ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 1.3.2023

COM(2022) 514 final/2

CORRIGENDUM
This document corrects document COM(2022) 514 final of 26.10.2022
Concerns all language versions.
The text shall read as follows:

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Επιτάχυνση της μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα για την ασφάλεια και την ευημερία της Ευρώπης










































































Έκθεση προόδου της ΕΕ σχετικά με τη δράση για το κλίμα 2022

{SWD(2022) 343 final/2}

1ΤΑΣΕΙΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΙΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ

Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και οι διεθνείς δεσμεύσεις της ΕΕ

Οι τελευταίες εκθέσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) 1  επιβεβαιώνουν ότι πρέπει να αναληφθεί μετασχηματιστική δράση σε παγκόσμιο επίπεδο προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της συμφωνίας του Παρισιού, συμπεριλαμβανομένων του περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη πολύ κάτω από τους 2 °C και της συνέχισης των προσπαθειών για τον περιορισμό της σε 1,5 °C. Οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να φτάσουν στα υψηλότερα επίπεδα την περίοδο 2020-25 και στη συνέχεια να μειωθούν κατά περίπου 43 % σε σχέση με τα επίπεδα του 2019 έως το 2030, προκειμένου να συγκρατηθεί η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη σε 1,5 °C έως το τέλος του τρέχοντος αιώνα. Με βάση τις ισχύουσες πολιτικές 2 , ο κόσμος δεν αναμένεται να επιτύχει τον στόχο της συμφωνίας του Παρισιού για τη θερμοκρασία. Εάν οι χώρες εκπληρώσουν όλες τις νέες δεσμεύσεις που ανέλαβαν πριν από την COP26 στη Γλασκόβη θα βελτιωθούν οι προοπτικές, αλλά και πάλι αυτό δεν αρκεί 3  

Το 2021 οι παγκόσμιες εκπομπές ανέκαμψαν στα προ της πανδημίας επίπεδα. Από τα προκαταρκτικά στοιχεία του JRC 4 προκύπτει ότι οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αυξήθηκαν κατά 4,2 % το 2021 σε 52,9 δισεκατομμύρια τόνους ισοδυνάμου CO2 (CO2eq), επίπεδο ελαφρώς υψηλότερο από τις εκπομπές του 2019, καθώς η παγκόσμια οικονομία ανέκαμψε από την πανδημία. Οι εκπομπές του τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και άλλες εκπομπές βιομηχανικής καύσης ανήλθαν σε επίπεδα υψηλότερα από τα προπανδημικά επίπεδα (+ 1,3 % και + 2,1 % αντίστοιχα, σε σύγκριση με το 2019), μεταξύ άλλων λόγω της αυξημένης χρήσης άνθρακα 5 , ενώ οι εκπομπές από τις μεταφορές και τα κτίρια παρέμειναν χαμηλότερες (-5,2 % και -3,7 %, αντίστοιχα). Το περασμένο έτος σημειώθηκαν περαιτέρω καταστροφικές επιπτώσεις που συνδέονται με το θερμότερο κλίμα, γεγονός που ενέτεινε τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων.

Ο περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη απαιτεί την ανάληψη πρωτοφανούς δράσης από όλες τις χώρες και όλους τους τομείς. Για να επιτευχθεί μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών έως το 2050 6 , πρέπει να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου με ταχύ, ουσιαστικό και βιώσιμο τρόπο, ενισχύοντας παράλληλα την ικανότητα του πλανήτη να απορροφά άνθρακα μέσω λύσεων που βασίζονται στη φύση και τεχνολογιών απορρόφησης του άνθρακα. Τα πορίσματα της IPCC ενισχύουν την αποφασιστικότητα της ΕΕ να επιτύχει τους βασικούς στόχους της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 και της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή, οι οποίοι προβλέπονται πλέον στο ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα.

Στο πλαίσιο της UNFCCC, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της δεσμεύτηκαν για την επίτευξη ενός κοινού στόχου για το σύνολο της οικονομίας ο οποίος συνίσταται στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου κατά 20 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 έως το 2020 («η δέσμευση του Κανκούν»). Όπως αναφέρεται στην υποβολή της απογραφής αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ για το 2022 7 , η ΕΕ έχει υπερκαλύψει σημαντικά τον στόχο αυτό, επομένως τα κράτη μέλη της και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν επίσης εκπληρώσει τις υποχρεώσεις τους για μείωση των εκπομπών στο πλαίσιο της σύμβασης 8 . Οι συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, εξαιρουμένου του τομέα της χρήσης γης, της αλλαγής στη χρήση γης και της δασοπονίας (LULUCF) και συμπεριλαμβανομένων των διεθνών αερομεταφορών, μειώθηκαν κατά 34 % στην ΕΕ-27 + το Ηνωμένο Βασίλειο σε σύγκριση με το 1990 (ή 32 % χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο). Πρόκειται για μείωση κατά 1,94 δισεκατομμύρια τόνους ισοδυνάμου CO2 έως το 2020 (ή 1,55 γιγατόνους ισοδυνάμου CO2 χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο) 9 . Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πέτυχαν από κοινού τον στόχο τους εφαρμόζοντας τη δέσμη μέτρων της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια με ορίζοντα το 2020.

Ωστόσο, από τα προσωρινά στοιχεία προκύπτει ότι οι εγχώριες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ, εξαιρουμένων των διεθνών αερομεταφορών, αυξήθηκαν κατά 4,8 % το 2021 από το εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο της πανδημίας του 2020, παρότι παρέμειναν κάτω από το επίπεδο του 2019 (δηλ. -4,0 %) 10 . Οι εκπομπές από σταθερές εγκαταστάσεις που καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ) αυξήθηκαν κατά 6,6 % και οι εκπομπές εκτός ΣΕΔΕ κατά 3,5 %, λόγω της ανάκαμψης από την πανδημία. Για όλους τους κύριους τομείς και τα αέρια, εκτός από τα κτίρια, οι εκπομπές αναμένεται να παραμείνουν κάτω από τα προ της πανδημίας επίπεδα, συνεχίζοντας τη συνολική πτωτική τάση των τελευταίων 30 ετών (γράφημα 1). Ωστόσο, τα προσωρινά στοιχεία του 2021 για τις απορροφήσεις εκπομπών από τον τομέα LULUCF δεν δείχνουν αντιστροφή της πρόσφατης, ανησυχητικής, πτωτικής τάσης. Η πρωτοφανής αύξηση των τιμών του αερίου από το δεύτερο εξάμηνο του 2021 είχε σαφή αντίκτυπο στις εκπομπές από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της προσωρινής μετάβασης από το αέριο στον γαιάνθρακα (πλαίσιο 1).

Γράφημα1: Εγχώριες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ-27 ανά τομέα (2019-2021) 11  

Η ένταση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της οικονομίας —ο λόγος των εκπομπών προς το ΑΕΠ— μειώθηκε κατά 7 g ισοδυνάμου CO2/EUR σε σύγκριση με το 2019. Συνολικά, οι καθαρές εγχώριες εκπομπές της ΕΕ το 2021, συμπεριλαμβανομένου του τομέα LULUCF, ήταν κατά 30 % χαμηλότερες από τα επίπεδα του 1990, ποσοστό που συνάδει γενικά με την πορεία για την επίτευξη του στόχου της ΕΕ για μείωση κατά 55 % έως το 2030. Ωστόσο, η ταχύτητα της μείωσης πρέπει να αυξηθεί σημαντικά (γράφημα 2). Το 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε δέσμη προτάσεων για την προσαρμογή των πολιτικών ώστε να μπορέσουν να επιτύχουν τους επικαιροποιημένους στόχους της ΕΕ για το κλίμα.

Γράφημα2: Καθαρές εγχώριες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ-27 (συμπεριλαμβανομένου του τομέα LULUCF) 12  

Στην ΕΕ οι επαληθευμένες εκπομπές από φορείς εκμετάλλευσης αεροσκαφών παρήγαγαν 26,87 εκατομμύρια τόνους CO2 το 2021, αριθμός κατά 8,7 % υψηλότερος από τους 24,71 εκατομμύρια τόνους που αναφέρθηκαν το 2020, ο οποίος όμως εξακολουθεί να είναι κατά 61 % χαμηλότερος από τους 68,2 εκατομμύρια τόνους CO2 το 2019, πριν από την πανδημία. Από το 2021, το ΣΕΔΕ της ΕΕ δεν καλύπτει πλέον τις πτήσεις από το Ηνωμένο Βασίλειο. Χωρίς αυτές, οι εκπομπές του ΣΕΔΕ από τις αεροπορικές μεταφορές αυξήθηκαν κατά περίπου 30 % σε σύγκριση με το 2020 και μειώθηκαν κατά 50 % σε σύγκριση με το 2019 13 .

Οι θαλάσσιες μεταφορές αποτελούν σημαντική πηγή εκπομπών CO2, καθώς παράγουν περίπου το 3-4 % του συνόλου εκπομπών CO2 της ΕΕ. Το 2021 οι ναυτιλιακές εταιρείες ανέφεραν μείωση των εκπομπών από δραστηριότητες μεταφορών που σχετίζονται με την ΕΕ από τα έτη πριν από την πανδημία λόγω της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ.

Πρόοδος όσον αφορά τη δράση για το κλίμα στην ΕΕ

Η ΕΕ έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η οποία αποτελεί σχέδιο στρατηγικής για μια πράσινη και χωρίς αποκλεισμούς μετάβαση.

Το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα 14 , που ισχύει από τον Ιούλιο του 2021, κωδικοποιεί σε νομοθέτημα τους στόχους της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 και για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030 σε σύγκριση με το 1990, δηλ. τη δέσμευση που ανέλαβαν η ΕΕ και τα κράτη μέλη της στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού.

Το 2021 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση δέσμης νομοθετικών μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ είναι κατάλληλο για την επίτευξη του υψηλότερου στόχου της ΕΕ για το κλίμα για το 2030. Οι προτάσεις αποτελούν επί του παρόντος αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Φέτος σημειώθηκε πρόοδος όσον αφορά άλλες διατάξεις του ευρωπαϊκού νομοθετήματος για το κλίμα. Το 2022 διορίστηκε η Ευρωπαϊκή Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή, με σκοπό την παροχή ανεξάρτητων επιστημονικών συμβουλών σχετικά με τα μέτρα και τους στόχους της ΕΕ για το κλίμα. Η Επιτροπή εξέδωσε 15 κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή και επικαιροποίησε τα εργαλεία βελτίωσης της νομοθεσίας 16 , ώστε να διασφαλίσει ότι υιοθετεί την ίδια προσέγγιση κατά την αξιολόγηση της συμβατότητας των σχεδίων μέτρων με την κλιματική ουδετερότητα και την πρόοδο ως προς την προσαρμογή, όπως ορίζεται στο νομοθέτημα για το κλίμα.

Για τη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα και στην ανθεκτικότητα στο κλίμα απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις.

Το 2021 τα κράτη μέλη υπέβαλαν τα οικεία σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΣΑΑ) για την ανοικοδόμηση των οικονομιών τους μετά την πανδημία. Στο πλαίσιο των 26 ΣΑΑ που εγκρίθηκαν έως τα μέσα Σεπτεμβρίου 2022, το 40 % των συνολικών προγραμματισμένων δαπανών προορίζεται για επενδύσεις για το κλίμα, ποσοστό που υπερβαίνει την υποχρέωση του 37 % που ορίζεται στον κανονισμό ΜΑΑ (βλ. κεφάλαιο 6). 17  

Τον Μάιο του 2022 η Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της για το σχέδιο REPowerEU 18 ως απάντηση στη διατάραξη της αγοράς ενέργειας που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Στο σχέδιο διατυπώνεται η εκτίμηση ότι απαιτούνται επιπλέον επενδύσεις ύψους 210 δισ. EUR για την ενεργειακή απόδοση, τις ενεργειακές υποδομές και την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές προκειμένου η ΕΕ να μειώσει τη χρήση ορυκτών καυσίμων και να περιορίσει τις εισαγωγές ρωσικού αερίου κατά δύο τρίτα από τώρα έως το 2027. Προτείνονται μέτρα για τη μείωση των εκπομπών και του ενεργειακού κόστους για τους καταναλωτές και τη βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του στόχου ενεργειακής απόδοσης για το 2030 στο 13 % και της αύξησης του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην κατανάλωση ενέργειας της ΕΕ από 22,1 % το 2020 σε 45 % το 2030, ποσοστό που υπερβαίνει τον στόχο του 40 % στην πρόταση για τη δέσμη προσαρμογής στον στόχο του 55 % 19 . Η ΕΕ θα μπορούσε να εξοικονομεί σχεδόν 100 δισ. EUR ετησίως από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία.

Τα 225 δισ. EUR που απομένουν στον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) θα διατεθούν για δράση στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU. Στο σχέδιο προτείνεται η παροχή επιπλέον 20 δισ. EUR σε επιχορηγήσεις από την πώληση δικαιωμάτων από το αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς του ΣΕΔΕ της ΕΕ με σκοπό την αύξηση της χρηματοδότησης στο πλαίσιο του ΜΑΑ. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να ανακατευθύνουν ορισμένα κονδύλια της ΕΕ προς τους στόχους του REPowerEU. Περισσότερα χρήματα από ποτέ διοχετεύονται σε έργα για το κλίμα. Τουλάχιστον το 30 % του προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027 —το μεγαλύτερο ποσοστό που έχει διατεθεί ποτέ— και του Next Generation EU διατίθεται στη δράση για το κλίμα (από 20 % την περίοδο 2014-2020) (βλ. κεφάλαιο 6).

Τον Ιούλιο η Επιτροπή εξέδωσε την ανακοίνωση σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας για έναν ασφαλή χειμώνα 20 , συμπεριλαμβανομένων σχεδίου μείωσης της ζήτησης αερίου και πρότασης κανονισμού σχετικά με συντονισμένα μέτρα μείωσης της ζήτησης αερίου 21 . Τα κράτη μέλη λαμβάνουν μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας.

Στο πλαίσιο της στρατηγικής για βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα, η Επιτροπή πρότεινε φέτος ένα νέο πλαίσιο αστικής κινητικότητας της ΕΕ και ένα σχέδιο δράσης για την αύξηση των σιδηροδρομικών μεταφορών μεγάλων αποστάσεων και των διασυνοριακών σιδηροδρομικών μεταφορών, με σκοπό να γίνουν οι σιδηροδρομικές μεταφορές ελκυστικότερες για τους επιβάτες.

Επένδυση στην καινοτομία

Το Ταμείο Καινοτομίας του ΣΕΔΕ εξακολουθεί να παρέχει στήριξη στη βιομηχανία της ΕΕ, για την ανάπτυξη τεχνολογιών αιχμής και την κλιμάκωση της καινοτομίας στον τομέα του ανανεώσιμου υδρογόνου και άλλων λύσεων καθαρής τεχνολογίας. Σε σχέση με τον πρώτο γύρο, τα διαθέσιμα κονδύλια αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 50 %, ποσοστό που παρέχει σημαντική ώθηση για την απαλλαγή της βιομηχανίας της ΕΕ από τις ανθρακούχες εκπομπές, συμπληρώνοντας μέσα όπως το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» (βλ. κεφάλαιο 6).

Κινητοποίηση περισσότερων ιδιωτικών κεφαλαίων στην πράσινη χρηματοδότηση

Η Επιτροπή εργάζεται για την εναρμόνιση των κανόνων των κεφαλαιαγορών με τους στόχους για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής της ανανεωμένης στρατηγικής για τη βιώσιμη χρηματοδότηση 22 . Η Επιτροπή έχει προτείνει οδηγία για την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας από τις εταιρείες 23 για συγκρίσιμες πληροφορίες σχετικά με το κλίμα, οδηγία σχετικά με την εταιρική δέουσα επιμέλεια όσον αφορά τη βιωσιμότητα 24 , καθώς και στοχευμένες τροποποιήσεις στους κανόνες της ΕΕ για τον τραπεζικό 25 και τον ασφαλιστικό τομέα 26 ώστε να διασφαλιστεί ότι ενσωματώνουν κλιματικούς κινδύνους στη διαχείριση και τις δραστηριότητές τους.

Η Επιτροπή πρότεινε ειδική μεταχείριση ορισμένων ενεργειακών δραστηριοτήτων στο πλαίσιο του κανονισμού για την ταξινομία 27 . Συγκέντρωσε αποδεικτικά στοιχεία για πιθανές νομοθετικές προτάσεις σχετικά με τις αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας και τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και σχετικές με τη διακυβέρνηση αξιολογήσεις 28 , καθώς και σχετικά με την επανεξέταση του μακροπροληπτικού πλαισίου 29 .

Ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης και της οικονομικής ανθεκτικότητας

Για να στεφθεί με επιτυχία η πράσινη μετάβαση, πρέπει να είναι δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς, σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, στηρίζοντας τα άτομα που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Η γεωπολιτική κατάσταση και οι εξελίξεις στις τιμές της ενέργειας αναδεικνύουν την ανάγκη επιτάχυνσης της μετάβασης και παράλληλης οικοδόμησης κοινωνικής και οικονομικής ανθεκτικότητας.

Τον Ιούνιο του 2022 εκδόθηκε σύσταση 30 του Συμβουλίου σχετικά με τη διασφάλιση δίκαιης μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα, με σκοπό την παροχή καθοδήγησης στα κράτη μέλη για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή δεσμών μέτρων πολιτικής σχετικά με την απασχόληση, τις δεξιότητες, τις κοινωνικές και τις διανεμητικές πτυχές της μετάβασης 31 . Δεδομένης της αύξησης των τιμών της ενέργειας, τα κράτη μέλη εφαρμόζουν μέτρα για την παροχή πρόσβασης στην ενέργεια και στις μεταφορές σε άτομα με χαμηλά εισοδήματα. Μια σειρά χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ παρέχει στήριξη για μια δίκαιη και κοινωνική μετάβαση (κεφάλαιο 6) 32 .

Διασφάλιση της συμμετοχής των πολιτών

Η μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη κοινωνία αφορά τους ανθρώπους, και συγκεκριμένα τον τρόπο με τον οποίο παράγουμε, καταναλώνουμε, μετακινούμαστε, θερμαίνουμε και δροσίζουμε τα σπίτια μας, εργαζόμαστε και ζούμε μαζί. Η ενεργή συμμετοχή των πολιτών έχει πολύ μεγάλη σημασία. Το ευρωπαϊκό σύμφωνο για το κλίμα 33 δίνει σε όλους το βήμα και το μέσο για σχεδιασμό νέων δράσεων για το κλίμα, για ενίσχυση των δραστηριοτήτων, για ανταλλαγή πληροφοριών και γνώσεων, για δρομολόγηση και σύνδεση δραστηριοτήτων βάσης και για ανάδειξη λύσεων.

Η πιλοτική φάση επικεντρώθηκε στη μεταφορά της επιστήμης και της πολιτικής για το κλίμα στην καθημερινή μας ζωή. Οι πρεσβευτές του συμφώνου για το κλίμα ανέρχονται πλέον σε σχεδόν 1 000 άτομα από όλα τα κοινωνικά στρώματα, από πρόσκοποι έως δήμαρχοι, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στις τοπικές κοινότητες και αναλαμβάνουν δράσεις δικτύωσης και ανταλλαγής γνώσεων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το σύμφωνο έχει δημιουργήσει ένα σύστημα για δεσμεύσεις σε ατομικό επίπεδο και σε επίπεδο οργανισμών. Οι ατομικές δεσμεύσεις, που συγκεντρώνονται σε συνεργασία με την Count Us In 34 , έχουν μέχρι στιγμής ως αποτέλεσμα σχεδόν 54 000 Ευρωπαίοι να έχουν λάβει περισσότερα από 3 εκατομμύρια «μέτρα» για τη μείωση του CO2. Περισσότεροι από 300 οργανισμοί (συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) ή ομάδες έχουν αναλάβει δεσμεύσεις (1 800 συνολικά) προκειμένου να μπουν σε μια τροχιά προς την κλιματική ουδετερότητα. Αναδεικνύοντας πρωτοβουλίες, το σύμφωνο αποτελεί πηγή έμπνευσης και για άλλους ώστε να αναλάβουν δράση. 

Κινητοποίηση των πόλεων

Στο πλαίσιο της αποστολής για κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις έχουν επιλεγεί 100 διαφορετικές πόλεις σε ολόκληρη την Ευρώπη για να καταστούν κλιματικά ουδέτερες έως το 2030 κατά τρόπο που δεν επιφέρει κοινωνικούς αποκλεισμούς. Οι πόλεις επωφελούνται από εξατομικευμένη στήριξη από την πλατφόρμα NetZeroCities 35 και δημιουργούν από κοινού «συμβάσεις πόλης για το κλίμα» με σχέδια δράσης και επενδυτικές στρατηγικές.

2ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΤΗΣ ΕΕ

Έως το 2021, το ΣΕΔΕ της ΕΕ είχε μειώσει τις εκπομπές από σταθερές εγκαταστάσεις κατά 34,6 % 36 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005. Παράλληλα, τα κράτη μέλη έχουν συγκεντρώσει περισσότερα από 100 δισ. EUR από έσοδα πλειστηριασμών από το 2013, τα οποία διατίθενται για περαιτέρω δράση για το κλίμα και για ενεργειακό μετασχηματισμό.

Το 2021 οι εκπομπές του ΣΕΔΕ της ΕΕ αυξήθηκαν ελαφρά σε σύγκριση με το 2020, αντικατοπτρίζοντας τόσο την οικονομική ανάκαμψη από τη νόσο COVID-19 όσο και την εξελισσόμενη ενεργειακή κρίση. Παρότι οι εκπομπές του 2021 συνέχισαν την πτωτική τάση σε σύγκριση με τις προ της πανδημίας εκπομπές του 2019, απαιτείται περισσότερη δράση στους τομείς του ΣΕΔΕ για την επίτευξη του στόχου για το κλίμα για το 2030. Πρόκειται για τον στόχο της δέσμης μέτρων που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2021 για την υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η οποία βρίσκεται επί του παρόντος υπό διαπραγμάτευση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Σε αυτή περιλαμβάνεται η μεταρρύθμιση του ΣΕΔΕ, η ενίσχυση του ανώτατου ορίου και η επέκταση του συστήματος ώστε να καλύπτει τις εκπομπές από τις θαλάσσιες μεταφορές, καθώς και ένα παράλληλο σύστημα που θα καλύπτει τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές.

Τάσεις όσον αφορά τις εκπομπές

Το 2021 οι σταθερές εγκαταστάσεις παρήγαγαν 1 335 εκατομμύρια τόνους εκπομπών ισοδυνάμου CO2. Το ποσοστό αυτό είναι κατά 6,6 % υψηλότερο από τις εκπομπές του 2020, αλλά εξακολουθεί να είναι κατά 5,6 % χαμηλότερο από το αντίστοιχο του 2019 37 . Στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας σημειώθηκε αύξηση 8,4 % το 2021, κυρίως λόγω της στροφής από τη χρήση φυσικού αερίου στον άνθρακα, η οποία συνδέεται με την αύξηση των τιμών του αερίου και την υψηλότερη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας προκειμένου να τροφοδοτηθεί η οικονομική ανάκαμψη μετά την πανδημία. Ωστόσο, οι συνολικές εκπομπές του τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας το 2021 εξακολουθούσαν να είναι κατά 8,1 % χαμηλότερες από τα επίπεδα του 2019, με πολύ παρόμοια ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας κατά τα δύο αυτά έτη.

Οι εκπομπές από τη βιομηχανία στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ ήταν επίσης υψηλότερες το 2021 (κατά 4,6 %) σε σύγκριση με το 2020, αλλά κατά 2,6 % χαμηλότερες από τις αντίστοιχες του 2019. Μεγάλες αυξήσεις παρατηρήθηκαν στους περισσότερους τομείς, μεταξύ των οποίων οι τομείς του σιδήρου, του χάλυβα και των χημικών προϊόντων. Έπειτα από μείωση άνω του 60 % το 2020, οι εκπομπές από τις αεροπορικές μεταφορές του ΣΕΔΕ της ΕΕ ανέκαμψαν το 2021 κατά 30 %, αλλά παρέμειναν κατά 50 % χαμηλότερες από τις αντίστοιχες του 2019 38 .

Γράφημα4: Επαληθευμένες εκπομπές ΣΕΔΕ για την περίοδο 2005–2021, προβλέψεις των κρατών μελών με τα υφιστάμενα μέτρα για την περίοδο 2021–2030, ανώτατα όρια ΣΕΔΕ για τις φάσεις 2, 3 και 4 και σωρευτικό πλεόνασμα δικαιωμάτων ΣΕΔΕ για την περίοδο 2008–2021, συμπεριλαμβανομένων του Ηνωμένου Βασιλείου (Βόρεια Ιρλανδία), της Νορβηγίας και της Ισλανδίας Σημείωση: προσαρμογή για το ανώτατο όριο για τη φάση 4

Πόροι που παράγονται από το ΣΕΔΕ

Το ΣΕΔΕ της ΕΕ εφαρμόζει την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», αλλά παράγει επίσης σημαντικούς πόρους για τη δράση για το κλίμα (βλ. κεφάλαιο 6).

Γράφημα5: Έσοδα από πλειστηριασμούς και αναφερόμενη χρήση, 2013-2021 (δισ. EUR), ΕΕ-27

Καθώς η τιμή του άνθρακα αυξήθηκε κατά τη διάρκεια του 2021, τα έσοδα από πλειστηριασμούς στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ αυξήθηκαν αντιστοίχως και ανήλθαν συνολικά σε περίπου 31 δισ. EUR 39 . Αυτό σημαίνει ότι τα έσοδα σχεδόν διπλασιάστηκαν σε σύγκριση με τα 16,5 δισ. EUR που συγκεντρώθηκαν το 2020. Από αυτά τα 31 δισ. EUR, τα 25 δισ. EUR διατέθηκαν απευθείας στα 27 κράτη μέλη. Το 2021 τα κράτη μέλη ανέφεραν ότι κατά μέσο όρο το 76 % των εσόδων διατέθηκε για κλιματικούς και ενεργειακούς σκοπούς 40 , αντίστοιχα με τον μέσο όρο του 75 % κατά την περίοδο 2013-2020 (γράφημα 5). Περίπου το 24 % των εσόδων των κρατών μελών έχει δεσμευτεί για συγκεκριμένες δράσεις για το κλίμα και την ενέργεια, το 25 % διοχετεύτηκε σε ειδικά περιβαλλοντικά ταμεία και το 51 % διατέθηκε στους εθνικούς προϋπολογισμούς.

Το 2021 αρκετά κράτη μέλη χρησιμοποίησαν επίσης τα έσοδά τους από πλειστηριασμούς για να μετριάσουν τις κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης των τιμών της ενέργειας.

Δράσεις στους τομείς των αεροπορικών και θαλάσσιων μεταφορών

Οι εκπομπές από αεροπορικές μεταφορές εκτός Ευρώπης, δηλαδή από τις εισερχόμενες πτήσεις στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο και τις εξερχόμενες πτήσεις προς χώρες εκτός ΕΟΧ, με εξαίρεση τις πτήσεις προς το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελβετία, δεν κοστολογούνται επί του παρόντος βάσει του ΣΕΔΕ της ΕΕ, σύμφωνα με τη διάταξη για το «πάγωμα του χρόνου» στην οδηγία για το ΣΕΔΕ της ΕΕ.

Η πρόταση της Επιτροπής για επέκταση του ΣΕΔΕ της ΕΕ ώστε να συμπεριλάβει τις εκπομπές από τις θαλάσσιες μεταφορές βρίσκεται επί του παρόντος υπό διαπραγμάτευση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Η πρόταση βασίζεται στον κανονισμό για την παρακολούθηση, την υποβολή εκθέσεων και την επαλήθευση 41 , ο οποίος παρακολουθεί τις εκπομπές CO2 από μεγάλα πλοία που καταπλέουν σε λιμένες της ΕΕ από το 2018. Η ΕΕ εξακολουθεί να στηρίζει την ανάπτυξη φιλόδοξων μέτρων στο πλαίσιο της στρατηγικής του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, όπως πιθανά πρότυπα έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από καύσιμα και αγορακεντρικά μέτρα.

Αγορά άνθρακα της ΕΕ

Η τιμή του άνθρακα στην ΕΕ ακολουθεί σταθερή ανοδική πορεία από το 2018. Το 2021 συνέχισε να αυξάνεται λόγω των υψηλών τιμών του αερίου και της πρόβλεψης της αγοράς για τον περισσότερο φιλόδοξο στόχο για το κλίμα για το 2030, καθώς και για τις σχετικές μεταρρυθμίσεις πολιτικής. Η αυξημένη τιμή του άνθρακα συνέβαλε στην αύξηση των τιμών χονδρικής πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό απ’ ό,τι η αύξηση της τιμής του αερίου. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής του Οκτωβρίου 2021 για τις τιμές της ενέργειας, η Επιτροπή διατυπώνει την εκτίμηση ότι η αύξηση της τιμής του αερίου επηρεάζει την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας εννέα φορές περισσότερο από ό,τι η αύξηση της τιμής του άνθρακα 42 . Έκτοτε, οι τιμές του αερίου συνέχισαν να αυξάνονται ραγδαία, ενώ οι τιμές του ΣΕΔΕ παρέμειναν σε παρόμοιο εύρος. Έκθεση της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών, η οποία ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2022, απέκλεισε τον ρόλο της κερδοσκοπίας στην προώθηση της αύξησης της τιμής του άνθρακα 43 (βλ. έκθεση για την αγορά άνθρακα) 44 .

3ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΩΝ

Από το 2013, οι εκπομπές σε επίπεδο ΕΕ στους τομείς επιμερισμού των προσπαθειών είναι χαμηλότερες από το ετήσιο όριο, όπως φαίνεται στο γράφημα 6. Οι εκπομπές που καλύπτονται από την απόφαση 45 για τον επιμερισμό των προσπαθειών στην ΕΕ-27 μειώθηκαν κατά 16,3 % το 2020 σε σύγκριση με το 2005· η ΕΕ υπερέβη τον στόχο της για το 2020 κατά έξι εκατοστιαίες μονάδες. Μετά την αισθητή μείωση των εκπομπών το 2020 λόγω της πανδημίας, οι εκπομπές στους τομείς του κανονισμού για τον επιμερισμό των προσπαθειών ανέκαμψαν το 2021. Με βάση κατά προσέγγιση δεδομένα, οι εκπομπές στο πλαίσιο του επιμερισμού των προσπαθειών το 2021 ήταν κατά 3,5 % υψηλότερες από ό,τι το 2020. Η αύξηση ήταν εντονότερη στις μεταφορές (με αύξηση των εκπομπών κατά περισσότερο από 7 % σε σύγκριση με το 2020), ακολουθούμενη από τις εκπομπές από τα κτίρια (αύξηση της τάξης του 3,1 %). Στον τομέα της γεωργίας σημειώθηκε ελαφρά μείωση των εκπομπών το 2021 σε σύγκριση με το 2020 κατά ποσοστό άνω του 0,3 %, αλλά συνολικά η μείωση ήταν μικρή σε σύγκριση με το 2005 (περίπου 2 %).

Γράφημα6: Εκπομπές σε τομείς που καλύπτονται από τη νομοθεσία για τον επιμερισμό των προσπαθειών την περίοδο 2005–2030 και ετήσια δικαιώματα εκπομπών (ΕΔΕ), ΕΕ-27 (εκατομμύρια τόνοι ισοδυνάμου CO2) (βλ. λεπτομέρειες στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής) 46 . 

Αποτελέσματα της απόφασης για τον επιμερισμό των προσπαθειών την περίοδο 2013-2020

Όλα τα κράτη μέλη εκπλήρωσαν τις υποχρεώσεις τους στο πλαίσιο του επιμερισμού των προσπαθειών σε όλα τα έτη μεταξύ 2013 και 2019. Η Μάλτα υπερέβη τα ετήσια δικαιώματα εκπομπών (ΕΔΕ) της σε κάθε έτος, αλλά κάλυψε το έλλειμμα με αγορά ΕΔΕ από τη Βουλγαρία. Το 2019, η Αυστρία, το Βέλγιο, η Κύπρος, η Εσθονία, η Φινλανδία και το Λουξεμβούργο υπερέβησαν επίσης τα ΕΔΕ τους, αλλά χρησιμοποίησαν αποταμιευμένα πλεονάσματα από προηγούμενα έτη για την κάλυψη του ελλείμματος. Η Γερμανία και η Ιρλανδία δεν είχαν αρκετά αποταμιευμένα πλεονάσματα για να καλύψουν το έλλειμμά τους. Η Γερμανία μετέφερε ΕΔΕ από το 2020 για να εκπληρώσει την υποχρέωσή της για το 2019, ενώ η Ιρλανδία χρησιμοποίησε διεθνή πιστωτικά μόρια από τον μηχανισμό καθαρής ανάπτυξης για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της. Όλα τα κράτη μέλη εκτός της Ουγγαρίας, της Σουηδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου δημιούργησαν πλεόνασμα ΕΔΕ για πιθανή χρήση το 2020.

Ο κύκλος συμμόρφωσης για το 2020, το τελευταίο έτος που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της απόφασης για τον επιμερισμό των προσπαθειών, βρίσκεται σε εξέλιξη. Με βάση την ετήσια ανασκόπηση της απογραφής βάσει της απόφασης για τον επιμερισμό των προσπαθειών, οι εκπομπές σε τέσσερα κράτη μέλη υπερέβησαν τα ΕΔΕ τους (γράφημα 7). Οι εκπομπές της Κύπρου υπερέβησαν τα ΕΔΕ της κατά 6 %· διαθέτει επαρκές πλεόνασμα ΕΔΕ από προηγούμενα έτη για να συμμορφωθεί το 2020. Δεδομένου ότι η Γερμανία μετέφερε μέρος των ΕΔΕ του 2020 για τη συμμόρφωση το 2019, οι εκπομπές της για το 2020 υπερβαίνουν τα εναπομένοντα ΕΔΕ του 2020 κατά 2 %. Οι εκπομπές της Μάλτας και της Ιρλανδίας υπερέβησαν τα ΕΔΕ τους κατά 12 % και 15 % αντίστοιχα και, όπως και η Γερμανία, θα χρειαστεί να αγοράσουν ΕΔΕ από άλλα κράτη μέλη και/ή να χρησιμοποιήσουν διεθνή πιστωτικά μόρια για να εξασφαλίσουν τη συμμόρφωση το 2020, καθώς δεν διαθέτουν επαρκές αποταμιευμένο πλεόνασμα ΕΔΕ.

Γράφημα7: Διαφορά μεταξύ του στόχου των κρατών μελών για το 2020 βάσει της απόφασης για τον επιμερισμό των προσπαθειών και των εκπομπών στους τομείς επιμερισμού των προσπαθειών το 2020 (ως ποσοστό των εκπομπών του 2005) 47 .

Πρόοδος όσον αφορά τους στόχους για το 2030 βάσει του κανονισμού για τον επιμερισμό των προσπαθειών

Από το 2021, ο κανονισμός για τον επιμερισμό των προσπαθειών 48 καθορίζει εθνικούς στόχους εκπομπών για το 2030 και ΕΔΕ για την περίοδο 2021–2030, και για την Ισλανδία και τη Νορβηγία 49 .

Τα κράτη μέλη σχεδιάζουν και εφαρμόζουν πολιτικές και μέτρα για να επιτύχουν τους ισχύοντες στόχους για τον επιμερισμό των προσπαθειών για το 2030 βάσει του κανονισμού για τον επιμερισμό των προσπαθειών. Συνολικά για την ΕΕ-27, οι τρέχουσες εθνικές πολιτικές θα μειώσουν τις εκπομπές κατά 22 % έως το 2030 σε σύγκριση με το 2005 (γράφημα 8), ποσοστό που υπολείπεται κατά πολύ του τρέχοντος συνολικού στόχου μείωσης του 29 % στο πλαίσιο του επιμερισμού των προσπαθειών. Εάν τα κράτη μέλη εφαρμόσουν όλες τις πρόσθετες πολιτικές που έχουν αναφέρει, η ΕΕ απλώς θα επιτύχει τον στόχο μείωσης κατά 29 % βάσει του ισχύοντος κανονισμού για τον επιμερισμό των προσπαθειών. Η Επιτροπή πρότεινε την τροποποίηση του κανονισμού για τον επιμερισμό των προσπαθειών ώστε να επιτευχθεί ο περισσότερο φιλόδοξος στόχος για μείωση των εγχώριων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030, με προτεινόμενη αύξηση του στόχου του 2030 για τους τομείς επιμερισμού των προσπαθειών σε μείωση των εκπομπών κατά 40 % σε σύγκριση με το 2005. Η πρόταση αυτή βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

Το στοιχείο αυτό αναδεικνύει την ισχυρή και άμεση ανάγκη τα κράτη μέλη να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν πρόσθετη δράση για το κλίμα σε τομείς επιμερισμού των προσπαθειών στο πλαίσιο των επικαιροποιημένων ενοποιημένων εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα. Καθώς τα κράτη μέλη πρέπει να υποβάλουν προσχέδια επικαιροποιημένων σχεδίων έως τις 30 Ιουνίου 2023 50 , η Επιτροπή καταρτίζει κατευθυντήριες γραμμές για να βοηθήσει την προετοιμασία τους.

Από τα κατά προσέγγιση δεδομένα απογραφής για το 2021 προκύπτει ότι τέσσερα κράτη μέλη αναμένεται να υπερβούν τα τρέχοντα ΕΔΕ τους για το εν λόγω έτος, κατά 1 εκατοστιαία μονάδα για την Τσεχία, κατά 2 εκατοστιαίες μονάδες για την Ιταλία, κατά 5 εκατοστιαίες μονάδες για την Ιρλανδία και κατά 14 εκατοστιαίες μονάδες για την Κύπρο. Δεδομένου ότι το 2021 είναι το πρώτο έτος στο πλαίσιο του κανονισμού για τον επιμερισμό των προσπαθειών, τυχόν εναπομένον πλεόνασμα βάσει της οδηγίας για τον επιμερισμό των προσπαθειών δεν μεταφέρεται. Ωστόσο, τα κράτη μέλη θα μπορούν να χρησιμοποιούν άλλες δυνατότητες ευελιξίας στο πλαίσιο του κανονισμού για τον επιμερισμό των προσπαθειών.

Γράφημα8: Αποκλίσεις μεταξύ των στόχων του κανονισμού για τον επιμερισμό των προσπαθειών για το 2030 και των προβλεπόμενων εκπομπών 51 με τα υφιστάμενα μέτρα και με πρόσθετα μέτρα ως ποσοστό των εκπομπών του 2005 για την ΕΕ-27, την Ισλανδία και τη Νορβηγία. Οι θετικές τιμές δηλώνουν ότι προβλέπεται υπέρβαση των στόχων· οι αρνητικές τιμές δηλώνουν ότι οι προβλεπόμενοι στόχοι δεν πρόκειται να επιτευχθούν.

Πολιτικές σε βασικούς τομείς

— Μεταφορές

Τα πρότυπα εκπομπών CO2 για τα καινούργια αυτοκίνητα και ημιφορτηγά καθώς και για τα βαρέα επαγγελματικά οχήματα αποτελούν τη βασική κινητήρια δύναμη για τη μείωση των εκπομπών από τις οδικές μεταφορές. Οι μέσες εκπομπές από καινούργια αυτοκίνητα μειώθηκαν από 130,3 g CO2/km WLTP 52  (δηλ. 107,5 g CO2/km NEDC 53 ) το 2020 σε 114,7 g CO2/km το 2021, σύμφωνα με τα προσωρινά δεδομένα παρακολούθησης για το 2021 54 . Συνεχίζεται η έντονη πτωτική τάση που παρατηρείται από το 2019 όσον αφορά τις εκπομπές CO2 των καινούργιων αυτοκινήτων που ταξινομούνται στην ΕΕ, χάρη στους αυστηρότερους στόχους CO2 για το σύνολο του στόλου οχημάτων της ΕΕ που ισχύουν από το 2020. Επιπλέον, το μερίδιο των ηλεκτρικών αυτοκινήτων με συσσωρευτή έχει αυξηθεί θεαματικά. Το 2021, το 10 % των αυτοκινήτων που ταξινομήθηκαν για πρώτη φορά στην ΕΕ ήταν ηλεκτρικά με συσσωρευτή (από 2 % το 2019 και 6 % το 2020). Από τα προσωρινά δεδομένα προκύπτει ότι το 2021 οι μέσες εκπομπές για τα ημιφορτηγά μειώθηκαν επίσης σε 193,8 g CO2/km WLTP, από 200,3 g CO2/km WLTP (δηλ. 155,0 g CO2/km NEDC) το 2020, επίσης χάρη στους αυστηρότερους στόχους που ισχύουν από το 2020 (γράφημα 9).

Γράφημα9: Εκπομπές CO2 και στόχοι για το σύνολο του στόλου οχημάτων της ΕΕ, αυτοκίνητα και ημιφορτηγά

Τα βαρέα επαγγελματικά οχήματα, όπως τα φορτηγά, τα βαρέα φορτηγά και τα λεωφορεία, παράγουν περίπου το 30 % όλων των εκπομπών CO2 από τις οδικές μεταφορές. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, οι μέσες εκπομπές CO2 του στόλου των καινούργιων βαρέων φορτηγών ενός κατασκευαστή πρέπει να μειωθούν κατά 15 % έως το 2025 και κατά 30 %, έως το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 2019. Νομοθετική πρόταση της Επιτροπής που πρόκειται να υποβληθεί στα τέλη του 2022 αναμένεται να καταστήσει αυστηρότερα τα υφιστάμενα πρότυπα και να επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής στις περισσότερες εναπομένουσες ομάδες βαρέων επαγγελματικών οχημάτων.

Η οδηγία για την ποιότητα των καυσίμων μείωσε επίσης τις εκπομπές από τις μεταφορές· ορίζει ότι η ένταση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τον κύκλο ζωής των καυσίμων πρέπει να μειωθεί κατά 6 % έως το 2020 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2010. Η μέση ένταση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου των καυσίμων που παραδόθηκαν το 2020 ήταν κατά 5,5 % χαμηλότερη από το 2010. Η πρόοδος που επιτεύχθηκε από τους προμηθευτές καυσίμων της ΕΕ ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των κρατών μελών ( γράφημα 10).

Γράφημα10: Μειώσεις της έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου των καυσίμων που επιτεύχθηκαν από προμηθευτές καυσίμων στην ΕΕ- 27 τις περιόδους 2010–2019 και 2010-2020 (Πηγή: ΕΟΠ)

-Φθοριούχα αέρια

Τα φθοριούχα αέρια προκαλούν αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη έως και 25 000 φορές μεγαλύτερη από το CO2. Μετά το 2014 η δεκαετής αυξητική τάση εκπομπών φθοριούχων αερίων αντιστράφηκε λόγω του ισχύοντος κανονισμού για τα φθοριούχα αέρια του θερμοκηπίου [κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 517/2014]. Οι εκπομπές της ΕΕ-27 μειώθηκαν κατά 20 % από το 2014 έως το 2020 και ο εφοδιασμός της αγοράς με υδροφθοράνθρακα (HFC) μειώθηκε κατά 47 % σε ισοδύναμο CO2 μεταξύ 2015 και 2019, κυρίως λόγω της μετατόπισης της ψύξης σε φιλικότερες προς το κλίμα εναλλακτικές λύσεις. Τον Απρίλιο του 2022, η Επιτροπή πρότεινε νέο κανονισμό για τα φθοριούχα αέρια του θερμοκηπίου για πρόσθετη μείωση των εκπομπών έως το 2050.

-ΟΚΟ

Οι ουσίες που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος (ΟΚΟ) είναι επίσης πολύ ισχυρά αέρια του θερμοκηπίου. Η χρήση και η παραγωγή τους στην ΕΕ μειώθηκε κατά 99 % τις τελευταίες δεκαετίες, στο πλαίσιο της παγκόσμιας δράσης για την προστασία της στιβάδας του όζοντος βάσει του πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ. Οι μεγαλύτερες εναπομένουσες πηγές ΟΚΟ στην ΕΕ είναι οι εκπομπές από αφρούς που χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν για μόνωση σε κτίρια ηλικίας άνω των 20 ετών, οι οποίες εκπέμπονται όταν ανακαινίζονται ή κατεδαφίζονται κτίρια. Μια νέα πρόταση κανονισμού για τις ΟΚΟ, η οποία εκδόθηκε από την Επιτροπή τον Απρίλιο του 2022, έχει ως στόχο την αποτροπή των εκπομπών καθώς απαιτεί τη συλλογή και καταστροφή ή επαναχρησιμοποίηση αυτών των ρύπων.

4ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΓΗΣ, ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΔΑΣΟΠΟΝΙΑ

Ο τομέας της χρήσης της γης, της αλλαγής στη χρήση της γης και της δασοπονίας (LULUCF) θα διαδραματίσει καίριο ρόλο στην επίτευξη του στόχου της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα, καθώς η γη μπορεί τόσο να απελευθερώνει εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα όσο και να απορροφά το CO2 από αυτήν, ανάλογα με τη χρήση της. Στην ΕΕ, ο τομέας LULUCF εκπέμπει λιγότερα αέρια του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα από ό, τι το CO2 που απορροφά μέσω βιογενών διεργασιών, αλλά τα τελευταία έτη παρατηρείται μείωση αυτής της φυσικής καταβόθρας άνθρακα. Για την περίοδο 2013-2020, τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να υπολογίσουν τις πρόσθετες δράσεις στον τομέα LULUCF, όσον αφορά τις αναφερόμενες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και τις απορροφήσεις CO2, για την αξιολόγηση του στόχου βάσει του πρωτοκόλλου του Κιότο 55 .

Γράφημα11: Αναφερόμενες (Α) και προκαταρκτικές καταγεγραμμένες (Κ) εκπομπές και απορροφήσεις σύμφωνα με το πρωτόκολλο του Κιότο, δεύτερη περίοδος δέσμευσης, ΕΕ-27.  56

Από το γράφημα 11 προκύπτει μείωση της καταβόθρας με βάση τις «αναφερόμενες» εκπομπές και απορροφήσεις ανά δραστηριότητα για την ΕΕ για τη δεύτερη περίοδο δεσμεύσεων του πρωτοκόλλου του Κιότο (2013-2020). Οι μέσες καθαρές απορροφήσεις ανήλθαν σε 320,2 εκατομμύρια τόνους ισοδυνάμου CO2 κατά τη διάρκεια της περιόδου. Σύμφωνα με τους λογιστικούς κανόνες του πρωτοκόλλου του Κιότο, από το «λογιστικά καταγεγραμμένο» ισοζύγιο προκύπτει μέσος όρος καταβόθρας άνθρακα (ή πιστωτικών μορίων) της τάξης των 83,4 εκατομμυρίων τόνων ισοδυνάμου CO2, ενώ τα καθαρά πιστωτικά μόρια μειώθηκαν από -123,2 το 2013 σε -51,3 εκατομμύρια τόνους ισοδυνάμου CO2 το 2020 57 . Στα στοιχεία αυτά περιλαμβάνονται τόσο οι «προαιρετικές» όσο και οι «υποχρεωτικές» δραστηριότητες (δάσωση/αναδάσωση, αποψίλωση και διαχείριση δασών) 58 .

Η κυριότερη αιτία για τη μείωση αυτής της καταβόθρας είναι η μείωση των αναφερόμενων καθαρών απορροφήσεων και των λογιστικά καταγεγραμμένων καθαρών πιστωτικών μορίων από τη διαχείριση δασών κατά την περίοδο 2013–2020 59 . Η μείωση της απορρόφησης άνθρακα οφείλεται σε συνδυασμό παραγόντων, όπως η αύξηση της ζήτησης ξυλείας (π.χ. 2018 στη Φινλανδία), η αύξηση του ποσοστού των δασών που φθάνουν σε ηλικία υλοτόμησης (Εσθονία, Λετονία) και η αύξηση των φυσικών διαταραχών, όπως η προσβολή από έντομα (Τσεχία από το 2015), οι καταιγίδες (2019 στην Πολωνία), η ξηρασία και οι δασικές πυρκαγιές (π.χ. 2017 στην Ιταλία και στην Πορτογαλία). Σύμφωνα με προκαταρκτικές εκτιμήσεις, με τη χρήση λογιστικών κανόνων για τη δεύτερη περίοδο δεσμεύσεων του πρωτοκόλλου του Κιότο, το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Γαλλία, η Κροατία, η Κύπρος, η Σλοβενία και η Φινλανδία έχουν μέσα καθαρά ελλείμματα LULUCF 60 .

Σύμφωνα με τον ισχύοντα κανονισμό LULUCF 61 και το παράγωγο δίκαιο 62 , από το 2021 κάθε κράτος μέλος πρέπει να αντισταθμίζει τις οικείες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τον τομέα με την απορρόφηση τουλάχιστον ισοδύναμης ποσότητας CO2 από την ατμόσφαιρα, σύμφωνα με τον «κανόνα του μηδενικού ελλείμματος».

Για πρώτη φορά στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων προσαρμογής στον στόχο του 55 %, η Επιτροπή πρότεινε έναν στόχο της ΕΕ για καθαρές απορροφήσεις 310 εκατομμυρίων τόνων ισοδυνάμου CO2 το 2030 για τον τομέα LULUCF. Ο στόχος αυτός που αφορά το σύνολο της ΕΕ πρέπει να υλοποιηθεί μέσω δεσμευτικών εθνικών στόχων. Όσον αφορά το μέλλον, η Επιτροπή πρότεινε να δοθεί έμφαση στον τομέα της γης, μέσω του συνδυασμού των εκπομπών από τη γεωργία (κυρίως την κτηνοτροφία και τα λιπάσματα) και των καθαρών απορροφήσεων από τον τομέα LULUCF. Στόχος είναι να επιτευχθεί κλιματική ουδετερότητα στον τομέα της γης έως το 2035 και καθαρές αρνητικές εκπομπές στη συνέχεια.

Η ανακοίνωση που εξέδωσε η Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2021 σχετικά με τους βιώσιμους κύκλους άνθρακα 63 καθορίζει στόχους και σχέδια δράσης για την επίτευξη απορροφήσεων άνθρακα μέσω λύσεων που βασίζονται στη φύση 64 και βιομηχανικών τεχνολογιών. Η Επιτροπή αναπτύσσει κανονιστικό πλαίσιο για την πιστοποίηση των απορροφήσεων άνθρακα από την ΕΕ με σκοπό την επιβράβευση των διαχειριστών γης για τη δέσμευση του άνθρακα, με πλήρη σεβασμό των οικολογικών αρχών («ανθρακοδεσμευτική γεωργία»). Θα συμβάλει επίσης στη δημιουργία μιας εσωτερικής αγοράς της ΕΕ για τη δέσμευση, τη χρήση, την αποθήκευση και τη μεταφορά CO2, με τη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών, όπως η γεωσκόπηση (πρόγραμμα Copernicus) 65 .

5ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

Η εφαρμογή της στρατηγικής της ΕΕ για το 2021 σχετικά με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή είναι ένα πολυετές πρόγραμμα, στο πλαίσιο του οποίου σημειώθηκαν σημαντικά επιτεύγματα φέτος.

Η Επιτροπή δημοσίευσε τεχνικές κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών στην κλιματική αλλαγή κατά την περίοδο 2021-2027, όπως απαιτείται βάσει του ευρωπαϊκού νομοθετήματος για το κλίμα 66 . Οι οδηγίες αυτές παρέχουν στους επενδυτές τη δυνατότητα να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με έργα συμβατά με τη συμφωνία του Παρισιού και τους στόχους της ΕΕ για το κλίμα.

Το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για το Κλίμα και την Υγεία, το οποίο εγκαινιάστηκε τον Μάρτιο του 2021 από την Επιτροπή και τον ΕΟΠ, διαδραματίζει ήδη βασικό ρόλο 67 , καλύπτοντας ένα σημαντικό κενό γνώσεων και συμβάλλοντας στην υπέρβαση εμποδίων που δεν μας επιτρέπουν να αντιμετωπίσουμε τις ταχέως αναπτυσσόμενες και αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία. Το παρατηρητήριο παρέχει πληροφορίες και εργαλεία για την αξιολόγηση της κλιματικής αλλαγής και της υγείας. Παρέχει επίσης αποτελεσματικές λύσεις και παρεμβάσεις για την ενσωμάτωση και τη βελτίωση των στρατηγικών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή στις εθνικές και υποεθνικές πολιτικές υγείας. Η νέα στρατηγική για τη βιώσιμη χρηματοδότηση και η νέα δασική στρατηγική γεφυρώνουν το χάσμα για την προστασία του κλίματος και ενισχύουν την ανθεκτικότητα των δασών. Η πρώτη ανακοίνωση της ΕΕ για την προσαρμογή υποβλήθηκε στην UNFCCC τον Οκτώβριο του 2021 68 .

Η αποστολή για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή έχει σημειώσει ικανοποιητική πρόοδο όσον αφορά την προώθηση ριζικής αλλαγής στη δράση για την προσαρμογή σε υποεθνικό επίπεδο. Στηρίζει τουλάχιστον 150 περιφέρειες και κοινότητες της ΕΕ στην επιτάχυνση του μετασχηματισμού τους για την επίτευξη ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή έως το 2030. Τον χάρτη της αποστολής έχουν υπογράψει 118 περιφέρειες και τοπικές αρχές από 18 κράτη μέλη ώστε να συμμετάσχουν σε μια κοινότητα πρακτικής, ενώ στο πλαίσιο της αποστολής έχουν εκδοθεί 12 προσκλήσεις υποβολής προτάσεων για χρηματοδότηση ύψους 240 εκατ. EUR.

Ο ΕΟΠ σχεδιάζει την εκπόνηση πλήρους έκθεσης σχετικά με την κατάσταση των εθνικών δράσεων για την προσαρμογή στα τέλη του 2022. Η έκθεση θα βασιστεί στην υποβολή εκθέσεων από τις εθνικές αρχές από τον Μάρτιο του 2021 στο πλαίσιο του κανονισμού για τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης 69 και σε άλλες πηγές.

6ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ

Για τη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα και στην ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαή απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις. Σε επίπεδο ΕΕ διατίθεται χρηματοδότηση από διάφορες πηγές.

Χρηματοδότηση από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ

Το Ταμείο Καινοτομίας είναι ένα από τα μεγαλύτερα δημόσια χρηματοδοτικά προγράμματα παγκοσμίως για την ανάδειξη καινοτόμων τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Χρηματοδοτείται από τον εκπλειστηριασμό 450 εκατομμυρίων δικαιωμάτων από το ΣΕΔΕ της ΕΕ κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας, τα οποία αντιστοιχούν σε περίπου 38 δισ. EUR 70 . Από την έναρξή του το 2020, περίπου 3 δισ. EUR έχουν επενδυθεί σε 54 έργα. Το 2021 ολοκληρώθηκαν δύο προσκλήσεις υποβολής προτάσεων για έργα: μία για επενδύσεις μεγάλης κλίμακας 71 ύψους 1,146 δισ. EUR και μία για επενδύσεις μικρής κλίμακας 72 ύψους 109 εκατ. EUR.

Στο πλαίσιο της πρώτης πρόσκλησης υποβολής προτάσεων για έργα μεγάλης κλίμακας, χορηγήθηκαν επτά επιχορηγήσεις, με επιτυχείς προσφορές στους τομείς του ΣΕΔΕ, συμπεριλαμβανομένων των χημικών προϊόντων, του χάλυβα, του τσιμέντου, των διυλιστηρίων και της ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας. Για την πρώτη πρόσκληση υποβολής προτάσεων για έργα μικρής κλίμακας, χορηγήθηκαν 32 επιχορηγήσεις σε ευρύτερο φάσμα τομέων του ΣΕΔΕ, συμπεριλαμβανομένων του πράσινου υδρογόνου, της αποθήκευσης ενέργειας, του γυαλιού, της θερμότητας και της δέσμευσης άνθρακα.

Τον Ιούλιο του 2022 προεπιλέχθηκαν 17 έργα στο πλαίσιο της δεύτερης πρόσκλησης υποβολής προτάσεων για έργα μεγάλης κλίμακας στους τομείς του τσιμέντου, του υδρογόνου, των χημικών προϊόντων και σε άλλους τομείς, συνολικού ύψους 1,8 δισ. EUR στη Βουλγαρία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ισλανδία, τις Κάτω Χώρες, τη Νορβηγία, την Πολωνία, τη Σουηδία και τη Φινλανδία. Τα έργα αυτά αποσκοπούν στην εξοικονόμηση έως και 136 εκατομμυρίων τόνων ισοδυνάμου CO2 κατά τα πρώτα 10 έτη λειτουργίας τους.

Η επόμενη πρόσκληση υποβολής προτάσεων για έργα μεγάλης κλίμακας, η οποία θα δρομολογηθεί το φθινόπωρο του 2022, έχει πρωτοφανή προϋπολογισμό ύψους 3 δισ. EUR, με τμήματα που αφορούν έργα για την εφαρμογή του σχεδίου REPowerEU, για το υδρογόνο και τον εξηλεκτρισμό, για την κατασκευή καθαρής τεχνολογίας και για πιλοτικά έργα.

Το Ταμείο Εκσυγχρονισμού, το οποίο επίσης χρηματοδοτείται από το ΣΕΔΕ της ΕΕ, στηρίζει τα κράτη μέλη χαμηλότερου εισοδήματος για τον εκσυγχρονισμό των ενεργειακών τους συστημάτων και τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Έως το 2030, περισσότερα από 640 εκατομμύρια δικαιώματα (που αντιστοιχούν σε περίπου 51 δισ. EUR) 73 θα τεθούν σε πλειστηριασμό για τη στήριξη των εν λόγω κρατών μελών. Από το 2021, 3,3 δισ. EUR έχουν μεταφερθεί στην Εσθονία, την Κροατία, τη Λιθουανία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία και την Τσεχία, για τη χρηματοδότηση 71 επενδύσεων για τη μετάβαση, σε τομείς όπως τα φωτοβολταϊκά και τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας για τη φόρτιση ηλεκτρικών αυτοκινήτων. 

Ενσωμάτωση των πολιτικών για το κλίμα στον προϋπολογισμό της ΕΕ  

Σε επίπεδο ΕΕ, οι επενδύσεις για τη μετάβαση θα προέλθουν από δύο κύριες πηγές: το «πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο» της ΕΕ ύψους 1,2 τρισ. EUR για την περίοδο 2021-2027 και το NextGenerationEU ύψους 806,9 δισ. EUR για τη στήριξη της ανάκαμψης της ΕΕ. Τουλάχιστον το 30 % αυτών των δύο πηγών συνολικά (δυνητικά πάνω από 670 δισ. EUR σε τρέχουσες τιμές) θα δαπανηθεί για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής 74 .

Τα προγράμματα δαπανών στο πλαίσιο του προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027 επίσης περιλαμβάνουν στόχους δαπανών για το κλίμα της τάξης του 30 % τουλάχιστον. Σε αυτά περιλαμβάνονται το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) (30 %), το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» (35 %), το Ταμείο Συνοχής (37 %), ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» (60 %) και το πρόγραμμα LIFE (61 %).

Προγράμματα και κονδύλια

Ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της ΕΕ —κεντρικό στοιχείο του NextGenerationEU αξίας έως και 723,8 δισ. EUR— παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αυξήσουν σημαντικά τις επενδύσεις για το κλίμα. Τα κράτη μέλη, για να είναι επιλέξιμα για επιχορηγήσεις του μηχανισμού (338 δισ. EUR) και για δάνεια (385,8 δισ. EUR), πρέπει να καταρτίσουν σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας στα οποία προσδιορίζονται επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις πολιτικής που δημιουργούν προστιθέμενη αξία για την ΕΕ από την πράσινη μετάβαση. Κάθε εθνικό σχέδιο πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον το 37 % των προγραμματισμένων δαπανών για τη δράση για το κλίμα και κάθε μέτρο πρέπει να συμμορφώνεται με την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης».

Και τα 26 σχέδια που εγκρίθηκαν έως τα μέσα Σεπτεμβρίου υπερβαίνουν το όριο αναφοράς του 37 %· το 40 % των συλλογικών χρηματοδοτικών μέσων τους προορίζεται για κλιματικούς στόχους, αν και ορισμένα κράτη μέλη έχουν χρησιμοποιήσει περισσότερο από το ήμισυ των κονδυλίων τους για τη χρηματοδότηση της πολιτικής για το κλίμα. Περίπου το 44 % της χρηματοδότησης που θα διατεθεί για το κλίμα θα αφορά την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και την ενεργειακή απόδοση, ενώ το 34 % θα αφορά τη βιώσιμη κινητικότητα 75 . Με την επιφύλαξη της έγκρισης των προτάσεων του Μαΐου 2022 για το σχέδιο REPowerEU για την αντιμετώπιση των ενεργειακών επιπτώσεων της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να επικαιροποιήσουν τα σχέδιά τους και να αυξήσουν τη στήριξη της ενεργειακής απόδοσης και της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.

Τουλάχιστον το 30 % του στοχευόμενου προϋπολογισμού του προγράμματος InvestEU ύψους 372 δισ. EUR σε πρόσθετες επενδύσεις κατά την περίοδο 2021-27 θα διατεθεί σε στόχους για το κλίμα. Στο πλαίσιο του σκέλους για τις βιώσιμες υποδομές, το 60 % της χρηματοδότησης πρέπει να δαπανάται για το κλίμα και το περιβάλλον 76 . Η ΕΤΕπ, το ΕΤΕ και άλλες τράπεζες εταίροι υλοποίησης θα χρησιμοποιήσουν τις εγγυήσεις του InvestEU για επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα σύμφωνα με την παρακολούθηση του κλίματος και του περιβάλλοντος και την καθοδήγηση για τον έλεγχο βιωσιμότητας που έχει αναπτύξει η Επιτροπή.

Η έρευνα και η καινοτομία καθιστούν δυνατή την πράσινη μετάβαση μέσω της δοκιμής και της επίδειξης λύσεων και μέσω της ανάπτυξης ρηξικέλευθων καινοτομιών και γνώσεων για πολιτικές που βασίζονται στα πλέον πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία. Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» θα διαθέσει τουλάχιστον το 35 % του προϋπολογισμού του, ύψους 95,5 δισ. EUR, στην έρευνα και την καινοτομία για τη στήριξη της δίκαιης μετάβασης, παρέχοντας στους πολίτες τη δυνατότητα να συμμετέχουν ενεργά στην πράσινη μετάβαση. Αναπτύσσονται νέες συμπράξεις, οι οποίες αναβαθμίζουν τις τεχνολογίες που είναι απαραίτητες για την κλιματική ουδετερότητα. Στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», έως το τέλος του 2021 είχαν επενδυθεί σχεδόν 4,2 δισ. EUR στη δράση για το κλίμα 77 .

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ταμείο Συνοχής 78 στηρίζουν τα κράτη μέλη στην προώθηση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, προωθώντας παράλληλα τη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα και άλλες προτεραιότητες της ΕΕ. Κάθε κράτος μέλος έχει καταρτίσει συμφωνία εταιρικής σχέσης, στην οποία περιγράφεται μια επενδυτική στρατηγική για τη χρηματοδότηση της πολιτικής συνοχής για την περίοδο 2021-2027. Τα ταμεία θα διαθέσουν τουλάχιστον 78 δισ. EUR σε επενδύσεις στη δράση για το κλίμα κατά την περίοδο 2021-2027 (30 % του συνολικού ΕΤΠΑ και 37 % των συνολικών κονδυλίων του προϋπολογισμού του Ταμείου Συνοχής). Από τα προκαταρκτικά στοιχεία από τα σχέδια προγραμμάτων και τα εγκριθέντα προγράμματα προκύπτει ότι τα κονδύλια που διατίθενται για το κλίμα θα υπερβούν τον στόχο.

Γράφημα12: Κατανομή των κονδυλίων των ταμείων της πολιτικής συνοχής για το κλίμα ανά θεματικό τομέα (προκαταρκτικά στοιχεία)

Το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης περιλαμβάνει συνεισφορά της ΕΕ ύψους 19,2 δισ. EUR για επενδύσεις κατά την περίοδο 2021-2027 σε περιφέρειες σε ολόκληρη την Ευρώπη που θα επηρεαστούν περισσότερο από τη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα από την άποψη του αντίκτυπου στην οικονομική δομή και των κοινωνικών επιπτώσεων. Μετά τη δημιουργία του Ταμείου, τα κράτη μέλη καταρτίζουν επί του παρόντος εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης, τα οποία θα εγκριθούν από την Επιτροπή στο πλαίσιο των προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής. Τα σχέδια της Ελλάδας, της Κύπρου, της Αυστρίας, της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας και της Σουηδίας έχουν εγκριθεί.

Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, ΕΚΤ +, στηρίζει την απασχόληση και τις επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο. Έως τα μέσα Σεπτεμβρίου περίπου το ένα τρίτο των προγραμμάτων του ΕΚΤ + είχαν εγκριθεί για την περίοδο 2021-2027. Οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη· όλα τα προγράμματα του ΕΚΤ + αναμένεται να εγκριθούν έως το τέλος του έτους. Για να στηρίξουν τη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας και την προσαρμογή των δεξιοτήτων και των προσόντων στη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, τα κράτη μέλη σχεδιάζουν να αναπτύξουν νέους τύπους κατάρτισης, νέα προγράμματα σπουδών, προγράμματα μαθητείας και επιχειρηματικά μοντέλα, όπως η κοινωνική επιχειρηματικότητα.

Το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης συνέχισε να παρέχει εξατομικευμένη τεχνική υποστήριξη στα κράτη μέλη για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων για τις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. 17 κράτη μέλη 79 έλαβαν στήριξη μέσω της πρόσθετης ειδικής πρόσκλησης υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU για τον προσδιορισμό κατάλληλων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων με σκοπό τη σταδιακή κατάργηση της εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.

Το πρόγραμμα LIFE είναι το χρηματοδοτικό μέσο της ΕΕ για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα. Το 2021 χορηγήθηκαν περισσότερα από 290 εκατ. EUR σε 132 έργα, συμπεριλαμβανομένων έργων σε τομείς όπως η κλιματικά ουδέτερη γεωργία, η αποκατάσταση τυρφώνων, η ανάκτηση θερμότητας στην παραγωγή σιδήρου και χάλυβα και η προσαρμογή των δασών και των υποδομών στο κλίμα. Το 2022 θα διατεθούν περίπου 755 εκατ. EUR για έργα για το κλίμα και το περιβάλλον, μεταξύ άλλων για τη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας. Τον Ιούνιο, η Ουκρανία προσχώρησε στο πρόγραμμα LIFE και μπορεί να επωφεληθεί από τη στήριξη του LIFE για να συμβάλει στην αποκατάσταση του περιβάλλοντός της μετά την καταστροφή που προκάλεσε η ρωσική εισβολή.

7ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ

Καθώς ολοκληρώθηκε ο πρώτος πενταετής κύκλος της συμφωνίας του Παρισιού, το περασμένο έτος πραγματοποιήθηκαν εντατικές, παραγωγικές διεθνείς ανταλλαγές, ιδίως κατά τις υπουργικές συνόδους για τη δράση για το κλίμα που συγκάλεσαν από κοινού η ΕΕ, η Κίνα και ο Καναδάς, κατά τον διάλογο του Petersberg για το κλίμα, τη σύνοδο κορυφής της G20 στη Ρώμη και τη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή στη Γλασκόβη (COP26).

Ακολουθώντας την πρωτοπόρο ΕΕ, σχεδόν όλες οι μεγάλες οικονομίες έχουν δεσμευτεί να επιτύχουν μηδενικές καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως ή περί τα μέσα του αιώνα. Πολλές έχουν αυξήσει σημαντικά τους στόχους τους για τις εκπομπές για το 2030 (εθνικά καθορισμένες συνεισφορές), αποδεικνύοντας ότι η συμφωνία του Παρισιού αποφέρει αποτελέσματα και ότι η ΕΕ αποτελεί πηγή έμπνευσης για τους άλλους ώστε να επιταχύνουν τη δράση τους. Ωστόσο, με βάση τις τρέχουσες εθνικές πολιτικές και τα ισχύοντα εθνικά μέτρα, ο κόσμος δεν αναμένεται να επιτύχει τον στόχο της συμφωνίας του Παρισιού για τη θερμοκρασία. Εάν οι χώρες εκπληρώσουν όλες τις νέες δεσμεύσεις τους, ο κόσμος ενδέχεται να αποφύγει ορισμένες σοβαρές κλιματικές επιπτώσεις, ωστόσο η αύξηση της θερμοκρασίας θα εξακολουθήσει να υπερβαίνει τους 1,5 °C έως το τέλος του αιώνα.

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της συνεχίζουν να παρέχουν ενημέρωση για τις ευκαιρίες που προσφέρει η πράσινη μετάβαση και για τις συνέπειες που θα έχει η καθυστέρηση στην ανάληψη δράσης. Η ΕΕ ενθαρρύνει και συνδράμει τους διεθνείς εταίρους ώστε να αναπτύξουν ισχυρότερες και περισσότερο βιώσιμες απαντήσεις στην κοινή απειλή της κλιματικής αλλαγής.

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της είναι ο μεγαλύτερος χορηγός δημόσιας χρηματοδότησης για το κλίμα στον κόσμο, καθώς 23,4 δισ. EUR δεσμεύτηκαν το 2020 για τη μείωση των εκπομπών και την οικοδόμηση ανθεκτικότητας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις αναπτυσσόμενες χώρες, συμπεριλαμβανομένων 5,2 δισ. EUR που δεσμεύτηκαν σε επίπεδο ΕΕ (προϋπολογισμός της ΕΕ, Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης και Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων). Η δημόσια χρηματοδότηση και οι κανονιστικές μεταρρυθμίσεις συμβάλλουν στην κινητοποίηση κεφαλαίων και στην κλιμάκωση των ιδιωτικών επενδύσεων που απαιτούνται για τη μετάβαση. Τα προγράμματα-πλαίσια έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ συμβάλλουν σημαντικά στις αξιολογήσεις και τις δράσεις για το κλίμα που πραγματοποιούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ η ΕΕ συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων χρηματοδοτών της βάσης τεκμηρίωσης στην οποία στηρίζονται οι εκθέσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή 80 .

Στις νέες πρωτοβουλίες με επικεφαλής την ΕΕ που αναλήφθηκαν κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους περιλαμβάνονται η εταιρική σχέση δίκαιης ενεργειακής μετάβασης ύψους 8,5 δισ. δολαρίων ΗΠΑ μεταξύ της Νότιας Αφρικής και μιας ομάδας δωρητών, η παγκόσμια δέσμευση για το μεθάνιο που δρομολόγησαν οι πρόεδροι von der Leyen και Biden και στην οποία συμμετέχουν μέχρι στιγμής περισσότερες από 100 χώρες, μια πράσινη συμμαχία μεταξύ της ΕΕ και της Ιαπωνίας και η απόφαση των ηγετών της G20 να τερματίσουν τη διεθνή δημόσια χρηματοδότηση για την παραγωγή ενέργειας με καύση άνθρακα χωρίς περιορισμούς.

(1)

Το 2021 και το 2022 η IPCC δημοσίευσε εκθέσεις που εκπονήθηκαν από τρεις ομάδες εργασίας για την έκτη έκθεση αξιολόγησής της — την έκθεση σχετικά με τη βάση που παρέχουν οι φυσικές επιστήμες, με τίτλο Physical Science Basis ( ομάδα εργασίας I ) τον Αύγουστο του 2021, την έκθεση σχετικά με τις επιπτώσεις, την προσαρμογή και την ευπάθεια με τίτλο Impacts, adaptation and vulnerability ( ομάδα εργασίας II ) τον Φεβρουάριο του 2022 και την έκθεση για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, με τίτλο Mitigation of climate change ( ομάδα εργασίας 3 ) τον Απρίλιο του 2022.

(2)

Ομάδα εργασίας 3 της IPCC: Mitigation of Climate Change (2022), για προσπάθειες μετριασμού που συνάδουν με τις εθνικές πολιτικές που εφαρμόζονται έως το τέλος του 2020.

(3)

Σύμφωνα με τις τελευταίες επιστημονικές αναλύσεις, οι θερμοκρασίες στις ευρωπαϊκές χερσαίες περιοχές θα συνεχίσουν να αυξάνονται καθ’ όλη τη διάρκεια του τρέχοντος αιώνα με ρυθμό υψηλότερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο [EEA: Global and European temperatures (ΕΟΠ: Παγκόσμιες και ευρωπαϊκές θερμοκρασίες)]

(4)

https://edgar.jrc.ec.europa.eu/dataset_ghg70

(5)

  https://www.iea.org/news/global-co2-emissions-rebounded-to-their-highest-level-in-history-in-2021

(6)

Οι καθαρές μηδενικές εκπομπές συνεπάγονται την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ των ανθρωπογενών εκπομπών από πηγές αερίων του θερμοκηπίου και των απορροφήσεων από καταβόθρες, ώστε όλες οι εναπομένουσες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που εισέρχονται στην ατμόσφαιρα να αντισταθμίζονται από ανθρωπογενείς απορροφήσεις από την ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα καθαρές μηδενικές εκπομπές.

(7)

  https://unfccc.int/sites/default/files/resource/European%20Union-BR4_C_2019_8832_and_SWD_2019_432_2.pdf  

(8)

Το Ηνωμένο Βασίλειο συμμετείχε στον κοινό στόχο της ΕΕ για το 2020 μαζί με τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ.

(9)

Οι εκπομπές και οι απορροφήσεις αερίων του θερμοκηπίου για την περίοδο 1990-2020 βασίζονται στους πίνακες του κοινού μορφότυπου υποβολής εκθέσεων που υπέβαλαν τα κράτη μέλη της ΕΕ στη UNFCCC έως τις 27 Μαΐου 2022 κατά την υποβολή των απογραφών τους βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 525/2013. Τα αριθμητικά στοιχεία ενδέχεται να μεταβληθούν κατόπιν υποβολής νέων απογραφών που θα προκύψουν από μεταγενέστερους ελέγχους.

(10)

Τα αριθμητικά στοιχεία για τις καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου για το 2021 βασίζονται σε κατά προσέγγιση απογραφές αερίων του θερμοκηπίου που υποβλήθηκαν δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999.

(11)

Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ): Απογραφή αερίων του θερμοκηπίου για το 2022 και κατά προσέγγιση απογραφή αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ για το 2021 με βάση τα στοιχεία που υπέβαλαν τα κράτη μέλη. Σημειώσεις: 1) Ο τομέας της ενέργειας αναφέρεται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας και στη διύλιση πετρελαίου. 2) Η βιομηχανία περιλαμβάνει την καύση καυσίμων στη μεταποίηση και τις κατασκευές, καθώς και τις εκπομπές από τις βιομηχανικές διεργασίες και τη χρήση προϊόντων. 3) Στα κτίρια περιλαμβάνονται οι εκπομπές από τη χρήση ενέργειας σε οικιστικά κτίρια και κτίρια του τριτογενούς τομέα και από τη χρήση ενέργειας στους τομείς της γεωργίας και της αλιείας.

(12)

Με βάση την απογραφή αερίων του θερμοκηπίου για το 2022 και την κατά προσέγγιση απογραφή αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ για το 2021 σύμφωνα με τα στοιχεία που υπέβαλαν τα κράτη μέλη, εξαιρουμένων των διεθνών δεξαμενών καυσίμων. Η γραμμική τροχιά για καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050 συνάδει με τον στόχο της ΕΕ για μείωση των εκπομπών κατά -55 % έως το 2030.

(13)

Τα δύο τρίτα των κλιματικών επιπτώσεων των αεροπορικών μεταφορών είναι εκπομπές εκτός CO2. Οι συννομοθέτες άρχισαν να εξετάζουν αυτές τις εκπομπές στο πλαίσιο των συζητήσεων για τη δέσμη προσαρμογής στον στόχο του 55 %, όσον αφορά την παρακολούθηση και τον μετριασμό αυτών των βραχύβιων ρύπων.

(14)

Κανονισμός (ΕΕ) 2021/1119 της Επιτροπής («ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα») (ΕΕ L 243 της 9.7.2021, σ. 1).

(15)

Ανακοίνωση της Επιτροπής — Τεχνικές κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών στην κλιματική αλλαγή κατά την περίοδο 2021-2027 (2021/C 373/01, ΕΕ C 373 της 16.9.2021, σ. 1), για την εφαρμογή του άρθρου 5 παράγραφος 5 του ευρωπαϊκού νομοθετήματος για το κλίμα.

(16)

Ανακοίνωση της Επιτροπής του Νοεμβρίου 2021 — Βελτίωση της νομοθεσίας: συνένωση δυνάμεων για τη θέσπιση καλύτερων νόμων, καλύτερων κατευθυντήριων γραμμών για τη βελτίωση της νομοθεσίας και καλύτερης εργαλειοθήκης για τη βελτίωση της νομοθεσίας.

(17)

 Σύμφωνα με τους όρους των παραρτημάτων των εκτελεστικών αποφάσεων του Συμβουλίου για την έγκριση των εθνικών ΣΑΑ. 

(18)

 COM/2022/230 final· COM/2022/240 final.

(19)

Οδηγία 2009/28/ΕΚ.

(20)

COM(2022) 360 final.

(21)

COM(2022) 361 final.

(22)

SWD (2021) 180 final.

(23)

https://finance.ec.europa.eu/publications/sustainable-finance-package_el#csrd  

(24)

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX%3A52022PC0071  

(25)

https://ec.europa.eu/info/publications/211027-banking-package_el  

(26)

https://ec.europa.eu/info/publications/210922-solvency-2-communication_el  

(27)

Κανονισμός (ΕΕ) 2020/852 και κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2022/1214.

(28)

https://ec.europa.eu/info/consultations/finance-2022-esg-ratings_el

(29)

https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/13188-EU-banking-sector-review-of-macroprudential-rules-to-limit-systemic-risk_el

(30)

Σύσταση του Συμβουλίου 2022/C 243/04.

(31)

Η εφαρμογή θα παρακολουθείται μέσω των ΕΣΕΚ.

(32)

 COM(2021) 801 final.

(33)

https://climate-pact.europa.eu/index_el  

(34)

https://europa.eu/climate-pact/pledges/individual-pledging_el  

(35)

https://netzerocities.eu/

(36)

Επικαιροποίηση που αντικατοπτρίζει την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ και το ΣΕΔΕ.

(37)

Από το 2021 το Ηνωμένο Βασίλειο δεν συμμετέχει πλέον στο ΣΕΔΕ της ΕΕ. Η σύγκριση με το 2020 προσαρμόζεται αναλόγως.

(38)

Σύγκριση με τις προσαρμοσμένες επαληθευμένες εκπομπές του 2020 και του 2019, συμπεριλαμβανομένων μόνο των εξερχόμενων πτήσεων προς το Ηνωμένο Βασίλειο και 0,3 εκατομμυρίων τόνων ισοδυνάμου CO2 στο πλαίσιο του ελβετικού ΣΕΔΕ.

(39)

ΕΕ-27 + χώρες του ΕΟΧ.

(40)

Το υπόλοιπο 24 % δεν διατίθεται απαραιτήτως για άλλους σκοπούς. Ένα μέρος θα δαπανηθεί τα επόμενα έτη ή θα διατεθεί σε γενικό προϋπολογισμό που θα χρησιμοποιηθεί για πολλαπλούς σκοπούς, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής και της ενέργειας.

(41)

Κανονισμός (ΕΕ) 2015/757.

(42)

COM(2021) 660 final.

(43)

https://www.esma.europa.eu/press-news/esma-news/esma-publishes-its-final-report-eu-carbon-market

(44)

COM(2022) 516 final.

(45)

Απόφαση 406/2009/EK.

(46)

Από προβλέψεις που υποβλήθηκαν από τα κράτη μέλη βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999, οι οποίες καταρτίστηκαν και ελέγχθηκαν από τον ΕΟΠ. Τα αριθμητικά στοιχεία περιλαμβάνουν μόνο την ΕΕ-27.

(47)

Σύμφωνα με την εκτελεστική απόφαση (EΕ) 2022/1953 της Επιτροπής.

(48)

Κανονισμός (ΕΕ) 2018/842.

(49)

Ο κανονισμός για τον επιμερισμό των προσπαθειών δεν επιτρέπει πλέον στα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν διεθνή πιστωτικά μόρια για την επίτευξη των στόχων τους, αλλά μπορούν να αντισταθμίζουν μέρος των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε τομείς επιμερισμού των προσπαθειών με καθαρές απορροφήσεις στον τομέα LULUCF και, για ορισμένα κράτη μέλη, με ακύρωση δικαιωμάτων στο ισχύον ΣΕΔΕ της ΕΕ.

(50)

Άρθρο 14 του κανονισμού (EΕ) 2018/1999.

(51)

Τα κράτη μέλη υπέβαλαν τις προβλέψεις τους για τις εκπομπές έως τον Μάρτιο του 2021. Η Δανία, η Ιρλανδία, η Λετονία και η Ισλανδία υπέβαλαν επικαιροποιημένες εκθέσεις το 2022 λόγω σημαντικών αλλαγών. Ο ΕΟΠ συμπλήρωσε τα κενά στις «προβλέψεις με πρόσθετα μέτρα» με «προβλέψεις με υφιστάμενα μέτρα». Τα αρχικά δεδομένα έχουν διαφορετικές παραμέτρους, για την κατά προσέγγιση διόρθωση των οποίων χρησιμοποιείται μετατροπή. Οι αποκλίσεις παρατίθενται εδώ μόνον ενδεικτικά. Για περισσότερες λεπτομέρειες βλέπε το παράρτημα.

(52)

Παγκόσμια εναρμονισμένη διαδικασία δοκιμών ελαφρών οχημάτων.

(53)

Διαδικασία δοκιμών του νέου ευρωπαϊκού κύκλου οδήγησης.

(54)

Παρακολούθηση των εκπομπών CO2 από επιβατικά αυτοκίνητα και ημιφορτηγά — κανονισμός (ΕΕ) 2019/631· δημοσιεύεται από τον ΕΟΠ.

(55)

Αυτό που έχει σημασία για την επίτευξη των στόχων του Κιότο δεν είναι οι απόλυτες ποσότητες απορροφήσεων ή εκπομπών, αλλά οι αλλαγές στις απορροφήσεις και τις εκπομπές σε σύγκριση με έναν δείκτη αναφοράς και ένα συγκεκριμένο έτος αναφοράς, όπως ορίζεται στους λογιστικούς κανόνες.

(56)

Οι αναφερόμενες εκπομπές και απορροφήσεις από τον τομέα LULUCF σύμφωνα με το πρωτόκολλο του Κιότο βασίζονται σε συγκεκριμένες δραστηριότητες και δεν είναι ίδιες με τις χερσαίες εκπομπές και απορροφήσεις από τον τομέα LULUCF στο πλαίσιο της απογραφής βάσει της UNFCCC.

(57)

Η πορεία των χρονοσειρών των αναφερόμενων εκπομπών και απορροφήσεων για την ΕΕ είναι παρόμοια μεταξύ λογιστικής καταγραφής και αναφοράς, με τις διαφορές να οφείλονται στην εφαρμογή λογιστικών κανόνων.

(58)

Οι DK, DE, IE, ES, IT και PT επέλεξαν να συμπεριλάβουν τη διαχείριση καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Οι DE, DK, IE, IT και PT επέλεξαν επίσης να συμπεριλάβουν τη διαχείριση βοσκοτόπων και η RO να συμπεριλάβει την αναβλάστηση.

(59)

Grassi, G., et al., Brief on the role of the forest-based bioeconomy in mitigating climate change through carbon storage and material substitution, Sanchez Lopez, J., Jasinevičius, G. και Avraamides, M. επιμέλεια, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2021, JRC124374. .

(60)

Κανονισμός (ΕΕ) 2018/841.

(61)

Κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2021/268 και SWD(2020) 236 final.

(62)

COM(2021) 800 final.

(63)

https://research-and-innovation.ec.europa.eu/research-area/environment/nature-based-solutions_el

(64)

  Πιστοποίηση των απορροφήσεων άνθρακα — Κανόνες της ΕΕ (europa.eu) .

(65)

  https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/23a24b21-16d0-11ec-b4fe-01aa75ed71a1/language-en

(66)

https://climate-adapt.eea.europa.eu/observatory

(67)

COM(2021) 572 final.

(68)

Άρθρο 19 του κανονισμού (EΕ) 2018/1999.

(69)

Εκτίμηση με βάση τις τρέχουσες τιμές του ΣΕΔΕ.

(70)

Τα έργα μεγάλης κλίμακας είναι έργα με συνολικές δαπάνες κεφαλαίου άνω των 7,5 εκατ. EUR.

(71)

Τα έργα μικρής κλίμακας είναι έργα με συνολικές δαπάνες κεφαλαίου κάτω των 7,5 εκατ. EUR.

(72)

Εκτίμηση με βάση τις τρέχουσες τιμές του ΣΕΔΕ.

(73)

Στο σχέδιο προϋπολογισμού για το 2023 εκτιμάται ότι 557 δισ. EUR ή το 31,5 % του προϋπολογισμού της ΕΕ για το NGEU θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων για το κλίμα. Αυτά αντικατοπτρίζουν δάνεια που ζητούνται επί του παρόντος στον ΜΑΑ και δεν περιλαμβάνουν τα Ταμεία Καινοτομίας και Εκσυγχρονισμού.

(74)

Πηγή: Πίνακας αποτελεσμάτων για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα, Πυλώνας πράσινης μετάβασης.

(75)

https://investeu.europa.eu/what-investeu-programme_el

(76)

Προκαταρκτικά αριθμητικά στοιχεία.

(77)

  Πολιτική συνοχής 2021-2027 — Περιφερειακή πολιτική — Ευρωπαϊκή Επιτροπή (europa.eu)

(78)

 Βέλγιο, Ελλάδα, Εσθονία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Κροατία, Κύπρος, Ουγγαρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Σλοβενία, Τσεχία, Φινλανδία.

(79)

 Informing global climate action: Contribution of the Framework Programmes (FP7 and H2020) to the knowledge base of recent IPCC reports based on openly available data. [Παροχή στοιχείων για την παγκόσμια δράση για το κλίμα: Συμβολή των προγραμμάτων-πλαισίων (ΠΠ7 και «Ορίζων 2020») στη βάση γνώσεων των πρόσφατων εκθέσεων της IPCC με βάση τα ανοιχτά διαθέσιμα δεδομένα].