Συνοπτική παρουσίαση

Έκθεση εκτίμησης επιπτώσεων που συνοδεύει την «πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου σχετικά με τις επιχειρήσεις στην Ευρώπη: Πλαίσιο για τη φορολογία εισοδήματος (BEFIT)» και την «πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου για τη μεταβιβαστική τιμολόγηση»

Α. Ανάγκη ανάληψης δράσης

Ποιο είναι το πρόβλημα και γιατί αποτελεί πρόβλημα σε επίπεδο ΕΕ;

Καθώς η ΕΕ γιορτάζει τα 30 χρόνια λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς, οι επιχειρήσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν διαφορετικά εθνικά συστήματα φορολογίας εισοδήματος εταιρειών. Πέραν από τα κίνητρα και τους συντελεστές για τη φορολόγηση των εταιρειών, κάθε εθνικό σύστημα έχει αποκλίνοντα χαρακτηριστικά. Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε ολόκληρη την ΕΕ αντιμετωπίζουν ανομοιογενείς φορολογικούς κανόνες, πρακτικές, ερμηνείες και διοικητικές απαιτήσεις, καθώς και αλληλεπιδράσεις μεταξύ των διαφόρων συστημάτων και διμερή προσέγγιση για την κατανομή των φορολογικών δικαιωμάτων και τα εισοδήματα μεταξύ των κρατών μελών. Συνεπώς, οι υπολογισμοί της φορολογικής υποχρέωσης και οι πόροι που απαιτούνται για την εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεων τείνουν να διαφέρουν από το ένα κράτος μέλος στο άλλο.

Αυτό οδηγεί σε μεγάλη πολυπλοκότητα και άνισους όρους ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην εσωτερική αγορά. Έχει ως αποτέλεσμα υψηλό φόρτο φορολογικής συμμόρφωσης για τις επιχειρήσεις της ΕΕ και λειτουργεί ως φραγμός για την επέκταση σε διασυνοριακό επίπεδο. Οι διαφορές στη φορολογική μεταχείριση μπορούν να στρεβλώσουν τις επενδυτικές αποφάσεις και να οδηγήσουν σε έλλειψη φορολογικής ασφάλειας και σε διαφορές, ενώ αυτό μπορεί να μην είναι αναγκαίο.

Τα ζητήματα αυτά είναι ιδιαίτερα σημαντικά σε επίπεδο ΕΕ, διότι η ΕΕ διαθέτει μια ιδιαίτερα ολοκληρωμένη εσωτερική αγορά. Ενώ σε πολλούς άλλους τομείς το δίκαιο της ΕΕ έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να δραστηριοποιούνται στην εσωτερική αγορά βάσει κοινών προτύπων, οι ανομοιογενείς απαιτήσεις όσον αφορά τη φορολογία των εταιρειών εξακολουθούν να αποτελούν εμπόδιο. Σε μια ολοένα και πιο ψηφιοποιημένη και ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή οικονομία, όπου πολλές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε διασυνοριακό επίπεδο, η εσωτερική αγορά δεν μπορεί να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές της αν δεν αντιμετωπίσει τα προβλήματα αυτά σε επίπεδο ΕΕ.

Τι θα πρέπει να επιτευχθεί;

Οι γενικοί στόχοι της πρωτοβουλίας είναι οι εξής: i) απλούστευση των φορολογικών κανόνων για τις επιχειρήσεις στην ΕΕ·

ii) τόνωση της ανάπτυξης και των επενδύσεων στην ΕΕ· iii) διασφάλιση δίκαιων και βιώσιμων φορολογικών εσόδων για τα κράτη μέλη.

Για την επίτευξη αυτών των γενικών στόχων, θα πρέπει να επιτευχθούν οι ακόλουθοι ειδικοί στόχοι: i) μείωση του κόστους συμμόρφωσης για τις επιχειρήσεις της ΕΕ· ii) ενθάρρυνση της διασυνοριακής επέκτασης· iii) συμβολή στη μείωση των στρεβλώσεων που επηρεάζουν τις επιχειρηματικές αποφάσεις και, ως εκ τούτου, στη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού· iv) μείωση του κινδύνου διπλής φορολόγησης και υπερφορολόγησης και των φορολογικών διαφορών· και v) αύξηση της φορολογικής ασφάλειας και της δίκαιης μεταχείρισης των επιχειρήσεων.

Ποια είναι η προστιθέμενη αξία της δράσης σε επίπεδο ΕΕ (επικουρικότητα);

Τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει η πρωτοβουλία είναι κοινά για όλα τα κράτη μέλη και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με ανομοιογενείς δράσεις σε εθνικό επίπεδο. Δεδομένου ότι τα προβλήματα προκύπτουν από τον κατακερματισμό και την ποικιλομορφία των εθνικών συστημάτων, τα μη συντονισμένα εθνικά μέτρα ενδέχεται να έχουν ανεπιθύμητες συνέπειες και να αυξήσουν την πολυπλοκότητα. Οι διμερείς προσεγγίσεις θα είναι επίσης περιορισμένες, ιδίως για ομάδες που δραστηριοποιούνται σε περισσότερα από δύο κράτη μέλη. Στο πλαίσιο αυτό, μόνο μια πρωτοβουλία σε επίπεδο ΕΕ η οποία προβλέπει ένα κοινό σύνολο κανόνων θα ήταν αποτελεσματική.

Δεδομένου ότι τα προβλήματα αυτά έχουν κυρίως διασυνοριακό χαρακτήρα, μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με τη θέσπιση νομοθεσίας σε επίπεδο ΕΕ. Η αναμενόμενη μείωση του κόστους συμμόρφωσης και αύξηση της φορολογικής ασφάλειας θα τονώσουν με τη σειρά τους τις επενδύσεις, καθώς και τη διασυνοριακή επέκταση στην ΕΕ. Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικά κράτη μέλη θα είναι σε θέση να μεγιστοποιήσουν πλήρως την ελευθερία εγκατάστασης και την ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων χωρίς να παρεμποδίζονται από περιττά φορολογικά εμπόδια. Ως εκ τούτου, η παρούσα πρωτοβουλία, καθώς αναλαμβάνεται μέσω του δικαίου της ΕΕ, περιλαμβάνει στοιχεία που προσθέτουν αξία σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας. Μια κοινή προσέγγιση για όλα τα κράτη μέλη θα έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες να επιτύχει τους επιδιωκόμενους στόχους.

Β. Λύσεις

Ποιες είναι οι διάφορες επιλογές για την επίτευξη των στόχων; Υπάρχει προτιμώμενη επιλογή ή όχι; Εάν όχι, γιατί;

Οι στόχοι μπορούν να επιτευχθούν μέσω μιας πρωτοβουλίας που συνίσταται σε δύο νομικές πράξεις για την αντιμετώπιση των σημερινών προκλήσεων που σχετίζονται με τη φορολόγηση των ομίλων εταιρειών στην εσωτερική αγορά. Η πρώτη πράξη θα θεσπίσει ένα κοινό σύνολο κανόνων για τον υπολογισμό της φορολογικής βάσης μεγάλων ομίλων εταιρειών στην ΕΕ, ενώ η δεύτερη θα προτείνει μια κοινή προσέγγιση για τη μεταβιβαστική τιμολόγηση για τα κράτη μέλη. Η εν λόγω πρωτοβουλία αναλύεται στην έκθεση εκτίμησης επιπτώσεων:

Εν ολίγοις, μια νέα δέσμη απλουστευμένων φορολογικών κανόνων, στενά ευθυγραμμισμένων με τις αρχές του πυλώνα 2, για τον υπολογισμό της φορολογικής βάσης των εταιρειών που ανήκουν σε μεγάλους ομίλους θα αντικαταστήσει 27 διαφορετικά συστήματα φορολόγησης των εταιρειών για τις φορολογούμενες εταιρείες που θα εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του. Οι οικονομικές λογιστικές καταστάσεις θα χρησιμοποιηθούν ως αφετηρία για τον υπολογισμό της βάσης φορολογίας εταιρειών των ομίλων στην ΕΕ και στη συνέχεια για την κατανομή της εν λόγω συγκεντρωτικής βάσης στα μέλη τους σε όλα τα κράτη μέλη.

