(1)

Το κανονιστικό πλαίσιο που διέπει την πολιτική της Ένωσης για τη συνοχή την περίοδο από το 2021 έως το 2027, στο πλαίσιο του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, συμβάλλει στην εκπλήρωση των δεσμεύσεων της Ένωσης να εφαρμόσει τη συμφωνία του Παρισιού και να υλοποιήσει τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, συγκεντρώνοντας την ενωσιακή χρηματοδότηση σε πράσινους στόχους. Ο παρών κανονισμός υλοποιεί μία από τις προτεραιότητες που καθορίζονται στην ανακοίνωση για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία («Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία») (11) και αποτελεί μέρος του επενδυτικού σχεδίου για μια βιώσιμη Ευρώπη (12), παρέχοντας ειδική χρηματοδότηση βάσει του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή, ώστε να αντεπεξέλθει η Ένωση στο οικονομικό και κοινωνικό κόστος της μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη και κυκλική οικονομία, στην οποία οι τυχόν εναπομένουσες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αντισταθμίζονται από ισοδύναμες απορροφήσεις.

(1)

Το κανονιστικό πλαίσιο που διέπει την πολιτική της Ένωσης για τη συνοχή την περίοδο από το 2021 έως το 2027, στο πλαίσιο του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, συμβάλλει στην εκπλήρωση των δεσμεύσεων της Ένωσης να εφαρμόσει τη συμφωνία του Παρισιού , περιορίζοντας την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε επίπεδα κάτω του 1,5  oC, και να υλοποιήσει τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών και τον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων , συγκεντρώνοντας την ενωσιακή χρηματοδότηση σε πράσινους στόχους. Ο παρών κανονισμός υλοποιεί μία από τις προτεραιότητες που καθορίζονται στην ανακοίνωση για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία («Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία») (11) και αποτελεί μέρος του επενδυτικού σχεδίου για μια βιώσιμη Ευρώπη (12), παρέχοντας ειδική χρηματοδότηση βάσει του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή, ώστε να αντεπεξέλθει η Ένωση στο οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος της μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη και κυκλική οικονομία, στην οποία οι τυχόν εναπομένουσες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αντισταθμίζονται από ισοδύναμες απορροφήσεις , λαμβάνοντας υπόψη τον αντίκτυπο της πανδημίας της COVID-19 .

(2)

Η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη και κυκλική οικονομία αποτελεί, για την Ένωση, έναν από τους σπουδαιότερους στόχους πολιτικής. Στις 12 Δεκεμβρίου 2019 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τον στόχο της επίτευξης μιας κλιματικά ουδέτερης Ένωσης έως το 2050, σύμφωνα με τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού. Μπορεί η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος να αποβεί προς όφελος όλων μακροπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα δε να παράσχει ευκαιρίες και προκλήσεις για όλους, ωστόσο δεν ξεκινούν τη μετάβασή τους όλες οι περιφέρειες και όλα τα κράτη μέλη από το ίδιο σημείο αφετηρίας ούτε έχουν την ίδια ικανότητα απόκρισης. Μερικά είναι πιο προηγμένα από άλλα, ενώ η μετάβαση επιφέρει ευρύτερες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις σε εκείνες τις περιφέρειες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από ορυκτά καύσιμα -ιδίως άνθρακα, λιγνίτη, τύρφη και πετρελαιούχο σχιστόλιθο- ή από βιομηχανίες έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Μια τέτοια κατάσταση παρουσιάζει τον κίνδυνο, αφενός, της μετάβασης διαφορετικών ταχυτήτων στην Ένωση, όσον αφορά τη δράση για το κλίμα, και, αφετέρου, του ανοίγματος της ψαλίδας μεταξύ περιφερειών, γεγονός επιζήμιο για τους στόχους της κοινωνικής, οικονομικής και εδαφικής συνοχής.

(2)

Η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη και κυκλική οικονομία αποτελεί, για την Ένωση, έναν από τους σπουδαιότερους στόχους πολιτικής. Στις 12 Δεκεμβρίου 2019 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τον στόχο της επίτευξης μιας κλιματικά ουδέτερης Ένωσης έως το 2050, σύμφωνα με τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού. Μπορεί η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος να αποβεί προς όφελος όλων μακροπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα δε να παράσχει ευκαιρίες και προκλήσεις για όλους, ωστόσο δεν ξεκινούν τη μετάβασή τους όλες οι περιφέρειες και όλα τα κράτη μέλη από το ίδιο σημείο αφετηρίας ούτε έχουν την ίδια ικανότητα απόκρισης. Μερικά είναι πιο προηγμένα από άλλα, ενώ η μετάβαση επιφέρει ευρύτερες κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε εκείνες τις περιφέρειες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από ορυκτά καύσιμα -ιδίως άνθρακα, λιγνίτη, τύρφη για ενεργειακή χρήση και πετρελαιούχο σχιστόλιθο- ή από βιομηχανίες έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Μια τέτοια κατάσταση παρουσιάζει τον κίνδυνο, αφενός, της μετάβασης διαφορετικών ταχυτήτων στην Ένωση, όσον αφορά τη δράση για το κλίμα, και, αφετέρου, του ανοίγματος της ψαλίδας μεταξύ περιφερειών , ιδίως όσον αφορά τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, τις απομακρυσμένες, νησιωτικές και γεωγραφικά μειονεκτικές περιοχές, και τις περιοχές με προβλήματα μείωσης του πληθυσμού , γεγονός επιζήμιο για τους στόχους της κοινωνικής, οικονομικής και εδαφικής συνοχής.

(3)

Για να επιτύχει η μετάβαση, πρέπει να είναι δίκαιη και κοινωνικά αποδεκτή από όλο τον κόσμο. Γι’ αυτό, τόσο η Ένωση όσο και τα κράτη μέλη πρέπει εξαρχής να λάβουν υπόψη τους τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της μετάβασης και να αναπτύξουν όλα τα δυνατά μέσα για τον μετριασμό των αρνητικών συνεπειών. Ο προϋπολογισμός της Ένωσης έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σ’ αυτή την κατεύθυνση.

(3)

Για να επιτύχει η μετάβαση, πρέπει να είναι δίκαιη , χωρίς αποκλεισμούς και κοινωνικά αποδεκτή από όλο τον κόσμο. Γι’ αυτό, η Ένωση, τα κράτη μέλη και οι περιφέρειές τους πρέπει εξαρχής να λάβουν υπόψη τους τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της μετάβασης και να αναπτύξουν όλα τα δυνατά μέσα για τον μετριασμό των αρνητικών συνεπειών. Ο προϋπολογισμός της Ένωσης έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σ’ αυτή την κατεύθυνση προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν θα αφεθεί κανείς στο περιθώριο .

(4)

Όπως ορίζεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και στο επενδυτικό σχέδιο για μια βιώσιμη Ευρώπη, ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης θα πρέπει να συμπληρώνει τις άλλες δράσεις στο πλαίσιο του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για την περίοδο από το 2021 έως το 2027. Αναμένεται ότι θα συμβάλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών και οικονομικών συνεπειών της μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα της Ένωσης, συγκεντρώνοντας τις δαπάνες του ενωσιακού προϋπολογισμού στους κλιματικούς και κοινωνικούς στόχους σε περιφερειακό επίπεδο.

(4)

Όπως ορίζεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και στο επενδυτικό σχέδιο για μια βιώσιμη Ευρώπη, ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης θα πρέπει να συμπληρώνει τις άλλες δράσεις στο πλαίσιο του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για την περίοδο από το 2021 έως το 2027. Αναμένεται ότι θα συμβάλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών συνεπειών , ιδίως για τους εργαζόμενους που πλήττονται κατά τη διαδικασία της μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα της Ένωσης έως το 2050 , συγκεντρώνοντας τις δαπάνες του ενωσιακού προϋπολογισμού στους κλιματικούς και κοινωνικούς στόχους σε περιφερειακό επίπεδο , προωθώντας την αειφόρο οικονομία, τις πράσινες θέσεις εργασίας και τη δημόσια υγεία .

(5)

Ο παρών κανονισμός θεσπίζει το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης («ΤΔΜ»), το οποίο συνιστά έναν από τους πυλώνες του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης που υλοποιείται στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή. Σκοπός του ΤΔΜ είναι να μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής μετάβασης, παρέχοντας στήριξη σε εκείνα τα εδάφη και σε εκείνους τους εργαζομένους που πλήττονται περισσότερο. Σύμφωνα με τον ειδικό στόχο του ΤΔΜ, οι δράσεις που υποστηρίζονται από το ΤΔΜ θα πρέπει να συμβάλλουν με άμεσο τρόπο στην άμβλυνση των επιπτώσεων της μετάβασης, με τη χρηματοδότηση της διαφοροποίησης και του εκσυγχρονισμού της τοπικής οικονομίας και με τον μετριασμό του αρνητικού αντίκτυπου στην απασχόληση. Αυτό αντικατοπτρίζεται στον ειδικό στόχο του ΤΔΜ, ο οποίος ορίζεται στο ίδιο επίπεδο και απαριθμείται μαζί με τους στόχους πολιτικής που ορίζονται στο άρθρο [4] του κανονισμού ΕΕ [νέος ΚΚΔ].

(5)

Ο παρών κανονισμός θεσπίζει το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης («ΤΔΜ»), το οποίο συνιστά έναν από τους πυλώνες του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης που υλοποιείται στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή. Σκοπός του ΤΔΜ είναι να μετριάσει και να αντισταθμίσει τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής μετάβασης, παρέχοντας στήριξη σε εκείνα τα εδάφη και σε εκείνους τους εργαζομένους που πλήττονται περισσότερο και να προωθήσει μια ισορροπημένη κοινωνικοοικονομική μετάβαση που αντιτίθεται στην κοινωνική επισφάλεια και στο ασταθές επιχειρηματικό περιβάλλον . Σύμφωνα με τον ειδικό στόχο του ΤΔΜ, οι δράσεις που υποστηρίζονται από το ΤΔΜ θα πρέπει να συμβάλλουν με άμεσο τρόπο στην άμβλυνση των επιπτώσεων της μετάβασης, με τη χρηματοδότηση της διαφοροποίησης και του εκσυγχρονισμού της τοπικής οικονομίας μέσω της αναδημιουργίας φυσικών πόρων και με τον μετριασμό του αρνητικού αντίκτυπου στην απασχόληση και στο βιοτικό επίπεδο . Αυτό αντικατοπτρίζεται στον ειδικό στόχο του ΤΔΜ, ο οποίος ορίζεται στο ίδιο επίπεδο και απαριθμείται μαζί με τους στόχους πολιτικής που ορίζονται στο άρθρο [4] του κανονισμού ΕΕ [νέος ΚΚΔ].

(6)

Λόγω της σημασίας που έχει η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Ένωσης για την εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού, με τη δέσμευση σχετικά με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών και με την αυξημένη φιλοδοξία της Ένωσης έτσι όπως προτείνεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το ΤΔΜ αναμένεται να συμβάλει καθοριστικά στην ενσωμάτωση των δράσεων για το κλίμα. Οι πόροι από τα κονδύλια του ΤΔΜ είναι πρόσθετοι πόροι, επιπλέον των επενδύσεων που απαιτούνται για την επίτευξη του γενικού στόχου να αφιερωθεί το 25 % των δαπανών του προϋπολογισμού της Ένωσης για τη στήριξη των στόχων για το κλίμα. Οι πόροι από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ+ θα συμβάλουν εξ ολοκλήρου στην επίτευξη αυτού του στόχου.

(6)

Λόγω της σημασίας που έχει η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Ένωσης για την εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού, με τη δέσμευση σχετικά με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών και με την αυξημένη φιλοδοξία της Ένωσης έτσι όπως προτείνεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το ΤΔΜ αναμένεται να συμβάλει καθοριστικά στην ενσωμάτωση των δράσεων για το κλίμα και το περιβάλλον . Οι πόροι από τα κονδύλια του ΤΔΜ είναι πρόσθετοι πόροι, επιπλέον των επενδύσεων που απαιτούνται για την επίτευξη του γενικού στόχου να αφιερωθεί το 30 % των δαπανών του προϋπολογισμού της Ένωσης για τη στήριξη των στόχων για το κλίμα. Οι πόροι που μεταφέρονται σε εθελοντική βάση από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ+ θα μπορούσαν να συμβάλουν εξ ολοκλήρου στην επίτευξη αυτού του στόχου.

(7)

Οι πόροι του ΤΔΜ θα πρέπει να συμπληρώνουν τους πόρους που διατίθενται στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή.

(7)

Οι πόροι του ΤΔΜ θα πρέπει να συμπληρώνουν τους πόρους που διατίθενται στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή. Η θέσπιση του ΤΔΜ δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε περικοπές ή σε υποχρεωτικές μεταφορές κονδυλίων από τα άλλα ταμεία συνοχής.

