1

Με απόφαση της 13ης Ιανουαρίου 1975, που περιήλθε στο Δικαστήριο στις 27 Ιανουαρίου 1975, το TRIBUNAL DU TRAVAIL της NIVELLES υπέβαλε, κατ' εφαρμογή του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, τρία ερωτήματα ως προς την ερμηνεία των κοινοτικών κανονισμών περί ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων εντός της Κοινότητας και περί εφαρμογής των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως στους μισθωτούς και τις οικογένειές τους που διακινούνται εντός της Κοινότητας, σε σχέση με το βελγικό νόμο της 27ης Ιουνίου 1969 περί χορηγήσεως επιδομάτων στους αναπήρους.

2

Από την απόφαση παραπομπής προκύπτει ότι η υπόθεση της κύριας δίκης αφορά αίτηση που υπέβαλαν οι γονείς ανάπηρου ανηλίκου το 1973 προκειμένου να τύχουν του ευεργετήματος του εν λόγω νόμου.

3

Οι γονείς, ιταλικής ιθαγένειας, διαμένουν από το 1947 στο Βέλγιο, στο οποίο ο πατέρας εργάζεται κανονικά ως μισθωτός και στο οποίο γενννήθηκε το 1959 και έκτοτε διαμένει το τέκνο.

4

Το Βελγικό Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας απέρριψε την αίτηση, με την αιτιολογία ότι, δεδομένου ότι το τέκνο δεν είχε τη βελγική ιθαγένεια, δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις διαμονής που ορίζονταν στην ευρωπαϊκή προσωρινή συμφωνία της 11ης Δεκεμβρίου 1953, δηλαδή δεν είχε δεκαπενταετή διαμονή στο Βέλγιο αφότου κατέστη 20 ετών.

5

Το TRIBUNAL DU TRAVAIL, ενώπιον του οποίου οι γονείς προσέβαλαν την υπουργική απόφαση, έκρινε ότι οι γονείς είχαν υποβάλει την αίτηση προς το Δικαστήριο προκειμένου να λάβουν κοινωνικά πλεονεκτήματα τα οποία μπορούν να ζητήσουν οι ίδιοι ως γονείς συντηρούντες ανήλικο ανάπηρο τέκνο, και τα οποία επομένως δικαιούνται απευθείας οι ίδιοι.

6

Το TRIBUNAL ανέφερε περαιτέρω στην απόφασή του ότι οι διατάξεις της ευρωπαϊκής προσωρινής συμφωνίας έχουν την έννοια ότι οι προϋποθέσεις διαμονής που θέτει η εν λόγω συμφωνία προκειμένου να χορηγηθεί το ευεργέτημα των επιδομάτων πρέπει να συντρέχουν ως προς τους γονείς και όχι ως προς το τέκνο.

7

Με τα δύο πρώτα ερωτήματα ερωτάται κατ' ουσία αν το σύστημα των επιδομάτων που προβλέπει ο βελγικός νόμος της 27ης Ιουνίου 1969, καθόσον αφορά ανάπηρα τέκνα μισθωτών, εμπίπτει είτε στο άρθρο 12 του κανονισμού 1612/68, της 15ης Οκτωβρίου 1968, περί της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων στο εσωτερικό της Κοινότητας, είτε στον κανονισμό 1408/71, της 14ης Ιουνίου 1971, περί εφαρμογής των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως στους μισθωτούς και τις οικογένειές τους που διακινούνται εντός της Κοινότητας.

8

Με το τρίτο ερώτημα ερωτάται αν, σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως σε ένα από τα δύο πρώτα ερωτήματα, οι ανήλικοι που είναι δικαιούχοι, λόγω συνδρομής των προϋποθέσεων στο πρόσωπο από το οποίο έλκουν το δικαίωμά τους κατά το χρόνο εφαρμογής του συστήματος που έχει θεσπίσει ο βελγικός νόμος, εξακολουθούν να παραμένουν δικαιούχοι κατά τα διάφορα στάδια ενηλυαώσεως, χωρίς να πρέπει να πληρούν τότε οι ίδιοι τις προϋποθέσεις διαμονής που τάσσονταν μέχρι τότε για το πρόσωπο από το οποίο έλκουν το δικαίωμά τους.

