ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 16.11.2023
COM(2023) 733 final
2023/0418(COD)
Πρόταση
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1806 όσον αφορά τους κατόχους σερβικών διαβατηρίων που εκδίδονται από τη σερβική υπηρεσία συντονισμού (Koordinaciona uprava)
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
1.ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
•Αιτιολόγηση και στόχοι της πρότασης
Με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1244/2009 της 30ής Noεμβρίου 2009 τροποποιήθηκε ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 539/2001 περί του καταλόγου τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων και του καταλόγου τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή. Η αλλαγή συνίστατο στη μεταφορά της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (σήμερα Βόρεια Μακεδονία), του Μαυροβουνίου και της Σερβίας από το παράρτημα I (χώρες οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης) στο παράρτημα II (χώρες οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης για διαμονή που δεν υπερβαίνει τις 90 ημέρες εντός περιόδου 180 ημερών) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001. Η απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης εφαρμοζόταν (και εξακολουθεί να εφαρμόζεται) μόνο στους κατόχους βιομετρικών διαβατηρίων.
Δεδομένων των ανησυχιών την εποχή εκείνη σχετικά με τους κινδύνους παράτυπης μετανάστευσης από το Κόσοβο και του γεγονότος ότι δεν υπήρχε τότε διάλογος με το Κόσοβο για την ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων, μία κατηγορία κατόχων σερβικών διαβατηρίων εξαιρέθηκε από την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης, δηλαδή οι κάτοχοι διαβατηρίων που είχαν εκδοθεί από τη σερβική υπηρεσία συντονισμού στο Βελιγράδι. Η εν λόγω υπηρεσία διεκπεραιώνει όλες τις αιτήσεις έκδοσης διαβατηρίου που λαμβάνονται από Σέρβους του Κοσόβου που διαμένουν στο Κόσοβο και από Σέρβους του Κοσόβου που ζουν εκτός Κοσόβου.
Η σερβική υπηρεσία συντονισμού συστάθηκε κατά τη διάρκεια του διαλόγου με τη Σερβία για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων. Σκοπός ήταν η αντικατάσταση των επτά περιφερειακών αστυνομικών διευθύνσεων που ήταν διάσπαρτες στο σερβικό έδαφος, οι οποίες μέχρι τότε ήταν υπεύθυνες για την έκδοση διαβατηρίων στους Σέρβους του Κοσόβου. Τα διαβατήρια που εκδίδονται από τη σερβική υπηρεσία συντονισμού είναι βιομετρικά και έχουν χρησιμοποιηθεί από τους κατόχους τους ως ταξιδιωτικά έγγραφα με σκοπό τη μετάβαση στην ΕΕ από την ίδρυσή της υπηρεσίας αυτής.
Το 2009 το Κόσοβο συμπεριλήφθηκε στο μέρος 2 του παραρτήματος I του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001, σύμφωνα με το οποίο οι κάτοχοι διαβατηρίων που εκδίδονται από το Κόσοβο έπρεπε να διαθέτουν θεώρηση κατά τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών. Έκτοτε, η κατάσταση έχει εξελιχθεί. Στις 19 Ιανουαρίου 2012 η Επιτροπή δρομολόγησε διάλογο με το Κόσοβο για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων. Στις 14 Ιουνίου 2012 παρουσίασε στο Κόσοβο χάρτη πορείας, στον οποίο προσδιορίζονται όλα τα νομοθετικά και άλλα μέτρα που έπρεπε να θεσπίσει και να εφαρμόσει το Κόσοβο, ώστε να σημειώσει πρόοδο ως προς την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων. Ο διάλογος αυτός ολοκληρώθηκε επιτυχώς και, σε αυτή τη βάση, στις 4 Μαΐου 2016, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για τη μεταφορά του Κοσόβου στο παράρτημα ΙΙ του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001.
Η πρόταση αυτή απέσπασε τελικά συμφωνία και εγκρίθηκε στις 19 Απριλίου 2023. Με τον κανονισμό (ΕΕ) 2023/850 τροποποιήθηκε ο κανονισμός (ΕΕ) 2018/1806 [ο οποίος εν τω μεταξύ είχε αντικαταστήσει τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 539/2001], μεταφέροντας το Κόσοβο από το μέρος 2 του παραρτήματος I στο μέρος 4 του παραρτήματος II του εν λόγω κανονισμού. Όπως και στην περίπτωση όλων των προηγούμενων επιτυχημένων διαλόγων για την ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων, αποφασίστηκε ότι η απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης θα πρέπει να ισχύει μόνο για τους κατόχους βιομετρικών διαβατηρίων. Επιπλέον, αποφασίστηκε ότι η εν λόγω απαλλαγή δεν θα πρέπει να ισχύσει έως την ημερομηνία της έναρξης λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφοριών και Αδειοδότησης Ταξιδιού (ETIAS) που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1240 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, ή έως την 1η Ιανουαρίου 2024, αναλόγως ποια ημερομηνία προηγηθεί. Λόγω του γεγονότος ότι το ETIAS δεν θα τεθεί σε λειτουργία πριν από την 1η Ιανουαρίου 2024, η απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης για τους κατόχους διαβατηρίων του Κοσόβου θα εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου 2024.
Μετά την έκδοση του κανονισμού (ΕΕ) 2023/850, οι κάτοχοι σερβικών διαβατηρίων που εκδίδονται από τη σερβική υπηρεσία συντονισμού θα παρέμεναν οι μόνοι πολίτες στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων για τους οποίους θα ίσχυε η απαίτηση θεώρησης για τα ταξίδια τους βραχείας διαμονής στην ΕΕ.
Με την έναρξη ισχύος της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τους κατόχους διαβατηρίων του Κοσόβου, η Επιτροπή θεωρεί ότι οι λόγοι για τον αποκλεισμό των κατόχων σερβικών διαβατηρίων που εκδίδονται από τη σερβική υπηρεσία συντονισμού από την εν λόγω απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης δεν υφίστανται πλέον και ότι όλοι οι πολίτες της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων θα πρέπει να επωφελούνται από την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης για ταξίδια στον χώρο Σένγκεν. Επομένως, η Επιτροπή προτείνει την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1806 ώστε να απαλλαγούν οι κάτοχοι σερβικών διαβατηρίων που εκδίδονται από τη σερβική υπηρεσία συντονισμού από την υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών για διαμονή η συνολική διάρκεια της οποίας δεν υπερβαίνει τις 90 ημέρες εντός οποιασδήποτε περιόδου 180 ημερών.
•Συνέπεια με τις ισχύουσες διατάξεις στον τομέα πολιτικής
Ο κανονισμός (ΕΕ) 2018/1806 περιλαμβάνει τον κατάλογο τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών και τον κατάλογο τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή. Ο κανονισμός (ΕΕ) 2018/1806 εφαρμόζεται απ’ όλα τα κράτη μέλη, με εξαίρεση την Ιρλανδία. Εφαρμόζεται επίσης από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, τη Νορβηγία και την Ελβετία. Ο κανονισμός εντάσσεται στην κοινή πολιτική της ΕΕ για τις θεωρήσεις για βραχεία διαμονή μέχρι 90 ημερών εντός οποιασδήποτε περιόδου 180 ημερών.
Από την έναρξη των πρώτων διαλόγων για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων το 2008, υπήρξε γενικός στόχος να χορηγηθεί σε ολόκληρη την περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων πρόσβαση στον χώρο Σένγκεν χωρίς υποχρέωση θεώρησης. Οι απαιτήσεις θεώρησης για το Μαυροβούνιο, τη Βόρεια Μακεδονία και τη Σερβία καταργήθηκαν το 2009, για την Αλβανία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη το 2010 και για το Κόσοβο το 2023. Στο πλαίσιο αυτό, η κατάργηση της εξαίρεσης από την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης όσον αφορά τους κατόχους σερβικών διαβατηρίων που εκδίδονται από τη σερβική υπηρεσία συντονισμού θα διασφαλίσει ότι ολόκληρη η περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων υπόκειται στο ίδιο καθεστώς θεωρήσεων.
