Γενική εισαγωγή

0.1.

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) είναι θεσμικό όργανο (1) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και ο εξωτερικός ελεγκτής των οικονομικών της (2). Με την ιδιότητα αυτή, ενεργούμε ως ο ανεξάρτητος θεματοφύλακας των οικονομικών συμφερόντων όλων των πολιτών της ΕΕ, συμβάλλοντας ιδίως στη βελτίωση της δημοσιονομικής της διαχείρισης. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο μας παρατίθενται στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων μας, τις ειδικές εκθέσεις μας, τις πανοραμικές επισκοπήσεις μας και τις γνώμες που διατυπώνουμε επί νέας ή επικαιροποιούμενης νομοθεσίας της ΕΕ ή επί άλλων αποφάσεων με επιπτώσεις στη δημοσιονομική διαχείριση (3).

0.2.

Η παρούσα ετήσια έκθεση, η 42η που εκπονούμε σχετικά με την εκτέλεση του προϋπολογισμού της ΕΕ, καλύπτει το οικονομικό έτος 2018. Τα Ευρωπαϊκά Ταμεία Ανάπτυξης αποτελούν αντικείμενο χωριστής ετήσιας έκθεσης.

0.3.

Ο γενικός προϋπολογισμός της ΕΕ εγκρίνεται ετησίως από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η ετήσια έκθεσή μας, συνδυαζόμενη κατά περίπτωση με τις ειδικές εκθέσεις μας, αποτελεί βάση της διαδικασίας χορήγησης απαλλαγής, στο πλαίσιο της οποίας το Κοινοβούλιο, ενεργώντας κατόπιν εισήγησης του Συμβουλίου, κρίνει κατά πόσον η Επιτροπή εκπλήρωσε ικανοποιητικώς τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις της. Αμέσως μόλις δημοσιευθεί, η ετήσια έκθεση διαβιβάζεται στα εθνικά κοινοβούλια, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο.

0.4.

Κεντρική θέση στην έκθεσή μας κατέχει η δήλωση σχετικά με την αξιοπιστία των ενοποιημένων λογαριασμών της ΕΕ, καθώς και σχετικά με τη νομιμότητα και την κανονικότητα των πράξεων. Η δήλωση αυτή συμπληρώνεται από ειδικές εκτιμήσεις για κάθε σημαντικό τομέα δραστηριότητας της ΕΕ.

0.5.

Όπως και τα προηγούμενα χρόνια έτσι και φέτος η έκθεση διαρθρώνεται ως εξής: — Στο κεφάλαιο 1 παρατίθενται η δήλωση αξιοπιστίας και σύνοψη των αποτελεσμάτων των ελεγκτικών εργασιών μας επί της αξιοπιστίας των λογαριασμών και της κανονικότητας των πράξεων. — Στο κεφάλαιο 2 παρουσιάζεται η ανάλυσή μας όσον αφορά τη δημοσιονομική και τη χρηματοοικονομική διαχείριση. — Το κεφάλαιο 3 εστιάζει στην ερμηνεία των δεικτών επιδόσεων του προϋπολογισμού της ΕΕ, παρουσιάζει τα σημαντικότερα αποτελέσματα των ελέγχων επιδόσεων που δημοσιεύσαμε στις αντίστοιχες ειδικές εκθέσεις το 2018 και αναλύει την από μέρους της Επιτροπής υλοποίηση των συστάσεων που διατυπώσαμε σε ειδικές εκθέσεις που δημοσιεύθηκαν το 2015. — Στο κεφάλαιο 4 παρατίθενται οι διαπιστώσεις μας όσον αφορά τα έσοδα της ΕΕ. — Στα κεφάλαια 5 έως 10 παρουσιάζονται, για τους κύριους τομείς του τρέχοντος πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) (4), τα αποτελέσματα, αφενός, των ελεγκτικών δοκιμασιών που διενεργήσαμε όσον αφορά την κανονικότητα των πράξεων και, αφετέρου, της εξέτασης των ετήσιων εκθέσεων δραστηριοτήτων της Επιτροπής, άλλων στοιχείων των συστημάτων εσωτερικών δικλίδων ελέγχου και των λοιπών ρυθμίσεων διακυβέρνησης.

0.6.

Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν χωριστές οικονομικές καταστάσεις για τους επιμέρους τομείς του ΠΔΠ, τα συμπεράσματα κάθε κεφαλαίου δεν συνιστούν ελεγκτική γνώμη. Αντ' αυτού, παρουσιάζονται στα κεφάλαια της έκθεσης σημαντικά ζητήματα που αφορούν συγκεκριμένα τον εκάστοτε τομέα του ΠΔΠ.

0.7.

Στόχος μας είναι να παρουσιάζουμε τις παρατηρήσεις μας κατά τρόπο σαφή και περιεκτικό. Δεν είναι πάντοτε δυνατόν να αποφευχθεί η χρήση όρων που αφορούν χαρακτηριστικά την ΕΕ, τις πολιτικές και τον προϋπολογισμό της, ή όρων προερχόμενων από το γνωστικό πεδίο της λογιστικής και της ελεγκτικής. Στην ιστοσελίδα μας δημοσιεύουμε γλωσσάριο με ορισμούς και επεξηγήσεις των περισσότερων ειδικών αυτών όρων (5). Οι όροι που επεξηγούνται στο γλωσσάριο αναγράφονται με πλάγιους χαρακτήρες την πρώτη φορά που εμφανίζονται σε κάθε κεφάλαιο.

0.8.

Η παρούσα έκθεση περιέχει επίσης τις απαντήσεις της Επιτροπής στις παρατηρήσεις μας (και, κατά περίπτωση, τις απαντήσεις άλλων θεσμικών και μη οργάνων της ΕΕ). Ως εξωτερικός ελεγκτής, φέρουμε την ευθύνη αναφοράς των διαπιστώσεων του ελέγχου μας και εξαγωγής των αναγκαίων συμπερασμάτων, έτσι ώστε να παρέχουμε ανεξάρτητη και αμερόληπτη εκτίμηση της αξιοπιστίας των λογαριασμών και της κανονικότητας των πράξεων.

---

(1)  Το ΕΕΣ καθιερώθηκε ως θεσμικό όργανο με το άρθρο 13 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, γνωστής και ως Συνθήκης του Μάαστριχτ (ΕΕ C 191 της 29.7.1992, σ. 1). Ιδρύθηκε από τη Συνθήκη των Βρυξελλών το 1977 ως το νέο όργανο της Κοινότητας που θα αναλάμβανε την αρμοδιότητα του εξωτερικού ελέγχου (ΕΕ L 359 της 31.12.1977, σ. 1).

(2)  Βλέπε άρθρα 285 έως 287 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) (ΕΕ C 326 της 26.10.2012, σ. 47).

(3)  Διαθέσιμες στον ιστότοπό μας www.eca.europa.eu

(4)  Δεν παρέχουμε ειδική εκτίμηση για τις δαπάνες του τομέα 6 («Αντισταθμίσεις»), ούτε για τις εκτός ΠΔΠ δαπάνες. Στην ανάλυσή μας των τομέων 3 («Ασφάλεια και ιθαγένεια») και 4 («Η Ευρώπη ως παγκόσμιος παράγοντας») που παρατίθεται στα κεφάλαια 8 και 9 αντίστοιχα, δεν περιλαμβάνεται εκτίμηση του επιπέδου σφάλματος.

(5)  https://www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/GLOSSARY_AR_2018/GLOSSARY_AR_2018_EL.pdf

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Δήλωση αξιοπιστίας και στοιχεία προς υποστήριξή της

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Δήλωση αξιοπιστίας του Συνεδρίου προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο — έκθεση του ανεξάρτητου ελεγκτή

I-XXX

Εισαγωγή

1.1-1.5

Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου

1.1-1.3

Οι δαπάνες της ΕΕ αποτελούν σημαντικό εργαλείο για την επίτευξη των διαφόρων στόχων πολιτικής

1.4-1.5

Διαπιστώσεις του ελέγχου για το οικονομικό έτος 2018

1.6-1.41

Αξιοπιστία των λογαριασμών

1.6-1.9

Οι λογαριασμοί δεν περιείχαν ουσιώδεις ανακρίβειες

1.6-1.8

Κύρια ζητήματα του ελέγχου σχετικά με τις οικονομικές καταστάσεις του 2018

1.9

Κανονικότητα των πράξεων

1.10-1.32

Ο έλεγχός μας καλύπτει τις δαπάνες που αποδέχθηκε η Επιτροπή το 2018

1.11-1.14

Τα αποτελέσματα του ελέγχου μας για το 2018 υποδηλώνουν ότι το σφάλμα περιορίζεται σε συγκεκριμένα είδη δαπανών

1.15

Η πολυπλοκότητα των κανόνων και ο τρόπος εκταμίευσης των κεφαλαίων της ΕΕ επηρεάζει τον κίνδυνο σφάλματος

1.16-1.32

Οι πληροφορίες της Επιτροπής σχετικά με την κανονικότητα

1.33-1.41

Η εκτίμηση του σφάλματος από μέρους της Επιτροπής είναι ελαφρώς χαμηλότερη του δικού μας εύρους τιμών

1.35-1.36

Τα επιμέρους στοιχεία που συνθέτουν την εκτίμηση της Επιτροπής δεν συμβαδίζουν πάντοτε με τις διαπιστώσεις μας

1.37-1.39

Ο κίνδυνος κατά το κλείσιμο εξαρτάται από τις εκτιμώμενες μελλοντικές διορθώσεις και ανακτήσεις

1.40-1.41

Αναφέρουμε στην OLAF τις περιπτώσεις πιθανολογούμενης απάτης

1.42-1.46

Συμπεράσματα

1.47-1.49

Αποτελέσματα του ελέγχου

1.48-1.49

Παράρτημα 1.1 — Μεθοδολογία και τρόπος προσέγγισης του ελέγχου

Δήλωση αξιοπιστίας του Συνεδρίου προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο – έκθεση του ανεξάρτητου ελεγκτή

Γνώμη

I. Ελέγξαμε: α) τους ενοποιημένους λογαριασμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι περιλαμβάνουν τις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις (1) και τις εκθέσεις σχετικά με την εκτέλεση του προϋπολογισμού (2) για το οικονομικό έτος που έληξε την 31η Δεκεμβρίου 2018 και οι οποίοι εγκρίθηκαν από την Επιτροπή στις 26 Ιουνίου 2019, και β) τη νομιμότητα και κανονικότητα των σχετικών πράξεων, όπως ορίζει το άρθρο 287 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).

Αξιοπιστία των λογαριασμών

Γνώμη σχετικά με την αξιοπιστία των λογαριασμών II. Κατά τη γνώμη μας, οι ενοποιημένοι λογαριασμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για το οικονομικό έτος που έληξε την 31η Δεκεμβρίου 2018 παρέχουν εύλογη εικόνα, από κάθε ουσιώδη πλευρά, της οικονομικής κατάστασης της ΕΕ την 31η Δεκεμβρίου 2018, των αποτελεσμάτων των πράξεών της, των ταμειακών ροών της και των μεταβολών του καθαρού ενεργητικού της για το οικονομικό έτος που έληξε την ημερομηνία αυτή, σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό και λογιστικούς κανόνες που βασίζονται στα διεθνώς αποδεκτά λογιστικά πρότυπα για τον δημόσιο τομέα.

Νομιμότητα και κανονικότητα των πράξεων στις οποίες βασίζονται οι λογαριασμοί

Έσοδα

Γνώμη σχετικά με τη νομιμότητα και κανονικότητα των εσόδων III. Κατά τη γνώμη μας, τα έσοδα στα οποία βασίζονται οι λογαριασμοί για το οικονομικό έτος που έληξε την 31η Δεκεμβρίου 2018 είναι, από κάθε ουσιώδη πλευρά, νόμιμα και κανονικά.

Δαπάνες

Γνώμη με επιφύλαξη σχετικά με τη νομιμότητα και κανονικότητα των δαπανών IV. Κατά τη γνώμη μας, εξαιρουμένων των συνεπειών του ζητήματος που περιγράφεται κατωτέρω, στην ενότητα υπό τον τίτλο «Στοιχεία για τη θεμελίωση γνώμης με επιφύλαξη σχετικά με τη νομιμότητα και κανονικότητα των δαπανών», οι δαπάνες που εγκρίθηκαν στους λογαριασμούς για το οικονομικό έτος που έληξε την 31η Δεκεμβρίου 2018 είναι, από κάθε ουσιώδη πλευρά, νόμιμες και κανονικές.

Στοιχεία για τη θεμελίωση της γνώμης

V. Διενεργήσαμε τον έλεγχό μας σύμφωνα με τα διεθνή ελεγκτικά πρότυπα (ISA) και τους κώδικες δεοντολογίας της IFAC, καθώς και σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα των ανώτατων οργάνων ελέγχου του INTOSAI (ISSAI). Οι αρμοδιότητες μας, όπως απορρέουν από τα εν λόγω πρότυπα, περιγράφονται αναλυτικότερα κατωτέρω, στην ενότητα υπό τον τίτλο «Αρμοδιότητες του ελεγκτή όσον αφορά τον έλεγχο των ενοποιημένων λογαριασμών και των πράξεων στις οποίες αυτοί βασίζονται». Επίσης, έχουμε συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις περί ανεξαρτησίας και εκπληρώσει τις δεοντολογικές υποχρεώσεις που υπέχουμε σύμφωνα με τον κώδικα δεοντολογίας για επαγγελματίες λογιστές του Συμβουλίου Διεθνών Προτύπων Δεοντολογίας για Λογιστές (IESBA). Φρονούμε ότι τα αποδεικτικά στοιχεία ελέγχου που συγκεντρώσαμε είναι επαρκή και κατάλληλα για τη θεμελίωση της γνώμης μας. Στοιχεία για τη θεμελίωση γνώμης με επιφύλαξη σχετικά με τη νομιμότητα και κανονικότητα των δαπανών VI. Το 2018 διαπιστώσαμε ότι οι δαπάνες υψηλού κινδύνου (κυρίως αυτές που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο συστημάτων απόδοσης εξόδων, οι οποίες διέπονται από πολύπλοκους κανόνες) (3) περιέχουν ουσιώδη σφάλματα. Το κατά την εκτίμησή μας επίπεδο σφάλματος στις δαπάνες υψηλού κινδύνου είναι 4,5 %. Το συνολικό εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος (2,6 %) παραμένει υψηλότερο από το όριο σημαντικότητας που έχουμε ορίσει, ωστόσο δεν είναι διάχυτο. Οι δαπάνες χαμηλού κινδύνου, ήτοι κυρίως αυτές που πραγματοποιούνται βάσει δικαιωμάτων και διέπονται από απλουστευμένους ή λιγότερο πολύπλοκους κανόνες, δεν περιέχουν σημαντικό επίπεδο σφάλματος (4).