9

Για την προσέγγιση των υποβληθέντων ερωτημάτων πρέπει να εξεταστούν τα ερμηνευτικά προβλήματα που αφορούν τον κανονισμό 1408/71 στο πλαίσιο των άρθρων 1, 7 και 51 της Συνθήκης, που αποτελούν τη βάση του.

10

Μολονότι το Δικαστήριο, κρίνοντας στο πλαίσιο του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, δεν έχει την αρμοδιότητα να εφαρμόζει τους κοινοτικούς κανόνες επί μιας συγκεκριμένης υποθέσεως και επομένως να χαρακτηρίζει τη διάταξη του εθνικού δικαίου σε σχέση με τους κανόνες αυτούς, ωστόσο μπορεί να παρέχει στο εθνικό δικαστήριο τα στοιχεία ερμηνείας του κοινοτικού δικαίου τα οποία θα μπορούσαν να του είναι χρήσιμα κατά την εκτίμηση των αποτελεσμάτων της εν λόγω διατάξεως.

11

Το Δικαστήριο, με την απόφασή του της 13ης Νοεμβρίου 1974, στην υπόθεση 39/74 (Recueil 1974, σ. 1251), έκρινε ότι «η εθνική νομοθεσία που προβλέπει ένα νομικώς προστατευόμενο δικαίωμα επιδόματος για αναπήρους εμπίπτει, όσον αφορά τα αναφερόμενα στον κανονισμό 3 πρόσωπα, στον τομέα της κοινωνικής ασφαλίσεως, κατά την έννοια του άρθρου 51 της Συνθήκης και της κοινοτικής κανονιστικής ρυθμίσεως που έχει εκδοθεί κατ' εφαρμογή της διατάξεως αυτής».

12

Δεδομένου ότι ο κανονισμός 3 έχει αντικατασταθεί από τον κανονισμό 1408/71 του Συμβουλίου, η ίδια ερμηνεία ισχύει και για τις διατάξεις του τελευταίου αυτού κανονισμού, καθόσον αυτές καθορίζουν το καθ' ύλην πεδίο εφαρμογής του.

13

Κατά την πέμπτη αιτιολογική σκέψη του προοιμίου του κανονισμού 1408/71, οι διατάξεις του εν λόγω κανονισμού «εντάσσονται στο πλαίσιο της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων υπηκόων των κρατών μελών και οφείλουν, ως εκ τούτου, να συμβάλλουν στη βελτίωση του επιπέδου ζωής τους και των συνθηκών απασχολήσεώς τους, εγγυώμενοι στο εσωτερικό της Κοινότητος, αφενός, ίση μεταχείριση σε όλους τους υπηκόους των κρατών μελών έναντι των διαφόρων εθνικών νομοθεσιών και αφετέρου την απόλαυση των παροχών κοινωνικής ασφαλίσεως από τους εργαζομένους και τα πρόσωπα που έλκουν απ' αυτούς δικαιώματα, ανεξάρτητα από τον τόπο απασχολήσεως ή κατοικίας τους».

14

Όσον αφορά το προσωπικό πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1408/71, το άρθρο 2, παράγραφος 1 ορίζει ότι ο κανονισμός εφαρμόζεται «στους εργαζόμενους που υπάγονται ή υπήχθησαν στη νομοθεσία ενός ή περισσοτέρων από τα κράτη μέλη και είναι υπήκοοι ενός από τα κράτη μέλη… καθώς και στα μέλη της οικογενείας τους και στους επιζώντες τους».

15

Το άρθρο 3, παράγραφος 1 το οποίο καθιερώνει τη θεμελιώδη αρχή της ίσης μεταχειρίσεως, ορίζει ότι «τα πρόσωπα που κατοικούν στο έδαφος ενός από τα κράτη μέλη και για τα οποία ισχύουν οι διατάξεις του παρόντος κανονισμού, υπόκεινται στις υποχρεώσεις και απολαύουν των δικαιωμάτων που απορρέουν από τη νομοθεσία κάθε κράτους μέλους υπό τους ίδιους όρους με τους υπηκόους του, υπό την επιφύλαξη ειδικών διατάξεων του παρόντος κανονισμού».