•Συνέπεια με άλλες πολιτικές της Ένωσης
Η προτεινόμενη συμπερίληψη των κατόχων σερβικών διαβατηρίων που έχουν εκδοθεί από τη σερβική υπηρεσία συντονισμού στην απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης όσον αφορά τη Σερβία συνάδει με τις προσπάθειες της ΕΕ για επιτάχυνση της ένταξης της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ.
2.ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ, ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ
•Νομική βάση
Νομική βάση της πρότασης αποτελεί το άρθρο 77 παράγραφος 2 στοιχείο α) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Ο προτεινόμενος κανονισμός θα αποτελέσει ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν.
•Επικουρικότητα, αναλογικότητα και επιλογή της νομικής πράξης
Η αναγκαία τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1806 πρόκειται να γίνει με κανονισμό. Τα κράτη μέλη δεν μπορούν να ενεργούν μεμονωμένα για την επίτευξη του στόχου πολιτικής. Δεν υπάρχουν διαθέσιμες άλλες (μη νομοθετικές) εναλλακτικές λύσεις για την επίτευξη του στόχου πολιτικής.
3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΩΝ, ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΕΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
•Διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη
Η τρέχουσα κατάσταση αποκλεισμού των Σέρβων του Κοσόβου από το καθεστώς απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης έχει συζητηθεί με τη Σερβία και το Κόσοβο.
•Εκτίμηση επιπτώσεων
Δεν κρίθηκε αναγκαία η διενέργεια εκτίμησης επιπτώσεων για την παρούσα πρόταση.
•Θεμελιώδη δικαιώματα
Η παρούσα πρόταση δεν έχει επιπτώσεις στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
4.ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Η παρούσα πρόταση δεν έχει δημοσιονομικές επιπτώσεις.
5.ΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
•Σχέδια εφαρμογής και ρυθμίσεις παρακολούθησης, αξιολόγησης και υποβολής εκθέσεων
Ο τροποποιημένος κανονισμός θα παράγει άμεσα αποτελέσματα από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του και θα εφαρμοστεί αμέσως από τα κράτη μέλη. Δεν απαιτείται σχέδιο εφαρμογής.
•Αναλυτική επεξήγηση των επιμέρους διατάξεων της πρότασης
Το παράρτημα II του κανονισμού 2018/1806 θα τροποποιηθεί, συμπεριλαμβάνοντας τους κατόχους σερβικών διαβατηρίων που εκδίδονται από τη σερβική υπηρεσία συντονισμού (στα σερβικά: Koordinaciona uprava) στην αναφορά στη Σερβία.
2023/0418 (COD)
Πρόταση
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1806 όσον αφορά τους κατόχους σερβικών διαβατηρίων που εκδίδονται από τη σερβική υπηρεσία συντονισμού (Koordinaciona uprava)
ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,
Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 77 παράγραφος 2 στοιχείο α),
Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,
Κατόπιν διαβίβασης του σχεδίου νομοθετικής πράξης στα εθνικά κοινοβούλια,
Αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία,
Εκτιμώντας τα ακόλουθα:
(1)Ο κανονισμός (ΕΕ) 2018/1806 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου απαριθμεί τις τρίτες χώρες οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών και εκείνες οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή για διαμονή που δεν υπερβαίνει τις 90 ημέρες εντός οιασδήποτε περιόδου 180 ημερών.
(2)Η Σερβία μεταφέρθηκε στον κατάλογο των χωρών οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1244/2009 του Συμβουλίου. Ο εν λόγω κανονισμός περιλάμβανε εξαίρεση από την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης όσον αφορά τους Σέρβους κατόχους σερβικών διαβατηρίων που εκδίδονται από τη σερβική υπηρεσία συντονισμού (στα σερβικά: Koordinaciona uprava).
