ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 10.9.2021

COM(2021) 575 final

2018/0247(COD)

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

σύμφωνα με το άρθρο 294 παράγραφος 6 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

σχετικά με τη

θέση του Συμβουλίου για την έκδοση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ ΙΙΙ) για την περίοδο 2021-2027

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

2018/0247 (COD)

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

σύμφωνα με το άρθρο 294 παράγραφος 6 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

σχετικά με τη

θέση του Συμβουλίου για την έκδοση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ ΙΙΙ) για την περίοδο 2021-2027

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

1.Ιστορικό

2.Στόχος της πρότασης της Επιτροπής

Ο Μηχανισμός Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ ΙΙΙ) αποτελεί βασική συνιστώσα της εργαλειοθήκης της Ένωσης για τη συνεργασία με τα Δυτικά Βαλκάνια και την Τουρκία στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) για την περίοδο 2021-2027.

Γενικός στόχος του ΜΠΒ ΙΙΙ είναι να στηρίξει τη Δημοκρατία της Αλβανίας, τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, την Ισλανδία, το Κόσοβο 1*, το Μαυροβούνιο, τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, τη Δημοκρατία της Σερβίας, τη Δημοκρατία της Τουρκίας κατά την έγκριση και εφαρμογή των πολιτικών, θεσμικών, νομικών, διοικητικών, κοινωνικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται από τους εν λόγω δικαιούχους για να συμμορφωθούν με τις αξίες της Ένωσης και να ευθυγραμμιστούν σταδιακά με τους κανόνες, τα πρότυπα, τις πολιτικές και τις πρακτικές της Ένωσης («κεκτημένο»), με σκοπό τη μελλοντική προσχώρησή τους στην Ένωση, συμβάλλοντας έτσι στην αμοιβαία σταθερότητα, ασφάλεια, ειρήνη και ευημερία τους.

Ο ΜΠΒ ΙΙΙ έχει τους ακόλουθους ειδικούς στόχους:

α) να ενισχύσει το κράτος δικαίου, τη δημοκρατία, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, μεταξύ άλλων προάγοντας την ανεξάρτητη δικαιοσύνη, την ενισχυμένη ασφάλεια και την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος, τη συμμόρφωση προς το διεθνές δίκαιο, την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και την ακαδημαϊκή ελευθερία και ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την κοινωνία των πολιτών, με σκοπό την εξάλειψη των διακρίσεων και την ανεκτικότητα· να διασφαλίσει τον σεβασμό των δικαιωμάτων των ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες και την ισότητα των φύλων και να βελτιώσει τη διαχείριση της μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης των συνόρων και της αντιμετώπισης της παράτυπης μετανάστευσης, καθώς και της αντιμετώπισης του αναγκαστικού εκτοπισμού·

β) να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης και να υποστηρίξει τη διαφάνεια, τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τη χρηστή διακυβέρνηση σε όλα τα επίπεδα, μεταξύ άλλων στους τομείς των δημοσίων συμβάσεων και των κρατικών ενισχύσεων·

γ) να διαμορφώσει τους κανόνες, τα πρότυπα, τις πολιτικές και τις πρακτικές των δικαιούχων του παραρτήματος Ι σύμφωνα με τους κανόνες, τα πρότυπα, τις πολιτικές και τις πρακτικές της Ένωσης και να ενισχύσει την περιφερειακή συνεργασία, τη συμφιλίωση και τις σχέσεις καλής γειτονίας, καθώς και τις διαπροσωπικές επαφές και τη στρατηγική επικοινωνία·

δ) να ενισχύσει την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και συνοχή, με ιδιαίτερη έμφαση στη νεολαία, μεταξύ άλλων μέσω πολιτικών ποιοτικής εκπαίδευσης και απασχόλησης, στηρίζοντας τις επενδύσεις και την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα με έμφαση στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), καθώς και τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη·

ε) να ενισχύσει την προστασία του περιβάλλοντος, να αυξήσει την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή, να επιταχύνει τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, να αναπτύξει την ψηφιακή οικονομία και κοινωνία και να ενισχύσει τη βιώσιμη συνδεσιμότητα σε όλες τις διαστάσεις της·

στ) να στηρίξει την εδαφική συνοχή και τη διασυνοριακή συνεργασία στις χερσαίες και θαλάσσιες μεθορίους, συμπεριλαμβανομένης της διακρατικής και της διαπεριφερειακής συνεργασίας.

Το συμφωνηθέν συνολικό χρηματοδοτικό κονδύλιο ανέρχεται σε 14,162 δισ. EUR (σε τρέχουσες τιμές).