Μια κοινή προσέγγιση ως προς τη μεταβιβαστική τιμολόγηση θα διασφαλίσει τη συνέπεια στον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν τις συναλλαγές μεταξύ συνδεδεμένων επιχειρήσεων, μειώνοντας έτσι τη μετατόπιση κερδών και αυξάνοντας τη φορολογική ασφάλεια και διαφάνεια.

Η έκθεση εντοπίζει διάφορες επιλογές πολιτικής και αξιολογεί συγκεκριμένα τρεις συνδυασμούς αυτών των επιλογών.

Έκδοση 1 — «Ολοκληρωμένη»: η έκδοση αυτή θα προτείνει κανόνες που θα είναι υποχρεωτικοί για όλους τους φορολογούμενους και θα συνεπάγεται τον υψηλότερο δυνατό βαθμό εναρμόνισης και άμεση εφαρμογή. Αυτός ο συνδυασμός επιλογών θα εξασφαλίσει το ευρύτερο δυνατό πεδίο εφαρμογής και, ως εκ τούτου, την ευρύτερη απλούστευση για τις επιχειρήσεις της ΕΕ και τις φορολογικές αρχές των κρατών μελών, δεδομένου ότι θα αντικαταστήσει τους ισχύοντες εθνικούς κανόνες για τη φορολογία ομίλων στην ΕΕ. 

Έκδοση 2 — «Συντηρητική»: η έκδοση αυτή θα προτείνει κανόνες που θα είναι προαιρετικοί, με τον μικρότερο βαθμό εναρμόνισης και προγραμματισμό για σταδιακή εφαρμογή. Αυτός ο συνδυασμός επιλογών θα επιφέρει ορισμένες αλλαγές στην υφιστάμενη κατάσταση, αλλά οι αλλαγές αυτές θα έχουν πιο περιορισμένο πεδίο εφαρμογής, θα είναι λιγότερο ολοκληρωμένες και θα προβλέπεται η σταδιακή εφαρμογή τους.

Έκδοση 3 — «Σύνθετη» — η προτιμώμενη επιλογή: πρόκειται για σύνθεση στοιχείων της υποχρεωτικής εναρμόνισης και της σταδιακής εφαρμογής. Προβλέπει μια υβριδική προσέγγιση, η οποία θα περιλαμβάνει κοινούς και υποχρεωτικούς κανόνες οι οποίοι θα απευθύνονται σε μεγάλους ομίλους που είναι πιθανότερο να έχουν διασυνοριακές δομές και αναμένεται να ωφεληθούν περισσότερο από την απλούστευση που προσφέρει το εν λόγω σύστημα. Οι κανόνες μεταβιβαστικής τιμολόγησης εναρμονίζονται με τη μορφή νομοθεσίας που βασίζεται σε αρχές και καθορίζουν το πλαίσιο για τον μελλοντικό συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών στον τομέα αυτό. Η έκδοση 3 χαρακτηρίζεται από αποδοτικότητα, καθώς το περιορισμένο υποχρεωτικό πεδίο εφαρμογής της οριοθετείται ώστε να περιλαμβάνει μόνο τους ομίλους που μπορούν να επωφεληθούν περισσότερο από τους κοινούς κανόνες. Επιπλέον, προβλέπει έναν μεταβατικό κανόνα για την κατανομή της φορολογικής βάσης του ομίλου, ο οποίος βασίζεται στον μέσο όρο των φορολογητέων αποτελεσμάτων κατά τα τρία προηγούμενα οικονομικά έτη, και διασφαλίζει, κατ’ αυτόν τον τρόπο, τη σταθερότητα των φορολογικών εσόδων σε εθνικό επίπεδο. Περιλαμβάνει επίσης μηχανισμό επανεξέτασης που θα μπορούσε να προετοιμάσει το έδαφος για μια μόνιμη μέθοδο κατανομής, ενδεχομένως με βάση έναν μαθηματικό τύπο επιμερισμού.

Γ. Επιπτώσεις της προτιμώμενης επιλογής

Ποια είναι τα οφέλη της προτιμώμενης επιλογής;

Η εκτίμηση επιπτώσεων παρουσιάζει τα θετικά αποτελέσματα για τις επιχειρήσεις και την οικονομία στην ΕΕ ως απόρροια των πιθανών μειώσεων του τρέχοντος κόστους φορολογικής συμμόρφωσης για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε διασυνοριακό επίπεδο, της διασυνοριακής αντιστάθμισης ζημιών, των εναρμονισμένων κανόνων φορολογικής βάσης, όπως οι συντελεστές απόσβεσης, και της κατανομής μιας κοινής φορολογικής βάσης. Η εκτίμηση επιπτώσεων περιλαμβάνει τον μακροοικονομικό αντίκτυπο της προτιμώμενης επιλογής στο ΑΕΠ και στα φορολογικά έσοδα στην ΕΕ.

Ποιο είναι το κόστος της προτιμώμενης επιλογής;

Το κόστος δεν μπορεί να εκτιμηθεί με ακρίβεια, διότι η πρωτοβουλία δεν έχει κάποιο προηγούμενο στο οποίο μπορούμε να βασιστούμε. Επιπλέον, δεν υπάρχουν ειδικά δεδομένα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν αξιόπιστα για την κατάρτιση πολύ συγκεκριμένων εκτιμήσεων. Η έκθεση εκτίμησης επιπτώσεων επιχειρεί να περιγράψει ορισμένες από τις πιθανές δαπάνες.

Για τους μεγάλους ομίλους, κατά την εφαρμογή του κοινού πλαισίου υπολογισμού των φορολογητέων αποτελεσμάτων τους, αναμένονται οι ακόλουθες δαπάνες: βραχυπρόθεσμες (εφάπαξ) δαπάνες προσαρμογής που αφορούν την επικαιροποίηση των συστημάτων ΤΠ και την κατάρτιση του προσωπικού των εταιρειών και των φορολογικών διοικήσεων για την προσαρμογή στο νέο σύστημα· και τρέχουσες λειτουργικές δαπάνες διοικητικού χαρακτήρα, όπως για προσωπικό το οποίο θα ασχολείται με την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των φορολογικών διοικήσεων.

Όσον αφορά τη μεταβιβαστική τιμολόγηση, δεν θα υπάρξει πρόσθετο κόστος για τους φορολογούμενους ή τις εθνικές αρχές, δεδομένου ότι επί του παρόντος υπάρχει μεγάλος αριθμός υπαλλήλων που ασχολούνται με τη μεταβιβαστική τιμολόγηση εντός μεγάλων ομίλων και φορολογικών διοικήσεων. Θα υπάρξει κόστος αρχικής προσαρμογής για κατάρτιση, με σκοπό την εξοικείωση με τους νέους κανόνες, αλλά η μεγαλύτερη σαφήνεια και η εφαρμογή των νέων κανόνων σε ολόκληρη την ΕΕ θα οδηγήσει τελικά σε μείωση του κόστους συμμόρφωσης / διοικητικού κόστους.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις στις ΜΜΕ και στην ανταγωνιστικότητα;

ΜΜΕ: Οι όμιλοι ΜΜΕ που υποβάλλουν ενοποιημένες οικονομικές λογιστικές καταστάσεις θα έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν και, ως εκ τούτου, να εφαρμόζουν τους κοινούς κανόνες για τον υπολογισμό της φορολογικής βάσης. Δεδομένου ότι οι κανόνες θα παραμείνουν προαιρετικοί για τις ΜΜΕ, δεν παρέχουμε εκτίμηση των αρνητικών επιπτώσεων. Αντιθέτως, οι ΜΜΕ θα επωφεληθούν από την επιλογή της απλούστερης και οικονομικά αποδοτικότερης λύσης με βάση τις ατομικές τους ανάγκες.

