ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 20.5.2020

COM(2020) 518 final

Σύσταση για

ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Μάλτας του 2020 και τη διατύπωση γνώμης του Συμβουλίου σχετικά με το πρόγραμμα σταθερότητας της Μάλτας του 2020

Σύσταση για

ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Μάλτας του 2020 και τη διατύπωση γνώμης του Συμβουλίου σχετικά με το πρόγραμμα σταθερότητας της Μάλτας του 2020

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 121 παράγραφος 2 και το άρθρο 148 παράγραφος 4,

Έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου, της 7ης Ιουλίου 1997, για την ενίσχυση της εποπτείας της δημοσιονομικής κατάστασης και την εποπτεία και τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών 1 , και ιδίως το άρθρο 5 παράγραφος 2,

Έχοντας υπόψη τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,

Έχοντας υπόψη τα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,

Έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου,

Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής Απασχόλησης,

Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Οικονομικής και Δημοσιονομικής Επιτροπής,

Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας,

Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής Οικονομικής Πολιτικής,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

(1)Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, η Επιτροπή ενέκρινε την ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Στην εν λόγω επισκόπηση ελήφθη δεόντως υπόψη ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017. Στις 17 Δεκεμβρίου 2019, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Μάλτα δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. Την ίδια ημερομηνία, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ.

(2)Η έκθεση χώρας του 2020 για τη Μάλτα 2 δημοσιεύθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στην έκθεση αξιολογήθηκε η πρόοδος της Μάλτας όσον αφορά την εφαρμογή των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019 3 , η συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν εκδοθεί κατά τα προηγούμενα έτη και η πρόοδος της Μάλτας ως προς την επίτευξη των εθνικών στόχων της στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

(3)Στις 11 Μαρτίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε επισήμως παγκόσμια πανδημία την έξαρση της νόσου COVID-19. Η πανδημία συνιστά σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας για τους πολίτες, τις κοινωνίες και τις οικονομίες. Ασκεί έντονη πίεση στα εθνικά συστήματα υγείας, διαταράσσει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, προκαλεί αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές, κλυδωνισμούς στην καταναλωτική ζήτηση και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Απειλεί τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των πολιτών, καθώς και τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων. Η πανδημία προκάλεσε μεγάλο οικονομικό κλυδωνισμό, ο οποίος έχει ήδη σοβαρές επιπτώσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στις 13 Μαρτίου 2020 η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση 4 με την οποία ζητούσε συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην κρίση, με τη συμμετοχή όλων των φορέων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

(4)Αρκετά κράτη μέλη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή έχουν λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τα μέτρα έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι αυστηρά αναλογικά, αναγκαία, περιορισμένα χρονικά και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Τα μέτρα θα πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο και σε έλεγχο από ανεξάρτητη δικαστική αρχή.

(5)Στις 20 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση για την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης 5 . Η ρήτρα, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, στο άρθρο 6 παράγραφος 3, στο άρθρο 9 παράγραφος 1 και στο άρθρο 10 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97, καθώς και στο άρθρο 3 παράγραφος 5 και στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97, διευκολύνει τον συντονισμό των δημοσιονομικών πολιτικών σε περιόδους σοβαρής επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας. Στην ανακοίνωσή της, η Επιτροπή κοινοποίησε στο Συμβούλιο την άποψή της ότι, δεδομένης της αναμενόμενης σοβαρής επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας που προκύπτει από την έξαρση της νόσου COVID-19, οι τρέχουσες συνθήκες επιτρέπουν την ενεργοποίηση της ρήτρας. Στις 23 Μαρτίου 2020, οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών συμφώνησαν με την εκτίμηση της Επιτροπής. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα. Όσον αφορά το διορθωτικό σκέλος, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει, κατόπιν σύστασης της Επιτροπής, να εγκρίνει αναθεωρημένη δημοσιονομική πορεία. Η γενική ρήτρα διαφυγής δεν αναστέλλει τις διαδικασίες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αποκλίνουν από τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις που θα ίσχυαν κανονικά, ενώ δίνει παράλληλα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη δυνατότητα να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για τον συντονισμό των πολιτικών στο πλαίσιο του Συμφώνου.