(3)Μετά την έκδοση του κανονισμού (ΕΕ) 2023/850 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη μεταφορά του Κοσόβου στο μέρος 4 του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1806, οι κάτοχοι σερβικών διαβατηρίων που έχουν εκδοθεί από τη σερβική υπηρεσία συντονισμού θα παρέμεναν οι μόνοι πολίτες της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων που θα έπρεπε να διαθέτουν θεώρηση για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών.
(4)Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ολόκληρη η περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων υπόκειται στο ίδιο καθεστώς θεωρήσεων, οι κάτοχοι σερβικών διαβατηρίων που έχουν εκδοθεί από τη σερβική υπηρεσία συντονισμού θα πρέπει, συνεπώς, να συμπεριληφθούν στην αναφορά στη Σερβία στο παράρτημα ΙΙ του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1806.
(5)Όσον αφορά την Ισλανδία και τη Νορβηγία, ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, κατά την έννοια της συμφωνίας που έχει συναφθεί από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη Δημοκρατία της Ισλανδίας και το Βασίλειο της Νορβηγίας για τη σύνδεση των δύο αυτών κρατών με την υλοποίηση, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν, οι οποίες διατάξεις εμπίπτουν στον τομέα στον οποίο αναφέρεται το άρθρο 1 σημείο B της απόφασης 1999/437/ΕΚ του Συμβουλίου.
(6)Όσον αφορά την Ελβετία, ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, κατά την έννοια της συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προς την υλοποίηση, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν, οι οποίες διατάξεις εμπίπτουν στον τομέα στον οποίο αναφέρεται το άρθρο 1 σημεία Β και Γ της απόφασης 1999/437/ΕΚ σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της απόφασης 2008/146/ΕΚ του Συμβουλίου.
(7)Όσον αφορά το Λιχτενστάιν, ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, κατά την έννοια του πρωτοκόλλου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, της Ελβετικής Συνομοσπονδίας και του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν για την προσχώρηση του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν στη συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προς τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν, οι οποίες διατάξεις εμπίπτουν στον τομέα στον οποίο αναφέρεται το άρθρο 1 σημεία Β και Γ της απόφασης 1999/437/ΕΚ, σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της απόφασης 2011/350/ΕΕ του Συμβουλίου.
(8)Ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στις οποίες δεν συμμετέχει η Ιρλανδία, σύμφωνα με την απόφαση 2002/192/ΕΚ του Συμβουλίου· ως εκ τούτου, η Ιρλανδία δεν συμμετέχει στη θέσπιση του παρόντος κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του.
(9)Όσον αφορά την Κύπρο, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, ο παρών κανονισμός συνιστά πράξη που βασίζεται στο κεκτημένο του Σένγκεν ή συνδέεται άλλως με αυτό, κατά την έννοια, αντιστοίχως, του άρθρου 3 παράγραφος 1 της πράξης προσχώρησης του 2003 και του άρθρου 4 παράγραφος 1 της πράξης προσχώρησης του 2005,
ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΟΝ ΠΑΡΟΝΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ:
Άρθρο 1
Στο σημείο 1 του παραρτήματος ΙI του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1806:
«Σερβία [εξαιρούνται οι κάτοχοι σερβικών διαβατηρίων που έχουν εκδοθεί από τη σερβική υπηρεσία συντονισμού (στη σερβική γλώσσα: Koordinaciona uprava)] (7)»
αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:
«Σερβία [συμπεριλαμβανομένων των κατόχων σερβικών διαβατηρίων που έχουν εκδοθεί από τη σερβική υπηρεσία συντονισμού (στα σερβικά: Koordinaciona uprava)] (*)»
(*) Η απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης εφαρμόζεται μόνο στους κατόχους βιομετρικών διαβατηρίων που εκδίδονται σύμφωνα με τα πρότυπα του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO).
Άρθρο 2
Ο παρών κανονισμός αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο παρών κανονισμός είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και ισχύει άμεσα στα κράτη μέλη σύμφωνα με τις Συνθήκες.
Βρυξέλλες,
Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Για το Συμβούλιο
Η Πρόεδρος
Ο Πρόεδρος