Ανταγωνιστικότητα: η πρωτοβουλία αναμένεται να έχει θετικό αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα κόστους και τιμών με τη θέσπιση κοινών κανόνων και κοινής προσέγγισης. Όλα τα στοιχεία βασίζονται σε απλουστεύσεις των ισχυόντων κανόνων φορολογίας εταιρειών, οι οποίες θα μειώσουν το κόστος συμμόρφωσης για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε όλους τους τομείς της εσωτερικής αγοράς. Οι κοινοί κανόνες αναμένεται επίσης να δημιουργήσουν ισότιμους όρους ανταγωνισμού, να εξαλείψουν τα εμπόδια στη διασυνοριακή επέκταση και να βελτιώσουν τη διεθνή ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων της ΕΕ έναντι επιχειρήσεων εκτός ΕΕ, ιδίως εκείνων που δραστηριοποιούνται σε άλλες μεγάλες αγορές. 

Θα υπάρξουν άλλες σημαντικές επιπτώσεις;

Η εκτίμηση επιπτώσεων εξέτασε επίσης κατά πόσον η πρωτοβουλία μπορεί να έχει περιβαλλοντικές ή κοινωνικές επιπτώσεις ή αντίκτυπο στα θεμελιώδη δικαιώματα. Δεν αναμένονται συγκεκριμένες και άμεσες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Επίσης, δεν αναμένεται να υπάρξει σημαντικός κοινωνικός αντίκτυπος. Ωστόσο, οι απελευθερωμένοι πόροι μπορεί να επηρεάσουν θετικά διάφορους τομείς, όπως οι βιώσιμες επενδύσεις και οι αποφάσεις στον τομέα της απασχόλησης. Επίσης, η πρωτοβουλία δεν αναμένεται να έχει αντίκτυπο στα θεμελιώδη δικαιώματα, η τήρηση των οποίων εξασφαλίζεται, όπως και η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Αναλογικότητα;

Η προτιμώμενη επιλογή δεν υπερβαίνει τα αναγκαία για την επίτευξη των στόχων και επικεντρώνεται σε στοιχεία στα οποία η προστιθέμενη αξία της δράσης της ΕΕ υπερβαίνει αυτά που μπορούν να επιτύχουν μόνα τους τα κράτη μέλη.

Δ. Παρακολούθηση

Πότε θα επανεξεταστεί η πολιτική;

Η αξιολόγηση της πρωτοβουλίας θα πρέπει να εκτιμήσει τον βαθμό στον οποίο έχουν επιτευχθεί οι στόχοι που έχουν τεθεί και θα πραγματοποιηθεί πέντε έτη μετά την έναρξη εφαρμογής των οδηγιών. Θα αναλύσει επίσης τον βαθμό στον οποίο οι αναμενόμενες απλουστεύσεις έχουν υλοποιηθεί για τα στοχευόμενα ενδιαφερόμενα μέρη και θα εκτιμήσει τη σχετική διοικητική και κανονιστική επιβάρυνση. Η Επιτροπή θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα της αξιολόγησης υπό μορφή έκθεσης. Επιπλέον, για το BEFIT, προβλέπεται ότι η αξιολόγηση θα περιλαμβάνει επανεξέταση του μεταβατικού κανόνα κατανομής. Εάν η Επιτροπή το κρίνει σκόπιμο βάσει της επανεξέτασης, μπορεί να εγκρίνει νομοθετική πρόταση για την τροποποίηση της μεθόδου κατανομής, ενδεχομένως με την εισαγωγή μαθηματικού τύπου.