Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Το ευρωπαϊκό οικονομικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα: προώθηση του ανοικτού χαρακτήρα, της ισχύος και της ανθεκτικότητας»

[COM(2021) 32 final]

(2021/C 341/07)

Εισηγητής:

ο κ. Tomasz Andrzej WRÓBLEWSKI

Αίτηση γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 24.2.2021
Νομική βάση	Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Οικονομική και νομισματική ένωση, οικονομική και κοινωνική συνοχή
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	25.5.2021
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	9.6.2021
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	561
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	158/1/2

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την ανακοίνωση της Επιτροπής με θέμα «Το ευρωπαϊκό οικονομικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα: προώθηση του ανοικτού χαρακτήρα, της ισχύος και της ανθεκτικότητας». Ο μετασχηματισμός μετά την πανδημία προκαλεί σημαντική αλλαγή στην παγκόσμια ισορροπία οικονομικής ισχύος. Ως εκ τούτου, η ΕΕ θα πρέπει να δράσει γρήγορα για να ενισχύσει την οικονομική ανθεκτικότητα της Ευρώπης.

1.2.

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την εκτίμηση της Επιτροπής σχετικά με την ανάγκη ενίσχυσης του διεθνούς ρόλου του ευρώ ως βασικού εργαλείου για την ενδυνάμωση της παγκόσμιας θέσης της Ευρώπης. Ταυτόχρονα, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, ο καθορισμός φιλόδοξων οικονομικών στόχων είναι ουσιαστικής σημασίας για την ενίσχυση του ενιαίου νομίσματος, δεδομένου ιδίως του ρυθμού των αλλαγών στην παγκόσμια οικονομία και της υφιστάμενης θέσης της ΕΕ όσον αφορά την καινοτομία, την ανταγωνιστικότητα και ένα φιλικό ρυθμιστικό περιβάλλον. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ ζητεί να εστιάσει η ανακοίνωση περισσότερο στους λόγους στους οποίους οφείλεται η εξασθένηση του διεθνούς ρόλου του ευρώ, καθώς και στην ολοκλήρωση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης.

1.3.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η ανακοίνωση δεν λαμβάνει υπόψη την ενίσχυση της θέσης της Κίνας και συνιστά να συμπληρωθεί η ανακοίνωση ως προς αυτό.

1.4.

Η ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης και της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, η οποία συμβάλλει στη διοχέτευση των αποταμιεύσεων προς τις επενδύσεις, είναι μείζονος σημασίας για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ΕΕ, σύμφωνα με τις προγενέστερες γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ επί του θέματος (1) (2). Η ΕΟΚΕ επικροτεί όλες τις δράσεις που προτείνονται από την Επιτροπή (3) και προκρίνει τη θέσπιση μέτρων για την ολοκλήρωση των διαρθρωτικών αλλαγών τόσο σε ενωσιακό όσο και σε εθνικό επίπεδο, όπως η αναθεώρηση του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης προκειμένου να προσανατολιστεί περισσότερο στην ευημερία και να καταστεί φιλικότερο προς τις επενδύσεις (4).

1.5.

Η ποιότητα του κανονιστικού πλαισίου έχει μεγάλη σημασία για την ανάπτυξη της καινοτομίας. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην αναθεώρηση των κανονισμών, όσον αφορά τον αντίκτυπό τους στην ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών εταιρειών. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ανακοίνωση δεν αναγνωρίζει τον ρόλο των πανεπιστημίων και των ερευνητικών ιδρυμάτων στην ανάπτυξη της καινοτομίας.

1.6.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει πλήρως την πρόταση για τη δημιουργία ψηφιακού ευρώ και τη συνεχιζόμενη έκδοση πράσινων ευρωομολόγων ως μέσο ενίσχυσης του διεθνούς ρόλου του ευρώ και εδραίωσης της δεσπόζουσας θέσης της ΕΕ στον τομέα της δράσης για το κλίμα.

