ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 11.12.2023

COM(2023) 778 final

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 5 της οδηγίας (EE) 2018/2001 για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές

Έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 5 της οδηγίας για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές

1.Εισαγωγή

Η αναθεωρημένη οδηγία για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές 1 θέτει ως στόχο για το 2030 το μερίδιο της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας σε ολόκληρη την ΕΕ να ανέρχεται σε 42,5 %, με φιλοδοξία την επίτευξη του 45 %. Σε αντίθεση με τον στόχο που τέθηκε για το 2020, ο στόχος αυτός σε επίπεδο ΕΕ δεν έχει μετουσιωθεί σε δεσμευτικές εθνικές συνεισφορές. Ο στόχος πρέπει να επιτευχθεί από κοινού από όλα τα κράτη μέλη, με βάση τη συντονισμένη και συνδυασμένη δράση τους, όπως αποτυπώνεται στην οδηγία και στον κανονισμό για τη διακυβέρνηση 2 .

Σύμφωνα με τον κανονισμό για τη διακυβέρνηση, τα κράτη μέλη πρέπει να συνεργάζονται μεταξύ τους, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις υφιστάμενες και δυνητικές μορφές περιφερειακής συνεργασίας για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων, των επιδιώξεων και των συνεισφορών που καθορίζονται στα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ). Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κατά την αξιολόγηση των ΕΣΕΚ του 2020 3 που πραγματοποίησε σε επίπεδο ΕΕ, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να κάνουν καλύτερη πρακτική χρήση της περιφερειακής συνεργασίας.

Η ενισχυμένη φιλοδοξία όσον αφορά την ανανεώσιμη ενέργεια θα απαιτήσει την αξιοποίηση, με οικονομικά αποδοτικό τρόπο, του δυναμικού για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στο πλαίσιο αυτό, η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών θα διαδραματίσει ρόλο στην επίτευξη του στόχου. Ταυτόχρονα, η συνεργασία αποτελεί εργαλείο για την επίτευξη μεγαλύτερης κανονιστικής ευθυγράμμισης μεταξύ των κρατών μελών. Η αναθεωρημένη οδηγία για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές αποσκοπεί στην προώθηση της συνεργασίας μέσω των διατάξεων σχετικά με κοινά έργα, στατιστικές μεταβιβάσεις και κοινά καθεστώτα στήριξης.

Μέχρι σήμερα, οι περισσότερες επενδύσεις στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές έχουν επωφεληθεί από εθνικά καθεστώτα στήριξης, ο ρόλος των οποίων στην επίτευξη του στόχου της ΕΕ αναγνωρίζεται στο άρθρο 4 της οδηγίας, καθώς και στους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις 4 . Η στήριξη αυτή θα πρέπει να χορηγείται με ανταγωνιστικό τρόπο, για παράδειγμα μέσω διαγωνισμών.

Το άρθρο 5 της οδηγίας επιτρέπει στα κράτη μέλη να ανοίγουν τη συμμετοχή σε καθεστώτα στήριξης της ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε παραγωγούς άλλων κρατών μελών. Αυτό μπορεί να αντιστοιχεί, ετησίως, σε τουλάχιστον 5 %, για την περίοδο από το 2023 έως το 2026, ή σε τουλάχιστον 10 %, για την περίοδο από το 2027 έως το 2030, του προϋπολογισμού του καθεστώτος ή της δυναμικότητας που καλύπτεται από το καθεστώς ή, αν το ποσοστό αυτό είναι χαμηλότερο, μπορεί να αντιστοιχεί στο επίπεδο διασυνδεσιμότητας του οικείου κράτους μέλους σε ένα δεδομένο έτος. Επιπλέον, το άνοιγμα των καθεστώτων στήριξης μπορεί να συνεπάγεται ή να μη συνεπάγεται τη φυσική εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Εάν ένα κράτος μέλος, το οποίο ανοίγει το καθεστώς στήριξής του, ζητά απόδειξη ότι πραγματοποιείται φυσική εισαγωγή, μπορεί να περιορίσει τη συμμετοχή στο καθεστώς σε έργα χωρών με τις οποίες έχει άμεση διασύνδεση. Σύμφωνα με την οδηγία, εάν ένα κράτος μέλος αποφασίσει να ανοίξει τη συμμετοχή σε καθεστώτα στήριξης, τα συμμετέχοντα κράτη μέλη πρέπει να συμφωνήσουν ως προς τις αρχές αυτής της συμμετοχής, οι οποίες περιλαμβάνουν τουλάχιστον τις αρχές για την κατανομή της ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που επωφελείται από διασυνοριακή στήριξη. Για να αποκτήσουν περαιτέρω πείρα εφαρμογής, τα κράτη μέλη μπορούν να διοργανώσουν ένα ή περισσότερα πιλοτικά καθεστώτα στήριξης στα πλαίσια των οποίων η στήριξη είναι ανοικτή σε παραγωγούς οι οποίοι βρίσκονται σε άλλα κράτη μέλη.

Το άρθρο 5 παράγραφος 5 απαιτεί από την Επιτροπή να προβαίνει σε αξιολόγηση της εφαρμογής του εν λόγω άρθρου. Στο πλαίσιο της έκθεσης εφαρμογής θα πρέπει να εξετάζεται κατά πόσον είναι αναγκαίο να θεσπιστεί υποχρέωση για τα κράτη μέλη να ανοίγουν εν μέρει τα οικεία καθεστώτα στήριξης για την ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές σε παραγωγούς που είναι εγκατεστημένοι σε άλλα κράτη μέλη, με στόχο άνοιγμα κατά 5 % μέχρι το 2025 και κατά 10 % μέχρι το 2030.

Για τον σκοπό αυτόν, η παρούσα έκθεση αξιολογεί τον βαθμό στον οποίο τα κράτη μέλη έχουν εφαρμόσει το άρθρο 5, ανοίγοντας τη συμμετοχή σε καθεστώτα στήριξης ή διοργανώνοντας πιλοτικά καθεστώτα, από την έναρξη ισχύος της οδηγίας (ΕΕ) 2018/2001. Στην έκθεση παρουσιάζονται παραδείγματα, όπως περιπτωσιολογικές μελέτες, καθώς και τα αποτελέσματα των διαβουλεύσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με το θέμα αυτό.

2.Υφιστάμενα παραδείγματα σχετικά με το άνοιγμα καθεστώτων στήριξης και πιλοτικά έργα

1)Διασυνοριακός διαγωνισμός Γερμανίας-Δανίας για ηλιακά φωτοβολταϊκά

Το 2016, η Γερμανία και η Δανία διεξήγαγαν δύο πιλοτικές διασυνοριακές δημοπρασίες για ηλιακά φωτοβολταϊκά βάσει διμερούς συμφωνίας συνεργασίας. Η μία διεξήχθη από τη Γερμανία και η άλλη από τη Δανία. Στο πλαίσιο της γερμανικής δημοπρασίας των 50 MW, οι εγκαταστάσεις που βρίσκονταν στη Δανία είχαν τη δυνατότητα να ζητήσουν πληρωμές στήριξης, ενώ στο πλαίσιο της δανικής δημοπρασίας των 20 MW, ήταν ανοικτά 2,4 MW σε εγκαταστάσεις που βρίσκονταν στη Γερμανία. Οι δημοπρασίες παρουσίαζαν διαφορές όσον αφορά τα χαρακτηριστικά σχεδιασμού. Για παράδειγμα, στη γερμανική δημοπρασία χορηγήθηκαν διαφορικές προσαυξήσεις επί της τιμής της αγοράς, ενώ στη δανική δημοπρασία χρησιμοποιήθηκαν σταθερές προσαυξήσεις. Το επιτρεπόμενο μέγεθος προσφοράς στη Γερμανία ήταν μεταξύ 0,1 και 10 MW, ενώ στη Δανία καθορίστηκε ανώτατο όριο 2,4 MW. Σε αντίθεση με τη Δανία, η Γερμανία επέβαλε μέγιστη τιμή προσφοράς.

Στο πλαίσιο της γερμανικής δημοπρασίας λήφθηκαν 43 προσφορές συνολικής δυναμικότητας 297 MW, εκ των οποίων τα 143 MW αφορούσαν έργα στη Γερμανία (26 προσφορές) και τα 154 MW αφορούσαν έργα στη Δανία (17 προσφορές). Οι 5 επιλεχθείσες προσφορές αφορούσαν όλες έργα στη Δανία, με μέγιστη επιλέξιμη δυναμικότητα 10 MW. Στο πλαίσιο της δανικής δημοπρασίας λήφθηκαν 36 προσφορές συνολικής δυναμικότητας 79,45 MW, ενώ δεν υποβλήθηκαν προσφορές για εγκαταστάσεις που βρίσκονταν στη Γερμανία. Οι 9 επιλεχθείσες προσφορές αφορούσαν όλες έργα με μέγιστη επιλέξιμη δυναμικότητα 2,4 MW. Συνεπώς, η συνολική δυναμικότητα του κοινού διαγωνισμού κατανεμήθηκε σε έργα στη Δανία.

2)Σχέδιο συμφωνίας για αιολικά πάρκα μεταξύ της Ιρλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου

Το 2014, η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο εργάστηκαν για την επίτευξη διακυβερνητικής συμφωνίας με στόχο τη δημιουργία αιολικών πάρκων συνολικής δυναμικότητας περίπου 5 GW στην κεντρική Ιρλανδία, με τη βοήθεια κρατικών επιδοτήσεων του Ηνωμένου Βασιλείου, και την εξαγωγή της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Με τον τρόπο αυτό, η Ιρλανδία θα επωφελούνταν από μια εξαγωγική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και άλλα οικονομικά οφέλη, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να επιτύχει τους στόχους του όσον αφορά την ανανεώσιμη ενέργεια με χαμηλότερο κόστος απ’ ό,τι με την ανάπτυξη άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Σύμφωνα με έναν από τους φορείς ανάπτυξης του έργου, αναμενόταν ότι οι καταναλωτές του Ηνωμένου Βασιλείου θα εξοικονομούσαν περίπου 7 δισ. GBP σε διάστημα 15 ετών μέσω της εν λόγω συμφωνίας 5 . Η συμφωνία τελικά εγκαταλείφθηκε, καθώς οι τοπικές κοινωνίες εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με την έκταση των προτεινόμενων αιολικών πάρκων, το ύψος των μεμονωμένων ανεμογεννητριών και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και τις αξίες των ακινήτων. Επιπλέον, θεωρήθηκαν πολύ μικρά τα αναμενόμενα οφέλη για την Ιρλανδία σε σχέση με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που θα είχε η εγκατάσταση των αιολικών πάρκων στη χώρα 6 .

3.Παρατηρήσεις των ενδιαφερόμενων μερών

Ζητήθηκε η γνώμη των κρατών μελών στο πλαίσιο της συντονισμένης δράσης σχετικά με την οδηγία για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές (CA-RES) 7 και μέσω διμερών αιτημάτων. Συνολικά, 10 κράτη μέλη απάντησαν στο ερωτηματολόγιο που απεστάλη στο πλαίσιο της CA-RES, εκ των οποίων 6 (Κύπρος, Φινλανδία, Σλοβενία, Σλοβακία, Δανία και Πολωνία) διευκρίνισαν ότι δεν σκόπευαν να ανοίξουν τη συμμετοχή σε καθεστώτα στήριξης. Η Σουηδία αναφέρθηκε στο υφιστάμενο σύστημα πιστοποιητικών ηλεκτρικής ενέργειας με τη Νορβηγία. Η Ελλάδα απάντησε ότι, σύμφωνα με πρόσφατη υπουργική απόφαση, προγραμματίστηκαν, το 2023, 3 κοινές δημοπρασίες για αιολική ενέργεια και φωτοβολταϊκά, οι οποίες θα είναι ανοικτές σε παραγωγούς εγκατεστημένους σε άλλα κράτη μέλη. Για τις δημοπρασίες αυτές, δεν προσδιορίστηκε το μερίδιο δυναμικότητας για παραγωγούς από άλλα κράτη μέλη. Μια άλλη δημοπρασία που προγραμματίστηκε το 2023 απευθύνεται αποκλειστικά σε παραγωγούς εγκατεστημένους σε άλλα κράτη μέλη.

Μέχρι στιγμής, τα κράτη μέλη που απάντησαν δεν έχουν υπογράψει καμία συμφωνία συνεργασίας για το άνοιγμα της συμμετοχής σε καθεστώτα στήριξης. Με εξαίρεση τη Δανία, κανένα από τα κράτη μέλη που απάντησαν δεν έχει διοργανώσει πιλοτικά καθεστώτα στήριξης που να είναι ανοικτά σε παραγωγούς εγκατεστημένους σε άλλα κράτη μέλη 8 .

Ζητήθηκε από τα κράτη μέλη να περιγράψουν ποια, κατά τη γνώμη τους, είναι τα κύρια εμπόδια στο άνοιγμα της συμμετοχής σε καθεστώτα στήριξης. Στις απαντήσεις αναφέρθηκαν διάφοροι παράγοντες, μεταξύ των οποίων: διαφορές στα εθνικά καθεστώτα στήριξης και κίνδυνος αθέμιτου ανταγωνισμού λόγω των διαφορών· διαφορές στις διοικητικές διαδικασίες· ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια του εφοδιασμού· προκλήσεις που συνδέονται με την επικοινωνία και την κοινή κατανόηση με άλλα κράτη μέλη· και έλλειψη διασυνδεσιμότητας ηλεκτρικής ενέργειας με άλλα κράτη μέλη.

Όσον αφορά τα μέτρα που θα μπορούσε να λάβει η Επιτροπή για να παράσχει κίνητρα ή να βοηθήσει τα κράτη μέλη να ανοίξουν τα καθεστώτα στήριξης σε παραγωγούς εγκατεστημένους σε άλλα κράτη μέλη, στις απαντήσεις αναφέρθηκε η τυποποίηση των διαδικασιών, συμπεριλαμβανομένου ενός έτοιμου πλαισίου για συμφωνίες.

Εκτός από τη διαβούλευση που πραγματοποίησε στο πλαίσιο της CA-RES, η Επιτροπή δημοσίευσε διαδικτυακή πρόσκληση υποβολής στοιχείων σχετικά με τη δυνατότητα των κρατών μελών να ανοίξουν εν μέρει τη συμμετοχή στα οικεία καθεστώτα στήριξης για την ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές σε παραγωγούς εγκατεστημένους σε άλλα κράτη μέλη, και σχετικά με τη δυνατότητα της Επιτροπής να προτείνει υποχρεωτικό άνοιγμα των καθεστώτων στήριξης.

Στο πλαίσιο της πρόσκλησης υποβολής στοιχείων, η Επιτροπή έλαβε 18 απαντήσεις. Έλαβε επίσης 2 απαντήσεις μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μετά τη λήξη της προθεσμίας. Οι περισσότεροι από όσους απάντησαν εξέφρασαν την αντίθεσή τους στο υποχρεωτικό άνοιγμα των καθεστώτων στήριξης. Όλα τα άτομα που απάντησαν στην πρόσκληση υποβολής στοιχείων εξέφρασαν την αντίθεσή τους στο υποχρεωτικό άνοιγμα, διατυπώνοντας κυρίως ανησυχίες σχετικά με την κυριαρχία των κρατών μελών.

Στο πλαίσιο της πρόσκλησης υποβολής στοιχείων, η Επιτροπή έλαβε 3 απαντήσεις από κράτη μέλη. Έλαβε άλλη μία απάντηση μετά από συμπληρωματικό διμερές αίτημα της Επιτροπής προς τα κράτη μέλη. Από τις απαντήσεις που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της πρόσκλησης υποβολής στοιχείων, οι 2 προέρχονταν από κράτη μέλη που είχαν ήδη πραγματοποιήσει πιλοτική διασυνοριακή δημοπρασία, και συγκεκριμένα από τη Δανία και τη Γερμανία 9 . Στην απάντησή της, η Δανία επισημαίνει ότι είναι αναγκαίο τα κράτη μέλη να επιδεικνύουν ευελιξία κατά την επιλογή των κατάλληλων εργαλείων για τη στήριξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μεταξύ άλλων μέσω εθνικών καθεστώτων στήριξης και με το άνοιγμα των εν λόγω καθεστώτων σε παραγωγούς άλλων κρατών μελών. Η Δανία υπενθυμίζει επίσης ότι, στο μέλλον, η εγκατάσταση χερσαίων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αναμένεται σε μεγάλο βαθμό να πραγματοποιείται χωρίς τη χρήση καθεστώτων στήριξης.

Στην απάντηση της Γερμανίας περιγράφονται τα χαρακτηριστικά σχεδιασμού των πιλοτικών διασυνοριακών δημοπρασιών που διεξήχθησαν από κοινού με τη Δανία, τα διδάγματα που αντλήθηκαν από αυτές όσον αφορά τη βελτίωση της αποδοτικότητας που μπορεί να προκύψει από τη συνεργασία, η σημασία των κανονιστικών όρων στις διασυνοριακές δημοπρασίες, καθώς και ο κανονισμός που εφαρμόζεται στη Γερμανία σχετικά με τα καθεστώτα στήριξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες, από το 2017, όταν η στήριξη για την ανανεώσιμη ενέργεια καθορίζεται μέσω δημοπρασιών, ένα μερίδιο της συνολικής δυναμικότητας που προστίθεται ετησίως πρέπει να είναι ανοικτό σε έργα ανανεώσιμης ενέργειας σε άλλα κράτη μέλη υπό ορισμένες προϋποθέσεις 10 . Οι κανόνες τροποποιήθηκαν στη συνέχεια το 2017, το 2021 και το 2023, με αποτέλεσμα να αυξηθεί το μερίδιο δυναμικότητας που πρέπει να είναι ανοικτό σε έργα σε άλλα κράτη μέλη, να καταστούν επιλέξιμες για συμμετοχή σε διασυνοριακές δημοπρασίες πρόσθετες τεχνολογίες, να τροποποιηθεί ο τρόπος υπολογισμού των προσαυξήσεων επί της τιμής της αγοράς και να ανασταλεί η απαίτηση αμοιβαιότητας. Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, το 20 % της συνολικής δυναμικότητας που προστίθεται ετησίως πρέπει να είναι ανοικτό σε έργα ανανεώσιμης ενέργειας σε άλλα κράτη μέλη, ενώ η υπεράκτια αιολική δυναμικότητα δεν λαμβάνεται υπόψη στο καθορισμένο όριο του 20 % και η συνολική δυναμικότητα μπορεί να είναι ανοικτή σε έργα σε άλλα κράτη μέλη. Στην απάντησή της, η Γερμανία αναγνωρίζει ότι το υποχρεωτικό άνοιγμα των καθεστώτων στήριξης θα μπορούσε να ενισχύσει τη συνεργασία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μεταξύ των κρατών μελών. Ωστόσο, υπενθυμίζει επίσης τις ενισχυμένες διατάξεις σχετικά με τα κοινά έργα, οι οποίες προβλέπονται στο άρθρο 9 της οδηγίας για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές που αναθεωρήθηκε πρόσφατα. Η Γερμανία θεωρεί ότι η στήριξη της συνεργασίας μέσω της Επιτροπής μπορεί να συμβάλει στην αύξηση της αποδοτικότητας του καθεστώτος στήριξης στην ΕΕ.

Στις απαντήσεις τους, οι περισσότεροι εκπρόσωποι του κλάδου υποστηρίζουν ότι το υποχρεωτικό άνοιγμα των καθεστώτων δεν ανταποκρίνεται στις υποκείμενες ανάγκες των ενδιαφερόμενων κυβερνήσεων και ότι αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τη νομιμοποίηση των καθεστώτων και τη δημόσια στήριξη προς αυτά και προς την ενεργειακή μετάβαση συνολικά. Αναφέρουν επίσης ότι η θέσπιση δεσμευτικής υποχρέωσης ενδέχεται να μην είναι το πλέον κατάλληλο μέσο για την επίτευξη του στόχου της ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με ορίζοντα το 2030, καθώς μπορεί να συνεπάγεται την τροποποίηση των απαιτήσεων με τις οποίες πρέπει να συμμορφώνονται οι σχετικές εγκαταστάσεις προκειμένου να λάβουν στήριξη ή την τροποποίηση του ίδιου του χρηματοδοτικού καθεστώτος, δημιουργώντας έτσι διοικητικό φόρτο. Για παράδειγμα, τα άτομα που απάντησαν επισημαίνουν ότι, στο πλαίσιο του ισπανικού καθεστώτος στήριξης REER (Régimen Económico de Energías Renovables), οι εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να βρίσκονται στην ηπειρωτική Ισπανία και να πληρούν ορισμένες διοικητικές προϋποθέσεις. Για τον άνοιγμα των καθεστώτων στήριξης, θα πρέπει να τροποποιηθεί όχι μόνο η απαίτηση σχετικά με την τοποθεσία, αλλά και η απαίτηση να πληρούνται ορισμένες διοικητικές προϋποθέσεις για εγκαταστάσεις που βρίσκονται σε άλλα κράτη μέλη, δεδομένου ότι οι εν λόγω εγκαταστάσεις θα υπόκεινται σε διαφορετικές διαδικασίες αδειοδότησης και διοικητικές διαδικασίες από εκείνες που ισχύουν στην Ισπανία. Επιπλέον, εάν ο διαγωνισμός λαμβάνει τη μορφή σύμβασης επί διαφοράς, οι διαφορετικοί κανόνες σχετικά με τον τρόπο κατανομής της οικονομικής επιβάρυνσης των πληρωμών στήριξης μεταξύ των συμμετεχόντων στην αγορά στις ενδιαφερόμενες χώρες ενδέχεται να οδηγήσουν σε άνιση μεταχείριση μεταξύ των κρατών μελών.

Αντιθέτως, μία ένωση του κλάδου, η οποία διατύπωσε ευνοϊκή γνώμη για το υποχρεωτικό άνοιγμα, τάχθηκε υπέρ της θέσπισης ενιαίου καθεστώτος της ΕΕ ή εναρμονισμένων μέτρων στήριξης, με σκοπό τη στήριξη της οικονομικά αποδοτικής ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της ενοποίησης και λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Μια άλλη ένωση του κλάδου προειδοποίησε ότι, αν καταστεί υποχρεωτικό το άνοιγμα των καθεστώτων στήριξης, η εθνική χρηματοδότηση θα παρέχεται άμεσα ή έμμεσα από τον πληθυσμό του αντίστοιχου κράτους μέλους και, συνεπώς, η χρηματοδότηση αυτή θα πρέπει να συμβάλλει ιδίως στην επίτευξη των στόχων του εν λόγω κράτους μέλους για την ενέργεια και το κλίμα. Μια άλλη ένωση του κλάδου διατύπωσε ευνοϊκή γνώμη για το υποχρεωτικό άνοιγμα με σκοπό την εξαγωγή της παραγόμενης ενέργειας στο κράτος μέλος που διοργανώνει τη δημοπρασία. Επιπλέον, η ένωση αυτή συμφώνησε με τη δυνατότητα η ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές που επωφελείται από διασυνοριακή στήριξη να μπορεί να μεταφέρεται με τη μορφή αέριων μορίων, δηλαδή υδρογόνου. Υποστήριξε ότι αυτό θα μπορούσε να συμβάλει στην επίλυση του προβλήματος που σχετίζεται με την ανεπαρκή δυναμικότητα του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και στη δημιουργία της δυνατότητας εποχιακής αποθήκευσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.

Μολονότι οι περισσότεροι από όσους απάντησαν κρίνουν προτιμότερο να μην καταστεί υποχρεωτικό το άνοιγμα των καθεστώτων στήριξης, αναγνωρίζουν σε μεγάλο βαθμό τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν από τη συνεργασία στον τομέα της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ειδικότερα, ο τομέας της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας χαρακτηρίστηκε ως τομέας στον οποίο ο συστηματικός συντονισμός και η συστηματική συνεργασία των χωρών που βρίσκονται γύρω από μια θαλάσσια λεκάνη είναι ζωτικής σημασίας.

Πολλοί εκπρόσωποι του κλάδου που απάντησαν τάχθηκαν υπέρ της παροχής κινήτρων για το άνοιγμα των καθεστώτων στήριξης, καθώς αυτό θα δημιουργήσει ανταγωνισμό μεταξύ μεγαλύτερου αριθμού προσφερόντων, θα ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να εναρμονίσουν τις διοικητικές διαδικασίες τους και θα ενισχύσει τις ευρωπαϊκές προσεγγίσεις όταν, για παράδειγμα, ένα κράτος μέλος διαθέτει περιορισμένο χώρο για την ανάπτυξη πρόσθετων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε σχέση με τη σημαντική εθνική ζήτηση, ενώ το δυναμικό πόρων σε ένα άλλο κράτος μέλος είναι μεγαλύτερο από την εγχώρια ζήτηση. Ωστόσο, εκπρόσωποι του κλάδου της ηλιακής ενέργειας επισήμαναν ότι, για να στεφθούν με επιτυχία οι διασυνοριακοί διαγωνισμοί, πρέπει να παραμείνει περιορισμένος ο διοικητικός φόρτος και να διασφαλιστεί η προβολή των καθεστώτων στήριξης και των εθνικών πολιτικών αμφότερων των μερών.

Τα άτομα που απάντησαν, τόσο από τον κλάδο της ηλιακής ενέργειας όσο και από τον κλάδο της αιολικής ενέργειας, τόνισαν τη σημασία αρκετών σημείων που σχετίζονται με τις υποδομές δικτύου. Επισήμαναν την ανάγκη να αυξηθεί το επίπεδο των διασυνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας και ανέφεραν τις φυσικές συνδέσεις με το δίκτυο ως μία από τις προϋποθέσεις για το άνοιγμα των καθεστώτων στήριξης. Σε μια απάντηση από τον κλάδο της αιολικής ενέργειας υπογραμμίστηκε ότι το κόστος σύνδεσης με το δίκτυο πρέπει επίσης να αποτελεί μέρος της κατανομής κόστους-οφέλους. Σε μια απάντηση από τον κλάδο της ηλιακής ενέργειας διατυπώθηκε η γνώμη ότι θα πρέπει να εξασφαλιστούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού μεταξύ των ενδιαφερόμενων χωρών μέσω της εναρμόνισης των κανονιστικών πλαισίων ή της εφαρμογής μέτρων επιμερισμού του κόστους. Για παράδειγμα, εάν διαφέρουν οι δαπάνες σύνδεσης με το δίκτυο, κατά τη διαδικασία επιλογής προσφορών, θα μπορούσε να χορηγηθεί προσαύξηση στις προσφορές στην αγορά που παρουσιάζουν τους ευνοϊκότερους όρους.

Υπάρχει επίσης σύγκλιση μεταξύ αρκετών απαντήσεων όσον αφορά τις απόψεις σχετικά με τον ευρύτερο επιμερισμό του κόστους και των οφελών. Οι εκπρόσωποι του κλάδου της αιολικής ενέργειας επισήμαναν ότι το διασυνοριακό καθεστώς θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν τις διαφορές στην αξιολόγηση του κόστους και των οφελών, ότι η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια θα βελτιώσει την ασφάλεια του εφοδιασμού της χώρας που ανοίγει το καθεστώς στήριξής της, και ότι η χώρα αυτή θα επωφεληθεί επίσης από τη μείωση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας χάρη στην πρόσθετη εγκατεστημένη δυναμικότητα ανανεώσιμης ενέργειας. Οι εκπρόσωποι του κλάδου της ηλιακής ενέργειας επισήμαναν τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να σχεδιαστεί το καθεστώς στήριξης ώστε να επωφεληθεί επίσης η χώρα υποδοχής από την εγκατάσταση, για παράδειγμα με τη συμμετοχή του τοπικού πληθυσμού και των τοπικών φορέων ανάπτυξης και, ενδεχομένως, με την τοπική ιδιοκτησία της εγκατάστασης. Ανέφεραν επίσης ότι είναι σημαντικό η λογιστική καταγραφή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται και εξάγεται να γίνεται με σαφή και διαφανή τρόπο ώστε να αποφευχθεί η διπλή προσμέτρηση.

Σε μια απάντηση από τον κλάδο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη Δανία αναφέρεται ότι έχουν κατασκευαστεί έργα ανανεώσιμης ενέργειας, τόσο χερσαία όσο και υπεράκτια, χωρίς τη χρήση καθεστώτων στήριξης, και ότι η χρήση επιδοτήσεων θα υπονόμευε την επιτυχία και τα οφέλη του κλάδου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Από την άλλη πλευρά, επισημάνθηκε η ανάγκη χορήγησης επιδοτήσεων για την παραγωγή ανεμογεννητριών και φωτοβολταϊκών ως μέσο ενίσχυσης των ευρωπαϊκών αξιακών αλυσίδων.

4.Εκτίμηση

Με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν κατά την κατάρτιση της παρούσας έκθεσης, είναι σαφές ότι έχουν σημειωθεί ελάχιστες συγκεκριμένες εξελίξεις στα κράτη μέλη όσον αφορά το άνοιγμα των καθεστώτων στήριξης, είτε από άποψη νομοθετικών απαιτήσεων είτε από άποψη εμπειρίας εφαρμογής στο πλαίσιο πιλοτικών καθεστώτων.

Η Γερμανία είναι ένα από τα λίγα κράτη μέλη που έχουν συμπεριλάβει το άνοιγμα των καθεστώτων στήριξης στη νομοθεσία για την ενέργεια. Ωστόσο, η χώρα επισημαίνει την έλλειψη ενδιαφέροντος από άλλα κράτη μέλη για διασυνοριακές δημοπρασίες, γεγονός που δυσχεραίνει την εφαρμογή του εν λόγω μηχανισμού συνεργασίας. Τα περισσότερα άλλα κράτη μέλη δεν προτίθενται να ανοίξουν τη συμμετοχή σε καθεστώτα στήριξης, με εξαίρεση την Ελλάδα, η οποία προγραμμάτισε, το 2023, διάφορες δημοπρασίες αιολικής και ηλιακής ενέργειας που θα είναι ανοικτές σε παραγωγούς εγκατεστημένους σε άλλα κράτη μέλη, μία εκ των οποίων θα απευθύνεται μόνο σε παραγωγούς εγκατεστημένους σε γειτονικές χώρες. Σε ορισμένα κράτη μέλη, το άνοιγμα των καθεστώτων στήριξης δεν θα ήταν εφικτό χωρίς την τροποποίηση του υφιστάμενου κανονιστικού πλαισίου, όπως για παράδειγμα στην Ισπανία, όπου οι εγκαταστάσεις που χρηματοδοτούνται από καθεστώτα στήριξης πρέπει να βρίσκονται στην ισπανική επικράτεια και να πληρούν ορισμένες διοικητικές προϋποθέσεις. Στις περιπτώσεις αυτές, οι ενδεχόμενες κανονιστικές τροποποιήσεις θα πρέπει να αποσκοπούν στην παροχή μεγαλύτερης ευελιξίας όσον αφορά την τοποθεσία της εγκατάστασης και, στον βαθμό που εξακολουθούν να υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία στις εθνικές διοικητικές διαδικασίες για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας τα οποία δεν έχουν εναρμονιστεί από τους κανόνες της ΕΕ, να επιτρέπουν τον προσδιορισμό συγκρίσιμων διοικητικών σταδίων στο κανονιστικό πλαίσιο άλλων χωρών, λαμβανομένων παράλληλα υπόψη των εθνικών ιδιαιτεροτήτων.

Όσον αφορά την εμπειρία εφαρμογής στο πλαίσιο πιλοτικών έργων, το παράδειγμα πιλοτικού έργου Γερμανίας και Δανίας καταδεικνύει ότι οι διασυνοριακές δημοπρασίες επιτρέπουν σε έργα που παρουσιάζουν ευνοϊκότερους όρους, π.χ. σε σχέση με το δυναμικό πόρων, να είναι ανταγωνιστικά με χαμηλότερο κόστος για τον δημόσιο προϋπολογισμό της χώρας που χρηματοδοτεί το καθεστώς στήριξης. Στο πλαίσιο του εν λόγω πιλοτικού έργου, οι πέντε προσφορές που επιλέχθηκαν στη γερμανική δημοπρασία για έργα που θα κατασκευάζονταν στη Δανία απαίτησαν διαφορική προσαύξηση ύψους 5,38 λεπτών/kWh, η οποία ήταν χαμηλότερη από τη μέση τιμή σε προηγούμενες εθνικές δημοπρασίες της Γερμανίας εκείνη την περίοδο (7,25 λεπτά/kWh), δηλαδή σημειώθηκε μείωση σχεδόν κατά 26 %. Ωστόσο, όπως προκύπτει από τις παρατηρήσεις που υποβλήθηκαν από διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη στο πλαίσιο της κατάρτισης της παρούσας έκθεσης, τα διασυνοριακά καθεστώτα στήριξης θα πρέπει να εξασφαλίζουν όχι μόνο οφέλη από την οικονομικά αποδοτική ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά και την ισόρροπη κατανομή του ευρύτερου κόστους μεταξύ των συμμετεχουσών χωρών κατά τρόπο ώστε να καθίσταται δυνατή η κατασκευή των έργων ανανεώσιμης ενέργειας.

Η εμπειρία από το πιλοτικό έργο της Γερμανίας και της Δανίας καταδεικνύει επίσης ότι είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη οι διαφορές μεταξύ των κανονιστικών συνθηκών των συμμετεχουσών χωρών. Στο πλαίσιο της γερμανικής δημοπρασίας, όλες οι επιλεχθείσες προσφορές αφορούσαν γεωργικές εκτάσεις στη Δανία· το αποτέλεσμα αυτό θα μπορούσε να αποδοθεί όχι μόνο στο καλύτερο δυναμικό πόρων στη Δανία, αλλά και στους περιορισμούς τοποθεσίας στη Γερμανία που απαγορεύουν την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών έργων σε γεωργικές εκτάσεις, καθώς και στους ελαφρώς χαμηλότερους φόρους και στο χαμηλότερο κόστος μίσθωσης εκτάσεων γης στη Δανία 11 .

Η Δανία επέβαλε τους ίδιους περιορισμούς τοποθεσίας στο πλαίσιο του διαγωνισμού της, αλλά μόνο για τις εγκαταστάσεις που βρίσκονται στη γερμανική επικράτεια, κάτι που ορισμένα ενδιαφερόμενα μέρη θεώρησαν μειονέκτημα για τις γερμανικές εγκαταστάσεις στο πλαίσιο του διασυνοριακού διαγωνισμού 12 . Επιπλέον, η συμμετοχή προσφερόντων από τη Γερμανία στη διασυνοριακή δημοπρασία ενδέχεται να αποθαρρύνθηκε λόγω των δημοπρασιών που προβλέπεται να πραγματοποιηθούν στο μέλλον στη Γερμανία. Η διακοπή του μηχανισμού στήριξης για φωτοβολταϊκές μονάδες μεγάλης κλίμακας στη Δανία πριν την έναρξη της διασυνοριακής δημοπρασίας και η έλλειψη επικείμενων δημοπρασιών ενδέχεται να συνέβαλαν στην ενεργό συμμετοχή προσφερόντων από τη Δανία. Η αλληλεπίδραση μεταξύ εθνικών και διασυνοριακών μέτρων αναδεικνύει τη σημασία: i) του συγχρονισμού των εθνικών και διασυνοριακών μέτρων και ii) της αλληλεπίδρασης μεταξύ των συμμετεχουσών χωρών όσον αφορά το θεσμικό, νομικό και οικονομικό πλαίσιο.

Στη διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη που πραγματοποίησε η Επιτροπή στο πλαίσιο της κατάρτισης της παρούσας έκθεσης, οι περισσότεροι από όσους απάντησαν εξέφρασαν την αντίθεσή τους στο υποχρεωτικό άνοιγμα των καθεστώτων στήριξης. Οι λόγοι κυμαίνονται από την εθνική κυριαρχία έως την αύξηση του διοικητικού φόρτου και τη δυσκολία όσον αφορά την κατανομή του κόστους και των οφελών κατά τρόπο που να θεωρείται δίκαιος από τα ενδιαφερόμενα μέρη. Από τις διμερείς ανταλλαγές με τα κράτη μέλη αναδείχθηκαν επίσης ζητήματα που σχετίζονται με τη δημόσια αποδοχή της χρήσης του εθνικού προϋπολογισμού για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε άλλα κράτη μέλη. Ένα άλλο επιχείρημα που αναφέρθηκε ήταν ότι η στήριξη για επενδύσεις σε κεφαλαιουχικές δαπάνες απαιτεί άμεση εκταμίευση εκ μέρους του συνεισφέροντος κράτους μέλους, πράγμα το οποίο μπορεί να έχει δημοσιονομικές επιπτώσεις, ενώ η συνεργασία ενδέχεται να αποφέρει οφέλη μόνο εκ των υστέρων. Ωστόσο, δεδομένου ότι τα περισσότερα υφιστάμενα καθεστώτα στήριξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δεν περιλαμβάνουν προκαταβολικές πληρωμές για κεφαλαιουχικές δαπάνες, αλλά τρέχουσες πληρωμές για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας οι οποίες κατανέμονται στον χρόνο, στις περισσότερες περιπτώσεις δεν προκύπτει αυτό το πρόβλημα.

Επιπλέον, κατά την εξέταση του ενδεχόμενου υποχρεωτικού ανοίγματος των καθεστώτων στήριξης θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη οι διατάξεις που εισήχθησαν πρόσφατα στην οδηγία για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές. Οι εν λόγω διατάξεις απαιτούν από κάθε κράτος μέλος να συμφωνήσει, έως το τέλος του 2025, ως προς τη θέσπιση πλαισίου συνεργασίας για κοινά έργα με ένα ή περισσότερα άλλα κράτη μέλη για την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας. Η δεσμευτική αυτή διάταξη θεσπίστηκε ως απάντηση στην ανεπαρκή συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών στον τομέα της ανανεώσιμης ενέργειας· η εμπειρία από την εφαρμογή της εν λόγω διάταξης θα μπορούσε να συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση του κατά πόσον απαιτείται η θέσπιση περαιτέρω δεσμευτικών μέτρων για την ενίσχυση της συνεργασίας και, κατ’ επέκταση, για την αποδοτικότερη ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ωστόσο, υπάρχει ευρεία αναγνώριση τόσο των οφελών της συνεργασίας όσο και της ανάγκης παροχής περαιτέρω κινήτρων για συνεργασία. Λαμβανομένης υπόψη της αυξημένης ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι τοποθεσίες που είναι κατάλληλες για νέες εγκαταστάσεις ενδέχεται να καταστούν σπάνιες σε ορισμένα κράτη μέλη σε αντίθεση με άλλα, ιδίως αν εξετάσουμε τις διαφορές μεταξύ των κρατών μελών ως προς τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, το δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τις τοποθεσίες που είναι διαθέσιμες για νέες εγκαταστάσεις.

Η εφαρμογή διασυνοριακών καθεστώτων στήριξης φαίνεται να παρέχει περαιτέρω δυνατότητες για υπεράκτια έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τα οποία συχνά προσφέρουν μεγάλους όγκους παραγωγής που υπερβαίνουν τις ανάγκες μιας χώρας και ταυτόχρονα απαιτούν σημαντικές επενδύσεις. Τα έργα αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν ιδιαίτερα ελκυστική επιλογή για τις περίκλειστες χώρες που διαθέτουν περιορισμένη τοπική διαθεσιμότητα για νέα έργα ανανεώσιμης ενέργειας, ώστε να αποκτήσουν πρόσβαση στο δυναμικό των υπεράκτιων τεχνολογιών αιολικής ενέργειας. Όπως εξηγείται ανωτέρω, η προσέγγιση αυτή μπορεί να συμπληρωθεί με την απαίτηση για φυσική ανταλλαγή ηλεκτρικής ενέργειας, αν και αυτό μπορεί να μην είναι απαραίτητο και να εξαρτάται από τις ανάγκες των ενδιαφερόμενων κρατών μελών. Επιπλέον, τα καθεστώτα διασυνοριακής στήριξης μπορεί επίσης να είναι ιδιαίτερα χρήσιμα στο πλαίσιο ορισμένων έργων υβριδικών 13 γραμμών διασύνδεσης τα οποία σχεδιάζονται και συμφωνούνται επί του παρόντος. Στο πλαίσιο αυτό, η φυσική διασύνδεση εξασφαλίζεται από τα υπεράκτια υβριδικά έργα και τα διασυνοριακά καθεστώτα στήριξης μπορούν να διευκολύνουν τα διασυνοριακά έργα υπεράκτιας αιολικής ενέργειας.

5.Συμπέρασμα

Στην παρούσα έκθεση περιγράφεται η εμπειρία που έχει αποκτηθεί μέχρι σήμερα από την εφαρμογή του άρθρου 5 της οδηγίας για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, ενώ επίσης παρουσιάζονται οι παρατηρήσεις που υποβλήθηκαν από τα κράτη μέλη και διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά τα διδάγματα που αντλήθηκαν και τις μελλοντικές προοπτικές.

Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν σαφώς ότι, εάν οργανωθεί καλά, η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών στον τομέα της ανανεώσιμης ενέργειας παρουσιάζει σημαντικές δυνατότητες ως προς τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας, τη σύγκλιση των κανονιστικών πλαισίων και την καλύτερη χρήση των διαθέσιμων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στην περίπτωση των διασυνοριακών καθεστώτων στήριξης, το δυναμικό μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν, κατά την εφαρμογή του καθεστώτος, ληφθεί υπόψη ο αντίκτυπος που έχουν τα διάφορα χαρακτηριστικά σχεδιασμού στα αποτελέσματα, στο κόστος και στα οφέλη για τις συμμετέχουσες χώρες, τόσο σε τοπικό επίπεδο όσο και από άποψη ενοποίησης της αγοράς. Επιπλέον, ο αντίκτυπος των κανονιστικών διαφορών στα αποτελέσματα των διασυνοριακών καθεστώτων στήριξης δείχνει ότι τα κράτη μέλη έχουν περαιτέρω περιθώρια να βελτιώσουν τα εθνικά τους πλαίσια για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Δεν φαίνεται να υπάρχει μία ενιαία λύση για το άνοιγμα των καθεστώτων στήριξης που να μπορεί να εφαρμοστεί σε όλες τις χώρες, δεδομένης της ανάγκης προσαρμογής των καθεστώτων στις ειδικές συνθήκες των χωρών εταίρων. Ωστόσο, η Επιτροπή μπορεί, κατόπιν αιτήματος των οικείων κρατών μελών, να διευκολύνει τη διαδικασία αυτή παρέχοντας καθοδήγηση, υποδείγματα για συμφωνίες συνεργασίας, τεχνική εμπειρογνωσία και βοήθεια σχετικά με τα άμεσα και έμμεσα κόστη και οφέλη της συνεργασίας. Όσον αφορά τις υπεράκτιες εγκαταστάσεις, οι οποίες παρουσιάζουν σημαντικές δυνατότητες για την εφαρμογή μελλοντικών διασυνοριακών καθεστώτων στήριξης, η Επιτροπή συζητά ήδη τακτικά με τα κράτη μέλη σε φόρουμ, όπως η Ενεργειακή Συνεργασία των Βορείων Θαλασσών, σχετικά με θέματα όπως οι υπεράκτιες υποδομές και ο επιμερισμός του κόστους των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στο πλαίσιο αυτό, έως τα μέσα του 2024, η Επιτροπή θα εκδώσει κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τον επιμερισμό του κόστους των υπεράκτιων εγκαταστάσεων. Η Επιτροπή θα κοινοποιήσει επίσης δεδομένα και θα παράσχει συμβουλές στα κράτη μέλη με σκοπό να συμβάλει στον εντοπισμό ευκαιριών για υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μεταξύ άλλων ανά τύπο τεχνολογίας, μετά την αξιολόγηση των τελικών επικαιροποιημένων ΕΣΕΚ.

Η αναθεωρημένη οδηγία για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές περιλαμβάνει υποχρέωση θέσπισης πλαισίου συνεργασίας για κοινά έργα· επομένως, η οδηγία αντιμετωπίζει ήδη την ανάγκη για ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν τα οφέλη της θέσπισης υποχρέωσης για τα κράτη μέλη να ανοίγουν εν μέρει τη συμμετοχή στα οικεία καθεστώτα στήριξης της ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε παραγωγούς εγκατεστημένους σε άλλα κράτη μέλη. Συνεπώς, η πλέον ενδεδειγμένη μελλοντική πορεία θα μπορούσε να είναι η παρακολούθηση της εφαρμογής των διατάξεων που συμφωνήθηκαν πρόσφατα σχετικά με τη συνεργασία, καθώς και του αντικτύπου τους στην επίτευξη των στόχων, με παράλληλη διατήρηση της δυνατότητας να προταθούν περαιτέρω υποχρεώσεις σε μεταγενέστερο στάδιο, ως μέτρο για την ενίσχυση της προόδου προς την επίτευξη του στόχου για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με ορίζοντα το 2030 σε περίπτωση που η πρόοδος κριθεί ανεπαρκής.

(1)

Οδηγία (ΕΕ) 2018/2001, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία (ΕΕ) 2023/2413.

(2)

Κανονισμός (ΕΕ) 2018/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2018, για τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης και της Δράσης για το Κλίμα.

(3)

 Τόνωση της πράσινης μετάβασης και προώθηση της οικονομικής ανάκαμψης μέσω ενοποιημένου σχεδιασμού για την ενέργεια και το κλίμα [COM(2020) 564 final].

(4)

 Κατευθυντήριες γραμμές του 2022 για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του κλίματος, της προστασίας του περιβάλλοντος και της ενέργειας (2022/C 80/01).

(5)

https://www.bbc.com/news/science-environment-21147279

(6)

 Διασυνοριακή συνεργασία στον τομέα της ανανεώσιμης ενέργειας, σ. 5, https://www.eea.europa.eu/publications/cross-border-cooperation-on-renewable-energy.

(7)

Η CA-RES είναι έργο του προγράμματος «Ορίζων 2020». Υποστηρίζει τη μεταφορά και την εφαρμογή της οδηγίας. Μέσω της CA-RES, οι συμμετέχουσες χώρες ανταλλάσσουν εμπειρίες και βέλτιστες πρακτικές.

(8)

Στην απάντησή της, η Δανία ανέφερε τον πιλοτικό διασυνοριακό διαγωνισμό για τα φωτοβολταϊκά που διεξήγαγε το 2016 από κοινού με τη Γερμανία. Ο διαγωνισμός αυτός περιγράφεται στο τμήμα 2.α της παρούσας έκθεσης.

(9)

Στην τρίτη απάντηση κράτους μέλους, η χώρα (Λιθουανία) αναφέρεται στο υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο για τα κοινά καθεστώτα στήριξης και τη συμμετοχή σε δημοπρασίες σε άλλα κράτη μέλη και δεν λαμβάνει θέση υπέρ ή κατά του υποχρεωτικού ανοίγματος των καθεστώτων στήριξης.

(10)

1) Μεταξύ της Γερμανίας και της χώρας-εταίρου πρέπει να υπάρχει διεθνής συνθήκη σχετικά με μηχανισμό συνεργασίας βάσει της οδηγίας για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές· 2) η συνεργασία πρέπει να είναι αμοιβαία· αυτό σημαίνει ότι αμφότερα τα μέρη ανοίγουν τις δημοπρασίες τους στις αντίστοιχες αγορές τους στη χώρα-εταίρο σε συγκρίσιμες ποσότητες· και 3) η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια πρέπει να αποτελεί αντικείμενο φυσικής εισαγωγής ή να έχει ανάλογο αποτέλεσμα στη γερμανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.

(11)

  https://static.agora-energiewende.de/fileadmin/Projekte/2017/RES-Policy/144_cross-border_RES_cooperation_WEB.pdf  

(12)

  https://www.eea.europa.eu/publications/cross-border-cooperation-on-renewable-energy  

(13)

Με τον όρο «υβριδικός» νοείται ο συνδυασμός της υπεράκτιας παραγωγής αιολικής ενέργειας και της διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας.