ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 28.7.2022

COM(2022) 386 final

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΕ) 2020/521 για την ενεργοποίηση της στήριξης έκτακτης ανάγκης για τη χρηματοδότηση δαπανών που είναι αναγκαίες για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID‐19

Περιεχόμενα

1.Εισαγωγή

2.Ενεργοποίηση του μέσου στήριξης έκτακτης ανάγκης

2.1.Ένα μέσο που δημιουργήθηκε για την αντιμετώπιση μιας διαρκώς μεταβαλλόμενης κρίσης

2.2.Διακυβέρνηση και λήψη αποφάσεων

2.3.Προϋπολογισμός και εκτέλεση

2.4. Επικοινωνία και συντονισμός

3.Εκροές και αποτελέσματα

3.1.Δράσεις που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του ESI

3.1.1. Δέσμη μέτρων για την κινητικότητα

3.1.2. Διευκόλυνση για βασικά προϊόντα που σχετίζονται με την υγεία

3.1.3. Θεραπεία ασθενών που πάσχουν από COVID-19 με πλάσμα από αναρρώσαντες ασθενείς

3.1.4. Κλινικές δοκιμές επαναστοχευμένων φαρμάκων για τη θεραπεία ασθενών που έχουν προσβληθεί από SARS-COV-2

3.1.6. Στήριξη σε εγκαταστάσεις υποδοχής στην Ελλάδα

3.1.7. Πρωτοποριακά συστήματα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της διασποράς του ιού

3.1.8. Ο δείκτης αναφοράς της αντίδρασης της ΕΕ στην πανδημία: το ψηφιακό πιστοποιητικό COVID της ΕΕ

3.1.9. Κοινή ψηφιακή πλατφόρμα ανταλλαγής εντύπων εντοπισμού επιβατών

3.2.Εφαρμογή και επιδόσεις

3.2.1.Μια άνευ προηγουμένου προσπάθεια: χρηματοδότηση εμβολίων εντός και εκτός της ΕΕ

4.Προστιθέμενη αξία της ενεργοποίησης του κανονισμού ESI στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19

5.Μελλοντική πορεία

1.Εισαγωγή

Η COVID-19 κηρύχθηκε πανδημία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) στις 11 Μαρτίου 2020. Η πανδημία οδήγησε σε μεγάλες απώλειες ανθρώπινων ζωών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και παγκοσμίως και τα κράτη μέλη έλαβαν έκτακτα μέτρα για τον περιορισμό της διασποράς του ιού με σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Τα εθνικά συστήματα υγείας υπέστησαν, και σε ορισμένες περιπτώσεις εξακολουθούν να υφίστανται, σοβαρή πίεση: τα κράτη μέλη βρέθηκαν αντιμέτωπα με επείγουσες και έντονες ανάγκες για ιατροτεχνολογικά προϊόντα, μέσα ατομικής προστασίας και φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων θεραπειών και εμβολίων κατά της COVID-19, πρόσθετων νοσοκομειακών κλινών και ενίσχυσης του εργατικού δυναμικού. Μολονότι όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ χαλαρώνουν τους περιορισμούς που προκλήθηκαν από την πανδημία και η σοβαρότητα της ασθένειας που προκαλείται από την παραλλαγή Όμικρον του ιού —σε συνδυασμό με την ενισχυμένη ανοσία λόγω εμβολιασμού— έχει μειωθεί τους τελευταίους μήνες, ο ιός παραμένει επίμονη απειλή και οι πρόσθετες πιέσεις στις υπηρεσίες υγείας θα μπορούσαν να συνεχιστούν με νέα κύματα λοιμώξεων COVID-19.

Η ταχεία διασπορά του ιού την άνοιξη του 2020 και η κρίσιμη κατάσταση απαιτούσαν μια ολοκληρωμένη απάντηση της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κρίσης με πνεύμα αλληλεγγύης. Γρήγορα κατέστη σαφές ότι τα πρώτα μέτρα που έλαβαν τα κράτη μέλη ανεξάρτητα θα υπολείπονταν των αναγκών των πολιτών και θα κινδύνευαν να προκαλέσουν ευρύτερη ζημιά στην ενιαία αγορά.

Επιτεύχθηκε ταχέως συναίνεση σε επίπεδο ΕΕ για την παροχή στήριξης έκτακτης ανάγκης βάσει των αναγκών για την πρόληψη και την ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου, καθώς και για τη διατήρηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η στήριξη αυτή θα λειτουργούσε συμπληρωματικά προς τις προσπάθειες των κρατών μελών. Τον Απρίλιο του 2020 το Συμβούλιο συμφώνησε να ενεργοποιήσει το μέσο στήριξης έκτακτης ανάγκης (ESI). Το ESI κατέστησε δυνατή την άμεση στήριξη των κρατών μελών μέσω στοχευμένων μέτρων που αναπτύχθηκαν στρατηγικά και με συντονισμένο τρόπο.

Το ESI εξόπλισε τους τομείς υγειονομικής περίθαλψης των κρατών μελών με μια ευρεία εργαλειοθήκη για τη στήριξη και τη συμπλήρωση των εθνικών συστημάτων υγείας στις προσπάθειές τους για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Παρείχε ένα γρήγορο, ευέλικτο και αποτελεσματικό μέσο για τον μετριασμό των άμεσων οξειών συνεπειών της πανδημίας.

Στόχος της παρούσας έκθεσης είναι να παράσχει επισκόπηση του βασικού αντίκτυπου του ESI από την ενεργοποίησή του στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19, ανάλυση των κύριων προκλήσεων που ανέκυψαν και περιγραφή των προγραμματισμένων μελλοντικών δραστηριοτήτων.

2.Ενεργοποίηση του μέσου στήριξης έκτακτης ανάγκης

Το ESI συστάθηκε το 2016 [κανονισμός (ΕΕ) 2016/369 του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 2016 1 ] και ενεργοποιήθηκε για πρώτη φορά για περίοδο τριών ετών λόγω της εισροής προσφύγων και μεταναστών στην Ένωση.

Στις 2 Απριλίου 2020 η Επιτροπή πρότεινε 2 την ενεργοποίηση του ESI στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19 για την περίοδο από την 1η Φεβρουαρίου 2020 έως την 31η Ιανουαρίου 2022. Η πρόταση αυτή βασίστηκε σε μια πρώτη έρευνα σχετικά με τις ανάγκες που σχετίζονται με την κρίση (εκτίμηση αναγκών) από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, η οποία παρείχε τον μη εξαντλητικό κατάλογο των πιθανών τομέων δράσης του ESI που περιλαμβανόταν στην πρότασή της για ενεργοποίηση. Παράλληλα, η Επιτροπή πρότεινε και διαπραγματεύτηκε με την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή το σχετικό σχέδιο διορθωτικού προϋπολογισμού αριθ. 2/2020 για τη χορήγηση 3 000 000 000 EUR σε πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων και 1 530 000 000 EUR σε πιστώσεις πληρωμών, εκ των οποίων 2 700 000 000 EUR σε πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων και 1 380 000 000 EUR σε πιστώσεις πληρωμών στο πλαίσιο του τομέα 3 Ασφάλεια και ιθαγένεια για τη χρηματοδότηση της παροχής στήριξης έκτακτης ανάγκης εντός της Ένωσης μέσω του μέσου στήριξης έκτακτης ανάγκης.

Στις 14 Απριλίου 2020 το Συμβούλιο ενέκρινε τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/521 του Συμβουλίου για την ενεργοποίηση της στήριξης έκτακτης ανάγκης βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2016/369 του Συμβουλίου και για την τροποποίηση των διατάξεών του με σκοπό τη χρηματοδότηση των δαπανών που είναι αναγκαίες για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19. Ο διορθωτικός προϋπολογισμός αριθ. 2/2020 εγκρίθηκε στις 17 Απριλίου 2020.

2.1.Ένα μέσο που δημιουργήθηκε για την αντιμετώπιση μιας διαρκώς μεταβαλλόμενης κρίσης

Η ενεργοποίηση του ESI σχεδιάστηκε έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η ολοκληρωμένη και ευέλικτη απάντηση στις επείγουσες, εξελισσόμενες και ποικίλες ανάγκες των κρατών μελών που αναδύθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Ιδίως στην αρχική φάση της κρίσης, η έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με τις ανάγκες τόσο σε ενωσιακό όσο και σε εθνικό/υποεθνικό επίπεδο επιβράδυνε την κοινή αντίδραση. Για τον μετριασμό του προβλήματος αυτού, αξιοποιήθηκαν οι εργασίες του κέντρου ανταλλαγής πληροφοριών για θέματα ιατρικού εξοπλισμού (COVID-19) 3 , και ιδίως τα αποτελέσματα των ερευνών και των προβλέψεων ως προς τις ανάγκες των κρατών μελών, ώστε να θεσπιστεί ένα πρόγραμμα δράσης για το μέσο. Οι ανάγκες που ανέφεραν τα κράτη μέλη διασταυρώθηκαν με την επιδημιολογική μεθοδολογία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), ώστε να διασφαλιστεί η δίκαιη κατανομή του εξοπλισμού και των προϊόντων προς δωρεά στα κράτη μέλη.

