ΠΡΟΤΆΣΕΙΣ ΤῆΣ ΓΕΝΙΚΉΣ ΕΊΣΑΓΓΕΛΈΩΣ SIMONE ROZÈS

ΠΟΫ ΆΝΕΠΤΫΧΘΗΣΑΝ ΣΤΊΣ 17 ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ 1982 ( 1 )

Κύριε πρόεδρε,

Κύριοι δικαστές,

Σᾶς υπεβλήθη αίτηση περί εκδόσεως προδικαστικῆς ἀποφάσεως τοῦ Tribunal de grande instance τοῦ Παρισιοῦ.

Ι — Μέ ἀπόφαση τῆς 10ης 'Ιουλίου 1980 ( 2 ), ἐκρίνατε ὅτι

«ρυθμίζοντας μέ τρόπο πού εἰσάγει διακρίσεις τήν διαφήμιση οἰνοπνευματωδῶν ποτῶν καί διατηρώντας ἔτσι εμπόδια στην ελευθερία τῶν ενδοκοινοτικών εμπορικών ἀνταλλαγών, ἡ Γαλλική Δημοκρατία παρέβη τίς υποχρεώσεις πού υπέχει ἀπό τό άρθρο 30 τῆς συνθήκης ΕΟΚ».

'Ορισμένος ἀριθμός εταιριών, καθώς καί οἱ διευθυντές τους, οἱ όποιοι ἐδιώχθησαν ποινικώς ενώπιον τοῦ Tribunal de grande instance τοῦ Παρισιοῦ γιά ἀθέμιτη διαφήμιση οἰνοπνευματωδῶν ποτών, ἰσχυ-ρίσθησαν τότε ὅτι τά άρθρα L 17, παράγραφος 1 καί L 18 τοῦ (γαλλικού) κωδικος περί χώρων λιανικής πωλήσεως ποτών καί μέτρων κατά τοῦ ἀλκοολισμού, είχαν κηρυχθεί ἀσυμβίβαστα βάσει τῆς ἀναφερθείσας ἀποφάσεως σας καί ὅτι έπρεπε νά παύσει ὁριστικώς πάσα εναντίον τους ποινική δίωξη.

'Εν ὄψει τῶν ισχυρισμών αυτών, τό εθνικό δικαστήριο σᾶς έρωτᾶ, στό πλαίσιο τεσσάρων υποθέσεων πού σᾶς υπέβαλε βάσει τοῦ ἄρθρου 177 τῆς συνθήκης καί τῶν ὁποίων διετάξατε τήν ένωση καί συνεκδί-καση, νά ἀποφανθείτε ἐπί:

«τοῦ ἀμεσου καί ἀπ' ευθείας ἀποτελέσματος εντός τῆς εσωτερικής γαλλικής έννομου τάξεως, τοῦ κοινοτικοῦ δικαίου, τό όποιο περιέχεται στην ἀπόφαση τῆς 10ης 'Ιουλίου 1980 καί τοῦτο λαμβανομένων ὑπ' ὄψη τῶν διατάξεων τοῦ άρθρου 171 τῆς συνθήκης ΕΟΚ».

ΙΙ — Ή ἀπορία τοῦ εθνικού δικαστηρίου εξηγεῖται ἀπό τίς συνθήκες πού ἐπικρατοῦν ἐν σχέσει μέ τά διάφορα επίδικα ποτά καί ἀπό τά εκτελεστικά μέτρα πού ελήφθησαν μετά ἀπό τήν ἀναφερθείσα ἀπόφαση σας.

Πράγματι, τά προϊόντα, πού γιά τήν ἀθέμιτη διαφήμιση τους διώκονται οἱ κατηγορούμενοι, ἀνήκουν σέ δύο διαφορετικές κατηγορίες.

Ή πρώτη κατηγορία ἀφορᾶ οἰνοπνευ-ματώδη ποτά πού δέν εἰσάγονται ἀπό κράτη μέλη, άλλά έχουν δύο διαφορετικές προελεύσεις:

—	ἐθνική καταγωγή: πρόκειται γιά ένα οινοπνευματώδες ποτό τῆς τρίτης ὁμάδος κατά τήν έννοια τοῦ ἄρθρου L 1 τοῦ Κωδικός, δηλαδή τό ἀπεριτίφ Saint Raphaël μέ βάση τόν οἶνο, γιά τό ὁποῖο ή διαφήμιση εἶναι περιορισμένη (υπόθεση 314/81)

—	καταγωγής τρίτων χωρών: πρόκειται γιά ποτά πού παρομοίως ἀνήκουν στην τρίτη ὁμάδα, δηλαδή γιά οίνους φυσικούς γλυκείς ( 3 ) ἡ vins de liqueur πιό συγκεκριμένα γιά τά πορτό Cruz καί Cintra, πού εἰσάγονται ἀπό τήν Πορτογαλία (ὑποθέσεις 315 καί 316/81).

Ἡ δευτέρα κατηγορία άφορᾶ ένα οινοπνευματώδες ποτό τῆς πέμπτης ὁμάδος, πού εἰσάγεταιἀπό κράνος μέλος, τό σκωτσέζικο οὐΐσκυ «Label 5», γιά τό όποιο ἀπαγορεύεται ὁποιαδήποτε διαφήμιση (υπόθεση 83/82).

Ὅσον άφορᾶ τά μέτρα πού εἶναι ἀναγκαία γιά τήν εκτέλεση ἀποφάσεως τοῦ Δικαστηρίου σας, τό άρθρο 171 ἀναφέρει:

«"Αν τό Δικαστήριο διαπιστώσει ὅτι κράτος μέλος έχει παραβεί υποχρέωση του ἐκ τῆς παρούσης συνθήκης, τό κράτος αυτό ὀφείλει νά λάβει τά μέτρα πού συνεπάγεται ή εκτέλεση τῆς ἀποφάσεως τοῦ Δικαστηρίου.»