16

Από το συνδυασμό της εν λόγω διατάξεως με το άρθρο 2, παράγραφος 1, προκύπτει ότι, στο πλαίσιο του καθ' ύλην πεδίου εφαρμογής του κανονισμού και ελλείψει ειδικής αντίθετης διατάξεως, τα μέλη της οικογένειας εργαζομένων πρέπει να απολαύουν των δικαιωμάτων που απορρέουν από τη νομοθεσία του κράτους διαμονής τους υπό τους ίδιους όρους με τους υπηκόους του κράτους αυτού.

17

Συνεπώς, όσον αφορά την απόλαυση των δικαιωμάτων δυνάμει μιας εθνικής νομοθεσίας που προβλέπει τη χορήγηση επιδομάτων για αναπήρους, ούτε ο ίδιος ο εργαζόμενος ούτε τα μέλη της οικογένειάς του μπορούν να τίθενται σε δυσμενέστερη θέση σε σχέση με τους υπηκόους του κράτους διαμονής, λόγω του γεγονότος και μόνο ότι δεν έχουν την ιθαγένεια του κράτους αυτού.

18

Η έννοια του μέλους της οικογένειας εργαζομένου περιλαμβάνει αναμφισβητήτως, όπως αναγνωρίζει το TRIBUNAL DU TRAVAIL με την απόφαση παραπομπής, το ανήλικο τέκνο που συντηρούν οι γονείς.

19

Όσον αφορά ειδικότερα την περίπτωση αναπήρου τέκνου που συγκεντρώνει ήδη από την ανηλικότητά του τις απαιτούμενες προϋποθέσεις για να λάβει, ως μέλος της οικογένειας εργαζομένου, το ευεργέτημα των επιδομάτων για αναπήρους, η βάσει του άρθρου 3 του κανονισμού 1408/71 ισότητα μεταχειρίσεως δεν μπορεί να παύει κατά τη λήξη της ανηλικότητας, εφόσον το τέκνο, λόγω της αναπηρίας του, εμποδίζεται να αποκτήσει την ιδιότητα του εργαζομένου κατά την έννοια του κανονισμού.

20

Πράγματι, αν δεν συνέβαινε αυτό, ο εργαζόμενος, έχοντας την ανησυχία να εξασφαλίσει στο ανάπηρο τέκνο του τη διαρκή λήψη των επιδομάτων που αυτό έχει ανάγκη λόγω της καταστάσεως του, θα παροτρυνόταν να μη μείνει στο κράτος μέλος όπου έχει εγκατασταθεί και έχει βρει εργασία, πράγμα που θα ήταν αντίθετο προς το σκοπό που επιδιώκεται από την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων εντός της Κοινότητας, λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, το δικαίωμα που αναγνωρίζεται βάσει της εν λόγω αρχής στον εργαζόμενο και στα μέλη της οικογένειάς του να παραμένει στο έδαφος του κράτους μέλους στο οποίο αυτός έχει εργαστεί, υπό τις προϋποθέσεις που καθορίζονται με τον κανονισμό 1251/70 της Επιτροπής, της 29ης Ιουνίου 1970 (EE ειδ. έκδ. 05/001, σ. 64).

21

Έχοντας δεχτεί ότι οι διατάξεις του κανονισμού 1408/71 πρέπει να ερμηνευθούν κατά την προαναφερθείσα έννοια, δεν είναι αναγκαίο να εξεταστεί αν μπορεί να προκύψει ανάλογο αποτέλεσμα από τις διατάξεις του κανονισμού 1612/68 του Συμβουλίου, της 15ης Οκτωβρίου 1968 περί της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων στο εσωτερικό της Κοινότητας.

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ,

κρίνοντας επί των ερωτημάτων που του υπέβαλε με απόφαση της 13ης Ιανουαρίου 1975 το TRIBUNAL DU TRAVAIL της NIVELLES, αποφαίνεται:

Οι διατάξεις του κανονισμού 1408/71 έχουν την έννοια ότι: