Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Ισότιμες συνθήκες διαβίωσης — Κοινή ευθύνη για όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης στην Ευρώπη»

(2020/C 440/02)

Εισηγητής: Bernd LANGE (DE/EPP), Σύμβουλος του περιφερειακού διαμερίσματος Görlitz

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

1.

εκφράζει την ανησυχία της για τις αυξανόμενες οικονομικές, κοινωνικές και εδαφικές ανισότητες τόσο στο εσωτερικό όσο και μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ευρώπη έδειξαν ότι αυξάνονται οι διαφορές μεταξύ των τόπων και μεταξύ των ατόμων όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και την ευημερία. Οι διαφορές αυτές παρατηρούνται σε όλα τα επίπεδα, από το υποτοπικό έως το ευρωπαϊκό, και έχουν φθάσει σε κρίσιμο επίπεδο. Η συνεχιζόμενη συζήτηση για τις εγκαταλελειμμένες ή τις «ξεχασμένες» περιοχές δείχνει σαφώς ότι απαιτείται μια πιο τοποκεντρική προσέγγιση για την αντιμετώπιση των αναπτυξιακών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι περιοχές αυτές·

2.

επισημαίνει ότι η πανδημία COVID-19 στα κράτη μέλη οδηγεί σε περαιτέρω όξυνση των υφιστάμενων προκλήσεων που οφείλονται στην κρίση στις περισσότερες περιοχές. Οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις και οι απορρέουσες προϋποθέσεις για την ανάκαμψη είναι πολύ ετερογενείς στα διάφορα εδάφη·

3.

επαναλαμβάνει, επομένως, ότι ο στόχος της εδαφικής, οικονομικής και κοινωνικής συνοχής, όπως ορίζεται στο άρθρο 174 της ΣΛΕΕ, πρέπει να εξακολουθήσει να αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκτός από την ευρωπαϊκή περιφερειακή πολιτική και την κοινή γεωργική πολιτική, όλες οι άλλες ενωσιακές πολιτικές (π.χ. οι πολιτικές μεταφορών, περιβάλλοντος και ενέργειας και η κοινωνική πολιτική) πρέπει να συμβάλλουν στην επίτευξη αυτού του οριζόντιου στόχου· αυτό ισχύει ιδίως για τις δράσεις της ΕΕ για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και την περαιτέρω ψηφιοποίηση·

4.

υπενθυμίζει την ιδιαίτερη πραγματικότητα των εξόχως απόκεντρων περιφερειών, που αναγνωρίζεται στο άρθρο 349 της ΣΛΕΕ, και τονίζει τη δέσμευση της ΕΕ υπέρ της ανάπτυξης των περιφερειών αυτών χάρη σε ειδικά μέτρα, προς όφελος των εν λόγω περιφερειών, αλλά και ολόκληρης της ΕΕ·

5.

επισημαίνει ότι, το 2017, ένα τρίτο του πληθυσμού της ΕΕ ζούσε σε πόλεις με περισσότερους από 100 000 κατοίκους, ένα τρίτο σε πόλεις με μέγεθος μεταξύ 10 000 και 100 000 κατοίκων, και ένα τρίτο σε μικρές πόλεις και αγροτικές κοινότητες με λιγότερους από 10 000 κατοίκους (1). Στις κατευθυντήριες γραμμές (2) της, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επεσήμανε ότι πάνω από το 50 % των Ευρωπαίων ζουν σε αγροτικές περιοχές·

6.

επισημαίνει ότι, στο παρελθόν, η ευρωπαϊκή διαρθρωτική πολιτική αφορούσε πρωτίστως τη συνοχή μεταξύ εδαφικών ενοτήτων (NUTS-1 ή NUTS-2)· ωστόσο, ότι οι επιπτώσεις των μέτρων στα τοπικά επίπεδα δεν εξετάστηκαν και δεν ελήφθησαν επαρκώς υπόψη·

7.

σημειώνει ότι, τα τελευταία χρόνια (3), σε πολλά κράτη μέλη και περιφέρειες παρατηρείται αύξηση των καθαρών μεταναστευτικών ροών από τις αγροτικές στις αστικές περιοχές, και θεωρεί ότι οι πολιτικές της ΕΕ θα πρέπει να συμβάλλουν στις απορρέουσες προκλήσεις και ευκαιρίες·

8.

εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι η περαιτέρω μετανάστευση σε μητροπολιτικές περιοχές σε πολλά μέρη δημιουργεί σημαντικές προκλήσεις για τα αντίστοιχα αστικά κέντρα, όπως έλλειψη στέγης, αύξηση των ενοικίων, υπερφόρτωση των δημόσιων υποδομών και κοινωνικά προβλήματα. Ως αποτέλεσμα της μείωσης του πληθυσμού, οι μικρές και οι μεσαίες πόλεις και οι δήμοι και οι τοπικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις. Η συντήρηση των δημόσιων υποδομών και η χρηματοδότηση των δημόσιων υπηρεσιών παρεμποδίζεται από τη μείωση του αριθμού των χρηστών οι οποίοι, λόγω της συνεχώς αυξανόμενης ηλικίας τους, χρειάζονται συνεχώς περισσότερες υπηρεσίες, και οι επιχειρήσεις συχνά αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε δεξιότητες·

9.

επισημαίνει την υπό κατάρτιση γνωμοδότηση της ΕτΠ με θέμα «Δημογραφικές μεταβολές: προτάσεις για τον υπολογισμό και την αντιμετώπιση των αρνητικών τους επιπτώσεων στις περιφέρειες της ΕΕ» (4) και τη γνωμοδότηση της ΕτΠ με θέμα «Οι προκλήσεις των μητροπολιτικών περιφερειών και η θέση τους στη μελλοντική πολιτική συνοχής μετά το 2020» (5)·

10.

υπενθυμίζει ότι η Εδαφική Ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2020 είναι η πρώτη από τις έξι προτεραιότητες για την προώθηση μιας πολυκεντρικής και ισορροπημένης χωροταξικής ανάπτυξης (6), και ότι ο στόχος αυτός εξακολουθεί να έχει μεγάλη σημασία στο σχέδιο «Εδαφική Ατζέντα 2030»·

11.

σημειώνει ότι, επί του παρόντος, δεν υπάρχει ενωσιακή οριζόντια προσέγγιση που να αποσκοπεί στη μείωση των κινήτρων για μετανάστευση και ανεξέλεγκτη αστικοποίηση ή αποαστικοποίηση, μέσω της βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης σε όλες τις περιοχές·

12.

επαναλαμβάνει τη μεγάλη σημασία του Στόχου 11 «Βιώσιμες πόλεις και οικισμοί» των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος πρέπει να ισχύει για όλους τους τύπους περιοχών·

13.

είναι της άποψης ότι οι καθολικά προσβάσιμες δημόσιες επιτόπιες υποδομές, τα καθολικά προσβάσιμα δίκτυα υποδομών και οι καθολικά διαθέσιμες δημόσιες υπηρεσίες αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για συνθήκες διαβίωσης υψηλής ποιότητας και για βιώσιμη ανάπτυξη σε όλες τις περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο πλαίσιο αυτό, υπενθυμίζεται ότι οι διαρθρωτικές συνθήκες ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο μεταξύ και εντός των κρατών μελών, αλλά ακόμη και εντός των περιφερειών·

14.

είναι της άποψης ότι τα μέτρα που έλαβε η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να σταθμίζονται μεταξύ της στήριξης σε πιο πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές και σε αγροτικές περιοχές, για τις οποίες η θεώρηση συχνά ήταν πρωτίστως γεωργική. Εκφράζει, εν προκειμένω, τη λύπη της για τη συγκριτικά χαμηλή παρέμβαση του ΕΚΤ και του ΕΤΠΑ στις αγροτικές περιοχές (7) (8)·

15.

εκφράζει τον φόβο ότι η κρίση της νόσου COVID-19 θα δυσχεράνει ακόμη περισσότερο τη διαθεσιμότητα και τη συντήρηση των δημόσιων υποδομών και την παροχή δημόσιων υπηρεσιών, ιδίως σε μικρότερους, απομακρυσμένους και απομονωμένους και οικονομικά αδύναμους δήμους και περιφέρειες, καθώς οι εν λόγω τοπικές και περιφερειακές αρχές ενδέχεται να επηρεαστούν ιδιαίτερα από την πτώση των φορολογικών εσόδων. Συνεπώς, αναμένεται να οξυνθούν οι αρνητικές εξελίξεις των τελευταίων ετών· υπογραμμίζει ότι η συρρίκνωση των δημόσιων επενδύσεων σε υποδομές και υπηρεσίες έχει, κατά κανόνα, σοβαρότερες επιπτώσεις στις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού·

Εθνικές στρατηγικές για την ισόρροπη εδαφική ανάπτυξη

16.

πιστεύει ότι οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών θα πρέπει να είναι πάντοτε συμπληρωματικές. Σε καμία περίπτωση, δεν μπορούν να έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους ή να επιδιώκουν αντικρουόμενους στόχους· τονίζει, ως εκ τούτου, ότι θα πρέπει να αποφεύγεται ο κανονιστικός υπερθεματισμός από τα κράτη μέλη κατά τη μεταφορά των οδηγιών της ΕΕ στο εθνικό δίκαιο·

17.

καλεί, ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη, σε στενή συνεργασία με τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές, να αναπτύξουν περαιτέρω τις εθνικές πολιτικές συνοχής και να τις συνδέσουν με τις προσπάθειες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σύμφωνα με την αρχή της εταιρικής σχέσης και την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση·

18.

επισημαίνει, στο πλαίσιο αυτό, ότι σε διάφορα κράτη μέλη υπάρχουν ήδη προσεγγίσεις σε εθνικό επίπεδο με στόχο μια ισορροπημένη διαρθρωτική πολιτική που να ωφελεί όλες τις περιοχές. Ενώ ορισμένα κράτη προτείνουν γενικές αρχές για την ανάπτυξη όλων των περιοχών (9), σε άλλα μέρη της ΕΕ καταρτίζονται ειδικά σχέδια για συγκεκριμένους τύπους περιοχών (10) (11)·

19.

τονίζει ότι οι εν λόγω εθνικές στρατηγικές δεν αφορούν κατά κύριο λόγο την οικονομική συνοχή από άποψη οικονομικών επιδόσεων, αλλά μάλλον την καθιέρωση ενός συγκεκριμένου προτύπου για τη δημόσια διοίκηση, τις υποδομές και τις υπηρεσίες, οι οποίες αποτελούν τη βάση για περαιτέρω κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη·

20.

σημειώνει ότι η αποκεντρωμένη διαχείριση συνήθως αναφέρεται σε όλες τις εθνικές στρατηγικές ως απαραίτητη προϋπόθεση για ελκυστικές στους κατοίκους περιοχές. Οι τοπικές και οι περιφερειακές δομές είναι ουσιαστικής σημασίας για τη διασφάλιση της τοπικής διακυβέρνησης και της δημοκρατικής συμμετοχής·

21.

αναγνωρίζει ότι όλες οι προαναφερόμενες εθνικές πολιτικές, σε σύγκριση με τις ευρωπαϊκές πολιτικές, δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στις μικρότερες κοινότητες (δήμοι, ενώσεις δήμων, μικρές και μεσαίες πόλεις κ.λπ.) στην ύπαιθρο, προκειμένου να ενισχυθούν και να καταστούν πιο ελκυστικές. Σε όλες τις στρατηγικές λαμβάνονται υπόψη οι αγροτικές περιοχές, κυρίως ως χώροι διαβίωσης και οικονομικής δραστηριότητας, και προβλέπονται διαρθρωτικές πολιτικές για την ανάπτυξή τους·

22.

χαιρετίζει, ειδικότερα, τις τομεακές προσεγγίσεις που ακολουθούν τα κράτη μέλη στο πλαίσιο των εθνικών στρατηγικών τους. Παρά την ετερογένεια των εδαφών, είναι σαφές ότι οι προκλήσεις είναι παρόμοιες στα διάφορα κράτη μέλη·

23.

τονίζει ότι όλες οι εθνικές προσεγγίσεις αναφέρουν ως ουσιαστική πτυχή την ψηφιοποίηση. Η διαθεσιμότητα ψηφιακής υποδομής καθολικής κάλυψης και ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών μπορεί επίσης να δημιουργήσει και να διατηρήσει θέσεις εργασίας εκτός των αστικών κέντρων· με τον τρόπο αυτό, θα μπορούσε να περιοριστεί η μετανάστευση εργατικού δυναμικού σε μεγάλες πόλεις. Υπογραμμίζει ότι η αυξημένη τηλεργασία, όπως συνέβη κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID-19, θα μπορούσε να προσφέρει στους εργαζομένους μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά την επιλογή του τόπου κατοικίας τους· υπογραμμίζει σχετικά ότι, λόγω της συνεχούς ψηφιοποίησης πολλών εργασιακών κλάδων, τα πλεονεκτήματα των περιοχών με εγγύτητα σε χώρους εργασίας αναμένεται, μακροπρόθεσμα, να διαδραματίσουν έναν λιγότερο σημαντικό ρόλο σε πολλούς κλάδους· τονίζει ότι η τάση αυτή δεν θα πρέπει να υπονομεύσει τις πολιτικές κινητικότητας, ιδίως ως προς τον στόχο περιορισμού των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις μετακινήσεις των εργαζομένων από και προς τον χώρο εργασίας και τα επαγγελματικά ταξίδια·

24.

επισημαίνει ότι οι περιοχές που είναι πιο απομακρυσμένες από τα αστικά κέντρα και πιο αραιοκατοικημένες είναι απαραίτητο να διαθέτουν τα ίδια επίπεδα ψηφιακής συνδεσιμότητας, έτσι ώστε να διευκολύνεται η διαδικτυακή παροχή δημόσιων υπηρεσιών και η τηλεργασία, ως μέσα για την προσέλκυση πληθυσμού και ταλέντων στις εν λόγω περιοχές·

25.

εκφράζει την ικανοποίησή της διότι όλες οι στρατηγικές καλύπτουν και πτυχές των υπηρεσιών γενικού συμφέροντος, ιδίως όσον αφορά την εξασφάλιση υπηρεσιών υγείας, περίθαλψης και κοινωνικών υπηρεσιών, σχολείων και άλλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, καθώς και υπηρεσιών για την προστασία των ηλικιωμένων και την ένταξη· η ισότιμη μεταχείριση πρέπει να είναι ο κανόνας που θα ακολουθείται για την παροχή δημοσίων υπηρεσιών στους πολίτες, ανεξάρτητα από τον τόπο κατοικίας τους·

26.

καλεί, ως εκ τούτου, τις μελλοντικές προεδρίες της Γερμανίας, της Πορτογαλίας και της Σλοβενίας, ως συμβολή στην εφαρμογή της μελλοντικής εδαφικής ατζέντας 2030, να δρομολογήσουν συζήτηση και ανταλλαγή εμπειριών σχετικά με τον καλύτερο τρόπο συνδυασμού των διαρθρωτικών πολιτικών της ΕΕ και των εθνικών πολιτικών περιφερειακής ανάπτυξης, προκειμένου να μειωθούν οι εδαφικές ανισότητες και να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης σε ολόκληρη την Ευρώπη·

Γενικές συστάσεις για τις ευρωπαϊκές πολιτικές

27.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενσωματώσει τις εθνικές προσεγγίσεις και, ως συγκεκριμένη εφαρμογή των άρθρων 174 και 349 της ΣΛΕΕ, να κατοχυρώσει τον στόχο των «ισοδύναμων συνθηκών διαβίωσης» σε ευρωπαϊκό επίπεδο·

28.

τονίζει τη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών στον τομέα των υπηρεσιών γενικού συμφέροντος. Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο θα πρέπει να συμπληρώνει μόνο τα μέτρα που λαμβάνονται σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο·

29.

ζητεί να θεσπιστεί μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για την εδαφική ανάπτυξη, η οποία να συνεκτιμά τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μητροπολιτικών, των αστικών και των αγροτικών περιοχών·

30.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μην εξετάζει μόνο την οικονομική ανάπτυξη των κρατών μελών, αλλά και να συνεκτιμά και να αναγνωρίζει τις προσπάθειες που καταβάλλονται στον τομέα των υπηρεσιών γενικού συμφέροντος, ιδίως σε λιγότερο πυκνοκατοικημένες ή αραιοκατοικημένες ή εξόχως απόκεντρες περιοχές με γεωγραφική διασπορά·

31.

θεωρεί ότι η δημιουργία κατάλληλων διαρθρωτικών συνθηκών σε όλα τα κράτη μέλη και σε όλες τις εδαφικές ενότητες είναι ουσιώδης για τη βιώσιμη κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα διαρθρωτικά ταμεία μπορούν να συμβάλουν σημαντικά σε αυτό, αλλά δεν πρέπει να αποτελούν το μοναδικό μέσο για την προώθηση της ισορροπημένης ανάπτυξης. Όλοι οι τομείς πολιτικής, συμπεριλαμβανομένου του «Οράματος για τις αγροτικές περιοχές» που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα πρέπει να συμβάλλουν σε αυτόν τον οριζόντιο στόχο·

32.

τονίζει ότι ένας τέτοιος στόχος καθιστά απαραίτητη τη λεπτομερή εξέταση του εδαφικού αντικτύπου των ευρωπαϊκών μέτρων. Αυτό ισχύει τόσο για την προνομοθετική όσο και τη μετανομοθετική φάση·

33.

συνιστά, ως εκ τούτου, να διευρυνθεί η «αστική θωράκιση» που προτείνεται στο αστικό θεματολόγιο για τις ευρωπαϊκές πολιτικές με την «εδαφική θωράκιση», δηλαδή την ολοκληρωμένη αξιολόγηση της σκοπιμότητας εφαρμογής σε πυκνοκατοικημένες (π.χ. αστικές) και αραιοκατοικημένες (π.χ. αγροτικές) περιοχές, με συνεκτίμηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους, και να συμπληρωθεί από αξιολόγηση εδαφικού αντικτύπου. Με τον τρόπο αυτό, θα διασφαλιστεί ότι οι κανονιστικές απαιτήσεις είναι στοχευμένες και δεν προωθούν περαιτέρω την ανεξέλεγκτη αστικοποίηση ή αποαστικοποίηση·

34.

πιστεύει ότι θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στις μικρές και μεσαίες πόλεις ως σημεία σύνδεσης σε μη πυκνοκατοικημένες περιοχές. Οι δήμοι παρέχουν βασικές υπηρεσίες κοινής ωφελείας στους πολίτες καθώς και βασικές υποδομές που βελτιώνουν σημαντικά την ελκυστικότητα των αγροτικών περιοχών·

35.

επαναλαμβάνει ότι ακόμη και οι μεγαλύτερες πόλεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν μείζονες προκλήσεις και, συνεπώς, χρειάζονται τη χρηματοδοτική και οργανωτική στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι διάφοροι τύποι περιοχών δεν πρέπει να αντιμάχονται ο ένας τον άλλο. Το αστικό θεματολόγιο και οι απορρέουσες εταιρικές σχέσεις αναγνωρίζονται ως ορθή πρακτική πιθανής συνεργασίας μεταξύ του ευρωπαϊκού και του τοπικού επιπέδου·

36.

ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενισχύσει τη συστηματική συλλογή συγκρίσιμων στατιστικών δεδομένων για την αξιολόγηση της ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών κάτω από το επίπεδο NUTS-2, χωρίς όμως να αυξηθεί παράλληλα ο διοικητικός φόρτος σε τοπικό επίπεδο·

37.

συνιστά στους προέδρους των διακομματικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να μεριμνήσουν για την πλήρη συμμετοχή των εκπροσώπων της ΕτΠ στις εργασίες των διακομματικών ομάδων για την αστική και αγροτική ανάπτυξη, διευκολύνοντας έτσι τις ανταλλαγές επί συγκεκριμένων προκλήσεων·

38.

τονίζει ότι οι ομάδες εργασίας και οι ομάδες εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα συσταθούν στο μέλλον πρέπει να διασφαλίζουν ισορροπημένη συμμετοχή εκπροσώπων των εδαφικών ενοτήτων διαφορετικών επιπέδων διακυβέρνησης και διαφορετικών μεγεθών από αστικές και αγροτικές περιοχές. Οι προσεγγίσεις που αναπτύσσονται από και για τις μεγαλύτερες πόλεις γενικά δεν μπορούν να μεταφερθούν σε μικρότερες εδαφικές ενότητες λόγω διαφορετικών οργανωτικών και δημοσιονομικών καταστάσεων·

39.

καλεί όλες τις Γενικές Διευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τις επιτροπές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να λάβουν πλήρως υπόψη τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των αστικών και των αγροτικών περιοχών και να θεσπίσουν συνεκτικές ευρωπαϊκές πολιτικές που θα λειτουργούν με ισορροπημένο τρόπο σε όλους τους τύπους περιοχών·

40.

ζητεί να αναγνωριστούν καλύτερα από όλες τις Γενικές Διευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τις επιτροπές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τα οφέλη της θεσμικής και λειτουργικής συνεργασίας σε τομείς όπως ο σχεδιασμός, η κινητικότητα, το περιβάλλον, η παροχή υπηρεσιών γενικού συμφέροντος και οι δημόσιες επενδύσεις. Η εν λόγω συνεργασία επιτρέπει την υλοποίηση οικονομιών κλίμακας, την ενίσχυση των δεσμών και τη βελτίωση της εδαφικής, οικονομικής και κοινωνικής συνοχής μεταξύ των αστικών, περιαστικών και αγροτικών περιοχών που ανήκουν στην ίδια λειτουργική περιοχή ή περιφέρεια·

41.

ζητεί μια συνολική προσέγγιση σε ενωσιακό επίπεδο, η οποία θα αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της διασυνοριακής συνεργασίας των πόλεων, των περιφερειών και των δήμων και θα ενισχύει τις δυνατότητες αυτής της συνεργασίας για τη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των διαφόρων τύπων οικισμών·

Συστάσεις για την ευρωπαϊκή περιφερειακή πολιτική

42.

θεωρεί ότι η ευρωπαϊκή περιφερειακή πολιτική, στις προσπάθειες σύγκλισης και ανάπτυξης των περιφερειών της ΕΕ, πρέπει να επικεντρωθεί πρωτίστως στη δημιουργία των διαρθρωτικών βάσεων για μια ισόρροπη ανάπτυξη σε όλες τις περιοχές. Η βιώσιμη και μακροπρόθεσμη κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη μπορεί να υλοποιηθεί μόνο στις περιοχές στις οποίες παρέχονται οι απαραίτητες προϋποθέσεις, τόσο στους πολίτες όσο και στις επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, τονίζει την ανάγκη για παροχή ισχυρότερων κινήτρων για τις επιχειρήσεις στις αγροτικές περιοχές·

43.

επαναλαμβάνει ότι ο στόχος των ισοδύναμων συνθηκών διαβίωσης θα πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψη στη θεματική συγκέντρωση των ΕΔΕΤ (και του ΕΓΤΑΑ). Τα ΕΔΕΤ θα πρέπει να καταστήσουν δυνατή την προώθηση των απαραίτητων τοπικών και περιφερειακών υποδομών και δημόσιων υπηρεσιών σε όλες τις περιφέρειες. Ο αποκλεισμός του ΕΓΤΑΑ από τις κοινές διατάξεις για τα διαρθρωτικά ταμεία είναι αντιπαραγωγικός. Ο διαχωρισμός δυσχεραίνει χωρίς λόγο τη συνεκτική χρηματοδοτική κάλυψη των αστικών και των αγροτικών περιοχών·

44.

σημειώνει, στο πλαίσιο αυτό, το ειδικό κονδύλιο για τις αστικές περιοχές στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), αλλά ταυτόχρονα επισημαίνει ότι ένα αντίστοιχο κονδύλιο, σε κλίμακα συγκρίσιμη, πρέπει να χορηγηθεί και στις αγροτικές περιοχές. Θεωρεί ότι, μακροπρόθεσμα, θα ήταν καταλληλότερο να προβλεφθεί ειδικό κονδύλιο για τη γενικευμένη παροχή υπηρεσιών που συμβάλλουν στην ισορροπημένη εδαφική ανάπτυξη και στην προώθηση της ανθεκτικότητας όλων των εδαφικών ενοτήτων (ευρυζωνική υποδομή, νοσοκομεία ή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, υποδομές μεταφορών κ.λπ.). Με τον τρόπο αυτό, προωθείται η βάση για την εγκατάσταση πολιτών και επιχειρήσεων και εκτός των αστικών κέντρων, η οποία με τη σειρά της δημιουργεί θέσεις εργασίας και μειώνει την πίεση που ασκείται στους ανθρώπους να μετακινούνται σε πόλεις·

45.

θεωρεί ότι, δεδομένης της χαμηλής βιωσιμότητας των δημόσιων υπηρεσιών σε λιγότερο πυκνοκατοικημένες περιοχές, η στήριξη από τα διαρθρωτικά ταμεία θα πρέπει πρωτίστως να χρησιμοποιεί επιχορηγήσεις·

46.

θεωρεί ότι η στήριξη από τα διαρθρωτικά ταμεία πρέπει να κατευθύνεται κυρίως στην έναρξη της λειτουργίας και τη συντήρηση των τεχνολογικών υποδομών —τόσο για τις τηλεπικοινωνίες όσο και για τις ψηφιακές υπηρεσίες—, καθώς είναι αναγκαίες για την εξασφάλιση ισότιμης ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών. Προς τούτο, πρέπει να ενταθεί η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ο δε δημόσιος τομέας θα πρέπει να αναλάβει ρόλο μοχλού στην εκτέλεση των σχετικών επενδυτικών δράσεων·

47.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει το ζήτημα στην προσεχή 8η έκθεση για τη συνοχή, η οποία αναμένεται να εκδοθεί τον Σεπτέμβριο 2021·

48.

ζητεί να ενισχυθούν οι δεσμοί μεταξύ της νέας εδαφικής ατζέντας 2030 της ΕΕ και της νέας πολιτικής συνοχής για την περίοδο 2021-2027, προκειμένου να διαθέτει η πολιτική συνοχής ένα εδαφικό πλαίσιο στρατηγικής καθοδήγησης για την επίτευξη μιας πράσινης και δίκαιης Ευρώπης όπου καμία περιοχή δεν θα μείνει στο περιθώριο·

Συστάσεις για άλλους τομείς πολιτικής

49.

τονίζει ότι οι ευρωπαϊκοί κανόνες για την πολιτική μεταφορών θα πρέπει επίσης να συνεκτιμούν περισσότερο τον αντίκτυπό τους ως προς μια ισόρροπη εγκατάσταση των ατόμων. Αυτό αφορά τον προγραμματισμό των δημόσιων επιβατικών συγκοινωνιών, των σιδηροδρομικών μεταφορών, αλλά και τη χρήση υπηρεσιών συνεπιβατισμού. Μέχρι σήμερα, οι υπηρεσίες συνεπιβατισμού βρίσκονται κυρίως σε αστικές περιοχές, διότι η εγκατάσταση σε χαμηλότερης πυκνότητας αγροτικές περιοχές οδηγεί σε χαμηλότερα έσοδα. Μακροπρόθεσμα, η γενικευμένη παροχή αντίστοιχων μεταφορικών υπηρεσιών σε όλη τη χώρα θα πρέπει να εξετάζεται, κατά περίπτωση, μέσω υποχρεώσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας·

50.

σημειώνει ότι οι ευρωπαϊκές πολιτικές στον τομέα των μεταφορών (ιδίως όσον αφορά τις εκπομπές και την προστασία του κλίματος) θέτουν συχνά πολύ πιο δύσκολες προκλήσεις για τις τοπικές δημόσιες επιβατικές συγκοινωνίες στις αγροτικές περιοχές από ότι για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε αστικές περιοχές. Η μετάβαση σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών δεν είναι επίσης ακόμη δυνατή παντού επί του παρόντος λόγω τεχνικών απαιτήσεων και διαθεσιμότητας της αγοράς, ιδίως όσον αφορά τα λεωφορεία, εξαιτίας του υψηλότερου κόστους, της περιορισμένης εμβέλειας και, ενίοτε, των μακρύτερων χρόνων επαναφόρτισης, ιδίως σε λιγότερο πυκνοκατοικημένες και ορεινές περιοχές. Ταυτόχρονα, η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση διατίθεται κυρίως για την αστική κινητικότητα, καθώς οι πόλεις τείνουν να καταγράφουν υψηλότερα επίπεδα ρύπων. Προκειμένου να δημιουργηθούν και να διατηρηθούν εύρυθμα λειτουργούσες τοπικές δημόσιες επιβατικές συγκοινωνίες παντού, οι απαιτήσεις θα πρέπει, είτε να προβλέπουν διαφορετικά μέτρα για διαφορετικούς τύπους περιοχών, είτε να παρέχουν πρόσθετη χρηματοδότηση για εκείνες τις περιοχές όπου η χρηματοδότηση είναι ιδιαίτερα δύσκολη (όπως αγροτικές, απομακρυσμένες, εξόχως απόκεντρες, νησιωτικές και ορεινές περιοχές)·

51.

τονίζει ότι η τηλεργασία διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο ήδη πριν από την πανδημία COVID-19. Επίσης, υπηρεσίες ψηφιακής δημόσιας διοίκησης μπορούν να παρέχονται και να λαμβάνονται μόνο όταν τόσο οι πάροχοι όσο και οι χρήστες διαθέτουν ευρυζωνικές συνδέσεις υψηλής ταχύτητας·

52.

θεωρεί ότι η εγκατάσταση ευρυζωνικών και κινητών τηλεπικοινωνιών, ή 5G και 6G, θα πρέπει, συνεπώς, να επιδιώκει πάντα τον στόχο της καθολικής διαθεσιμότητας και, παράλληλα, να συμμορφώνεται με τα ευρωπαϊκά πρότυπα εκπομπών. Η επέκταση θα πρέπει να πραγματοποιηθεί κατά κύριο λόγο στον ιδιωτικό τομέα. Σε περιοχές όπου η ευρεία ανάπτυξη οπτικών ινών για οικονομικούς λόγους είναι δυνατή μόνο με χρηματοδοτική στήριξη από τις δημόσιες αρχές, οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές θα πρέπει να είναι σε θέση να την εφαρμόζουν με νομικά ασφαλή και στοχευμένο τρόπο.

---

(1)  Die Unterschiede bestimmen die Vielfalt in Europa — Ein Atlas ausgewählter Aspekte der räumlichen Strukturen und Entwicklungen (Οι διαφορές καθορίζουν την ποικιλομορφία στην Ευρώπη — Άτλαντας επιλεγμένων πτυχών των αγροτικών δομών και εξελίξεων), Federal Institute for Research on Building, Urban Affairs and Spatial Development.

(2)  https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/political-guidelines-next-commission_en.pdf

(3)  https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Archive:Statistics_on_rural_areas_in_the_EU#Further_Eurostat_information

(4)  COR-2019-04647-00-00-PAC.

(5)  COR-2019-01896-00-00-AC (ΕΕ C 79 της 10.3.2020, σ. 8).

(6)  https://ec.europa.eu/regional_policy/en/information/publications/communications/2011/territorial-agenda-of-the-european-union-2020

(7)  «Evolution of the Budget Dedicated for Rural Development Policy» (Εξέλιξη του προϋπολογισμού για την πολιτική αγροτικής ανάπτυξης), μελέτη για την επιτροπή NAT, Progress Consulting, 2016 (επικαιροποιήθηκε το 2020).

(8)  «EU Cohesion Policy in non-urban areas» (Πολιτική συνοχής της ΕΕ σε μη αστικές περιοχές), μελέτη για την επιτροπή REGI του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, EPRC, 2020.

(9)  Τελική έκθεση της επιτροπής «Gleichwertige Lebensverhältnisse» (Ισοδύναμες συνθήκες διαβίωσης), Γερμανία.

(10)  «Ruralités: une ambition à partager 200 propositions pour un agenda rural», (Ύπαιθρος: μια πιο φιλόδοξη προσέγγιση — 200 προτάσεις για ένα αγροτικό θεματολόγιο»), Γαλλία.

(11)  «Masterplan für den ländlichen Raum» (Ρυθμιστικό σχέδιο για τις αγροτικές περιοχές), Αυστρία.