Σύμφωνα με τη νομική βάση, η Επιτροπή συνεργάστηκε στενά με τα κράτη μέλη για την εφαρμογή του μέσου. Οι συζητήσεις στην Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων (ΕΜΑ) και οι συνεδριάσεις για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση πολιτικών κρίσεων (IPCR) είχαν ιδιαίτερη σημασία για την παροχή στοιχείων σχετικά με τους πιθανούς τομείς δράσης, επιπλέον των ειδικών συνεδριάσεων με τα σημεία επαφής των κρατών μελών.

2.2.Διακυβέρνηση και λήψη αποφάσεων

Το μέσο στήριξης έκτακτης ανάγκης βασίζεται στο άρθρο 122 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, το οποίο επιτρέπει στο Συμβούλιο, έπειτα από πρόταση της Επιτροπής, να θεσπίζει, σε πνεύμα αλληλεγγύης μεταξύ κρατών μελών, τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση της οικονομικής κατάστασης, ιδίως εάν ανακύψουν σοβαρές δυσκολίες στον εφοδιασμό με ορισμένα προϊόντα.

Υπήρχαν ήδη άλλα ενωσιακά μέσα για την αντιμετώπιση διαφόρων ειδών εσωτερικών προκλήσεων, π.χ. τα μέτρα που προβλέπονται στο πλαίσιο του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της Ένωσης που θεσπίστηκε με την απόφαση αριθ. 1313/2013/ΕΕ, του rescEU ή της συμφωνίας κοινής προμήθειας φαρμάκων και ιατρικού εξοπλισμού. Ωστόσο, ενώ η ΕΕ έχει ήδη επωφεληθεί από αυτά, τα εν λόγω μέσα ήταν περιορισμένης κλίμακας και η ανταπόκριση που θα μπορούσαν να παράσχουν ήταν ανεπαρκής για την αντιμετώπιση των έκτακτων και εκτεταμένων αναγκών που προέκυψαν από την πανδημία. Στο πλαίσιο του πεδίου εφαρμογής του και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν κανένα άλλο μέσο που είχαν στη διάθεσή τους τα κράτη μέλη και η Ένωση δεν θα αποδεικνυόταν επαρκές, το ESI συμπλήρωσε τις προσπάθειες των κρατών μελών, διατηρώντας παράλληλα στενή συνεργασία μ' αυτά και σε διαβούλευση μαζί τους.

Για να διασφαλιστεί στρατηγικός συντονισμός του μέσου, ιδίως όσον αφορά τον καθορισμό προτεραιοτήτων και την κατανομή της χρηματοδότησης, δημιουργήθηκε ειδική ρύθμιση εσωτερικής διακυβέρνησης. Αυτό περιλάμβανε μια διευθύνουσα επιτροπή (στο εξής: διευθύνουσα επιτροπή του ESI), τα κύρια καθήκοντα της οποίας περιλάμβαναν την παροχή κατευθυντήριων γραμμών για τη διασφάλιση στρατηγικών δράσεων στο πλαίσιο του ESI, τον καθορισμό προτεραιοτήτων και την κατανομή του σχετικού προϋπολογισμού και, τελικά, τον απολογισμό της προόδου. Η διευθύνουσα επιτροπή του ESI, της οποίας προήδρευε η Γενική Γραμματεία —και, από τις 15 Ιουλίου 2021, η Γενική Διεύθυνση Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων (ΓΔ SANTE)— απαρτιζόταν από τους γενικούς διευθυντές Προϋπολογισμού (BUDG), Εσωτερικής Αγοράς, Βιομηχανίας, Επιχειρηματικότητας και ΜΜΕ (GROW), Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων (SANTE), Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Ανθρωπιστικής Βοήθειας (ECHO), Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων (HOME) και Επικοινωνιακών Δικτύων, Περιεχομένου και Τεχνολογιών (CNECT).

Η διευθύνουσα επιτροπή του ESI υποστηρίχτηκε από την ειδική ομάδα του ESI, η οποία ήταν αρμόδια για την κατάρτιση της ημερήσιας διάταξης και τον συντονισμό των δραστηριοτήτων της διευθύνουσας επιτροπής, διασφαλίζοντας την έγκαιρη λήψη των αποφάσεών της και την αποτελεσματική υλοποίηση των δράσεών της. Η διευθύνουσα επιτροπή και η ειδική ομάδα του ESI επέλεξαν από κοινού τις δραστηριότητες των δικαιούχων, ανάλογα με τις αναδυόμενες ανάγκες σε κάθε στιγμή της πανδημίας, αφού βεβαιώθηκαν ότι δεν υπήρχε δυνατότητα χρηματοδότησης των εν λόγω δραστηριοτήτων μέσω άλλων μηχανισμών και ταμείων της ΕΕ.

Ως αποτέλεσμα της επιλογής των δράσεων που είχαν προτεραιότητα για χρηματοδότηση, υπήρχαν πρόσθετες υπηρεσίες που υλοποιούσαν μέρος του προϋπολογισμού, μέσω συναρμοδιοτήτων ή διασταυρούμενων περαιτέρω αναθέσεων [ΓΔ Πληροφορικής (DIGIT), Κινητικότητας και Μεταφορών (MOVE), Περιβάλλοντος (ENV), Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC), Αρχή Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Υγειονομικής Ανάγκης (HERA) και ΓΔ Διεθνών Εταιρικών Σχέσεων (INTPA)]. Δεν υλοποιήθηκαν δράσεις στον τομέα της εσωτερικής αγοράς, της βιομηχανίας, της επιχειρηματικότητας και των ΜΜΕ.

Το ESI τελούσε υπό την κεντρική διαχείριση της Επιτροπής και υλοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό μέσω άμεσης διαχείρισης [επιχορηγήσεις (9 %) και προμήθειες (89 %)], με περίπου 2 % της χρηματοδότησης να υλοποιείται μέσω έμμεσης διαχείρισης μέσω της Διεθνούς Ομοσπονδίας του Ερυθρού Σταυρού (IFRC), του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ασφάλεια της Αεροπορίας (EASA) και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ).

2.3.Προϋπολογισμός και εκτέλεση

Μετά την ενεργοποίηση του ESI στις 14 Απριλίου 2020, η αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή ενέκρινε 2 700 000 000 EUR για την υλοποίηση των δράσεων στήριξης έκτακτης ανάγκης. Με την απόφασή της C(2020)2794 4 , η Επιτροπή ενέκρινε τη χρηματοδότηση δράσεων στήριξης έκτακτης ανάγκης στο πλαίσιο του κανονισμού για το ESI.

Τον Ιούνιο του 2020 η Επιτροπή ενέκρινε 5 τη συμφωνία με τα κράτη μέλη για την προμήθεια εμβολίων κατά της COVID-19 για λογαριασμό των κρατών μελών και αποφάσισε 6 να χρησιμοποιήσει μέρος της χρηματοδότησης που διατίθεται στο πλαίσιο της του ESI για τη χρηματοδότηση της αγοράς εμβολίων κατά της COVID-19 (η λεγόμενη πρωτοβουλία «μέσο για τα εμβόλια») και ήδη τον Ιούλιο του 2020 ελήφθη επείγουσα απόφαση 7 για την αύξηση της διαθέσιμης χρηματοδότησης για την εν λόγω δράση.

Τον Δεκέμβριο του 2020 προστέθηκαν στο ESI νέες δράσεις με την απόφαση C(2020) 8800 8 της Επιτροπής, οι οποίες αντικατοπτρίζουν τις αναδυόμενες ανάγκες που σχετίζονται με την κρίση. Η τελευταία απόφαση προσάρμοσε επίσης τον προϋπολογισμό του «μέσου για τα εμβόλια» κατόπιν συνεισφορών των κρατών μελών δυνάμει του άρθρου 4 παράγραφος 2 του κανονισμού για το ESI, το οποίο προβλέπει τη δυνατότητα των κρατών μελών και άλλων δημόσιων ή ιδιωτικών χορηγών να συνεισφέρουν στο ESI ως εξωτερικά έσοδα για ειδικό προορισμό σύμφωνα με το άρθρο 21 παράγραφος 5 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046. Απαιτήθηκαν πρόσθετοι πόροι διότι όλες οι υφιστάμενες δυνατότητες ευελιξίας στο πλαίσιο του προϋπολογισμού του 2020 είχαν ήδη εξαντληθεί.

Έως το τέλος του Δεκεμβρίου 2020 τα κράτη μέλη συνεισέφεραν στο μέσο συνολικό ποσό 750 εκατ. EUR από εξωτερικά έσοδα για ειδικό προορισμό στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για τα εμβόλια. Ως εκ τούτου, έως το τέλος του 2020 το «μέσο για τα εμβόλια» ανήλθε συνολικά σε 2,9 δισ. EUR.

Δεδομένων των αναδυόμενων αναγκών που συνδέονται με την εμφάνιση νέων παραλλαγών, αποφασίστηκε να ενισχυθεί ο προϋπολογισμός του ESI και να κινητοποιηθεί για πρόσθετα μέτρα. Η Επιτροπή πρότεινε την ενίσχυση του ESI με επιπλέον 231,7 εκατ. EUR σε πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων [75,5 εκατ. EUR μέσω απόφασης αριθ. 5/2021 της αρμόδιας για τον προϋπολογισμό αρχής για τη μεταφορά από το αποθεματικό αλληλεγγύης και επείγουσας βοήθειας (SEAR) και 156,2 εκατ. EUR μέσω του σχεδίου διορθωτικού προϋπολογισμού αριθ. 2/2021] για την κάλυψη νέων δράσεων. Δημιούργησε αποθεματικό 100 εκατ. EUR για αναδυόμενες ανάγκες. Μετά από εντατικές διαπραγματεύσεις σχετικά με τον κανονισμό μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, το αποθεματικό αυτό διατέθηκε αργότερα σε επιχορηγήσεις προς τα κράτη μέλη για τη στήριξη της προσβασιμότητας σε διαγνωστικές εξετάσεις που πληρούν τις προϋποθέσεις για την έκδοση του ψηφιακού πιστοποιητικού COVID της ΕΕ 9 .