1.7.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι η ανάπτυξη υποδομών χρηματοπιστωτικών αγορών θα αποτρέψει την εξάρτηση από την παροχή κρίσιμων υπηρεσιών (συμπεριλαμβανομένων των παρόχων δεδομένων) από δικαιοδοσίες τρίτων χωρών και θα συμβάλει στη βελτίωση της ανθεκτικότητας της ΕΕ.

1.8.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αναπτύξει εργαλεία για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της παράνομης, εξωεδαφικής εφαρμογής μονομερών μέτρων από τρίτες χώρες στους οικονομικούς φορείς της ΕΕ. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, τέτοια μέσα μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της ανεξαρτησίας της ΕΕ ως παγκόσμιου παράγοντα. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να εξετάσει τρόπους αντιμετώπισης της αυξανόμενης εξάρτησης της ΕΕ από παρόχους —χρηματοοικονομικών και μη χρηματοοικονομικών— δεδομένων εκτός ΕΕ.

2.   Ιστορικό της γνωμοδότησης

2.1.

Αντικείμενο της παρούσας γνωμοδότησης είναι η ανακοίνωση της 19ης Ιανουαρίου 2021 με θέμα «Το ευρωπαϊκό οικονομικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα: προώθηση του ανοικτού χαρακτήρα, της ισχύος και της ανθεκτικότητας». Η υπό εξέταση ανακοίνωση αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της στρατηγικής για την ενίσχυση της ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ (5).

2.2.

Ο βασικός στόχος της ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ είναι η διαφύλαξη και εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς, η οποία στηρίζει το ευρώ και το άνοιγμα της ΕΕ στο εμπόριο και στις επενδύσεις με τον υπόλοιπο κόσμο.

2.3.

Η ανακοίνωση περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ μπορεί να ενισχύσει την ανοιχτή στρατηγική αυτονομία της στον μακροοικονομικό και χρηματοπιστωτικό τομέα. Οι κύριοι λόγοι εφαρμογής της περιγραφόμενης στρατηγικής είναι οι εξής: — βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας με την ενίσχυση του διεθνούς ρόλου του ευρώ· — ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας σε πραγματικούς και εξωτερικούς κλυδωνισμούς που προκαλούνται από τρίτες χώρες ή λόγω ανωτέρας βίας· — δημιουργία νέων επενδύσεων μέσω της βελτίωσης του ρυθμιστικού περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις, πτυχή που θα συμβάλει στον μετριασμό του οικονομικού και του κοινωνικού αντίκτυπου της πανδημίας COVID-19 καθώς και στην ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας.

2.4.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση, η Επιτροπή θα επιδιώξει την προώθηση του διεθνούς ρόλου του ευρώ, την ενίσχυση των υποδομών χρηματοπιστωτικών αγορών της ΕΕ, τη βελτίωση της επιβολής κυρώσεων της ΕΕ και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ΕΕ στις επιπτώσεις παράνομων, μονομερών κυρώσεων από τρίτες χώρες.

3.   Γενικές παρατηρήσεις

3.1.

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τη δημοσίευση της ανακοίνωσης, η οποία περιλαμβάνει κανονιστικές προτάσεις και υποστηρικτικά μέτρα με σκοπό την αύξηση του μεριδίου του ευρώ στο εμπόριο και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος της ΕΕ.

3.2.

Η ζώνη του ευρώ υφίσταται εδώ και περισσότερα από 20 έτη και αναπτύσσεται τόσο με την προσχώρηση νέων κρατών μελών (αν και αναμένεται η προσχώρηση νέων χωρών) (6) όσο και με τη διατήρηση της διεθνούς φήμης του ευρώ. Παράλληλα, η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι το μερίδιο του ευρώ στα συναλλαγματικά αποθέματα μειώθηκε από 23 % σε 19 % το 2019 —«κοντά σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα» (7)— και ότι, σύμφωνα με πολλούς αναγνωρισμένους οικονομολόγους, συμπεριλαμβανομένων των βραβευμένων με το βραβείο Νόμπελ Joseph E. Stiglitz και Paul Krugman, η ζώνη του ευρώ εξακολουθεί να μην είναι η βέλτιστη νομισματική ζώνη (8), όπως την αντιλαμβάνεται ο δημιουργός αυτής της θεωρίας Robert Mundell.

3.3.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει επίσης ότι ο ρόλος της ταχέως αναπτυσσόμενης οικονομίας της Κίνας, που καθίσταται ολοένα και πιο σημαντικός στην παγκόσμια οικονομία, χρήζει ευρύτερης συζήτησης στο πλαίσιο της ενίσχυσης της οικονομικής ανθεκτικότητας της ΕΕ. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕγχΠ κατά τα τελευταία 30 έτη ήταν περίπου 10 %, σε σύγκριση με περίπου 2 % στην ΕΕ. Η πανδημία είναι πιθανό να επιφέρει περαιτέρω διαφοροποίηση του ρυθμού αύξησης του ΑΕγχΠ: 4,4 % στην ΕΕ (-6,1 το 2020) και 8,4 % στην Κίνα (2,3 % το 2020) (9).

3.4.

Καθώς η οικονομία της Κίνας μεγαλώνει, το ίδιο συμβαίνει και με τον ρόλο του νομίσματος στη διεθνή διαπραγμάτευση και εκκαθάριση. Στα επίσημα συναλλαγματικά αποθέματα, (κατά το τρίτο τρίμηνο του 2020) το δολάριο ΗΠΑ είχε μερίδιο περίπου 60,5 %, το ευρώ 20,5 % και το γιουάν Κίνας μόνο 2,1 %. Ωστόσο, το μερίδιο του γιουάν αυξάνεται ταχέως, ενώ το μερίδιο του ευρώ έχει μειωθεί (10). Η Κίνα εργάζεται επίσης εντατικά για το ψηφιακό της νόμισμα (ήδη υπό δοκιμασία σε διάφορες πόλεις (11)), προπορευόμενη του μεγαλύτερου μέρους του κόσμου (12).

3.5.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία ότι η στρατηγική δεν περιλαμβάνει σχέδιο δράσης το οποίο να λαμβάνει υπόψη την ενίσχυση της οικονομικής θέσης της Κίνας και συνιστά να συμπληρωθεί η ανακοίνωση ως προς αυτό.

3.6.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την έκκληση που διατυπώνεται στη βασική δράση για την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης (13) και την επίτευξη περαιτέρω προόδου όσον αφορά την Ένωση Κεφαλαιαγορών (14), ως μέσο στήριξης της ανθεκτικότητας της ΕΕ και εμβάθυνσης της οικονομικής και νομισματικής ένωσης. Σημειώνει, ωστόσο, ότι «[η] ολοκλήρωση της ΟΝΕ απαιτεί πρωτίστως ισχυρή πολιτική δέσμευση, αποτελεσματική διακυβέρνηση και καλύτερη χρήση των διαθέσιμων οικονομικών» (15).

3.7.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η συνέχιση των διαρθρωτικών αλλαγών για τη διασφάλιση στενότερης και συνεκτικής νομισματικής ένωσης απαιτεί πολιτική δέσμευση και, ταυτόχρονα, προτείνει να συμπληρωθεί η ανακοίνωση από μια σειρά μέτρων δυνάμεων να αποφέρουν απτά αποτελέσματα: — αναθεώρηση του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ προκειμένου να προσανατολίζεται περισσότερο στην ευημερία και να είναι φιλικό προς τις επενδύσεις (ιδίως όσον αφορά το δημόσιο χρέος και τα δημοσιονομικά ελλείμματα) (16)· — ενίσχυση της απαίτησης τα κράτη μέλη να συντονίζουν τις εθνικές πολιτικές τους στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και να καταστήσουν πιο συνεκτικές τις νομισματικές, φορολογικές και διαρθρωτικές πολιτικές (17),·ιδίως ενόψει της επίτευξης κοινωνικής συνοχής και πραγματικής σύγκλισης· — διενέργεια λεπτομερούς κυκλικής ανάλυσης των διαδικασιών πραγματικής σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ οι οποίες, σε συνδυασμό με την κοινωνική συνοχή, είναι ζωτικής σημασίας για να καταστεί η ενιαία αγορά περισσότερο δυναμική. Η σύγκλιση θα πρέπει να παρακολουθείται για την αποφυγή μεγαλύτερων αποκλίσεων λόγω του κινδύνου εκ νέου διάνοιξης των ρωγμών Βορρά-Νότου της κρίσης στη ζώνη του ευρώ λόγω του σημερινού κύκλου κρατικής στήριξης με εκτεταμένες δέσμες χρηματοπιστωτικών μέτρων διάσωσης (18).

3.8.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι το κανονιστικό πλαίσιο είναι καίριας σημασίας για την ανάπτυξη της καινοτομίας, αλλά θεωρεί ανεπαρκείς τις δράσεις που προτείνονται στην ανακοίνωση. Ταυτόχρονα, η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι, ως αποτέλεσμα του Brexit, ο αριθμός των πανεπιστημίων της ΕΕ που πρωτοστατούν παγκοσμίως και διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην προώθηση της καινοτομίας, έχει περιοριστεί σε λίγα μόνο από τα 50 κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου (19). Τα πανεπιστήμια είναι ζωτικής σημασίας για την ενίσχυση της καινοτομίας και τη μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα σε περαιτέρω οικονομικές αναταραχές.

3.9.

Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, η ΕΟΚΕ ζητεί να συμπληρωθεί η ανακοίνωση με μέτρα για: — την εξασφάλιση μεγαλύτερης ευελιξίας στη ρύθμιση της χρηματοπιστωτικής αγοράς με σκοπό την ενίσχυση της χρηματοοικονομικής καινοτομίας στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων της οδηγίας MiFID II και του κανονισμού σχετικά με τους δείκτες αναφοράς (BMR) όσον αφορά το εμπόριο πρώτων υλών· — τη μείωση των περιορισμών που επιβαρύνουν δυσανάλογα την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών· — την αύξηση των δαπανών Ε & Α (ιδίως στήριξη για ιδιωτικές επενδύσεις στην Ε & Α σε ολόκληρη την ΕΕ) σε περίπου 3 % του ΑΕγχΠ· — τον καθορισμό και την υποστήριξη περαιτέρω ευρωπαϊκών έξυπνων εξειδικεύσεων στον τομέα της πληροφορικής, στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού· — τον προσδιορισμό περιφερειακών κόμβων καινοτομίας στην ΕΕ και την άμεση στήριξή τους σε επίπεδο ΕΕ, με παράλληλη προώθηση των ιδιωτικών επενδύσεων στην καινοτομία, π.χ. αυξάνοντας τα επίπεδα της απαιτούμενης ιδιωτικής συγχρηματοδότησης.

4.   Ειδικές παρατηρήσεις

4.1.   Ενίσχυση του διεθνούς ρόλου του ευρώ

4.1.1.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση, η αύξηση της σημασίας του ευρώ στις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές, επενδύσεις και πληρωμές αποφέρει πολυάριθμα οφέλη, όπως μεγαλύτερη νομισματική αυτονομία, ισχυρότερη διάδοση της νομισματικής πολιτικής, χαμηλότερο κόστος συναλλαγών και μείωση των κλυδωνισμών των τιμών.

4.1.2.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη συνεχιζόμενη έκδοση ομολόγων σε ευρώ. Ωστόσο, μολονότι κατανοεί τα οφέλη αυτών των μέτρων, η ΕΟΚΕ ζητεί η στρατηγική ανάπτυξης του ευρώ να βασίζεται στην ενίσχυση και επέκταση της οικονομικής ζώνης του ευρώ, πέραν της έκδοσης κοινών τίτλων χρέους (20). Λόγω της κρίσης COVID-19, η «[ΕΕ] θα εκδώσει νέους τίτλους χρέους ύψους περίπου 1 τρισεκατομμυρίου ευρώ έως το 2026» (21). Ωστόσο, «[η] ύπαρξη υψηλών επιπέδων δημόσιου χρέους ως ποσοστού του ΑΕγχΠ μπορεί να δημιουργήσει δυσκολίες όσον αφορά την ανθεκτικότητα» (22). Για να ξεπεραστούν οι δυσκολίες αυτές, το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα θα πρέπει να γίνει «πιο ανθεκτικό με την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης και της Ένωσης Κεφαλαιαγορών» (23). Η ΕΟΚΕ συνιστά να ανακτηθεί η υψηλή θέση που κατείχε το ευρώ πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-2009 όσον αφορά τους τίτλους σταθερού εισοδήματος (24).

4.1.3.

Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ ζητεί τη μεταφορά ορισμένων από τις αρμοδιότητες των εθνικών χρηματοπιστωτικών εποπτικών αρχών σε επίπεδο ΕΕ, ώστε να διαμορφωθεί ένα κοινό κανονιστικό πλαίσιο για τη δημιουργία της τραπεζικής ένωσης και της Ένωσης Κεφαλαιαγορών (25). Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, θα πρέπει να καταστεί δυνατή η πλήρης κυκλοφορία κεφαλαίων εντός της ΕΕ, ώστε, τελικά, κάθε πολίτης ή ΜΜΕ να μπορεί να επωφεληθεί από τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες οποιουδήποτε χρηματοπιστωτικού ιδρύματος που υπόκειται σε κοινή χρηματοπιστωτική εποπτεία της ΕΕ (26). Κάθε νέος κανονισμός που συνδέεται με την οικοδόμηση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών θα πρέπει να υποβάλλεται σε δοκιμές (27) που αποσκοπούν στον έλεγχο της τήρησης κριτηρίων, όπως τα εξής: βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας (ιδίως της ψηφιακής μετάβασης), συμβολή στην πράσινη μετάβαση και σταθερότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών.

4.1.4.

Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την ενίσχυση της παρουσίας του ευρώ στα αποθεματικά των κεντρικών τραπεζών διαφόρων χωρών μέσω συμφωνιών swap, καθώς και για τη στήριξη της σύναψης μεγάλων διεθνών συμβάσεων για ευρωπαϊκές εταιρείες (που θα υλοποιηθούν εκτός ΕΕ) με την εκκαθάρισή τους σε ευρώ.

4.1.5.

Για την ενδυνάμωση του ρόλου του ευρώ στην παγκόσμια οικονομία, απαιτείται να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα των αγαθών και των υπηρεσιών της ΕΕ. Προς τον σκοπό αυτό, χρειάζονται επενδύσεις τόσο στην εκπαίδευση όσο και στην έρευνα και ανάπτυξη.

4.1.6.

Η βασική δράση 6 ορίζει ότι η Επιτροπή και η ΕΚΤ θα επανεξετάσουν από κοινού ένα ευρύ φάσμα πολιτικών, νομικών και τεχνικών ζητημάτων που προκύπτουν από την πιθανή θέσπιση του ψηφιακού ευρώ.

4.1.7.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ιδέα του ψηφιακού ευρώ. Ωστόσο, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, το ψηφιακό ευρώ θα πρέπει να υλοποιηθεί μέσω, όχι μόνο της ΕΚΤ, αλλά και των κεντρικών τραπεζών του Ευρωσυστήματος (28) (και τυχόν εποπτικών ιδρυμάτων) (29).

4.1.8.

Αυτό το νέο σύστημα διακανονισμού θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις απαιτήσεις για την προστασία της ιδιωτικής ζωής βάσει της νομοθεσίας (ιδίως της 5ης οδηγίας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες). Ένα σωστά σχεδιασμένο ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να υποστηρίξει τη χρήση του ευρώ εκτός της ζώνης του ευρώ και να αποδυναμώσει τον ρόλο του δολαρίου ΗΠΑ (και στο μέλλον του ψηφιακού γιουάν), ιδίως στις διεθνείς και λιανικές συναλλαγές (30).

4.1.9.

Η ΕΕ διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στην παγκόσμια αγορά πράσινων ομολόγων. Το 2019, σχεδόν το ήμισυ των εκδόσεών της ήταν σε ευρώ (31) και είναι επίσης ισχυρό στους κατοίκους εκτός της ζώνης του ευρώ (32). Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση περί θέσπισης νέων «πράσινων» χρηματοπιστωτικών μέσων (33), με σκοπό τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (34), που θα δώσει στην ΕΕ τη δυνατότητα να συνεχίσει και να αναπτύξει περαιτέρω τον ρόλο της ως πρωτοπόρος στη δράση για το κλίμα παγκοσμίως (35).

4.2.   Αύξηση της ανθεκτικότητας των υποδομών χρηματοπιστωτικών αγορών της ΕΕ και των σχετικών κρίσιμων παρόχων υπηρεσιών

4.2.1.

Στην ανακοίνωση τονίζεται η σημασία η ΕΕ να αναπτύξει τις υποδομές των χρηματοπιστωτικών αγορών της και να αυξήσει την ανθεκτικότητά τους, ώστε να αποτρέπεται η εξάρτηση από την παροχή τέτοιων κρίσιμων υπηρεσιών από δικαιοδοσίες τρίτων χωρών. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να μελετήσει τρόπους πρόληψης της εξάρτησης από παρόχους -χρηματοοικονομικών και μη χρηματοοικονομικών- δεδομένων εκτός ΕΕ. Το νέο ψηφιακό σύστημα διακανονισμού με βάση το ευρώ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη στήριξη του εμπορίου με εταίρους που υφίστανται μονομερείς κυρώσεις από τρίτες χώρες και μέσω του αποκλεισμού της χρήσης του από χώρες και πρόσωπα στα οποία έχουν επιβληθεί κυρώσεις (αντλώντας πληροφορίες από τη βάση δεδομένων του ευρετηρίου ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με κυρώσεις).

4.2.2.

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει επίσης την εμπειρία από την έναρξη της πανδημίας COVID-19, όταν το αυξημένο ενδιαφέρον για το δολάριο και η διατάραξη της αγοράς συμφωνιών επαναγοράς των ΗΠΑ κατέστησαν πιο δύσκολο για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα εκτός των ΗΠΑ να αναχρηματοδοτήσουν τις δραστηριότητές τους σε δολάρια. Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η χρήση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας ως «δεξαμενής» ρευστότητας σε ευρώ, η οποία θα ήταν επίσης προσβάσιμη σε μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Χρειαζόμαστε έναν σαφή χάρτη πορείας για τις αλλαγές που θα επέλθουν στον ευρωπαϊκό μηχανισμό σταθερότητας (ΕΜΣ) και την ανάπτυξη της Ένωσης Κεφαλαιαγορών.

4.2.3.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί καταρχήν με τα βήματα που οδηγούν στην ενίσχυση της ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης της ανθεκτικότητας των υποδομών των χρηματοπιστωτικών αγορών της ΕΕ. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι τέτοια μέτρα ενδέχεται, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να έχουν ανεπιθύμητα πολιτικά αποτελέσματα.

4.3.   Ενίσχυση της εφαρμογής και της εκτέλεσης κυρώσεων της ΕΕ

4.3.1.

Προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα των κυρώσεων της ΕΕ, είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι εφαρμόζονται και επιβάλλονται ομοιόμορφα. Οι θυγατρικές εταιρειών εκτός ΕΕ επωφελούνται από τα νομικά κενά για να παρακάμψουν τις απαγορεύσεις, γεγονός που προκαλεί στρεβλώσεις στην ενιαία αγορά.

4.3.2.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις προτάσεις που αποσκοπούν στην ενίσχυση της ικανότητας της ΕΕ να εφαρμόζει ομοιόμορφα τις κυρώσεις και να εκφράζεται ομόφωνα.

4.3.3.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει επίσης τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αναπτύξει εργαλεία για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της παράνομης, εξωεδαφικής εφαρμογής μονομερών μέτρων από τρίτες χώρες στους οικονομικούς φορείς της ΕΕ. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη να αναπτυχθούν μηχανισμοί για τη διασφάλιση συναίνεσης μεταξύ όλων των κρατών μελών σχετικά με το αντικείμενο των κυρώσεων αυτών καθαυτών. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, τέτοια μέσα μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της ανεξαρτησίας της ΕΕ ως παγκόσμιου παράγοντα και στην προστασία της ενιαίας αγοράς από κλυδωνισμούς.

4.3.4.

Ταυτόχρονα, θα πρέπει, να σημειωθεί ότι από τη χρηματοπιστωτική κρίση της περιόδου 2008-2009, η χρηματοπιστωτική αγορά της ΕΕ υπόκειται σε αυστηρή πειθαρχία, η οποία επιβάλλει διοικητικές υποχρεώσεις σε όσους επιθυμούν να επωφεληθούν από την ενιαία αγορά της ΕΕ. Είναι σημαντικό οι εν λόγω κανονισμοί να εφαρμόζονται με την ευελιξία που είναι αναγκαία για τη διασφάλιση ισορροπίας μεταξύ κόστους και οφέλους, την εκτίμηση των επιπτώσεων των νέων κανονισμών στις ευρωπαϊκές χρηματοπιστωτικές εταιρείες (36) και την προσαρμογή της κανονιστικής επιβάρυνσης επίσης στο μέγεθος των εκάστοτε οντοτήτων (μεγάλες πανευρωπαϊκές τράπεζες, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και νεοφυείς επιχειρήσεις χρηματοπιστωτικής τεχνολογίας) (37).

---

(1)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλισης καταθέσεων» (ΕΕ C 177 της 18.5.2016, σ. 21).

(2)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Δέσμη μέτρων για την οικονομική και νομισματική ένωση» (EE C 262 της 25.7.2018, σ. 28).

(3)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ένωση Κεφαλαιαγορών για τα άτομα και τις επιχειρήσεις — νέο σχέδιο δράσης» (ΕΕ C 155 της 30.4.2021, σ. 20).

(4)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Επανεξέταση της οικονομικής διακυβέρνησης για το 2020» (EE C 429 της 11.12.2020, σ. 227).

(5)  COM(2021) 32 final.

(6)  COM(2018) 796 final, σ. 2.

(7)  The international role of the euro (Ο διεθνής ρόλος του ευρώ), Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Ιούνιος 2020.

(8)  Can the European Project be saved? (Μπορεί να σωθεί το ευρωπαϊκό εγχείρημα;) Κεντρική διάλεξη του Paul Krugman, 23ο Διεθνές Συνέδριο Ευρωπαϊστών, Φιλαδέλφεια, 14-16 Απριλίου 2016.

(9)  Βλέπε Βάση Δεδομένων Παγκόσμιων Οικονομικών Προοπτικών, Απρίλιος 2021, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

(10)  Νομισματική σύνθεση των επίσημων συναλλαγματικών αποθεμάτων (COFER), International Financial Statistics (IFS), Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, https://data.imf.org/regular.aspx?key=41175

(11)  Βλέπε China Launches Digital Renminbi Trials in 11 Cities, Stages Seven Digital Renminbi Lotteries in Year Following Start of Testing (Η Κίνα ξεκινά δοκιμές για το ψηφιακό γιουάν σε 11 πόλεις και διοργανώνει επτά λαχειοφόρους αγορές με ψηφιακά γιουάν κατά το έτος που έπεται της έναρξης των δοκιμών), China Banking News (Τραπεζικά νέα της Κίνας), 19 Απριλίου 2021.

(12)  PwC CBDC global index [Παγκόσμιος δείκτης ψηφιακών νομισμάτων κεντρικών τραπεζών (CBDC)], Απρίλιος 2021, https://www.pwc.com/gx/en/industries/financial-services/assets/pwc-cbdc-global-index-1st-edition-april-2021.pdf

(13)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Η πορεία προς την ενίσχυση του διεθνούς ρόλου του ευρώ» (ΕΕ C 282 της 20.8.2019, σ. 27).

(14)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ένωση Κεφαλαιαγορών για τα άτομα και τις επιχειρήσεις — νέο σχέδιο δράσης» (ΕΕ C 155 της 30.4.2021, σ. 20).

(15)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Δέσμη μέτρων για την οικονομική και νομισματική ένωση» (EE C 262 της 25.7.2018, σ. 28).

(16)  Γνωμοδότηση ΕΟΚΕ με θέμα «Οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ» 2021 (ΕΕ C 123 της 9.4.2021, σ. 12).

(17)  COM(2020) 746 final.

(18)  Eurofound (2020), Upward convergence in the EU: Definition, measurement and trends (Ανοδική σύγκλιση εντός της ΕΕ: έννοιες, μετρήσεις και δείκτες), Υπηρεσία Επισήμων Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Λουξεμβούργο, σ. 9.

(19)  Έξι πανεπιστήμια, σύμφωνα με την κατάταξη Times Higher Education, και μόλις ένα, σύμφωνα με την κατάταξη QS World University Rankings.

(20)  EU faces barriers to boosting single currency's global status (Η ΕΕ αντιμετωπίζει εμπόδια στην ενίσχυση της παγκόσμιας κατάστασης του ενιαίου νομίσματος), Financial Times, 19 Ιανουαρίου 2021.

(21)  COM(2021) 32 final, σ. 8.

(22)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Προς μια ανθεκτικότερη και πιο βιώσιμη ευρωπαϊκή οικονομία» (ΕΕ C 353 της 18.10.2019, σ. 23).

(23)  Βλέπε τις παρατηρήσεις του Επιτρόπου Gentiloni στη συνέντευξη τύπου της Ευρωομάδας, 15 Φεβρουαρίου 2021, Βρυξέλλες

(24)  Βλέπε «Fixed income market liquidity» (Ρευστότητα της αγοράς τίτλων σταθερού εισοδήματος), Committee on the Global Financial System Papers (Έγγραφα της Επιτροπής για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα), αριθ. 55, Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, Ιανουάριος 2016, σ. 18.

(25)  COM(2020) 590 final και COM(2020) 746 final, σ. 8.

(26)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ένωση Κεφαλαιαγορών για τα άτομα και τις επιχειρήσεις — νέο σχέδιο δράσης» (ΕΕ C 155 της 30.4.2021, σ. 20).

(27)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ένωση Κεφαλαιαγορών για τα άτομα και τις επιχειρήσεις — νέο σχέδιο δράσης» (ΕΕ C 155 της 30.4.2021, σ. 20), σημείο 1.16.

(28)  Βλέπε Report on a digital euro (Έκθεση για το ψηφιακό ευρώ), Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Οκτώβριος 2020, σ. 7-8.

(29)  Βλέπε Report on a digital euro (Έκθεση για το ψηφιακό ευρώ), Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Οκτώβριος 2020, σ. 36-40.

(30)  EU faces barriers to boosting single currency's global status (Η ΕΕ αντιμετωπίζει εμπόδια στην ενίσχυση της παγκόσμιας κατάστασης του ενιαίου νομίσματος), Financial Times, 19 Ιανουαρίου 2021.

(31)  Βλέπε The role of the euro in global green bond markets (Ο ρόλος του ευρώ στις παγκόσμιες αγορές πράσινων ομολόγων), Πλαίσιο 1, 19η ετήσια ανασκόπηση του διεθνούς ρόλου του ευρώ, ΕΚΤ, Ιούνιος 2020.

(32)  Βλέπε Unleashing the euro's untapped potential at global level (Αξιοποίηση του ανεκμετάλλευτου δυναμικού του ευρώ σε παγκόσμιο επίπεδο), ομιλία του F. Panetta, Μέλους της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ.

(33)  Βλέπε Main results of the video conference of the Eurogroup (Κύρια αποτελέσματα της βιντεοδιάσκεψης της Ευρωομάδας), 15 Φεβρουαρίου 2021.

(34)  COM(2019) 640 final.

(35)  Παρατηρήσεις του Paschal Donohoe μετά τη βιντεοδιάσκεψη της Ευρωομάδας της 15ης Φεβρουαρίου 2021.

(36)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ένωση Κεφαλαιαγορών για τα άτομα και τις επιχειρήσεις — νέο σχέδιο δράσης» (ΕΕ C 155 της 30.4.2021, σ. 20).

(37)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Στρατηγική ψηφιακών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών για την ΕΕ» (ΕΕ C 155 της 30.4.2021, σ. 27).