1. 

Στην ἀπόφαση τῆς 19ης 'Οκτωβρίου 1977, στίς συνεκδικασθεῖσες προδικαστικές υποθέσεις 117/76 καί 16/77, Ruckdeschel καί Hansa-Lagerhaus Ströh κατά Hauptzollamt Hamburg καί Diamalt AG κατά Hauptzollamt Itzehoe (Racc. 1977, σ. 1753), τό Δικαστήριο εδέχθη ὅτι τό άρθρο 5 τοῦ κανονισμοῦ τοῦ Συμβουλίου 1125 τῆς 29ης 'Απριλίου 1974 ήταν ἀσυμβίβαστο πρός τήν ἀρχή τῆς ἰσότητος, καθ' ὅσον μή προβλέποντας πλέον επιστροφή λόγω παραγωγής γιά τόν ἀραβόσιτο πού προορίζεται γιά τήν παρασκευή Quellmehl ἐθέσπιζε διαφορετική μεταχείριση μεταξύ τοῦ προϊόντος αὐτοῦ καί τοῦ φουσκωμένου ἀμύλου, γιά τό ὁποίο, ἀντιθέτως, ἐξηκολούθουν νά προβλέπονται επιστροφές γιά τόν ἀραβόσιτο πού χρησιμοποιείται στην παρασκευή του.

Ή παρεμπίπτουσα προσωρινή ἀπόφαση τῆς 4ης 'Οκτωβρίου 1979, πού εξεδόθη στό πλαίσιο τῶν δύο προκειμένων υποθέσεων, οἱ όποιες εισήχθησαν στίς 16 Δεκεμβρίου 1978 ἀπό τίς εταιρίες Interquell Stärke-Chemie GmbH καί Diamalt AG, δυνάμει των άρθρων 178 καί 215 τῆς συνθήκης EOK, (Racc. 1979, σ. 3045) τό Δικαστήριο κατεδίκασε τήν Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα νά καταβάλει στίς δύο ενάγουσες «τά ποσά πού ἀντιστοιχούν στίς επιστροφές λόγω παραγωγής Quellmehl, προοριζομένου γιά τήν ἀρτοποιία, πού κάθε μία ἀπό τίς επιχειρήσεις αὐτές θά ἐδι-καιοῦτο νά λάβει ἄν, κατά τήν περίοδο ἀπό 1ης Αυγούστου 1974 ὥς 19ης 'Οκτωβρίου 1977 ἡ χρησιμοποίηση ἀραβοσίτου γιά τήν παραγωγή Quellmehl εἶχε γεννήσει δικαίωμα γιά τίς ίδιες επιστροφές, ὅπως καί ή χρησιμοποίηση αραβοσίτου γιά τήν παρασκευή ἀμύλου» (σημείο 1 τοῦ διατακτικού). Ἡ ἴδια ἀπόφαση ἐδέχθη επίσης ὅτι τά μέρη ὤφειλαν νά γνωστοποιήσουν στό Δικαστήριο εντός προθεσμίας 12 μηνῶν ἀπό τῆς δημοσιεύσεως τῆς ἀποφάσεως, «τά διά κοινῆς συμφωνίας καθορισθέντα ποσά τῆς ἀποκαταστάσεως». 'Ελλείψει συμφωνίας, τά μέρη ὤφειλαν νά διαβιβάσουν στό Δικαστήριο, εντός τῆς ἴδιας προθεσμίας, «τά αἰτήματά τους σέ ἀριθμούς» (σημεία 3 καί 4 τοῦ διατακτικού).

2. 

Όσον άφορᾶ τήν υπόθεση 262/78, Diamalt, οἱ διαφορές πού εξακολουθούν νά υπάρχουν μεταξύ τῶν μερών μετά τίς διαπραγματεύσεις πού διεξήγαγαν είναι σήμερα πολύ περιορισμένες. Πράγματι, 'έχει επιτευχθεῖ συμφωνία ὅσον άφορᾶ τό ποσό πού ἀντιστοιχεί στίς επιστροφές, τό όποιο θά ἐδικαιοῦτο ἡ προσφεύγουσα γιά τίς ποσότητες Quellmehl πού προορίζονται γιά τήν ἀρτοποιία καί πού παρήχθησαν κατά τήν ἀνωτέρω περίοδο. Τό ποσό αυτό καθω-ρίσθη σέ 248621,99 γερμανικά μάρκα (DM). Ή εναγομένη ἐθεώρησε ἀντιθέτως ως ἀστήρικτο τό αίτημα τῶν 85054,43 DM πού διετύπωσε ἐκ τῶν υστέρων ἡ ενάγουσα ὡς ἀποζημίωση γιά τίς μή εισπραχθείσες επιστροφές, ὅσον ἀφορᾶ τήν παραγωγή τῆς Quellmehl πού προορίζετο γιά τήν ἀνθρώπινη διατροφή ἀλλά ὄχι γιά τήν ἀρτοποιία.

Τό πρόβλημα πού συνίσταται στό ποιά εἶναι ἡ έκταση τῆς διαπιστώσεως τῆς παρανομίας τοῦ μέτρου πού καταργεί τίς επιστροφές γιά τό Quellmehl, ἡ όποια προκύπτει ἀπό τήν ἀπόφαση τῆς 19ης Ὀκτωβρίου 1977, έχει ἤδη συζητηθεί κατά τήν προηγουμένη φάση τῆς διαδικασίας, ή ὁποία έληξε μέ την παρεμπίπτουσα ἀπόφαση τῆς 4ης 'Οκτωβρίου 1979. Τό Συμβούλιο καί ἡ Ἐπιτροπή υποστήριζαν ὅτι τό μέτρο αυτό εἶχε κριθεί παράνομο μόνο ὡς πρός τήν παρασκευή Quellmehl προοριζομένου γιά τήν ἀρτοποιία, ἐνῶ οἱ προσφεύγουσες υπεστήριζαν ὅτι ἡ ἰσότης μεταχειρίσεως μέ τό φουσκωμένο άμυλο έπρεπε νά εξασφαλίζεται ἀνεξάρτητα ἀπό τόν προορισμό τοῦ Quellmehl (δηλαδή τόσο γιά τό Quellmehl πού προορίζεται γιά τήν ἀνθρώπινη διατροφή γενικῶς, ὅσο καί γιά τό χρησιμοποιούμενο γιά τήν παρασκευή ετοίμων ζωοτροφῶν).

Στίς προτάσεις μου τῆς 12ης Σεπτεμβρίου 1979 (Racc. 1979, σ. 2976), ἀπέκλεισα μέν ὅτι γιά τό Quellmehl πού προορίζεται γιά τήν διατροφή τῶν ζώων ετίθετο θέμα ἰσότητος μεταχειρίσεως μέ τό άμυλο, ἐπρότεινα, ὅμως, ἡ ἀποζημίωση νά εἶναι ἀνάλογη γιά ὅλες τίς ποσότητες Quellmehl πού χρησιμοποιείται γιά τήν ἀνθρώπινη διατροφή καί όχι περιορισμένη στίς ποσότητες πού προορίζονται γιά τήν ἀρτοποιία (Racc, ἀνωτέρω, σ. 3013). Ή ἀπόφαση τῆς 4ης 'Οκτωβρίου 1979, στίς σκέψεις 8-10 ἔλαβε θέση ἐπί τοῦ προβλήματος καί ἀφοῦ επανέλαβε αυτό πού τό Δικαστήριο εἶχε ήδη κρίνει στην ἀπόφαση τῆς 28ης Μαρτίου 1979, στην υπόθεση 90/78, Granaria BV κατά Συμβουλίου καί Ἐπιτροπῆς (δηλαδή κρίνοντας, μέ τήν ἀπόφαση τῆς 19ης 'Οκτωβρίου 1977, ὅτι ήταν παράνομη ή κατάργηση τῶν επιστροφών, εδέχθη «ὅτι ή ἀρχή τῆς ἰσότητος εἶχε παραβιασθεί πρός βλάβη τῶν παραγωγῶν Quellmehl μόνο στην περίπτωση πού τό προϊόν αυτό ἐχρησιμοποιείτο κατά τόν παραδοσιακό ἀπό αὐτούς τρόπο στην ἀνθρώπινη διατροφή»), προσέθεσε: «ή παραδοσιακή χρησιμοποίηση τοῦ Quellmehl, ὅπως διευκρινίσθη κατά τήν διαδικασία στό πλαίσιο τῶν ἀνω-τέρω υποθέσεων, περιορίζετο στην ἀρτοποιία ὡς ενισχυτικού τῶν προϊόντων μέ βάση τό άλευρο σικάλεως. Αύτη ἡ παραδοσιακή χρησιμοποίηση ἀπετέλει καί τήν εξήγηση τοῦ γεγονότος ὅτι γιά τό Quellmehl ... προεβλέποντο ἐπιστροφές λόγω παράγωγης στην 'Ομοσπονδιακή Δημοκρατία τῆς Γερμανίας ἀπό τό 1930 καί στην Κοινότητα ήδη ἀπό τήν πρώτη κοινή ὀργάνωση τῶν ἀγορών στόν τομέα τῶν σιτηρών». 'Εκκινώντας ἀπό τήν βάση αυτή, τό Δικαστήριο κατέληξε στό συμπέρασμα ὅτι «μόνον ὅσον άφορᾶ τό Quellmehl πού χρησιμοποιείται γιά τήν παρασκευή άρτου, ή κατάργηση τῶν επιστροφών λόγω παραγωγής Quellmehl ήταν ἀσυμβίβαστη μέ τήν ἀρχή τῆς ἰσότητος γιά τους λόγους πού εδέχθη τό Δικαστήριο στην ἀπόφαση τῆς 19ης 'Οκτωβρίου 1977» (σκέψη 10).

Σύμφωνα μέ τήν αιτιολογία αυτή, τό διατακτικό τῆς ἰδίας ἀποφάσεως τῆς 4ης 'Οκτωβρίου 1979 περιώρισε τήν καταδίκη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος στην καταβολή πρός ἀποκατάσταση της ζημίας πού υπέστησαν οἱ επιχειρήσεις Interquell καί Diamalt, τῶν «ποσών πού ἀντιστοιχοῦν στίς επιστροφές λόγω παραγωγής Quellmehl πού προορίζεται γιά τήν παρασκευή άρτου...» Ή ύπαρξη βλάβης πού δίδει λαβή γιά ἀποζημίωση ὡς προς τήν παραγωγή Quellmehl, τό όποιο προορίζεται γιά άλλους σκοπούς έκτός ἀπό τήν παρασκευή άρτου ἀπεκλείσθη επομένως, δυνάμει μιᾶς ἀποφάσεως πού έχει άμεσο ἀποτέλεσμα έναντι τῆς επιχειρήσεως Diamalt. Νομίζω ὅτι αυτό ἀρκεῖ γιά νά θεωρηθεί ὅτι ἡ ἀγωγή τῆς επιχειρήσεως αυτής, μέ τήν ὁποία ζητείται ἡ ἀποκατάσταση τῆς ζημίας πού προκύπτει ἀπό τήν κατάργηση τῶν επιστροφών, ὅσον άφορα τήν παραγωγή Quellmehl πού χρησιμοποιείται γιά σκοπούς άλλους έκτός τῆς παρασκευής άρτου, έχει ήδη ἀπορριφθεί ἀπό τό Δικαστήριο.

3. 

"Ας περάσουμε τώρα στά προβλήματα σχετικά μέ τήν υπόθεση 261/78. Στην υπόθεση αύτη, ἡ προσφεύγουσα εγκατέλειψε, κατά τήν διάρκεια τῆς διαδικασίας, τό αἴτημα ὡς πρός τά ποσά πού ἀντιστοιχοῦν στίς μή εισπραχθείσες ἐπιστροφές γιά τό Quellmehl πού παράγεται μέ άλευρα ἀραβοσίτου, ἀφοῦ ἀνεγνώρισε ὅτι τό άλευρο αυτό ἀποτελεί στην περίπτωση τῆς κατάλοιπο τῆς παρασκευής Gritz πού προορίζεται νά χρησιμοποιηθεί στή ζυθοποιία καί ὅτι κατ' αυτό τόν τρόπο είχαν ήδη δοθεί γι᾽ αυτό επιστροφές. Επομένως, ἡ εταιρία Interquell περιορίζεται τώρα στην ἀξίωση των ποσών πού ἀντιστοιχούν στίς μή εισπραχθείσες κατά τήν επίδικη περίοδο επιστροφές γιά τό Quellmehl πού παρήγαγε μέ άλευρο μαλακού σίτου πού προορίζεται γιά τήν παρασκευή άρτου. Καίτοι τό Δικαστήριο δέν έχει ἀποφανθεί ἐπί τῆς ευθύνης τῆς Κοινότητος ὅσον άφορᾶ τήν κατάργηση τῶν επιστροφών γιά τό Quellmehl πού παράγεται ἀπό μαλακό σίτο, ἡ Ἐπιτροπή δέν ἀμφισβητεί κατ' ἀρχήν ὅτι ἡ σχετική ζημία δύναται νά ἀποκατασταθεῖ πράγματι, ἡ τελευταία έλαβε ὑπ᾽ ὄψη τήν παραγωγή αὐτή κατά τόν υπολογισμό τῆς ἀποζημιώσεως πού κατέβαλε στίς άλλες επιχειρήσεις. Πάντως, ἡ εναγομένη εκφράζει ἀμφιβολίες ὡς πρός τό παραδεκτό τοῦ ἀνωτέρω αιτήματος τῆς ἑταιρίας Interquell, λαμβανομένου ὑπ᾽ ὄψη τοῦ γεγονότος ὅτι τό Δικαστήριο, στην προμνημονευθείσα υπόθεση τῆς 4ης 'Οκτωβρίου 1979, παρέλειψε νά ἀποφανθεί ἐπί τῆς πλευράς αυτής τῆς ἀγωγής (βλ. τό μέρος «Περιστατικά» τῆς ἀποφάσεως αυτής, Racc. 1979, σ. 3051), καί ὅτι ἡ ενάγουσα δέν ἀντέδρασε μέ αίτηση εντός μηνός ἀπό τῆς κοινοποιήσεως τῆς ἀποφάσεως, σύμφωνα μέ τό άρθρο 67 τοῦ κανονισμού διαδικασίας. Πάντως, ἡ ἐναγομένη δέν εγείρει ρητώς ἔνσταση ἀπαραδέκτου.

'Από τήν αιτιολογία τῆς παρεμπιπτούσης ἀποφάσεως δέν προκύπτει κανένα στοιχείο, βάσει τοῦ οποίου θά ἠδύνατο νά θεωρηθεί ὅτι τό Δικαστήριο ηθέλησε νά ἀποκλείσει τήν δυνατότητα ἀποζημιώσεως γιά τήν ζημία ἐκ τῆς καταργήσεως τῶν επιστροφών γιά τό Quellmehl πού παράγεται ἀπό μαλακό σίτο. Ἐξ άλλου, δέν νομίζω ὅτι ὑπάρχουν ἀντικειμενικοί λόγοι πού επιτρέπουν νά ερμηνευθεί ἡ παράλειψη αὐτή, στην προηγουμένη ἀπόφαση τοῦ Δικαστηρίου, ὡς ἀπόρριψη τῆς ἀγωγής. Φρονώ λοιπόν ὅτι ἡ ἀγωγή εἶναι παραδεκτή καί ὅτι τό Δικαστήριο έχει πάντα τήν δυνατότητα νά ἀποφανθεί ἐπί τοῦ βασιμου αυτής.

4. 

Ὅσον άφορα τήν ουσία, πρέπει νά παρατηρηθεί κατά πρώτον ὅτι ἡ 'Επιτροπή, ἀφοῦ εγκατέλειψε τίς ἀρχικές τῆς επιφυλάξεις κατά τήν διάρκεια τῆς διαδικασίας, δέν ἀμφισβητεί πλέον ὅτι, κατά τήν περίοδο πού μᾶς ἀπασχολεί, ἡ ἑταιρία Interquell παρήγαγε Quellmehl προοριζόμενο γιά τήν παρασκευή άρτου. Ή παραγωγή αυτή θά εἶχε βεβαίως γεννήσει δικαίωμα πρός είσπραξη επιστροφών, ἄν οἱ τελευταίες δέν εἶχαν καταργηθεί ἀπό τόν κανονισμό 1125/74. Πράγματι, τό άρθρο 11, παράγραφος 1, τοῦ κανονισμού 120 τοῦ Συμβουλίου τῆς 13ης 'Ιουνίου 1967, ὅπως ἐτροπο-ποιήθη τό 1974, προέβλεπε τήν χορήγηση επιστροφών λόγω παραγωγής γιά τόν ἀραβόσιτο καί γιά τόν μαλακό σίτο πού χρησιμοποιούνται γιά τήν παρασκευή ἀμύλου καί Quellmehl. Ἑπομένως ἡ ύπαρξη βλάβης, πού υπέστη ἡ ἑταιρία Interquell εἶναι έκτος συζητήσεως καί, κατά τήν γνώμη μου, τό δικαίωμά τῆς πρός ἀποκατάσταση είναι ἀναμφισβήτητο, ἀφοῦ οἱ λόγοι, βάσει τῶν ὁποίων τό Δικαστήριο εδέχθη στην παρεμπίπτουσα ἀπόφαση τῆς 4ης 'Οκτωβρίου 1979 τό δικαίωμα τῆς ιδίας αυτής εταιρίας πρός ἀποζημίωση γιά τήν μή είσπραξη επιστροφών λόγω παραγωγής Quellmehl προοριζομένου γιά τήν παρασκευή άρτου, ισχύουν κατά τόν ίδιο τρόπο τόσο γιά τό Quellmehl πού παράγεται ἀπό ἀραβόσιτο ὅσο καί γιά τό παραγόμενο ἀπό μαλακό σίτο.

Μένει νά λυθεί τό πρόβλημα τῆς ἀποδείξεως τῆς ζημίας. Κατά την 'Επιτροπή, γιά νά επιτύχει τήν αιτουμένη ἀποκατάσταση, ή ἑταιρία Interquell πρέπει νά τηρήσει, στο θέμα τῶν ἀποδείξεων, τους ἴδιους ὅρούς, ἀπό τους ὁποίους εξαρτάται ἡ καταβολή των επιστροφών. Ή κανονιστική ρύθμιση περί εφαρμογής τῶν σχετικῶν κανονισμῶν τοῦ Συμβουλίου (βλ. ἰδίως τό άρθρο 3 τοῦ κανονισμοί) τῆς Ἐπιτροπῆς 1060 τῆς 24ης 'Ιουλίου 1968) προβλέπει μόνο ὅτι οἱ επιστροφές λόγω παραγωγής καταβάλλονται στον παρασκευαστή ὁ όποιος «ἀποδεικνύει ὅτι τό σιτηρό μετεποιήθη». Στην Γερμανία, σύμφωνα μέ τήν ἀνακοίνωση τοῦ Ὁμοσπονδιακού Υπουργείου Διατροφής, Γεωργίας καί Δασοπονίας τῆς 22ας Δεκεμβρίου 1967, ἡ χορήγηση τῆς ἐν λόγω επιστροφής εξαρτᾶται ἰδίως ἀπό τήν τήρηση, ἐκ μέρους τῶν επιχειρήσεων πού παράγουν Quellmehl, λογιστικών βιβλίων πού ἀναφέρουν τίς εισόδους, εξόδους, τίς άλλες κινήσεις καί τά ἀποθέματα τῶν χρησιμοποιουμένων βασικών προϊόντων καί τοῦ ἀλεύρου σίτου, καθώς καί τίς ποσότητες Quellmehl καί παραγώγων προϊόντων πού παρεσκευ-άσθησαν καί τά κέρδη πού πραγματοποιήσαν ἀπό τήν παραγωγή αυτή. Όλες οἱ επιχειρήσεις ὀφείλουν νά διατηρούν ἐπί ἑπτά έτη αυτά τά λογιστικά βιβλία καί τά σχετικά έγγραφα (άρθρο ΧI τῆς ἀνωτέρω ἀνακοινώσεως).

Ή ενάγουσα ἀναγνωρίζει ὅτι δέν εἶναι σέ θέση νά προσκομίσει ὅλα αυτά τά ἀποδεικτικά στοιχεία γιά τήν περίοδο πού εἶναι ἀποφασιστικῆς σημασίας γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς ζημίας, παρατηρεί δέ ὅτι κατόπιν τῆς καταργήσεως τῶν επιστροφών γιά τήν παραγωγή Quellmehl έπαυσε πλέον νά τηρεί τά εσωτερικά λογιστικά βιβλία πού προβλέπονται στό πλαίσιο τοῦ συστήματος τῶν επιστροφών. Τονίζει, πάντως, ὅτι ἀφοῦ πρόκειται γιά τήν ἀπόδειξη τῆς ζημίας πού προεκλήθη λόγω παρανόμου πράξεως τοῦ Συμβουλίου, ἡ 'Επιτροπή δέν δύνανται νά ἀπαιτεῖ τήν τήρηση τῶν προϋποθέσεων πού τίθενται ἀπό τίς εθνικές ἀρχές γιά τήν χορήγηση τῆς ἐκ τῶν υστέρων καταργηθείσης ενισχύσεως.

Ή άποψη αύτη μοῦ φαίνεται ὀρθή. Παρά τοῦ ὅτι τό ποσό τῆς ἀποζημιωτέας βλάβης εἶναι τό ίδιο μέ ἐκεῖνο τῶν μή εἰσπρα-χθεισῶν επιστροφών, εἶναι βέβαιο ὅτι ή παροχή πού ζητείται τώρα ἀπό τήν Κοινότητα, ὡς ἀποκατάσταση, εἶναι τελείως διαφορετικής φύσεως ἀπό εκείνη πού θά πραγματοποιοῦσαν οἱ εθνικές αρχές ώς καταβολή τῶν επιστροφών, ἄν δέν ὑπῆρχε ή παράνομη πράξη τοῦ Συμβουλίου. Είναι ὅμως εύλογο τό ὅτι, γιά νά διευκολυνθεί ὁ διοικητικός έλεγχος καί γιά νά εξασφαλισθεί ἡ ὀρθή λειτουργία τοῦ συστήματος τῶν επιστροφών λόγω παραγωγής, έχουν τεθεῖ αυστηροί κανόνες, ἡ μή τήρηση τῶν ὁποίων συνεπάγεται τήν άρνηση τῆς κοινοτικής ενισχύσεως. Ή κανονική λειτουργία ἑνός τέτοιου μηχανισμοί) παρεμβάσεως συνεπάγεται πράγματι τήν καταβολή, ἐπί μακράν περίοδο, σημαντικών ποσών γιά διαφορετικές παραγωγές καί συνεπώς, τήν συμπλήρωση μεγάλου ἀριθμοῦ διοικητικών διατυπώσεων. Γιά τόν λόγο αυτό ἡ ἐπιβολή ιδιαιτέρων επιβαρύνσεων στόν τομέα τῶν εσωτερικών λογιστικών βιβλίων τῶν ευεργετουμένων επιχειρήσεων ἀντιστοιχεῖ σέ προφανείς πρακτικές ἀπαιτήσεις, στενά συνδεδεμένες μέ τήν εφαρμογή τοῦ συστήματος τῶν επιστροφών. 'Αντιθέτως, δέν δικαιολογείται ἡ μετάθεση στό επίπεδο τῆς ἐξωσυμβατικῆς ευθύνης τῆς Κοινότητος (δηλαδή ἡ επέκταση σέ περιπτώσεις πού πρέπει νά θεωρούνται εξαιρετικές) τῶν κανόνων πού έχουν προβλεφθεί μέ τελείως διαφορετική προοπτική. Ἐπί πλέον, πρέπει νά ληφθεί ὑπ' ὄψη ὅτι ἡ εφαρμογή περιοριστικών κανόνων στό θέμα τῆς ἀποδείξεως θά προσέκρουε στην ἀρχή τῆς ελευθερίας της ἀποδείξεως τῆς ζημίας πού εφαρμόζεται γενικῶς στόν τομέα τῆς ἐξωσυμβατικῆς ευθύνης.

5. 

Ἄς θίξουμε τώρα τό θέμα τοῦ προσδιορισμοί) τοῦ ποσοῦ τῆς ἀποζημιωτέας βλάβης.

Ή ἑταιρία Interquell ἐζήτησε ἀποζημίωση ἐκ ποσοῦ 641234,27 DM ἀπό τό ποσό αυτό, 95175,97 DM ἀναφέρονται στην μεταποίηση 922235 χιλιογράμμων ἀλεύρων μαλακοῦ σίτου σέ Quellmehl , πού προορίζεται γιά τους παρασκευαστές άρτου καί 546058,30 DM ἀναφέρονται στην μεταποίηση 5423138 χιλιόγράμμων τῶν ἀνωτέρω ἀλεύρων σέ Quellmehl πού προορίζονται γιά τους παρασκευαστές προϊόντων χρησιμοποιουμένων γιά την παρασκευή άρτου. Τό κύριο ἀποδεικτικό στοιχείο συνίσταται σέ μία ἔκθεση ἐπί τῆς παρασκευής Quellmehl πού συνέταξαν γερμανοί εμπειρογνώμονες (υπάλληλοι τῆς Oberfinanzdirektion τοῦ Μονάχου), τῆς 16ης Μαΐου 1980 ύστερα ἀπό έλεγχο πού έγινε στην έδρα τῆς εταιρίας. Ἐπί πλέον υπάρχουν οἱ ἀπαντήσεις τῶν μερών σέ ὁρισμένο ἀριθμό ερωτημάτων πού έθεσε τό Δικαστήριο στίς 19 Μαΐου 1981 καί στίς 3 Φεβρουαρίου 1982, καθώς καί ὁρισμένες ένορκες δηλώσεις πελατών τῆς ἑταιρίας Interquell (τίς όποιες προσεκόμισε ἡ τελευταία γιά νά ἀποδείξει τόν προορισμό του πωληθέντος Quellmehl), τέλος δέ οἱ διευκρινίσεις, στίς όποιες προέβησαν οἱ γερμανοί εμπειρογνώμονες, συντάκτες τῆς ἀνωτέρω ἐκθέσεως, κατά τήν συνεδρίαση τῆς 18ης Μαΐου 1982.

Ἀπό τήν έκθεση προκύπτουν δύο πραγματικά στοιχεία τά ὁποῖα επαλήθευσαν οἱ ἐμπειρογνώμονες ἐπί τη βάσει τῶν τιμολογίων καί τῶν λογιστικών βιβλίων τῆς προ-σφευγούσης ἑταιρίας: οἱ ποσότητες ἀλεύρων μαλακοῦ σίτου πού ἀγοράσθησαν μεταξύ 1ης 'Ιανουαρίου 1975 καί 18ης 'Οκτωβρίου 1977 καί οἱ ποσότητες Quellmehl πού ἐπωλήθησαν κατά τήν ἰδία περίοδο. Οἱ ποσότητες αυτές (αἰσθητά μεγαλύτερες ἀπό ἐκεῖνες ἐπί τῶν ὁποίων στηρίζεται τό αίτημα τῆς ἀποζημιώσεως) δέν ἀμφισβητοῦνται. Ἐπί πλέον, στην έκθεση διευκρινίζονται (στήν σελίδα 7) οἱ ποσότητες Quellmehl πού ἐπωλήθησαν σέ παρασκευαστές άρτου καί σέ παρασκευαστές «βελτιωτικών ἀρτοποιίας» καί υπολογίζονται τά ποσοστά τῶν σχετικών ἐπιστροφών λόγω παραγωγῆς. Οἱ ἀριθμοί αυτοί συμπίπτουν μέ εκείνους τῆς ἀγωγῆς ἀποζημιώσεως. 'Ομοίως, ἡ ἐναγομένη δέν ἀμφισβητεῖ τίς ποσότητες Quellmehl πού ἐπώλησε ἡ εταιρία Interquell γιά νά χρησιμοποιηθούν στην παρασκευή άρτου. Ή εναγομένη εγκατέλειψε (μετά τήν προσκόμιση τῶν ἐνόρκων βεβαιώσεων τῶν πελατῶν τῆς ἑταιρίας) τίς ἀρχικές τῆς επιφυλάξεις ὡς πρός τόν προορισμό τῶν ἀνωτέρω ποσοτήτων. Τέλος, πρέπει νά σημειωθεί ὅτι οἱ εμπειρογνώμονες σέ συμφωνία μέ τήν ἑταιρία, προσδιώρισαν σέ ποσοστό 100 % τόν συντελεστή ἀποδόσεως γιά τήν μεταποίηση σέ Quellmehl τῶν ἀλεύρων μαλακοῦ σίτου τοῦ τύπου 550 πού ἀγόρασε ἡ ενάγουσα. 'Υποτίθεται, λοιπόν, ὅτι στίς ποσότητες Quellmehl πού ἐπωλήθησαν γιά νά χρησιμοποιηθοῦν στην παρασκευή άρτου ἀντιστοιχούσαν 'ίσες ποσότητες ἀλεύρων μαλακοῦ σίτου.

Ποιό εἶναι, λοιπόν, τό επίδικο σημείο; Κατά τήν 'Επιτροπή, εἶναι τό γεγονός ὅτι ή ενάγουσα δέν επέτυχε νά ἀποδείξει ὅτι παρήγαγε ἡ ἴδια ὁλόκληρη τήν ποσότητα Quellmehl πού ἐπωλήθη γιά νά χρησιμοποιηθεί στην παρασκευή άρτου. Στά λογιστικά βιβλία τῆς ἐπιχειρήσεως Interquell, καίτοι έγιναν δεκτά ὡς ἀκριβή, δέν καταγράφεται ειδικώς ἡ διαδικασία μεταποιήσεως τοῦ ἀλεύρου σέ Quellmehl ἐνῶ τό σύστημα τῶν επιστροφών προβλέπει λογιστική ἀπόδειξη τῆς διαδικασίας αυτής. 'Η Ἐπιτροπή, πού εἶναι πεπεισμένη ὅτι πρέπει νά υπάρχουν ὡς πρός τό σημείο αυτό τά ἴδια ἀποδεικτικά στοιχεία μέ εκείνα πού ἀπαιτοῦνται στό πλαίσιο τοῦ συστήματος τῶν επιστροφών, θεωρεί ἀνεπαρκή τήν μνεία πού περιέχεται στην έκθεση, ὅτι δηλαδή «τό ἄλευρο μαλακοῦ σίτου πού παρεδόθη κατόπιν παραγγελίας μενεποιήθη ἀμέσως, ἰδίως κατά τό τέλος της εβδομάδος, καί τό ἀργότερο εντός τριών ἡμερῶν» (σελίς 5). Συγκεκριμένως, ἡ Ἐπιτροπή ἀντιτάσσει ὅτι ἡ ενάγουσα ἐχρησι-μοποίησε επίσης τό άλευρο μαλακοί) σίτου γιά την παραγωγή «νιφάδων» (Quellflocken), γιά τίς όποιες δέν προβλέπεται δικαίωμα επιστροφῶν ὅτι ενίοτε ἀνέμιξε άλευρα μέ Quellmehl μέ μέθοδο καί σέ μέτρο πού παραμένουν άγνωστα, ὅτι ἐχα-ρακτήρισε παρτίδες Quellmehl, προϊόντα παρασκευασθέντα μέ άλευρα αραβοσίτου ἐνῶ επρόκειτο για Quellmehl πού εἶχε παραχθεί μέ άλευρα μαλακοί) σίτου τέλος, ὅτι τά προϋπάρχοντα ἀποθέματα ἀλεύρων καί Quellmehl δέν ἐνεφαίνοντο λογιστικώς.

Χωρίς νά ἀποδίδει ἀποφασιστική σημασία σέ κανένα ἀπό τά διάφορα αυτά στοιχεία, ή 'Επιτροπή θεωρεί ὅτι, στό σύνολο τους, δικαιολογούν τήν άρνηση τῆς νά ἀνταποκριθεί στό αἴτημα περί ἀποζημιώσεως της εταιρίας Interquell.

6. 

Νομίζω ὅτι οἱ διευκρινίσεις στίς όποιες προέβησαν οἱ γερμανοί εμπειρογνώμονες κατά τήν συνεδρίαση τῆς 18ης παρελθόντος Μαΐου, συμπληρώνοντας τά πορίσματα τῆς εκθέσεως, επιτρέπουν νά θεωρηθεί ὅτι οἱ ἀντιρρήσεις τῆς εναγομένης δέν εὐσταθούν.

Κατά πρώτον, οἱ εμπειρογνώμονες επιβεβαίωσαν τήν άποψη τους ὅτι, ἡ ενάγουσα, λαμβανομένης ὑπ᾽ ὄψη τῆς τεχνικής της ὀργανώσεως καί τῶν παραγγελιών Quellmehl πού εἶχε λάβει, ἐχρησιμοποίησε γιά τήν παρασκευή τοῦ ἀνωτέρω προϊόντος σχεδόν ὁλόκληρη τήν ποσότητα ἀλεύρων μαλακοί) σίτου τοῦ τύπου 550 πού εἶχε ἀγοράσει. Ή άποψη αὐτή συμπίπτει μ' ἕνα ἀναμφισβήτητο πραγματικό στοιχείο ὅτι δηλαδή ἡ παραγωγή Quellmehl ἀποτελεί τήν κυρία καί μόνιμη δραστηριότητα τῆς εταιρίας Interquell. Ή εντελώς θεωρητική υπόθεση τῆς 'Επιτροπῆς, ὅτι ἡ εταιρία Interquell μετεπώλησε χωρίς κέρδος μέρος της ποσότητος τῶν ἀλεύρων μαλακοί) σίτου πού εἶχε ἀγοράσει, καί συγχρόνως ἐπώλησε Quellmehl πού εἶχε παραχθεί ἀπό τρίτους (δηλαδή Quellmehl, γιά τό όποιο εἶχε ἤδη δοθεί επιστροφή) δέν εἶναι πειστική. Θά ὑπῆρχε ενδεχομένως συμφέρον γιά μία τέτοια ενέργεια, ἐάν εἶχε πραγματοποιηθεί σέ περίοδο, κατά τήν ὁποία θά ήταν δυνατόν νά δοθούν επιστροφές. Αυτό ὅμως δέν συνέβαινε κατά τήν ὑπό κρίση περίοδο.

'Αφού λοιπόν διεπιστώθη ὅτι κατά τήν διάρκεια τῆς κρισίμου περιόδου, ἡ ενάγουσα μετήλθε τήν κανονική τῆς δραστηριότητα παρασκευής Quellmehl — εἶχε δέ στην διάθεση τῆς ποσότητες ἀλεύρων τοῦ τύπου 550 πολύ μεγαλύτερες ἀπό εκείνες πού ἀπαιτούνται γιά τήν παραγωγή τῶν παρτίδων Quellmehl πού ἐπωλήθησαν σέ παρασκευαστές άρτου — καί ἀφοῦ ή πώληση τῶν παρτίδων αυτών, στό μέτρο πού ἀναφέρει ἡ έκθεση, δέν ἀμφισβητείται, δύναται ευλόγως νά θεωρηθεί ὅτι ἡ μεταποίηση τῶν ἀλεύρων σέ Quellmehl έγινε ἀπό τήν ενάγουσα. "Οσον άφορᾶ τόν κίνδυνο, τόν όποιο υπαινίχθη ἡ 'Επιτροπή κατά τήν συνεδρίαση, ὅτι δηλαδή ἡ ἑταιρία Interquell παρουσίασε ενδεχομένως εκ τῶν ύστερων μία κατάσταση τῶν ἀγορών καί τῶν πωλήσεων τῆς διαφορετική τῆς πραγματικῆς, αυτό ἀποτελεί μία υπόθεση, ή ὁποία έρχεται σέ ἀντίθεση μέ τά πορίσματα τῶν εμπειρογνωμόνων, πού στηρίζονται σέ τιμολόγια, καί ἡ ὁποία δέν ἐπιρρωννύεται ἀπό κανένα ἀντικειμενικό στοιχείο.

"Οσον άφορᾶ τους ιδιάζοντες παράγοντες ἀβεβαιότητος, ἀπό τίς δηλώσεις τῶν εμπειρογνωμόνων προκύπτουν τά ἀκόλουθα:

Τέλος πρέπει νά παρατηρηθεί ὅτι ἡ 'Επιτροπή ἀπέδωσε επίσης σημασία στό γεγονός ὅτι οἱ παρασκευαστές άρτου καί «βελτιωτικών ἀρτοποιίας» πού ἐκλήθησαν νά συνεργασθοῦν στους έλεγχους πού διέταξαν οἱ γερμανικές ἀρχές, έθεσαν ὡς ὅρο τήν καταβολή μέρους τῶν επιστροφών, γιά τίς όποιες πρόκειται. Ἀπό τό γεγονός αυτό ή 'Επιτροπή συνεπέρανε ὅτι, κατά τήν διάρκεια τῆς κρισίμου περιόδου, ἡ ενάγουσα ηὔξησε πιθανῶς τίς τιμές της, ώστε νά ἀντισταθμίσει τήν έλλειψη επιστροφών αυτό δέ τό γεγονός, ἄν ήταν ἀκριβές, θά ἀρκούσε νά δικαιολογήσει τήν άρνηση τῆς 'Επιτροπῆς νά ἀποκαταστήσει τήν ζημία. Κατά τήν συνεδρίαση, ὅμως, ἡ ενάγουσα έδωσε διαφορετική εξήγηση βεβαιώνοντας ὅτι οἱ πελάτες τῆς δέν ήταν διατεθειμένοι νά ἀναλάβουν άνευ ἀνταλλάγματος τίς επιβαρύνσεις πού συνεπάγονται οἱ έλεγχοι, πού ζητούσε ἀπό αυτούς γιά τό δικό της συμφέρον. Ή ἐξήγηση αυτή μοῦ φαίνεται ἀπολύτως εύλογη. 'Εξ άλλου, ἡ 'Επιτροπή δέν παρέσχε κανένα ἀποδεικτικό στοιχείο ἱκανό νά στηρίξει τό βάσιμο τῆς ὑποθέσεως πού κάνει.

7. 

Καταλήγοντας, προτείνω νά ἀπορρίψετε γιά τους ἀνωτέρω λόγους, τήν ἀγωγή τῆς ἑταιρίας Diamalt περί ἀποζημιώσεως γιά τίς μή εισπραχθείσες επιστροφές γιά τό Quellmehl πού παρήγαγε καί πού προορίζετο γιά χρήσεις, στόν τομέα τῆς ἀνθρώπινης διατροφῆς, διαφορετικές τῆς παρασκευῆς άρτου, ἀντιθέτως δέ νά δεχθείτε τήν ἀγωγή τῆς ἑταιρίας Interquell Stärke-Chemie.

Στην υπόθεση Diamalt, λαμβανομένου ὑπ᾿ ὄψη τοῦ γεγονότος ὅτι εἶχε συναφθεί συμφωνία μέ την Ἐπιτροπή γιά την ἀποκατάσταση τῶν ζημιῶν πού προεκλήθησαν ἀπό την χορήγηση επιστροφών γιά τό Quellmehl, τό όποιο προορίζετο γιά την παρασκευή άρτου καί ὅτι τό ποσό πού έγινε δεκτό υπέρ τῆς ἐναγούσης εἶναι τρεις φορές μεγαλύτερο τοῦ ποσοῦ τῆς ἀποζημιώσεως, ἡ ὁποία ἀντιθέτως δέν τῆς ὀφείλεται, προτείνω, νά καταδικασθεί ἡ Ἐπιτροπή να καταβάλει στην ενάγουσα τά τρία τέταρτα τῶν δικαστικών ἐξόδων. Στην υπόθεση Interquell, προτείνω νά καταλογισθούν εἰς βάρος τῆς Ἐπιτροπῆς ὅλα τά δικαστικά έξοδα στά όποια υπεβλήθη ἡ ενάγουσα.