(6)Απαιτείται συνεχής δράση για τον περιορισμό και τον έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εθνικών συστημάτων υγείας, τον μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων μέσω μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στον τόπο εργασίας με σκοπό την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας. Η Ένωση θα πρέπει να αξιοποιήσει πλήρως τα διάφορα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε αυτούς τους τομείς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να συνεργαστούν για να εκπονήσουν τα αναγκαία μέτρα για την επάνοδο των κοινωνιών και των οικονομιών μας στην ομαλότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη, ενσωματώνοντας, μεταξύ άλλων, την πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, και αντλώντας όλα τα διδάγματα από την κρίση.

(7)Η κρίση λόγω της νόσου COVID-19 ανέδειξε την ευελιξία που παρέχει η ενιαία αγορά για την προσαρμογή σε έκτακτες καταστάσεις. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ταχεία και ομαλή μετάβαση στη φάση ανάκαμψης και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και εργαζομένων, τα έκτακτα μέτρα που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της ενιαίας αγοράς πρέπει να καταργηθούν μόλις παύσουν να είναι πλέον απαραίτητα. Η τρέχουσα κρίση ανέδειξε την ανάγκη για σχέδια ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας, τα οποία περιλαμβάνουν ιδίως βελτιωμένες στρατηγικές προμηθειών, διαφοροποιημένες αλυσίδες εφοδιασμού και στρατηγικά αποθέματα βασικών προμηθειών. Πρόκειται για καθοριστικά στοιχεία όσον αφορά την ανάπτυξη ευρύτερων σχεδίων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων.

(8)Ο ενωσιακός νομοθέτης έχει ήδη τροποποιήσει τα σχετικά νομοθετικά πλαίσια 6 για να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν όλους τους αχρησιμοποίητους πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις εξαιρετικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Οι τροποποιήσεις αυτές θα παρέχουν πρόσθετη ευελιξία, καθώς και απλουστευμένες και εξορθολογισμένες διαδικασίες. Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις στις ταμειακές ροές, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν ποσοστό συγχρηματοδότησης 100 % από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για το λογιστικό έτος 2020-2021. Η Μάλτα ενθαρρύνεται να αξιοποιήσει πλήρως αυτές τις δυνατότητες για να βοηθήσει τα άτομα και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο από τα εν λόγω προβλήματα.

(9)Στις 30 Απριλίου 2020, η Μάλτα υπέβαλε το εθνικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και, στις 2 Μαΐου 2020, το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους.

(10)Η Μάλτα υπάγεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(11)Με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, η κυβέρνηση αναμένει να επιδεινωθεί το ονομαστικό ισοζύγιο από πλεόνασμα 0,5 % του ΑΕΠ το 2019 σε έλλειμμα 7,5 % του ΑΕΠ το 2020. Το έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί σε 3,6 % του ΑΕΠ το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ, μετά τη μείωσή του στο 43,1 % του ΑΕΠ το 2019, αναμένεται να αυξηθεί στο 54,5 % το 2020 σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020. Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τη μεγάλη αβεβαιότητα που οφείλεται στην πανδημία COVID-19.