Τό μόνο ὅμως μέτρο πού πράγματι ελήφθη μετά ἀπό τήν ἀπόφαση σας συνίσταται στην ἀποστολή, στίς 10 'Οκτωβρίου 1980, μιας εγκυκλίου τοῦ υπουργού δικαιοσύνης προς τά γαλλικά δικαστήρια καί τίς εισαγγελικές ἀρχές, μέ τήν ὁποία τους ὑπεδεικνύ-οντο οἱ συνέπειες τῆς ἀποφάσεως τῆς 10ης 'Ιουλίου 1980.

Ἡ εγκύκλιος αυτή ἀναφέρει ὅτι ἡ γαλλική ρύθμιση δέν εφαρμόζεται, παρά μόνον κατά τό μέτρο πού εισάγει διάκριση εἰς βάρος ἑνός προϊόντος πού εισάγεται ἀπό κράτος μέλος τῆς Κοινότητος. Διακρίνει μεταξύ τῶν περιπτώσεων

—	πού ἡ διαφήμιση έγινε υπέρ γαλλικού προϊόντος, τό όποιο εἶναι δεδομένο ὅτι δέν εἰσάγεται, ἡ ενός προϊόντος πού εισάγεται ἀπό τρίτη χώρα καί, στην περίπτωση αύτη, τά γαλλικά δικαστήρια δέν ὀφείλουν νά λάβουν ὑπ᾽ ὄψη τους τήν ἀπόφαση,

—

ἤ πού ἡ διαφήμιση ἔγινε υπέρ προϊόντος πού εἰσάγεται ἀπό κράτος μέλος στην περίπτωση αυτή εναπόκειται στον ποινικό δικαστή ἡ εκτίμηση ἄν «πράγματι εἰσάγεται διάκριση» εἰς βάρος τοῦ προϊόντος αυτού ἐν σχέσει πρός άλλα εθνικά προϊόντα, τά όποια δύνανται νά θεωρηθούν ὅτι ευρίσκονται σε ἀνταγωνιστική σχέση μέ αυτό.

Οἱ κατηγορούμενοι θεωρούν ὅτι μέ τήν ἀπόφαση σας θεωρήσατε ἀντίθετο πρός τό κοινοτικό δίκαιο τό σύνολο τοῦ γαλλικού συστήματος διαφημίσεως οἰνοπνευμα-τωδῶν ποτών καί ὅτι τά άρθρα L 17 καί L 18 τοῦ κωδικός δέν δύνανται νά εφαρμόζονται πλέον στό σύνολό τους, ὅποια καί ἄν εἶναι ἡ καταγωγή ἡ ἡ ὁμάδα τοῦ προϊόντος, γιά τό όποιο κατηγοροῦντο ὅτι ἐπραγματοποίησαν ἀθέμιτη διαφήμιση.

'Ενώπιον τῶν δύο αυτών διισταμένων ἀπόψεων, τό εθνικό δικαστήριο ἐπιθυμεί νά γνωρίζει ποιά εἶναι τά συμπεράσματα πού πρέπει νά συναγάγει ἀπό τήν ἀπόφαση σας ἐν σχέσει πρός τήν ποινική δίωξη πού ἠσκήθη ἀπό τήν εισαγγελική ἀρχή καί ἀπό τήν Comité national de défense contre l'alcoolisme.

Στό πλαίσιο τῆς διαδικασίας τοῦ άρθρου 177, δέν έχετε ἁρμοδιότητα νά εφαρμόσετε τήν ἀπόφαση σας στίς συγκεκριμένες ὑποθέσεις, τῶν ὁποίων έχει επιληφθεί τό εθνικό δικαστήριο. Δύνασθε, ἐν τούτοις, νά τό διαφωτίσετε επαρκῶς ὡς πρός τήν έκταση εφαρμογής τῆς ἀποφάσεως σας ἐν ὄψει τῶν παραβάσεων πού τοῦ υποβάλλονται, λόγω τοῦ «ἀμεσου ἀποτελέσματος» τοῦ άρθρου 30 — μόνη διάταξη, τήν όποια, σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση σας, παρέβη ἡ Γαλλική Δημοκρατία — καί συγχρόνως λόγω τοῦ γεγονότος ὅτι τό γαλλικό σύστημα περί διαφημίσεως οινοπνευματωδών ποτών δέν έχει ἀκόμη προσαρμοσθεί νομοθετικῶς.

ΙΙΙ — "Αν τό πρόβλημα τεθεί μέ αυτόν τόν τρόπο, ἡ ἀπάντηση, θεωρητικῶς, είναι ἀρκετά ἁπλή.

Ή αιτιολογημένη γνώμη τῆς 'Επιτροπής, ή ὁποία ὡδήγησε στην ἀπόφαση σας τῆς 10ης 'Ιουλίου 1980, ἀφορούσε μόνον τό άρθρο 30 τῆς συνθήκης καί ἡ ἐν λόγω ἀπόφαση δέν ἐχαρακτήρισε, συνεπώς, ὡς μέτρα Ισοδυνάμου ἀποτελέσματος μέ ποσοτικό περιορισμό παρά μόνον τους περιορισμούς ή ἀπαγορεύσεις στην διαφήμιση πού ἀφο-ροῦν τίς εισαγωγές ἀπό άλλα κράτη μέλη.

Ἐξ άλλου, μέ την ἀπόφαση σας ΕΜΙ Records τῆς 15ης 'Ιουνίου 1976 ( 4 ) ἀναφέρατε:

«ὅτι, στό πλαίσιο τῶν διατάξεων τῆς συνθήκης πού ἀφοροῦν την ελευθέρα κυκλοφορία τῶν εμπορευμάτων, καί σύμφωνα μέ τό άρθρο τῆς 3, παράγραφος α, τά άρθρα 30 καί ἑπ. πού ἀφοροῦν την κατάργηση τῶν ποσοτικῶν περιορισμῶν, προβλέπουν ρητώς ὅτι οἱ ἐν λόγω περιορισμοί καί μέτρα ἀπαγορεύονται “μεταξύ τῶν κρατών μελών”».