(8)

Η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία είναι δύσκολο εγχείρημα για όλα τα κράτη μέλη. Θα είναι δε ιδιαίτερα δύσκολο για εκείνα τα κράτη μέλη τα οποία εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από ορυκτά καύσιμα ή βιομηχανικές δραστηριότητες έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που πρόκειται να καταργηθούν σταδιακά ή χρειάζεται να προσαρμοστούν λόγω της μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα, και τα οποία δεν διαθέτουν τα οικονομικά μέσα γι’ αυτό τον σκοπό. Το ΤΔΜ θα πρέπει, επομένως, να καλύπτει όλα τα κράτη μέλη, ωστόσο η κατανομή των χρηματοδοτικών του μέσων θα πρέπει να αποτυπώνει την ικανότητα των κρατών μελών να χρηματοδοτήσουν τις απαραίτητες επενδύσεις, ώστε να αντεπεξέλθουν στη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα.

(8)

Η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία είναι δύσκολο εγχείρημα για όλα τα κράτη μέλη. Θα είναι δε ιδιαίτερα δύσκολο για εκείνα τα κράτη μέλη τα οποία εξαρτώνται , ή εξαρτώνταν μέχρι πρόσφατα, σε μεγάλο βαθμό από ορυκτά καύσιμα ή βιομηχανικές δραστηριότητες έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που πρόκειται να καταργηθούν σταδιακά ή χρειάζεται να προσαρμοστούν λόγω της μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα, και τα οποία δεν διαθέτουν τα οικονομικά μέσα γι’ αυτό τον σκοπό. Το ΤΔΜ θα πρέπει, επομένως, να καλύπτει όλα τα κράτη μέλη, ωστόσο η κατανομή των χρηματοδοτικών του μέσων θα πρέπει να εστιάζεται σε αυτές τις πλέον θιγόμενες περιοχές και να αποτυπώνει την ικανότητα των κρατών μελών να χρηματοδοτήσουν τις απαραίτητες επενδύσεις, ώστε να αντεπεξέλθουν στη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα , με ιδιαίτερη προσοχή στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές, τις εξόχως απόκεντρες περιοχές, τις ορεινές, νησιωτικές, αραιοκατοικημένες, αγροτικές, απομακρυσμένες και γεωγραφικά μειονεκτούσες περιοχές των οποίων ο μικρός πληθυσμός καθιστά πιο δύσκολη την εφαρμογή της μετάβασης της ενέργειας προς την κλιματική ουδετερότητα, και λαμβάνοντας υπόψη την αρχική θέση κάθε κράτους μέλους .

(9)

Με σκοπό να καθορίσει το κατάλληλο χρηματοδοτικό πλαίσιο για το ΤΔΜ, η Επιτροπή θα πρέπει να καθορίσει την ετήσια κατανομή των διαθέσιμων κονδυλίων ανά κράτος μέλος στο πλαίσιο του στόχου «Επενδύσεις στην απασχόληση και την ανάπτυξη», βάσει αντικειμενικών κριτηρίων.

(9)

Με σκοπό να καθορίσει το κατάλληλο χρηματοδοτικό πλαίσιο για το ΤΔΜ, η Επιτροπή θα πρέπει να καθορίσει την ετήσια κατανομή των διαθέσιμων κονδυλίων ανά κράτος μέλος στο πλαίσιο του στόχου «Επενδύσεις στην απασχόληση και την ανάπτυξη», βάσει αντικειμενικών κριτηρίων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεριμνούν ώστε οι δήμοι και οι πόλεις να έχουν άμεση πρόσβαση στους πόρους ΤΔΜ που πρόκειται να καταστούν διαθέσιμοι σε αυτές σύμφωνα με τις αντικειμενικές τους ανάγκες.

(10)

Ο παρών κανονισμός καθορίζει τα διάφορα είδη επενδύσεων των οποίων οι δαπάνες μπορούν να υποστηριχθούν από το ΤΔΜ. Όλες οι δραστηριότητες που λαμβάνουν στήριξη θα πρέπει να διεξάγονται με απόλυτο σεβασμό των κλιματικών και περιβαλλοντικών προτεραιοτήτων της Ένωσης. Ο κατάλογος επενδύσεων θα πρέπει να περιλαμβάνει επενδύσεις που στηρίζουν την τοπική οικονομία και είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμες, λαμβανομένων υπόψη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας. Τα χρηματοδοτούμενα έργα θα πρέπει να συμβάλλουν στη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη και κυκλική οικονομία. Για παρακμάζοντες τομείς, όπως η παραγωγή ενέργειας που βασίζεται στον άνθρακα, στον λιγνίτη, στην τύρφη και στον πετρελαιούχο σχιστόλιθο ή οι δραστηριότητες εξόρυξης των στερεών αυτών ορυκτών καυσίμων, η στήριξη θα πρέπει να συνδέεται με τη σταδιακή παύση της δραστηριότητας και την αντίστοιχη μείωση του επιπέδου της απασχόλησης. Όσον αφορά τους τομείς υπό μετασχηματισμό, με υψηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η στήριξη θα πρέπει να προωθεί νέες δραστηριότητες μέσω της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών, νέων διεργασιών ή προϊόντων, που θα οδηγούν σε σημαντική μείωση των εκπομπών, σύμφωνα με τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ για το 2030 και με τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας της ΕΕ έως το 2050 (13), με ταυτόχρονη διατήρηση ή τόνωση της απασχόλησης και με αποφυγή της υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί επίσης στις δραστηριότητες που προάγουν την καινοτομία και την έρευνα σε προηγμένες και βιώσιμες τεχνολογίες, καθώς και στους τομείς της ψηφιοποίησης και της συνδεσιμότητας , με τον όρο ότι τα μέτρα που λαμβάνονται θα βοηθούν να μετριαστούν οι αρνητικές συνέπειες μιας μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη και κυκλική οικονομία και θα συμβάλλουν στην πραγμάτωσή της.

(10)

Ο παρών κανονισμός καθορίζει τα διάφορα είδη επενδύσεων των οποίων οι δαπάνες μπορούν να υποστηριχθούν από το ΤΔΜ. Όλες οι δραστηριότητες που λαμβάνουν στήριξη θα πρέπει να διεξάγονται με απόλυτο σεβασμό των κλιματικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών δεσμεύσεων και προτεραιοτήτων της Ένωσης. Ο κατάλογος επενδύσεων θα πρέπει να περιλαμβάνει επενδύσεις που στηρίζουν τους ανθρώπους, τις κοινότητες, και την τοπική οικονομία και είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμες, λαμβανομένων υπόψη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων . Τα χρηματοδοτούμενα έργα θα πρέπει να συμβάλλουν στη σταδιακή και ολοκληρωμένη μετάβαση προς μια βιώσιμη, κλιματικά ουδέτερη , απαλλαγμένη από ρύπανση και κυκλική οικονομία. Για παρακμάζοντες τομείς, όπως η παραγωγή ενέργειας που βασίζεται στον άνθρακα, στον λιγνίτη, στην τύρφη και στον πετρελαιούχο σχιστόλιθο ή οι δραστηριότητες εξόρυξης των στερεών αυτών ορυκτών καυσίμων, η στήριξη θα πρέπει να συνδέεται με τη σταδιακή παύση της δραστηριότητας και την αντίστοιχη μείωση του επιπέδου της απασχόλησης. Όσον αφορά τους τομείς υπό μετασχηματισμό, με υψηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η στήριξη θα πρέπει να προωθεί νέες δραστηριότητες μέσω της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών, νέων διεργασιών ή προϊόντων, που θα οδηγούν σε σημαντική μείωση των εκπομπών, σύμφωνα με τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ για το 2030 και με τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας της ΕΕ έως το 2050 (13), με ταυτόχρονη διατήρηση ή τόνωση της ειδικευμένης απασχόλησης και με αποφυγή της υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί επίσης στις δραστηριότητες που προάγουν την καινοτομία και την έρευνα σε προηγμένες και βιώσιμες τεχνολογίες, καθώς και στους τομείς της ψηφιοποίησης , της συνδεσιμότητας και της έξυπνης και βιώσιμης κινητικότητας , με τον όρο ότι τα μέτρα που λαμβάνονται θα βοηθούν να μετριαστούν οι αρνητικές συνέπειες μιας μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη και κυκλική οικονομία και θα συμβάλλουν στην πραγμάτωσή της , λαμβάνοντας υπόψη τα οικονομικά, κοινωνικά και ενεργειακά χαρακτηριστικά κάθε κράτους μέλους. Η σημασία της παιδείας, του πολιτισμού, της εκπαίδευσης και της οικοδόμησης κοινοτήτων στη διαδικασία μετάβασης θα πρέπει να αντιμετωπίζεται επίσης με τη στήριξη δραστηριοτήτων που ασχολούνται με την κληρονομιά στον τομέα των ορυχείων.

(11)

Για να προστατεύονται οι πολίτες που είναι περισσότερο ευάλωτοι στην κλιματική μετάβαση, το ΤΔΜ θα πρέπει επίσης, αφενός, να καλύπτει την αναβάθμιση των δεξιοτήτων των πληττόμενων εργαζομένων και την απόκτηση νέων δεξιοτήτων απ’ αυτούς , με σκοπό να τους βοηθά να προσαρμοστούν σε νέες δυνατότητες απασχόλησης, και, αφετέρου, να παρέχει συνδρομή για την αναζήτηση εργασίας σε όσους αναζητούν εργασία και να βοηθά στην ενεργό συμπερίληψή τους στην αγορά εργασίας.

(11)

Για να προστατεύονται οι πολίτες που είναι περισσότερο ευάλωτοι στην κλιματική μετάβαση, το ΤΔΜ θα πρέπει επίσης, αφενός, να καλύπτει την αναβάθμιση των δεξιοτήτων , την απόκτηση νέων δεξιοτήτων και την εκπαίδευση των πληττόμενων εργαζομένων και αναζητούντων εργασία, ιδίως των γυναικών , με σκοπό να τους βοηθά να προσαρμοστούν σε νέες δυνατότητες απασχόλησης και να αποκτήσουν νέα προσόντα κατάλληλα για την πράσινη οικονομία , και, αφετέρου, να παρέχει συνδρομή για την αναζήτηση εργασίας σε όσους αναζητούν εργασία και να βοηθά στην ενεργό συμπερίληψή τους στην αγορά εργασίας. Η προώθηση της κοινωνικής συνοχής θα πρέπει να αποτελεί κατευθυντήρια αρχή για την παροχή στήριξης στο πλαίσιο του ΤΔΜ.

(12)

Για την τόνωση της οικονομικής διαφοροποίησης των εδαφών που πλήττονται από τη μετάβαση, το ΤΔΜ θα πρέπει να παρέχει στήριξη σε ΜΜΕ για την πραγματοποίηση παραγωγικών επενδύσεων. Οι παραγωγικές επενδύσεις θα πρέπει να νοούνται ως επενδύσεις σε πάγια κεφάλαια ή άυλα περιουσιακά στοιχεία επιχειρήσεων με σκοπό την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών και στη συμβολή, με τον τρόπο αυτό, στον ακαθάριστο σχηματισμό κεφαλαίου και στην απασχόληση. Όταν οι επιχειρήσεις δεν είναι ΜΜΕ, οι παραγωγικές επενδύσεις θα πρέπει να υποστηρίζονται μόνο εφόσον είναι απαραίτητες για να μετριαστούν οι απώλειες θέσεων εργασίας εξαιτίας της μετάβασης, χάρη στη δημιουργία ή στην προστασία σημαντικού αριθμού θέσεων εργασίας, και εφόσον δεν οδηγούν ούτε οφείλονται σε μετεγκατάσταση. Οι επενδύσεις σε υφιστάμενες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας εκπομπών της Ένωσης, θα πρέπει να επιτρέπονται, εάν συμβάλλουν στη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία έως το 2050 και επιτυγχάνουν σημαντικά χαμηλότερες τιμές σε σχέση με τους δείκτες αναφοράς που καθορίστηκαν για τη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπής βάσει της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14) και εάν έχουν ως αποτέλεσμα την προστασία σημαντικού αριθμού θέσεων εργασίας. Κάθε τέτοια επένδυση θα πρέπει να αιτιολογείται δεόντως στο σχετικό εδαφικό σχέδιο δίκαιης μετάβασης. Για να προστατεύεται η ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς και η πολιτική για τη συνοχή, η στήριξη που παρέχεται σε επιχειρήσεις θα πρέπει να συνάδει με τους κανόνες της Ένωσης για τις κρατικές ενισχύσεις, όπως ορίζονται στα άρθρα 107 και 108 της ΣΛΕΕ , ειδικότερα δε, η στήριξη για παραγωγικές επενδύσεις επιχειρήσεων που δεν είναι ΜΜΕ θα πρέπει να περιορίζεται σε επιχειρήσεις που βρίσκονται σε περιοχές χαρακτηρισμένες ως ενισχυόμενες για τους σκοπούς του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχεία α) και γ) της ΣΛΕΕ .

(12)

Για την τόνωση της οικονομικής διαφοροποίησης των εδαφών που πλήττονται από τη μετάβαση, το ΤΔΜ θα πρέπει να παρέχει στήριξη σε ΜΜΕ για την πραγματοποίηση παραγωγικών επενδύσεων. Οι παραγωγικές επενδύσεις θα πρέπει να νοούνται ως επενδύσεις σε πάγια κεφάλαια ή άυλα περιουσιακά στοιχεία επιχειρήσεων με σκοπό την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών και στη συμβολή, με τον τρόπο αυτό, στον ακαθάριστο σχηματισμό κεφαλαίου και στην απασχόληση. Όταν οι επιχειρήσεις δεν είναι ΜΜΕ, οι παραγωγικές επενδύσεις θα πρέπει να υποστηρίζονται μόνο εφόσον είναι απαραίτητες για να μετριαστούν οι απώλειες θέσεων εργασίας εξαιτίας της μετάβασης, χάρη στη δημιουργία ή στην προστασία σημαντικού αριθμού θέσεων εργασίας, και εφόσον δεν οδηγούν ούτε οφείλονται σε μετεγκατάσταση. Οι επενδύσεις σε υφιστάμενες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας εκπομπών της Ένωσης, θα πρέπει να επιτρέπονται, εάν συμβάλλουν στη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία έως το 2050 και επιτυγχάνουν σημαντικά χαμηλότερες τιμές σε σχέση με τους δείκτες αναφοράς που καθορίστηκαν για τη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπής βάσει της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14) και εάν έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία και τη διατήρηση σημαντικού αριθμού θέσεων εργασίας. Κάθε τέτοια επένδυση θα πρέπει να αιτιολογείται δεόντως στο σχετικό εδαφικό σχέδιο δίκαιης μετάβασης , να είναι βιώσιμη και, όπου απαιτείται, να συνάδει με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και την αρχή της «προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση» . Για να προστατεύεται η ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς και η πολιτική για τη συνοχή, η στήριξη που παρέχεται σε επιχειρήσεις θα πρέπει να συνάδει με τους κανόνες της Ένωσης για τις κρατικές ενισχύσεις, όπως ορίζονται στα άρθρα 107 και 108 ΣΛΕΕ.

(12α)

Η στήριξη για παραγωγικές επενδύσεις σε επιχειρήσεις, εκτός των ΜΜΕ, μέσω του ΤΔΜ πρέπει να περιοριστεί στις λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες και τις περιφέρειες μετάβασης, όπως ορίζεται στο άρθρο 102 παράγραφος 2 του κανονισμού αριθ. …/… [CPR].

(13)

Για περισσότερη ευελιξία στον προγραμματισμό των πόρων του ΤΔΜ στο πλαίσιο του στόχου «Επενδύσεις στην απασχόληση και την ανάπτυξη», θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα κατάρτισης ενός αυτόνομου προγράμματος του ΤΔΜ ή η δυνατότητα προγραμματισμού των πόρων του ΤΔΜ για μία ή δύο ειδικές προτεραιότητες στο πλαίσιο ενός προγράμματος υποστηριζόμενου από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ («ΕΚΤ+») ή το Ταμείο Συνοχής. Σύμφωνα με το άρθρο 21α του κανονισμού (ΕΕ) [νέος ΚΚΔ], οι πόροι του ΤΔΜ θα πρέπει να ενισχυθούν με συμπληρωματική χρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ+. Τα αντίστοιχα ποσά που θα μεταφερθούν από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ+ θα πρέπει να συνάδουν με το είδος των πράξεων που καθορίζονται στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης.

(13)

Για περισσότερη ευελιξία στον προγραμματισμό των πόρων του ΤΔΜ στο πλαίσιο του στόχου «Επενδύσεις στην απασχόληση και την ανάπτυξη», θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα κατάρτισης ενός αυτόνομου προγράμματος του ΤΔΜ ή η δυνατότητα προγραμματισμού των πόρων του ΤΔΜ για μία ή δύο ειδικές προτεραιότητες στο πλαίσιο ενός προγράμματος υποστηριζόμενου από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ («ΕΚΤ+») ή το Ταμείο Συνοχής. Σύμφωνα με το άρθρο 21α του κανονισμού (ΕΕ) [νέος ΚΚΔ], οι πόροι του ΤΔΜ δύνανται να ενισχυθούν σε εθελοντική βάση με συμπληρωματική χρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ+. Τα αντίστοιχα ποσά που θα μεταφερθούν από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ+ θα πρέπει να συνάδουν με το είδος των πράξεων που καθορίζονται στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης.

(14)

Η στήριξη του ΤΔΜ θα πρέπει να εξαρτάται από την αποτελεσματική εφαρμογή της διαδικασίας μετάβασης σε ένα συγκεκριμένο έδαφος με σκοπό την επίτευξη κλιματικά ουδέτερης οικονομίας. Σχετικά μ’ αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταρτίζουν, σε συνεργασία με τα οικεία ενδιαφερόμενα μέρη και με την υποστήριξη της Επιτροπής, εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης, με λεπτομερή περιγραφή της διαδικασίας μετάβασης, τα οποία να συνάδουν με τα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα πρέπει να δημιουργήσει μια Πλατφόρμα Δίκαιης Μετάβασης, η οποία να στηρίζεται στην υφιστάμενη πλατφόρμα για τις περιοχές εξόρυξης άνθρακα που βρίσκονται σε μετάβαση και να παρέχει τη δυνατότητα διμερών και πολυμερών ανταλλαγών εμπειριών σχετικά με τα αντληθέντα διδάγματα και τις βέλτιστες πρακτικές σε όλους τους τομείς που επηρεάζονται.

(14)

Η στήριξη του ΤΔΜ θα πρέπει να εξαρτάται από την αποτελεσματική και μετρήσιμη εφαρμογή της διαδικασίας μετάβασης σε ένα συγκεκριμένο έδαφος με σκοπό την επίτευξη κλιματικά ουδέτερης οικονομίας. Σχετικά μ’ αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταρτίζουν, με κοινωνικό διάλογο και σε συνεργασία με τα οικεία ενδιαφερόμενα μέρη , σύμφωνα με την αρχή της εταιρικής σχέσης που θεσπίζεται στο άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΕ) …/… [νέος ΚΚΔ] και με την υποστήριξη της Επιτροπής, εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης, με λεπτομερή περιγραφή της διαδικασίας μετάβασης, τα οποία να συνάδουν με τα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα και ενδεχομένως να προχωρούν πέρα από αυτά . Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα πρέπει να δημιουργήσει μια Πλατφόρμα Δίκαιης Μετάβασης, η οποία να στηρίζεται στην υφιστάμενη πλατφόρμα για τις περιοχές εξόρυξης άνθρακα που βρίσκονται σε μετάβαση και να παρέχει τη δυνατότητα διμερών και πολυμερών ανταλλαγών εμπειριών σχετικά με τα αντληθέντα διδάγματα και τις βέλτιστες πρακτικές σε όλους τους τομείς που επηρεάζονται.

(15)

Τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης θα πρέπει να εντοπίζουν τα εδάφη που επηρεάζονται αρνητικά σε μεγαλύτερο βαθμό, στα οποία θα πρέπει να επικεντρώνεται η στήριξη του ΤΔΜ, και να περιγράφουν ειδικές δράσεις που θα πρέπει να αναληφθούν για την επίτευξη της κλιματικά ουδέτερης οικονομίας, ιδίως όσον αφορά τη μετατροπή ή το κλείσιμο εγκαταστάσεων που σχετίζονται με την παραγωγή ορυκτών καυσίμων ή με άλλες δραστηριότητες έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Τα εν λόγω εδάφη θα πρέπει να αντιστοιχούν σε περιφέρειες επιπέδου NUTS 3 ή να είναι τμήματα των περιφερειών αυτών. Τα σχέδια θα πρέπει να περιγράφουν λεπτομερώς τα προβλήματα και τις ανάγκε ς των εν λόγω εδαφών και να προσδιορίζουν το είδος των πράξεων που απαιτούνται με τρόπο που να εξασφαλίζει με συνέπεια την ανάπτυξη κλιματικά ανθεκτικών οικονομικών δραστηριοτήτων, που συνάδουν επίσης με τη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα και με τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας. Μόνο οι επενδύσεις που συμφωνούν με τα σχέδια μετάβασης θα πρέπει να λαμβάνουν χρηματοδοτική στήριξη από το ΤΔΜ. Τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης θα πρέπει να αποτελούν μέρος των προγραμμάτων (που υποστηρίζονται από το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ+, το Ταμείο Συνοχής και το ΤΔΜ, ανάλογα με την περίπτωση) τα οποία εγκρίνονται από την Επιτροπή.

(15)

Τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης θα πρέπει να εντοπίζουν τα εδάφη που επηρεάζονται αρνητικά σε μεγαλύτερο βαθμό, στα οποία θα πρέπει να επικεντρώνεται η στήριξη του ΤΔΜ, και να περιγράφουν ειδικές δράσεις που θα πρέπει να αναληφθούν για την επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ένωσης για το 2030 και μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας έως το 2050 , ιδίως όσον αφορά τη μετατροπή ή το κλείσιμο εγκαταστάσεων που σχετίζονται με την παραγωγή ορυκτών καυσίμων ή με άλλες δραστηριότητες έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου , διατηρώντας και διευρύνοντας παράλληλα τις ευκαιρίες απασχόλησης στα επηρεαζόμενα εδάφη, προκειμένου να αποφευχθεί ο κοινωνικός αποκλεισμός. Θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη επιβαρυντικοί παράγοντες, όπως τα ποσοστά ανεργίας και η τάση μείωσης του πληθυσμού . Τα εν λόγω εδάφη θα πρέπει να αντιστοιχούν σε περιφέρειες επιπέδου NUTS 3 ή να είναι τμήματα των περιφερειών αυτών. Τα σχέδια θα πρέπει να περιγράφουν λεπτομερώς τα προβλήματα, τις ανάγκες και τις ευκαιρίες των εν λόγω εδαφών και να προσδιορίζουν το είδος των πράξεων που απαιτούνται με τρόπο που να εξασφαλίζει με συνέπεια την ανάπτυξη κλιματικά ανθεκτικών οικονομικών δραστηριοτήτων, που συνάδουν επίσης με τη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα και με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Μόνο οι επενδύσεις που συμφωνούν με τα σχέδια μετάβασης θα πρέπει να λαμβάνουν χρηματοδοτική στήριξη από το ΤΔΜ. Τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης θα πρέπει να αποτελούν μέρος των προγραμμάτων (που υποστηρίζονται από το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ+, το Ταμείο Συνοχής και το ΤΔΜ, ανάλογα με την περίπτωση) τα οποία εγκρίνονται από την Επιτροπή.

(19)

Οι στόχοι του παρόντος κανονισμού, συγκεκριμένα η υποστήριξη εδαφών που θα πρέπει να διέλθουν οικονομικό και κοινωνικό μετασχηματισμό για τη μετάβασή τους προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς μόνο από τα κράτη μέλη. Οι κύριοι λόγοι στο πλαίσιο αυτό είναι, αφενός, οι ανισότητες στο επίπεδο ανάπτυξης των διαφόρων εδαφών και η καθυστέρηση που εμφανίζουν τα πλέον μειονεκτικά εδάφη, καθώς και οι περιορισμοί των δημοσιονομικών πόρων των κρατών μελών και των εδαφών και, αφετέρου, η ανάγκη για ένα συνεκτικό πλαίσιο υλοποίησης που θα καλύπτει περισσότερα ενωσιακά Ταμεία υπό καθεστώς επιμερισμένης διαχείρισης. Επειδή οι στόχοι αυτοί μπορούν να επιτευχθούν καλύτερα σε ενωσιακό επίπεδο, η Ένωση μπορεί να θεσπίζει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, που ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, που διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών.

(19)

Οι στόχοι του παρόντος κανονισμού, συγκεκριμένα η υποστήριξη των ανθρώπων, της οικονομίας και του περιβάλλοντος των εδαφών που θα πρέπει να διέλθουν οικονομικό και κοινωνικό μετασχηματισμό για τη μετάβασή τους προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς μόνο από τα κράτη μέλη. Οι κύριοι λόγοι στο πλαίσιο αυτό είναι, αφενός, οι ανισότητες στο επίπεδο ανάπτυξης των διαφόρων εδαφών και η καθυστέρηση που εμφανίζουν τα πλέον μειονεκτικά εδάφη, καθώς και οι περιορισμοί των δημοσιονομικών πόρων των κρατών μελών και των εδαφών και, αφετέρου, η ανάγκη για ένα συνεκτικό πλαίσιο υλοποίησης που θα καλύπτει περισσότερα ενωσιακά Ταμεία υπό καθεστώς επιμερισμένης διαχείρισης και η εξασφάλιση της συμμόρφωσης με υψηλά κοινωνικά και περιβαλλοντικά πρότυπα και της προώθησης της συμμετοχής των εργαζομένων . Επειδή οι στόχοι αυτοί μπορούν να επιτευχθούν καλύτερα σε ενωσιακό επίπεδο, η Ένωση μπορεί να θεσπίζει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, που ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, που διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών.

α)

παραγωγικές επενδύσεις σε ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων των νεοφυών επιχειρήσεων, που οδηγούν σε οικονομική διαφοροποίηση και μετατροπή·

α)

παραγωγικές και βιώσιμες επενδύσεις σε πολύ μικρές επιχειρήσεις και ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων των νεοφυών επιχειρήσεων και του βιώσιμου τουρισμού , που οδηγούν σε δημιουργία θέσεων εργασίας, εκσυγχρονισμό, οικονομική διαφοροποίηση και μετατροπή·

β)

επενδύσεις στην ίδρυση νέων επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων μέσω εκκολαπτηρίων επιχειρήσεων και συμβουλευτικών υπηρεσιών·

β)

επενδύσεις στην ίδρυση νέων επιχειρήσεων και στην ανάπτυξη των υφιστάμενων , μεταξύ άλλων μέσω εκκολαπτηρίων επιχειρήσεων και συμβουλευτικών υπηρεσιών , που οδηγούν σε δημιουργία θέσεων απασχόλησης·

βα)

επενδύσεις σε κοινωνικές υποδομές, που οδηγούν σε δημιουργία θέσεων εργασίας και οικονομική διαφοροποίηση·

γ)

επενδύσεις σε δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας και προώθηση της μεταφοράς προηγμένων τεχνολογιών·

γ)

επενδύσεις σε δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας , μεταξύ άλλων σε πανεπιστήμια και δημόσια ερευνητικά ιδρύματα, και προώθηση της μεταφοράς προηγμένων και έτοιμων για την αγορά τεχνολογιών·

δ)

επενδύσεις στην ανάπτυξη τεχνολογίας και υποδομών για οικονομικά προσιτή καθαρή ενέργεια, στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, στην ενεργειακή απόδοση και στις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας·

δ)

επενδύσεις στην ανάπτυξη τεχνολογίας και υποδομών για οικονομικά προσιτή καθαρή ενέργεια και τα συστήματά της , στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, στην ενεργειακή απόδοση , σε τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας και στις βιώσιμες ανανεώσιμες μορφές ενέργειας , όταν οδηγούν στη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη διατήρηση της βιώσιμης απασχόλησης σε σημαντική κλίμακα ·

δα)

επενδύσεις σε έξυπνη και βιώσιμη κινητικότητα και σε φιλικές προς το περιβάλλον υποδομές μεταφορών·

δβ)

επενδύσεις σε έργα για την καταπολέμηση της ενεργειακής ένδειας, ιδίως όσον αφορά την κοινωνική στέγαση, και την προώθηση της ενεργειακής απόδοσης, μιας κλιματικά ουδέτερης προσέγγισης και της τηλεθέρμανσης χαμηλών εκπομπών στις περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο·

ε)

επενδύσεις στην ψηφιοποίηση και την ψηφιακή συνδεσιμότητα·

ε)

επενδύσεις στην ψηφιοποίηση , την ψηφιακή καινοτομία και την ψηφιακή συνδεσιμότητα , συμπεριλαμβανομένων της ψηφιακής γεωργίας και της γεωργίας ακριβείας ·

στ)

επενδύσεις στην αναγέννηση και απορρύπανση εκτάσεων, σε σχέδια αποκατάστασης του εδάφους και αναπροσαρμογής της χρήσης

στ)

επενδύσεις στις πράσινες υποδομές καθώς και στην αναγέννηση και απορρύπανση θέσεων και υποβαθμισμένων βιομηχανικών εκτάσεων, σε σχέδια αποκατάστασης του εδάφους , όπου δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστεί η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»·

ζ)

επενδύσεις στην ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας , μεταξύ άλλων μέσω της πρόληψης και της μείωσης αποβλήτων, μέσω της αποδοτικής χρήσης των πόρων, της επαναχρησιμοποίησης, της επισκευής και της ανακύκλωσης·

ζ)

επενδύσεις στην ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας μέσω της πρόληψης και της μείωσης αποβλήτων, της αποδοτικής χρήσης των πόρων, της επαναχρησιμοποίησης, της επισκευής και της ανακύκλωσης·

ζα)

θέσπιση και ανάπτυξη κοινωνικών και δημόσιων υπηρεσιών γενικού ενδιαφέροντος·

ζβ)

επενδύσεις στον πολιτισμό, την εκπαίδευση και την οικοδόμηση κοινοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της αξιοποίησης της υλικής και άυλης εξορυκτικής κληρονομιάς και των κοινοτικών κόμβων·

η)

αναβάθμιση δεξιοτήτων και απόκτηση νέων δεξιοτήτων από τους εργαζομένους·

η)

αναβάθμιση δεξιοτήτων, απόκτηση νέων δεξιοτήτων και εκπαίδευση για τους εργαζομένους και τους αναζητούντες εργασία ·

θ)

συνδρομή για την αναζήτηση εργασίας σε όσους αναζητούν εργασία·

θ)

συνδρομή για την αναζήτηση εργασίας σε όσους αναζητούν εργασία , ενεργός στήριξη προς τους περισσότερο ηλικιωμένους και στήριξη εισοδήματος για τους εργαζομένους που βρίσκονται σε μετάβαση μεταξύ θέσεων εργασίας ·

ι)

ενεργητική συμπερίληψη των αναζητούντων εργασία·

ι)

ενεργητική συμπερίληψη των αναζητούντων εργασία , ιδίως των γυναικών, των ατόμων με αναπηρία και των ευάλωτων ομάδων·

γ)

τις προβληματικές επιχειρήσεις, όπως ορίζονται στο άρθρο 2 σημείο 18 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 651/2014 της Επιτροπής (16)·

γ)

τις προβληματικές επιχειρήσεις, όπως ορίζονται στο άρθρο 2 σημείο 18 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 651/2014 της Επιτροπής (16) , εκτός από τις περιπτώσεις στις οποίες οι δυσχέρειες απορρέουν από τη διαδικασία της ενεργειακής μετάβασης ή όταν οι δυσχέρειες άρχισαν μετά την 15η Φεβρουαρίου 2020 και απορρέουν από την κρίση COVID-19 ·

δ)

επενδύσεις που σχετίζονται με την παραγωγή, την επεξεργασία, τη διανομή, την αποθήκευση ή την καύση ορυκτών καυσίμων·

δ)

επενδύσεις που σχετίζονται με την παραγωγή, την επεξεργασία, τη μεταφορά, τη διανομή, την αποθήκευση ή την καύση ορυκτών καυσίμων·

ε)

επενδύσεις σε ευρυζωνικές υποδομές σε περιοχές στις οποίες υπάρχουν τουλάχιστον δύο ευρυζωνικά δίκτυα ισότιμης κατηγορίας.

ε)

επενδύσεις σε ευρυζωνικές υποδομές σε περιοχές στις οποίες παρέχονται ισοδύναμες λύσεις από την αγορά σε ανταγωνιστικές συνθήκες σε πελάτες·

εα)

επενδύσεις σε επιχειρήσεις διαφορετικές από τις ΜΜΕ, οι οποίες συνεπάγονται τη μεταφορά θέσεων εργασίας και διαδικασιών παραγωγής από ένα κράτος μέλος σε άλλο ή σε τρίτη χώρα·

εβ)

επιχειρήσεις σε περιφέρεια NUTS 2 όπου έχει προγραμματιστεί η λειτουργία νέου ορυχείου άνθρακα, λιγνίτη ή πετρελαιούχου σχιστόλιθου ή πεδίου εξόρυξης τύρφης, ούτε ακόμη η επαναλειτουργία προσωρινά παροπλισμένου ορυχείου άνθρακα, λιγνίτη ή πετρελαιούχου σχιστόλιθου ή πεδίου εξόρυξης τύρφης κατά τη διάρκεια του προγράμματος.

α)

χρησιμοποιούνται ως μεταβατική τεχνολογία για την αντικατάσταση του άνθρακα, του λιγνίτη, της τύρφης ή του ασφαλτούχου σχιστόλιθου·

β)

εμπίπτουν εντός των ορίων της βιώσιμης διαθεσιμότητας ή είναι συμβατές με τη χρήση καθαρού υδρογόνου, βιοαερίου και βιομεθανίου·

γ)

συμβάλλουν στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων της Ένωσης για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν, καθώς επιταχύνουν την πλήρη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα, του λιγνίτη, της τύρφης ή του πετρελαιούχου σχιστόλιθου·

δ)

προσφέρουν σημαντική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και αύξηση της ενεργειακής απόδοσης·

ε)

συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας·

στ)

δεν παρακωλύουν την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα οικεία εδάφη, είναι δε συμβατές και σε συνέργεια με τη μελλοντική χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

α)

περιγραφή της διαδικασίας μετάβασης σε εθνικό επίπεδο προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία , περιλαμβανομένου χρονοδιαγράμματος για τα βασικά στάδια της μετάβασης, τα οποία συνάδουν με το εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα («ΕΣΕΚ»), στην τελευταία του εκδοχή·

α)

περιγραφή της διαδικασίας μετάβασης σε εθνικό επίπεδο προς την επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ένωσης για το 2030, και μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας έως το 2050, περιλαμβανομένου χρονοδιαγράμματος για τα βασικά στάδια της μετάβασης, τα οποία συνάδουν με το εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα («ΕΣΕΚ»), στην τελευταία του εκδοχή·

β)

αιτιολόγηση του χαρακτηρισμού των εδαφών ως εδαφών που επηρεάζονται αρνητικά σε μεγαλύτερο βαθμό από τη διαδικασία μετάβασης που αναφέρεται στο στοιχείο α) και τα οποία πρέπει να υποστηριχθούν από το ΤΔΜ, σύμφωνα με την παράγραφο 1·

β)

αιτιολόγηση του χαρακτηρισμού των εδαφών ως εδαφών που επηρεάζονται αρνητικά σε μεγαλύτερο βαθμό από τη διαδικασία μετάβασης που αναφέρεται στο στοιχείο α) και τα οποία πρέπει να υποστηριχθούν από το ΤΔΜ, σύμφωνα με την παράγραφο 1 , συμπεριλαμβανομένων δεικτών όπως το ποσοστό ανεργίας και το ποσοστό μείωσης του πληθυσμού ·

γ)

αξιολόγηση των προβλημάτων μετάβασης που αντιμετωπίζουν τα εδάφη που επηρεάζονται αρνητικά σε μεγαλύτερο βαθμό, καθώς και αξιολόγηση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων της μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, με προσδιορισμό του δυνητικού αριθμού των θέσεων εργασίας που επηρεάζονται και των θέσεων εργασίας που χάνονται, των αναπτυξιακών αναγκών και των στόχων που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2030 σε σύνδεση με τον μετασχηματισμό ή τη διακοπή των δραστηριοτήτων έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στα εν λόγω εδάφη·

γ)

αξιολόγηση αντικτύπου των προβλημάτων μετάβασης που αντιμετωπίζουν τα εδάφη που επηρεάζονται αρνητικά σε μεγαλύτερο βαθμό, καθώς και αξιολόγηση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων της μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, με προσδιορισμό του δυνητικού αριθμού των θέσεων εργασίας που επηρεάζονται και των θέσεων εργασίας που χάνονται, των ενδεχόμενων επιπτώσεων στα δημόσια έσοδα, των αναπτυξιακών αναγκών και των στόχων, σε σύνδεση με τον μετασχηματισμό ή τη διακοπή των δραστηριοτήτων έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στα εν λόγω εδάφη και τις προκλήσεις που σχετίζονται με την ενεργειακή πενία·

δ)

περιγραφή της προσδοκώμενης συνεισφοράς από το ΤΔΜ για την αντιμετώπιση των κοινωνικών, των οικονομικών και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία·

δ)

περιγραφή της προσδοκώμενης συνεισφοράς από το ΤΔΜ για την αντιμετώπιση των κοινωνικών, των δημογραφικών, των οικονομικών , των υγειονομικών και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία·

ε)

αξιολόγηση της συνέπειας του εδαφικού σχεδίου με άλλες εθνικές, περιφερειακές ή εδαφικές στρατηγικές και σχέδια·

ε)

αξιολόγηση της συνέπειας του εδαφικού σχεδίου με άλλες εθνικές, περιφερειακές ή εδαφικές στρατηγικές και σχέδια , όπου αρμόζει ·

η)

όταν παρέχεται στήριξη για παραγωγικές επενδύσεις σε επιχειρήσεις εκτός των ΜΜΕ, εξαντλητικό κατάλογο των εν λόγω πράξεων και επιχειρήσεων και αιτιολόγηση της αναγκαιότητας αυτής της στήριξης με μελέτη αποκλίσεων στην οποία θα πρέπει να καταδεικνύεται ότι, αν δεν γίνει η επένδυση, ο αριθμός των θέσεων εργασίας που αναμένεται να απολεσθούν θα υπερβεί τον αριθμό των θέσεων εργασίας που αναμένεται να δημιουργηθούν·

η)

όταν παρέχεται στήριξη για παραγωγικές επενδύσεις σε επιχειρήσεις εκτός των ΜΜΕ, ενδεικτικό κατάλογο των εν λόγω πράξεων και επιχειρήσεων και αιτιολόγηση της αναγκαιότητας αυτής της στήριξης με μελέτη αποκλίσεων στην οποία θα πρέπει να καταδεικνύεται ότι, αν δεν γίνει η επένδυση, ο αριθμός των θέσεων εργασίας που αναμένεται να απολεσθούν θα υπερβεί τον αριθμό των θέσεων εργασίας που αναμένεται να δημιουργηθούν·