(12)Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19, και στο πλαίσιο συντονισμένης ενωσιακής προσέγγισης, η Μάλτα έχει λάβει δημοσιονομικά μέτρα για την αύξηση της ικανότητας του οικείου συστήματος υγείας, την ανάσχεση της πανδημίας και την ανακούφιση των ατόμων και των τομέων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, τα εν λόγω δημοσιονομικά μέτρα ανήλθαν στο 4,1 % του ΑΕΠ. Στα μέτρα περιλαμβάνονται προσαυξήσεις μισθών για τομείς που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, αύξηση της ικανότητας υγειονομικής περίθαλψης και συναφή με την COVID-19 κοινωνικά μέτρα. Επιπλέον, η Μάλτα ανακοίνωσε μέτρα τα οποία, χωρίς να έχουν άμεση δημοσιονομική επίπτωση, θα συμβάλουν στη στήριξη της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις. Το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 εκτιμά ότι οι κρατικές εγγυήσεις θα επιτρέψουν στις τράπεζες να αξιοποιήσουν το χαρτοφυλάκιο των νέων εταιρικών δανείων σε ποσοστό έως και 6,1 % του ΑΕΠ. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν εγγυήσεις δανείων. Το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 επιβεβαιώνει επίσης τις προηγούμενες αναγγελίες για αναβολές καταβολής φόρων όσον αφορά τους φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων και εταιρειών, τον φόρο προστιθέμενης αξίας και τις κοινωνικές εισφορές. Συνολικά, τα μέτρα που έλαβε η Μάλτα συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές που ορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τη συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην έξαρση της νόσου COVID-19. Η πλήρης εφαρμογή των εν λόγω μέτρων, και στη συνέχεια η επανεστίαση των δημοσιονομικών πολιτικών προς την επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, θα συμβάλουν στη διατήρηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα.

(13)Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2020 και αμετάβλητες πολιτικές, προβλέπεται ότι το ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης της Μάλτας θα είναι -6,7 % του ΑΕΠ το 2020 και -2,5 % το 2021. Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να παραμείνει κάτω του 60 % του ΑΕΠ το 2020 και το 2021.

(14)Στις 20 Μαΐου 2020 η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης λόγω της αναμενόμενης από τη Μάλτα υπέρβασης του ορίου του 3 % του ΑΕΠ για το έλλειμμα το 2020. Συνολικά, από την ανάλυση προκύπτει ότι το κριτήριο του ελλείμματος, όπως ορίζεται στη Συνθήκη και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1467/1997, δεν πληρούται.

(15)Ως απάντηση στην πανδημία COVID-19, η Μάλτα έλαβε μέτρα ανάσχεσης μέσω μιας αποτελεσματικής εκστρατείας επικοινωνίας για την υγεία, με τη θέσπιση μέτρων φυσικής απομόνωσης και καραντίνας, την παρακολούθηση και τη διενέργεια υψηλού επιπέδου τεστ και ιχνηλατήσεων επαφών. Οι αρχές της Μάλτας καταβάλλουν επίσης προσπάθειες για την αύξηση της δυναμικότητας των νοσοκομείων, συμπεριλαμβανομένων των νοσοκομείων που διαθέτουν ειδικά μονάδες εντατικής θεραπείας. Η άμεση απόκτηση μέσων ατομικής προστασίας πραγματοποιείται σε εθνικό επίπεδο. Η Μάλτα προσχώρησε επίσης στην κοινή διαδικασία σύναψης συμβάσεων της Ένωσης για αγορά μέσων ατομικής προστασίας, αντιδραστηρίων εργαστηρίου και τεστ ανίχνευσης του ιού και αναπνευστήρων. Όσον αφορά τα φάρμακα και τα δραστικά συστατικά, η Μάλτα παρακολουθεί ενεργά την κατάσταση προκειμένου να εντοπίσει και να προβλέψει τυχόν ελλείψεις και να λάβει άμεσα διορθωτικά μέτρα, ιδίως στην περίπτωση κλεισίματος των συνόρων από χώρες που προμηθεύουν συνήθως τα φάρμακα ή τα δραστικά συστατικά. Στις 12 Μαΐου 2020, η Επιτροπή ενέκρινε πρόγραμμα ύψους 11,5 εκατ. EUR για τη στήριξη επενδύσεων στην παραγωγή ειδών σχετικών με την COVID-19, συμπεριλαμβανομένων φαρμακευτικών προϊόντων, όπως εμβόλια, νοσοκομειακός και ιατρικός εξοπλισμός, καθώς και αναπνευστήρες και προστατευτικός ρουχισμός και εξοπλισμός. Πραγματοποιήθηκε επίσης αποτελεσματική αναδιάταξη και επανεκπαίδευση του ιατρικού προσωπικού. Οι ειδικοί σε θέματα δημόσιας υγείας, οι οποίοι κατείχαν διάφορες θέσεις εντός των ρυθμιστικών φορέων και των υπουργείων, ανέλαβαν νέα καθήκοντα και ανακατανεμήθηκαν πλήρως για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση αυτής της πανδημίας.

(16)Η κυβέρνηση της Μάλτας στήριξε τις επιχειρήσεις μέσω χρηματοδοτικής ενίσχυσης για την τηλεργασία και επιδοτήσεων για τους εργαζόμενους σε υποχρεωτική καραντίνα. Η κυβέρνηση παρείχε επίσης εγγυήσεις και δυνατότητα αναβολής της καταβολής των φόρων για τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των αυτοαπασχολουμένων. Οι εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως το λιανικό εμπόριο, το χονδρικό εμπόριο, ο τουρισμός και η φιλοξενία, οι οποίοι επλήγησαν σοβαρά λόγω της πανδημίας COVID-19 ή σε τομείς που υποχρεώθηκαν να αναστείλουν προσωρινά τη λειτουργία τους κατόπιν εντολής του επόπτη δημόσιας υγείας, θα δικαιούνται έως πέντε ημερομίσθια ανά εβδομάδα, σε βάση μισθού 800 EUR μηνιαίως. Οι εργαζόμενοι σε τομείς που επλήγησαν λιγότερο σκληρά, δικαιούνται ένα-δύο ημερομίσθια ανά εβδομάδα, σε βάση μισθού 800 EUR μηνιαίως. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε επίσης τη στήριξη των ατόμων με αναπηρία, των οικογενειών με παιδιά όπου και οι δύο γονείς εργάζονται και δεν είναι σε θέση να τηλεργάζονται, των εργαζομένων που έχασαν τη δουλειά τους λόγω της τρέχουσας κρίσης και των ανέργων που ζουν σε ενοικιαζόμενες κατοικίες. Τέλος, η κυβέρνηση θα χρηματοδοτήσει μέχρι 2,5 ποσοστιαίες μονάδες των επιτοκίων των τραπεζικών δανείων που έχουν συνάψει οι επιχειρήσεις οι οποίες επλήγησαν από την πανδημία της COVID-19.

(17)Το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της Μάλτας παρουσιάζει ικανοποιητικά αποτελέσματα στον τομέα της υγείας. Ωστόσο, η έξαρση της πανδημίας COVID-19 άσκησε στο σύστημα δημόσιας υγείας της Μάλτας πρωτοφανή επίπεδα πίεσης. Οι προσπάθειες που επικεντρώνονται στην ανάπτυξη της ικανότητας του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης για την αποτελεσματική αντιμετώπιση πανδημικών κρίσεων, όπως η COVID-19, θα βελτιώσουν την ανθεκτικότητά του. Οι ακόλουθοι τομείς απαιτούν ιδιαίτερη παρακολούθηση: i) η αυξανόμενη εξάρτηση από μετανάστες νοσηλευτές στην εντατική νοσηλεία και μακροχρόνια φροντίδα, καθώς και η γήρανση των ιδιωτικών γενικών γιατρών ενδέχεται να δημιουργήσουν προβλήματα, ii) οι δυσκολίες να καταστούν διαθέσιμα νέα και καινοτόμα φάρμακα, iii) οι υψηλές άμεσες δαπάνες για πρωτοβάθμια και εξωνοσοκομειακή περίθαλψη και ορισμένα φάρμακα, iv) οι λίστες αναμονής για ειδικότητες εξωνοσοκομειακής περίθαλψης εξακολουθούν να είναι μεγάλες και πρόσφατα έχουν αυξηθεί. Ο αναπροσανατολισμός της παροχής υπηρεσιών μακριά από τα νοσοκομεία προς την πρωτοβάθμια περίθαλψη εξακολουθεί επίσης να αποτελεί βασική προτεραιότητα.

(18)Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής, η ανεργία αναμένεται να ανέλθει στο 5,9 % το 2020 και να υποχωρήσει στο 4,4 % το 2021. Προκειμένου να μετριαστούν οι σοβαρές επιπτώσεις της κρίσης στην απασχόληση, η Μάλτα έλαβε μέτρα έκτακτης ανάγκης, σε διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους, για την αποφυγή των απολύσεων ευνοώντας καθεστώτα μειωμένου ωραρίου εργασίας. Η θέσπιση ρυθμίσεων μειωμένου ωραρίου εργασίας σε πιο μόνιμη βάση θα προστάτευε επίσης τις θέσεις εργασίας κατά τη μετάβαση προς την οικονομική ανάκαμψη. Η εξασφάλιση επαρκούς στήριξης και πρόσβασης στην κοινωνική προστασία για όλους τους εργαζόμενους, συμπεριλαμβανομένων των αυτοαπασχολούμενων, και η κάλυψη ενδεχομένως μεγαλύτερης διάρκειας της ανεργίας είναι ζωτικής σημασίας. Το σύστημα κοινωνικής προστασίας της Μάλτας πρέπει επίσης να διασφαλίσει ότι παρέχεται επαρκής στήριξη σε αλλοδαπούς εργαζόμενους για την εξεύρεση εναλλακτικής απασχόλησης, τη διατήρηση των αδειών εργασίας, όταν αυτό είναι εφικτό, και την πρόσβαση σε άλλες κοινωνικές υπηρεσίες. Το ποσοστό των ενηλίκων με χαμηλή ειδίκευση είναι συγκριτικά υψηλό, γεγονός που επιδεινώνεται από το υψηλό ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο. Η τρέχουσα κρίση μπορεί να επιδεινώσει τις ελλείψεις δεξιοτήτων σε ορισμένους τομείς και να επαναπροσδιορίσει τις ανάγκες σε δεξιότητες σε άλλους τομείς. Αυτό καθιστά ακόμη πιο σημαντική τη χαρτογράφηση των δεξιοτήτων και την επανεκπαίδευση των εργαζομένων, ιδίως όσον αφορά τις ψηφιακές και τις πράσινες δεξιότητες. Η Μάλτα έχει σημειώσει πρόσφατη πρόοδο στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένου του υψηλού ποσοστού μαθητών με ανεπαρκή επίπεδα βασικών δεξιοτήτων.

(19)Η κρίση της COVID-19 έχει καταστήσει επείγουσα προτεραιότητα για τη Μάλτα την ταχεία παροχή ρευστότητας προς τις επιχειρήσεις. Η διασφάλιση της συνεχούς ροής πιστώσεων και η πρόσβαση σε χρηματοδότηση είναι ουσιώδους σημασίας, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στους τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο. Το τραπεζικό σύστημα πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματική εφαρμογή μέτρων ρευστότητας με την παροχή δανείων και τη διοχέτευση δημόσιων εγγυήσεων, υπερβαίνοντας έτσι τη συντηρητική προσέγγιση όσον αφορά τις πρακτικές δανεισμού που είχαν διαπιστωθεί πριν από την κρίση. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και εφαρμογής των μέτρων αυτών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα.

(20)Για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, θα είναι σημαντικό να επισπευσθούν ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθηθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων μέσω σχετικών μεταρρυθμίσεων. Οι επενδύσεις για τη στήριξη της ανάκαμψης αποτελούν ευκαιρία για να τεθεί η οικονομία της Μάλτας σε πιο βιώσιμη τροχιά. Για τον μετασχηματισμό της Μάλτας σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία θα απαιτηθούν σημαντικές ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Οι επενδύσεις για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που περιγράφονται στο εθνικό της σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα, καθώς και για την αντιμετώπιση άλλων αρνητικών περιβαλλοντικών εξωτερικών παραγόντων, ιδίως σε τομείς όπως οι κατασκευές και οι μεταφορές, μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη του διττού στόχου της οικονομικής ανάκαμψης και της βιωσιμότητας. Η υποστήριξη της ανακαίνισης του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος και προγράμματα που στοχεύουν σε σχετική κατάρτιση θα συμβάλουν στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Περαιτέρω επενδύσεις σε βιώσιμες μεταφορές μπορούν να εξασφαλίσουν βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις αντί της χρήσης ιδιωτικών αυτοκινήτων. Ο προγραμματισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης για την περίοδο 2021-2027 θα μπορούσε να βοηθήσει τη Μάλτα να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερη οικονομία, όπως παρουσιάζεται στο παράρτημα Δ της έκθεσης χώρας 7 . Με τον τρόπο αυτό η Μάλτα θα μπορέσει να αξιοποιήσει όσο το δυνατόν καλύτερα το εν λόγω ταμείο.

(21)Η απόδοση μεγαλύτερης σημασίας στην έρευνα και την καινοτομία και η καλύτερη ενσωμάτωσή τους στο επιχειρηματικό περιβάλλον θα στηρίξουν τη βιωσιμότητα του οικονομικού μοντέλου βάσει γνώσεων της Μάλτας. Η Μάλτα έχει αναπτύξει υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων εφαρμογών για κινητά τηλέφωνα. Ωστόσο, η υιοθέτησή τους από το κοινό παραμένει χαμηλή. Προκειμένου να διευκολυνθεί η ψηφιακή μετάβαση της οικονομίας, είναι σημαντικό να ενθαρρυνθεί η χρήση των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.

(22)Η στροφή της Μάλτας προς έναν τομέα υπηρεσιών με διεθνή προσανατολισμό και η εξειδίκευσή του σε εξ αποστάσεως τυχερά παιχνίδια, εικονικά περιουσιακά στοιχεία και προγράμματα παραχώρησης υπηκοότητας και χορήγησης άδειας διαμονής, ενώ συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη, την καθιστούν ευάλωτη σε κινδύνους νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, οι οποίοι δεν έχουν ακόμη μετριαστεί. Για την πρόληψη και την καταπολέμηση των κινδύνων αυτών, έχουν ληφθεί μέτρα για την ενίσχυση του ρόλου της αρμόδιας για θέματα νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες εποπτικής αρχής. Ενισχύθηκε επίσης η συνεργασία με άλλες αρμόδιες αρχές. Ωστόσο, η πρακτική της αρχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών της Μάλτας που συνίσταται στην ανάθεση εποπτικών καθηκόντων σε ιδιωτική εταιρεία συμβούλων εντός της αρχής είναι ένα θέμα που προκαλεί ανησυχία. Οι ανεπάρκειες στην έρευνα και τη δίωξη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες εξακολουθούν να αποτελούν πρόκληση. Η ενίσχυση της εθνικής εποπτείας των διεθνώς προσανατολισμένων χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων που έχουν αδειοδοτηθεί στη Μάλτα θα ενίσχυε το συνολικό πλαίσιο διακυβέρνησης. Στον ασφαλιστικό τομέα, η συνεργασία μεταξύ των εθνικών και των εξωτερικών εποπτικών αρχών είναι απαραίτητη. Υπάρχει επίσης περιθώριο βελτίωσης όσον αφορά την εποπτεία των υποκαταστημάτων τραπεζών τρίτων χωρών, καθώς και βελτιώσεις στην προσέγγιση με γνώμονα τον κίνδυνο και στην αποτίμηση της επάρκειας της διαχείρισης κινδύνου για τα τραπεζικά ιδρύματα.