3.Παρατηρήσεις για τη θέση του Συμβουλίου

Η θέση του Συμβουλίου αντικατοπτρίζει πλήρως τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στους τριμερείς διαλόγους. Οι σημαντικότερες αλλαγές που επέφερε, σε σύγκριση με την πρόταση της Επιτροπής, περιλαμβάνουν:

–Όσον αφορά τον προϋπολογισμό:

–τροποποιημένο προϋπολογισμό για τον μηχανισμό, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουλίου 2020 2 και με αναλογική προσαρμογή για τα ποσά που δεν αναλύονται ρητά στα συμπεράσματα·

–αναφορά στη συμβολή στην επίτευξη του συνολικού στόχου του τροποποιημένου ΠΔΠ που συνίσταται στη διάθεση του 30 % των δαπανών του προϋπολογισμού της ΕΕ για τη στήριξη στόχων που αφορούν το κλίμα·

–αύξηση του στόχου δαπανών για τη δράση για το κλίμα στο 18 % με στόχο την αύξηση του εν λόγω ποσοστού στο 20 % έως το 2027·

–προσθήκη αναφοράς στην επιδίωξη της συμβολής στον στόχο δαπανών του ΠΔΠ για τους στόχους βιοποικιλότητας σε ποσοστό 7,5 % το 2024 και 10 % το 2026 και το 2027·

–Όσον αφορά τα στοιχεία διακυβέρνησης του κανονισμού:

–θέσπιση, το 2021, συμπληρωματικής κατ’ εξουσιοδότηση πράξης που καλύπτει τους ειδικούς στόχους και τους τομείς προτεραιότητας της θεματικής συνεργασίας (σχετικά με: το κράτος δικαίου, τα θεμελιώδη δικαιώματα και τη δημοκρατία· τη χρηστή διακυβέρνηση, την ευθυγράμμιση με το κεκτημένο, τις σχέσεις καλής γειτονίας και τη στρατηγική επικοινωνία· και την εδαφική και διασυνοριακή συνεργασία, την προστασία και βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, την ενίσχυση της πρόσβασης στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και τη διά βίου μάθηση σε όλα τα επίπεδα, καθώς και της ποιότητάς τους, και την παροχή στήριξης στους πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς και στον αθλητισμό, την προώθηση της ποιοτικής απασχόλησης και της πρόσβασης στην αγορά εργασίας, την προώθηση της κοινωνικής προστασίας και ένταξης και την καταπολέμηση της φτώχειας).

–αναπαραγωγή σε άρθρα των τίτλων των θεματικών προτεραιοτήτων της βοήθειας (παραρτήματα II και III).

–δήλωση της Επιτροπής για την καθιέρωση γεωπολιτικού διαλόγου με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (πλήρες κείμενο στο παράρτημα).

–ενσωμάτωση των ψηφισμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των ανακοινώσεων της Επιτροπής στο πλαίσιο πολιτικής.

–Διαφοροποίηση και αναστολή της βοήθειας

–Προσθήκη αιτιολογικής σκέψης και διάταξης σχετικά με τη δυνατότητα διαφοροποίησης και/ή αναστολής της βοήθειας σε περίπτωση σημαντικής οπισθοδρόμησης ή συνεχιζόμενης έλλειψης προόδου από δικαιούχους του ΜΠΒ ΙΙΙ όσον αφορά τον σεβασμό της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Σε δήλωση της Επιτροπής θα διευκρινίζεται ότι οι διατάξεις του άρθρου [7α παράγραφος 5] σέβονται τις αρμοδιότητες της Επιτροπής όσον αφορά την εκτέλεση των προγραμμάτων της Ένωσης και τον προϋπολογισμό της Ένωσης εν γένει, και δεν θίγουν τις εξουσίες που έχουν ανατεθεί στην Επιτροπή από τις Συνθήκες και τον δημοσιονομικό κανονισμό για την αναστολή της βοήθειας που παρέχει η Ένωση σε τρίτες χώρες.

–Δημοσιονομικές διατάξεις του μηχανισμού

–Προσθήκη κάποιων εξαιρέσεων στις γενικές διασταυρούμενες παραπομπές στις διατάξεις του ΜΓΑΔΣ, σκοπός των οποίων είναι η διασφάλιση κοινών κανόνων εφαρμογής για την πλειονότητα των προγραμμάτων του τομέα VI. Οι εξαιρέσεις αυτές αποσκοπούν στην ενίσχυση της προβολής ορισμένων τρόπων συνεργασίας, όπως η έμμεση διαχείριση με τις δικαιούχους χώρες (IMBC), η δημοσιονομική στήριξη και οι διατάξεις σχετικά με την προβολή.

–ΕΤΒΑ+

–Παροχή λεπτομερέστερων στοιχείων, σε άρθρο, σχετικά με τις δομές διακυβέρνησης που θα συμβουλεύουν την Επιτροπή σχετικά με τη διακυβέρνηση των δραστηριοτήτων στο πλαίσιο του ΕΤΒΑ+ που θα καλύπτουν τα Δυτικά Βαλκάνια. Αναγνωρίζοντας την κληρονομιά του πλαισίου επενδύσεων για τα Δυτικά Βαλκάνια, το άρθρο 11 επιτρέπει τη συμμετοχή στη διακυβέρνηση φορέων εκτός ΕΕ, οι οποίοι συμμετέχουν στο κοινό ταμείο για τα Δυτικά Βαλκάνια. Σε δήλωση της Επιτροπής θα υπενθυμιστεί ο συμβουλευτικός χαρακτήρας του στρατηγικού συμβουλίου του πλαισίου επενδύσεων για τα Δυτικά Βαλκάνια (πλήρες κείμενο στο παράρτημα).

–Ονόματα δικαιούχων

–Συμφωνήθηκε να χρησιμοποιηθούν τα συνταγματικά ονόματα των δικαιούχων, εκτός από το Κόσοβο για το οποίο θα χρησιμοποιηθεί η ορολογία της συμφωνίας σταθεροποίησης και σύνδεσης ΕΕ-Κοσόβου.

–Διάρκεια/Ημερομηνία εφαρμογής

–Άρθρο 1 και τροποποιηθέν άρθρο 19· το άρθρο 1 («αντικείμενο») θεσπίζει τη διάρκεια του κανονισμού για την περίοδο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027, ενώ το άρθρο 19 («έναρξη ισχύος») προβλέπει ρήτρα αναδρομικότητας για την εφαρμογή με αφετηρία την 1η Ιανουαρίου 2021 και χωρίς ημερομηνία λήξης.

–Μετανάστευση

–Αναφορά στη μετανάστευση στο πλαίσιο του στόχου του ΜΠΒ ΙΙΙ που αφορά το κράτος δικαίου, τη δημοκρατία και τα θεμελιώδη δικαιώματα. Συμφωνία σχετικά με τη διατύπωση που πρέπει να χρησιμοποιείται όταν γίνεται αναφορά στην παράτυπη μετανάστευση («αντιμετώπιση») και σχετικά με την ενσωμάτωση της «κινητικότητας του εργατικού δυναμικού» σε αιτιολογική σκέψη σχετικά με την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.

– Προβολή

–Ενίσχυση ορισμένων πρόσθετων πτυχών ώστε να λαμβάνονται υπόψη η διαφορετική φύση και το διαφορετικό πεδίο εφαρμογής του ΜΠΒ, καθώς και ορισμένων υποχρεώσεων για τους δικαιούχους του ΜΠΒ ΙΙΙ.

–Στόχοι του κανονισμού

–Αναδιοργάνωση των ειδικών στόχων, ιδίως για να αναδειχθούν περισσότερο οι προτεραιότητες της Επιτροπής, και συγκεκριμένα η Πράσινη Συμφωνία, η συνδεσιμότητα και η ψηφιοποίηση.

–Αρχές προγραμματισμού

–Ενίσχυση του κειμένου του άρθρου 7 σχετικά με τη βοήθεια προς τους δικαιούχους και την προσέγγιση του προγραμματισμού με βάση την ισορροπία μεταξύ της αξιολόγησης των επιδόσεων και της αρχής του δίκαιου επιμερισμού.

Η συμφωνία διατηρεί τους στόχους της αρχικής πρότασης της Επιτροπής, ενώ διατηρεί το επίπεδο φιλοδοξίας επιτρέποντας παράλληλα επαρκή ευελιξία κατά την εφαρμογή των νέων κανόνων. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή υποστήριξε τις αλλαγές που επισημαίνονται ανωτέρω.

4. Συμπέρασμα

Η Επιτροπή στηρίζει τα αποτελέσματα των διοργανικών διαπραγματεύσεων και, ως εκ τούτου, αποδέχεται τη θέση του Συμβουλίου.

5. Δηλώσεις της Επιτροπής

Η Επιτροπή προέβη σε τρεις μονομερείς δηλώσεις, οι οποίες περιλαμβάνονται στο προσάρτημα.

ΠΡΟΣΑΡΤΗΜΑ

Δηλώσεις της Επιτροπής

Δήλωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσον αφορά γεωπολιτικό διάλογο με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τον Μηχανισμό Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ ΙΙΙ)

«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έχοντας υπόψη τα καθήκοντα πολιτικού ελέγχου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που ορίζονται στο άρθρο 14 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, δεσμεύεται να διεξαγάγει γεωπολιτικό διάλογο υψηλού επιπέδου μεταξύ των δύο θεσμικών οργάνων σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 2021/XXX του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ ΙΙΙ). Ο διάλογος αυτός θα επιτρέψει την ανταλλαγή απόψεων με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι θέσεις του οποίου σχετικά με την εφαρμογή του ΜΠΒ ΙΙΙ θα ληφθούν πλήρως υπόψη, με πλήρη σεβασμό της ικανότητας της Επιτροπής να εφαρμόσει τον μηχανισμό, σύμφωνα με τις θεσμικές της αρμοδιότητες.

Στο πλαίσιο του γεωπολιτικού διαλόγου θα συζητηθούν οι γενικοί προσανατολισμοί σχετικά με την εφαρμογή του ΜΠΒ ΙΙΙ, συμπεριλαμβανομένου του προγραμματισμού πριν από την έγκριση του πλαισίου προγραμματισμού του ΜΠΒ ΙΙΙ και των εγγράφων προγραμματισμού, καθώς και σχετικά με συγκεκριμένα θέματα, όπως η αναστολή της βοήθειας προς δικαιούχο όταν δεν τηρεί συστηματικά τις αρχές της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, της χρηστής διακυβέρνησης, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών.

Ο γεωπολιτικός διάλογος θα διαρθρωθεί ως εξής:

i)Διάλογος υψηλού επιπέδου μεταξύ του Επιτρόπου που είναι αρμόδιος για τη Γειτονία και τη Διεύρυνση, εξ ονόματος της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

ii)Μόνιμος διάλογος σε επίπεδο ανώτερων υπαλλήλων με την ομάδα εργασίας AFET ώστε να εξασφαλιστεί η κατάλληλη προετοιμασία και συνέχεια του διαλόγου υψηλού επιπέδου.

Ο διάλογος υψηλού επιπέδου θα διεξάγεται τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο. Μία από τις συνεδριάσεις ενδέχεται να συμπίπτει με την παρουσίαση από την Επιτροπή του σχεδίου ετήσιου προϋπολογισμού.

Δήλωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τη διαφοροποίηση/αναστολή της βοήθειας στο άρθρο 8 παράγραφος 5 του κανονισμού αριθ. 2021/XXX/του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της XX/XX/2021 για τη θέσπιση του Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ ΙΙΙ)

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι η διάταξη του άρθρου 8 παράγραφος 5 σέβεται τις αρμοδιότητες της Επιτροπής όσον αφορά την εκτέλεση των προγραμμάτων της Ένωσης και τον προϋπολογισμό της Ένωσης εν γένει, εφόσον δεν θίγει τις εξουσίες που ανατίθενται στην Επιτροπή από τις Συνθήκες και τον δημοσιονομικό κανονισμό για την αναστολή της βοήθειας της Ένωσης προς τρίτες χώρες.

Δήλωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τον συμβουλευτικό χαρακτήρα των στρατηγικών συμβουλίων σύμφωνα με το άρθρο 12 του κανονισμού αριθ. 2021/XXX του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της XX/XX 2021 για τη θέσπιση του Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ ΙΙΙ)

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπενθυμίζει ότι, όπως ορίζεται στο άρθρο 12 του κανονισμού ΜΠΒ III, το στρατηγικό συμβούλιο του πλαισίου επενδύσεων για τα Δυτικά Βαλκάνια (WBIF) είναι συμβουλευτικό όργανο της Επιτροπής. Αυτό ευθυγραμμίζεται με το άρθρο 33 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/947 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 9ης Ιουνίου 2021, για τον ΜΓΑΔΣ — Η Ευρώπη στον κόσμο, το οποίο αναφέρεται στα στρατηγικά συμβούλια των WBIF και ΕΤΒΑ+. Τα εν λόγω στρατηγικά συμβούλια δεν διαθέτουν εξουσίες λήψης αποφάσεων στο πλαίσιο της εκτέλεσης του προϋπολογισμού της ΕΕ. Σε αυτή τη βάση θα θεσπιστεί ο εσωτερικός κανονισμός του στρατηγικού συμβουλίου του WBIF.

(1) * Η ονομασία αυτή χρησιμοποιείται με επιφύλαξη των θέσεων ως προς το καθεστώς και συνάδει με την απόφαση 1244/1999 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και τη γνώμη του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου.

(2)     EUCO 10/20, CO EUR 8, CONCL 4