Η απόφαση C(2021) 2347 10 , της 29ης Μαρτίου 2021, προέβλεπε ότι η τροποποίηση του συνολικού ύψους των πιστώσεων που έχουν διατεθεί από τον προϋπολογισμό που προορίζεται για κάθε γραμμή του γενικού προϋπολογισμού της Ένωσης και για κάθε μέθοδο εκτέλεσης θα πραγματοποιούνταν μέσω μεταγενέστερων αποφάσεων της διευθύνουσας επιτροπής σύμφωνα με την ευελιξία που προβλέπεται στο άρθρο 4 της απόφασης C(2020) 2794. Παράτεινε επίσης την περίοδο ισχύος της απόφασης χρηματοδότησης έως το τέλος της περιόδου ενεργοποίησης του ESI, δεδομένης της ανάγκης να ενισχυθεί η στήριξη έκτακτης ανάγκης με περαιτέρω δράσεις και συναφή προϋπολογισμό το 2021.

Το ESI έληξε στις 31 Ιανουαρίου 2022 και, ως εκ τούτου, δεν ζητήθηκαν πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων για το 2022.

Κατά την ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης στις 15 Σεπτεμβρίου 2021, η πρόεδρος von der Leyen ανακοίνωσε τη δωρεά επιπλέον 200 εκατομμυρίων δόσεων εμβολίων σε χώρες χαμηλού εισοδήματος. Οι μη χρησιμοποιηθείσες πιστώσεις στο πλαίσιο της έκτακτης συνεισφοράς των κρατών μελών για το 2020 (κατόπιν συμφωνίας του οικείου κράτους μέλους) ανακατευθύνθηκαν προς αυτήν τη νέα δράση. Η χρηματοδότηση από το ESI 11 συμπλήρωσε τη χρηματοδότηση αυτής της δράσης μέσω του Μηχανισμού Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας.

Στη συνέχεια, στις 12 Μαΐου 2022, κατά τη δεύτερη παγκόσμια σύνοδο κορυφής για την COVID-19, η πρόεδρος ανακοίνωσε την πρόθεσή της να επιταχύνει τη διάθεση και τη χρήση εμβολίων και άλλων εργαλείων κατά της COVID-19 σε χώρες χαμηλού εισοδήματος.

Η πρόθεση αυτή διατυπώθηκε λαμβανομένης υπόψη της σημαντικής αλλαγής στην κατάσταση προσφοράς και ζήτησης των εμβολίων κατά της COVID-19 που έλαβε χώρα τους τελευταίους μήνες. Ωστόσο, η πρόκληση της αντιστοίχισης της προσφοράς με την ικανότητα των χωρών να απορροφήσουν τις δόσεις εμβολίων που δωρίστηκαν παραμένει εν μέρει ανεκπλήρωτη, λόγω των συχνά διαρθρωτικά αδύναμων συστημάτων υγείας και της χαμηλής πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη στις τρίτες χώρες. Ως εκ τούτου, αποφασίστηκε ο αναπροσανατολισμός της δράσης για την καλύτερη στήριξη των χωρών χαμηλού και χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος για τη διάδοση του εμβολιασμού κατά της COVID-19, καθώς και για την κάλυψη άλλων αναγκών που συνδέονται με την αντιμετώπιση, απ' αυτές, της COVID-19, και συγκεκριμένα βοηθητικού υλικού, διαγνωστικών μέσων, φαρμακοθεραπευτικών μέσων και σχετική ενίσχυση των συστημάτων υγείας. Ο αρχικός στόχος να ενισχυθεί ο παγκόσμιος εμβολιασμός ώστε να συμβάλει στην παγκόσμια ανοσοποίηση που θα προστάτευε επίσης την ΕΕ από την εμφάνιση άλλων παραλλαγών αλλού παρέμεινε αμετάβλητος.

Τέλος, από τα 750 εκατ. EUR σε εξωτερικά έσοδα για ειδικό προορισμό από τις συνεισφορές των κρατών μελών, δεν δαπανήθηκαν 27 εκατ. EUR ύστερα από αρνητικές απαντήσεις από κράτη μέλη που ανέφεραν ότι αρνούνταν τη χρήση της συνεισφοράς τους για προτεινόμενες δράσεις που διέφεραν από τις αρχικές συμφωνίες προαγοράς εμβολίων.

Δωρεά δόσεων εμβολίων και μεταπώληση σε καταβληθείσα τιμή σε τρίτες χώρες

Οκτώ συμφωνίες προαγοράς υπογράφηκαν στο πλαίσιο του ESI μεταξύ της Επιτροπής και των αναδόχων. Περιέχουν διατάξεις για τη μεταπώληση δόσεων εμβολίων από τα κράτη μέλη —όλες οι συμφωνίες προαγοράς εκτός από μία, στο πλαίσιο της οποίας η μεταπώληση είναι δυνατή και από την Επιτροπή— και, όλες οι συμφωνίες προαγοράς εκτός από μία, διατάξεις για δωρεές σε τρίτες χώρες, στο πλαίσιο των οποίων η δωρεά είναι δυνατή μόνο σε κράτη μέλη.

Οι συμφωνίες προαγοράς περιλάμβαναν προκαταβολική χρηματοδότηση της ΕΕ για την εξάλειψη του κινδύνου βασικών επενδύσεων με στόχο την αύξηση της ταχύτητας και της κλίμακας παραγωγής επιτυχημένων εμβολίων. Σε αντάλλαγμα, οι συμφωνίες προαγοράς θα παρείχαν το δικαίωμα —ή, υπό συγκεκριμένες περιστάσεις, θα επέβαλλαν την υποχρέωση— στα συμμετέχοντα κράτη μέλη να αγοράσουν συγκεκριμένο αριθμό δόσεων εμβολίου σε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο και σε δεδομένη τιμή. Ωστόσο, η τελευταία συμφωνία προαγοράς (2021) δεν έλαβε χρηματοδότηση μέσω του ESI, αλλά χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από τα κράτη μέλη.

Υπό το πρίσμα του «πνεύματος αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών» που ορίζεται στο άρθρο 122 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, η κατεύθυνση των κονδυλίων του ESI προς τρίτες χώρες θα μπορούσε να αποδειχτεί ως «κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση της οικονομικής κατάστασης» κατά την έννοια του εν λόγω άρθρου. Στο πλαίσιο αυτό, η προσέγγιση σχετικά με την απουσία επιστρεπτέων ποσών σε περίπτωση δωρεών ή μεταπωλήσεων χωρίς οικονομικό όφελος παρουσιάστηκε από την Επιτροπή στο διοικητικό συμβούλιο για τα εμβόλια (κράτη μέλη) τον Δεκέμβριο του 2021. Κατά συνέπεια, τον Φεβρουάριο του 2022 η Επιτροπή εξέδωσε την απόφαση 12 σχετικά με την απουσία απαιτήσεων στο πλαίσιο του ESI σε περίπτωση δωρεάς ή μεταπώλησης χωρίς οικονομικό όφελος δόσεων εμβολίου κατά της COVID-19 από κράτη μέλη σε τρίτες χώρες. Η απόφαση αυτή καταλήγει ότι δεν θα πρέπει να υπάρχουν απαιτήσεις κατά την έννοια του άρθρου 98 του δημοσιονομικού κανονισμού σε περίπτωση δωρεών και πωλήσεων σε καταβληθείσα τιμή από τα κράτη μέλη.

Μεταπώληση δόσεων εμβολίων με οικονομικό όφελος

Όσον αφορά τις μεταπωλήσεις από κράτη μέλη σε τιμή που περιλαμβάνει τη συνεισφορά του ESI, τα κράτη μέλη ενημερώθηκαν επίσης ότι η Επιτροπή θα ανακτούσε τα κονδύλια του ESI σε περιπτώσεις μεταπώλησης δόσεων εμβολίων σε τρίτες χώρες σε πλήρη τιμή. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή ζήτησε από τα κράτη μέλη να ενημερώσουν σχετικά με τις εν λόγω μεταπωλήσεις. Έως τις 12 Μαΐου 2022 τα κράτη μέλη είχαν επιστρέψει ποσό 22 εκατ. EUR, ωστόσο η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη.

2.4.     Επικοινωνία και συντονισμός

Μετά την ενεργοποίηση του ESI, η Επιτροπή προσπάθησε να αναφέρει όλες τις σημαντικές εξελίξεις που συνδέονται με την έγκριση και την εφαρμογή των μέτρων που δημιουργήθηκαν από το μέσο. Για τον σκοπό αυτόν, δημιουργήθηκε ειδικός ιστότοπος . Ο επίσημος ιστότοπος ενημερώνεται τακτικά μέσω της εφαρμογής του μέσου 13 .

Επιπλέον, η Επιτροπή διατηρούσε τακτική επικοινωνία με τα κράτη μέλη σχετικά με τις ανάγκες τους και τον τρόπο με τον οποίο αυτές λαμβάνονταν υπόψη στον προγραμματισμό, ενώ παράλληλα τα ενημέρωνε σχετικά με την πορεία των δράσεων που θα χρηματοδοτούνταν από το μέσο. Αυτό γινόταν μέσω γραπτής ενημέρωσης, μέσω των συνεδριάσεων της ΕΜΑ και της ολοκληρωμένης αντιμετώπισης πολιτικών κρίσεων (IPCR), καθώς και μέσω ειδικών συνεδριάσεων με τα σημεία επαφής των κρατών μελών. Η επιτροπή υγειονομικής ασφάλειας, το δίκτυο eHealth και η επιτροπή πολιτικής προστασίας συμμετείχαν επίσης τακτικά. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενημερώθηκε επίσης σχετικά με τα συμπληρωματικά κονδύλια από τα κράτη μέλη, τις μεταπωλήσεις εμβολίων και τη χορήγηση επιχορηγήσεων στα κράτη μέλη για τη στήριξη της εφαρμογής του ψηφιακού πιστοποιητικού COVID της ΕΕ

Η συνεργασία αυτή και η ανταλλαγή απόψεων διευκόλυναν την ιεράρχηση των προς ανάληψη δράσεων, ελλείψει συγκεκριμένων στόχων στη νομική βάση.

3.Εκροές και αποτελέσματα

3.1.    Δράσεις που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του ESI

Σύμφωνα με το ευρύ πεδίο των πιθανών παρεμβάσεων που προβλέπονται από τη νομική βάση και το σκεπτικό της βάσει των αναγκών, το ESI χρηματοδότησε ένα στρατηγικά επιλεγμένο φάσμα δράσεων. Αυτές αντανακλούσαν τις ανάγκες που εξέφρασαν τα κράτη μέλη κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων και επικεντρώθηκαν στην αντιμετώπιση και την αυξημένη ετοιμότητα, ενώ παράλληλα σημείωσαν γρήγορο, στοχοθετημένο και απτό αντίκτυπο με τη μέγιστη ενωσιακή προστιθέμενη αξία.

Η συμφωνία προαγοράς, το ψηφιακό πιστοποιητικό COVID της ΕΕ, η δημιουργία δέσμης μέτρων κινητικότητας για τη διευκόλυνση της μεταφοράς ιατρικών προϊόντων, προσωπικού ή ασθενών και η απόκτηση βασικών προϊόντων υγιεινής είναι ορισμένες από τις σημαντικότερες δράσεις που θεσπίστηκαν από το ESI. Ο πλήρης κατάλογος των δράσεων που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του ESI και οι σχετικοί διατιθέμενοι προϋπολογισμοί τους παρατίθενται λεπτομερώς στο παράρτημα της παρούσας έκθεσης.

   3.1.1. Δέσμη μέτρων για την κινητικότητα

Στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων για την κινητικότητα (ESI-ΔΜ), η οποία συντονίζεται από τη ΓΔ ECHO, τον Ιούνιο του 2020 δρομολογήθηκαν οι ακόλουθες δράσεις μέσω μιας πρώτης πρόσκλησης υποβολής αιτήσεων προς τα κράτη μέλη:

·μεταφορά φορτίων (π.χ. μέσα ατομικής προστασίας, ιατρικός εξοπλισμός και εξοπλισμός σχετικός με τον εμβολιασμό, και φαρμακοθεραπευτικά μέσα) προς την ΕΕ από τρίτες χώρες και εντός της ΕΕ· 

·μεταφορά ασθενών εντός της ΕΕ και από την ΕΕ σε τρίτες χώρες (από κράτος μέλος σε κράτος μέλος ή σε τρίτη χώρα που υποδέχεται ασθενείς)· και 

·μεταφορά ιατρικού προσωπικού και ομάδων, εντός της ΕΕ και στην ΕΕ από τρίτες χώρες, καθώς και επιχειρησιακή υποστήριξη για ικανότητες κινητής ιατρικής βοήθειας. 

Από τον Απρίλιο του 2020 έχουν λάβει στήριξη πάνω από 2 000 επιχειρήσεις μέσω αέρα, ξηράς ή θάλασσας για τη μεταφορά ιατρικού εξοπλισμού και τη μεταφορά περίπου 515 εργαζομένων στον τομέα της υγείας και 135 ασθενών μέσω 78 έργων (60 σχετικά με εμπορευματικές μεταφορές και 18 για τη μεταφορά ασθενών και ιατρικών ομάδων) με την υπογραφή 73 συμφωνιών επιχορήγησης. Συνολικά, οι εμπορευματικές μεταφορές χρηματοδοτήθηκαν με περισσότερα από 164 εκατ. EUR και μέχρι στιγμής έχουν χορηγηθεί 9 εκατ. EUR σε κράτη μέλη για τη μεταφορά ιατρικών ομάδων και τη μεταφορά ασθενών.

   3.1.2. Διευκόλυνση για βασικά προϊόντα που σχετίζονται με την υγεία

Το ESI διευκόλυνε όλα τα κράτη μέλη να έχουν πρόσβαση στο φαρμακοθεραπευτικό σκεύασμα ρεμδεσιβίρη, (περίπου 34 000 θεραπευτικές αγωγές) το πρώτο εγκεκριμένο από την ΕΕ φάρμακο για τη θεραπεία της COVID-19 και τα βέλτιστα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία εκείνη την περίοδο, μολονότι αυτό αμφισβητήθηκε στη συνέχεια, και σε μια χρονική στιγμή κατά την οποία δεν προσφέρονταν εθνικές συμβάσεις με τον μοναδικό παραγωγό.

Επίσης, στο πλαίσιο αυτής της διευκόλυνσης, το μέσο παρείχε στην Ένωση τη δυνατότητα να προμηθεύεται και να δωρίζει στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη πάνω από 23 εκατομμύρια ταχείες δοκιμασίες αντιγόνων και 10 εκατομμύρια μάσκες.

Η δράση για την παροχή κατάρτισης σε δεξιότητες εντατικής θεραπείας αποδείχτηκε πολύ επιτυχής όσον αφορά την αύξηση της διαθέσιμης ικανότητας στήριξης του τακτικού προσωπικού της μονάδας εντατικής θεραπείας για τη φροντίδα των ασθενών που πάσχουν από COVID-19. Με τη συνεργασία της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Εντατικής Θεραπείας (ESICM), περισσότεροι από 17 000 επαγγελματίες εκπαιδεύτηκαν σε 24 κράτη μέλη της ΕΕ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε 717 νοσοκομεία μεταξύ Αυγούστου 2020 και Μαΐου 2021. Πιστοποιήθηκαν συνολικά 5 696 ιατροί και 6 400 διπλωματούχοι/-ες νοσοκόμοι/-ες.

Μετά την επιτυχία της πρωτοβουλίας, η Επιτροπή έλαβε αιτήματα από τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισμούς να επωφεληθούν από το καθιερωμένο σύστημα και να αποκτήσουν πρόσβαση στην πλατφόρμα κατάρτισης. Ως εκ τούτου, υπεγράφη συμφωνία εκχώρησης η οποία ρυθμίζει τη μεταβίβαση δικαιωμάτων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ESICM. Ως εκ τούτου, η ESICM άνοιξε το πρόγραμμα C19_SPACE για κατάρτιση σε όλους τους ενδιαφερόμενους επαγγελματίες του τομέα της υγείας και, έως τον Μάρτιο του 2022, 700 επιπλέον χρήστες είχαν ήδη ολοκληρώσει το πρόγραμμα. Τον Μάρτιο του 2022 η ESICM υπέγραψε σύμβαση με τον ΠΟΥ για την υλοποίηση του προγράμματος κατάρτισης C19_SPACE στις 6 γλώσσες του ΠΟΥ και θα ανοίξει το δεύτερο τρίμηνο του 2022.

   3.1.3. Θεραπεία ασθενών που πάσχουν από COVID-19 με πλάσμα από αναρρώσαντες ασθενείς

Όσον αφορά τη θεραπεία ασθενών που πάσχουν από COVID-19 με πλάσμα από αναρρώσαντες ασθενείς, το μέσο χρηματοδότησε 20 έργα σε 13 κράτη μέλη και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στόχος του ήταν η αύξηση της ικανότητας των δημόσιων υπηρεσιών αίματος και των υπηρεσιών αίματος ΜΚΟ να συλλέγουν πλάσμα από δότες που είχαν αναρρώσει από COVID-19, με τη συμμετοχή 150 κέντρων συλλογής.

Περίπου 22,5 εκατ. EUR από τα 35 εκατ. EUR που διατέθηκαν δαπανήθηκαν: για την αγορά ή τη χρηματοδοτική μίσθωση 299 μηχανημάτων πλασμαφαίρεσης, για την επέκταση της ικανότητας αποθήκευσης πλάσματος με την αγορά 145 καταψυκτών χαμηλής θερμοκρασίας και για την αγορά εξοπλισμού/επίπλων και πάνω από 70 000 κιτ συλλογής. Επιπλέον, άνοιξαν 35 νέα κέντρα συλλογής, ενώ οι υπόλοιποι δικαιούχοι μπόρεσαν να επεκτείνουν την ικανότητα συλλογής τους. Σύμφωνα με τις τελικές εκθέσεις που υποβλήθηκαν, οι δικαιούχοι συνέλεξαν 165 444 μονάδες πλάσματος από αναρρώσαντες ασθενείς. Η αύξηση της ικανότητας πλασμαφαίρεσης θα έχει δευτερεύον μακροπρόθεσμο όφελος, καθώς θα συμβάλει στην αντιμετώπιση της σημαντικής εξάρτησης της ΕΕ από τις ΗΠΑ όσον αφορά την επαρκή προμήθεια δωρεών πλάσματος για την παρασκευή βασικών φαρμάκων.

   3.1.4. Κλινικές δοκιμές επαναστοχευμένων φαρμάκων για τη θεραπεία ασθενών που έχουν προσβληθεί από SARS-COV-2

Όσον αφορά τις κλινικές δοκιμές για τη δοκιμή επαναστοχευμένων φαρμάκων, προκηρύχθηκε πρόσκληση υποβολής αίτησης σε πέντε δικαιούχους χρηματοδότησης του προγράμματος «Ορίζων 2020». Πρόθεση ήταν να αναπτυχθεί η παραγωγή κλινικών δεδομένων για την υποστήριξη της αίτησης χορήγησης άδειας κυκλοφορίας για υφιστάμενα φάρμακα που πρόκειται να επαναστοχευθούν για τη θεραπεία ασθενών που πάσχουν από COVID-19. Απώτερος στόχος ήταν να αυξηθεί η ικανότητα των κρατών μελών να αντιμετωπίζουν τη ζήτηση φαρμάκων και θεραπειών, να αξιολογούν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των υπό έρευνα φαρμάκων σε ανθρώπους για τη θεραπεία της COVID-19· και να διασφαλιστεί ότι όλα τα κράτη μέλη έχουν δίκαιη πρόσβαση σε βασικά φάρμακα για τη θεραπεία της COVID-19, συμπεριλαμβανομένων νέων και επαναστοχευμένων θεραπειών. Δυστυχώς, δεν υπήρξαν επαρκή αποτελέσματα.

Ένας αιτών έλαβε επιχορήγηση ύψους 1 εκατ. EUR για τη διεξαγωγή κλινικής δοκιμής με την ουσία ραλοξιφαίνη, ώστε να μελετηθεί η χρήση της για την πρόληψη της εξέλιξης της COVID-19 σε σοβαρή και κρίσιμη νόσο. Όσον αφορά την ίδια την κλινική δοκιμή, η εταιρεία αντιμετώπισε διάφορα λειτουργικά προβλήματα και, ως εκ τούτου, η δράση παρατάθηκε (ελαφρώς) ώστε να προσληφθεί ο προβλεπόμενος αριθμός συμμετεχόντων. Τα αποτελέσματα της δοκιμής λειτουργούν ως απόδειξη της ορθότητας της ιδέας ως προς τη χρήση της ραλοξιφαίνης. Τρεις άλλες υποβολές απορρίφθηκαν διότι δεν ενέπιπταν στο πεδίο εφαρμογής της πρόσκλησης και ένας δικαιούχος δεν υπέβαλε αίτηση.

3.1.5. Αύξηση της ικανότητας διενέργειας εξετάσεων

Σε συνεργασία με τα εθνικά παραρτήματα της Διεθνούς Ομοσπονδίας του Ερυθρού Σταυρού, το μέσο εξασφάλισε την ενίσχυση της ικανότητας διενέργειας εξετάσεων σε επτά κράτη μέλη που εξέφρασαν ενδιαφέρον. Από τον Ιούλιο του 2020 έως τον Σεπτέμβριο του 2021, συνολικά 9 222 εθελοντές και επαγγελματίες εκπαιδεύτηκαν σε τεχνικές εξετάσεων, συστάθηκαν 1 795 κινητές ομάδες εξετάσεων και διενεργήθηκαν 1 263 309 εξετάσεις.

   3.1.6. Στήριξη σε εγκαταστάσεις υποδοχής στην Ελλάδα

Η δράση για την παροχή ιατρικών ικανοτήτων στις εγκαταστάσεις υποδοχής και στις κοινότητες υποδοχής στην Ελλάδα ήταν συμπληρωματική και βασίστηκε στα διδάγματα που αντλήθηκαν με την παροχή διαρθρωτικών επενδύσεων για την αύξηση της ικανότητας των τοπικών νοσοκομείων και εντός των κέντρων υποδοχής, προσανατολισμένη στις ιδιαίτερες προκλήσεις που σχετίζονται με την πανδημία COVID-19. Η εστίαση στις διαρθρωτικές επενδύσεις αύξησε τη βιωσιμότητα της δράσης, σύμφωνα με τις συστάσεις αξιολόγησης. Οι ανάγκες αξιολογήθηκαν από κοινού, στο πλαίσιο μιας προσέγγισης από τη βάση προς την κορυφή με τα τοπικά νοσοκομεία και τους Έλληνες εταίρους στον τομέα της υγείας, και η επιλογή των εταίρων για την επιχορήγηση διασφαλίζει τον συνδυασμό της τοπικής συμμετοχής και της σχετικής εμπειρογνωσίας. Η δράση υλοποιήθηκε από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης και θα διαρκέσει έως τις 30 Ιουνίου 2022, όπου αναμένεται να ολοκληρωθούν όλες οι σχετικές διαδικασίες προμηθειών και να παραδοθούν στις ελληνικές αρχές. Τέλος, η δράση σχεδιάστηκε για να είναι συμπληρωματική της χρηματοδότησης για την υγειονομική περίθαλψη στο ελληνικό σύστημα υποδοχής μεταναστών στο πλαίσιο του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης.

   3.1.7. Πρωτοποριακά συστήματα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της διασποράς του ιού

Το μέσο χρηματοδότησε την προμήθεια 305 ρομπότ απολύμανσης με υπεριώδη ακτινοβολία σε νοσοκομεία και στα 27 κράτη μέλη, παρέχοντας καινοτόμες, αποδοτικές και αποτελεσματικές λύσεις για τη διαφύλαξη της ασφάλειας των περιβαλλόντων υγειονομικής περίθαλψης και του προσωπικού τους.

Το σύστημα επιτήρησης των λυμάτων της ΕΕ ή ο επείγων χαρακτηρισμός της παραλλαγής Όμικρον του SARS-CoV-2 ήταν επίσης πρόσθετες δράσεις που χρηματοδοτήθηκαν με το μέσο αυτό και δεν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν διαφορετικά.

Το μέσο χρηματοδότησε επίσης τον βιολογικό, ανοσολογικό και επιδημιολογικό χαρακτηρισμό της παραλλαγής Όμικρον του SARS-CoV-2. Ο χαρακτηρισμός της Όμικρον προσέφερε μεγάλη προστιθέμενη αξία στην εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων για τη δημόσια υγεία, καθώς συνέβαλε στην κατανόηση της λοιμογόνου ικανότητας, της παθογένειας και των ανοσολογικών χαρακτηριστικών της παραλλαγής.

Μέσω του μέσου, η Ένωση μπόρεσε να παράσχει λύσεις σε άλλες κοινές προκλήσεις, όπως η ανάπτυξη της διαλειτουργικότητας μεταξύ των εθνικών εφαρμογών ιχνηλάτησης επαφών. Το σύστημα τέθηκε σε λειτουργία τον Οκτώβριο του 2020.

3.1.8. Ο δείκτης αναφοράς της αντίδρασης της ΕΕ στην πανδημία: το ψηφιακό πιστοποιητικό COVID της ΕΕ

Η θέσπιση πλαισίου για την κοινή έκδοση, επαλήθευση και αποδοχή διαλειτουργικών πιστοποιητικών εμβολιασμού κατά της COVID-19, διαγνωστικής της εξέτασης και ανάρρωσης απ’ αυτή ήταν μία από τις μεγάλες επιτυχίες της ΕΕ που θα διευκολύνει την κινητικότητα των πολιτών και θα συμβάλει στην επανέναρξη των υπηρεσιών και των ταξιδιών.

Το μέσο χρηματοδότησε επιχορηγήσεις σε 24 ενδιαφερόμενα κράτη μέλη για την ανάπτυξη συστημάτων για την έκδοση και την επαλήθευση ψηφιακών πιστοποιητικών COVID της ΕΕ ως αποδεικτικού εμβολιασμού, ανάρρωσης ή αρνητικής διαγνωστικής εξέτασης, μεταξύ 29ης Μαρτίου και 31ης Δεκεμβρίου 2021. Ακρογωνιαίος λίθος του συστήματος ψηφιακών πιστοποιητικών COVID της ΕΕ είναι η πύλη ψηφιακών πιστοποιητικών COVID της ΕΕ που αναπτύχθηκε και συντηρείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η πύλη είναι ζωτικής σημασίας για το πλαίσιο εμπιστοσύνης των ψηφιακών πιστοποιητικών COVID της ΕΕ, καθώς χρησιμοποιείται για την κοινοχρησία πληροφοριών σχετικά με ψηφιακές υπογραφές, επιχειρηματικούς κανόνες, σύνολα αξιών και καταλόγους ανάκλησης. Η ανάπτυξη της πύλης ψηφιακών πιστοποιητικών COVID της ΕΕ χρηματοδοτήθηκε επίσης μέσω του μέσου. Επιπλέον, οι επιχορηγήσεις σε 18 ενδιαφερόμενα κράτη μέλη υποστήριξαν την προσβασιμότητα των διαγνωστικών εξετάσεων για την έκδοση του ψηφιακού πιστοποιητικού COVID, για την περίοδο από την 1η Ιουνίου έως την 31η Οκτωβρίου 2021.

3.1.9. Κοινή ψηφιακή πλατφόρμα ανταλλαγής εντύπων εντοπισμού επιβατών

Η κοινή ψηφιακή πλατφόρμα ανταλλαγής εντύπων εντοπισμού επιβατών (συμπεριλαμβανομένου του πιλοτικού έργου), δηλαδή η πλατφόρμα ανταλλαγής ePLF, χρηματοδοτήθηκε επίσης από το μέσο. Η εν λόγω πλατφόρμα προσέφερε τη δυνατότητα ενίσχυσης των ικανοτήτων ιχνηλάτησης επαφών των κρατών μελών για τα διασυνοριακά ταξίδια μέσω ειδικής πλατφόρμας για την ανταλλαγή και την επεξεργασία επιλεκτικών δεδομένων επιβατών μεταξύ των κρατών μελών.

Για να καταστεί δυνατή η λειτουργία της πλατφόρμας, οι εκτελεστικές πράξεις του Μαΐου και του Ιουλίου 2021 θέσπισαν την εν λόγω πλατφόρμα, προσδιόρισαν τους φορείς εκμετάλλευσης και υπέδειξαν ορισμένα ελάχιστα δεδομένα που πρέπει να συλλέγονται μέσω των εθνικών εντύπων εντοπισμού επιβατών, ώστε να διασφαλίζεται ο εντοπισμός όλων των δυνητικά εκτεθειμένων επιβατών, και περιέγραψαν την αναγκαιότητα μιας ειδικής πλατφόρμας ανταλλαγής που να είναι αποτελεσματική στη διασυνοριακή ιχνηλάτηση επαφών. Οι πράξεις ορίζουν ότι η ανταλλαγή δεδομένων παύει να υφίσταται μετά την 31η Μαΐου 2022 ή έως ότου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δηλώσει, σύμφωνα με τον Διεθνή Υγειονομικό Κανονισμό, ότι έχει λήξει η κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία σε διεθνές επίπεδο που προκλήθηκε από τον SARS-CoV-2.

Μετά την εμφάνιση της παραλλαγής Όμικρον το φθινόπωρο του 2021, η Επιτροπή υπέβαλε σχέδιο μέτρων για να καταστήσει υποχρεωτική για όλα τα κράτη μέλη τη συλλογή εντύπων εντοπισμού επιβατών (PLF) και τη σύνδεση με την πλατφόρμα ανταλλαγής εντύπων εντοπισμού επιβατών. Ωστόσο, η πρωτοβουλία συνάντησε σθεναρή αντίσταση από αρκετά κράτη μέλη και δεν συνεχίστηκε περαιτέρω.

Τον Απρίλιο του 2022 πέντε χώρες ήταν συνδεδεμένες με την πλατφόρμα ανταλλαγών ePLF, και συγκεκριμένα η Γαλλία, η Ιταλία, η Μάλτα, η Σλοβενία και η Ισπανία. Μετά τη λήξη ισχύος των σχετικών εκτελεστικών αποφάσεων στις 31 Μαΐου 2022, η ανταλλαγή δεδομένων δεν είναι δυνατή επί του παρόντος. Η ανταλλαγή μηνυμάτων με τη χρήση της εν λόγω πλατφόρμας ανταλλαγής εντύπων εντοπισμού επιβατών είναι περιορισμένη. Η Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) εργάζονται από την άνοιξη του 2022 σε ένα έργο που ενσωματώνει την πλατφόρμα ανταλλαγής εντύπων εντοπισμού επιβατών και το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης και αντίδρασης (ΣΕΠΑ), ενόψει πιθανών μελλοντικών αναγκών.  

3.2.    Εφαρμογή και επιδόσεις

Το ESI έχει αποδείξει την αποτελεσματικότητά του όσον αφορά την ταχεία κινητοποίηση πόρων για την κάλυψη των αναγκών που εντοπίστηκαν στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19. Ως εκ τούτου, κατόρθωσε να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις επείγουσες, εξελισσόμενες και ποικίλες ανάγκες των κρατών μελών για την αντιμετώπιση της κρίσης. Η ευελιξία που κατοχυρώνεται στη νομική βάση και η εντολή που δόθηκε στην Επιτροπή να διαχειρίζεται κεντρικά τη χρηματοδότηση, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, επέτρεψαν την ιεράρχηση εκείνων των συλλογικών δράσεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πιο έγκαιρες παρεμβάσεις και αποτελέσματα που δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν από κράτη μέλη που ενεργούσαν μεμονωμένα.

Η δημοσιονομική εκτέλεση του μέσου — τόσο όσον αφορά τις αναλήψεις υποχρεώσεων όσο και τις πληρωμές— βρίσκεται σε καλό δρόμο. Το ποσοστό εκτέλεσης των πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων το 2020 και το 2021 ήταν 100 % όσον αφορά τις διαθέσιμες πιστώσεις του προϋπολογισμού ύψους 2,9 δισ. EUR. Από τα 750 εκατ. EUR σε εξωτερικά έσοδα για ειδικό προορισμό από τις συνεισφορές των κρατών μελών, τα 27 εκατ. EUR δεν δαπανήθηκαν ύστερα από αρνητικές απαντήσεις των κρατών μελών, οι οποίες διαφορετικά θα επέτρεπαν τη χρήση των εν λόγω κονδυλίων στην πρωτοβουλία διαμοιρασμού εμβολίων για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος.

Το μέσο είναι μοναδικό από πολλές απόψεις. Αναπτύχθηκε σε ένα ταχέως εξελισσόμενο περιβάλλον που χαρακτηριζόταν από αβεβαιότητες σχετικά με τη φύση του ιού, την κατάλληλη ιατρική αντίδραση, καθώς και την προσφορά και τη ζήτηση. Ταυτόχρονα, όμως, είχε ως αποτέλεσμα να ανταποκριθεί αποτελεσματικά όταν χρειάστηκε, για παράδειγμα με την παροχή ιατρικών αντιμέτρων (ρεμδεσιβίρη, ταχείες δοκιμές αντιγόνων κ.λπ.) για τη στήριξη των αναγκών των κρατών μελών. Τέλος, το εύρος του πεδίου εφαρμογής και των πιθανών παρεμβάσεων απαιτούσε επίσης εξειδικευμένη χάραξη πολιτικής στο πλαίσιο μιας διαρκώς μεταβαλλόμενης επιδημιολογικής κατάστασης. Αυτό είναι ιδιαίτερα αξιέπαινο, ιδίως αν ληφθούν υπόψη οι υποστηρικτικές αρμοδιότητες της ΕΕ στον τομέα της υγείας.

3.2.1.    Μια άνευ προηγουμένου προσπάθεια: χρηματοδότηση εμβολίων εντός και εκτός της ΕΕ

Το κύριο σημείο εστίασης του προγράμματος (περίπου το 70 % της χρηματοδότησης) ήταν η πρωτοβουλία για τα εμβόλια. Αυτό επέτρεψε τη σύναψη σε πρώιμο στάδιο συμφωνιών προαγοράς με φαρμακευτικές εταιρείες που ανέπτυσσαν υποψήφια εμβόλια κατά της COVID-19, με σκοπό την παροχή των αναγκαίων επενδύσεων για την επιτάχυνση της επιστημονικής ανάπτυξης των εν λόγω εμβολίων και, παράλληλα, την ανάπτυξη των απαιτούμενων παραγωγικών ικανοτήτων για την παραγωγή τους στην απαιτούμενη κλίμακα.

Ως αποτέλεσμα, εξασφαλίστηκαν 2,2 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων κατά της COVID-19 για τα κράτη μέλη μέσω ρυθμίσεων που χρηματοδοτήθηκαν με χρηματοδότηση από το ESI 14 . Το μέσο παρείχε τη χρηματοδοτική βάση για να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν κοινή προσέγγιση στον τομέα αυτόν. Ως εκ τούτου, παρείχε στα κράτη μέλη πρόσβαση σε ευρύτερο χαρτοφυλάκιο υποψήφιων εμβολίων. Πράγματι, πολλά μεμονωμένα κράτη μέλη θα είχαν μικρή επιρροή όσον αφορά τη συνεργασία με τους φορείς ανάπτυξης εμβολίων με σκοπό την εξασφάλιση του εφοδιασμού τους. Η κοινή δράση αύξησε τις πιθανότητες των κρατών μελών να έχουν πρόσβαση σε οποιοδήποτε από τα υποψήφια εμβόλια αποδεικνυόταν τελικά επιτυχές.

Η χρηματοδότηση από το ESI δημιούργησε επίσης μεγαλύτερη στήριξη για τα υποψήφια εμβόλια απ’ ό,τι θα συνέβαινε στο πλαίσιο επιμέρους ρυθμίσεων. Με άλλα λόγια, η προσέγγιση που διευκολύνθηκε από το ESI διασφάλισε το ότι τα επιτυχημένα εμβόλια θα ήταν έτοιμα νωρίτερα απ’ ό,τι θα συνέβαινε διαφορετικά, και σε μεγαλύτερη κλίμακα, και ότι θα ήταν διαθέσιμα σε όλα τα κράτη μέλη σε ισότιμη βάση. Αυτή η κοινή προσέγγιση αξιοποίησε επίσης την αγοραστική δύναμη που προσφέρουν οι επενδύσεις της Ένωσης για τη μείωση των τιμών και την επίτευξη συμβατικών όρων σε θέματα όπως η ευθύνη και η αύξηση της παραγωγικής ικανότητας, οι οποίοι θα μετριάσουν τους κινδύνους των κρατών μελών στο μέλλον.

Ταυτόχρονα, οι συμφωνίες προαγοράς που χρηματοδοτήθηκαν από το μέσο ήταν πάντα γνωστό ότι ήταν από τη φύση τους ριψοκίνδυνες επενδύσεις. Μολονότι η Επιτροπή σχεδίασε ένα χαρτοφυλάκιο συμβάσεων με τους πλέον υποσχόμενους υποψηφίους σε ένα ευρύ φάσμα τεχνολογιών, δεν υπήρχε καμία εγγύηση ότι τα μεμονωμένα εμβόλια θα ήταν επιτυχή και θα λάμβαναν έγκριση στην ΕΕ. Η στρατηγική για τα εμβόλια βασίστηκε στην υπόθεση ότι ήταν αρκετά πιθανό να επιτύχει τουλάχιστον ένα από τα υποψήφια εμβόλια. Ο κίνδυνος μετριάστηκε περαιτέρω με τις διατάξεις των συμφωνιών προαγοράς που απαιτούσαν την επιστροφή μέρους της αχρησιμοποίητης επένδυσης της ΕΕ σε κάθε τέτοια περίπτωση.

Το μέσο ESI συνεισέφερε 461 εκατ. EUR για τη στήριξη της αντιμετώπισης της COVID-19 και των παγκόσμιων προσπαθειών εμβολιασμού σε χώρες χαμηλού και χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος —δράσεις που θα υλοποιηθούν το 2022. Αυτή η στήριξη για την εφαρμογή του εμβολιασμού κατά της COVID-19 αποσκοπεί στον αρχικό στόχο της ενίσχυσης του παγκόσμιου εμβολιασμού για να συμβάλει στην παγκόσμια ανοσοποίηση που θα προστατεύσει επίσης την ΕΕ από την εμφάνιση άλλων παραλλαγών.

4.Προστιθέμενη αξία της ενεργοποίησης του κανονισμού ESI στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19

Το ESI σχεδιάστηκε για να ανταποκριθεί στις σοβαρές ανθρωπιστικές συνέπειες που προκύπτουν από οξείες κρίσεις. Κατά την περίοδο 2016-2018, έδωσε τη δυνατότητα στην Ένωση να παράσχει κατάλληλη και έγκαιρη στήριξη στους πρόσφυγες και τους μετανάστες που βρίσκονται στην Ελλάδα, και το 2020 έδωσε τη δυνατότητα στην ΕΕ να στηρίξει άμεσα τα συστήματα υγείας των κρατών μελών της ΕΕ στις προσπάθειές τους για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19. Δεδομένου του ειδικού πλαισίου και της εστίασης των στόχων της πρώτης ενεργοποίησης, τα πορίσματα της αξιολόγησης έχουν περιορισμένη συνάφεια με το παρόν πρόγραμμα.

Κατά την περίοδο από τον Φεβρουάριο του 2020 έως τον Ιανουάριο του 2022, το ESI παρείχε ένα ταχύ, ευέλικτο και αποτελεσματικό μέσο για την ανάπτυξη στοχευμένων δράσεων για την πρόληψη και τον μετριασμό των άμεσων σοβαρών συνεπειών σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη και για τη συντονισμένη στήριξη των αναγκών που σχετίζονται με την πανδημία COVID-19.

Η συμπληρωματικότητα και οι συνέργειες με άλλους μηχανισμούς αποτέλεσαν βασικό κριτήριο για την επιλογή των δράσεων. Για παράδειγμα, δεν υπήρχε άλλο διαθέσιμο μέσο της ΕΕ για τη χρηματοδότηση συμφωνιών προαγοράς με φορείς ανάπτυξης εμβολίων: χωρίς τη χρηματοδότηση του ESI και τη νομική βάση του ESI, θα ήταν πολύ πιο δύσκολο να διαμορφωθεί μια κοινή προσέγγιση, με πολύ πιθανό αποτέλεσμα τα κράτη μέλη να είχαν μεγάλες διαφορές όσον αφορά την πρόσβαση σε ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια κατά της COVID-19. Επιπλέον, όσον αφορά τη στήριξη των ιατρικών εγκαταστάσεων στην Ελλάδα, κανένα άλλο μέσο δεν είχε το νομικό πεδίο εφαρμογής για την παροχή χρηματοδότησης με σκοπό την ενίσχυση της συνολικής ικανότητας των τοπικών υποδομών για την αντιμετώπιση των αναγκών των κοινοτήτων υποδοχής, καθώς και εκείνων που βρίσκονται στα κέντρα υποδοχής. Δράσεις όπως οι άμεσες δωρεές ρομπότ απολύμανσης με υπεριώδη ακτινοβολία υλοποιήθηκαν σε συνεργασία με τους δικαιούχους τοπικούς φορείς, σε επίπεδο μεμονωμένων νοσοκομείων. Η δράση για την αύξηση της ικανότητας διενέργειας εξετάσεων υλοποιήθηκε μέσω της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού, η οποία εργάζεται μέσω των εθνικών και περιφερειακών παραρτημάτων της για την παροχή περισσότερων επιτόπιων εξετάσεων.

Το ESI συνεισέφερε άμεσα και εξολοκλήρου (3,7 δισ. EUR) στον στόχο βιώσιμης ανάπτυξης 3: καλή υγεία και ευημερία. Ο ΟΗΕ έχει αναγνωρίσει ότι η COVID-19 εξαπλώνει τον ανθρώπινο πόνο, αποσταθεροποιεί την παγκόσμια οικονομία και ανατρέπει τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, και ότι η πανδημία αποτελεί σημείο καμπής για την ετοιμότητα αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας. Το ESI, το οποίο αναπτύχθηκε για την αντιμετώπιση της κρίσης στον τομέα της υγείας, στηρίζει την απαιτούμενη αντίδραση ολόκληρης της δημόσιας διοίκησης και ολόκληρης της κοινωνίας, ανταποκρινόμενο στην αποφασιστικότητα των εργαζομένων στον τομέα της υγείας που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή.

Το ESI παρείχε ιατρικό εξοπλισμό για τους εργαζομένους στον τομέα της υγείας κατά τις πρώτες ημέρες της κρίσης, καθώς και θεραπευτικές αγωγές για τη θεραπεία σχεδόν 35 000 ασθενών αργότερα. Έχει παράσχει ταχείες δοκιμασίες αντιγόνων και έχει επίσης στηρίξει τα κράτη μέλη στη διενέργεια περισσότερων εξετάσεων. Παρείχε αυξημένες ικανότητες διενέργειας εξετάσεων και προώθησε τη διαθεσιμότητα θεραπειών όπως το πλάσμα από αναρρώσαντες ασθενείς. Έχει παράσχει λύσεις για την υποστήριξη της διαλειτουργικότητας των εφαρμογών ιχνηλάτησης και αποστολής ειδοποιήσεων σε διασυνοριακό επίπεδο, συμβάλλοντας στη διάρρηξη της αλυσίδας των λοιμώξεων από τον κορονοϊό και στη διάσωση ανθρώπινων ζωών. Το σημαντικότερο είναι ότι επιτάχυνε την ανάπτυξη εμβολίων και εξασφάλισε την πρόσβαση σε πολλά δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων για τα κράτη μέλη της ΕΕ και —μέσω του COVAX— τον ευρύτερο κόσμο.

Το ESI στήριξε τα κράτη μέλη της ΕΕ στη δημιουργία και την αξιοποίηση του συστήματος ψηφιακού πιστοποιητικού COVID της ΕΕ. Με 60 συνδεδεμένες χώρες παγκοσμίως, το ψηφιακό πιστοποιητικό COVID της ΕΕ ήταν το μεγαλύτερο παγκόσμιο σύστημα διαλειτουργικών ψηφιακών πιστοποιητικών COVID-19, το οποίο διευκόλυνε τη διαλειτουργικότητα μεταξύ όλων των συνδεδεμένων χωρών, όχι μόνο με την ΕΕ και εντός αυτής. Όπως αναφέρεται σε μελέτη του Bruegel 15 , το ψηφιακό πιστοποιητικό COVID της ΕΕ 16 συνέβαλε στην αύξηση της χρήσης εμβολίων, στην αποφυγή χιλιάδων θανάτων και στη βελτίωση της δημόσιας υγείας και των οικονομικών επιδόσεων, αποτρέποντας ζημίες ύψους δισεκατομμυρίων ευρώ.

Τα ψηφιακά έντυπα εντοπισμού επιβατών έχουν συμβάλει καθοριστικά στην αποτελεσματική ανταλλαγή δεδομένων επιβατών μεταξύ των κρατών μελών και θα πρέπει να διατηρηθούν και να ενθαρρυνθεί η περαιτέρω απλούστευση και βελτίωση. Αυτό θα επιτρέψει στην πλατφόρμα να βρίσκεται σε κατάσταση ετοιμότητας και να ενεργοποιείται ευκολότερα σε περίπτωση που χρειαστεί όχι μόνο για την πανδημία COVID-19, αλλά και για άλλες πιθανές διασυνοριακές νόσους.

Συνοπτικά, το ESI υπήρξε βασικό στοιχείο για την αντιμετώπιση και την καταπολέμηση της πανδημίας και κανένας άλλος μηχανισμός της ΕΕ από μόνος του ή ακόμη και σε συνδυασμό με άλλους δεν θα μπορούσε να το πράξει. Είχε καθοριστική σημασία για τη στήριξη όλων των κρατών μελών της ΕΕ και τη διασφάλιση ότι όλα τα κράτη μέλη είχαν πρόσβαση στα ίδια προϊόντα και φάρμακα την ίδια στιγμή και ότι συνεργάστηκαν και ανταποκρίθηκαν ως πραγματική Ένωση Υγείας στην πράξη, ακόμη και ελλείψει ειδικής νομοθεσίας.

5.Μελλοντική πορεία

Η φύση και οι συνέπειες της έξαρσης της COVID-19 το 2020 ήταν μεγάλης κλίμακας και διακρατικές και, ως εκ τούτου, απαιτήθηκε ολοκληρωμένη αντιμετώπιση. Τα μέτρα που προβλέπονται στο πλαίσιο του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της Ένωσης/rescEU, της «Πρωτοβουλίας Επενδύσεων για την Αντιμετώπιση του Κορονοϊού» για την εφαρμογή των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων και άλλων μέσων της Ένωσης συνέβαλαν εν μέρει στην αντιμετώπιση της τρέχουσας κατάστασης έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας. Ωστόσο, η κλίμακα και το εύρος της πρόκλησης απαιτούσαν ισχυρότερη αντίδραση, η οποία θα απευθυνόταν ιδίως στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης στην ΕΕ. Για τον λόγο αυτόν η Επιτροπή πρότεινε να κινητοποιηθεί το ESI για να εξοπλιστεί η ΕΕ με μια ευρύτερη εργαλειοθήκη ανάλογη με τη μεγάλη κλίμακα της τρέχουσας πανδημίας COVID-19. Η συντονισμένη δράση σε επίπεδο ΕΕ κατέστησε δυνατή τόσο την αντιμετώπιση της τρέχουσας κρίσης όσο και την εξασφάλιση κατάλληλης αντίδρασης μετά την κρίση αυτή. Για τους πολίτες της ΕΕ, το ESI αποτελεί σαφή απόδειξη αλληλεγγύης, αποδεικνύοντας ότι η ΕΕ μπορεί να αντιμετωπίσει πιεστικές ανθρωπιστικές προκλήσεις με συλλογική προσπάθεια.

Η ενεργοποίηση του μέσου έληξε στις 31 Ιανουαρίου 2022 και η Επιτροπή ολοκληρώνει τις σχετικές δραστηριότητες.

Επί του παρόντος, δεν υπάρχει πρόθεση συνέχισης, επέκτασης ή επαναχρησιμοποίησής του για την τρέχουσα πανδημία.

Οι 24 μήνες εφαρμογής διευκόλυναν την ενεργοποίηση άλλων νομικών πράξεων, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας, ώστε να ενισχυθεί η αρμοδιότητα της ΕΕ όσον αφορά τις διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας και να ενισχυθούν οι αρμοδιότητες και το πεδίο εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων.

Με βάση την προστιθέμενη αξία των παρεμβάσεων του ESI, τον Οκτώβριο του 2021 συστάθηκε η HERA ως υπηρεσία της Επιτροπής για να ηγηθεί της μελλοντικής πορείας προς την από κοινού πρόβλεψη και αντιμετώπιση των κινδύνων. Η HERA έχει λάβει εντολή να αξιολογεί τις απειλές κατά της υγείας, να συλλέγει πληροφορίες και να προωθεί την έρευνα και την ανάπτυξη ιατρικών αντιμέτρων και συναφών τεχνολογιών, να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της αγοράς, να ενισχύει τη στρατηγική αυτονομία της Ένωσης στην παραγωγή ιατρικών αντιμέτρων και να ενισχύει τις γνώσεις και τις δεξιότητες στον τομέα αυτόν σε ολόκληρη την ΕΕ. Η HERA της Επιτροπής θα έχει στη διάθεσή της χρηματοδότηση από διάφορες πηγές, συμπεριλαμβανομένου του αυξημένου προϋπολογισμού για το πρόγραμμα «Η ΕΕ για την υγεία» (EU4Health), το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και το RescEU, συμπεριλαμβανομένης της ενεργοποίησης της χρηματοδότησης έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση κρίσης στον τομέα της υγείας.

Η εφαρμογή του ESI κατέστησε δυνατή τη διαμόρφωση της μελλοντικής πορείας προς τη βελτίωση της ετοιμότητας και της αντίδρασης στο μέλλον.

Η Επιτροπή επεξεργάζεται επί του παρόντος πρόταση για ένα μέσο έκτακτης ανάγκης για την ενιαία αγορά με σκοπό τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της ενιαίας αγοράς, της ελεύθερης κυκλοφορίας αγαθών, υπηρεσιών και προσώπων, με μεγαλύτερη διαφάνεια και συντονισμό σε περιόδους κρίσεων. Το νέο μέσο θα εναρμονιστεί με σχετικές πρωτοβουλίες πολιτικής, όπως η σύσταση της Αρχής Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Υγειονομικής Ανάγκης (HERA) της Επιτροπής και το εγκριθέν σχέδιο έκτακτης ανάγκης για τις μεταφορές και την κινητικότητα. Η πρόταση προβλέπεται να εγκριθεί το τρίτο τρίμηνο του 2022.

(1)    https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32016R0369&from=EL

(2)    https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/about_the_european_commission/eu_budget/com175final_-_en_-_proposal_council_regulation_activating_esi.pdf

(3)    https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/emergency-support-instrument/covid-19-clearing-house-medical-equipment_el

(4)    Commission Decision C(2020)2794 of 24 April 2020 on the financing of Emergency Support under Council Regulation (EU) 2016/369.

(5)    Commission Decision C(2020)4192 of 18 June 2020 amending Decision C(2020)2794 as regards approving the agreement with Member States on procuring Covid-19 vaccines on behalf of the Member States and related procedures.

(6)    Commission Decision C(2020)4193 of 18 June 2020 amending Decision C(2020)2794 as regards the financing of the Vaccine Instrument.

(7)

   Commission Decision C(2020)5162 of 23 July 2020 amending Decision C(2020)2794 as regards the financing of additional actions under the Emergency Support Instrument and the increase of the budget of the Vaccine Instrument.

(8)    Commission Decision C(2020)8800 of 4 December 2020 amending Decision C(2020)2794 as regards the financing of additional actions under the Emergency Support Instrument and the increase of the budget of the Vaccine Instrument regarding donations from Member States.

(9)    Απόφαση C(2021) 4791 της Επιτροπής, της 24ης Ιουνίου 2021, για την τροποποίηση της απόφασης C(2020) 2794 όσον αφορά τη χρηματοδότηση πρόσθετων δράσεων στο πλαίσιο του μέσου στήριξης έκτακτης ανάγκης και την αύξηση του προϋπολογισμού του μέσου για τα εμβόλια όσον αφορά δωρεές από κράτη μέλη.

(10)    Commission Decision C(2021)2347 of 29 March 2021 amending Decision C(2020)2794 as regards the financing of additional actions under the Emergency Support Instrument.

(11)    Commission Decision C(2021)10001 of 20 December 2021 amending Decision C(2020)2794 as regards the financing of new actions related to supplying third countries with 200 million vaccine doses and to characterisation of the omicron variant under the Emergency Support Instrument.

(12)    Απόφαση C(2022) 698 της Επιτροπής.

(13)     https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/emergency-support-instrument_el .

(14)    Συνολικά, υπογράφηκαν συμβάσεις για 4,6 δισεκατομμύρια δόσεις· ωστόσο, σ’ αυτές περιλαμβάνονταν τόσο οι συμφωνίες προαγοράς όσο και οι συμφωνίες αγοράς. Επιπλέον, δεν κατόρθωσαν όλοι οι παρασκευαστές εμβολίων να λάβουν άδεια κυκλοφορίας υπό όρους για τα εμβόλια.

(15)     The effect of COVID certificates on vaccine uptake, public health, and the economy | Bruegel .

(16)    Ο κανονισμός για το ψηφιακό πιστοποιητικό COVID της ΕΕ εφαρμοζόταν αρχικά έως τις 30 Ιουνίου 2022 και παρατάθηκε κατά ένα έτος, έως τις 30 Ιουνίου 2023.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 28.7.2022

COM(2022) 386 final

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

της

ΕΚΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΕ) 2020/521 για την ενεργοποίηση της στήριξης έκτακτης ανάγκης για τη χρηματοδότηση δαπανών που είναι αναγκαίες για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID‐19

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Κονδύλια του προϋπολογισμού του ESI (γενικός προϋπολογισμός της Ένωσης και εξωτερικά έσοδα για ειδικό προορισμό)