ΑΠΌΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ

της 18ης Φεβρουαρίου 1964 ( *1 )

Στις συνεκδικαζόμενες υποθέσεις 73/63 και 74/63,

που έχουν ως αντικείμενο δύο αιτήσεις του «College van Beroep voor het Bedrijfsleven» ( 1 ) προς το Δικαστήριο, κατ' εφαρμογή του άρθρου 177 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, με τις οποίες ζητείται, στο πλαίσιο των διαφορών που εκκρεμούν ενώπιον του παραπέμποντος δικαστηρίου μεταξύ,

αφενός, NV Internationale Crediet- en Handelsvereniging«Rotterdam», με έδρα το Ρόττερνταμ,

και

De Cooperatieve Suikerfabriek en Raffinaderij GA«Puttershoek», με έδρα το Putterschoek, εκπροσωπουμένων από τον F. Salomonson, δικηγόρο του Dordrecht,

προσφεύγουσες,

και

αφετέρου, του Υπουργού Γεωργίας και Αλιείας, που εδρεύει στη Χάγη,

καθού,

εκπροσωπουμένου από τους J. Η. Weber και L. J. Schippers, την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως ως προς τα εξής ερωτήματα (στο βαθμό που τίθενται, ενόψει της αλληλεξαρτήσεώς τους):

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ,

συγκείμενο από τους Α. Μ. Donner, (εισηγητή) πρόεδρο, Ch. L. Hammes και Α. Trabucchi, προέδρους τμήματος, L. Delvaux, R. Rossi, R. Lecourt και W. Strauss, δικαστές

γενικός εισαγγελέας: Κ. Roemer

γραμματέας: Α. van Houtte

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

(το μέρος που περιέχει τα περιστατικά παραλείπεται)

Σκεπτικό

Η Επιτροπή έθεσε το ζήτημα, εάν το «College van Beroep voor het Bedrijfsleven», δικαστήριο τελευταίου βαθμού, παρέβη το άρθρο 177, παράγραφος 3, της Συνθήκης, επειδή δεν ζήτησε από το Δικαστήριο να ερμηνεύσει το άρθρο 12, επί του οποίου το εν λόγω δικαστήριο στήριξε τα υποβληθέντα στο πλαίσιο της διαδικασίας παραπομπής ερωτήματα.

Από το σκεπτικό της αποφάσεως του εν λόγω δικαστηρίου συνάγεται, εντούτοις, ότι αυτό το ίδιο δεν ερμήνευσε το άρθρο 12, αλλά περιορίστηκε εν προκειμένω σε εφαρμογή της ερμηνείας που προκύπτει από προηγούμενες αποφάσεις του Δικαστηρίου που εκδόθηκαν βάσει του άρθρου 177 επί των υποθέσεων 26/62 και 28/62 έως 30/62.

Παρέλκει, επομένως, η εξέταση του ζητήματος που έθεσε η Επιτροπή.

Στο Δικαστήριο υποβλήθηκε καταρχήν το ερώτημα, εάν οι επίδικες αποφάσεις της Επιτροπής, που επέτρεψαν στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας την επιβολή ειδικής επιβαρύνσεως επί των εισαγωγών ζαχαρώδους μάζας, εξουσιοδότησαν επίσης το Βασίλειο των Κάτω Χωρών να επιβάλει ισόποση επιβάρυνση επί των εξαγωγών του προϊόντος αυτού προς την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας.

Η τελευταία αυτή εξουσιοδότηση τελεί υπό την προϋπόθεση ότι το κράτος μέλος εξαγωγής δεν επιβάλλει το ίδιο την επιβάρυνση που προβλέπεται από τις αποφάσεις.

Οι αποφάσεις αυτές, που απευθύνονται, μεταξύ άλλων, προς τις κυβερνήσεις της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και του Βασιλείου των Κάτω Χωρών, καθόρισαν το ύψος της επιβαρύνσεως καταρχήν σε ολλανδικά φιορίνια (HFL) και επικουρικά σε γερμανικά μάρκα (DM).

Μολονότι στις αποφάσεις αυτές δεν διατυπώθηκε ρητή εξουσιοδότηση, που θα ήταν πλέον σύμφωνη προς τις απαιτήσεις της ασφάλειας δικαίου, οι αποφάσεις αυτές εξουσιοδότησαν σιωπηρά την Ολλανδική Κυβέρνηση να εισπράξει την εν λόγω επιβάρυνση.

Με το δεύτερο ερώτημα ζητείται από το Δικαστήριο να αποφανθεί εάν το άρθρο 226 επέτρεπε στην Επιτροπή να εξουσιοδοτήσει την Κυβέρνηση των Κάτω Χωρών να επιβάλει επιβάρυνση που δεν είχε ζητηθεί και σε περίπτωση αποφατικής απαντήσεως, εάν θίγεται για τον λόγο αυτό το κύρος των αποφάσεων.

Τα μέτρα διασφαλίσεως έχουν μόνο σκοπό την προσωρινή προστασία στον τομέα της οικονομικής δραστηριότητας που αντιμετωπίζει δυσχέρειες.

Μολονότι η παράγραφος 1 του άρθρου 226 προβλέπει ότι το ενδιαφερόμενο κράτος ζητεί να λάβει το ίδιο μέτρα διασφαλίσεως, η παράγραφος 2 της διατάξεως αυτής παρέχει στην Επιτροπή την εξουσία να ορίσει, κατόπιν της αιτήσεως αυτής, «τα μέτρα διασφαλίσεως που θεωρεί αναγκαία» και να προσδιορίσει «συγχρόνως τους όρους και τον τρόπο εφαρμογής τους».

Ο εξαιρετικός χαρακτήρας της εν λόγω διατάξεως αφορά μόνο τη φύση και την έκταση των εξαιρέσεων από τη Συνθήκη και όχι τον οριζόμενο από την Επιτροπή τρόπο πραγματοποιήσεως της διασφαλίσεως που ζητήθηκε.

Η Επιτροπή οφείλει σχετικά να κάνει χρήση των μέσων που συνεπάγονται τα λιγότερο επαχθή αποτελέσματα έναντι του κράτους, του οποίου θίγεται κάποιος τομέας της οικονομικής δραστηριότητας από τα επιτραπέντα μέτρα.

Για τον σκοπό αυτό η άδεια λήψεως μέτρων διασφαλίσεως που χορηγείται στο κράτος που τα ζήτησε μπορεί να εξαρτηθεί από τον όρο ότι το κράτος, του οποίου θίγεται κάποιος τομέας της οικονομικής δραστηριότητας από τα μέτρα αυτά, δεν προτιμά να τα εφαρμόσει το ίδιο.

Η δυνατότητα, εξάλλου, της Επιτροπής να προβλέπει τον όρο αυτό κατά τη χορήγηση της άδειας υπογραμμίζεται από την παράγραφο 3 του άρθρου 226, που προβλέπει επιλογή κατά προτεραιότητα των μέτρων που διαταράσσουν το λιγότερο δυνατό τη λειτουργία της κοινής αγοράς.

Από την άποψη, επομένως, αυτή οι επίδικες αποφάσεις δεν επιδέχονται αμφισβήτηση.

Με το τρίτο ερώτημα το «College van Beroep» ζητεί καταρχήν να κριθεί εάν οι δυσκολίες που προκύπτουν αποκλειστικά από την εφαρμογή επιτακτικών διατάξεων της Συνθήκης και ιδίως από την κατάργηση των εσωτερικών δασμών μπορούν να αποτελέσουν δυσχέρειες υπό την έννοια του άρθρου 226.

Από την αιτιολογία των επίδικων αποφάσεων προκύπτει ότι η Επιτροπή θεώρησε ότι στην προκειμένη περίπτωση πρόκειται για δυσχέρειες που υφίσταντο ήδη πριν από την έναρξη εφαρμογής της Συνθήκης και που απλώς επιδεινώθηκαν λόγω της καταργήσεως των περιορισμών του ενδοκοινοτικού εμπορίου.

Επειδή δεν αποδείχτηκε η ανακρίβεια των αιτιολογικών αυτών σκέψεων, το εν λόγω ερώτημα δεν παρίσταται κρίσιμο, όσον αφορά τις αποφάσεις της Επιτροπής που υποβλήθηκαν στον έλεγχο του Δικαστηρίου.

Το άρθρο 226 δεν συνδυάζει, άλλωστε, την έννοια «δυσχέρειες» με καμιά διάκριση, ανάλογα με το αν οφείλονται στην εφαρμογή της Συνθήκης ή όχι.

Το κύρος των επίδικων αποφάσεων δεν μπορεί, συνεπώς, να αμφισβητηθεί απ' αυτή την άποψη.

Με το τρίτο ερώτημα ζητείται από το Δικαστήριο περαιτέρω να κρίνει εάν το κύρος των αποφάσεων αυτών θίγεται λόγω ασαφούς αιτιολογίας ή λόγω του ότι η Επιτροπή τις εξέδωσε δυνάμει του άρθρου 226 της Συνθήκης για να αποφύγει την εφαρμογή του άρθρου 235.

Αρκεί να εξετάσει το Δικαστήριο σχετικά εάν, αφενός, η Επιτροπή, προσφεύγοντας στο άρθρο 226, αγνόησε το άρθρο 235 και αν, αφετέρου, οι επίδικες αποφάσεις πάσχουν ελάττωμα που μπορεί να εξεταστεί αυτεπαγγέλτως.

Το άρθρο 235 αποτελεί επικουρικό μέσο δράσεως και εφαρμόζεται μόνο σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η Συνθήκη δεν προέβλεψε τις αναγκαίες για την πραγματοποίηση των στόχων της εξουσίες.

Η κανονική, επομένως, άσκηση των εξουσιών που χορηγεί η Συνθήκη δεν μπορεί να αποτελέσει αγνόηση αυτής της διατάξεως.

Οι προσφεύγουσες της κύριας δίκης, επικαλούμενες τη διατύπωση της αποφάσεως του Δικαστηρίου στις συνεκδικασθείσες υποθέσεις 2/62 και 3/62, ισχυρίστηκαν ότι άδεια που δεν δημοσιεύτηκε δεν μπορεί να θεωρηθεί ως «σαφώς προβλεπόμενη εξαίρεση», όπως απαιτεί η απόφαση αυτή.

Επειδή η παράλειψη της προβλεπόμενης δημοσιότητας μπορεί να εξεταστεί αυτεπαγγέλτως, ο ισχυρισμός αυτός πρέπει να εξεταστεί.

Μολονότι φαίνεται ευκταίο απόφαση αυτού του είδους, που επηρεάζει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των υπηκόων περισσότερων κρατών μελών, να μη στερείται της δημοσιότητας που εξασφαλίζεται σε ανάλογες περιπτώσεις, το άρθρο 191 προβλέπει για τις αποφάσεις μόνο κοινοποίηση προς τους αποδέκτες τους.

Είναι βέβαιο ότι η κοινοποίηση αυτή έγινε εν προκειμένω.

Η λεγόμενη «σαφώς προβλεπόμενη εξαίρεση» συνίστατο, εξάλλου, εν προκειμένω, σ' αυτό το ίδιο άρθρο 226, στο βαθμό που καθιστά δυνατή τη λήψη μέτρων διασφαλίσεως που συνεπάγονται εξαιρέσεις από τα άρθρα 12 και 16 της Συνθήκης.

Ελλείψει, επομένως, άλλης αυτεπαγγέλτως εξεταζόμενης πλημμέλειας, δεν φαίνεται να υπάρχει άλλο στοιχείο ικανό να θίξει το κύρος των εν λόγω αποφάσεων.

( *1 ) Γλώσσα διαδικασίας: η ολλανδική.

( 1 ) Οικονομικό-διοικητικό δικαστήοριο του ολλανδικού δικαίου.