«1.

Για να ενθαρρυνθούν οι επαγγελματικές και διεπαγγελματικές πρωτοβουλίες που διευκολύνουν την προσαρμογή της προσφοράς στις απαιτήσεις της αγοράς, εξαιρουμένων εκείνων που αφορούν την απόσυρση από την αγορά, είναι δυνατόν να ληφθούν τα ακόλουθα κοινοτικά μέτρα για τα προϊόντα που αναφέρονται στο άρθρο 1, παράγραφος 1:

Οι γενικοί κανόνες που αφορούν τα μέτρα αυτά θεσπίζονται σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 43, παράγραφος 2, της συνθήκης.

2.

Προδιαγραφές εμπορίας:

Οι προδιαγραφές αυτές δύνανται να αφορούν ιδίως την κατάταξη κατά κατηγορία ποιότητας και βάρους, τη συσκευασία, την εναποθήκευση, τη μεταφορά, την παρουσίαση και τη σήμανση.

Οι προδιαγραφές, το πεδίο εφαρμογής τους καθώς και οι γενικοί κανόνες εφαρμογής τους θεσπίζονται προτάσει της Επιτροπής από το Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία.»

—

Ο κανονισμός 2777/75 έχει θεσπίσει, στον τομέα του κρέατος πουλερικών, μια οργάνωση αγοράς που χαρακτηρίζεται από ένα σύστημα διατάξεων περί ποιότητας και εμπορικών ανταλλαγών.

—

Το άρθρο 11 του κανονισμού αποβλέπει στην εξάλειψη όλων των εμποδίων στην ελευθερία των συναλλαγών στο ενδοκοινοτικό εμπόριο.

—

Το άρθρο 19 ορίζει ότι έχουν καταρχήν εφαρμογή στο εμπόριο των οικείων προϊόντων οι διατάξεις των άρθρων 92 και 93 της συνθήκης.

—

Εκτός των κανόνων που αφορούν την εμπορία των προϊόντων, η οργάνωση αγοράς περιλαμβάνει επίσης διάφορες διατάξεις που εφαρμόζονται στο στάδιο της παραγωγής, κυρίως το άρθρο 2, παράγραφος 1.

—

Πρωταρχική σημασία αποδίδεται στις κοινές διατάξεις περί ποιότητας, οι οποίες πρέπει να έχουν ως αποτέλεσμα να διευκολύνουν την προσαρμογή της προσφοράς στις απαιτήσεις της αγοράς.

—

Προς το σκοπό αυτόν, το άρθρο 2 προβλέπει ένα σύνολο κοινοτικών μέτρων που αφορούν την εισαγωγή κοινών διατάξεων περί ποιότητας και άλλων μέτρων που αποβλέπουν στο να ενθαρρύνουν τις επαγγελματικές πρωτοβουλίες για να βελτιωθεί η ποιότητα των προϊόντων και να τελειοποιηθεί η οργάνωση της παραγωγής.

—

Οι διατάξεις περί ποιότητας, ακόμη και αν αναφέρονται μόνο στην εμπορία των προϊόντων, έχουν πάντως περιοριστικές επιπτώσεις στο επίπεδο της παραγωγής.

—

Από τη γενική οικονομία του κανονισμού προκύπτει ότι, για το ενδοκοινοτικό εμπόριο, η οργάνωση αγοράς βασίζεται στην ελευθερία των εμπορικών συναλλαγών, υπό συνθήκες θεμιτού ανταγωνισμού, χάρη στην αξιοποίηση της ποιότητας των προϊόντων.

—

Το σύστημα αυτό αποκλείει κάθε εθνική κανονιστική ρύθμιση ικανή να φέρει εμπόδια στο ενδοκοινοτικό εμπόριο αμέσως ή εμμέσως, ρύθμιση που το εμποδίζει πραγματικά ή που μπορεί να το εμποδίσει.

—

Προκύπτει από τη νομολογία του Δικαστηρίου (ιδίως από την απόφαση της 29ης Νοεμβρίου 1978, Pigs Marketing Board, 83/78, Jurispr. σ. 2347) ότι η κοινή οργάνωση στον τομέα του κρέατος πουλερικών στηρίζεται επίσης στην αρχή της ανοικτής αγοράς, στην οποία κάθε παραγωγός έχει ελεύθερα πρόσβαση, η δε λειτουργία της ρυθμίζεται αποκλειστικά με τα μέσα που προβλέπονται από την οργάνωση αυτή.

—

Κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου (απόφαση της 18. 5. 1977, Van den Hazel) η έλλειψη στον κανονισμό περί κοινής οργανώσεως αγοράς στον τομέα του κρέατος πουλερικών οποιουδήποτε μέτρου παρέμβασης δικαιολογείται από τη σκέψη ότι παρόμοια μέτρα δεν είναι επιθυμητά στην αγορά των αυγών και του κρέατος πουλερικών, αφού η προσαρμογή του όγκου της παραγωγής προς τη ζήτηση πρέπει να γίνεται όχι με τη βοήθεια των μηχανισμών παρέμβασης αλλά από τις δυνάμεις της αγοράς' το Δικαστήριο έκρινε ότι η έλλειψη αυτή δεν είναι συνέπεια παράλειψης ή επιθυμίας να αφεθεί η αρμοδιότητα στα κράτη, αλλά συνειδητή επιλογή οικονομικής πολιτικής, που αφήνει ουσιαστικά στις δυνάμεις της αγοράς τη μέριμνα να εξασφαλίσουν τις επιθυμητές ισορροπίες.

—

Από τη νομολογία αυτή προκύπτει επίσης ότι οι εθνικές διατάξεις, οι οποίες θεσπίζουν προδιαγραφές ποιότητας και οι οποίες δεν στηρίζονται στο κοινοτικό δίκαιο αποκλείονται από τον κανονισμό: πρόκειται για μέτρα, τα οποία παρεκκλίνουν από την οργάνωση αγοράς ή τη θίγουν και τα οποία περιέχουν τον κίνδυνο να παρεμποδίσουν την πραγματοποίηση των στόχων της και την καλή της λειτουργία κάθε παρέμβαση κράτους μέλους στο μηχανισμό της αγοράς περιέχει τον κίνδυνο να παρεμποδίσει τη λειτουργία της κοινής οργανώσεως της αγοράς αυτής.

α)

Η Επιτροπή σημειώνει ότι ο κοινοτικός νομοθέτης αναγνώρισε ότι οι κανόνες εμπορίας, που αναφέρονται στο άρθρο 2, παράγραφος 2, του κανονισμού 2777/75, μπορούν να είναι αναγκαίοι για την προσαρμογή της προσφοράς στις απαιτήσεις της αγοράς, αλλά επίσης διατήρησε το δικαίωμα να καθορίσει το περιεχόμενο και το πεδίο εφαρμογής των κανόνων αυτών η παράλληλη ύπαρξη διαφορετικών εθνικών κανόνων θα συνεπήγετο στρεβλώσεις και θα εμπόδιζε την καλή λειτουργία της κοινής οργάνωσης αγοράς. Με τον κανονισμό αναγνωρίζεται η ανάγκη κοινών κανόνων εμπορίας για τα σφαγμένα πουλερικά' η θέσπιση ανάλογων κανόνων για άλλα προϊόντα εξαρτάται από απόφαση του Συμβουλίου. Η διαφορά μεταξύ της επιτακτικής υποχρέωσης να θεσπιστούν κανόνες εμπορίας για τα σφαγμένα πουλερικά και της μη δεσμευτικής διάταξης, όσον αφορά τα άλλα προϊόντα, έχει μειωμένη μόνο σημασία, αν ληφθεί κυρίως υπόψη το γεγονός, ότι, ακόμη και για τους αναγκαστικούς κανόνες, ο κοινοτικός νομοθέτης έχει την επιλογή των στοιχείων που οι κανόνες αυτοί πρέπει να διέπουν.

Το άρθρο 2, παράγραφος 2, του κανονισμού 2777/75 μπορεί να ερμηνευτεί υπό την έννοια ότι ο κοινοτικός νομοθέτης διατήρησε την εξουσία όχι μόνο να θεσπίζει κανόνες εμπορίας για τα σφαγμένα πουλερικά, αλλά και να αποφασίζει ως προς την αναγκαιότητα να θεσπίζει κανόνες για τα άλλα προϊόντα και να τα καθορίζει' η έλλειψη κανόνων για άλλα προϊόντα εκτός από τα σφαγμένα πουλερικά μπορεί να ισοδυναμεί με άρνηση θέσπισης κοινοτικών ή εθνικών κανόνων.

Κατά συσταλτικότερη ερμηνεία, η Κοινότητα δεν έχει διατηρήσει αποκλειστική εξουσία παρά μόνο για τους υποχρεωτικούς κανόνες εμπορίας στον τομέα των σφαγμένων πουλερικών για τα άλλα προϊόντα, εφόσον η Κοινότητα δεν έχει ασκήσει τη δική της αρμοδιότητα θεσπίζοντας κανόνες ή διαπιστώνοντας ότι δεν χρειάζεται να θεσπιστούν τέτοιοι κανόνες, τα κράτη μέλη παραμένουν, καταρχή, αρμόδια. Μπορούν να διατηρούν τους προγενέστερους δικούς τους κανόνες — όπως η επίδικη κανονιστική απόφαση του 1966 — εφόσον δεν είναι ασυμβίβαστοι προς την κοινή οργάνωση αγοράς και προς τη συνθήκη- αντίθετα, η θέσπιση νέων εθνικών κανόνων ή η αισθητή τροποποίηση υφισταμένων κανόνων δεν συμβιβάζεται καθόλου προς την αποκλειστική αρμοδιότητα της Κοινότητας.

Η Κοινότητα δύσκολα μπορεί να ισχυριστεί ότι διαθέτει αποκλειστική αρμοδιότητα, αν δεν ασκεί την αρμοδιότητα αυτή εντός ευλόγου προθεσμίας. Εξάλλου, το να γίνει δεκτό ότι στην περίπτωση αυτή τα κράτη μέλη ανακτούν την αρμοδιότητα που αφέθηκε στην Κοινότητα, θα εξασθενούσε τη θέληση τους να συνεργαστούν για τη θέσπιση κοινοτικών κανόνων εμπορίας' η κοινοτική παράλειψη δεν δημιουργεί εξάλλου κανένα κενό δικαίου, το οποίο θα μπορούσαν να καλύψουν τα ίδια τα κράτη μέλη: ακόμη και οι υποχρεωτικοί κανόνες, οι οποίοι ασφαλώς κρίθηκαν αναγκαίοι για να εξασφαλίσουν καλύτερα την προσαρμογή της προσφοράς στις απαιτήσεις της αγοράς, δεν είναι νομικά απαραίτητοι για την καλή λειτουργία της οργάνωσης αγοράς.

Εν πάση περιπτώσει, οι εθνικές κανονιστικές ρυθμίσεις όπως η επίδικη ολλανδική κανονιστική απόφαση, πρέπει να εκτιμούνται σε συνδυασμό με το αν συμβιβάζονται προς την κοινή οργάνωση της οικείας αγοράς και τους γενικούς κανόνες της συνθήκης, λαμβάνοντας υπόψη τις υποχρεώσεις που προκύπτουν για τα κράτη μέλη από την αποστολή που ανατέθηκε στον κοινοτικό νομοθέτη.

Η ολλανδική κανονιστική απόφαση, καθορίζοντας κανόνες ποιότητας, επεδίωκε διπλό στόχο: να εξασφαλίσει την εντιμότητα στο εμπόριο, δημιουργώντας ίσους όρους ανταγωνισμού, και την προστασία του καταναλωτή, παρέχοντας του ορισμένη σαφήνεια ως προς την εμφάνιση και εξασφαλίζοντας του ένα ελάχιστο κανόνων ποιότητας και μεταποίησης, οι δε κανόνες αυτοί έχουν και ευνοϊκό αποτέλεσμα ως προς τις αγορές που μπορεί να διατεθεί το προϊόν η προστασία της δημόσιας υγείας δεν περιλαμβανόταν μεταξύ των επιδιωκόμενων στόχων.

Η κατάταξη κατά κατηγορίες των προϊόντων που διατίθενται στο εμπόριο είναι ασυμβίβαστη προς την οργάνωση αγοράς αν περιορίζει την ελεύθερη διάθεση τους στην αγορά, χωρίς αυτό να δικαιολογείται από λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας ή άλλες επιτακτικές απαιτήσεις γενικού συμφέροντος. Αντίθετα, η «ανοικτή» κανονιστική ρύθμιση ως προς την ποιότητα, η οποία προβλέπει κατάταξη των προϊόντων, χωρίς όμως να αποκλείει κανένα προϊόν από την αγορά, μπορεί να έχει προαιρετικό χαρακτήρα Kat να εφαρμόζεται χωρίς να προκαλεί προβλήματα στα προϊόντα που εισάγονται από άλλα κράτη μέλη.

Η εφαρμογή υποχρεωτικής κανονιστικής ρύθμισης στα εγχώρια προϊόντα, η οποία επιβάλλει στις επιχειρήσεις να προσφέρουν τα προϊόντα τους κατά καθορισμένες κατηγορίες, ιδίως με τις επιβαλλόμενες επωνυμίες και άλλες ενδείξεις, σε καθορισμένη συσκευασία, δεν είναι ασυμβίβαστη προς την οργάνωση αγοράς υπό την προϋπόθεση ότι πρόκειται για «ανοικτή» κανονιστική ρύθμιση' εφαρμοζόμενη στα προϊόντα που εισάγονται από άλλα κράτη μέλη, η κανονιστική αυτή ρύθμιση συνιστά μέτρο ισοδύναμου αποτελέσματος προς ποσοτικό περιορισμό, ασυμβίβαστο προς την κοινή οργάνωση αγοράς και προς το άρθρο 30 της συνθήκης ΕΟΚ.

Κατά τη νομολογία που Δικαστηρίου, κράτος μέλος δεν μπορεί να υποβάλει σε παρόμοια κανονιστική ρύθμιση τα προϊόντα που εισάγονται από άλλο κράτος μέλος, τα οποία διατίθενται νομίμως στο εμπόριο στο τελευταίο αυτό κράτος, υπό την επιφύλαξη επιτακτικών απαιτήσεων δημόσιου συμφέροντος που αναφέρονται στην προστασία του καταναλωτή ή στην εντιμότητα των εμπορικών συναλλαγών στην περίπτωση αυτή, το κράτος μέλος εισαγωγής μπορεί να εφαρμόσει τα απολύτως αναγκαία μέτρα που έχουν το μικρότερο περιοριστικό αποτέλεσμα.

Στην άσκηση των αρμοδιοτήτων τους που τους έχουν απομείνει τα κράτη μέλη υποχρεούνται να τηρούν ορισμένες υποχρεώσεις: οφείλουν, δυνάμει του άρθρου 5 της συνθήκης, να βοηθούν την Κοινότητα να θεσπίζει κοινοτικούς κανόνες εμπορίας και να απέχουν από κάθε μέτρο ικανό να την παρεμποδίζει στην εκπλήρωση του εν λόγω έργου, να παραιτούνται, κατά τη διάρκεια των συζητήσεων επί των κοινοτικών κανόνων, από τη θέσπιση νέων εθνικών κανόνων ή την αισθητή τροποποίηση των υφισταμένων κανόνων κατά τρόπο που να διακυβεύεται η εφαρμογή των κοινοτικών κανόνων, να περιορίζουν κατά το δυνατό τις ανομοιότητες μεταξύ των διαφόρων εθνικών κανόνων και τις στρεβλώσεις που προκύπτουν από αυτούς. Η αρμοδιότητα των κρατών μελών δεν έχει πλέον παρά μόνο εξαρτημένο και μεταβατικό χαρακτήρα.

6)

Η Επινροπή υπενθυμίζει ότι, στις 15 Ιουλίου 1971, διατύπωσε προς το Συμβούλιο πρόταση κανονισμού περί ορισμένων κανόνων εμπορίας στον τομέα του κρέατος πουλερικών θεσπίστηκε μόνο ο κανονισμός 2967/76, που αφορά την περιεκτικότητα σε νερό. Η πρόταση του 1971 οδήγησε, το 1978, σε ένα συμβιβαστικό κείμενο που παρέμεινε χωρίς συνέχεια' η Επιτροπή απέσυρε την πρόταση της στις 21 Δεκεμβρίου 1982.

γ)

Κατά την Επιτροπή, η ολλανδική κανονιστική απόφαση του 1966 έχει πλήρη εφαρμογή επί των προϊόντων που εισάγονται από άλλα κράτη μέλη και, επομένως, έχει το ίδιο αποτέλεσμα επί των ανταλλαγών όπως ο ποσοτικός περιορισμός, χωρίς η συνολική αυτή εφαρμογή να δικαιολογείται από επιταγές γενικού συμφέροντος. Η εφαρμογή του καθεστώτος αυτού στην εθνική παραγωγή δεν είναι ασυμβίβαστη προς την κοινή οργάνωση, εφόσον οι προβλεπόμενες διατάξεις δεν αποκλείουν κανέναν τύπο εμφάνισης.

Η εφαρμογή στις εισαγωγές από άλλα κράτη μέλη διαφορετικών εθνικών κανονιστικών ρυθμίσεων θα δημιουργούσε εμπόδια στις ενδοκοινοτικές ανταλλαγές και στρεβλώσεις μεταξύ παραγωγών της Κοινότητας.

δ)

Κατά το Bedrijfschap, η κανονιστική απόφαση περί κανόνων ποιότητας δεν κάνει διάκριση μεταξύ των πουλερικών καταγωγής Κάτω Χωρών και πουλερικών προέλευσης άλλων κρατών μελών.

1

Με δύο διατάξεις της 22ας Μαρτίου 1983, που περιήλθαν στο Δικαστήριο στις 25 του ίδιου μήνα, το College van Beroep voor het Bedrijfsleven υπέβαλε, δυνάμει του άρθρου 177 της συνθήκης ΕΟΚ, προδικαστικό ερώτημα, όμοιο και για τις δύο υποθέσεις, ως προς την ερμηνεία του άρθρου 2 του κανονισμού 2777/75 του Συμβουλίου, της 29ης Οκτωβρίου 1975, περί κοινής οργανώσεως αγοράς στον τομέα του κρέατος πουλερικών (ΕΕ ειδ. έκδ. 03/014, σ. 71).

2

Τα ερωτήματα αυτά υποβλήθηκαν προκειμένου να μπορέσει το College van Beroep να κρίνει αν συμβιβάζεται προς τις προαναφερθείσες διατάξεις η κανονιστική απόφαση της 24ης Φεβρουαρίου 1966, περί των κανόνων ποιότητας που ισχύουν στην παραγωγή κρέατος πουλερικών (Verordening Kwaliteitseisen) που θέσπισε, με την έγκριση της ολλανδικής κυβέρνησης, το Bedrijfschap voor de Pluimveehandel en -industrie (επαγγελματικός οργανισμός για το εμπόριο και τη βιομηχανία στον τομέα των πουλερικών). Η κανονιστική αυτή απόφαση περιλαμβάνει λεπτομερείς προδιαγραφές ως προς την κατάταξη σε κατηγορίες, τη συσκευασία και τη μεταφορά σφαγμένων πουλερικών. Σε περίπτωση παράβασης, προβλέπει πειθαρχικές ποινές υπό μορφή προστίμων που επιβάλλονται από το Tuchtgerecht (όργανο πειθαρχικής δικαιοδοσίας) του Bedrijfschap. Κατά των αποφάσεων αυτών μπορεί να ασκηθεί έφεση ενώπιον του College van Beroep voor het Bedrijfsleven.

3

Με τον κανονισμό 123/67, της 13ης Ιουνίου 1967 (PB, σ. 2301), το Συμβούλιο θέσπισε την πρώτη κοινή οργάνωση αγορών στον τομέα του κρέατος πουλερικών. Ο κανονισμός αυτός τροποποιήθηκε επανειλημμένως και το σχετικό αντικείμενο ρυθμίζεται ήδη από τις κωδικοποιημένες διατάξεις του κανονισμού 2777/75, που αναφέρεται πιο πάνω. Ο κανονισμός αυτός, όπως και ο προγενέστερος τους κανονισμός 123/67, περιλαμβάνει στο άρθρο 2 διάταξη, η οποία προβλέπει ότι πρέπει να θεσπιστούν, με μεταγενέστερους κανονισμούς που πρέπει να εκδώσει το Συμβούλιο, διατάξεις που να αποβλέπουν, μεταξύ άλλων, στην ποιοτική βελτίωση και να καθορίζουν κανόνες εμπορίας.

4

Πρέπει να σημειωθεί ότι, εκτός από έναν κανονισμό που αφορά την περιεκτικότητα σε νερό των κατεψυγμένων πουλερικών (κανονισμός 2967/76, της 23ης Νοεμβρίου 1976, ΕΕ ειδ. έκδ. 03/016, σ. 167), που δεν ενδιαφέρει στην παρούσα υπόθεση, το Συμβούλιο δεν έθεσε μέχρι τώρα σε ισχύ τους κανόνες που προβλέπει το άρθρο 2.

5

Από τα στοιχεία που παρέσχε η Επιτροπή κατά τη διάρκεια της διαδικασίας προκύπτει ότι είχε υποβάλει στο Συμβούλιο, στις 15 Ιουλίου 1971, πρόταση κανονισμού περί ορισμένων κανόνων εμπορίας στον τομέα του κρέατος πουλερικών και ότι μετά τις δυσχέρειες που ανέκυψαν σχετικά στους κόλπους του Συμβουλίου, η Επιτροπή είχε υποβάλει στο Συμβούλιο, το 1978, ένα όπως αποκαλείται «συμβιβαστικό» κείμενο. Επειδή η επεξεργασία του κειμένου αυτού, μετά από πολλές άκαρπες προσπάθειες το 1978 και 1979, κατέληξε σε αδιέξοδο, και επειδή το Συμβούλιο δεν συζήτησε πλέον την πρόταση από τότε, η Επιτροπή, απέσυρε την εν λόγω πρόταση στις 21 Δεκεμβρίου 1982. Η Επιτροπή κατέστησε γνωστό ότι σχεδιάζει προς το παρόν να διατυπώσει προς το Συμβούλιο πρόταση σχετικά με την αγορά των αυγών και ότι δεν θα επανέλθει στο ζήτημα της αγοράς πουλερικών παρά μόνο αφού λυθεί το πρόβλημα των αυγών.

6

Από τη δικογραφία προκύπτει ότι στις δύο επιχειρήσεις σφαγής πουλερικών Midden-Nederland και Van Miert, εφεσείουσες στην κύρια δίκη, επιβλήθηκαν το 1982 πρόστιμα από το Tuchtgerecht, ύστερα από ελέγχους, κατά τους οποίους διαπιστώθηκαν διάφορες παραβάσεις των διατάξεων της κανονιστικής απόφασης περί ποιότητας, ιδίως η διάθεση στην αγορά εμπορευμάτων που δεν ήταν φρέσκα, ο μη πλήρης καθαρισμός των σκελετών, καθώς και η παρουσία ακαθαρσιών, αιματωμάτων και σπασμένων οστών. Οι επιχειρήσεις άσκησαν κατά των αποφάσεων αυτών έφεση ενώπιον του College van Beroep.

7

Από τις διατάξεις περί παραπομπής προκύπτει ότι το εν λόγω δικαστήριο ζήτησε από τους διαδίκους να απαντήσουν στο ερώτημα «αν οι διατάξεις του άρθρου 2 του κανονισμού 2777/75 άφησαν άθικτη την αρμοδιότητα καθορισμού εθνικών κανόνων ποιότητας όσον αφορά τα σφαγμένα πουλερικά». Αφού άκουσε τους διαδίκους, το College van Beroep υπέβαλε στο Δικαστήριο, για καθεμιά από τις δύο υποθέσεις, το ακόλουθο ερώτημα:

«το άρθρο 2 του κανονισμού 2777/75 πρέπει να ερμηνευτεί υπό την έννοια ότι είναι ασυμβίβαστες με αυτό εθνικές διατάξεις περί κανόνων ποιότητας για σφαγμένα πουλερικά, οι οποίες δεν στηρίζονται στο κοινοτικό δίκαιο και οι οποίες πρέπει να τηρούνται επί ποινή πειθαρχικών κυρώσεων;»

8

Οι εφεσείουσες στην κύρια δίκη δεν κατέθεσαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο. Αντίθετα, γραπτές και προφορικές παρατηρήσεις υπέβαλαν το Bedrijfschap και η Επιτροπή.

9

Κατά την άποψη του Bedrijfschap, εφόσον το Συμβούλιο δεν άσκησε την αρμοδιότητα που επιφύλαξε στον εαυτό του με το άρθρο 2 του κανονισμού 2777/75, τα κράτη μέλη παραμένουν ελεύθερα να καθορίζουν και να εφαρμόζουν τους δικούς τους κανόνες ποιότητας στο πλαίσω των στόχων του κανονισμού. Εν πάση περιπτώσει, η αρμοδιότητα που καθορίζεται με τον κανονισμό δεν αποκλείει μέτρα που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο. Επομένως, η εθνική κανονιστική ρύθμιση δεν μπορεί να θεωρηθεί ασυμβίβαστη προς την οργάνωση αγοράς παρά μόνο αν αποδειχθεί ότι θίγει πράγματι την καλή λειτουργία της. Αυτό δεν συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση, εφόσον η κανονιστική ρύθμιση που τέθηκε σε ισχύ από το Bedrijfschap δεν επιδιώκει άλλο σκοπό εκτός από το να διασφαλίσει την εντιμότητα στον ανταγωνισμό και να εξασφαλίσει την προστασία των καταναλωτών.

10

Το Bedrijfschap υπογραμμίζει ακόμη ότι οι διατάξεις που αμφισβητούν οι προσφεύγουσες στην κύρια δίκη ίσχυαν ήδη κατά το χρόνο συστάσεως της κοινής οργάνωσης αγοράς και ότι ουσιαστικά ανταποκρίνονται προς τις μεταγενέστερες προτάσεις της Επιτροπής. Με τη νομολογία του επί της αλιείας και, τελευταία, με την απόφαση του της 5ης Μαΐου 1981 (Επιτροπή κατά Ηνωμένου Βασιλείου, υποθ. 804/79, Συλλογή 1981, σ. 1045), το Δικαστήριο αναγνώρισε στα κράτη μέλη τη δυνατότητα, σε περίπτωση αδράνειας του Συμβουλίου, όχι μόνο να διατηρούν τις εθνικές τους διατάξεις που είναι σύμφωνες με το στόχο, τον οποίο καθορίζει το κοινοτικό δίκαιο, αλλά ακόμη και να τις προσαρμόζουν, εφόσον παρίσταται ανάγκη.

11

Τέλος, το Bedrijfschap υπογραμμίζει τη στενή σχέση μεταξύ των διατάξεων περί της ποιότητας και των διατάξεων περί υγειονομικού ελέγχου· θεωρεί ότι δεν μπορεί να αγνοηθεί το στοιχείο αυτό κατά την εξέταση του ερωτήματος που υπέβαλε το College van Beroep.

12

Με τις γραπτές της παρατηρήσεις, η Επιτροπή προβάλλει ότι, με το άρθρο 2 του κανονισμού 2777/75, ο κοινοτικός νομοθέτης εκδήλωσε τη θέληση του «να καταλάβει το έδαφος» στην ύλη που διέπεται από την οργάνωση αγοράς και ότι, συνεπώς, δεν ανήκει πλέον στα κράτη μέλη η εξουσία να νομοθετούν στην ίδια ύλη. Κατά τη γνώμη της, η διατήρηση εθνικών κανόνων ποιότητας έχει ως αποτέλεσμα να διαταράσσει τη λειτουργία της οργάνωσης αγοράς και να καθιστά δυσκολότερη τη μεταγενέστερη θέσπιση κοινοτικών κανόνων ποιότητας.

13

Μετά από ερωτήσεις που έθεσε το Δικαστήριο, η Επιτροπή παραδέχτηκε ότι η Κοινότητα δύσκολα μπορεί να εξακολουθήσει να ισχυρίζεται ότι έχει αποκλειστική αρμοδιότητα στα θέματα αυτά, εφόσον δεν ασκήσει αυτή την αρμοδιότητα καθ' οιονδήποτε τρόπο μέσα σε εύλογη προθεσμία. Συνεπώς, θεωρεί ότι επιτρέπεται να μπορούν τα κράτη μέλη να διατηρούν τους ισχύοντες κανόνες τους ποιότητας και εμπορίας υπό τον όρο ότι είναι σύμφωνοι με το στόχο που επιδιώκεται με την κοινή οργάνωση αγοράς. Εντούτοις, επισύρει συγχρόνως την προσοχή επί του κινδύνου που μπορεί να προκύψει, για την ελεύθερη κυκλοφορία των εν λόγω προϊόντων, από το γεγονός ότι, λόγω της αδράνειας του Συμβουλίου, τα κράτη μέλη θέτουν σε ισχύ εθνικούς κανόνες ποιότητας, των οποίων οι διαφορές απειλούν να δημιουργήσουν εμπόδια στο εμπόριο μεταξύ κρατών μελών. Επομένως, υπογραμμίζει ότι η αρμοδιότητα που θα μπορούσε να αναγνωριστεί στα κράτη μέλη στα θέματα αυτά έχει μόνο εξαρτώμενο και μεταβατικό χαρακτήρα και ότι, εν πάση περιπτώσει, τα κράτη μέλη έχουν την υποχρέωση να επιτρέπουν ελεύθερα στις αγορές τους την είσοδο των προϊόντων, τα οποία διατέθηκαν νομίμως στο εμπόριο στο κράτος μέλος καταγωγής, σύμφωνα με τη νομοθεσία που εφαρμόζεται στο κράτος αυτό.

14

Όσον αφορά την ολλανδική ρύθμιση, η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι δεν περιέχει διατάξεις, οι οποίες, αυτές καθαυτές, αντιβαίνουν προς το στόχο της κοινής οργάνωσης αγοράς. Θεωρεί, πάντως, ότι ο λεπτομερής της χαρακτήρας μπορεί να δημιουργήσει εμπόδια στις ενδοκοινοτικές ανταλλαγές, αν εφαρμοστεί στα εισαγόμενα πουλερικά.

15

Τέλος, η Επιτροπή θεωρεί ότι δεν συντρέχει λόγος να εξεταστεί το ζήτημα των υγειονομικών κανόνων, οι οποίοι δεν αποτελούν αντικείμενο του ερωτήματος που υπέβαλε το εθνικό δικαστήριο και οι οποίοι, στο κοινοτικό πλαίσιο, περιέχονται σε άλλες διατάξεις από εκείνες που να διέπουν την κοινή οργάνωση αγοράς.

16

Πριν από την εξέταση του ερωτήματος που υπέβαλε το College van Beroep, πρέπει να σημειωθεί ότι, όπως προκύπτει από τη δικογραφία και ειδικότερα από τις διατάξεις παραπομπής, το πρόβλημα που πρέπει να επιλυθεί στο πλαίσιο της παρούσας διαδικασίας δεν αναφέρεται στα μέτρα υγειονομικού ελέγχου. Το ζήτημα αυτό δεν υποβλήθηκε από το εθνικό δικαστήριο και, συνεπώς, οι ενδιαφερόμενοι διάδικοι δεν είχαν τη δυνατότητα να το εξετάσουν. Πρέπει επομένως να μην περιληφθούν στη συζήτηση τα σχετικά επιχειρήματα που ανέπτυξε το Bedrijfschap.

17

Προκειμένου να δοθεί απάντηση στο ερώτημα που υπέβαλε το College van Beroep, πρέπει να υπομνησθεί ότι η κοινή οργάνωση αγοράς στον τομέα του κρέατος πουλερικών, όπως επί του παρόντος ρυθμίζεται με τον κανονισμό 2777/75, στηρίζεται σε ένα σύνολο μέτρων που επιδιώκουν τη σταθεροποίηση των αγορών και την εξασφάλιση ενός δίκαιου επιπέδου τιμών, χωρίς να χρειάζεται να λαμβάνονται παρεμβατικά μέτρα παρόμοια με αυτά που προβλέπονται για τις άλλες γεωργικές αγορές. Κατά το άρθρο 2, η προσαρμογή της προσφοράς στις απαιτήσεις της αγοράς πρέπει να πραγματοποιείται με ένα σύνολο μέτρων που έχουν ως σκοπό να προωθήσουν την καλύτερη οργάνωση της παραγωγής, της μεταποίησης και της εμπορίας, την ποιοτική βελτίωση, την καθιέρωση προβλέψεων στην αγορά και την παρακολούθηση της εξέλιξης των τιμών.

18

Για το σκοπό αυτό, η παράγραφος 1 του άρθρου 2 ορίζει ότι το Συμβούλιο μπορεί, σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 43, παράγραφος 6, της συνθήκης, να θεσπίζει μέτρα που αποβλέπουν στην ποιοτική βελτίωση των προϊόντων, τα οποία υπάγονται στην οργάνωση αγοράς.

19

Κατά την παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου, οι κανόνες εμπορίας θεσπίζονται προτάσει της Επιτροπής από το Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία. Προβλέπεται ότι οι κανόνες αυτοί πρέπει να θεσπιστούν για τα προϊόντα που αναφέρονται στο άρθρο 1, παράγραφος 1, στοιχείο 6, δηλαδή για τα σφαγμένα πουλερικά ορνιθώνα και τα βρώσιμα υποπροϊόντα, και ότι μπορούν να θεσπίζονται και για τα άλλα προϊόντα που αφορά η οργάνωση αγοράς. Διευκρινίζεται ότι οι κανόνες αυτοί μπορούν να αναφέρονται, κυρίως, στην κατάταξη κατά κατηγορίες ποιότητας και βάρους, στη συσκευασία, στην αποθήκευση, στη μεταφορά, στην εμφάνιση και στην επισήμανση.

20

Οι διατάξεις αυτές εμπεριέχουν περιθώριο αβεβαιότητας, όσον αφορά το ζήτημα κατά πόσο το Συμβούλιο πρέπει οπωσδήποτε να θεσπίσει κανόνες αναγκαστικού χαρακτήρα και κατά πόσο ο κανονισμός τού παρέχει εν προκειμένω απλή ευχέρεια. Το άρθρο 2 στο σύνολο του εκφράζει πάντως τη σαφή πρόθεση να θεσπιστούν προοδευτικώς ενιαία και υποχρεωτικά πρότυπα ποιότητας, καθώς και κοινοί κανόνες εμπορίας, δεδομένου ότι οι κανόνες αυτοί είναι πράγματι απαραίτητοι για τη λειτουργία της αγοράς υπό κανονικές συνθήκες ανταγωνισμού και διαφάνειας.

21

Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να σημειωθεί η σχεδόν πλήρης αδράνεια του Συμβουλίου, το οποίο, για έναν τομέα που υπόκειται από το 1967 σε κοινή οργάνωση αγοράς, δεν έχει ακόμη θεσπίσει τους αναγκαίους κανόνες για την κανονική λειτουργία αυτής της οργάνωσης. Αυτή η ίδια η Επιτροπή, ενόψει των αντιδράσεων που συναντά στους κόλπους του Συμβουλίου, έχει προφανώς παραιτηθεί από την άσκηση, επί του παρόντος, του δικαιώματος της υποβολής προτάσεων και τα άλλα μέτρα ενέργειας που της παρέχει η συνθήκη.

22

Ενώπιον της καταστάσεως αυτής, η διατήρηση ή η θέσπιση από κράτος μέλος εθνικών μέτρων που προορίζονται να υλοποιήσουν στο έδαφος του τους στόχους που επιδιώκονται με την οργάνωση αγοράς και, ειδικότερα με το άρθρο 2 του κανονισμού 2777/75 δεν μπορούν καταρχήν να προκαλέσουν αντιρρήσεις.

23

Σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου, της 5ης Μαΐου 1981, η οποία αναφέρθηκε ήδη, παρόμοια μέτρα δεν μπορούν πάντως να θεωρηθούν ότι εμπίπτουν στην άσκηση ιδίας αρμοδιότητας των κρατών μελών, αλλά ως εφαρμογή του καθήκοντος συνεργασίας που τους επιβάλλει το άρθρο 5 της συνθήκης, περιπτώσεις που χαρακτηρίζονται από την αδράνεια του κοινοτικού νομοθέτη, ενόψει της πραγματοποίησης των στόχων της κοινής οργάνωσης αγοράς. Κατά συνέπεια, τα μέτρα που έλαβαν τα κράτη μέλη δεν μπορούν να έχουν παρά μόνο μεταβατικό και προσωρινό χαρακτήρα, πρέπει δε να παύσουν να εφαρμόζονται, μόλις θεσπιστούν τα κοινοτικά μέτρα.

24

Πάντως, λαμβάνοντας υπόψη τον κίνδυνο, τον οποίο ορθώς επισήμανε η Επιτροπή, ότι η παγίωση αυτόνομων εθνικών και ενδεχομένως διαφορετικών κανονιστικών ρυθμίσεων μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα, λόγω της παρατεταμένης αδράνειας των κοινοτικών αρχών, να δημιουργηθούν εμπόδια στις ανταλλαγές, πρέπει να τονιστούν ορισμένες προϋποθέσεις, από τις οποίες εξαρτάται η εκτίμηση των κανονιστικών αυτών ρυθμίσεων.

25

Πρώτον, πρέπει να υπομνησθεί ότι, όπως έκρινε το Δικαστήρω με τις αποφάσεις του της 23ης Ιανουαρίου 1975 (Van der Hulst, 51/74, Jurispr. σ. 79) και της 18ης Μαΐου 1977 (Van den Hazel, 111/76, Jurispr. σ. 901), οι διατάξεις που θέσπισαν ή διατήρησαν τα κράτη μέλη, στην κατάσταση που περιγράφεται πιο πάνω, δεν γίνονται αποδεκτές παρά μόνο υπό την προϋπόθεση ότι συμβιβάζονται με τις αρχές της κοινής οργάνωσης αγοράς.

26

Μπορεί να γίνει δεκτό, όπως δέχεται και η Επιτροπή, ότι μέτρα παρόμοια με εκείνα που προβλέπονται από την κανονιστική ρύθμιση που εφαρμόζει το Bedrijfschap ως προς τους κανόνες ποιότητας και εμπορίας δεν μπορούν, καταρχήν, να εγείρουν αντιρρήσεις από την άποψη των απαιτήσεων της κοινής οργάνωσης αγοράς στον τομέα του κρέατος πουλερικών.

27

Δεύτερον, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η εφαρμογή εθνικών κανόνων ποιότητας και εμπορίας δεν μπορεί να περιορίσει την ελευθερία εισαγωγής κρέατος πουλερικών που παρήχθη και διατέθηκε νομίμως στο εμπόριο στα άλλα κράτη μέλη, σύμφωνα με τους κανόνες ποιότητας και εμπορίας που ισχύουν στα κράτη αυτά.

28

Τέλος, πρέπει να παρατηρηθεί ότι η αδράνεια του Συμβουλίου δεν μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την απαλλαγή της Επιτροπής από την υποχρέωση να προβεί στις αναγκαίες ενέργειες, στο πλαίσιο των εξουσιών που της παρέχει το άρθρο 155 της συνθήκης, προκειμένου να διασφαλίσει την ελεύθερη ενδοκοινοτική κυκλοφορία των προϊόντων που αφορά η οργάνωση αγοράς, υπό προϋποθέσεις σύμφωνες προς τους στόχους της αγοράς αυτής, αν παρεμποδιζόταν η ελευθερία των ανταλλαγών από τις διαφορές μεταξύ των εθνικών κανονιστικών ρυθμίσεων ή αν η έλλειψη μέτρων προορισμένων να εξασφαλίσουν κατάλληλο ποιοτικό έλεγχο προκαλούσε οικονομικές διαταραχές στον οικείο τομέα αγοράς.

29

Λαμβάνοντας υπόψη όλες αυτές τις σκέψεις, στο ερώτημα που υπέβαλε το College van Beroep προσήκει η απάντηση ότι το άρθρο 2 του κανονισμού 2777/75 πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι, ενώπιον καταστάσεως που χαρακτηρίζεται από έλλειψη των από τον κανονισμό αυτό προβλεπόμενων μέτρων εφαρμογής, συμβιβάζονται με την προαναφερθείσα διάταξη οι εθνικές διατάξεις που καθορίζουν κανόνες ποιότητας και εμπορίας για τα σφαγμένα πουλερικά και οι οποίοι πρέπει να τηρούνται επί ποινή πειθαρχικών κυρώσεων, υπό τον όρο ότι συμβιβάζονται προς το στόχο που επιδιώκεται από την κοινή οργάνωση αγοράς και εφαρμόζονται κατά τρόπο που δεν περιορίζεται η εισαγωγή κρέατος πουλερικών που παρήχθη και διατέθηκε στο εμπόριο νόμιμα, σύμφωνα με τους κανόνες ποιότητας και εμπορίας που ισχύουν στα άλλα κράτη μέλη.

30

Στο εθνικό δικαστήριο απόκειται να κρίνει, υπό το φως των αρχών που συνάγονται από την παρούσα απόφαση, αν συμβιβάζονται οι κανόνες ποιότητας και εμπορίας που καθορίζονται από την ολλανδική κανονιστική ρύθμιση με τις απαιτήσεις που απορρέουν από την κοινή οργάνωση αγοράς του κρέατος πουλερικών.

31

Τα έξοδα, στα οποία υποβλήθηκε η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, η οποία υπέβαλε παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, δεν αποδίδονται. Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης το χαρακτήρα παρεμπίπτοντος, που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ' αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί τον δικαστικών εξόδων.

Για τους λόγους αυτούς

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (τέταρτο τμήμα)

κρίνοντας επί του ερωτήματος που υπέβαλε με διατάξεις της 22ας Μαρτίου 1983 το College van Beroep voor het Bedrijfsleven, αποφαίνεται:

Το άρθρο 2 του κανονισμού 2777/75 του Συμβουλίου, της 29ης Οκτωβρίου 1975, περί κοινής οργανώσεως αγοράς στον τομέα του κρέατος πουλερικών πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι, ενώπιον καταστάσεως που χαρακτηρίζεται από έλλειψη των από τον κανονισμό αυτό προβλεπόμενων μέτρων εφαρμογής, συμβιβάζονται με την προαναφερθείσα διάταξη οι εθνικές διατάξεις που καθορίζουν κανόνες ποιότητας και εμπορίας για τα σφαγμένα πουλερικά και οι οποίοι πρέπει να τηρούνται επί ποινή πειθαρχικών κυρώσεων, υπό τον όρο ότι συμβιβάζονται προς το στόχο που επιδιώκεται από την κοινή οργάνωση αγοράς και εφαρμόζονται κατά τρόπο που δεν περιορίζεται η εισαγωγή κρέατος πουλερικών που παρήχθη και διατέθηκε στο εμπόριο νόμιμα, σύμφωνα με τους κανόνες ποιότητας και εμπορίας που ισχύουν στα άλλα κράτη μέλη.