(23)Η αντιμετώπιση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού παραμένει καίριας σημασίας για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της δικαιοσύνης των φορολογικών συστημάτων. Οι δευτερογενείς επιπτώσεις των στρατηγικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού μεταξύ των κρατών μελών απαιτούν συντονισμένη δράση των εθνικών πολιτικών για να συμπληρωθεί η νομοθεσία της Ένωσης. Η Μάλτα έχει λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση πρακτικών επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού με την εφαρμογή διεθνών και ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών που είχαν συμφωνηθεί προηγουμένως, αλλά η μεταχείριση των αλλοδαπών εταιρειών που φορολογούνται στη Μάλτα για κέρδη που παράγονται στη Μάλτα, καθώς και τα προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας ή άδειας διαμονής σε επενδυτές, για τα οποία δεν απαιτείται από ιδιώτη να έχει τη φορολογική κατοικία του στη Μάλτα, συνιστούν κίνδυνο διπλής μη φορολόγησης τόσο για τις εταιρείες όσο και για τους ιδιώτες.

(24)Η Μάλτα πρέπει επίσης να ενισχύσει τη θεσμική της ικανότητα για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Η Μάλτα ανήγγειλε μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της έρευνας και της δίωξης της διαφθοράς και ζητεί τη γνώμη των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών, ιδίως της Επιτροπής της Βενετίας, σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις του δικαστικού συστήματος. Πρέπει να θεσπιστούν συγκεκριμένα μέτρα για την ολοκλήρωση όλων αυτών των μεταρρυθμίσεων και την υλοποίησή τους.

(25)Ενώ οι παρούσες συστάσεις επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας και στη διευκόλυνση της οικονομικής ανάκαμψης, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2019, που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στις 9 Ιουλίου 2019, κάλυπταν επίσης μεταρρυθμίσεις απαραίτητες για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων έως και μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προκλήσεων. Οι εν λόγω συστάσεις εξακολουθούν να ισχύουν και θα συνεχιστεί η παρακολούθησή τους καθ’ όλη τη διάρκεια του ετήσιου κύκλου του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του επόμενου έτους. Το ίδιο ισχύει και για τις συστάσεις που αφορούν οικονομικές πολιτικές σχετικές με επενδύσεις. Αυτές οι τελευταίες συστάσεις θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τον στρατηγικό προγραμματισμό της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής μετά το 2020, μεταξύ άλλων για μέτρα άμβλυνσης και στρατηγικές εξόδου όσον αφορά την τρέχουσα κρίση.

(26)Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για τον συνεχή συντονισμό της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση στην Ένωση, ο οποίος μπορεί να συμβάλει σε μια βιώσιμη οικονομία. Τα κράτη μέλη έχουν συνεκτιμήσει, στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων για το 2020, την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Με τη διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής των κατωτέρω συστάσεων, η Μάλτα θα συμβάλει στην πρόοδο ως προς την επίτευξη των ΣΒΑ και στην κοινή προσπάθεια να διασφαλιστεί η ανταγωνιστική βιωσιμότητα στην Ένωση.

(27)Ο στενός συντονισμός μεταξύ των οικονομιών της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης έχει καθοριστική σημασία για να επιτευχθεί ταχεία ανάκαμψη από τις οικονομικές επιπτώσεις της COVID-19. Ως κράτος μέλος με νόμισμα το ευρώ —και λαμβάνοντας υπόψη τις πολιτικές κατευθύνσεις της Ευρωομάδας— η Μάλτα θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές της εξακολουθούν να συνάδουν με τις συστάσεις για τη ζώνη του ευρώ και να συντονίζονται με εκείνες των άλλων κρατών μελών της ζώνης του ευρώ.

(28)Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2020, η Επιτροπή προέβη σε ολοκληρωμένη ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Μάλτας και τη δημοσίευσε στην έκθεση χώρας του 2020. Επίσης, αξιολόγησε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020, το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του 2020 και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί προς τη Μάλτα κατά τα προηγούμενα έτη. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής στη Μάλτα, αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Ένωσης, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης, μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε ενωσιακό επίπεδο κατά τη διαμόρφωση μελλοντικών εθνικών αποφάσεων.

(29)Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας του 2020 και η γνώμη του 8 αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω,

ΣΥΝΙΣΤΑ στη Μάλτα να μεριμνήσει το 2020 και το 2021 προκειμένου:

1.να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα σύμφωνα με τη γενική ρήτρα διαφυγής, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας, τη βιωσιμότητα της οικονομίας και, ακολούθως, τη στήριξη της ανάκαμψης, όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, να επιδιώξει την εφαρμογή δημοσιονομικών πολιτικών που αποσκοπούν στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων και στη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους, με παράλληλη ενίσχυση των επενδύσεων, να ενισχύσει την ανθεκτικότητα του συστήματος υγείας όσον αφορά τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας, τα ιατρικά προϊόντα κρίσιμης σημασίας και την πρωτοβάθμια περίθαλψη,

2.να θεσπίσει ρυθμίσεις μειωμένου ωραρίου εργασίας και να εξασφαλίσει την επάρκεια της προστασίας της ανεργίας για όλους τους εργαζόμενους, να ενισχύσει την ποιότητα και τη συμμετοχικότητα του συστήματος εκπαίδευσης και την ανάπτυξη δεξιοτήτων,

3.να διασφαλίσει την αποτελεσματική στήριξη της ρευστότητας για τις θιγόμενες επιχειρήσεις, καθώς και για τους αυτοαπασχολούμενους, να επισπεύσει ώριμα έργα δημόσιων επενδύσεων και να προωθήσει τις ιδιωτικές επενδύσεις για την τόνωση της οικονομικής ανάκαμψης, να εστιάσει τις επενδύσεις στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, ιδίως όσον αφορά την καθαρή και αποδοτική παραγωγή και χρήση ενέργειας, τις βιώσιμες μεταφορές, τη διαχείριση των αποβλήτων, την έρευνα και την καινοτομία,

4.να ολοκληρώσει τις μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων ελλείψεων όσον αφορά τη θεσμική ικανότητα και τη διακυβέρνηση, ώστε να ενισχυθεί η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, να συνεχίσει τις προσπάθειες για την κατάλληλη αξιολόγηση και τον μετριασμό των κινδύνων νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, καθώς και για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής επιβολής του πλαισίου καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, να εντείνει τη δράση για την αντιμετώπιση των χαρακτηριστικών του φορολογικού συστήματος που διευκολύνουν τον επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό από ιδιώτες και πολυεθνικές εταιρείες.

Βρυξέλλες,

(1)    ΕΕ L 209 της 2.8.1997, σ. 1.

(2)    SWD(2020) 517 final.

(3)    ΕΕ C 301 της 5.9.2019, σ. 117.

(4)    COM(2020) 112 final.

(5)    COM(2020) 123 final.

(6)

   Κανονισμός (ΕΕ) 2020/460 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαρτίου 2020, για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1301/2013, (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 και (ΕΕ) αριθ. 508/2014 όσον αφορά ειδικά μέτρα για την κινητοποίηση επενδύσεων στα συστήματα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των κρατών μελών και σε άλλους τομείς των οικονομιών τους για την αντιμετώπιση της επιδημικής έκρηξης του COVID-19 (Πρωτοβουλία Επενδύσεων για την Αντιμετώπιση του Κορωνοϊού) (ΕΕ L 99 της 31.3.2020, σ. 5), και κανονισμός (ΕΕ) 2020/558 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2020, για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1301/2013 και (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 όσον αφορά ειδικά μέτρα για την παροχή έκτακτης ευελιξίας στη χρήση των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων για την αντιμετώπιση της επιδημικής έκρηξης της COVID-19 (ΕΕ L 130 της 24.4.2020, σ. 1).

(7)    SWD(2020) 517 final.

(8)    Βάσει του άρθρου 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου.