1.

Με διάταξη της 2ας Μαρτίου 2011, που περιήλθε στο Δικαστήριο στις 4 Μαρτίου 2011, το Oberlandesgericht Köln (ανώτατο περιφερειακό δικαστήριο, Κολωνία) (Γερμανία) υπέβαλε ερώτημα στο Δικαστήριο για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως βάσει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ ως προς την ερμηνεία του άρθρου 23, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΚ) 1008/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Σεπτεμβρίου 2008, σχετικά με κοινούς κανόνες εκμετάλλευσης των αεροπορικών γραμμών στην Κοινότητα (αναδιατύπωση) ( 2 ).

2.

Η αίτηση για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της Bundesverband der Verbraucherzentralen und Verbraucherverbände — Verbraucherzentrale Bundesverband eV (στο εξής: BVV) (ένωση φορέων προστασίας των καταναλωτών) και της εταιρίας ebookers.com Deutschland (στο εξής: ebookers.com), η οποία πωλεί αεροπορικά ταξίδια μέσω δικτυακής πύλης ταξιδίων σε απευθείας σύνδεση την οποία διαχειρίζεται η ίδια. Η διαφορά αυτή αφορούσε την πρακτική της ebookers.com να προκαθορίζει στην ιστοσελίδα της τη χρέωση ασφαλίσεως για τυχόν ακύρωση του ταξιδιού.

3.

Το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί κατά πόσον η τιμή της ασφαλίσεως για τυχόν ακύρωση του ταξιδιού η οποία παρέχεται από τρίτον (εν προκειμένω, μια ασφαλιστική εταιρία) αλλά χρεώνεται σε σχέση με, και πραγματοποιείται συγχρόνως με την κράτηση πτήσεως μέσω ιστοσελίδας συνιστά «προαιρετική επιπρόσθετη τιμολόγηση» κατά το άρθρο 23, παράγραφος 1, του κανονισμού 1008/2008, οπότε η τυχόν αποδοχή της από τον πελάτη πρέπει να γίνεται με ενεργητική συναίνεση (opt-in).

4.

Η αιτιολογική σκέψη 16 του κανονισμού 1008/2008 έχει ως εξής:

«Οι πελάτες θα πρέπει να είναι σε θέση να συγκρίνουν αποτελεσματικά τις τιμές των διαφόρων εταιρειών για την παροχή υπηρεσιών αερομεταφορών. Συνεπώς, το τελικό αντίτιμο που θα πρέπει να καταβάλει ο πελάτης για τις υπηρεσίες αερομεταφορών με προέλευση την Κοινότητα θα πρέπει να αναγράφεται πάντοτε συμπεριλαμβανομένων όλων των φόρων, των επιβαρύνσεων και των τελών. Οι κοινοτικοί αερομεταφορείς ενθαρρύνονται επίσης να σημειώνουν το τελικό αντίτιμο για τις υπηρεσίες αερομεταφορών από τρίτες χώρες προς την Κοινότητα.»

5.

Το άρθρο 2, σημείο 18, του κανονισμού αυτού ορίζει ότι ως «αεροπορικοί ναύλοι» για τους σκοπούς του κανονισμού αυτού νοούνται:

«[…] οι τιμές σε ευρώ ή σε τοπικό νόμισμα που πρέπει να καταβάλλονται στους αερομεταφορείς ή στους πράκτορές τους ή σε άλλους πωλητές εισιτηρίων για την αεροπορική μεταφορά επιβατών, και όλοι οι όροι υπό τους οποίους ισχύουν οι εν λόγω τιμές, συμπεριλαμβανομένων των αμοιβών και των όρων που παρέχονται στα πρακτορεία και άλλες βοηθητικές υπηρεσίες.»

6.

Κατά το άρθρο 2, σημείο 19, του κανονισμού αυτού με τον όρο «αεροπορικά κόμιστρα» νοείται:

«οι τιμές σε ευρώ ή σε τοπικό νόμισμα που πρέπει να καταβάλλονται για τη μεταφορά φορτίου, καθώς και οι όροι υπό τους οποίους ισχύουν οι τιμές αυτές, περιλαμβανομένων των αμοιβών και των όρων που παρέχονται στα πρακτορεία και άλλες βοηθητικές υπηρεσίες.»

7.

Το άρθρο 23, παράγραφος 1, του κανονισμού 1008/2008, με τίτλο «Πληροφόρηση και μη διακριτική μεταχείριση», ορίζει τα εξής:

«1.   Οι αεροπορικοί ναύλοι και τα κόμιστρα που διατίθενται στο ευρύ κοινό περιλαμβάνουν τους εφαρμοστέους όρους όταν προσφέρονται ή δημοσιεύονται σε οιαδήποτε μορφή, συμπεριλαμβανομένου του διαδικτύου για υπηρεσίες αεροπορικών μεταφορών, από αερολιμένα ευρισκόμενο στο έδαφος κράτους μέλους στο οποίο εφαρμόζεται η συνθήκη. Το καταβλητέο τελικό αντίτιμο σημειώνεται πάντοτε και περιλαμβάνει τον ισχύοντα αεροπορικό ναύλο ή κόμιστρο καθώς και όλους τους εφαρμοστέους φόρους, επιβαρύνσεις, προσαυξήσεις και τέλη που είναι αναπόφευκτα και προβλέψιμα κατά τη στιγμή της δημοσίευσης. Πέραν του τελικού αντιτίμου επισημαίνονται τουλάχιστον:

όταν τα σημεία στα οποία αναφέρονται τα στοιχεία βʹ, γʹ και δʹ έχουν προστεθεί στον αεροπορικό ναύλο ή το κόμιστρο. Οι προαιρετικές επιπρόσθετες τιμολογήσεις γνωστοποιούνται σαφώς, διαφανώς και δίχως ασάφειες στην αρχή οιασδήποτε διαδικασίας κρατήσεως θέσεων και η αποδοχή τους από τον επιβάτη γίνεται με ενεργητική συναίνεση.»

8.

Η ebookers.com εμπορεύεται αεροπορικά ταξίδια μέσω δικτυακής πύλης ταξιδίων σε απευθείας σύνδεση την οποία διαχειρίζεται η ίδια.

9.

Σύμφωνα με τη διάταξη παραπομπής, όταν ο πελάτης επιλέγει συγκεκριμένη πτήση κατά τη διαδικασία κρατήσεως θέσεων, εμφανίζεται άνω δεξιά στην ιστοσελίδα κατάλογος των εξόδων, υπό τον τίτλο «τα πραγματικά έξοδα του ταξιδιού σας». Ο κατάλογος αυτός περιλαμβάνει, εκτός από τα έξοδα της πτήσεως, ένα ποσό για «φόρους και τέλη» και την περαιτέρω κατηγορία «ασφάλιση για τυχόν ακύρωση του ταξιδιού». Στη συνέχεια, αναφέρεται το «τελικό αντίτιμο του ταξιδιού».

10.

Στο τέλος της ιστοσελίδας πληροφορείται ο πελάτης με ποιόν τρόπο πρέπει να ενεργήσει —προβαίνοντας σε ρητή αρνητική δήλωση («opt-out»)— εφόσον δεν επιθυμεί την ασφαλιστική προστασία.

11.

Κατά την ολοκλήρωση της κρατήσεως, ο πελάτης πρέπει να καταβάλει το συνολικό αντίτιμο στην ebookers.com, η οποία, ακολούθως, καταβάλλει τα έξοδα του αεροπορικού εισιτηρίου στον οικείο αερομεταφορέα και τα ασφάλιστρα στην ασφαλιστική εταιρία και προωθεί περαιτέρω φόρους και τέλη. Η ασφαλιστική εταιρία είναι, νομικώς και οικονομικώς, ανεξάρτητη του αερομεταφορέα.

12.

Η BVV φρονεί ότι η προπαρατεθείσα διαδικασία κρατήσεως στην ιστοσελίδα της ebookers.com συνιστά παράβαση του άρθρου 23, παράγραφος 1, του κανονισμού 1008/2008, καθόσον η αποδοχή εκ μέρους του πελάτη της προτάσεως συνάψεως ασφαλίσεως λαμβάνει χώρα με τη διαδικασία ρητής αρνητικής δηλώσεως («opt-out»). Η BVV άσκησε αγωγή ενώπιον του Landgericht Bonn (περιφερειακό δικαστήριο της Βόννης) και η άποψη αυτή έγινε δεκτή.

13.

Το Oberlandesgericht Köln, το οποίο επιλήφθηκε της εφέσεως που άσκησε η ebookers.com κατά της αποφάσεως αυτής, κρίνει ότι δεν είναι σαφές ούτε από το περιεχόμενο ούτε από το ιστορικό του κανονισμού 1008/2008 κατά πόσον το άρθρο 23, παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού καλύπτει την αποδοχή συνάψεως ασφαλίσεως για τυχόν ακύρωση του ταξιδιού, όπως αυτή της κύριας δίκης.

14.

Το αιτούν δικαστήριο τονίζει, συναφώς, ότι, αφενός, ο κανονισμός 1008/2008 αφορά την «εκμετάλλευση των αεροπορικών γραμμών» και, κατά το γράμμα του, δεν προσφέρει ασφάλιση. Επιπλέον, η επίδικη προσφορά δεν προέρχεται, πράγματι, από αερομεταφορέα αλλά από, νομικώς και οικονομικώς ανεξάρτητη, ασφαλιστική εταιρία.

15.

Αφετέρου, κατά το αιτούν δικαστήριο, το γράμμα του άρθρου 23, παράγραφος 1, του κανονισμού 1008/2008 είναι δυνατόν να ερμηνευθεί και υπό την έννοια ότι όλα τα έξοδα, συνεπώς και οι «προαιρετικές επιπρόσθετες τιμολογήσεις», πρέπει να θεωρηθούν ως παροχές που προσφέρονται από τρίτους, όπως από ασφαλιστική εταιρία, στον επιβάτη με αφορμή και σε σχέση ακριβώς με την κράτηση θέσεως στην οποία προβαίνει σε μια πτήση.

16.

Υπό τις συνθήκες αυτές, το Oberlandesgericht Köln αποφάσισε να αναστείλει τη διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο το ακόλουθο προδικαστικό ερώτημα:

«Καλύπτει η διάταξη του άρθρου 23, παράγραφος 1, του κανονισμού 1008/2008, κατά την οποία οι προαιρετικές επιπρόσθετες χρεώσεις γνωστοποιούνται κατά τρόπο σαφή, διαυγή και απερίφραστο στην αρχή οιασδήποτε διαδικασίας κρατήσεως θέσεων και η αποδοχή τους από τον επιβάτη γίνεται με ενεργητική συναίνεση, και τα συνδεόμενα με αεροπορικά ταξίδια έξοδα για παροχές τρίτων (εν προκειμένω: του προσφέροντος ασφάλιση για την τυχόν ακύρωση του ταξιδιού) τα οποία ο πωλητής του αεροπορικού ταξιδιού χρεώνει στον επιβάτη μαζί με τον αεροπορικό ναύλο υπό μορφή ενιαίας τιμής;»

17.

Με το ερώτημά του, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί κατά πόσον τα έξοδα που ανακύπτουν σε σχέση με το αεροπορικό ταξίδι για υπηρεσίες παρεχόμενες από τρίτους, όπως η επίδικη ασφάλιση για τυχόν ακύρωση του ταξιδιού, και χρεώνονται στον πελάτη από την εταιρία που πωλεί την πτήση μαζί με το τελικό αντίτιμο του αεροπορικού εισιτηρίου ως μέρος μιας ενιαίας τιμής, αποτελούν «προαιρετικές επιπρόσθετες τιμολογήσεις» κατά την έννοια του άρθρου 23, παράγραφος 1, του κανονισμού 1008/2008, ούτως ώστε η αποδοχή εκ μέρους του πελάτη της τιμής αυτής ή, ειδικότερα, της προσφοράς της οικείας υπηρεσίας πρέπει να γίνεται με ενεργητική συναίνεση («opt-in»).

18.

Στην παρούσα υπόθεση, γραπτές παρατηρήσεις κατέθεσαν η ebookers.com, η BVV, η Ισπανική, η Ιταλική, η Αυστριακή και η Φινλανδική Κυβέρνηση καθώς και η Επιτροπή. Η ebookers.com, η BVV και η Επιτροπή παρενέβησαν κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση της 11ης Ιανουαρίου 2012.

19.

Κατά την άποψη της ebookers.com, στο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί αρνητική απάντηση, καθόσον το άρθρο 23, παράγραφος 1, του κανονισμού 1008/2008 δεν καλύπτει τα έξοδα των υπηρεσιών που δεν αποτελούν μέρος συμβάσεως αερομεταφοράς και δεν παρέχονται από αερομεταφορείς.

20.

Σύμφωνα με την ebookers.com, η ερμηνεία αυτή συνάδει με το ιστορικό και το περιεχόμενο του κανονισμού 1008/2008 —ειδικότερα, του άρθρου 23, παράγραφος 1, του κανονισμού— και συνάδει επίσης με τον σκοπό του κανονισμού αυτού, ο οποίος δεν προτίθεται να ρυθμίσει και τις προσφορές πέραν των συμβατικών σχέσεων μεταξύ αερομεταφορέων και πελατών.

21.

Υιοθετώντας την αντίθετη άποψη, η BVV, η Ισπανική, η Ιταλική, η Αυστριακή και η Φινλανδική Κυβέρνηση και η Επιτροπή ομοφώνως προτείνουν να δοθεί καταφατική απάντηση στο προδικαστικό ερώτημα.

22.

Προς στήριξη της απόψεώς τους, οι εν λόγω διάδικοι παραπέμπουν, με την ελαφρώς διαφορετική επιχειρηματολογία τους, ειδικότερα, στον σκοπό επί του οποίου στηρίζεται ο κανονισμός 1008/2008, όπως προκύπτει από τις αιτιολογικές σκέψεις 15 και 16 στο προοίμιο του κανονισμού, να εντείνει την προστασία των καταναλωτών και να διευκολύνει τους πελάτες να συγκρίνουν αποτελεσματικά τις τιμές των διαφόρων εταιριών για την παροχή υπηρεσιών αερομεταφορών. Κατά την άποψή τους, είναι, ειδικότερα, σαφές από το άρθρο 2, σημείο 18, και το άρθρο 23, παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού ότι δεν εφαρμόζεται μόνο σε αερομεταφορείς και στις υπηρεσίες που παρέχουν, αλλά και στους πράκτορες, στους ενδιάμεσους ή, γενικότερα, σε τρίτα πρόσωπα και στις υπηρεσίες που παρέχουν σε σχέση με τις αερομεταφορές ή την πώληση εισιτηρίων.

23.

Επομένως, οι διάδικοι αυτοί συμφωνούν ότι τα έξοδα της ασφαλίσεως της κύριας δίκης για τυχόν ακύρωση του ταξιδιού πρέπει να θεωρηθούν ως προαιρετική επιπρόσθετη τιμολόγηση κατά την έννοια του άρθρου 23, παράγραφος 1, του κανονισμού 1008/2008, με συνέπεια, ειδικότερα, ότι η αποδοχή τους από τον πελάτη στην ιστοσελίδα της ebookers.com, όταν προβαίνει σε κράτηση πτήσης, πρέπει να γίνεται με ενεργητική συναίνεση («opt-in»).

24.

Για να στοιχειοθετηθεί κατά πόσον η έννοια των «προαιρετικών επιπρόσθετων τιμολογήσεων» κατά το άρθρο 23, παράγραφος 1, του κανονισμού 1008/2008 πρέπει να ερμηνευθεί ως καλύπτουσα και τα έξοδα που προκύπτουν από υπηρεσίες όπως η ασφάλιση της κύριας δίκης για τυχόν ακύρωση του ταξιδιού, την οποία παρέχει τρίτος πλην του αερομεταφορέα, πρέπει να αναλυθεί λεπτομερώς το περιεχόμενο και ο σκοπός του άρθρου αυτού και, ειδικότερα, οι διάφορες τιμές και συνιστώσες των τιμών στις οποίες αναφέρεται.

25.

Συναφώς, θεωρώ, πρώτον, από γενική άποψη, ότι το άρθρο 23, παράγραφος 1, του κανονισμού 1008/2008 αποσκοπεί, όπως προκύπτει σαφώς από τον τίτλο και το περιεχόμενό του, στη διασφάλιση πληροφορήσεως και διαφάνειας σε σχέση με τις τιμές για τις αερομεταφορές και, επομένως, εξυπηρετεί, όπως ορθώς παρατήρησαν πολλοί από τους διαδίκους στην παρούσα υπόθεση, τον γενικό σκοπό της προστασίας του πελάτη ή καταναλωτή αεροπορικών υπηρεσιών.

26.

Στη συνέχεια, πιο συγκεκριμένα, είναι προφανές ότι το άρθρο 23, παράγραφος 1, του κανονισμού 1008/2008 βασίζεται σε διάκριση μεταξύ δύο βασικών κατηγοριών τιμών και των συστατικών τους στοιχείων. Καθεμία από τις κατηγορίες αυτές υπόκειται σε διαφορετικές επιταγές και επιδιώκει ιδιαίτερους σκοπούς όσον αφορά την πληροφόρηση σχετικά με το κόστος των υπηρεσιών αεροπορικών μεταφορών και την προστασία του πελάτη ή καταναλωτή συναφώς.

27.

Πρώτον, στο επίκεντρο του άρθρου 23, παράγραφος 1, πρώτη και δεύτερη περίοδος, του κανονισμού 1008/2008 είναι η έννοια του «τελικού αντιτίμου» που αποτελείται από τον ισχύοντα αεροπορικό ναύλο ή κόμιστρο —όπως ευρέως καθορίζεται στο άρθρο 2, σημείο 18, και 2, σημείο 19, του κανονισμού, αντιστοίχως— καθώς και από τους εφαρμοστέους φόρους, επιβαρύνσεις, προσαυξήσεις και τέλη.

28.

Το τελικό αντίτιμο που πρέπει να καταβληθεί από τον πελάτη για τις αερομεταφορές πρέπει, κατά τη διάταξη αυτή, να διευκρινίζεται πάντοτε μαζί με τα στοιχεία που το συνθέτουν, όπως διευκρινίζεται περαιτέρω με τη διάταξη αυτή.

29.

Ο κανόνας αυτός αποσκοπεί, όπως είναι σαφές από την αιτιολογική σκέψη 16 στο προοίμιο του κανονισμού 1008/2008, να διευκολύνει τους πελάτες να συγκρίνουν αποτελεσματικά τις τιμές των διαφόρων εταιριών για την παροχή υπηρεσιών αερομεταφορών.

30.

Προς τούτο, για να υπάρξει αποτελεσματική σύγκριση τιμών, πρέπει να διασφαλίζεται ότι το τελικό αντίτιμο, το οποίο πρέπει να διευκρινίζεται, αφορά παρεμφερή υπηρεσία (αερομεταφοράς) και περιλαμβάνει, κατά το δυνατόν, παρεμφερή στοιχεία τιμών. Για τον λόγο αυτό, το άρθρο 23, παράγραφος 1, δεύτερη περίοδος, του κανονισμού 1008/2008 καθορίζει τα στοιχεία που συνθέτουν το κόστος, όπως οι φόροι και τα τέλη, τα οποία πρέπει πάντοτε να περιλαμβάνονται στο τελικό αντίτιμο και αναφέρονται ως αυτά «που είναι αναπόφευκτα και προβλέψιμα κατά τη στιγμή της δημοσίευσης».

31.

Επομένως, ο πελάτης πληροφορείται το ισχύον κόστος μιας πτήσεως με ένα συγκεκριμένο αερομεταφορέα, υπό κανονικές συνθήκες, από το σημείο A έως τo σημείο B και είναι σε θέση να συγκρίνει την τιμή αυτή με τον ισχύοντα αεροπορικό ναύλο για την ίδια πτήση που διενεργείται από άλλον αερομεταφορέα ή προσφέρεται από άλλους πράκτορες ή πωλητές εισιτηρίων.

32.

Δεύτερον, αντιθέτως, οι «επιπρόσθετες τιμολογήσεις» για τις οποίες κάνει λόγο το άρθρο 23, παράγραφος 1, τελευταία περίοδος, του κανονισμού 1008/2008 δεν δύνανται, όπως ορθώς παρατήρησε η Επιτροπή, να θεωρηθούν ότι αποτελούν μέρος του «τελικού αντιτίμου» για τους σκοπούς της διατάξεως αυτής ( 3 ) ή του ίδιου του αεροπορικού ναύλου ως ενός από τα συστατικά του στοιχεία.

33.

Οι επιπρόσθετες αυτές τιμολογήσεις περιγράφονται ως «προαιρετικές» επομένως, εξ ορισμού, είναι τιμές ή έξοδα τα οποία —αντιθέτως προς τον αεροπορικό ναύλο και τα λοιπά στοιχεία που συνθέτουν την τιμή, για τα οποία γίνεται λόγος στο άρθρο 23, παράγραφος 1, δεύτερη περίοδος, του κανονισμού 1008/2008— δεν είναι αναπόφευκτα αν γίνει κράτηση για μια συγκεκριμένη πτήση και, συνακολούθως, αφορούν «επιπλέον υπηρεσίες» σε σχέση με την ίδια την υπηρεσία αερομεταφοράς την οποία ο πελάτης δύναται να επιλέξει αν θα αποδεχθεί ή όχι. Ακριβώς επειδή ο πελάτης έχει την επιλογή αυτή —όπερ δεν συντρέχει όσον αφορά τον καθαυτό αεροπορικό ναύλο ή τους φόρους και τα τέλη— οι εν λόγω επιπρόσθετες τιμολογήσεις δύνανται, κατ’ αρχήν, να υπόκεινται σε διαδικασία ενεργητικής συναινέσεως (opt-in) ή ρητής αρνητικής δηλώσεως (opt-out).

34.

Αν, αντιθέτως, οι προαιρετικές αυτές επιπρόσθετες τιμολογήσεις θεωρηθούν ως μέρος του τελικού αντιτίμου, το οποίο πρέπει πάντοτε να διευκρινίζεται για τους σκοπούς του άρθρου 23, παράγραφος 1, πρώτη και δεύτερη περίοδος, του κανονισμού 1008/2008, η τελική τιμή που προσφέρεται, επομένως, στο κοινό, δύναται να αφορά πολύ διαφορετικές υπηρεσίες ή πακέτα υπηρεσιών και θα αναιρούσε, στην πράξη, τη δυνατότητα συγκρίσεως των τιμών των αεροπορικών υπηρεσιών διαφόρων αερομεταφορέων.

35.

Για τον λόγο αυτό επίσης, αντιθέτως προς όσα προτείνει η Επιτροπή, η διάταξη του άρθρου 23, παράγραφος 1, τρίτη περίοδος, του κανονισμού 1008/2008 περί των προαιρετικών επιπρόσθετων τιμολογήσεων, όπως αυτών της προκειμένης υποθέσεως, δεν εξυπηρετεί τον αναφερόμενο στην αιτιολογική σκέψη 16 του προοιμίου του κανονισμού αυτού σκοπό διασφαλίσεως της δυνατότητας αποτελεσματικής συγκρίσεως των τιμών των αεροπορικών υπηρεσιών.

36.

Η διάταξη αυτή θεσπίζει μάλλον διαφορετικές και συγκεκριμένες επιταγές όσον αφορά τις προαιρετικές επιπρόσθετες τιμολογήσεις, ήτοι, το ότι οι τιμές αυτές πρέπει να γνωστοποιούνται σαφώς, διαφανώς και δίχως ασάφειες στην αρχή οιασδήποτε διαδικασίας κρατήσεως θέσεων και η αποδοχή τους —ή, ειδικότερα, η αποδοχή της προσφοράς για την οποία θα καταβληθεί η επιπρόσθετη τιμολόγηση— από τον επιβάτη γίνεται με ενεργητική συναίνεση (opt-in).

37.

Ο κανόνας αυτός εξυπηρετεί προφανώς τον συγκεκριμένο και —σε σχέση με τη δυνατότητα συγκρίσεως τιμών— πρόσθετο σκοπό προστασίας του καταναλωτή όσον αφορά τις τιμές των αεροπορικών υπηρεσιών, ειδικά για να μην παρασύρονται οι πελάτες όταν προβαίνουν σε κράτηση πτήσης —διότι η επιπρόσθετη τιμολόγηση και η προσφορά, επί της οποίας στηρίζεται, προϋπάρχουν αυτομάτως στη διαδικασία κρατήσεως— να αγοράζουν και να πληρώνουν για επιπλέον υπηρεσίες οι οποίες δεν είναι αναπόφευκτες ή αναγκαίες για την κράτηση της σχεδιαζόμενης πτήσης, εκτός αν ενεργητικώς και ρητώς επιλέξουν να αποδεχθούν τέτοιες πρόσθετες προσφορές και τις τιμές που πρέπει συναφώς να καταβάλουν.

38.

Δεδομένου ότι αυτός είναι ο αποφασιστικής σημασίας σκοπός της διατάξεως σχετικά με τις «προαιρετικές επιπρόσθετες τιμολογήσεις» του άρθρου 23, παράγραφος 1, του κανονισμού 1008/2008, κατά την άποψή μου, συνάγεται ότι η έννοια αυτή αποσκοπεί στο να καλύψει και την τιμή για παροχή υπηρεσίας όπως η σύναψη ασφαλίσεως για τυχόν ακύρωση του ταξιδιού, όπως η επίδικη, αν προσφέρεται και πραγματοποιείται σε σχέση με την κράτηση πτήσης όπως περιγράφει το αιτούν δικαστήριο.

39.

Όπως ορθώς παρατήρησαν πολλοί διάδικοι, δεν συνάδει προφανώς με τον σκοπό της διατάξεως αυτής περί προστασίας του καταναλωτή ή πελάτη το να εξαρτάται η προστασία αυτή από το κατά πόσον η προσφερόμενη προαιρετική υπηρεσία και τιμολόγηση κατά τη διαδικασία κρατήσεως πτήσης προέρχεται από αερομεταφορέα ή από ανεξάρτητη νομικώς εταιρία ή από το κατά πόσον η υπηρεσία αυτή αποτελεί αυστηρώς μέρος της συμβάσεως αερομεταφοράς.

40.

Θα μπορούσε να υποστηριχθεί —όπως πράττει, κατ’ ουσίαν, η Επιτροπή— ότι, στο πλαίσιο της κρατήσεως ενός αεροπορικού ταξιδιού, ειδικά όταν οι υπηρεσίες και τιμολογήσεις οι οποίες δεν αφορούν αυστηρώς και τυπικώς την αποδοχή της πτήσης καθεαυτής προσφέρονται στον επιβάτη και μπορεί να γίνει κράτηση από αυτόν, η αποδοχή των εν λόγω υπηρεσιών και τιμολογήσεων πρέπει, από την άποψη της προστασίας του πελάτη, να εξαρτάται από τη ρητή αποδοχή μέσω της διαδικασίας ενεργητικής συναινέσεως (opt-in).

41.

Επομένως, το αποφασιστικό σημείο όσον αφορά το άρθρο 23, παράγραφος 1, τρίτη περίοδος, του κανονισμού 1008/2008 δεν είναι, κατά την άποψή μου, ότι η οικεία επιπρόσθετη τιμολόγηση προέρχεται από αερομεταφορέα ή σχετικό πρακτορείο ή ότι πρέπει να καταβληθεί, υπό αυστηρή έννοια, λαμβάνοντας υπόψη τις αεροπορικές υπηρεσίες, αλλά μάλλον το ότι η προαιρετική υπηρεσία και η τιμολόγησή της προσφέρονται σε σχέση με παροχή αεροπορικής υπηρεσίας/πτήσης και μπορεί να γίνει αποδοχή της κατά την ίδια διαδικασία με την κράτηση της αεροπορικής αυτής υπηρεσίας/πτήσης.

42.

Επιπλέον, η ερμηνεία αυτή, αντιθέτως προς την άποψη της ebookers.com, συνάδει με το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1008/2008.

43.

Συναφώς, υπενθυμίζεται, πρώτον, ότι, κατά το άρθρο 1, παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού, το αντικείμενο του κανονισμού, όπως καθορίζεται σε σχέση με τους αερομεταφορείς (κατά τη διάταξη αυτή, ο κανονισμός ρυθμίζει τις άδειες λειτουργίας των κοινοτικών αερομεταφορέων και το δικαίωμά τους προς παροχή ενδοκοινοτικών αεροπορικών υπηρεσιών), περιλαμβάνει, γενικότερα, «την τιμολόγηση των ενδοκοινοτικών αεροπορικών υπηρεσιών».

44.

Επιπλέον, μολονότι, όπως ορθώς παρατήρησε η Φινλανδική Κυβέρνηση, το άρθρο 2, σημείο 18, του κανονισμού 1008/2008 αφορά τον καθορισμό των «αεροπορικών ναύλων» και των συστατικών στοιχείων της τιμής που αποτελούν μέρος της δομής των εξόδων και, επομένως, δεν έχει απευθείας σχέση για την ερμηνεία της —όπως προαναφέρθηκε— διαφορετικής έννοιας των «προαιρετικών επιπρόσθετων τιμολογήσεων», σημειωτέον ότι το σημείο 18 κάνει επίσης λόγο για τιμές και έξοδα τα οποία στην πραγματικότητα προέρχονται από και χρεώνονται σε πρόσωπα πλην των ιδίων των αερομεταφορέων όπως τα πρακτορεία και οι λοιπές βοηθητικές υπηρεσίες.

45.

Ομοίως, αναφέρεται ρητώς ότι στο τελικό αντίτιμο, το οποίο αφορά η υποχρέωση πληροφορήσεως κατά το άρθρο 23, παράγραφος 1, του κανονισμού, περιλαμβάνονται στοιχεία της τιμής τα οποία δεν καταβάλλονται οπωσδήποτε έναντι υπηρεσιών τις οποίες παρέχουν οι ίδιοι οι αερομεταφορείς, τα οποία πράγματι προέρχονται από και καταβάλλονται σε τρίτους που είναι νομικώς ανεξάρτητοι από τον αερομεταφορέα: στα στοιχεία αυτά περιλαμβάνονται οι φόροι και επίσης τέλη όπως τα τέλη αεροδρομίου ή οι σχετικές με την ασφάλεια επιβαρύνσεις.

46.

Επομένως, θεωρώ ότι, από τις προπαρατεθείσες διατάξεις του κανονισμού 1008/2008, αντιθέτως προς την άποψη της ebookers.com, τιμή ή συστατικό της τιμής στοιχεία δεν αποκλείονται από το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού αυτού απλώς επειδή προέρχονται ή καταβάλλονται έναντι υπηρεσίας παρεχόμενης από τρίτον, νομικώς ανεξάρτητο από τον αερομεταφορέα, ή επειδή δεν προκύπτουν απευθείας από τη διεξαγωγή της παροχής των αεροπορικών υπηρεσιών αφεαυτών, όπως ορίζεται στο άρθρο 2, παράγραφος 4, του κανονισμού, αλλά απλώς προκύπτουν σε σχέση με τις υπηρεσίες αυτές.

47.

Τέλος, το γεγονός ότι η νομοθεσία περί προστασίας του καταναλωτή δεν απαγορεύει γενικώς την αποδοχή μέσω της διαδικασίας ρητής αρνητικής δηλώσεως (opt-out), κατά την άποψή μου, δεν δημιουργεί αμφιβολίες περί της ερμηνείας ότι, στο πλαίσιο της παροχής αεροπορικών υπηρεσιών και των τιμών τους βάσει του κανονισμού 1008/2008, η απαγόρευση αποδοχής με διαδικασία ρητής αρνητικής δηλώσεως (opt-out) ισχύει για τα έξοδα όπως η σύναψη ασφαλίσεως για τυχόν ακύρωση του ταξιδιού. Θεωρώ επίσης ότι δεν μπορεί βασίμως να υποστηριχθεί ότι η ερμηνεία αυτή αντιστοιχεί με δυσμενή διάκριση των αεροπορικών εταιριών σε σχέση με λοιπές εταιρίες μεταφορών (όπως των παρεχόντων υπηρεσίες σιδηροδρομικών μεταφορών) απλώς διότι, τουλάχιστον επί του παρόντος, δεν υπάρχει συγκρίσιμη προστασία όσον αφορά την κράτηση εισιτηρίων και των προαιρετικών επιπρόσθετων τιμολογήσεων.

48.

Υπό το πρίσμα των προεκτεθέντων, προτείνω να δοθεί στο προδικαστικό ερώτημα η απάντηση ότι η έννοια των «προαιρετικών επιπρόσθετων τιμολογήσεων» κατά το άρθρο 23, παράγραφος 1, του κανονισμού 1008/2008 πρέπει να ερμηνευθεί ως καλύπτουσα τα έξοδα των υπηρεσιών τις οποίες παρέχουν τρίτοι —παραδείγματος χάρη, τα έξοδα συνάψεως ασφαλίσεως για τυχόν ακύρωση του ταξιδιού, όπως αυτή της κύριας δίκης— όταν η υπηρεσία και το καταβλητέο συναφώς αντίτιμο προσφέρονται μαζί με την πτήση και η αποδοχή της μπορεί να γίνει με την ίδια διαδικασία με την οποία γίνεται η κράτηση της πτήσης και όταν η τιμή αυτή χρεώνεται στον πελάτη από την εταιρία η οποία πωλεί την πτήση μαζί με τον αεροπορικό ναύλο ως μέρος του τελικού αντιτίμου.

49.

Λαμβανομένων υπόψη των προεκτεθέντων, προτείνω στο Δικαστήριο να απαντήσει ως εξής στο προδικαστικό ερώτημα που υπέβαλε το Oberlandesgericht Köln (Γερμανία):

«Η έννοια των “προαιρετικών επιπρόσθετων τιμολογήσεων” κατά το άρθρο 23, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΚ) 1008/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Σεπτεμβρίου 2008, σχετικά με κοινούς κανόνες εκμετάλλευσης των αεροπορικών γραμμών στην Κοινότητα (αναδιατύπωση), πρέπει να ερμηνευθεί ως καλύπτουσα τα έξοδα των παρεχομένων από τρίτους υπηρεσιών —παραδείγματος χάρη, τα έξοδα συνάψεως ασφαλίσεως για τυχόν ακύρωση του ταξιδιού, όπως αυτής της κύριας δίκης— όταν η υπηρεσία και το συναφώς καταβλητέο αντίτιμο προσφέρονται μαζί με την πτήση και η αποδοχή της μπορεί να γίνει με την ίδια διαδικασία με την οποία γίνεται η κράτηση της πτήσης και όταν η τιμή αυτή χρεώνεται στον πελάτη από την εταιρία η οποία πωλεί την πτήση μαζί με τον αεροπορικό ναύλο ως μέρος του τελικού αντιτίμου.»