα από τα κράτη μέλη νομοθετικά ή κανονιστικά μέτρα, εντούτοις, τα άρθρα αυτά, σε συνδυασμό με το άρθρο 4, παράγραφος 3, ΣΕΕ, το οποίο θεσπίζει υποχρέωση συνεργασίας, επιβάλλουν στα κράτη μέλη να μη λαμβάνουν ή διατηρούν σε ισχύ μέτρα, ακόμη και νομοθετικής ή κανονιστικής φύσεως, δυνάμενα να πλήξουν την πρακτική αποτελεσματικότητα των εφαρμοστέων επί των επιχειρήσεων κανόνων ανταγωνισμού (απόφαση της 8ης Δεκεμβρίου 2016, Eurosaneamientos κ.λπ., C‑532/15 και C‑538/15, EU:C:2016:932, σκέψη 34).

53

Περαιτέρω, συντρέχει παράβαση του άρθρου 101 ΣΛΕΕ και του άρθρου 4, παράγραφος 3, ΣΕΕ, οσάκις κράτος μέλος είτε επιβάλλει ή ευνοεί τη σύσταση συμπράξεων αντίθετων προς το άρθρο 101 ΣΛΕΕ ή ενισχύει τα αποτελέσματά τους, είτε αφαιρεί από τη δική του κανονιστική ρύθμιση τον κρατικό της χαρακτήρα, μεταθέτοντας σε ιδιώτες επιχειρηματίες την ευθύνη λήψεως των αποφάσεων παρεμβάσεως σε οικονομικά θέματα (απόφαση της 8ης Δεκεμβρίου 2016, Eurosaneamientos κ.λπ., C‑532/15 και C‑538/15, EU:C:2016:932, σκέψη 35).

54

Εξάλλου, από τη νομολογία του Δικαστηρίου συνάγεται ότι κράτος μέλος παραβιάζει τις απαγορεύσεις των άρθρων 102 και 106, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ στην περίπτωση που η επιχείρηση στην οποία αναγνωρίζει ειδικά ή αποκλειστικά δικαιώματα οδηγείται, απλώς και μόνον με την άσκηση των αποκλειστικών δικαιωμάτων που της έχουν παρασχεθεί, σε καταχρηστική εκμετάλλευση της δεσπόζουσας θέσεώς της ή στην περίπτωση που τα δικαιώματα αυτά δύνανται να δημιουργήσουν κατάσταση στο πλαίσιο της οποίας η επιχείρηση οδηγείται στη διάπραξη τέτοιων καταχρήσεων. Αντιθέτως, η δημιουργία δεσπόζουσας θέσεως με την αναγνώριση ειδικών ή αποκλειστικών δικαιωμάτων υπό την έννοια του άρθρου 106, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ δεν είναι, αφ’ εαυτής, ασύμβατη προς το άρθρο 102 ΣΛΕΕ (βλ., στο ίδιο πνεύμα, απόφαση της 2ας Ιουλίου 2015, Gullotta και Farmacia di Gullotta Davide & C., C‑497/12, EU:C:2015:436, σκέψη 23).

55

Στη συνάφεια αυτή, κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου κατά την οποία εναπόκειται στο ίδιο να αναδιατυπώνει, εφόσον είναι αναγκαίο, τα ερωτήματα που του έχουν υποβληθεί προκειμένου να δώσει στο εθνικό δικαστήριο λυσιτελή απάντηση η οποία να του παρέχει τη δυνατότητα επιλύσεως της διαφοράς της οποίας έχει επιληφθεί (βλ., στο ίδιο πνεύμα, απόφαση της 12ης Σεπτεμβρίου 2013, Κωνσταντινίδης, C‑475/11, EU:C:2013:542, σκέψη 42), το έκτο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι αφορά τα άρθρα 101 και 102 ΣΛΕΕ, σε συνδυασμό με το άρθρο 4, παράγραφος 3, ΣΕΕ και το άρθρο 106, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ.

56

Ωστόσο, η ανάγκη ερμηνείας του δικαίου της Ένωσης κατά τρόπο χρήσιμο για το εθνικό δικαστήριο επιβάλλει να καθορίζει το εθνικό δικαστήριο το πραγματικό και κανονιστικό πλαίσιο εντός του οποίου εντάσσονται τα ερωτήματα που υποβάλλει ή, τουλάχιστον, να διευκρινίζει τα πραγματικά περιστατικά επί των οποίων στηρίζονται τα ερωτήματα αυτά (απόφαση της 5ης Δεκεμβρίου 2013, Zentralbetriebsrat der gemeinnützigen Salzburger Landeskliniken, C‑514/12, EU:C:2013:799, σκέψη 17). Πράγματι, στο πλαίσιο της διαδικασίας του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, το Δικαστήριο είναι αρμόδιο μόνον να αποφαίνεται επί της ερμηνείας νομοθετήματος της Ένωσης, βάσει πραγματικών περιστατικών που τίθενται υπόψη του από το εθνικό δικαστήριο (απόφαση της 5ης Δεκεμβρίου 2013, Nordecon και Ramboll Eesti, C‑561/12, EU:C:2013:793, σκέψη 28).

57

Κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου, αυτή η απαίτηση ακρίβειας ισχύει ιδίως στον τομέα του ανταγωνισμού, ο οποίος χαρακτηρίζεται από περίπλοκες πραγματικές και νομικές καταστάσεις (διάταξη της 16ης Ιουλίου 2015, Striani κ.λπ., C‑299/15, μη δημοσιευθείσα, EU:C:2015:519, σκέψη 25).

58

Πρέπει να τονιστεί ότι τα πληροφοριακά στοιχεία που παρέχονται με τις αποφάσεις περί παραπομπής δεν χρησιμεύουν μόνον στο να επιτρέπουν στο Δικαστήριο να δίδει χρήσιμες απαντήσεις, αλλά και στο να παρέχουν στις κυβερνήσεις των κρατών μελών καθώς και στους λοιπούς ενδιαφερόμενους διαδίκους τη δυνατότητα να υποβάλλουν παρατηρήσεις σύμφωνα με το άρθρο 23 του Οργανισμού του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (απόφαση της 27ης Νοεμβρίου 2012, Pringle, C‑370/12, EU:C:2012:756, σκέψη 85).

59

Οι απαιτήσεις αυτές που αφορούν το περιεχόμενο της αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως προβλέπονται ρητώς στο άρθρο 94 του Κανονισμού Διαδικασίας του Δικαστηρίου, το οποίο οφείλει να γνωρίζει και να τηρεί σχολαστικώς το αιτούν δικαστήριο στο πλαίσιο της συνεργασίας που καθιερώνει το άρθρο 267 ΣΛΕΕ (απόφαση της 5ης Ιουλίου 2016, Ognyanov, C‑614/14, EU:C:2016:514, σκέψη 19).

60

Εξάλλου, εν προκειμένω, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι η απόφαση περί παραπομπής, η οποία, κατ’ ουσίαν, απλώς επικαλείται την ανάγκη της αναπτύξεως μιας ανταγωνιστικής ευρωπαϊκής αγοράς στον τομέα της ενέργειας, δεν παρέχει διευκρινίσεις ως προς τους λόγους για τους οποίους το αιτούν δικαστήριο φρονεί ότι η επίμαχη στο πλαίσιο της κύριας δίκης νομοθεσία θα μπορούσε να αντιβαίνει στα άρθρα 101 και 102 ΣΛΕΕ, σε συνδυασμό με το άρθρο 4, παράγραφος 3, ΣΕΕ και το άρθρο 106, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ.

61

Υπό τις συνθήκες αυτές, δεδομένου ότι το Δικαστήριο δεν έχει στη διάθεσή του τα αναγκαία στοιχεία για να δώσει χρήσιμη απάντηση στο έκτο ερώτημα, πρέπει το ερώτημα αυτό να κριθεί απαράδεκτο.

62

Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (πέμπτο τμήμα) αποφαίνεται:

Τα άρθρα 9, 10, 13 και 14 της οδηγίας 2009/72/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενεργείας και για την κατάργηση της οδηγίας 2003/54/ΕΚ, το άρθρο 3 του κανονισμού (ΕΚ) 714/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τους όρους πρόσβασης στο δίκτυο για τις διασυνοριακές ανταλλαγές ηλεκτρικής ενεργείας και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) 1228/2003, το άρθρο 2, σημείο 3, του κανονισμού (ΕΕ) 1227/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2011, για την ακεραιότητα και τη διαφάνεια στη χονδρική αγορά ενέργειας, σε συνδυασμό με την αιτιολογική σκέψη του 3, καθώς και το άρθρο 1, παράγραφος 3, του κανονισμού (ΕΕ) 2015/1222 της Επιτροπής, της 24ης Ιουλίου 2015, σχετικά με τον καθορισμό κατευθυντήριων γραμμών για την κατανομή της δυναμικότητας και τη διαχείριση της συμφόρησης, δεν αντίκεινται, σε περιστάσεις όπως αυτές της υποθέσεως της κύριας δίκης, σε εθνική νομοθεσία που περιορίζει τον αριθμό των κατόχων άδειας μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας για συγκεκριμένη επικράτεια.