1.

Υίοθετώντας την σειρά, μέ την ὁποία έλαβε χώρα ἡ προφορική διαδικασία τῶν ὑπό κρίση ὑποθέσεων, θά ἀρχίσω ἀπό τήν δευτέρα κατηγορία τῶν προϊόντων, δηλαδή ἀπό τό ούΐσκυ πού εισάγεται από ἕνα κράτος μέλος, γιά την ὁποία ἡ λύση δέν πρέπει νά παρουσιάζει καμμία δυσχέρεια, ἀκόμη καί γιά τήν γαλλική κυβέρνηση, καί γιά τήν ὁποία ἡ Comité national de défense contre l'alcoolisme δέν παρέστη ως πολιτικώς ενάγουσα. Πράγματι, μέ προηγουμένη ἀπόφαση της 27ης Φεβρουαρίου 1980 πού εξεδόθη μεταξύ τῶν ἰδίων διαδίκων ('Επιτροπή κατά Γαλλικής Δημοκρατίας) ἐκρίνατε ὅτι «υπάρχει, ἐν τούτοις, μεταξύ ὅλων τῶν οινοπνευμάτων (εἴτε προέρχονται ἀπό ἀπόσταξη δημητριακών εἴτε ἀπό ἀπόσταξη οἴνου) ἀρκετά ἔντονα κοινά χαρακτηριστικά ώστε νά γίνει δεκτή ἡ ύπαρξη, σέ ὅλες τίς περιπτώσεις, ἀνταγωνιστικῆς σχέσεως, τουλάχιστον μερική ἡ δυνητική» ( 5 ). Μέ τήν σκέψη 16 τῆς ἀποφάσεως σας, τῆς 10ης 'Ιουλίου 1980 ( 6 ) ἀναφέρετε ὅτι «οἱ παρατηρήσεις αὐτές, πού διατυπώνονται στό πλαίσιο διαφορᾶς πού ἀφορᾶ τό φορολογικό σύστημα τῶν ἐν λόγω ποτών, εφαρμόζονται, γιά τους Ιδίους λόγους, γιά τήν ἐκτίμηση τῶν ἐμποδίων πού παρεμβάλλονται στό εμπόριο, ἡ ὁποία ἀναφέρεται στά άρθρα 30 καί 36 τῆς συνθήκης». Σύμφωνα ὅμως μέ τήν σκέψη 20 τῆς Ιδίας ἀποφάσεως ( 7 ) «ή (γαλλική) ρύθμιση αντιβαίνει πρός τό άρθρο 30 τῆς συνθήκης ΕΟΚ, διότι περιέχει έμμεσο περιορισμό ἐπί τῆς εἰσαγωγῆς οἰνοπνευματωδῶν προϊόντων καταγωγής άλλων κρατών μελών, κατά τό μέτρο πού ή διάθεση στό εμπόριο τῶν ἐν λόγω προϊόντων υπόκειται σέ αυστηρότερες διατάξεις, πού ἀφοροῦν τό νομικό μέρος ἡ τήν ουσία, ἀπό τίς διατάξεις πού εφαρμόζονται στά ἐθνικά (ή) ανταγωνιστικά προϊόντα». 'Από τά ἀνωτέρω, νομίζω ὅτι συνάγεται σαφώς, ὅτι τό οὐΐσκυ πού εἰσάγεται ἀπό ένα κράτος μέλος πρέπει νά τύχει τῆς Ιδίας μεταχειρίσεως μέ τά εθνικά ποτά, μέ τά όποια ευρίσκεται σέ άμεση ανταγωνιστική σχέση, δηλαδή τά ποτά τῆς τετάρτης ὁμάδος (Ιδίως τό κονιάκ), γιά τά όποῖα, σύμφωνα μέ τήν Ισχύουσα γαλλική νομοθεσία, ἡ διαφήμιση εἶναι πλήρως ελευθέρα. Ἐπ' αυτού τοῦ σημείου, ἡ ἀπόφαση σας δέν ὑπεδείκνυε, κατ' ἀρχήν, παρέμβαση τοῦ γάλλου νομοθέτου, ἐφ' ὅσον ἡ εθνική ἀπαγόρευση παρέμενε εφαρμοστέα μόνον γιά τό οὐΐσκυ πού εισάγεται ἀπ'ευθείας ἀπό τρίτες χώρες. 'Αρκεί ἑπομένως — ἀλλά εἶναι ἀναγκαίο — νά παύσει ὁριστικώς πάσα ποινική δίωξη. Πραγματι, αυτό συνάγεται, Ιδίως, ἀπό τήν ἀπόφαση Schonenberg τῆς 16ης Φεβρουαρίου 1978 ( 8 ), μέ τήν ὁποία διευκρινίσατε οτι «ποινική καταδίκη, πού ἀπηγγέλθη δυνάμει εθνικής νομοθετικής πράξεως, ἡ ὁποία ἐκηρύχθη ἀντίθετη πρός τό κοινοτικό δίκαιο, ἀντιβαίνει καί αύτή πρός τό δίκαιο αυτό».

2.	Στην περίπτωση τῶν ποτών πού δέν εισάγονται ἀπό κράτη μέλη, τό ζήτημα τίθεται διαφορετικά. "Οπως ἀνέφερα, στην κατηγορία αύτη προϊόντων περιλαμβάνονται, τόσο τά γαλλικά ποτά, ὅσο καί τά ποτά πού προέρχονται ἀπό τρίτες χῶρες. Θά εξετάσω διαδοχικῶς τίς δύο περιπτώσεις.

α) 'Εθνικά προϊόντα.

Οἱ κατηγορούμενοι (στην υπόθεση 314/81) Ισχυρίζονται ὅτι θά ευρισκόμεθα ἐνώπιον «ἀντιστρόφου διακρίσεως», ἄν έπρεπε νά μην ἐφαρμόζεται ὁ κώδικας περί χώρων λιανικής πωλήσεως ποτών, ὅταν πρόκειται γιά προϊόντα πού εισάγονται ἀπό κράτη μέλη (οὐΐσκυ, παραδείγματος χάριν, τό όποιο, μετά ἀπό τήν ἀπόφαση σας, θά πρέπει νά συμπεριληφθεῖ στά ποτά της τετάρτης κατηγορίας, πού ἡ διαφήμιση τους εἶναι ἐλευθέρα), ἐνῶ θά εξακολουθούσε νά εφαρμόζεται ὅταν πρόκειται γιά εθνικά προϊόντα τῆς τρίτης ὁμάδος (Saint Raphaël, γιά τό όποιο εἶναι δυνατόν νά γίνεται μόνον περιορισμένης εκτάσεως διαφήμιση).

Πράγματι, στην περίπτωση αυτή πρόκειται γιά προϊόντα πού εἴτε υπάρχει μεταξύ τους τουλάχιστον μερική ὁμοιότης — «έννοια ή ὁποία πρέπει νά ερμηνευθεί ευρέως» ( 9 ) — εἴτε ευρίσκονται σέ σχέση «ἀνταγωνισμού ἀκόμη καί μερικού, έμμεσου ἡ δυνητικού» ( 10 ). "Εχετε ὅμως ήδη κρίνει ὅτι, ὅσον άφορα τίς σχέσεις ὁμοιότητος καί ἀνταγωνισμού τῶν ἀναφερθέντων προϊόντων, ἀρκεῖ ἡ παραπομπή στην ἀπόφαση πού εξεδόθη μεταξύ τῶν ιδίων διαδίκων, στίς 27 Φεβρουαρίου 1980, στην υπόθεση 168/78, περί τοῦ φορολογικού συστήματος των οινοπνευμάτων ( 11 ). 'Αξίζει νά ἀναφερθεί ὅτι επρόκειτο ἀφ᾽ ἑνός γιά εἰσαγόμενους φυσικούς γλυκείς οἴνους καί vins de liqueur, καί ἀφ᾽ ἑτερου γιά χαρακτηριστικά ἀποστάγματα τῆς εθνικής παραγωγής καί ἀποστάγματα σπόρων εισαγωγής.

Κατά τους ενδιαφερομένους, αυτή ἡ διαφορά μεταχειρίσεως ἀντιβαίνει:

—	πρός τό άρθρο 3, στ,

—	προς τό άρθρο 7, πρώτη παράγραφος, τῆς συνθήκης,

—	πρός τήν ἀρχή τῆς ἰσότητος τῶν διοικούμενων έναντι τῆς οικονομικής ρυθμίσεως, πού καί αυτή ἀπορρέει ἀπό τίς γενικές ἀρχές τοῦ κοινοτικού δικαίου,

—	πρός τήν προστασία τῶν θεμελιωδῶν δικαιωμάτων, ἡ ὁποία εξασφαλίζεται ἀπό τό Δικαστήριο.

Κατά τήν προφορική διαδικασία, οἱ ἴδιοι διάδικοι ἀνεφέρθησαν ἐπίσης στίς προτάσεις τοῦ γενικοῦ εισαγγελέως τοῦ Cour d'appel τοῦ Παρισιοῦ, τῆς 24ης Μαΐου 1981 καί στην ἀπόφαση τοῦ ἰδίου δικαστηρίου τῆς 14ης 'Ιουνίου 1982 στην υπόθεση Seul καί λοιποί, ἡ ὁποία ἀφοροῦσε διαφημιστική εκστρατεία σχετική μέ διάφορα ποτά τῆς πέμπτης ὁμάδος, ἰδίως τό Pastis, ἀπεριτίφ μέ βάση τό ἄνισον.

Ό γενικός εἰσαγγελεύς ἀνέφερε ὅτι «ή διατήρηση τῆς ἀμφισβητουμενης νομοθεσίας μόνον ὡς πρός τά εθνικά προϊόντα συνιστᾶ ἀντίστροφη διάκριση καί ἀντιβαίνει πρός τήν συνταγματική ἀρχή τῆς ἰσότητος ενώπιον τοῦ νόμου, πού περιέχεται στην διακήρυξη τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρωπου καί επαναλαμβάνεται ὄχι μόνον στό γαλλικό σύνταγμα, άλλά επίσης καί στην Ευρωπαϊκή σύμβαση γιά τά δικαιώματα τοῦ ἀνθρωπου».

Ὅσον άφορᾶ τό Cour d'appel, αυτό ἔκρινε ὅτι

«ἀπό τήν στιγμή πού, μέ τήν ἀνωτέρω ἀναφερθείσα ἀπόφαση ( 12 )ἡ ἴδια ἡ γαλλική νομοθεσία καί ιδίως τό άρθρο L 17 πού ἀναφέρεται στην ἀπόφαση ἐκηρύχθη, στό σύνολό της, ἀντίθετη πρός τήν συνθήκη τῆς Ρώμης, διότι ἐθέσπιζε, στόν σχετικό τομέα, διαφορετική μεταχείριση πού ήταν δυνατόν νά δημιουργήσει εμπόδιο στίς ενδοκοινοτικές συναλλαγές, δέν πρέπει νά γίνεται διάκριση μεταξύ τῶν προϊόντων πού εισάγονται ἀπό ἕνα κράτος μέλος καί τῶν λοιπών προϊόντων»

καί προσέθεσε ὄτι

«ἀκόμη καί ἄν, σύμφωνα μέ τό άρθρο 36 τῆς ἐν λόγω συνθήκης, θά πρέπει νά μή παραβλεφθούν, κατά κανένα τρόπο, στην προκειμένη περίπτωση, οἱ ἀπαιτήσεις τῆς δημοσίας ὑγείας, εἶναι σημαντικό νά μήν επιτραπεί ἡ ύπαρξη, εντός τῆς κοινής ἀγοράς, νομοθετικῶν ἡ κανονιστικών διατάξεων, οἱ όποιες, σύμφωνα μέ τήν διατύπωση πού χρησιμοποιείται στό 'ίδιο άρθρο, εἶναι δυνατόν νά ισοδυναμοῦν μέ “αυθαίρετο μέσον επιβολής διακρίσεων” ή μέ “συγκεκαλυμμένο περιορισμό” στό πλαίσιο τῶν συναλλαγών πού υπάρχουν μεταξύ τῶν κρατών μελών τῆς Κοινότητος ...».

