ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 20.1.2021

COM(2021) 20 final

2021/0008(COD)

Πρόταση

ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για την τροποποίηση της απόφασης-πλαισίου 2002/465/ΔΕΥ του Συμβουλίου όσον αφορά την ευθυγράμμισή της με τους κανόνες της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

1.ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

•Αιτιολόγηση και στόχοι της πρότασης

Η οδηγία (ΕΕ) 2016/680 1 (οδηγία για την προστασία των δεδομένων στο πλαίσιο της επιβολής του νόμου — στο εξής: οδηγία για την επιβολή του νόμου) άρχισε να ισχύει στις 6 Μαΐου 2016 και τα κράτη μέλη είχαν προθεσμία έως τις 6 Μαΐου 2018 για να τη μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο. Η οδηγία αυτή κατάργησε και αντικατέστησε την απόφαση-πλαίσιο 2008/977/ΔΕΥ του Συμβουλίου 2 , αλλά είναι πολύ πιο ολοκληρωμένη και γενική νομική πράξη για την προστασία των δεδομένων. Είναι σημαντικό ότι εφαρμόζεται τόσο στην εγχώρια όσο και στη διασυνοριακή επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από αρμόδιες αρχές για τους σκοπούς της πρόληψης, της διερεύνησης, της ανίχνευσης ή της δίωξης ποινικών αδικημάτων και της εκτέλεσης ποινικών κυρώσεων, περιλαμβανομένων της προστασίας από απειλές κατά της δημόσιας ασφάλειας και της αποτροπής τους (άρθρο 1 παράγραφος 1).

Σύμφωνα με το άρθρο 62 παράγραφος 6 της οδηγίας για την επιβολή του νόμου, η Επιτροπή έπρεπε να επανεξετάσει, έως τις 6 Μαΐου 2019, άλλες νομικές πράξεις της ΕΕ που ρυθμίζουν την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τις αρμόδιες αρχές για σκοπούς επιβολής του νόμου, προκειμένου να αξιολογήσει την αναγκαιότητα ευθυγράμμισής τους με την οδηγία για την επιβολή του νόμου και, αν χρειαστεί, να υποβάλει προτάσεις για την τροποποίησή τους, ώστε να διασφαλιστεί συνεκτική προσέγγιση της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα εντός του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας για την επιβολή του νόμου.

Η Επιτροπή παρουσίασε τα αποτελέσματα της επανεξέτασής της σε ανακοίνωση με τίτλο «Μελλοντική πορεία όσον αφορά την εναρμόνιση του πρώην τρίτου πυλώνα με τους κανόνες προστασίας των δεδομένων» (24 Ιουνίου 2020) 3 , στην οποία προσδιορίζονται δέκα νομικές πράξεις που θα πρέπει να ευθυγραμμιστούν με την οδηγία για την επιβολή του νόμου και ορίζεται σχετικό χρονοδιάγραμμα. Ο κατάλογος περιλαμβάνει την απόφαση-πλαίσιο 2002/465/ΔΕΥ του Συμβουλίου σχετικά με τις κοινές ομάδες έρευνας 4 . Η Επιτροπή ανέφερε ότι θα υποβάλει στοχευμένες τροποποιήσεις της εν λόγω απόφασης κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2020· αυτός είναι ο σκοπός της παρούσας πρότασης.

•Συνέπεια με τις ισχύουσες διατάξεις στον τομέα πολιτικής

Η πρόταση αποσκοπεί στην ευθυγράμμιση των κανόνων προστασίας των δεδομένων οι οποίοι περιέχονται στην απόφαση 2002/465/ΔΕΥ με τις αρχές και τους κανόνες που ορίζονται στην οδηγία για την επιβολή του νόμου, προκειμένου να εξασφαλιστεί ένα ισχυρό και συνεκτικό πλαίσιο προστασίας των δεδομένων στην Ένωση.

•Συνέπεια με άλλες πολιτικές της Ένωσης

2.ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ, ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ

•Νομική βάση

Η παρούσα πρόταση βασίζεται στο άρθρο 16 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: ΣΛΕΕ).

Η αρχική πράξη βασιζόταν στο πρώην άρθρο 34 παράγραφος 2 στοιχείο β) της προηγούμενης Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το οποίο αντιστοιχεί μάλλον στο άρθρο 82 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ. Ωστόσο, τόσο ο στόχος όσο και η ουσία της προτεινόμενης τροποποίησης περιορίζονται σαφώς στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

•Επικουρικότητα (σε περίπτωση μη αποκλειστικής αρμοδιότητας)

•Αναλογικότητα

•Επιλογή της νομικής πράξης

3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΩΝ, ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΕΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

•Εκ των υστέρων αξιολογήσεις / έλεγχοι καταλληλότητας της ισχύουσας νομοθεσίας

Η παρούσα πρόταση ακολουθεί τα αποτελέσματα της επανεξέτασης την οποία διεξήγαγε η Επιτροπή βάσει του άρθρου 62 παράγραφος 6 της οδηγίας για την επιβολή του νόμου, όπως αυτά παρουσιάζονται στην ανακοίνωση «Μελλοντική πορεία όσον αφορά την εναρμόνιση του πρώην τρίτου πυλώνα με τους κανόνες προστασίας των δεδομένων». Η ανακοίνωση αυτή απαριθμεί τα σημεία στα οποία απαιτείται ευθυγράμμιση. Ειδικότερα, επισημαίνει την ανάγκη να διευκρινιστεί ότι κάθε επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δυνάμει της απόφασης 2002/465/ΔΕΥ υπόκειται είτε στην οδηγία για την επιβολή του νόμου είτε στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 5 (γενικός κανονισμός για την προστασία δεδομένων — ΓΚΠΔ), ανάλογα με το αν πραγματοποιείται στο πλαίσιο ποινικής ή μη ποινικής διαδικασίας. Η ευθυγράμμιση θα πρέπει να διευκρινίζει ότι τα δεδομένα που λαμβάνονται στο πλαίσιο της απόφασης μπορούν να υποβληθούν σε επεξεργασία για σκοπούς διαφορετικούς από εκείνους για τους οποίους συλλέγονται μόνο υπό τους όρους που προβλέπονται στην οδηγία για την επιβολή του νόμου (άρθρο 4 παράγραφος 2 ή άρθρο 9 παράγραφος 1) ή στον ΓΚΠΔ (άρθρο 6 παράγραφος 4).

Με την πρόταση τροποποίησης του άρθρου 1 παράγραφος 10 της απόφασης 2002/465/ΔΕΥ, η παρούσα πρόταση περιορίζεται σε ό,τι είναι αναγκαίο για την αντιμετώπιση των ανωτέρω σημείων.

•Διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη

•Συλλογή και χρήση εμπειρογνωσίας

•Εκτίμηση επιπτώσεων

Οι επιπτώσεις της παρούσας πρότασης περιορίζονται στην επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τις αρμόδιες αρχές στο πλαίσιο της απόφασης 2002/465/ΔΕΥ. Οι επιπτώσεις των νέων υποχρεώσεων που απορρέουν από την οδηγία για την επιβολή του νόμου αξιολογήθηκαν στο πλαίσιο των προπαρασκευαστικών εργασιών για την οδηγία αυτήν. Το γεγονός αυτό καθιστά περιττή την εκπόνηση ειδικής εκτίμησης επιπτώσεων για την παρούσα πρόταση.

•Καταλληλότητα και απλούστευση του κανονιστικού πλαισίου

Άνευ αντικειμένου.

•Θεμελιώδη δικαιώματα

Το δικαίωμα στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα κατοχυρώνεται στο άρθρο 8 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο άρθρο 16 της ΣΛΕΕ. Η προστασία των δεδομένων συνδέεται επίσης στενά με τον σεβασμό της ιδιωτικής και της οικογενειακής ζωής, που προστατεύεται από το άρθρο 7 του Χάρτη.

Η παρούσα πρόταση διασφαλίζει ότι κάθε επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δυνάμει της απόφασης 2002/465/ΔΕΥ υπόκειται στις «οριζόντιες» αρχές και κανόνες της νομοθεσίας της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων, με αποτέλεσμα την περαιτέρω εφαρμογή του άρθρου 8 του Χάρτη. Η εν λόγω νομοθεσία αποσκοπεί στη διασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και η αποσαφήνιση του γεγονότος ότι οι αρχές και οι κανόνες της νομοθεσίας της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων εφαρμόζονται πλήρως στην επεξεργασία δεδομένων δυνάμει της απόφασης θα έχει θετικό αντίκτυπο όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα προστασίας της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων.

4.ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

5.ΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

•Σχέδια εφαρμογής και ρυθμίσεις παρακολούθησης, αξιολόγησης και υποβολής εκθέσεων

•Επεξηγηματικά έγγραφα (για οδηγίες)

•Αναλυτική επεξήγηση των επιμέρους διατάξεων της πρότασης

–ευθυγραμμίζει τις περιπτώσεις χρήσης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που συλλέγονται από κοινές ομάδες έρευνας [άρθρο 1 παράγραφος 10 στοιχείο β)] με την αρχή του περιορισμού του σκοπού, όπως ορίζεται στο πλαίσιο της οδηγίας για την εφαρμογή του νόμου· και

–απαλείφει τα στοιχεία γ) και δ) του άρθρου 1 παράγραφος 10.

2021/0008 (COD)

Πρόταση

ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για την τροποποίηση της απόφασης-πλαισίου 2002/465/ΔΕΥ του Συμβουλίου όσον αφορά την ευθυγράμμισή της με τους κανόνες της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 16 παράγραφος 2,

Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,

Κατόπιν διαβίβασης του σχεδίου νομοθετικής πράξης στα εθνικά κοινοβούλια,

Αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

(1)Σύμφωνα με το άρθρο 62 παράγραφος 6 της οδηγίας (ΕΕ) 2016/680 7 , η Επιτροπή επανεξετάζει άλλες πράξεις του ενωσιακού δικαίου που ρυθμίζουν την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τις αρμόδιες αρχές για τους σκοπούς που ορίζονται στο άρθρο 1 παράγραφος 1 της εν λόγω οδηγίας, προκειμένου να αξιολογήσει την αναγκαιότητα ευθυγράμμισης αυτών των πράξεων με την εν λόγω οδηγία και να υποβάλει, αν χρειάζεται, τις αναγκαίες προτάσεις για την τροποποίησή τους, ώστε να διασφαλιστεί συνεκτική προσέγγιση της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα εντός του πεδίου εφαρμογής της εν λόγω οδηγίας. Η επανεξέταση αυτή οδήγησε στον προσδιορισμό της απόφασης-πλαισίου 2002/465/ΔΕΥ του Συμβουλίου 8 ως μίας από αυτές τις άλλες πράξεις που πρέπει να τροποποιηθούν.

(2)Για λόγους συνέπειας και αποτελεσματικής προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που πραγματοποιείται δυνάμει της απόφασης-πλαισίου 2002/465/ΔΕΥ θα πρέπει να τηρεί τους κανόνες που ορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2016/680.

(3)Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 και το άρθρο 4α παράγραφος 1 του πρωτοκόλλου αριθ. 21 για τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας όσον αφορά τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, το οποίο προσαρτάται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και με την επιφύλαξη του άρθρου 4 του εν λόγω πρωτοκόλλου, η Ιρλανδία δεν συμμετέχει στη θέσπιση της παρούσας οδηγίας και δεν δεσμεύεται από αυτήν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή της.

(4)Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 22 σχετικά με τη θέση της Δανίας, το οποίο προσαρτάται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Δανία δεν συμμετέχει στη θέσπιση της παρούσας οδηγίας και δεν δεσμεύεται από αυτήν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή της.

(5)Επομένως, η απόφαση-πλαίσιο 2002/465/ΔΕΥ θα πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως,

(6)Ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων κλήθηκε να γνωμοδοτήσει σύμφωνα με το άρθρο 42 του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1725 9 και εξέδωσε τη γνωμοδότησή του στις ΧΧ ΧΧΧΧ 10 ,

ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΟΔΗΓΙΑ:

Άρθρο 1

Η απόφαση-πλαίσιο 2002/465/ΔΕΥ τροποποιείται ως εξής:

1)Στο άρθρο 1 παράγραφος 10, το στοιχείο β) αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:

«β) για άλλους σκοπούς σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 2 της οδηγίας 2016/680.»·

2)Στο άρθρο 1 παράγραφος 10, τα στοιχεία γ) και δ) απαλείφονται.

Άρθρο 2

1.Τα κράτη μέλη θέτουν σε ισχύ τις αναγκαίες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις για να συμμορφωθούν με την παρούσα οδηγία το αργότερο [ένα έτος από την έκδοσή της]. Ανακοινώνουν αμέσως στην Επιτροπή το κείμενο των εν λόγω διατάξεων.

Οι διατάξεις αυτές, όταν θεσπίζονται από τα κράτη μέλη, αναφέρονται στην παρούσα οδηγία ή συνοδεύονται από την αναφορά αυτή κατά την επίσημη δημοσίευσή τους. Ο τρόπος της αναφοράς αποφασίζεται από τα κράτη μέλη.

2.Τα κράτη μέλη ανακοινώνουν στην Επιτροπή το κείμενο των ουσιωδών διατάξεων εθνικού δικαίου τις οποίες θεσπίζουν στον τομέα που διέπεται από την παρούσα οδηγία.

Άρθρο 3

Η παρούσα οδηγία αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Άρθρο 4

Η παρούσα οδηγία απευθύνεται στα κράτη μέλη σύμφωνα με τις Συνθήκες.

Βρυξέλλες,

(1)    Οδηγία (ΕΕ) 2016/680 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2016, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από αρμόδιες αρχές για τους σκοπούς της πρόληψης, διερεύνησης, ανίχνευσης ή δίωξης ποινικών αδικημάτων ή της εκτέλεσης ποινικών κυρώσεων και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών, και την κατάργηση της απόφασης-πλαίσιο 2008/977/ΔΕΥ του Συμβουλίου (ΕΕ L 119 της 4.5.2016, σ. 89).

(2)    Απόφαση-πλαίσιο 2008/977/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 2008, για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που τυγχάνουν επεξεργασίας στο πλαίσιο της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις (ΕΕ L 350 της 30.12.2008, σ. 60).

(3)    COM(2020) 262 final.

(4)    ΕΕ L 162 της 20.6.2002, σ. 1.

(5)    Κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2016, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της οδηγίας 95/46/ΕΚ (γενικός κανονισμός για την προστασία δεδομένων) (ΕΕ L 119 της 4.5.2016, σ. 1).

(6)

   Το πιλοτικό έργο, το οποίο διαχειρίστηκε η Επιτροπή, ζητήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και υλοποιήθηκε από ανάδοχο (ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων). Η Επιτροπή επέλεξε τον ανάδοχο με βάση τα κριτήρια που καθόρισε το Κοινοβούλιο. Τα αποτελέσματα του έργου εκφράζουν μόνο τις απόψεις και τις γνώμες του αναδόχου και η Επιτροπή δεν φέρει ευθύνη για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών που περιέχονται σ’ αυτά. Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται στη διεύθυνση http://www.fondazionebrodolini.it/en/projects/pilot-project-fundamental-rights-review-eu-data-collectioninstruments-and-programmes  

(7)    Οδηγία (ΕΕ) 2016/680 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2016, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από αρμόδιες αρχές για τους σκοπούς της πρόληψης, διερεύνησης, ανίχνευσης ή δίωξης ποινικών αδικημάτων ή της εκτέλεσης ποινικών κυρώσεων και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών, και την κατάργηση της απόφασης-πλαίσιο 2008/977/ΔΕΥ του Συμβουλίου (ΕΕ L 119 της 4.5.2016, σ. 89).

(8)    Απόφαση-πλαίσιο 2002/465/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 13ης Ιουνίου 2002, σχετικά με τις κοινές ομάδες έρευνας (ΕΕ L 162 της 20.6.2002, σ. 1).

(9)    Κανονισμός (ΕΕ) 2018/1725 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2018, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς της Ένωσης και την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών, και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 45/2001 και της απόφασης αριθ. 1247/2002/ΕΚ (ΕΕ L 295 της 21.11.2018, σ. 39).