"Οπως ήδη ἀνεφέρθη, μέ τό διατακτικό τῆς ἀποφάσεως σας, τῆς 10ης 'Ιουλίου 1980 δέν ἐχηρύχθη ἀντίθετη πρός τήν συνθήκη τῆς Ρώμης ἡ γαλλική νομοθεσία αύτη καθ ἑαντή, στό σύνολο της.

Όσον άφορᾶ τήν «ἀντίστροφη διάκριση», τό Δικαστήριο εἶναι ἀσφαλώς αρμόδιο νά εξασφαλίσει τήν προστασία τῶν θεμελιωδών δικαιωμάτων, όταν πράξεις κοινοτικών ἀρχων εἶναι δυνατόν νά έχουν επιπτώσεις στά δικαιώματα αυτά. "Αλλά τό ζήτημα πού τίθεται κατά τήν παρούσα διαδικασία δέν εἶναι σχετικό μέ ενδεχομένη προσβολή τῶν θεμελιωδών δικαιωμάτων, ή ὁποία εἶναι ἀπόρροια πράξεως ὀργάνου τῶν Κοινοτήτων. Μέ τήν ἀπόφαση σας δέν ἐπιβάλλεται στίς εθνικές ἀρχές «ή διατήρηση τῆς ἀμφισβητούμενης νομοθεσίας μόνον ὡς πρός τά εθνικά προϊόντα» : ή ἀπόφαση εἶναι τελείως ουδέτερη ὡς πρός τό σημείο αὐτό. Τό Δικαστήριο επομένως δέν ὀφείλει στό πλαίσιο τῆς παρούσης διαδικασίας νά ἀποφανθεί, ἄν εἶναι σύμφωνη πρός τίς γενικές ἀρχές τοῦ κοινοτικού δικαίου, ἡ εφαρμογή τῆς νομοθεσίας ενός κράτους μέλους, ἡ ὁποία εἶναι δυνατόν νά συνεπάγεται διακρίσεις εἰς βάρος τῶν υπηκόων τον εν λόγω κράτους.

Πρέπει νά εξετασθούν οἱ λοιποί λόγοι πού προέβαλαν οἱ διάδικοι.

Τό άρθρο 3, παράγραφος 61, τῆς συνθήκης, τοῦ ὁποίου έγινε επίκληση, ὁρίζει ὅτι:

«... ἡ δράση τῆς Κοινότητος περιλαμβάνει, σύμφωνα μέ τους ὅρους καί τόν ρυθμό πού προβλέπει ἡ παρούσα συνθήκη:

...

τήν εγκαθίδρυση καθεστώτος πού νά ἐξασφαλίζει ἀνόθευτο ἀνταγωνισμό εντός τῆς κοινής ἀγοράς».

"Αν καί θεσπίζει μία ἀπό τίς ἀρχές, στίς όποιες βασίζεται ἡ Κοινότης, τό άρθρο αὐτό έχει ἀποτέλεσμα μόνον στό πλαίσιο τῶν ειδικών διατάξεων, στίς όποιες παραπέμπει, δηλαδή στους κανόνες περί ἀνταγωνισμού ( 13 ), καί ὄχι στους κανόνες περί ελευθέρας κυκλοφορίας τῶν εμπορευμάτων ( 14 ).

Σύμφωνα μέ τό άρθρο 7, πρώτη παράγραφος:

«εντός τοῦ πεδίου εφαρμογής τῆς παρούσης συνθήκης, καί μέ τήν επιφύλαξη τῶν ειδικών διατάξεων της, ἀπογορεύεται κάθε διάκριση λόγω ιθαγενείας».

Θεσπίζει άραγε ἡ διάταξη αύτη γενική ἀπαγόρευση τῶν ἀντίστρόφων διακρίσεων;

Δέν φαίνεται ὅτι συμβαίνει αυτό.

Σύμφωνα μέ την νομολογία σας, μιά τέτοια ἀπαγόρευση ισχύει γιά την ελευθέρα κυκλοφορία τῶν προσώπων 1 άλλα σέ άλλους τομείς, δέν εφαρμόζεται παρά μόνον βάσει ειδικῶν διατάξεων της συνθήκης ἡ ὅταν υπάρχει κοινή πολιτική, πράγμα πού δέν συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση.

"Ετσι, στην ἀπόφαση σας Peureux, τῆς 13ης Μαρτίου 1979 ( 15 ), ἐκρίνατε ὅτι:

«ούτε τό άρθρο 37, ούτε τό άρθρο 95 τῆς συνθήκης ΕΟΚ ἀπαγορεύουν στά κράτη μέλη νά επιβάλουν σέ ένα ἐθνικό προϊόν — ἰδίως σέ ὁρισμένα οινοπνεύματα — εσωτερικούς φόρους υψηλότερους ἀπό τους φόρους πού επιβάλλονται σέ παρόμοια προϊόντα, τά όποια εισάγονται ἀπό άλλα κράνη μέλη, ἀνεξαρτήτως ἄν τό προϊόν αυτό υπόκειται [ή ὄχι] σέ εμπορικό μονοπώλιο».

Προσφάτως, μέ τήν ἀπόφαση σας Vedel, της 16ης Φεβρουαρίου 1982 ( 16 ) δέν ἐδέχθητε ὅτι υπάρχει κίνδυνος ἀντιστρόφου διακρίσεως εἰς βάρος ἑνός προϊόντος πού κατε-σκευάσθη εντός τῆς εθνικῆς ἀγορᾶς έναντι παρομοίων προϊόντων, προερχομένων ἀπό άλλα κράτη μέλη.

Ὅσον άφορᾶ τήν σύμβαση γιά τήν προάσπιση τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρωπου καί τῶν θεμελιωδών ελευθεριών, πού υπεγράφη στην Ρώμη, στίς 4 Νοεμβρίου 1950, τό άρθρο τῆς 6, παράγραφος ( 17 ), ὁρίζει:

«Πᾶν πρόσωπον 'έχει δικαίωμα ὅπως ἡ ὑπό-θεσίς του δικασθῆ δικαίως, δημοσία καί εντός λογικής προθεσμίας ὑπό ἀνεξαρτήτου καί ἀμεροληπτου δικαστηρίου, νομίμως λειτουργούντος, τό όποιον θά ἀποφασίση εἴτε ἐπί ἀμφισβητήσεων ἐπί τῶν δικαιωμάτων καί υποχρεώσεων του ἀστικής φύσεως, εἴτε ἐπί τοῦ βασιμου πάσης εναντίον του κατηγορίας ποινικῆς φύσεως ...».

Ὅσον άφορᾶ τό άρθρο 14, πού επίσης ἀναφέρουν οἱ κατηγορούμενοι ορίζει ὅτι:

«ή χρῆσις τῶν αναγνωριζομένων εν τη παρούση συμβάσει δικαιωμάτων καί ελευθεριών δέον νά ἐξασφαλισθῆ ἀσχέτως διακρίσεως φύλου, φυλῆς, χρώματος, γλώσσης, θρησκείας, πολιτικών ἤ άλλων πεποιθήσεων, εθνικής ἡ κοινωνικής προελεύσεως, συμμετοχής εἰς ἐθνικήν μειονότητα, περιουσίας, γεννήσεως ἡ άλλης καταστάσεως».

Οἱ δύο αυτές διατάξεις φαίνεται ὅτι δέν έχουν σχέση μέ τήν ὑπό κρίση υπόθεση.

Τέλος, ἡ ἀρχή τῆς ἰσότητος ενώπιον τοῦ ποινικού νόμου υπάρχει ἀσφαλώς στην γαλλική συνταγματική τάξη, άλλά φαίνεται άσχετη μέ τήν κοινοτική έννομη τάξη, ή ὁποία εἶναι κοινωνικοοικονομικῆς φύσεως.

'Εναπόκειται, συνεπώς, στά γαλλικά δικαστήρια, ὑπό τόν έλεγχο τοῦ Cour de cassation, νά ἀποφανθούν ἐπ᾽ αυτής τῆς «ἀντιστρόφου διακρίσεως».

Ὡς πρός τό σημείο αυτό, ἀντιθέτως προς τίς παρατηρήσεις τῆς Ἐπιτροπῆς κατά τήν προφορική διαδικασία, τό Cour de cassation, δέν έκρινε μέχρι σήμερα ὅτι «ή νομι-μότης τοῦ (γαλλικού) ποινικοῦ νόμου ἐν ὄψει τῶν διατάξεων τῆς Συνθήκης, τῶν οποίων ἡ ισχύς εἶναι ἀνωτέρα τῆς ισχύος τοῦ εσωτερικού δικαίου, δέν δύναται νά εκτιμᾶται κάθε φορά διαφορετικά, ἀνάλογα μέ τήν ιθαγένεια τῶν κατηγορουμένων καί τήν καταγωγή τοῦ προϊόντος, πού ἀποτελεί ἀντικείμενο τῆς επίδικης διαφημίσεως» : στην προκειμένη περίπτωση πρόκειται γιά λόγο [ἀκυρώσεως] πού προέβαλαν μέ τήν ἀναίρεση τους ὁρισμένοι ἀναιρεσείοντες καί ὄχι γιά σκέψη τῆς ἀποφάσεως πού τό Cour de cassation εξέδωσε τήν 1η 'Οκτωβρίου 1979 ( 18 ).

β) Πονά, εισαγόμενα από τρίτες χώρες

Οἱ ενδιαφερόμενοι (στίς υποθέσεις 315 καί 316/81) μέ τίς γραπτές παρατηρήσεις τους μόνο ἐπικαλούνται τόν γενικό χαρακτήρα τοῦ ἀσυμβιβάστου πού συνάγεται ἀπό τήν ἀπόφαση σας.

Νομίζω πώς ἀπέδειξα ὅτι ἡ ἀπόφαση σας δέν εἶχε αυτό τό χαρακτηριστικό.

Μέ τίς γραπτές παρατηρήσεις της, ἡ 'Επιτροπή ἀναφέρεται στο ἐρώτημα, ἄν οἱ κατηγορούμενοι δύνανται νά ἐπικαλεσθούν τήν ύπαρξη τῆς συμφωνίας περί ελευθέρων εμπορικών ἀνταλλαγών, πού υπεγράφη στίς 22 'Ιουλίου 72 μεταξύ τῆς Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος καί τῆς Πορτογαλικής Δημοκρατίας. Κατά τήν προφορική διαδικασία, οἱ κατηγορούμενοι (στην υπόθεση 316/81) ἐπεκαλέσθησαν καί τίς διατάξεις τῆς συμφωνίας αυτής ἰσχυρίσθησαν ὅτι ἡ ἴση μεταχείριση θά έπρεπε, ἐν πάση περιπτώσει, νά ισχύει γιά τά προϊόντα προελεύσεως τρίτων χωρών πού ευρίσκονται σέ ελευθέρα κυκλοφορία εντός τῶν κρατών μελών, σύμφωνα μέ τά άρθρα 9 καί 10 τῆς συνθήκης.

Παρ' ὅλον ὅτι ἡ πλευρά αυτή τοῦ προβλήματος δέν ἐτέθη ρητώς ἀπό τόν εθνικό δικαστή, θά τήν εξετάσω ἐν συντομία πράγματι, ἡ ἀπόφαση σας είχε ως συνέπεια ὅτι, ως ένα σημεῖο, ἐπεκράτησε στην Γαλλία κάποια ἀνασφάλεια τοῦ δικαίου, ἡ ὁποία θά πρέπει νά εξαλειφθεί.

Τά άρθρα 14, παράγραφος 2, καί 23 τῆς συμφωνίας ΕΟΚ-Πορτογαλίας ἀντιστοι-χούν στά άρθρα 30 καί 36 τῆς συνθήκης ΕΟΚ. 'Αλλά ἡ ὁμοιότης τῆς διατυπώσεως τους δέν εἶναι επαρκής λόγος γιά νά εφαρμοσθεί στό σύστημα τῆς συμφωνίας ή νομολογία σας τῆς 10ης 'Ιουλίου 1980, ή οποία καθορίζει, στό πλαίσιο τῆς Κοινότητος, τήν σχέση μεταξύ τῆς δημοσίας υγείας καί τῶν κανόνων περί ελευθέρας κυκλοφορίας τῶν εμπορευμάτων ( 19 ).

'Αντιθέτως, ὅσον άφορᾶ τά εἰσαγόμενα ἀπό τρίτες χώρες ποτά (ἀπό τήν Πορτογαλία ἡ άλλη χώρα), γιά τά όποια ἔχουν διεκπεραιωθεί οἱ τελωνειακές διατυπώσεις στό κράτος μέλος πού έχουν εἰσαχθεῖ — έκτος ἀπό τήν Γαλλία — θά πρέπει νά εἶναι δυνατόν νά ἀποτελούν ἀντικείμενο διαφημιστικής εκστρατείας στην Γαλλία, ἀκριβώς ὅπως καί ἀνάλογα ποτά τοῦ άλλου αὐτοῦ κράτους μέλους, ὑπό τόν ὅρο ὅτι οἱ ἐπιχειρηματίες ἀποδεικνύουν ὅτι ἡ πραγματοποιούμένη διαφήμιση άφορᾶ μόνον προϊόντα πού ευρίσκονται σέ ελευθέρα κυκλοφορία στην υπόλοιπη Κοινότητα.

ΙV — 'Εν τέλει, ὁρισμένες σκέψεις νομίζω ὅτι πρέπει νά επισύρουν τήν προσοχή σας.

'Ανέφερα ὅτι, ὅσον άφορᾶ, ἀποκλειστικώς, τήν ελευθέρα κυκλοφορία τῶν εμπορευμάτων μετα ξύ κρατών μελών (άρθρο 30), δέν έχει σημασία τό γεγονός ὅτι οἱ εθνικές ἀρχές επεκτείνουν στά εθνικά προϊόντα ή στά προϊόντα πού εἰσάγονται ἀπ' εὐθείας ἀπό τρίτες χώρες, τήν προσπάθεια νά εμποδίσουν τήν υπερβολική κατανάλωση τοῦ οινοπνεύματος. Σεις οἱ 'ίδιοι, δέν ἀποδώσατε καμμία σημασία στό γεγονός ὅτι ή κατάταξη πού περιέχεται στό άρθρο L 1 τοῦ γαλλικού κωδικός ἐβασίσθη σέ ὁρισμένες διαφορές πού σχετίζονται τόσο μέ τόν τρόπο παρασκευής, ὅσο καί μέ τά χαρακτηριστικά τοῦ προϊόντος: ἀρκούσε ὅτι υπήρχε ἀνταγωνισμός, ἀκόμη καί μερικός, έμμεσος ἡ δυνητικός, ἡ παρεμφερής μεταξύ δύο ὁμάδων ποτών.

Ἀλλά, ἀνεξαρτήτως ἀπ' αυτό πού ὁ δικηγόρος Mortelmans ὀνομάζει «διατάραξη της ἀναπτύξεως» πού συνιστᾶ ἡ ἀντίστροφη διάκριση, δέν συμβαίνει τό 'ίδιο ἀπό ἀπόψεως δημοσίας υγείας, ἡ ὁποία παραμένει νόμιμος στόχος τοῦ ἐθνικοῦ νομοθέτη, ελλείψει κοινής πολιτικῆς στό τομέα αυτόν. Ἡ μάχη κατά τοῦ ἀλκοολισμοί) ἀποτελεί ἑνιαῖο στόχο πού δέν δύναται νά ἀποτελέσει ἀντικείμενο διαφοροποιήσεων, ἀναλόγως μέ τό ἄν ευρισκόμεθα ἡ ὄχι στόν τομέα τῶν ενδοκοινοτικών συναλλαγών.

Πράγματι, γεννᾶται τό ερώτημα, γιατί ἀπαγορεύεται πλήρως ἡ διαφήμιση γιά τά ἀπεριτίφ μέ βάση τό ἄνισον, ὅπως εἶναι τό Pastis, ἐνῶ εἶναι ἀνεκτή γιά τά οινοπνευματώδη μέ βάση τους σπόρους καί τήν ἄρκευθο πού προέρχονται ἀπό άλλα κράτη μέλη: Καί, γιά τά τελευταία αυτά ποτά, ή διαφήμιση θά πρέπει νά εἶναι πλήρως ελευθέρα — ὁπως καί γιά τά ποτά τῆς δευτέρας καί τῆς τετάρτης ὁμάδος —, ἐνῶ γιά τά ποτά τῆς τρίτης ὁμάδος γίνεται περιορισμένη διαφήμιση; Γιά ὅλους τους γλυκούς φυσικούς οίνους καί γιά ὅλα τά ἀπεριτίφ μέ βάση τόν οἶνο, (των ὁποίων ἡ διαφήμιση τώρα εἶναι ἀκόμη περιορισμένη), θά πρέπει νά ισχύει ὅ,τι καί γιά τους γαλλικούς γλυκούς οἴνους πού υπάγονται στό φορολογικό σύστημα τῶν οἴνων (πού ἡ διαφήμιση τους εἶναι ελευθέρα);

'Από τήν άποψη αυτή, ἡ γενικευμένη ἐφαρμογή τῆς 'ίσης μεταχειρίσεως των προϊόντων πού εισάγονται ἀπό άλλα κράτη μέλη ενέχει τόν κίνδυνο ὅτι δύναται νά καταλήξει σέ ἁλματώδη αύξηση τῶν διαφημίσεων, πού εἶναι τελείως ἀντίθετη πρός τόν στόχο πού επιδιώκει ὁ νομοθέτης. Αὐτό θά κατέληγε σέ διαμόρφωση τοῦ ἐθνικοῦ συστήματος στό υψηλότερο επίπεδο ἐν σχέσει πρός τήν ελευθέρα κυκλοφορία τῶν εμπορευμάτων, άλλά στό χαμηλότερο επίπεδο, ἐν σχέσει πρός τήν δημοσία υγεία.

Πιστεύω ὅτι υπάρχουν μόνον δύο τρόποι γιά νά ἀντιμετωπισθεί ἡ κατάσταση αυτή:

—	εἴτε μέ εναρμόνιση ἡ μέ προσέγγιση των εθνικών νομοθεσιών στόν τομέα τῆς διαφημίσεως οινοπνευματωδών ποτών (μέ βάση τά άρθρα 100 ἡ 235 τῆς συνθήκης), ἐνῶ ἡ φορολογική κατάταξη θά πρέπει, κατά τό μέτρο τοῦ δυνατοῦ, νά συμβαδίζει μέ τίς ἀπαιτήσεις τῆς δημοσίας ὑγείας,

—	εἴτε μέ πλήρη μεταρρύθμιση τοῦ γαλ-λικοῦ συστήματος διαφημίσεως τῶν οινοπνευματωδών ποτών. Πρός τήν λύση αυτή φαίνεται ὅτι κατηυθύνοντο οἱ γαλλικές ἀρχές μέ τήν κατάθεση, στίς 24 Μαΐου 1980, ενός σχεδίου νόμου περί διαφημίσεως οινοπνευματωδών ποτών.

Ὑπό τίς παροῦσες συνθῆκες, τό μόνο πού δύναμαι νά προτείνω ὡς ἀπάντηση στό ερώτημα πού ἔθεσε τό εθνικό δικαστήριο, είναι:

Ή ρύθμιση κράτους μέλους περί διαφημίσεως τῶν οινοπνευματωδών ποτῶν, τήν ὁποία τό Δικαστήριο έκρινε ὅτι συνιστᾶ μέτρο ισοδυνάμου ἀποτελέσματος μέ ποσοτικό περιορισμό ἐπί τῆς εισαγωγῆς κατά τήν έννοια τοῦ ἄρθρου 30 τῆς συνθήκης ΕΟΚ, δέν εφαρμόζεται, δυνάμει τοῦ ἄρθρου 171, μόνον στά παρόμοια προϊόντα πού προέρχονται ἀπό άλλα κράτη μέλη.

---

( 1 ) Μετάφραση ἀπό τά γαλλικά.

( 2 ) 'Υπόθεση 152/78, 'Επιτροπή κατά Γαλλικῆς Δημοκρατίας, Recueil 1980, σ. 2300 καί ἑπ.

( 3 ) Διαφορετικοί ἀπ' αυτούς πού υπάγονται στό φορολογικό σύστημα τῶν οίνων τῆς δευτέρας ὁμάδος.

( 4 ) Recueil 1976, σ. 904, σκέψη 8.

( 5 ) Recueil 1980, σ. 362, σκέψη 12.

( 6 ) Recueil 1980, σ. 2316.

( 7 ) Recueil 1980, σ. 2317.

( 8 ) Recueil 1978, σ. 493.

( 9 ) 'Απόφαση τῆς 27ης Φεβρουαρίου 1980, σκέψη 5, Recueil σ. 359.

( 10 ) 'Απόφαση τῆς 27ης Φεβρουαρίου 1980, σκέψη 6, Recueil σ. 360.

( 11 ) 'Απόφαση τῆς 10ης 'Ιουλίου 1980, σκέψη 13, Recueil σ. 2315.

( 12 ) 'Απόφαση τοῦ Δικαστηρίου τῆς 10ης 'Ιουλίου 1980.

( 13 ) Τίτλος 1 τοῦ τρίτου μέρους.

( 14 ) Τίτλος Ι τοῦ δευτέρου μέρους.

( 15 ) Recueil 1979, σ. 915 πρβλ. προτάσεις τοῦ γενικοῦ εισαγγελέως Mayras, τῆς 14ης Δεκεμβρίου 1978, Recueil 1979, σ. 920-921.

( 16 ) Πρβλ. τίς προτάσεις μου τῆς 20ης 'Οκτωβρίου 1981, Συλλογή 1982, σ. 481-486.

( 17 ) Δικαίωμα εγκαταστάσεως τοῦ ἄρθρου 52: ἀπόφαση Knoors, τῆς 7ης Φεβρουαρίου 1979, Recueil σ. 400 καί ἑπ.

( 18 ) Rossi di Montalera καί λοιποί.

( 19 ) Πρβλ. σκέψη 15 τῆς ἀποφάσεως σας Polydor της 9ης Φεβρουαρίου 1982.