Κύρια ζητήματα του ελέγχου

Αξιολογήσαμε την πιθανή επίπτωση της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση στους λογαριασμούς του 2018 VII. Στις 29 Μαρτίου 2017, το Ηνωμένο Βασίλειο γνωστοποίησε επίσημα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την απόφασή του να αποχωρήσει από την ΕΕ. Στις 10 Απριλίου 2019, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε να παραταθεί η προθεσμία αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου (5) για όσο κρίνεται αναγκαίο και, σε κάθε περίπτωση, το αργότερο έως τις 31 Οκτωβρίου 2019. Σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου, το Ηνωμένο Βασίλειο πρόκειται να αποχωρήσει από την ΕΕ την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται της ολοκλήρωσης των διαδικασιών επικύρωσης ή την 1η Νοεμβρίου 2019, ανάλογα με το ποια ημερομηνία είναι προγενέστερη. Το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένει κράτος μέλος μέχρι τη νέα ημερομηνία αποχώρησης, διατηρώντας τα πλήρη δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του δυνάμει του άρθρου 50 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, και έχει το δικαίωμα να ανακαλέσει ανά πάσα στιγμή τη γνωστοποίηση της πρόθεσης αποχώρησής του. VIII. Όπως αναφέρεται στο σημείο II, οι ενοποιημένοι λογαριασμοί της ΕΕ για το 2018 καταρτίστηκαν έτσι ώστε να αποδίδουν την οικονομική κατάστασή της την 31η Δεκεμβρίου 2018, καθώς και τα αποτελέσματα, τις ταμειακές ροές και τις μεταβολές του καθαρού ενεργητικού για το 2018. Οι ενοποιημένοι λογαριασμοί της ΕΕ για το 2018 αποδίδουν την κατάσταση των διαπραγματεύσεων την 31η Δεκεμβρίου 2018. Την ημερομηνία αυτή, καθώς και την ημερομηνία κατά την οποία ολοκληρώθηκαν οι ελεγκτικές εργασίες μας, το Ηνωμένο Βασίλειο παρέμενε κράτος μέλος της ΕΕ. IX. Δεν εντοπίσαμε γεγονότα που να έλαβαν χώρα στο πλαίσιο της διαδικασίας αποχώρησης και που θα απαιτούσαν προσαρμογές σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο ελέγχου σχετικά με γεγονότα μετά την ημερομηνία αναφοράς (6). X. Θα εξακολουθήσουμε να αξιολογούμε την πιθανή επίπτωση της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση στους ενοποιημένους λογαριασμούς της. Οι μελλοντικοί ενοποιημένοι λογαριασμοί της ΕΕ θα πρέπει να αποδίδουν την κατάσταση ή την έκβαση της διαδικασίας αποχώρησης. Την ημερομηνία ολοκλήρωσης του ελέγχου μας επί των λογαριασμών του 2018, δεν ήταν ακόμη γνωστό αν το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποχωρούσε τελικά από την ΕΕ και, εάν ναι, πότε και με ποιους όρους. XI. Βάσει της τρέχουσας κατάστασης, δεν υπάρχει δημοσιονομική επίπτωση που να πρέπει να αναφερθεί στους ενοποιημένους ετήσιους λογαριασμούς της ΕΕ για το 2018 και, ως εκ τούτου, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι λογαριασμοί στις 31 Δεκεμβρίου 2018 αποδίδουν ορθά τη διαδικασία αποχώρησης τη συγκεκριμένη ημερομηνία. Αξιολογήσαμε την υποχρέωση για τις συντάξεις και τις λοιπές παροχές προς το προσωπικό XII. Στο τέλος του 2018, ο ισολογισμός της ΕΕ περιλαμβάνει υποχρέωση ύψους 80,5 δισεκατομμυρίων ευρώ για τις συντάξεις και τις λοιπές παροχές προς το προσωπικό. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία παθητικού στον ισολογισμό, το οποίο αντιστοιχεί σε περισσότερο από το ένα τρίτο του συνολικού παθητικού του 2018 που ανέρχεται σε 235,9 δισεκατομμύρια ευρώ. XIII. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της υποχρέωσης για τις συντάξεις και τις λοιπές παροχές προς το προσωπικό (70,0 δισεκατομμύρια ευρώ) αφορά το συνταξιοδοτικό καθεστώς των μόνιμων υπαλλήλων και του λοιπού προσωπικού της Ευρωπαϊκής Ένωσης (άλλως PSEO - Pension Scheme of European Officials). Η υποχρέωση που καταγράφεται στους λογαριασμούς αντιστοιχεί στο ποσό που θα περιλαμβανόταν σε χωριστό συνταξιοδοτικό ταμείο, στην υποθετική περίπτωση που αυτό είχε συσταθεί, για την εξόφληση των τρεχουσών συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων (7). Πέραν των συντάξεων λόγω συμπλήρωσης του συντάξιμου χρόνου, η υποχρέωση αυτή καλύπτει επίσης τις συντάξεις αναπηρίας και τις συντάξεις επιζώντων συζύγων ή ορφανών των υπαλλήλων της ΕΕ. Οι παροχές που προβλέπονται στο σύστημα συνταξιοδότησης βαρύνουν τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Τα κράτη μέλη εγγυώνται από κοινού την καταβολή αυτών των παροχών και οι υπάλληλοι εισφέρουν το ένα τρίτο του κόστους χρηματοδότησης του καθεστώτος. Η Eurostat υπολογίζει αυτή την υποχρέωση για λογαριασμό του υπολόγου της Επιτροπής, χρησιμοποιώντας παραμέτρους που καθορίζονται από τους αναλογιστές της Επιτροπής. XIV. Το δεύτερο σημαντικό μέρος της υποχρέωσης για τις συντάξεις και τις λοιπές παροχές προς το προσωπικό (8,7 δισεκατομμύρια ευρώ) είναι η εκτιμώμενη υποχρέωση της ΕΕ στο κοινό σύστημα ασφάλισης έναντι των κινδύνων ασθενείας (άλλως JSIS - Joint Sickness Insurance Scheme). Η υποχρέωση αφορά τις δαπάνες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των υπαλλήλων της ΕΕ, που πρέπει να τους καταβάλλονται μετά την έξοδό τους από την υπηρεσία (μετά την αφαίρεση των εισφορών τους). XV. Στο πλαίσιο του ελέγχου μας, αξιολογήσαμε τις αναλογιστικές παραδοχές και τη σχετική αποτίμηση όσον αφορά τη συνταξιοδοτική υποχρέωση. Η αξιολόγηση αυτή στηρίχθηκε στις εργασίες εξωτερικών αναλογιστών για την εκπόνηση μελέτης σχετικά με τις υποχρεώσεις που αφορούν τις συντάξεις και το JSIS. Εξετάσαμε τα αριθμητικά στοιχεία, τις αναλογιστικές παραμέτρους και τον υπολογισμό των υποχρεώσεων, καθώς και την παρουσίασή τους στον ενοποιημένο ισολογισμό και τις σημειώσεις στις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις. Όπως γνωστοποιείται στη σημείωση 2.9 στις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις, η Επιτροπή εξακολούθησε να καταβάλλει προσπάθειες για την ενίσχυση των διαδικασιών που εφαρμόζει για τον υπολογισμό του στοιχείου του παθητικού που αφορά τις παροχές προς το προσωπικό, το οποίο εμείς θα εξακολουθήσουμε να παρακολουθούμε. Αξιολογήσαμε τις σημαντικότερες εκτιμήσεις στο τέλος του οικονομικού έτους που παρουσιάζονται στους λογαριασμούς XVI. Στο τέλος του 2018, η εκτιμώμενη αξία των επιλέξιμων δαπανών που είχαν πραγματοποιηθεί από τους δικαιούχους, αλλά δεν είχαν ακόμη δηλωθεί, ανερχόταν σε 99,8 δισεκατομμύρια ευρώ (έναντι 100,9 δισεκατομμυρίων ευρώ στο τέλος του 2017). Τα ποσά αυτά καταχωρίστηκαν ως δεδουλευμένα έξοδα (8). XVII. Στο τέλος του 2018, το εκτιμώμενο ποσό που δεν είχε χρησιμοποιηθεί από χρηματοδοτικά μέσα, στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, ούτε από καθεστώτα ενίσχυσης, και που είχε καταχωριστεί στους λογαριασμούς της ΕΕ ανερχόταν σε 6,5 δισεκατομμύρια ευρώ (έναντι 4,7 δισεκατομμυρίων ευρώ στο τέλος του 2017) και εμφανιζόταν στον ισολογισμό ως «Λοιπές προκαταβολές προς τα κράτη μέλη». XVIII. Για την αξιολόγηση αυτών των εκτιμήσεων στο τέλος του οικονομικού έτους, εξετάσαμε το σύστημα που είχε αναπτύξει η Επιτροπή για τον διαχωρισμό των οικονομικών ετών και επαληθεύσαμε την ορθότητα και την πληρότητά του στις γενικές διευθύνσεις που πραγματοποιούν τις περισσότερες πληρωμές. Κατά τις ελεγκτικές εργασίες μας στο δείγμα τιμολογίων και πληρωμών προχρηματοδοτήσεων, εξετάσαμε τους υπολογισμούς για τον διαχωρισμό των οικονομικών ετών, προκειμένου να διερευνήσουμε τον κίνδυνο ανακριβούς δήλωσης των δεδουλευμένων. Ζητήσαμε συμπληρωματικές διευκρινίσεις από τις λογιστικές υπηρεσίες της Επιτροπής σχετικά με τη γενική μεθοδολογία που χρησιμοποιείται για την κατάρτιση αυτών των εκτιμήσεων. XIX. Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το εκτιμώμενο συνολικό ποσό των δεδουλευμένων εξόδων και λοιπών προκαταβολών προς τα κράτη μέλη που εμφανίζεται στον ενοποιημένο ισολογισμό είναι εύλογο.

Λοιπά θέματα

XX. Η διοίκηση είναι αρμόδια να αναφέρει τις «λοιπές πληροφορίες». Με τον όρο αυτό καλύπτεται η ενότητα με τίτλο «Οικονομικές καταστάσεις — Συζήτηση και ανάλυση», αλλά όχι οι ενοποιημένοι λογαριασμοί ή η δική μας έκθεση επ’ αυτών. Η γνώμη μας σχετικά με τους ενοποιημένους λογαριασμούς δεν καλύπτει αυτές τις λοιπές πληροφορίες και επ’ αυτών δεν διατυπώνουμε κανενός είδους συμπέρασμα διασφάλισης. Στο πλαίσιο του ελέγχου που διενεργούμε επί των ενοποιημένων λογαριασμών, υποχρέωσή μας είναι να λαμβάνουμε υπόψη αυτές τις λοιπές πληροφορίες και να εξετάζουμε κατά πόσον αυτές αντιφάσκουν ουσιωδώς με τους ενοποιημένους λογαριασμούς ή με τις γνώσεις που αποκομίσαμε από τον έλεγχό μας ή κατά πόσον φαίνεται να είναι ουσιωδώς ανακριβείς καθ’ οιονδήποτε άλλο τρόπο. Εάν καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι οι λοιπές πληροφορίες περιέχουν ουσιώδη ανακρίβεια, έχουμε την υποχρέωση να το αναφέρουμε καταλλήλως. Από την άποψη αυτή, δεν έχουμε τίποτα να αναφέρουμε.

Αρμοδιότητες της διοίκησης

XXI. Σύμφωνα με τα άρθρα 310 έως 325 ΣΛΕΕ και τον δημοσιονομικό κανονισμό, η διοίκηση είναι αρμόδια για την κατάρτιση και την παρουσίαση των ετήσιων λογαριασμών της ΕΕ βάσει των διεθνώς αποδεκτών λογιστικών προτύπων για τον δημόσιο τομέα, καθώς και για τη νομιμότητα και κανονικότητα των πράξεων στις οποίες αυτοί βασίζονται. Η αρμοδιότητα αυτή περιλαμβάνει τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και τη διατήρηση εσωτερικών δικλίδων ελέγχου με σκοπό την κατάρτιση και παρουσίαση οικονομικών καταστάσεων οι οποίες να μην περιέχουν ουσιώδεις ανακρίβειες, οφειλόμενες σε απάτη ή σφάλμα. Επίσης, η διοίκηση είναι αρμόδια να διασφαλίζει ότι οι δραστηριότητες, οι χρηματοοικονομικές πράξεις και οι πληροφορίες που παρουσιάζονται στις οικονομικές καταστάσεις συμμορφώνονται με τους κανόνες που τις διέπουν. Η Επιτροπή φέρει την τελική ευθύνη για τη νομιμότητα και την κανονικότητα των πράξεων στις οποίες βασίζονται οι λογαριασμοί της ΕΕ (άρθρο 317 ΣΛΕΕ). XXII. Κατά την κατάρτιση των ενοποιημένων λογαριασμών, η διοίκηση είναι υπεύθυνη για την αξιολόγηση της δυνατότητας της ΕΕ να διατηρηθεί ως συνεχιζόμενη δραστηριότητα, για τη γνωστοποίηση τυχόν σχετικών ζητημάτων και, τέλος, για την τήρηση λογιστικής βάσει της αρχής της συνέχισης της δραστηριότητας, εκτός εάν σκοπεύει να προβεί στην εκκαθάριση της οντότητας ή σε παύση δραστηριοτήτων ή εάν δεν υπάρχει άλλη ρεαλιστική εναλλακτική λύση. XXIII. Η Επιτροπή είναι επιφορτισμένη με την εποπτεία της διαδικασίας κατάρτισης των οικονομικών εκθέσεων της ΕΕ. XXIV. Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό (τίτλος XIII), ο υπόλογος της Επιτροπής οφείλει να υποβάλει προς έλεγχο τους ενοποιημένους λογαριασμούς της ΕΕ, καταρχάς, ως προσωρινούς λογαριασμούς έως τις 31 Μαρτίου του επόμενου οικονομικού έτους και, στη συνέχεια, ως οριστικούς λογαριασμούς έως τις 31 Ιουλίου. Οι προσωρινοί λογαριασμοί παρέχουν εύλογη εικόνα της οικονομικής κατάστασης της ΕΕ. Ως εκ τούτου, είναι επιτακτικό όλα τα στοιχεία των προσωρινών λογαριασμών να υποβληθούν ως οριστικοί υπολογισμοί, προκειμένου να μπορέσουμε να εκπληρώσουμε τη σχετική υποχρέωσή μας που απορρέει από τον τίτλο XIV του δημοσιονομικού κανονισμού και μάλιστα εντός των τασσόμενων προθεσμιών. Τροποποιήσεις μεταξύ των προσωρινών και των οριστικών λογαριασμών θα μπορούσαν κανονικά να ανακύψουν μόνον από δικές μας παρατηρήσεις.

Αρμοδιότητες του ελεγκτή όσον αφορά τον έλεγχο των ενοποιημένων λογαριασμών και των πράξεων στις οποίες αυτοί βασίζονται

XXV. Στόχος μας είναι, αφενός, να αποκομίζουμε εύλογη βεβαιότητα τόσο σχετικά με την απουσία ουσιωδών ανακριβειών στους ενοποιημένους λογαριασμούς της ΕΕ όσο και σχετικά με τη νομιμότητα και κανονικότητα των πράξεων στις οποίες αυτοί βασίζονται και, αφετέρου, βάσει του ελέγχου που διενεργούμε, να παρέχουμε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο δήλωση τόσο ως προς την αξιοπιστία των λογαριασμών όσο και ως προς τη νομιμότητα και κανονικότητα των πράξεων στις οποίες αυτοί βασίζονται. Εύλογη βεβαιότητα σημαίνει βεβαιότητα υψηλού βαθμού, χωρίς όμως αυτό να αποτελεί εγγύηση ότι στο πλαίσιο του ελέγχου εντοπίζονται πάντοτε όλες οι περιπτώσεις ουσιώδους ανακρίβειας ή μη συμμόρφωσης. Η ανακρίβεια και η μη συμμόρφωση μπορεί να οφείλονται σε απάτη ή σφάλμα, θεωρούνται δε ουσιώδεις, εάν εύλογα πιθανολογείται ότι, είτε από κοινού είτε έκαστη μεμονωμένα, θα επηρέαζαν οποιαδήποτε οικονομική απόφαση που βασίζεται σε αυτούς τους ενοποιημένους λογαριασμούς. XXVI. Όσον αφορά τα έσοδα, αφετηρία της εξέτασης των ιδίων πόρων που βασίζονται στον ΦΠΑ και στο ΑΕΕ αποτελούν τα σχετικά μακροοικονομικά μεγέθη επί τη βάσει των οποίων αυτοί υπολογίζονται. Αξιολογούμε τα συστήματα που εφαρμόζει η Επιτροπή για την επεξεργασία των δεδομένων αυτών, μέχρι την είσπραξη των συνεισφορών των κρατών μελών και την καταχώρισή τους στους ενοποιημένους λογαριασμούς. Όσον αφορά τους παραδοσιακούς ιδίους πόρους, εξετάζουμε τους λογαριασμούς των τελωνειακών αρχών και αναλύουμε τη ροή των δασμών, μέχρι την είσπραξη των σχετικών ποσών από την Επιτροπή και την καταχώρισή τους στους λογαριασμούς. XXVII. Όσον αφορά τις δαπάνες, εξετάζουμε τις πράξεις πληρωμών αφού πραγματοποιηθούν, καταχωριστούν και γίνουν αποδεκτές οι δαπάνες. Όλες οι κατηγορίες πληρωμών, εκτός των προπληρωμών, εξετάζονται κατά τον χρόνο της εκτέλεσής τους. Οι προπληρωμές εξετάζονται όταν ο αποδέκτης των κεφαλαίων παράσχει στοιχεία που αποδεικνύουν την ορθή χρήση τους και τα οποία το θεσμικό όργανο ή ο οργανισμός αποδέχεται εκκαθαρίζοντας την προπληρωμή, κάτι που μπορεί να συμβεί το ίδιο έτος ή σε μεταγενέστερο έτος. XXVIII. Καθόσον ο έλεγχός μας διενεργείται σύμφωνα με τα ISA και τα ISSAI, ασκούμε επαγγελματική κρίση και διατηρούμε την επαγγελματική επιφυλακτικότητά μας καθ’ όλη τη διάρκεια του ελέγχου. Επίσης: α) Εντοπίζουμε και αξιολογούμε τους κινδύνους ύπαρξης ουσιωδών ανακριβειών στους ενοποιημένους λογαριασμούς και ουσιώδους μη συμμόρφωσης των σχετικών πράξεων με τις απαιτήσεις του δικαίου της ΕΕ, οφειλόμενων σε απάτη ή σφάλμα. Σχεδιάζουμε και εκτελούμε ελεγκτικές διαδικασίες για την αντιμετώπιση των εν λόγω κινδύνων και συλλέγουμε αποδεικτικά στοιχεία ελέγχου επαρκή και κατάλληλα για τη θεμελίωση της γνώμης μας. Οι περιπτώσεις ουσιώδους ανακρίβειας ή μη συμμόρφωσης οφειλόμενων σε απάτη είναι δυσκολότερο να εντοπιστούν από τις αντίστοιχες περιπτώσεις που οφείλονται σε σφάλμα, καθότι η απάτη μπορεί να συνοδεύεται από αθέμιτη σύμπραξη, παραποίηση, εσκεμμένη παράλειψη, ψευδή δήλωση ή καταστρατήγηση εσωτερικής δικλίδας ελέγχου. Κατά συνέπεια, είναι μεγαλύτερος ο κίνδυνος μη εντοπισμού τέτοιων περιπτώσεων. β) Διαμορφώνουμε σφαιρική εικόνα του συστήματος εσωτερικών δικλίδων ελέγχου που αποτελεί αντικείμενο του συγκεκριμένου ελέγχου μας προκειμένου να σχεδιάσουμε τις αρμόζουσες ελεγκτικές διαδικασίες, αλλά όχι προκειμένου να διατυπώσουμε γνώμη σχετικά με την αποτελεσματικότητα του συστήματος εσωτερικών δικλίδων ελέγχου. γ) Αξιολογούμε την καταλληλότητα των λογιστικών πολιτικών που εφαρμόζει η διοίκηση, καθώς και τον εύλογο χαρακτήρα των λογιστικών εκτιμήσεων και των σχετικών γνωστοποιήσεων στις οποίες προβαίνει η διοίκηση. δ) Διατυπώνουμε συμπέρασμα, αφενός, σχετικά με την ενδεδειγμένη ή μη χρήση από τη διοίκηση της λογιστικής βάσει της αρχής της συνέχισης της δραστηριότητας, και, αφετέρου, βάσει των αποδεικτικών στοιχείων ελέγχου που συλλέγονται, σχετικά με το κατά πόσον υφίσταται ουσιώδης αβεβαιότητα λόγω γεγονότων ή συνθηκών που ενδεχομένως θέτουν σημαντικά εν αμφιβόλω την ικανότητα της οντότητας να συνεχίσει τις δραστηριότητές της. Εάν το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουμε είναι η ύπαρξη ουσιώδους αβεβαιότητας, οφείλουμε στην έκθεση ελέγχου μας να επιστήσουμε την προσοχή στις σχετικές γνωστοποιήσεις στους ενοποιημένους λογαριασμούς ή, εάν οι γνωστοποιήσεις αυτές δεν είναι επαρκείς, να διατυπώσουμε διαφοροποιημένη γνώμη. Τα συμπεράσματά μας βασίζονται στα αποδεικτικά στοιχεία ελέγχου που συγκεντρώνουμε μέχρι την ημερομηνία της έκθεσής μας. Ωστόσο, υπάρχει το ενδεχόμενο μελλοντικά γεγονότα ή περιστάσεις να οδηγήσουν σε αδυναμία της ελεγχόμενης μονάδας να διατηρηθεί ως συνεχιζόμενη δραστηριότητα. ε) Αξιολογούμε τη συνολική παρουσίαση, δομή και περιεχόμενο των ενοποιημένων λογαριασμών, συμπεριλαμβανομένων των γνωστοποιήσεων, καθώς και το κατά πόσον οι ενοποιημένοι λογαριασμοί εκφράζουν τις πράξεις και τα γεγονότα στα οποία αυτοί βασίζονται κατά τρόπο εύλογο. στ) Συγκεντρώνουμε επαρκή και κατάλληλα αποδεικτικά στοιχεία ελέγχου σχετικά με τις χρηματοοικονομικές πληροφορίες που αφορούν τις ελεγχόμενες μονάδες που εμπίπτουν στο πεδίο ενοποίησης της ΕΕ, προκειμένου να διατυπώσουμε γνώμη σχετικά με τους ενοποιημένους λογαριασμούς και τις πράξεις στις οποίες αυτοί βασίζονται. Είμαστε υπεύθυνοι για την καθοδήγηση, την επίβλεψη και τη διενέργεια του ελέγχου και φέρουμε την πλήρη ευθύνη για την ελεγκτική γνώμη που διατυπώνουμε. XXIX. Ενημερώνουμε τη διοίκηση, μεταξύ άλλων, σχετικά με την προβλεπόμενη εμβέλεια και το χρονοδιάγραμμα των ελεγκτικών εργασιών, καθώς και σχετικά με σημαντικές διαπιστώσεις του ελέγχου, περιλαμβανομένων τυχόν διαπιστώσεων για σημαντικές ελλείψεις στο σύστημα εσωτερικών δικλίδων ελέγχου. XXX. Από τα ζητήματα που αναλύσαμε με την Επιτροπή και τις λοιπές ελεγχόμενες μονάδες, προσδιορίζουμε εκείνα που είχαν τη μεγαλύτερη σημασία για τον έλεγχο των ενοποιημένων λογαριασμών και, ως εκ τούτου, αποτελούν τα κύρια ζητήματα του ελέγχου για την υπό εξέταση περίοδο. Τα ζητήματα αυτά περιγράφονται στην έκθεσή μας, εκτός εάν η δημοσιοποίησή τους αντιβαίνει σε νόμο ή κανονισμό ή εάν, σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις, κρίνουμε ότι ένα ζήτημα δεν πρέπει να δημοσιοποιηθεί στην έκθεσή μας, καθώς πιθανολογείται εύλογα ότι οι αρνητικές συνέπειες μιας τέτοιας γνωστοποίησης θα υπερκερούσαν τα ενδεχόμενα οφέλη της για το δημόσιο συμφέρον.

18 Ιουλίου 2019

Klaus-Heiner LEHNE

Πρόεδρος

Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο

12, rue Alcide De Gasperi, Luxembourg ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ

Εισαγωγή

Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου

1.1.

Είμαστε ο ανεξάρτητος ελεγκτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), α) γνωμοδοτούμε σχετικά με τους λογαριασμούς της ΕΕ, β) εξακριβώνουμε κατά πόσον ο προϋπολογισμός της ΕΕ εκτελείται σύμφωνα με τις ισχύουσες νομοθετικές και κανονιστικές διατάξεις, γ) κοινοποιούμε στοιχεία σχετικά με την οικονομία, την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα (9) των δαπανών της ΕΕ, και δ) παρέχουμε συμβουλές επί προτεινόμενων νομοθετικών πράξεων που έχουν δημοσιονομική επίπτωση.

1.2.

Οι εργασίες μας σχετικά με τη δήλωση αξιοπιστίας (που περιγράφονται στο παράρτημα 1.1 ) ανταποκρίνονται στον πρώτο και στον δεύτερο από τους ανωτέρω στόχους. Στους περισσότερους τομείς δαπανών της ΕΕ (10), οι εργασίες μας καλύπτουν επίσης τα ζητήματα που άπτονται της οικονομίας, της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας των δαπανών αυτών. Εξετάζουμε διάφορες πτυχές του συστήματος που εφαρμόζει η Επιτροπή προκειμένου να διασφαλίζει ότι οι πόροι της ΕΕ δαπανώνται ορθά (11). Λαμβανόμενες ως σύνολο, οι ελεγκτικές εργασίες μας συμβάλλουν επίσης καθοριστικά στη διαμόρφωση των γνωμών που διατυπώνουμε επί προτεινόμενης νομοθεσίας.

1.3.

Στο παρόν κεφάλαιο της ετήσιας έκθεσης: α) περιγράφεται το πλαίσιο της δήλωσης αξιοπιστίας και γίνεται επισκόπηση των διαπιστώσεων και των συμπερασμάτων μας σχετικά με την αξιοπιστία των λογαριασμών και την κανονικότητα των πράξεων· β) παρατίθενται πληροφορίες σχετικά με τις περιπτώσεις πιθανολογούμενης απάτης που παραπέμψαμε στην OLAF· γ) παρουσιάζεται εν συντομία η προσέγγιση ελέγχου που εφαρμόζουμε (βλέπε παράρτημα 1.1 ).

Οι δαπάνες της ΕΕ αποτελούν σημαντικό εργαλείο για την επίτευξη των διαφόρων στόχων πολιτικής

1.4.

Οι δαπάνες της ΕΕ αποτελούν σημαντικό, όχι όμως και το μόνο, εργαλείο για την επίτευξη των διαφόρων στόχων πολιτικής. Άλλα σημαντικά εργαλεία είναι η νομοθεσία και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίων και προσώπων εντός της ΕΕ. Το 2018 οι δαπάνες της ΕΕ ανήλθαν σε 156,7 δισεκατομμύρια ευρώ (12), ποσό που αντιστοιχεί στο 2,2 % των συνολικών δαπανών γενικής κυβέρνησης των κρατών μελών της ΕΕ και στο 1,0 % του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματός της (βλέπε πλαίσιο 1.1 ). Πλαίσιο 1.1 Οι δαπάνες της ΕΕ για το 2018 ως μέρος του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (ΑΕΕ) και των δαπανών γενικής κυβέρνησης Πηγή: ΑΕΕ κρατών μελών: Ετήσιοι λογαριασμοί της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2018 – Παράρτημα A – Έσοδα· Δαπάνες γενικής κυβέρνησης των κρατών μελών: Eurostat — Ετήσιοι εθνικοί λογαριασμοί· Δαπάνες της ΕΕ: Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Ενοποιημένοι ετήσιοι λογαριασμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2018.

1.5.

Τα κεφάλαια της ΕΕ εκταμιεύονται προς τους δικαιούχους είτε μέσω πληρωμών άπαξ ή ετήσιων δόσεων είτε μέσω σειράς πληρωμών στο πλαίσιο πολυετών καθεστώτων δαπανών. Οι πληρωμές από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για το 2018 περιλάμβαναν 126,8 (13) δισεκατομμύρια ευρώ ως πληρωμές άπαξ, ως ενδιάμεσες ή ως τελικές πληρωμές, καθώς και 29,9 δισεκατομμύρια ευρώ ως προχρηματοδοτήσεις. Όπως φαίνεται στο πλαίσιο 1.2 , το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού της ΕΕ διατέθηκε στους «Φυσικούς πόρους» και έπονται η «Συνοχή» και η «Ανταγωνιστικότητα». Πλαίσιο 1.2 Πληρωμές του 2018 ανά τομέα του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) Τομέας 1α του ΠΔΠ – Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση («Ανταγωνιστικότητα») Τομέας 1β του ΠΔΠ – Οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή («Συνοχή») Τομέας 2 του ΠΔΠ – Φυσικοί πόροι Τομέας 3 του ΠΔΠ – Ασφάλεια και ιθαγένεια Τομέας 4 του ΠΔΠ – Η Ευρώπη ως παγκόσμιος παράγοντας Τομέας 5 του ΠΔΠ – Διοίκηση Τομέας 6 του ΠΔΠ – Αντισταθμίσεις («Λοιπά») Πηγή: ΕΕΣ.

Διαπιστώσεις του ελέγχου για το οικονομικό έτος 2018

Αξιοπιστία των λογαριασμών

Οι λογαριασμοί δεν περιείχαν ουσιώδεις ανακρίβειες

1.6.

Οι παρατηρήσεις μας αφορούν τους ενοποιημένους λογαριασμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης (14) (εφεξής «οι λογαριασμοί») για το οικονομικό έτος 2018. Οι λογαριασμοί αυτοί, μαζί με τη δήλωση πληρότητας του υπολόγου, μας περιήλθαν στις 26 Ιουνίου 2019, ήτοι πριν από την καταληκτική ημερομηνία της προθεσμίας που ορίζει για την υποβολή τους ο δημοσιονομικός κανονισμός (15). Οι λογαριασμοί συνοδεύονται από ενότητα με τίτλο «Οικονομικές καταστάσεις — Συζήτηση και ανάλυση» (16). Η ελεγκτική γνώμη μας δεν καλύπτει την εν λόγω ανάλυση. Εντούτοις, κατ’ εφαρμογήν των ελεγκτικών προτύπων, αξιολογήσαμε τη συνέπειά της με τις πληροφορίες που περιλαμβάνονται στους λογαριασμούς.

1.7.

Από τους λογαριασμούς που δημοσίευσε η Επιτροπή προκύπτει ότι, στις 31 Δεκεμβρίου 2018, το σύνολο των στοιχείων παθητικού ανερχόταν σε 235,9 δισεκατομμύρια ευρώ έναντι 174,4 δισεκατομμυρίων ευρώ που ήταν το σύνολο των στοιχείων ενεργητικού. Το οικονομικό αποτέλεσμα για το 2018 ανέρχεται σε 13,9 δισεκατομμύρια ευρώ.

1.8.

Στο πλαίσιο του ελέγχου μας διαπιστώσαμε ότι οι λογαριασμοί δεν περιείχαν ουσιώδεις ανακρίβειες. Οι παρατηρήσεις μας σχετικά με τη δημοσιονομική και χρηματοοικονομική διαχείριση των κεφαλαίων της ΕΕ παρουσιάζονται στο κεφάλαιο 2.

Κύρια ζητήματα του ελέγχου σχετικά με τις οικονομικές καταστάσεις του 2018

1.9.

Κύρια ζητήματα του ελέγχου είναι αυτά που, κατά την επαγγελματική κρίση μας, είχαν τη μεγαλύτερη βαρύτητα στο πλαίσιο του ελέγχου των οικονομικών καταστάσεων της υπό εξέταση περιόδου. Πρόκειται για ζητήματα που εξετάσαμε κατά τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων συνολικά, καθώς και κατά τη διαμόρφωση της γνώμης μας επ’ αυτών, αλλά επί των οποίων δεν διατυπώνουμε χωριστή γνώμη. Σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο των ανώτατων οργάνων ελέγχου (ISSAI) 1701, στη δήλωση αξιοπιστίας μας αναφερόμαστε στα κύρια ζητήματα του ελέγχου.

Κανονικότητα των πράξεων

1.10.

Εξετάζουμε τα έσοδα και τις δαπάνες της ΕΕ, προκειμένου να αξιολογήσουμε κατά πόσον αυτά συμφωνούν με τις ισχύουσες νομικές και κανονιστικές διατάξεις. Τα αποτελέσματα του ελέγχου μας όσον αφορά τα έσοδα παρουσιάζονται στο κεφάλαιο 4 και όσον αφορά τις δαπάνες στα κεφάλαια 5 έως 10.

Ο έλεγχός μας καλύπτει τις δαπάνες που αποδέχθηκε η Επιτροπή το 2018

1.11.

Στο πλαίσιο του ελέγχου μας, εξετάσαμε τις πράξεις επί των οποίων βασίζονται οι λογαριασμοί της ΕΕ. Όσον αφορά τις δαπάνες, αυτές περιλάμβαναν μεταφορές κεφαλαίων από τον προϋπολογισμό της ΕΕ προς τους τελικούς αποδέκτες των δαπανών της ΕΕ. Εξετάζουμε τις δαπάνες στο σημείο κατά το οποίο οι τελικοί αποδέκτες των κεφαλαίων της ΕΕ αναλαμβάνουν δραστηριότητες ή υποβάλλονται σε έξοδα και η Επιτροπή αποδέχεται αυτές τις δαπάνες («αποδεκτές δαπάνες»). Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ο πληθυσμός των πράξεων που υποβάλλουμε σε έλεγχο περιλαμβάνει τόσο ενδιάμεσες όσο και τελικές πληρωμές. Δεν εξετάσαμε τις προχρηματοδοτήσεις, πέραν όσων είχαν εκκαθαριστεί το 2018.

1.12.

Όπως επισημαίνεται στην ετήσια έκθεσή μας για το 2017, οι τροποποιήσεις της τομεακής νομοθεσίας για τη «Συνοχή», για την περίοδο 2014-2020, είχαν επιπτώσεις σε αυτό που η Επιτροπή θεωρεί «αποδεκτές δαπάνες» στον τομέα αυτό (17). Ως εκ τούτου, από το 2017 ο πληθυσμός που υποβάλλουμε σε έλεγχο για τον συγκεκριμένο τομέα του ΠΔΠ συνίσταται σε τελικές πληρωμές (περιλαμβανομένων των εκκαθαρισμένων προχρηματοδοτήσεων) για την περίοδο 2007-2013 και δαπάνες που περιλαμβάνονται στους λογαριασμούς που γίνονται αποδεκτοί ετησίως από την Επιτροπή για την περίοδο 2014-2020 (βλέπε σημεία 2 και 4 του παραρτήματος 1.1. , καθώς και σημεία 6.7-6.8). Αυτό σημαίνει ότι υποβάλαμε σε ελεγκτικές δοκιμασίες πράξεις για τις οποίες τα κράτη μέλη είχαν εφαρμόσει όλα τα σχετικά διορθωτικά μέτρα που απορρέουν από τα σφάλματα που είχαν εντοπίσει τα ίδια.

1.13.

Στο πλαίσιο 1.3 παρουσιάζεται η κατανομή του πληθυσμού που υποβάλαμε σε έλεγχο για το 2018 σε άπαξ, σε ενδιάμεσες (όσες είχε αποδεχθεί η Επιτροπή) και σε τελικές πληρωμές, σε εκκαθαρίσεις προχρηματοδοτήσεων και σε ετήσιες αποφάσεις αποδοχής των λογαριασμών. Η αξία του πληθυσμού που υποβάλαμε σε έλεγχο για το 2018 ανερχόταν συνολικά σε 120,6 δισεκατομμύρια ευρώ. Για την «Συνοχή», οι ενδιάμεσες πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν το 2018 για την περίοδο 2014-2020 θα περιληφθούν στον πληθυσμό που θα υποβάλουμε σε έλεγχο σε επόμενο έτος, μόλις οι λογαριασμοί γίνουν αποδεκτοί από την Επιτροπή και εκκαθαριστούν με ετήσια απόφαση. Πλαίσιο 1.3 Σύγκριση του πληθυσμού που υποβάλαμε σε έλεγχο (120,6 δισεκατομμύρια ευρώ) με τις δαπάνες της ΕΕ (156,7 δισεκατομμύρια ευρώ) (1) ανά τομέα του ΠΔΠ το 2018 (1) Λόγω στρογγυλοποιήσεων, το άθροισμα των πληρωμών ανά τομέα του ΠΔΠ ανέρχεται σε 156,6 αντί για 156,7 δισεκατομμύρια ευρώ. (2) Για τη «Συνοχή», στο ποσό των προχρηματοδοτήσεων, ύψους 47,4 δισεκατομμυρίων ευρώ, περιλαμβάνονται ενδιάμεσες πληρωμές για τις περιόδους προγραμματισμού 2007-2013 και 2014-2020, ανερχόμενες σε 37,4 δισεκατομμύρια ευρώ. Σύμφωνα με την προσέγγιση που εφαρμόζουμε στον εν λόγω τομέα, οι πληρωμές αυτές δεν εμπίπτουν στον πληθυσμό που υποβάλαμε σε έλεγχο για τους σκοπούς της ετήσιας έκθεσής μας για το 2018. Πηγή: ΕΕΣ.

1.14.

Στο πλαίσιο 1.4 φαίνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος του συνολικού πληθυσμού (48,2 %) που υποβάλαμε σε έλεγχο εμπίπτει στον τομέα «Φυσικοί πόροι», και ακολουθούν η «Συνοχή» (19,6 %) και η «Ανταγωνιστικότητα» (14,8 %). Πλαίσιο 1.4 Πηγή: ΕΕΣ.

Τα αποτελέσματα του ελέγχου μας για το 2018 υποδηλώνουν ότι το σφάλμα περιορίζεται σε συγκεκριμένα είδη δαπανών

1.15.

Όσον αφορά την κανονικότητα των εσόδων και των δαπανών της ΕΕ, οι σημαντικότερες διαπιστώσεις μας ήταν οι εξής: α) Τα έσοδα δεν περιείχαν ουσιώδη σφάλματα. Συνολικά, τα συστήματα που εξετάσαμε όσον αφορά τα έσοδα ήταν αποτελεσματικά, αλλά οι βασικές εσωτερικές δικλίδες ελέγχου για τους παραδοσιακούς ιδίους πόρους (ΠΙΠ) που αξιολογήσαμε στην Επιτροπή και σε ορισμένα κράτη μέλη είχαν λειτουργήσει μόνον εν μέρει αποτελεσματικά (βλέπε σημείο 4.22). β) Όσον αφορά τις δαπάνες, από το σύνολο των αποδεικτικών στοιχείων ελέγχου συνάγεται ότι το επίπεδο σφάλματος ήταν σημαντικό. Κατά την εκτίμησή μας, το συνολικό επίπεδο σφάλματος στις δαπάνες είναι 2,6 % (18), ωστόσο τα ουσιώδη σφάλματα περιορίζονταν σε αυτές που διέπονται από πολύπλοκους κανόνες (κυρίως στο πλαίσιο των συστημάτων απόδοσης εξόδων) (βλέπε σημεία 1.19-1.21) και οι οποίες αντιστοιχούν στο 50,6 % περίπου του πληθυσμού που ελέγξαμε. Το συνολικό εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος αυξήθηκε ελαφρώς σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (βλέπε πλαίσιο 1.5 ). Πλαίσιο 1.5 Εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος (2016-2018) Πηγή: ΕΕΣ. Ως σφάλμα νοείται το ποσό που δεν θα έπρεπε να έχει καταβληθεί από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, επειδή δεν χρησιμοποιήθηκε σύμφωνα με τους κανόνες της και, κατά συνέπεια, δεν ανταποκρίνεται είτε στον σκοπό που επιδίωκαν το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο με τη σχετική ενωσιακή νομοθεσία είτε στους συγκεκριμένους εθνικούς κανόνες του εκάστοτε κράτους μέλους.

Η πολυπλοκότητα των κανόνων και ο τρόπος εκταμίευσης των κεφαλαίων της ΕΕ επηρεάζει τον κίνδυνο σφάλματος

1.16.

Μετά από ανάλυση κινδύνου βάσει προηγούμενων αποτελεσμάτων ελέγχου, κατανείμαμε τον πληθυσμό των υποκείμενων πράξεων που υποβάλαμε σε έλεγχο σε δαπάνες υψηλού και χαμηλού κινδύνου. Τα αποτελέσματα του ελέγχου μας για το 2018 επιβεβαιώνουν τις διαπιστώσεις μας προηγούμενων οικονομικών ετών, δηλαδή ότι ο τρόπος εκταμίευσης των κεφαλαίων επηρεάζει τον κίνδυνο σφάλματος. — Ο κίνδυνος σφάλματος είναι υψηλός για τις δαπάνες που διέπονται από πολύπλοκους κανόνες. Αυτό ισχύει κυρίως για τις πληρωμές βάσει απόδοσης εξόδων, στο πλαίσιο των οποίων οι δικαιούχοι έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν αίτημα απόδοσης των επιλέξιμων εξόδων στα οποία έχουν υποβληθεί. Για τον σκοπό αυτό, οι δικαιούχοι, πέραν του ότι οφείλουν να αποδεικνύουν ότι ασκούν δραστηριότητα επιλέξιμη για ενίσχυση, πρέπει να παρέχουν στοιχεία από τα οποία να προκύπτει ότι έχουν υποβληθεί στα έξοδα των οποίων μπορούν να ζητήσουν την απόδοση. Στο πλαίσιο αυτό, υποχρεούνται να εφαρμόζουν πολύπλοκους κανόνες που ορίζουν ποιες δαπάνες μπορούν να δηλωθούν (επιλεξιμότητα) και με ποιον τρόπο μπορούν να πραγματοποιηθούν σωστά τα επιμέρους έξοδα (κανόνες περί δημόσιων συμβάσεων ή κρατικών ενισχύσεων). — Ο κίνδυνος σφάλματος είναι χαμηλότερος για τις δαπάνες που διέπονται από απλουστευμένους/λιγότερο πολύπλοκους κανόνες. Αυτού του είδους οι δαπάνες συνίστανται κυρίως σε πληρωμές βάσει δικαιωμάτων, στο πλαίσιο των οποίων οι δικαιούχοι λαμβάνουν ενίσχυση, εφόσον πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις. Οι πληρωμές αυτές εμπεριέχουν χαμηλότερο κίνδυνο σφάλματος, εάν οι καθοριζόμενες προϋποθέσεις δεν είναι υπερβολικά πολύπλοκες.

1.17.

Για το 2018, συνεχίσαμε να διαπιστώνουμε ότι οι δαπάνες χαμηλού κινδύνου (κυρίως βάσει δικαιωμάτων) (19) δεν περιείχαν ουσιώδη σφάλματα, ενώ οι δαπάνες υψηλού κινδύνου (κυρίως στο πλαίσιο της απόδοσης εξόδων) εξακολούθησαν να περιέχουν ουσιώδη σφάλματα ( πλαίσιο 1.6 ). Πλαίσιο 1.6 Κατανομή των δαπανών ανάλογα με τον βαθμό κινδύνου (χαμηλό και υψηλό) Πηγή: ΕΕΣ.

Περί το 50 % του πληθυσμού που υποβάλαμε σε έλεγχο δεν περιέχει ουσιώδη σφάλματα

1.18.

Βάσει των ελεγκτικών εργασιών μας, για το 49,4 % του πληθυσμού που υποβάλαμε σε έλεγχο, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος είναι χαμηλότερο του ορίου σημαντικότητας που έχουμε ορίσει στο 2 %, όπως ήταν και το 2017. Οι χαμηλού κινδύνου δαπάνες περιλαμβάνουν κυρίως τις πληρωμές βάσει δικαιωμάτων και τις διοικητικές δαπάνες (βλέπε πλαίσιο 1.7 ). Στις πρώτες συγκαταλέγονται οι υποτροφίες σε φοιτητές και ερευνητές («Ανταγωνιστικότητα» — κεφάλαιο 5), οι άμεσες ενισχύσεις προς γεωργούς («Φυσικοί πόροι» — κεφάλαιο 7) και η δημοσιονομική στήριξη σε τρίτες χώρες («Η Ευρώπη ως παγκόσμιος παράγοντας» — κεφάλαιο 9). Οι διοικητικές δαπάνες περιλαμβάνουν κυρίως τους μισθούς και τις συντάξεις των υπαλλήλων της ΕΕ («Διοίκηση» — κεφάλαιο 10). Πλαίσιο 1.7 Κατανομή των δαπανών ανάλογα με τον βαθμό κινδύνου (χαμηλό και υψηλό) ανά τομέα του ΠΔΠ (1) (1) Λόγω στρογγυλοποιήσεων, το άθροισμα των δαπανών χαμηλού κινδύνου ανέρχεται σε 59,5 αντί για 59,6 δισεκατομμύρια ευρώ. Πηγή: ΕΕΣ.

Οι δαπάνες με πολύπλοκες προϋποθέσεις επιλεξιμότητας εξακολουθούν να περιέχουν ουσιώδη σφάλματα

1.19.

Διαπιστώσαμε ότι, όπου ισχύουν πολύπλοκες προϋποθέσεις, ο κίνδυνος σφάλματος είναι αυξημένος. Αυτό ισχύει για τις δαπάνες στο πλαίσιο των συστημάτων απόδοσης εξόδων και για μικρή μερίδα των δαπανών βάσει δικαιωμάτων όπου ισχύουν πολύπλοκες προϋποθέσεις (ορισμένα καθεστώτα αγροτικής ανάπτυξης). Αυτό το είδος δαπανών υψηλού κινδύνου αντιστοιχεί περίπου στο 50,6 % του πληθυσμού που ελέγξαμε. Κατά την εκτίμησή μας, το επίπεδο σφάλματος σε αυτό το είδος δαπανών τοποθετείται στο 4,5 % (έναντι 3,7 % το 2017), ποσοστό που υπερβαίνει το όριο σημαντικότητας του 2 % (βλέπε πλαίσιο 1.6 ).

1.20.

Το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων της ΕΕ που διατίθενται στο πλαίσιο των συστημάτων απόδοσης εξόδων δαπανάται σε ερευνητικά έργα («Ανταγωνιστικότητα» — κεφάλαιο 5), σε έργα που σχετίζονται με την απασχόληση («Συνοχή» — κεφάλαιο 6), σε έργα περιφερειακής και αγροτικής ανάπτυξης («Συνοχή» — κεφάλαιο 6 και «Φυσικοί πόροι» — κεφάλαιο 7), καθώς και σε αναπτυξιακά έργα σε τρίτες χώρες («Η Ευρώπη ως παγκόσμιος παράγοντας» — κεφάλαιο 9) (βλέπε πλαίσιο 1.7 ).

1.21.

Αυτή η πολυπλοκότητα οδηγεί σε σφάλματα που έχουν επίπτωση στο συμπέρασμά μας όσον αφορά τους τομείς της «Ανταγωνιστικότητας» (βλέπε σημείο 5.35), της «Συνοχής» (βλέπε σημείο 6.71) και των «Φυσικών πόρων» (βλέπε σημείο 7.37).

Διαπιστώσαμε σημαντικό επίπεδο σφάλματος στις δαπάνες των τομέων «Ανταγωνιστικότητα», «Συνοχή» και «Φυσικοί πόροι»

1.22.

Φέτος, όπως και για το 2017, παραθέτουμε ειδική εκτίμηση για τέσσερις τομείς του ΠΔΠ: «Ανταγωνιστικότητα», «Συνοχή», «Φυσικοί πόροι» και «Διοίκηση».

1.23.

Δεν προβαίνουμε σε εκτίμηση του επιπέδου σφάλματος για άλλους τομείς δαπανών, περιλαμβανομένων των τομέων «Ασφάλεια και ιθαγένεια» (κεφάλαιο 8) και «Η Ευρώπη ως παγκόσμιος παράγοντας» (κεφάλαιο 9). Συνολικά, οι δαπάνες που καλύπτονται από τη δήλωση αξιοπιστίας μας στους προαναφερόμενους δύο τομείς ανέρχονταν σε 11,0 δισεκατομμύρια ευρώ (9,1 % των δαπανών που κάλυψε ο έλεγχός μας). Οι εργασίες μας σε αυτούς τους τομείς εξακολουθούν να λαμβάνονται υπόψη για τη διαμόρφωση των συνολικών συμπερασμάτων μας για το 2018.

1.24.

«Ανταγωνιστικότητα» (κεφάλαιο 5): Το κατά την εκτίμησή μας επίπεδο σφάλματος είναι το χαμηλότερο των τελευταίων δύο ετών. Όπως και κατά τα προηγούμενα έτη, οι δαπάνες έρευνας εξακολουθούν να είναι υψηλού κινδύνου και συνιστούν την κύρια πηγή σφάλματος. Τα σφάλματα στις δαπάνες έρευνας περιλαμβάνουν διάφορες κατηγορίες μη επιλέξιμων εξόδων στις δηλώσεις δαπανών (ιδίως άμεσες δαπάνες προσωπικού και άλλες άμεσες δαπάνες, έμμεσες δαπάνες και δαπάνες υπεργολαβίας).

1.25.

«Συνοχή» (κεφάλαιο 6): Οι δαπάνες στον τομέα αυτό πραγματοποιούνται κατά κύριο λόγο στο πλαίσιο της απόδοσης εξόδων. Τα κύρια είδη σφάλματος που εντόπισαν οι αρχές ελέγχου ήταν μη επιλέξιμα έξοδα και παραβάσεις των κανόνων περί δημόσιων συμβάσεων. Για τα σφάλματα αυτά, οι αρχές των κρατών μελών επέβαλαν διορθώσεις, προκειμένου να μειώσουν τα υπολειπόμενα ποσοστά σφάλματος για τα προγράμματα κάτω του ορίου σημαντικότητας του 2 %. Ωστόσο, εντοπίσαμε επίσης σφάλματα που δεν είχαν διαπιστωθεί από τις αρχές ελέγχου, όπως παραβάσεις των ενωσιακών κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων. Ούτε τα κράτη μέλη και, μέχρι σήμερα, ούτε και η Επιτροπή έχουν επιβάλει διορθώσεις για αυτά τα σφάλματα. Βάσει των σφαλμάτων που εντοπίστηκαν από τις αρχές ελέγχου ή από εμάς τους ίδιους, και λαμβάνοντας υπόψη όλες τις σχετικές δημοσιονομικές διορθώσεις, εκτιμούμε ότι το επίπεδο σφάλματος είναι σημαντικό.

1.26.

«Φυσικοί πόροι» (κεφάλαιο 7): Ως σύνολο, ο τομέας αυτός περιέχει ουσιώδη σφάλματα. Ωστόσο, οι άμεσες ενισχύσεις από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ), που αντιπροσωπεύουν το 71,8 % των δαπανών στον συγκεκριμένο τομέα, δεν περιέχουν ουσιώδη σφάλματα. Οι άμεσες ενισχύσεις προς τους γεωργούς βασίζονται σε δικαιώματα και έχουν το πλεονέκτημα ότι διέπονται από απλουστευμένους κανόνες περί επιλεξιμότητας των γεωργικών εκτάσεων και υπόκεινται σε αποτελεσματικό σύστημα ελέγχου (ΟΣΔΕ - ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου), που καθιστά δυνατούς τους αυτοματοποιημένους διασταυρωτικούς ελέγχους μεταξύ βάσεων δεδομένων. Εξακολουθούμε να διαπιστώνουμε σημαντικό επίπεδο σφάλματος στους άλλους τομείς δαπανών (αγροτική ανάπτυξη, μέτρα στήριξης της αγοράς του ΕΓΤΕ, αλιεία, περιβάλλον και δράση για το κλίμα). Στους τομείς αυτούς, οι δαπάνες λαμβάνουν κυρίως τη μορφή απόδοσης εξόδων και υπόκεινται σε πολύπλοκες προϋποθέσεις επιλεξιμότητας. Περισσότερο από το ήμισυ του εκτιμώμενου επιπέδου σφάλματος για τον συγκεκριμένο τομέα του ΠΔΠ ανάγεται σε μη επιλέξιμους δικαιούχους, σε μη επιλέξιμες δραστηριότητες ή σε μη επιλέξιμα δηλωθέντα έξοδα, καθώς και στην παροχή ανακριβών πληροφοριών σχετικά με εκτάσεις ή ζώα.

1.27.

«Διοίκηση» (κεφάλαιο 10): Ο τομέας αυτός δεν περιέχει ουσιώδη σφάλματα. Το μεγαλύτερο μέρος των διοικητικών δαπανών λαμβάνει τη μορφή μισθών, συντάξεων και επιδομάτων που καταβάλλονται από τα θεσμικά και λοιπά όργανα της ΕΕ.

Τα σφάλματα επιλεξιμότητας εξακολουθούν να είναι αυτά που συμβάλλουν περισσότερο στο εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος στο πλαίσιο των δαπανών που διέπονται από πολύπλοκους κανόνες

1.28.

Ακολουθώντας την πρακτική των τελευταίων ετών, εστιάσαμε περισσότερο στα είδη σφάλματος που εντοπίζονται σε δαπάνες διεπόμενες από πολύπλοκους κανόνες (κυρίως στο πλαίσιο της απόδοσης εξόδων), δεδομένου ότι πρόκειται για τον τομέα στον οποίο εξακολουθούν να υπάρχουν ουσιώδη σφάλματα. Στο πλαίσιο 1.8 αναλύεται, ανά είδος σφάλματος, το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος του 4,5 % για το 2018 για τις δαπάνες υψηλού κινδύνου (κυρίως βάσει απόδοσης εξόδων). Στο ίδιο πλαίσιο παρατίθενται επίσης τα αντίστοιχα στοιχεία για τις εκτιμήσεις που αφορούσαν τα έτη 2017 (3,7 %) και 2016 (4,8 %). Πλαίσιο 1.8 Συμβολή κάθε είδους σφάλματος στο εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος για το 2018 όσον αφορά τις δαπάνες υψηλού κινδύνου (κυρίως βάσει απόδοσης εξόδων) Πηγή: ΕΕΣ.

1.29.

Οι τομείς που συνέβαλαν περισσότερο στο εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος για το 2018 ήταν, στο πλαίσιο των δαπανών υψηλού κινδύνου, η «Συνοχή» (43,0 %), και ακολουθούν η «Αγροτική ανάπτυξη, τα μέτρα στήριξης της αγοράς του ΕΓΤΕ, η αλιεία, το περιβάλλον και η δράση για το κλίμα» στο πλαίσιο των «Φυσικών πόρων» (30,2 %), η «Ανταγωνιστικότητα» (12,2 %) και η «Ευρώπη ως παγκόσμιο παράγοντα» (4,5 %).

1.30.

Όπως και τα προηγούμενα έτη, στο εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος για τις δαπάνες υψηλού κινδύνου συνέβαλαν περισσότερο τα σφάλματα επιλεξιμότητας (μη επιλέξιμα έξοδα στις δηλώσεις δαπανών και μη επιλέξιμα έργα, μη επιλέξιμες δραστηριότητες ή μη επιλέξιμοι δικαιούχοι). Ωστόσο, ο αντίκτυπος αυτών των σφαλμάτων ήταν χαμηλότερος σε σύγκριση με το 2017 (68 % το 2018 έναντι 93 % το 2017). Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το 2018 εντοπίσαμε έναν σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό σφαλμάτων που σχετίζονταν με τις δημόσιες συμβάσεις, τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις και τις διαδικασίες επιχορηγήσεων. Τα σφάλματα αυτά συνέβαλαν κατά 16 % στο εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος για τις δαπάνες υψηλού κινδύνου (έναντι 1 % το 2017) και εντοπίζονταν κυρίως στον τομέα της «Συνοχής» και των «Φυσικών πόρων».

1.31.

Για το υπό εξέταση έτος, οι δαπάνες που έγιναν αποδεκτές στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και του Ταμείου Συνοχής αντιστοιχούσαν στο 74 % των συνολικών δαπανών της «Συνοχής». Οι πράξεις που συγχρηματοδοτούνται από τα εν λόγω ταμεία ενέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σφάλματος στις δημόσιες συμβάσεις (βλέπε σημεία 6.26-6.28).

1.32.

Οι τομείς της «Συνοχής» και των «Φυσικών πόρων» ευθύνονται για τα περισσότερα διοικητικά σφάλματα που διέπραξαν οι ενδιάμεσοι φορείς (20) (βλέπε κατηγορία «Λοιπά» στο πλαίσιο 6.2 και κατηγορία «διοικητικά σφάλματα» στο πλαίσιο 7.2 ). Στα σφάλματα αυτά συγκαταλέγονται οι εσφαλμένοι υπολογισμοί ενισχύσεων.

Οι πληροφορίες της Επιτροπής σχετικά με την κανονικότητα

1.33.

Σύμφωνα με το άρθρο 317 ΣΛΕΕ, την τελική ευθύνη για την εκτέλεση του προϋπολογισμού της ΕΕ φέρει η Επιτροπή, η οποία διαχειρίζεται τις δαπάνες της ΕΕ σε συνεργασία με τα κράτη μέλη (21). Η Επιτροπή λογοδοτεί για τις πράξεις της σε τρεις εκθέσεις που περιλαμβάνονται στη λεγόμενη «ενοποιημένη δέσμη δημοσιονομικών εκθέσεων» (22): α) στους ενοποιημένους λογαριασμούς της ΕΕ (προσωρινοί τον Μάρτιο, οριστικοί τον Ιούνιο), β) στην ετήσια έκθεση για τη διαχείριση και τις επιδόσεις του προϋπολογισμού της ΕΕ (δεν υπάρχει προσωρινή έκδοση, τελική έκδοση τον Ιούνιο), γ) στην έκθεση σχετικά με την παρακολούθηση της απαλλαγής του προηγούμενου οικονομικού έτους (δημοσιεύεται τον Ιούλιο).

1.34.

Στο πλαίσιο της στρατηγικής μας για την περίοδο 2018-2020, αποφασίσαμε ότι η δήλωση αξιοπιστίας που διατυπώνουμε θα θεμελιώνεται σε μια προσέγγιση βεβαίωσης, υπό την έννοια ότι πρόθεσή μας για το μέλλον είναι να παρέχουμε διασφάλιση σχετικά με τη δήλωση (διαχείρισης) της Επιτροπής. Η απόφασή μας αυτή βασίζεται στην πείρα που έχουμε συσσωρεύσει με την εφαρμογή αυτής της προσέγγισης από το 1994, στο πλαίσιο του ελέγχου της αξιοπιστίας των λογαριασμών. Όσον αφορά την κανονικότητα των πράξεων στις οποίες βασίζονται οι λογαριασμοί, συνεργαζόμαστε με την Επιτροπή για τη δημιουργία των συνθηκών που είναι απαραίτητες ώστε να προχωρήσουμε προς την κατεύθυνση της εφαρμογής της ανωτέρω προσέγγισης και στο πεδίο αυτό. Η έγκαιρη διαθεσιμότητα των πληροφοριών αποτελεί σημαντικό στοιχείο για την κατάρτιση των εγγράφων και τη διενέργεια των ελέγχων (23).

Η εκτίμηση του σφάλματος από μέρους της Επιτροπής είναι ελαφρώς χαμηλότερη του δικού μας εύρους τιμών

1.35.

Στην ετήσια έκθεση για τη διαχείριση και τις επιδόσεις, η Επιτροπή παρουσιάζει, για τις πράξεις στις οποίες βασίζονται οι λογαριασμοί του 2018, την εκτίμησή της σχετικά με τον κίνδυνο κατά την πληρωμή. Ο κίνδυνος κατά την πληρωμή αποτελεί την από μέρους της Επιτροπής εκτίμηση του ποσού που, κατά τον χρόνο της πληρωμής, καταβλήθηκε κατά παράβαση των ισχυόντων κανόνων. Η έννοια αυτή προσεγγίζει κατά πολύ το δικό μας εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος.

1.36.

Στο πλαίσιο 1.9 παρουσιάζονται τα αριθμητικά στοιχεία της Επιτροπής για τον κίνδυνο κατά την πληρωμή παράλληλα με το εύρος τιμών της δικής μας εκτίμησης σφάλματος. Η από μέρους της Επιτροπής εκτίμηση του κινδύνου κατά την πληρωμή για το 2018 είναι 1,7 %, ήτοι ελαφρώς χαμηλότερη του δικού μας εύρους τιμών. Το κατά την εκτίμησή μας επίπεδο σφάλματος τοποθετείται στο 2,6 % (έναντι 2,4 % το 2017) για εύρος τιμών μεταξύ 1,8 % και 3,4 %. Πλαίσιο 1.9 Σύγκριση της από μέρους της Επιτροπής εκτίμησης του κινδύνου κατά την πληρωμή με τη δική μας εκτίμηση Πηγή: ΕΕΣ.

Τα επιμέρους στοιχεία που συνθέτουν την εκτίμηση της Επιτροπής δεν συμβαδίζουν πάντοτε με τις διαπιστώσεις μας

1.37.

Η Επιτροπή χρησιμοποιεί τις δηλώσεις αξιοπιστίας που διατυπώνουν οι γενικοί διευθυντές της στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων τους ως τη βάση για την από μέρους της συνολική αξιολόγηση του κινδύνου κατά την πληρωμή για τους διάφορους τομείς πολιτικής. Ο κίνδυνος κατά την πληρωμή βασίζεται κυρίως στα αποτελέσματα των κατασταλτικών ελέγχων που διενεργούν είτε η Επιτροπή στους υπό άμεση ή έμμεση διαχείριση τομείς είτε οι εθνικές αρχές στους υπό επιμερισμένη διαχείριση τομείς. Στο πλαίσιο 1.10 παρουσιάζεται η βάση επί της οποίας θεμελιώνεται ο κίνδυνος κατά την πληρωμή για τους διάφορους τομείς δαπανών. Πλαίσιο 1.10 Βάση επί της οποίας θεμελιώνεται η από μέρους της Επιτροπής εκτίμηση του κινδύνου κατά την πληρωμή — «Ανταγωνιστικότητα» – Όσον αφορά το πρόγραμμα «Ορίζων 2020», η Κοινή Υπηρεσία Ελέγχου της Επιτροπής (CAS) επιλέγει ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα των δηλώσεων εξόδων, κατά μέσο όρο κάθε 18 μήνες. Υπολογίζει κατ’ εκτίμηση τον κίνδυνο κατά την πληρωμή βασιζόμενη στα αποτελέσματα των ελέγχων που είχαν ολοκληρωθεί στο τέλος του 2018. Για την εκτίμηση του 2018, οι γενικές διευθύνσεις που ασχολούνται με την έρευνα χρησιμοποίησαν τα αποτελέσματα ελέγχων βάσει δειγμάτων δαπανών από την έναρξη του προγράμματος και μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2018. Για το 7ο πρόγραμμα-πλαίσιο (που προηγήθηκε του προγράμματος «Ορίζων 2020»), τα αποτελέσματα του ελέγχου αφορούν τις δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν κατά τα έτη πριν από το 2016. — «Συνοχή» – Το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών του 2018 δεν είχε ακόμη διέλθει από ολόκληρο τον κύκλο ελέγχου. Ως εκ τούτου, η ΓΔ REGIO και η ΓΔ EMPL εκτίμησαν τον κίνδυνο κατά την πληρωμή, εφαρμόζοντας το υψηλότερο από τα εξής δύο ποσοστά, είτε το επιβεβαιωμένο υπολειπόμενο συνολικό ποσοστό σφάλματος για τις δαπάνες (δαπάνες του λογιστικού έτους 2016-2017) είτε το υπολειπόμενο συνολικό ποσοστό σφάλματος που ανέφεραν οι αρχές ελέγχου για το λογιστικό έτος 2017-2018. — «Φυσικοί πόροι» – Η ΓΔ AGRI χρησιμοποιεί τις εθνικές στατιστικές ελέγχου που λαμβάνει από τους οργανισμούς πληρωμών. Εφαρμόζει επίσης προσαρμογές βάσει των αποτελεσμάτων των ελέγχων των οργανισμών πιστοποίησης, καθώς και των δικών της ελέγχων και της επαγγελματικής της κρίσης, ώστε να καταλήξει στο προσαρμοσμένο ποσοστό σφάλματος για τις άμεσες ενισχύσεις, την αγροτική ανάπτυξη και τα μέτρα στήριξης της αγοράς. — «Η Ευρώπη ως παγκόσμιος παράγοντας» – Η εκτίμηση από την Επιτροπή του κινδύνου κατά την πληρωμή για τον συγκεκριμένο τομέα βασίζεται κυρίως στη μελέτη του υπολειπόμενου ποσοστού σφάλματος που αναθέτουν ετησίως σε εξωτερικούς συμβούλους η ΓΔ DEVCO και η ΓΔ NEAR. Στόχος της μελέτης αυτής είναι η εκτίμηση του επιπέδου σφάλματος που διέλαθε όλους τους διαχειριστικούς ελέγχους. Η μελέτη του υπολειπόμενου ποσοστού σφάλματος για ένα συγκεκριμένο έτος (έτος ν) βασίζεται στις συμβάσεις που έληξαν μεταξύ της 1ης Σεπτεμβρίου του έτους ν-1 και της 31ης Αυγούστου του έτους ν. Εξαιρεί τις συμβάσεις των οποίων η τελευταία υποκείμενη πράξη ανάγεται σε χρόνο που υπερβαίνει την πενταετία ή της οποίας οι αναγκαίες εργασίες είναι πρακτικά αδύνατον να εκτελεστούν. — «Διοίκηση» – Ο κίνδυνος κατά την πληρωμή βασίζεται στα αποτελέσματα των ελέγχων επί δαπανών του 2018.

1.38.

Η Επιτροπή παρουσιάζει τον κίνδυνο για συγκεκριμένη ομάδα τομέων πολιτικής και όχι ανά τομέα του ΠΔΠ (24). Στο πλαίσιο 1.11 , παραθέτουμε το κατά την εκτίμησή μας επίπεδο σφάλματος για τους τομείς του ΠΔΠ σχετικά με τους οποίους παρουσιάζουμε ειδική εκτίμηση, με τις επιμέρους συνιστώσες της συνολικής εκτίμησης της Επιτροπής. Έχουμε λάβει υπόψη τη διαφορά μεταξύ του τρόπου με τον οποίο εκτιμούμε οι ίδιοι το επίπεδο σφάλματος και του τρόπου με τον οποίο η Επιτροπή παρουσιάζει τα αριθμητικά στοιχεία της στην ετήσια έκθεση για τη διαχείριση και τις επιδόσεις (25). Πλαίσιο 1.11 Το κατά τη δική μας εκτίμηση επίπεδο σφάλματος έναντι του κινδύνου κατά την πληρωμή της Επιτροπής για ορισμένους τομείς του ΠΔΠ (4) (1) Γενικές διευθύνσεις και υπηρεσίες της Επιτροπής: CNECT, EAC, EASME, ECFIN, ENER, ERCEA, FISMA, GROW, INEA, JRC, MOVE, REA, RTD και TAXUD. Ορισμένες γενικές διευθύνσεις έχουν οριστεί υπεύθυνες για περισσότερους του ενός τομείς του ΠΔΠ (EACEA, ECHO και INEA). (2) ΓΔ REGIO, INEA και ΓΔ EMPL. (3) ΓΔ AGRI, CLIMA, ENV και MARE. (4) Όσον αφορά τις διοικητικές δαπάνες, ούτε εμείς ούτε η Επιτροπή διαπιστώσαμε σημαντικό επίπεδο σφάλματος.

1.39.

Διαπιστώσαμε ότι: — Όσον αφορά την «Ανταγωνιστικότητα», ο συνολικός εκτιμώμενος κίνδυνος κατά την πληρωμή για τον συγκεκριμένο τομέα του ΠΔΠ (1,6 %), τον οποίο υπολογίσαμε βάσει στοιχείων που περιέχονται στην ετήσια έκθεση για τη διαχείριση και τις επιδόσεις, βρίσκεται εντός του φάσματος τιμών για το κατά τη δική μας εκτίμηση επίπεδο σφάλματος (βλέπε σημεία 5.36 και 5.38). — Όσον αφορά τη «Συνοχή», η συνολική εκτίμηση της Επιτροπής για τον συγκεκριμένο τομέα του ΠΔΠ (26) είναι 1,7 %, τιμή χαμηλότερη του δικού μας φάσματος τιμών για το κατά τη δική μας εκτίμηση επίπεδο σφάλματος (βλέπε σημεία 6.56 και 6.74). — Όσον αφορά τους «Φυσικούς πόρους», ο συνολικός εκτιμώμενος κίνδυνος κατά την πληρωμή για τον συγκεκριμένο τομέα του ΠΔΠ (2,1 %), τον οποίο υπολογίσαμε βάσει στοιχείων που περιέχονται στην ετήσια έκθεση για τη διαχείριση και τις επιδόσεις, καθώς και οι εκτιμήσεις της Επιτροπής για τις δαπάνες της ΚΓΠ συνολικά αλλά και για τις άμεσες ενισχύσεις, συμπίπτουν με το δικό μας συμπέρασμα (βλέπε σημεία 1.38 και 7.37-7.38).

Ο κίνδυνος κατά το κλείσιμο εξαρτάται από τις εκτιμώμενες μελλοντικές διορθώσεις και ανακτήσεις

1.40.

Στην ετήσια έκθεση για τη διαχείριση και τις επιδόσεις, η Επιτροπή παρουσιάζει έναν ακόμη δείκτη κανονικότητας, τον κίνδυνο κατά το κλείσιμο. Πρόκειται για τον κίνδυνο κατά την πληρωμή (βλέπε σημείο 1.36) μείον τις εκτιμώμενες μελλοντικές διορθώσεις και ανακτήσεις που προβλέπεται να πραγματοποιήσουν οι υπεύθυνοι διαχείρισης των κεφαλαίων της ΕΕ σε σχέση με δαπάνες του 2018, κατά το επόμενο έτος ή τα επόμενα έτη των τρεχόντων προγραμμάτων.

1.41.

Για την επεξεργασία της εκτίμησης των μελλοντικών διορθώσεων και ανακτήσεων, η Επιτροπή χρησιμοποιεί έναν ιστορικό μέσο όρο βασιζόμενο στις πράξεις που έλαβαν χώρα τα προηγούμενα έτη. Προκειμένου να διασφαλιστεί η συνάφεια αυτού του αριθμητικού στοιχείου με τα τρέχοντα προγράμματα, οι εσωτερικές οδηγίες της Επιτροπής απαιτούν από τις γενικές διευθύνσεις να αναπροσαρμόζουν τους ιστορικούς μέσους όρους ή να χρησιμοποιούν οποιαδήποτε άλλη μέθοδο εκτίμησης κρίνουν ενδεδειγμένη, και να γνωστοποιούν αυτές τις αναπροσαρμογές και την προσέγγιση που υιοθετούν στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων τους. Το 2018 οι περισσότερες ΓΔ της Επιτροπής αναπροσάρμοσαν τους ιστορικούς μέσους όρους τους.

Αναφέρουμε στην OLAF τις περιπτώσεις πιθανολογούμενης απάτης

1.42.

Συνεργαζόμαστε στενά με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) με σκοπό την πάταξη της απάτης εις βάρος του προϋπολογισμού της ΕΕ. Διαβιβάζουμε στην OLAF κάθε περίπτωση που εγείρει υπόνοιες απάτης, διαφθοράς ή άλλης παράνομης δραστηριότητας εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ, την οποία εντοπίζουμε στο πλαίσιο των ελεγκτικών εργασιών μας (περιλαμβανομένων αυτών που αφορούν τις επιδόσεις), ή βάσει των πληροφοριών που μας περιέρχονται άμεσα από τρίτους. Στη συνέχεια, η OLAF εξετάζει τις εν λόγω περιπτώσεις, αποφασίζει κατά πόσον πρέπει να κινήσει έρευνα και, αν χρειαστεί, συνεργάζεται με τις αρχές των κρατών μελών.

1.43.

Το 2018: α) αξιολογήσαμε την κανονικότητα 728 πράξεων στο πλαίσιο των ελεγκτικών εργασιών μας σχετικά με την ετήσια έκθεση και καταρτίσαμε 35 ειδικές εκθέσεις· β) αναφέραμε στην OLAF 9 περιπτώσεις πιθανολογούμενης απάτης που εντοπίσαμε κατά τους ελέγχους μας (έναντι 13 το 2017), ενώ δεν της διαβιβάσαμε καμία περίπτωση βάσει πληροφοριών που μας έθεσαν υπόψη τρίτοι (έναντι 6 το 2017).

1.44.

Οι περιπτώσεις πιθανολογούμενης απάτης που εντοπίσαμε στο πλαίσιο των εργασιών μας για το 2018 και διαβιβάσαμε στην OLAF αφορούσαν κατά κύριο λόγο υπόνοιες τεχνητής δημιουργίας των προϋποθέσεων που απαιτούνταν για εξασφάλιση χρηματοδότησης από την ΕΕ, δήλωσης εξόδων που δεν πληρούσαν τα κριτήρια επιλεξιμότητας ή παρατυπιών στις δημόσιες συμβάσεις. Ορισμένες από τις υποθέσεις πιθανολογούμενης απάτης που αναφέραμε στην OLAF αφορούσαν διάφορες παρατυπίες.

1.45.

Το 2018 διαβιβάσαμε στην OLAF εννέα υποθέσεις που είχαν εντοπιστεί χάρη στις ελεγκτικές εργασίες μας. Η OLAF κίνησε έρευνα για δύο εξ αυτών. Στις υπόλοιπές επτά υποθέσεις, η OLAF δεν κίνησε έρευνα, για έναν από τους ακόλουθους λόγους: — η OLAF έκρινε ότι μια εθνική αρχή ή ένα θεσμικό ή άλλο όργανο ή οργανισμός θα μπορούσε να επιληφθεί καλύτερα της υπόθεσης και την παρέπεμψε αναλόγως, — υπήρχε ήδη εν εξελίξει έρευνα σε εθνικό επίπεδο, την οποία δεν γνωρίζαμε, — για λόγους αναλογικότητας, — οι υπόνοιες δεν ήταν επαρκείς.

1.46.

Βάσει των πληροφοριών ελέγχου που της διαβιβάσαμε μεταξύ 2010 και 2018, η OLAF εισηγήθηκε την ανάκτηση συνολικά 312,8 εκατομμυρίων ευρώ. Οι υποκείμενες οικονομικές συστάσεις αφορούν 24 υποθέσεις που προέκυψαν από τις δικές μας ελεγκτικές εργασίες (27).

Συμπεράσματα

1.47.

Σκοπός του παρόντος κεφαλαίου είναι κατά κύριο λόγο η υποστήριξη της ελεγκτικής γνώμης που παρουσιάζεται στη δήλωση αξιοπιστίας.

Αποτελέσματα του ελέγχου

1.48.

Εκτιμάμε εν κατακλείδι ότι οι λογαριασμοί δεν περιείχαν ουσιώδεις ανακρίβειες.

1.49.

Όσον αφορά την κανονικότητα των πράξεων, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι τα έσοδα δεν περιείχαν ουσιώδη σφάλματα. Όσον αφορά τις δαπάνες, τα αποτελέσματα του ελέγχου μας υποδεικνύουν ότι το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος αυξήθηκε ελαφρώς σε σχέση με το παρελθόν έτος. Όπως και πέρυσι, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι δαπάνες που διέπονται από απλουστευμένους/λιγότερο πολύπλοκους κανόνες (κυρίως βάσει δικαιωμάτων) δεν περιέχουν ουσιώδη σφάλματα. Σημαντικό επίπεδο σφάλματος παρουσιάζουν μόνο οι δαπάνες που διέπονται από πολύπλοκους κανόνες (κυρίως βάσει απόδοσης εξόδων), οι οποίες για το υπό εξέταση έτος αποτελούσαν το 50,6 % του πληθυσμού που υποβάλαμε σε έλεγχο.

---

(1)  Οι ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις περιλαμβάνουν τον ισολογισμό, την κατάσταση οικονομικών αποτελεσμάτων, την κατάσταση ταμειακών ροών, την κατάσταση μεταβολών του καθαρού ενεργητικού, καθώς και σύνοψη των κύριων λογιστικών πολιτικών και άλλες επεξηγηματικές σημειώσεις (περιλαμβανομένων πληροφοριών κατά τομέα).

(2)  Οι εκθέσεις σχετικά με την εκτέλεση του προϋπολογισμού περιλαμβάνουν επίσης επεξηγηματικές σημειώσεις.

(3)  Αυτές ανέρχονταν σε 61,0 δισεκατομμύρια ευρώ. Περαιτέρω πληροφοριακά στοιχεία παρέχουμε στα σημεία 1.19 έως 1.21 της ετήσιας έκθεσής μας για το 2018.

(4)  Αυτές ανέρχονταν σε 59,6 δισεκατομμύρια ευρώ. Περαιτέρω πληροφοριακά στοιχεία παρέχουμε στο σημείο 1.18 της ετήσιας έκθεσής μας για το 2018.

(5)  EUCO XT 20013/19 – Απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σε συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο για την παράταση της προθεσμίας δυνάμει του άρθρου 50, παράγραφος 3, ΣΕΕ.

(6)  Βλέπε Διεθνές Λογιστικό Πρότυπο του Δημόσιου Τομέα (IPSAS) 14 — Γεγονότα μετά την ημερομηνία αναφοράς.

(7)  Βλέπε IPSAS 39 — Παροχές προς το προσωπικό. Όσον αφορά το PSEO, η υποχρέωση καθορισμένων παροχών αντιστοιχεί στην τρέχουσα αξία των αναμενόμενων μελλοντικών πληρωμών που θα κληθεί να καταβάλει η ΕΕ, προκειμένου να τακτοποιήσει τις συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις που απορρέουν από τις υπηρεσίες που παρείχε ο εργαζόμενος κατά την τρέχουσα και κατά τις προηγούμενες περιόδους.

(8)  Σε αυτά περιλαμβάνονται δεδουλευμένα έξοδα ύψους 62,9 δισεκατομμυρίων ευρώ εγγεγραμμένα στο παθητικό του ισολογισμού και 36,9 δισεκατομμύρια ευρώ εγγεγραμμένα στο ενεργητικό, που μειώνουν την αξία των προχρηματοδοτήσεων.

(9)  Βλέπε γλωσσάριο: χρηστή δημοσιονομική διαχείριση.

(10)  Βλέπε μέρος 2 των κεφαλαίων 5, 6, 7, 8 και 9.

(11)  Βλέπε κεφάλαιο 3.

(12)  Βλέπε τους ενοποιημένους ετήσιους λογαριασμούς της ΕΕ για το 2018, τις καταστάσεις για την εκτέλεση του προϋπολογισμού και τις επεξηγηματικές σημειώσεις, τομέας 4.3 ΠΔΠ: Εκτέλεση των πιστώσεων πληρωμών.

(13)  37,4 δισεκατομμύρια ευρώ από αυτές τις ενδιάμεσες πληρωμές πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του τομέα 1β του ΠΔΠ για τις περιόδους προγραμματισμού 2007-2013 και 2014-2020. Σύμφωνα με την προσέγγιση που εφαρμόζουμε στον εν προκειμένω τομέα, οι πληρωμές αυτές δεν εμπίπτουν στον πληθυσμό που υποβάλαμε σε έλεγχο για τους σκοπούς της ετήσιας έκθεσής μας για το 2018.

(14)  Οι ενοποιημένοι λογαριασμοί περιλαμβάνουν:

α)

τις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις, οι οποίες, με τη σειρά τους, περιλαμβάνουν τον ισολογισμό (στον οποίο παρουσιάζονται τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού στο τέλος του οικονομικού έτους), την κατάσταση οικονομικών αποτελεσμάτων (που περιλαμβάνει τα έσοδα και τα έξοδα του οικονομικού έτους), την κατάσταση ταμειακών ροών (από όπου προκύπτει ο τρόπος με τον οποίο οι μεταβολές στους λογαριασμούς επηρεάζουν τα ταμειακά διαθέσιμα και τα ισοδύναμα αυτών), την κατάσταση μεταβολών του καθαρού ενεργητικού και τις σχετικές σημειώσεις·

β)	τις εκθέσεις σχετικά με την εκτέλεση του προϋπολογισμού, οι οποίες καλύπτουν τα έσοδα και τις δαπάνες του οικονομικού έτους, καθώς και τις σχετικές σημειώσεις.

(15)  Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Ιουλίου 2018, σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες που εφαρμόζονται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης, την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1296/2013, (ΕΕ) αριθ. 1301/2013, (ΕΕ) αριθ. 1303/2013, (ΕΕ) αριθ. 1304/2013, (ΕΕ) αριθ. 1309/2013, (ΕΕ) αριθ. 1316/2013, (ΕΕ) αριθ. 223/2014, (ΕΕ) αριθ. 283/2014 και της απόφασης αριθ. 541/2014/ΕΕ και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 966/2012 (ΕΕ L 193 της 30.7.2018, σ. 1).

(16)  Βλέπε κατευθυντήρια οδηγία για τις ενδεδειγμένες πρακτικές αριθ. 2 (RPG 2) με τίτλο «Financial Statements Discussion and Analysis» (Οικονομικές καταστάσεις — Συζήτηση και ανάλυση) του Συμβουλίου Διεθνών Λογιστικών Προτύπων του Δημόσιου Τομέα (International Public Sector Accounting Standards Board, IPSASB).

(17)  Βλέπε σημεία 1.12 και 1.13 της ετήσιας έκθεσής μας για το 2017.

(18)  Εκτιμούμε, με βαθμό εμπιστοσύνης 95 %, ότι, για τον σχετικό πληθυσμό, το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος κυμαίνεται μεταξύ 1,8 % και 3,4 % (κατώτατο και ανώτατο όριο σφάλματος αντίστοιχα).

(19)  Στις δαπάνες βάσει δικαιωμάτων περιλαμβάνονται και οι διοικητικές.

(20)  Στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, οι ενδιάμεσοι φορείς είναι εθνικές αρχές.

(21)  Άρθρο 317 ΣΛΕΕ:

«Η Επιτροπή εκτελεί τον προϋπολογισμό σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, σύμφωνα με τις διατάξεις του κανονισμού που εκδίδεται σε εκτέλεση του άρθρου 322, με δική της ευθύνη και εντός των ορίων των πιστώσεων που εγκρίθηκαν, σύμφωνα με την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης. Τα κράτη μέλη συνεργάζονται με την Επιτροπή, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι οι πιστώσεις χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης.».

(22)  https://ec.europa.eu/info/publications/annual-management-and-performance-report-2018-0_en

(23)  Βλέπε ειδική έκθεση αριθ. 27/2016, με τίτλο «Διακυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή: συμβαδίζει με τις βέλτιστες πρακτικές;», σύσταση 2, στοιχείο στ).

(24)  Ενώ εμείς παρέχουμε ειδικές εκτιμήσεις και προβαίνουμε σε εκτίμηση του επιπέδου σφάλματος για τους τομείς του ΠΔΠ 1α «Ανταγωνιστικότητα», 1β «Συνοχή», 2 «Φυσικοί πόροι» και 5 «Διοίκηση».

(25)  Παραδείγματος χάριν, η Επιτροπή παρουσιάζει τα αριθμητικά στοιχεία της ΓΔ MARE υπό τον τίτλο «Συνοχή, Μετανάστευση και Αλιεία», ενώ, στο πλαίσιο 1.11 , τα αριθμητικά στοιχεία περιλαμβάνονται στον τομέα «Φυσικοί πόροι».

(26)  Βλέπε πίνακα Β στο παράρτημα 2 της ετήσιας έκθεσης για τη διαχείριση και τις επιδόσεις του προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2018, σ. 205.

(27)  Οι πληροφορίες παρέχονται από την OLAF και δεν εξετάζονται από εμάς.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Δημοσιονομική και χρηματοοικονομική διαχείριση

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή

2.1-2.3

Δημοσιονομική διαχείριση το 2018

2.4-2.21

Σχεδόν πλήρης η χρησιμοποίηση των αναλήψεων υποχρεώσεων και των πληρωμών που ήταν διαθέσιμες στον προϋπολογισμό

2.4-2.7

Οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή των ΕΔΕΤ είχαν επιπτώσεις στην εφαρμογή του ΠΔΠ

2.8-2.21

Κυρίως λόγω καθυστερήσεων, σημαντικά ποσά αχρησιμοποίητων ετήσιων προχρηματοδοτήσεων στο πλαίσιο των ΕΔΕΤ επιστράφηκαν στον προϋπολογισμό της ΕΕ

2.9-2.11

Σημαντικό μέρος του συνολικού περιθωρίου πληρωμών δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιηθεί

2.12-2.16

Οι εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων εξακολουθούν να αυξάνονται

2.17-2.18

Κίνδυνος ανεπάρκειας των πιστώσεων πληρωμών για τους μελλοντικούς προϋπολογισμούς

2.19-2.21

Ζητήματα χρηματοοικονομικής διαχείρισης που αφορούν τον προϋπολογισμό του 2018 και το μέλλον

2.22-2.41

Η απορρόφηση των ΕΔΕΤ από τα κράτη μέλη εξακολουθεί να είναι προβληματική

2.22-2.24

Η αύξηση των εγγυήσεων διευρύνει περαιτέρω το άνοιγμα του προϋπολογισμού της ΕΕ

2.25-2.32

Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων — αναπόσπαστο μέρος της αρχιτεκτονικής της ΕΕ, αλλά με διαφορετικές ρυθμίσεις περί λογοδοσίας

2.33-2.41

Συμπεράσματα και συστάσεις

2.42-2.48

Συμπεράσματα

2.42-2.47

Συστάσεις

2.48

Παράρτημα 2.1 — Σημαντικότερες κατηγορίες εντολών που έχει αναθέσει η ΕΕ στην ΕΤΕπ

Παράρτημα 2.2 — Χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ που τελούν υπό τη διαχείριση του Ομίλου ΕΤΕπ

Εισαγωγή

2.1.

Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζεται η επισκόπησή μας επί ζητημάτων που άπτονται της δημοσιονομικής και χρηματοοικονομικής διαχείρισης της ΕΕ. Επίσης, βασιζόμενοι στις τρέχουσες εργασίες μας και αντλώντας στοιχεία από απόψεις που έχουμε διατυπώσει σε ειδικές εκθέσεις, συνοπτικές περιπτωσιολογικές επισκοπήσεις, ενημερωτικά έγγραφα και γνώμες μας, εκθέτουμε τους κινδύνους και τις προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο προϋπολογισμός της ΕΕ στο μέλλον.

2.2.

Τον Μάιο του 2018, η Επιτροπή υπέβαλε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο (όργανα που συναποτελούν την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή) την πρότασή της για το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) 2021-2027 (1). Προς το παρόν διεξάγονται διαπραγματεύσεις με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας πριν από το τέλος του 2019. Έχουμε ήδη εκφράσει τις απόψεις μας επί του θέματος σε ενημερωτικό έγγραφό μας (2).

2.3.

Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ δεν επηρεάζει τη λογιστική του προϋπολογισμού για το 2018. Σε ορισμένα σημεία της ανάλυσής μας, πραγματοποιούμε προβολές σχετικά με τους μελλοντικούς προϋπολογισμούς της ΕΕ. Στις περιπτώσεις αυτές, λαμβάνουμε ως δεδομένο ότι θα εγκριθεί και θα εφαρμοστεί το σχέδιο συμφωνίας αποχώρησης μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ (3).

Δημοσιονομική διαχείριση το 2018

Σχεδόν πλήρης η χρησιμοποίηση των αναλήψεων υποχρεώσεων και των πληρωμών που ήταν διαθέσιμες στον προϋπολογισμό

2.4.

Κάθε χρόνο, η αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή θέτει ένα όριο για τις νέες δημοσιονομικές υποχρεώσεις (πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων) και τις πληρωμές που μπορούν να πραγματοποιηθούν από τον προϋπολογισμό της ΕΕ (πιστώσεις πληρωμών).

2.5.

Το 2018 οι πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων χρησιμοποιήθηκαν σχεδόν εξολοκλήρου. Από τα 160,7 δισεκατομμύρια ευρώ που ήταν διαθέσιμα στον προϋπολογισμό της ΕΕ για το 2018 χρησιμοποιήθηκαν τα 159,9 δισεκατομμύρια ευρώ (99,5 %) (βλέπε πλαίσιο 2.1 ).

2.6.

Η ΕΕ χρησιμοποίησε επίσης σχεδόν όλες τις διαθέσιμες πιστώσεις πληρωμών που περιλαμβάνονταν στον οριστικό προϋπολογισμό (4). Από τα διαθέσιμα 144,8 δισεκατομμύρια ευρώ, πραγματοποιήθηκαν πληρωμές ύψους 142,7 δισεκατομμυρίων ευρώ (98,6 %) (5)(βλέπε πλαίσιο 2.1 ). Αυτό συνέβη μετά από δύο οικονομικά έτη κατά τα οποία οι πραγματοποιηθείσες πληρωμές ήταν χαμηλότερες από αυτές που είχαν αρχικά προϋπολογιστεί. Το 2018 καταγράφηκε σημαντική αύξηση των αιτήσεων πληρωμής από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ) (6). Στα ταμεία αυτά αναλογεί περί το 43 % του ΠΔΠ 2014-2020 (7).

2.7.

Η διαφορά μεταξύ του αρχικού και του οριστικού προϋπολογισμού ήταν μικρή. Οι έξι διορθωτικοί προϋπολογισμοί που εγκρίθηκαν το 2018 προσέθεσαν μόλις 583 εκατομμύρια ευρώ (8) στις πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων και 87 εκατομμύρια ευρώ στις πιστώσεις πληρωμών. Πλαίσιο 2.1 Εκτέλεση του προϋπολογισμού το 2018 Σημείωση: Ως ανώτατο όριο του ΠΔΠ νοείται το μέγιστο ποσό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ετησίως βάσει του ισχύοντος κανονισμού για το ΠΔΠ. Ωστόσο, οι εγγραφόμενες στονπροϋπολογισμό και χρησιμοποιούμενες πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων μπορούν να υπερβούν αυτό το ανώτατο όριο κατά την αξία των ειδικών μηχανισμών (βλέπε άρθρο 3, παράγραφος 2, του κανονισμού για το ΠΔΠ). Πηγή: Ενοποιημένοι ετήσιοι λογαριασμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Οικονομικό έτος 2018, Καταστάσεις εκτέλεσης του προϋπολογισμού και επεξηγηματικές σημειώσεις – σημειώσεις 4.1-4.3 και τεχνική προσαρμογή για το 2018.

Οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή των ΕΔΕΤ είχαν επιπτώσεις στην εφαρμογή του ΠΔΠ

2.8.

Τα ΕΔΕΤ επηρεάζουν τον σχεδιασμό και την εφαρμογή του ΠΔΠ για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, αποτελούν σημαντικό μέρος του ΠΔΠ και, δεύτερον, καθώς εφαρμόζονται μέσω πολυετών αναλήψεων υποχρεώσεων, οι αιτήσεις πληρωμής μπορούν να υποβληθούν οποιοδήποτε από τα επόμενα χρόνια. Οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή των ΕΔΕΤ, τις οποίες η Επιτροπή έχει επισημάνει στο παρελθόν και εμείς έχουμε επιβεβαιώσει (9), εξακολουθούν να έχουν αντίκτυπο στα τελευταία έτη του τρέχοντος ΠΔΠ. Σημειωτέον ότι τα ποσοστά εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) είναι πολύ υψηλότερα από τα ποσοστά εφαρμογής άλλων ΕΔΕΤ. Αιτήσεις πληρωμής σημαντικής αξίας έχουν καθυστερήσει και θα υποβληθούν τα προσεχή έτη. Η κατάσταση αυτή έχει ήδη επιπτώσεις στη χρήση των προχρηματοδοτήσεων και στην εξέλιξη των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων, ενώ δεν θα αφήσει ανεπηρέαστες και τις ανάγκες σε πιστώσεις πληρωμών κατά την έναρξη του επόμενου ΠΔΠ, όπως περιγράφεται κατωτέρω.

Κυρίως λόγω καθυστερήσεων, σημαντικά ποσά αχρησιμοποίητων ετήσιων προχρηματοδοτήσεων στο πλαίσιο των ΕΔΕΤ επιστράφηκαν στον προϋπολογισμό της ΕΕ

2.9.

Κάθε χρόνο, τα κράτη μέλη λαμβάνουν ετήσια προχρηματοδότηση από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για πράξεις στο πλαίσιο των ΕΔΕΤ (εξαιρουμένου του ΕΓΤΑΑ) (10). Εάν ένα κράτος μέλος υποβάλει αιτήσεις πληρωμής για ποσό χαμηλότερο από την προχρηματοδότηση που έχει λάβει, το μη χρησιμοποιηθέν μέρος της επιστρέφεται στον προϋπολογισμό της ΕΕ το επόμενο έτος. Αυτό συμβαίνει στο πλαίσιο της ετήσιας διαδικασίας εξέτασης και αποδοχής των λογαριασμών για τα ΕΔΕΤ, η οποία εισήχθη στο τρέχον ΠΔΠ και εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 2017.

2.10.

Τα εν λόγω αχρησιμοποίητα ποσά της διατεθείσας προχρηματοδότησης επανεγγράφονται στον προϋπολογισμό ως έσοδα με ειδικό προορισμό, ήτοι διατίθενται για χρήση μόνο ως μέρος των σχετικών κονδυλίων του προϋπολογισμού που αφορούν τα ΕΔΕΤ, καθίστανται δε πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων και πιστώσεις πληρωμών επιπλέον των αντίστοιχων πιστώσεων του προϋπολογισμού του συγκεκριμένου έτους. Οι πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων χρησιμοποιούνται αμέσως. Οι πιστώσεις πληρωμών πρέπει να χρησιμοποιηθούν για πληρωμές προς τα κράτη μέλη το ίδιο ή το επόμενο οικονομικό έτος, ούτως ώστε να αποφευχθεί η ακύρωσή τους.

2.11.

Η ετήσια προχρηματοδότηση που έλαβαν τα κράτη μέλη ανήλθε σε 6,8 δισεκατομμύρια ευρώ το 2016 και σε 9,0 δισεκατομμύρια ευρώ το 2017. Κυρίως λόγω των καθυστερήσεων στην εφαρμογή, τα κράτη μέλη επέστρεψαν σημαντικό μέρος αυτής της αχρησιμοποίητης ετήσιας προχρηματοδότησης, ήτοι 6,6 δισεκατομμύρια ευρώ το 2017 και 8,1 δισεκατομμύρια ευρώ το 2018. Οι επιστροφές αυτές αύξησαν σημαντικά τα έσοδα με ειδικό προορισμό τα εν λόγω δύο έτη. Οι πιστώσεις πληρωμών που προέκυψαν από αυτά τα επιστραφέντα ποσά χρησιμοποιήθηκαν για την πραγματοποίηση πληρωμών στο πλαίσιο σχετικών αιτήσεων των κρατών μελών, οι οποίες υπερέβαιναν τον εγκεκριμένο προϋπολογισμό του έτους, ανερχόμενες σε 5,4 δισεκατομμύρια ευρώ το 2017 και σε 6,9 δισεκατομμύρια ευρώ το 2018 (βλέπε πλαίσιο 2.2 κατωτέρω). Εάν αυτές οι πιστώσεις πληρωμών δεν είχαν διατεθεί προς επαναχρησιμοποίηση, το 2018 ίσως να είχε χρειαστεί να χρησιμοποιηθεί το συνολικό περιθώριο πληρωμών (ΣΠΠ). Πλαίσιο 2.2 Ποσά που καταβλήθηκαν από έσοδα με ειδικό προορισμό Πηγή: ΕΕΣ, βάσει των εκθέσεων σχετικά με τη δημοσιονομική και χρηματοοικονομική διαχείριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2014-2018 (Reports on budgetary and financial management of the European Commission 2014-2018).

Σημαντικό μέρος του συνολικού περιθωρίου πληρωμών δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιηθεί

2.12.

Το συνολικό περιθώριο πληρωμών (ΣΠΠ) είναι ένας μηχανισμός που εισήχθη στο τρέχον ΠΔΠ, προκειμένου να προσδώσει μεγαλύτερη ευελιξία στις πιστώσεις πληρωμών. Στόχος του είναι να αποτρέψει την εξάντληση των πιστώσεων πληρωμών, όπως συνέβη τα τελευταία έτη του προηγούμενου ΠΔΠ (11). Ο μηχανισμός επιτρέπει στις αχρησιμοποίητες πιστώσεις κάθε έτους, μέχρι το ανώτατο όριο του ΠΔΠ, να μεταφερθούν και να χρησιμοποιηθούν σε μελλοντικά οικονομικά έτη.

2.13.

Το διαθέσιμο ΣΠΠ που μεταφέρθηκε από προηγούμενα οικονομικά έτη στην περίοδο 2018-2020 ανέρχεται σε 33,7 δισεκατομμύρια ευρώ (5,3 δισεκατομμύρια ευρώ το 2018, 12,9 δισεκατομμύρια ευρώ το 2019 και 15,5 δισεκατομμύρια ευρώ το 2020) (βλέπε πλαίσιο 2.3 ). Το ΠΔΠ έθεσε στα 36,5 δισεκατομμύρια ευρώ το ανώτατο όριο των πόρων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από το ΣΠΠ την περίοδο 2018-2020 (8,0 δισεκατομμύρια ευρώ το 2018, 12,9 δισεκατομμύρια ευρώ το 2019 και 15,5 δισεκατομμύρια ευρώ το 2020). Πλαίσιο 2.3 Διαθέσιμο ΣΠΠ και ανώτατα όρια Σημείωση: Η κατανομή του ΣΠΠ ενός έτους βασίζεται στα χαρακτηριστικά των αναγκών σε πληρωμές που αναμένει η Επιτροπή. Πηγή: ΕΕΣ, βάσει των τεχνικών προσαρμογών του ΠΔΠ, των εκθέσεων σχετικά με την εκτέλεση του προϋπολογισμού και των επεξηγηματικών σημειώσεων στους ενοποιημένους λογαριασμούς της ΕΕ.

2.14.

Καθώς το 2018 δεν υπήρξε ανάγκη για πρόσθετες πληρωμές, τα 5,3 δισεκατομμύρια ευρώ που ήταν διαθέσιμα στο ΣΠΠ από προηγούμενα έτη δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιηθούν. Ωστόσο, το ποσό αυτό δεν μπορούσε να μεταφερθεί στο επόμενο οικονομικό έτος, επειδή είχαν καλυφθεί τα ανώτατα όρια του ΣΠΠ για το 2019 και το 2020. Για τον ίδιο λόγο δεν μπορούσε να μεταφερθεί ούτε στο 2019 ούτε στο 2020 πρόσθετο ποσό 11,2 δισεκατομμυρίων ευρώ σε πιστώσεις πληρωμών που δεν είχαν χρησιμοποιηθεί το 2018 (12).

2.15.

Σύμφωνα με τον αρχικό προϋπολογισμό για το 2019, δεν θα χρειαστούν ούτε τα 12,9 δισεκατομμύρια ευρώ του ΣΠΠ που είναι διαθέσιμα το συγκεκριμένο έτος για την κάλυψη απαιτήσεων πληρωμών (13). Επιπλέον, σύμφωνα με το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2020 (14), τα 15,5 δισεκατομμύρια ευρώ που είναι διαθέσιμα στο ΣΠΠ ενδέχεται να μην χρειαστούν το έτος αυτό. Συνεπώς, τα 33,7 δισεκατομμύρια ευρώ που διαθέτει συνολικά το ΣΠΠ ενδέχεται να μην χρειαστούν την περίοδο 2018-2020.

2.16.

Εάν την περίοδο 2019-2020 δεν αυξηθούν οι ανάγκες για πληρωμές, το 2020 θα μένουν αχρησιμοποίητα στο ΣΠΠ 33,7 δισεκατομμύρια ευρώ. Εάν μάλιστα συνυπολογιστούν τα 11,2 δισεκατομμύρια ευρώ των αχρησιμοποίητων πιστώσεων πληρωμών από το 2018, που δεν μπόρεσαν να μεταφερθούν σε μελλοντικά έτη (βλέπε σημείο 2.14), υπάρχει το ενδεχόμενο το 2020 να μένουν αχρησιμοποίητες πιστώσεις πληρωμών συνολικού ύψους 44,9 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η ευελιξία που παρέχει το ΣΠΠ θα παύσει να υπάρχει με τη λήξη του τρέχοντος ΠΔΠ το 2020. Το ΣΠΠ δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ικανοποιήσει τυχόν ανάγκες σε ευελιξία που θα προκύψουν κατά το επόμενο ΠΔΠ (βλέπε σημεία 2.19-2.21).

Οι εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων εξακολουθούν να αυξάνονται

2.17.

Οι εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων εξακολούθησαν να αυξάνονται, φθάνοντας τα 281,2 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος του 2018 (έναντι 267,3 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2020). Την τελευταία επταετία από το 2011, το αντίστοιχο έτος του προηγούμενου ΠΔΠ, η αύξηση ήταν 36 % (ή 73,7 δισεκατομμύρια ευρώ) (βλέπε πλαίσιο 2.4 ). Βάσει των μακροπρόθεσμων προβλέψεων της Επιτροπής (15), το 2023 οι εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων θα ανέρχονται σε 313,8 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που προσεγγίζει αυτό που προκύπτει και από τις δικές μας προβολές. Πλαίσιο 2.4 Εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων, αναλήψεις υποχρεώσεων και πληρωμές, μαζί με τις προβολές έως το 2023 Πηγή: Για την περίοδο 2007-2018: ενοποιημένοι ετήσιοι λογαριασμοί της ΕΕ. Για τις προβολές: ΕΕΣ, βάσει του προϋπολογισμού για το 2019 και του εγγράφου COM(2018) 687 final - Έκθεση της Επιτροπής προς το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο με τίτλο «Μακροπρόθεσμες προβλέψεις μελλοντικών εισροών και εκροών του προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2019-2023».

2.18.

Στη συνοπτική περιπτωσιολογική επισκόπησή μας με τίτλο «Εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων στον προϋπολογισμό της ΕΕ - Σε πρώτο πλάνο» (16), η οποία καλύπτει την περίοδο έως το τέλος του 2017, αναλύσαμε εκτενώς τις εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων. Συμπέρασμά μας ήταν ότι η αύξησή τους οφείλεται σε τρεις κυρίως λόγους: στην ετήσια διαφορά μεταξύ αναλήψεων υποχρεώσεων και πληρωμών, στην αργή εφαρμογή των ΕΔΕΤ και στην αύξηση του μεγέθους του προϋπολογισμού της ΕΕ.

Κίνδυνος ανεπάρκειας των πιστώσεων πληρωμών για τους μελλοντικούς προϋπολογισμούς

2.19.

Ο κίνδυνος ανεπάρκειας των πιστώσεων πληρωμών για την κάλυψη όλων των ποσών που θα οφείλονται τα πρώτα έτη του νέου ΠΔΠ είναι υπαρκτός. Σύμφωνα με τις μακροπρόθεσμες προβλέψεις της Επιτροπής (17), το 2019 και το 2020 οι πιστώσεις πληρωμών θα είναι πολύ χαμηλότερες των ανώτατων ορίων (18). Αυτό σημαίνει ότι οι ανάγκες σε πληρωμές, που προηγουμένως προβλεπόταν να καλυφθούν την περίοδο 2019-2020, θα μεταφερθούν στα πρώτα έτη του νέου ΠΔΠ.

2.20.

Η αξία των αιτήσεων πληρωμής που θα υποβληθούν την περίοδο 2021-2023 θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την εκ μέρους των κρατών μελών υλοποίηση των επιχειρησιακών προγραμμάτων των ΕΔΕΤ. Από την επισκόπησή μας διαπιστώσαμε ότι οι πιστώσεις πληρωμών που θα είναι διαθέσιμες κατά την έναρξη του ΠΔΠ 2021-2027 ενδέχεται να μην είναι αρκετές για να ικανοποιήσουν όλες τις απαιτήσεις πληρωμών κατά τα πρώτα έτη της περιόδου. Οι πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα αυξημένες το 2021, πρώτο έτος του νέου ΠΔΠ.

2.21.

Σύμφωνα με τις μακροπρόθεσμες προβλέψεις της Επιτροπής, οι πιστώσεις πληρωμών για το 2021 που συνδέονται με τις προ του 2021 αναλήψεις υποχρεώσεων στο πλαίσιο των τομέων 1β και 2 (19), οι οποίοι αφορούν κατά κύριο λόγο τα ΕΔΕΤ, ανέρχονται σε 63,7 δισεκατομμύρια ευρώ. Στο πλαίσιο του ΠΔΠ 2007-2013, για σχεδόν το 40 % των αναλήψεων υποχρεώσεων από τα ταμεία συνοχής που εξακολουθούσαν να εκκρεμούν στο τέλος του 2013, τελευταίου έτους του ΠΔΠ, οι σχετικές πληρωμές πραγματοποιήθηκαν το 2014, πρώτο έτος του τρέχοντος ΠΔΠ. Εάν υποτεθεί ότι ένα παρεμφερές ποσοστό (40 %) αναλήψεων υποχρεώσεων από τα ΕΔΕΤ του τρέχοντος ΠΔΠ, που εξακολουθούν να εκκρεμούν στο τέλος του 2020, πρέπει να καταβληθεί το 2021, οι προβλεπόμενες πιστώσεις πληρωμών, ύψους 63,7 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενδέχεται να μην είναι αρκετές. Στο τέλος του 2018, οι εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων από τα ΕΔΕΤ είχαν φθάσει τα 200,9 δισεκατομμύρια ευρώ και θα είναι ακόμη υψηλότερες στο τέλος του 2020: εάν το 40 % των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων στο πλαίσιο των ΕΔΕΤ για το 2018 αντιστοιχεί ήδη σε 80 δισεκατομμύρια ευρώ (ποσό αισθητά υψηλότερο από τις προβλεπόμενες πιστώσεις πληρωμών, ύψους 63,7 δισεκατομμυρίων ευρώ), το 40 % των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων του 2020 θα αντιστοιχεί πιθανότατα σε ακόμη υψηλότερο ποσό. Ο κίνδυνος ανεπάρκειας των πιστώσεων πληρωμών επιτείνεται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι, αφενός, η εφαρμογή των ΕΔΕΤ έχει σημειώσει μεγαλύτερες καθυστερήσεις από ό,τι κατά το προηγούμενο ΠΔΠ και, αφετέρου, ότι ενδέχεται να υποβληθούν περισσότερες αιτήσεις πληρωμής από ό,τι το 2014.

Ζητήματα χρηματοοικονομικής διαχείρισης που αφορούν τον προϋπολογισμό του 2018 και το μέλλον

Η απορρόφηση των ΕΔΕΤ από τα κράτη μέλη εξακολουθεί να είναι προβληματική

2.22.

Η απορρόφηση των ΕΔΕΤ επιταχύνθηκε το 2018, πέμπτο έτος του τρέχοντος ΠΔΠ. Ωστόσο, στο τέλος του έτους, στα κράτη μέλη είχε καταβληθεί κατά μέσο όρο μόλις το 27,3 % των συνολικών κονδυλίων ολόκληρου του ΠΔΠ, σε σύγκριση με το 33,4 % που είχε καταβληθεί στο τέλος του 2011, αντίστοιχου έτους του προηγούμενου ΠΔΠ. Το 2018 καταβλήθηκε το 10,9 % του συνόλου των κονδυλίων, ποσοστό παρεμφερές με αυτό στο οποίο αντιστοιχούσαν τα κονδύλια του προηγούμενου ΠΔΠ που καταβλήθηκαν το 2011 (11,3 %). Λόγω της περισσότερο αργής από την προβλεπόμενη εφαρμογής των ΕΔΕΤ κατά τα πρώτα έτη του τρέχοντος ΠΔΠ (20), το σωρευτικό ποσοστό εφαρμογής τους υστερεί σημαντικά σε σχέση με εκείνο του προηγούμενου ΠΔΠ. Πέραν του κινδύνου ανεπάρκειας των πιστώσεων πληρωμών στην αρχή του επόμενου ΠΔΠ, θα υπάρχει σημαντική αλληλοεπικάλυψη μεταξύ των περιόδων ισχύος των ΠΔΠ, κάτι που ενδέχεται να επιβαρύνει υπερβολικά τις διοικήσεις των κρατών μελών και, να προκαλέσει, τα πρώτα έτη του ΠΔΠ 2021-2027, καθυστερήσεις παρόμοιες με εκείνες που σημειώθηκαν κατά το τρέχον ΠΔΠ.

2.23.

Στο διάγραμμα που παρατίθεται στο πλαίσιο 2.5 παρουσιάζονται το ποσοστό των συνολικών κονδυλίων των ΕΔΕΤ για το τρέχον ΠΔΠ που είχαν καταβληθεί στο τέλος του 2018 και το ποσοστό των καταβληθέντων στο τέλος του 2011, αντίστοιχου έτους του προηγούμενου ΠΔΠ. Από το διάγραμμα διαπιστώνεται ότι μόνο η Βουλγαρία, το Λουξεμβούργο, η Αυστρία, η Ρουμανία και η Φινλανδία επιδεικνύουν ταχύτερο ρυθμό απορρόφησης κατά το τρέχον ΠΔΠ από ό,τι κατά το προηγούμενο. Πλαίσιο 2.5 Ποσοστά απορρόφησης των ΕΔΕΤ από τα κράτη μέλη στο τέλος του 2018 και στο τέλος του 2011 Πηγή: ΕΕΣ, βάσει στοιχείων που παρείχε η Επιτροπή.

2.24.

Η χαμηλή απορρόφηση των ΕΔΕΤ έχει συντείνει στην αύξηση των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων στο πλαίσιο των ΕΔΕΤ. Στο πλαίσιο 2.6 κατωτέρω παρουσιάζονται οι εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων κάθε κράτους μέλους, τόσο ως ποσό σε ευρώ όσο και ως ποσοστό των δαπανών γενικής κυβέρνησης εκάστου για το 2018. Πλαίσιο 2.6 Εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων ανά κράτος μέλος στο πλαίσιο των ΕΔΕΤ Πηγή: ΕΕΣ, βάσει στοιχείων που παρείχε η Επιτροπή. Στοιχεία της Eurostat σχετικά με τις δαπάνες γενικής κυβέρνησης για το 2018.

Η αύξηση των εγγυήσεων διευρύνει περαιτέρω το άνοιγμα του προϋπολογισμού της ΕΕ

2.25.

Όπως φαίνεται στο πλαίσιο 2.7 κατωτέρω, τα τελευταία χρόνια σημειώνεται αύξηση των εγγυήσεων, κυρίως λόγω της προσθήκης της εγγύησης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ) και της εγγύησης του Ευρωπαϊκού Ταμείου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΕΤΒΑ). Σκοπός των εγγυήσεων αυτών ήταν η μόχλευση εξωτερικών κεφαλαίων, προκειμένου να ενισχυθεί ο δυνητικός αντίκτυπος του προϋπολογισμού της ΕΕ. Άλλες εγγυήσεις που υποστηρίζονται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ είναι οι εγγυήσεις που συνδέονται με την εντολή εξωτερικής δανειοδότησης που έχει ανατεθεί στην ΕΤΕπ (21) και οι εγγυήσεις που παρέχει η ΕΕ για την υποστήριξη δανειοληπτικών και δανειοδοτικών δραστηριοτήτων· αφορούν κυρίως δάνεια προς κράτη μέλη (22), παρέχονται εδώ και πολλά χρόνια και το επίπεδό τους είναι σχετικά σταθερό. Ωστόσο, η αύξηση αυτή έχει εκθέσει τον προϋπολογισμό της ΕΕ σε δυνητικούς κινδύνους, που πρέπει να παρακολουθούνται συνεχώς, ώστε να μην καταστούν υπερβολικοί (23). Πλαίσιο 2.7 Μέγιστο πιθανό και πραγματικό άνοιγμα σε εγγυήσεις του προϋπολογισμού της ΕΕ Πηγή: ΕΕΣ, βάσει των ενοποιημένων λογαριασμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2015-2018.

2.26.

Τα ανώτατα όρια δηλώνουν το μέγιστο δυνατό άνοιγμα του προϋπολογισμού της ΕΕ. Η παράταση του ΕΤΣΕ (24) και η εισαγωγή της εγγύησης του ΕΤΒΑ αύξησαν αυτά τα ανώτατα όρια το 2018, τα οποία έφθασαν στα 125,5 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος του 2018. Το πραγματικό άνοιγμα θα αυξάνεται σταδιακά, καθώς θα πραγματοποιούνται εκταμιεύσεις (25). Συνολικά, στο τέλος του 2018, το πραγματικό άνοιγμα ήταν 92,8 δισεκατομμύρια ευρώ.

2.27.

Ορισμένες από τις εγγυήσεις αυτές υποστηρίζονται από ταμεία εγγυήσεων, τα οποία παρέχουν ένα αποθεματικό ρευστότητας έναντι δυνητικών ζημιών. Τα στοιχεία ενεργητικού που διακρατούνταν από τα τρία ταμεία εγγυήσεων στο τέλος του 2018 ανέρχονταν συνολικά σε 8,3 δισεκατομμύρια ευρώ (5,5 δισεκατομμύρια ευρώ από το ταμείο εγγυήσεων του ΕΤΣΕ, 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Εγγυήσεων για τις Εξωτερικές δράσεις και 0,3 δισεκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Εγγυήσεων του ΕΤΒΑ). Οι πληρωμές από αυτά τα ταμεία πραγματοποιούνται όταν καταπίπτουν οι εγγυήσεις. Στο τέλος του 2018, οι καταπτώσεις που είχαν καταγραφεί δεν ήταν σημαντικές.

2.28.

Κατάπτωση των εγγυήσεων μπορεί να προκαλέσουν μελλοντικά γεγονότα, με συνέπεια την ανάγκη για άμεση πληρωμή. Η εκτίμηση του κινδύνου επέλευσης τέτοιων γεγονότων από την Επιτροπή βασίζεται σε ιστορικά αποδεικτικά στοιχεία, σημεία αναφοράς, επικρατούσες συνθήκες και επαγγελματική εμπειρογνωσία. Παράδειγμα εκτίμησης κινδύνου περιλαμβάνεται στην επαναξιολόγηση της εγγύησης του ΕΤΣΕ από την Επιτροπή, στο πλαίσιο της πρότασής της για παράταση του εν λόγω ταμείου (26). Η Επιτροπή εκπονεί επίσης ετήσια έκθεση σχετικά με τις εγγυήσεις που καλύπτονται από τον προϋπολογισμό, στην οποία αναλύει τους κινδύνους αυτούς (27).

2.29.

Υπάρχουν διάφορες ρυθμίσεις για την παροχή άμεσης στήριξης σε περίπτωση κατάπτωσης των εγγυήσεων, όπως τα ταμεία εγγυήσεων (28). Τα ταμεία αυτά καλύπτουν ζημίες που συνδέονται με εγγυήσεις της ΕΕ και δημιουργήθηκαν με πόρους από τον προϋπολογισμό της εντός του ανώτατου ορίου του ΠΔΠ. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, οι ανάγκες πληρωμών μπορούν να καλυφθούν από αυτά τα ταμεία εγγυήσεων και από πιστώσεις πληρωμών μέχρι το ανώτατο όριο του ΠΔΠ. Επιπλέον, υπάρχει ένα ανώτατο όριο για τους ιδίους πόρους που υπερβαίνει το ανώτατο όριο του ΠΔΠ (βλέπε πλαίσιο 2.8 ) και λειτουργεί ως περιθώριο ασφάλειας για την κάλυψη ακραίων περιστάσεων, όπως των περιπτώσεων σοβαρής επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας. Το σύνολο όλων των ιδίων πόρων που εισπράττονται από τα κράτη μέλη σε συγκεκριμένο οικονομικό έτος δεν πρέπει να υπερβαίνει το 1,20 % του αθροίσματος των ΑΕΕ όλων των κρατών μελών. Το ποσό μεταξύ του ανώτατου ορίου του ΠΔΠ και του ανώτατου ορίου των ιδίων πόρων που είναι διαθέσιμο κάθε χρόνο για την κάλυψη των πιστώσεων πληρωμών ποικίλλει και επανυπολογίζεται ετησίως στο πλαίσιο της τεχνικής προσαρμογής του ΠΔΠ, ανεξαρτήτως των λοιπών εσόδων. Για το 2018, το ποσό αυτό ανερχόταν σε 33,9 δισεκατομμύρια ευρώ ή στο 0,22 % του αθροίσματος των ΑΕΕ όλων των κρατών μελών. Πλαίσιο 2.8 Ανώτατα όρια του ΠΔΠ και των ιδίων πόρων (*) Με την επιφύλαξη τυχόν άλλων εσόδων που εισπράττονται ενδεχομένως. Πηγή: ΕΕΣ, βάσει της τεχνικής προσαρμογής για το 2018.

2.30.

Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ θα μειώσει το άθροισμα των ΑΕΕ των κρατών μελών, και η ενσωμάτωση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης (ΕΤΑ) στον προϋπολογισμό της ΕΕ θα αυξήσει τα ανώτατα όρια του ΠΔΠ. Λόγω αυτών των προσαρμογών, η Επιτροπή έχει προτείνει για το επόμενο ΠΔΠ την αύξηση του ανώτατου ορίου των ιδίων πόρων κατά 0,09 % (29) έως 1,29 % του αθροίσματος των ΑΕΕ όλων των κρατών μελών, ώστε να ληφθούν υπόψη οι ανωτέρω εξελίξεις.

2.31.

Επιπλέον, για το ΠΔΠ 2021-2027, η Επιτροπή θα συγχωνεύσει τα ταμεία εγγυήσεων σε ένα κοινό ταμείο προβλέψεων που θα βασίζεται σε έναν πραγματικό συντελεστή προβλέψεων (30), προκειμένου να διευκολυνθεί η καλύτερη διαχείριση των παρεχόμενων εγγυήσεων (31).

2.32.

Ο νέος δημοσιονομικός κανονισμός αναγνωρίζει την αυξανόμενη σημασία των εγγυήσεων, της χρηματοδοτικής συνδρομής και των χρηματοδοτικών μέσων. Όλες οι σχετικές διατάξεις έχουν ενοποιηθεί υπό έναν νέο τίτλο X (άρθρα 208-220), ο οποίος επιλαμβάνεται των ζητημάτων που αφορούν τον συγκεκριμένο τομέα. Στη γνώμη που δημοσιεύσαμε σχετικά με τον δημοσιονομικό κανονισμό, εκφράσαμε την ικανοποίησή μας για την εισαγωγή του τίτλου X (32).

Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων — αναπόσπαστο μέρος της αρχιτεκτονικής της ΕΕ, αλλά με διαφορετικές ρυθμίσεις περί λογοδοσίας

2.33.

Στόχος του Ομίλου ΕΤΕπ (33) είναι να χορηγεί δάνεια, εγγυήσεις και άλλες μορφές στήριξης σε μη κερδοσκοπική βάση και με σκοπό την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της ΕΕ. Στο τέλος του 2018, το συνολικό άθροισμα των εκκρεμών δανείων που είχαν χορηγηθεί από τον Όμιλο ΕΤΕπ ανερχόταν σε 536 δισεκατομμύρια ευρώ (έναντι 548 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2017) (34).

2.34.

Ένα μέρος των δραστηριοτήτων του Ομίλου ΕΤΕπ διέπεται από σειρά εντολών που του έχουν ανατεθεί από την ΕΕ (βλέπε παράρτημα 2.1 ). Τα τελευταία χρόνια, η ΕΕ χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο τα χρηματοδοτικά μέσα και τις δημοσιονομικές εγγυήσεις που διαθέτει ο Όμιλος ΕΤΕπ για την κάλυψη μέρους των χρηματοδοτικών δραστηριοτήτων της. Η σημαντικότερη αύξηση παρατηρείται στην περίπτωση του ΕΤΣΕ, από το 2015 και μετά. Συνολικά, στο τέλος του 2018, η ΕΤΕπ είχε υπογράψει χρηματοδοτικές πράξεις, υποστηριζόμενες από το ΕΤΣΕ, αξίας 53,6 δισεκατομμυρίων ευρώ (έναντι 36,7 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2017). Το 2019 δημοσιεύσαμε ειδική έκθεση σχετικά με τη λειτουργία του ΕΤΣΕ, στην οποία αναφέρουμε τα μέτρα που κρίνουμε αναγκαία για την πλήρη επιτυχία του (35). Στο παρελθόν έχουμε αναφερθεί επίσης στη διαχείριση άλλων ταμείων της ΕΕ από τον Όμιλο ΕΤΕπ (36).

2.35.

Στο πλαίσιο 2.9 παρουσιάζονται οι αναλήψεις υποχρεώσεων και οι πληρωμές από την ΕΕ προς τον Όμιλο ΕΤΕπ για κάθε έτος από το 2007 και εξής, ιδίως όσον αφορά τις αμοιβές για την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και τη διαχείριση των κονδυλίων της ΕΕ, καθώς και τις μεταφορές πόρων που σχετίζονται με χρηματοδοτικά μέσα. Τα αναφερόμενα ποσά περιλαμβάνουν τις δαπάνες από όλους τους τομείς του προϋπολογισμού, εκτός του τομέα 5 του ΠΔΠ, «Διοίκηση». Το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών αυτών προέρχεται από τους τομείς 1 (Έξυπνη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη) και 4 (Η Ευρώπη ως παγκόσμιος παράγοντας) του ΠΔΠ. Κατά την περίοδο 2007-2018, διατέθηκαν συνολικά 14,7 δισεκατομμύρια ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ προς τον Όμιλο ΕΤΕπ, ενώ καταβλήθηκαν συνολικά 12,3 δισεκατομμύρια ευρώ (37). Από το διάγραμμα διαπιστώνεται σταθερή μακροπρόθεσμη τάση για πληρωμές προς τον Όμιλο ΕΤΕπ με διακυμάνσεις από έτος σε έτος (38). Πλαίσιο 2.9 Ετήσιες αναλήψεις υποχρεώσεων και πληρωμές προς τον Όμιλο ΕΤΕπ Πηγή: ΕΕΣ, βάσει στοιχείων της Επιτροπής.

2.36.

Στο πλαίσιο 2.10 παρουσιάζονται, από το 2007 και εξής, οι αναλήψεις υποχρεώσεων και οι πληρωμές από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την ετήσια πρόβλεψη του Ταμείου Εγγυήσεων για τις Εξωτερικές δράσεις και του Ταμείου Εγγυήσεων του ΕΤΣΕ (39). Την ίδια περίοδο, οι αναλήψεις υποχρεώσεων για την πρόβλεψη των δύο ταμείων εγγυήσεων ανήλθαν σε 9,8 δισεκατομμύρια ευρώ και οι πληρωμές σε 7,1 δισεκατομμύρια ευρώ, με το μεγαλύτερο μέρος τους να προέρχεται από την περίοδο 2015-2018. Πλαίσιο 2.10 Ετήσιες αναλήψεις υποχρεώσεων και πληρωμές προς τα δύο ταμεία εγγυήσεων Πηγή: ΕΕΣ, βάσει στοιχείων της Επιτροπής.

2.37.

Τα δύο διαγράμματα καταδεικνύουν τη συν τω χρόνω αυξανόμενη σημασία του Ομίλου ΕΤΕπ ως εταίρου στην εκτέλεση του προϋπολογισμού της ΕΕ. Αυτή η αυξανόμενη βαρύτητα οφείλεται ως επί το πλείστον στην πρόβλεψη του Ταμείου Εγγυήσεων του ΕΤΣΕ.

2.38.

Οι σχέσεις μεταξύ του προϋπολογισμού της ΕΕ και του Ομίλου ΕΤΕπ είναι πολύπλοκες και σημαντικές, μολονότι ο Όμιλος ΕΤΕπ δεν αποτελεί τμήμα του προϋπολογισμού. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ παρέχει την υποστήριξή του από διάφορα κονδύλια και με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, περιλαμβανομένων των άμεσων επιχορηγήσεων, των εγγυήσεων του προϋπολογισμού της ΕΕ που υποστηρίζονται από τα ταμεία εγγυήσεων και της χρηματοδότησης που χορηγεί η ΕΕ προς τον Όμιλο ΕΤΕπ μέσω των αρχών των κρατών μελών στο πλαίσιο της επιμερισμένης και της έμμεσης διαχείρισης. Ο Όμιλος ΕΤΕπ διαχειρίζεται επίσης για λογαριασμό της ΕΕ μεγάλο αριθμό χρηματοδοτικών μέσων, που υποστηρίζουν διάφορες ενωσιακές πολιτικές (βλέπε παράρτημα 2.2 ). Η ΕΤΕπ μας ενημέρωσε ότι, από το 2018, σχεδόν το 35 % του ετήσιου όγκου των δανείων που χορηγεί ανάγεται σε πράξεις στο πλαίσιο εντολών, πολλές από τις οποίες της έχουν ανατεθεί από την ΕΕ.

2.39.

Η ΕΤΕπ μας γνωστοποίησε σε πολύ προχωρημένο στάδιο του ελέγχου μας την οικονομική αξία των εντολών που διαχειρίζεται για λογαριασμό της ΕΕ και οι οποίες χρηματοδοτούνται από τον ενωσιακό προϋπολογισμό ή από τα ΕΤΑ, γεγονός που δεν μας επέτρεψε να προβούμε σε αξιόπιστη ανάλυση και εξακρίβωση των πληροφοριών που μας παρασχέθηκαν. Στο πλαίσιο 2.11 , καταγράφουμε τα βασικά στοιχεία που καθορίζουν τη χρηματοοικονομική σχέση μεταξύ του προϋπολογισμού της ΕΕ και των ΕΤΑ, αφενός, και του Ομίλου ΕΤΕπ, αφετέρου. Το διάγραμμα παρουσιάζει τη διαχείριση και τη ροή των κεφαλαίων μεταξύ των κρατών μελών, της Επιτροπής και του Ομίλου ΕΤΕπ. Πλαίσιο 2.11 Διαχείριση και ροή των κεφαλαίων μεταξύ των κρατών μελών, της Επιτροπής και του Ομίλου ΕΤΕπ Πηγή: ΕΕΣ.

2.40.

Βάσει της προσωρινής και μερικής συμφωνίας που επιτεύχθηκε μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου τον Απρίλιο του 2019, ο Όμιλος ΕΤΕπ αναμένεται να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην υλοποίηση της ενωσιακής πολιτικής κατά το επόμενο ΠΔΠ μέσω του προγράμματος InvestEU, το οποίο βασίζεται στην πείρα που έχει σωρευθεί από το ΕΤΣΕ (βλέπε πλαίσιο 2.12 ). Πλαίσιο 2.12 Πρόγραμμα InvestEU Το πρόγραμμα InvestEU περιλαμβάνει το Ταμείο InvestEU, τον Συμβουλευτικό Κόμβο InvestEU και την Πύλη InvestEU. Σκοπός του είναι να στηρίζει την ανταγωνιστικότητα, την ανάπτυξη και την απασχόληση στην ΕΕ μέσω επενδύσεων και καινοτομίας. Η Επιτροπή πρότεινε το πρόγραμμα InvestEU βασιζόμενη στο ΕΤΣΕ, ως μοντέλο εγγύησης από τον προϋπολογισμό. Το πρόγραμμα στοχεύει στην κινητοποίηση 650 δισεκατομμυρίων ευρώ σε πρόσθετες επενδύσεις με την παροχή εγγυήσεων από τον ενωσιακό προϋπολογισμό, αξίας 38 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το αναμενόμενο ποσοστό πρόβλεψης για εγγυήσεις είναι 40 %, δηλαδή το πρόγραμμα θα δεσμεύσει 15,2 δισεκατομμύρια ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την κάλυψη τυχόν εγγυήσεων που θα καταπέσουν. Ο κύριος εταίρος υλοποίησης για την ΕΕ θα είναι ο Όμιλος ΕΤΕπ. Πηγή: Πρόταση της Επιτροπής COM(2018) 439.

2.41.

Ο Όμιλος ΕΤΕπ δεν είναι θεσμικό όργανο της ΕΕ, εντούτοις αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της αρχιτεκτονικής της ΕΕ και έχει δημιουργηθεί δυνάμει των Συνθηκών της για την εξυπηρέτηση των στόχων της. Ωστόσο, λαμβανομένης υπόψη της ειδικής φύσης του, διέπεται από διαφορετικές ρυθμίσεις διαχείρισης και διακυβέρνησης από αυτές που ισχύουν για τον υπόλοιπο προϋπολογισμό της ΕΕ. Επί του παρόντος, οι δραστηριότητες του Ομίλου ΕΤΕπ που δεν χρηματοδοτούνται μεν από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, αλλά εξυπηρετούν τους ίδιους στόχους με αυτούς που αυτή επιδιώκει, δεν εμπίπτουν στο πεδίο της εντολής ελέγχου που μας έχει ανατεθεί. Αυτό σημαίνει ότι το ΕΕΣ δεν είναι σε θέση να παρουσιάσει πλήρη εικόνα όλων των δραστηριοτήτων του Ομίλου ΕΤΕπ. Στο ενημερωτικό έγγραφό μας σχετικά με το μέλλον των οικονομικών της ΕΕ (Φεβρουάριος 2018) προτείναμε ότι θα έπρεπε επίσης να κληθούμε να ελέγχουμε τις εκτός ενωσιακού προϋπολογισμού πράξεις της ΕΤΕπ. Αυτό δεν θα εμπόδιζε την ΕΤΕπ να διατηρήσει τις τρέχουσες ρυθμίσεις ελέγχου με ιδιωτικές ελεγκτικές εταιρείες όσον αφορά την αξιοπιστία των λογαριασμών. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστήριξε την πρότασή μας στο ψήφισμά του σχετικά με την ετήσια έκθεση για τον έλεγχο των χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων της ΕΤΕπ για το 2017 (40).

Συμπεράσματα και συστάσεις

Συμπεράσματα

2.42.

Βάσει των παρατηρήσεών μας, αναδεικνύουμε κατωτέρω τα σημαντικότερα ζητήματα που επέδρασαν επί της δημοσιονομικής και χρηματοοικονομικής διαχείρισης της ΕΕ το 2018, μερικά από τα οποία ενδέχεται να αποτελέσουν κίνδυνο για τους μελλοντικούς προϋπολογισμούς, ιδίως κατά τα πρώτα έτη του επόμενου ΠΔΠ.

2.43.

Οι πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων και οι πιστώσεις πληρωμών που ήταν διαθέσιμες στον οριστικό προϋπολογισμό χρησιμοποιήθηκαν σχεδόν πλήρως (βλέπε σημεία 2.4-2.7).

2.44.

Οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή των ΕΔΕΤ έχουν επηρεάσει την υλοποίηση του ΠΔΠ με διάφορους τρόπους, ενδέχεται δε να έχουν αντίκτυπο και στο επόμενο ΠΔΠ: — Σημαντικά ήταν τα ποσά της ετήσιας προχρηματοδότησης που επιστράφηκαν στον προϋπολογισμό της ΕΕ (βλέπε σημεία 2.8-2.11). — Ένα σημαντικό ποσό από το ΣΠΠ δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιηθεί, αλλά δεν μπορεί να μεταφερθεί στο νέο ΠΔΠ (βλέπε σημεία 2.12-2.16). — Το υψηλό ποσοστό των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αργή εφαρμογή των ΕΔΕΤ, αλλά και στην ετήσια διαφορά μεταξύ αναλήψεων υποχρεώσεων και πληρωμών και στην αύξηση του μεγέθους του προϋπολογισμού της ΕΕ. Το 2018 οι εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων συνέχισαν να αυξάνονται (βλέπε σημεία 2.17-2.18). — Κατά τα πρώτα έτη του νέου ΠΔΠ ενδέχεται να ανακύψει ο κίνδυνος ανεπάρκειας των πιστώσεων πληρωμών (βλέπε σημεία 2.19-2.21).

2.45.

Συνολικά, η απορρόφηση των πόρων των ΕΔΕΤ από τα κράτη μέλη ήταν χαμηλότερη από εκείνη του αντίστοιχου έτους του προηγούμενου ΠΔΠ (βλέπε σημεία 2.22-2.24).

2.46.

Τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί οι εγγυήσεις που υποστηρίζονται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, κάτι που σημαίνει διεύρυνση του ανοίγματος του προϋπολογισμού της ΕΕ. Οι ζημίες που αναμένει η Επιτροπή καλύπτονται από τα ταμεία εγγυήσεων, τα οποία το νέο ΠΔΠ θα συγχωνεύσει σε ένα κοινό ταμείο προβλέψεων (βλέπε σημεία 2.25-2.32).

2.47.

Ο Όμιλος ΕΤΕπ αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της αρχιτεκτονικής της ΕΕ. Τα τελευταία χρόνια, η ΕΕ χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο τα χρηματοδοτικά μέσα και τις δημοσιονομικές εγγυήσεις που παρέχει ο Όμιλος ΕΤΕπ, ο οποίος αναμένεται, επίσης, να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην υλοποίηση της πολιτικής της ΕΕ για το επόμενο ΠΔΠ. Ο Όμιλος ΕΤΕπ έχει μια περίπλοκη σχέση με τον προϋπολογισμό της ΕΕ και οι ρυθμίσεις λογοδοσίας του διαφέρουν από τις αντίστοιχες των θεσμικών οργάνων της. Επί του παρόντος, οι δραστηριότητές του που δεν χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, αλλά εξυπηρετούν τους ίδιους στόχους με αυτούς που αυτή επιδιώκει, δεν εμπίπτουν στο πεδίο της εντολής ελέγχου που μας έχει ανατεθεί. Αυτό σημαίνει ότι το ΕΕΣ δεν είναι σε θέση να παρουσιάσει πλήρη εικόνα των σχέσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων του Ομίλου ΕΤΕπ και του προϋπολογισμού της ΕΕ. Ως εκ τούτου, εμμένουμε στην πρότασή μας ότι θα πρέπει να κληθούμε να ελέγχουμε τις εκτός ενωσιακού προϋπολογισμού πράξεις της ΕΤΕπ (βλέπε σημεία 2.33-2.41).

Συστάσεις

2.48.

Συνιστούμε στην Επιτροπή τα εξής:

Σύσταση 2.1

Να λάβει μέτρα προκειμένου να αποφευχθεί η άσκοπη πίεση στο επίπεδο των πιστώσεων πληρωμών κατά τα πρώτα έτη του ΠΔΠ 2021-2027. Τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

α)	βελτίωση της ακρίβειας των προβλέψεων των αναγκών σε πληρωμές·

β)

έκκληση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο: i) να προβλέψουν μια εύτακτη ισορροπία μεταξύ των εγγεγραμμένων στον προϋπολογισμό πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων και των πιστώσεων πληρωμών για το επόμενο ΠΔΠ· αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με την αύξηση των πιστώσεων πληρωμών, την τροποποίηση των κανόνων για τις αποδεσμεύσεις ή/και τη μείωση των πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων· ii) στο πλαίσιο αυτό, να λάβουν υπόψη το ενδεχόμενο το ποσό των αιτήσεων πληρωμής να είναι υψηλό το 2021 και το 2022 και το γεγονός ότι οι αχρησιμοποίητες πιστώσεις πληρωμών δεν μπορούν να μεταφερθούν στο επόμενο ΠΔΠ·

γ)	διευκόλυνση της έγκαιρης έγκρισης των νομικών πλαισίων και παρότρυνση των κρατών μελών για έγκαιρο σχεδιασμό των προγραμμάτων.

Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της σύστασης: κατά την έναρξη της μετά το 2020 περιόδου.

Σύσταση 2.2

Μόλις δημιουργηθεί το κοινό ταμείο προβλέψεων, να διασφαλίσει την αποτελεσματική διαχείριση και την επικαιροποιημένη παρακολούθηση του ανοίγματος του ενωσιακού προϋπολογισμού στις σχετικές εγγυήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα πρέπει να λάβει ως βάση του υπολογισμού του πραγματικού συντελεστή προβλέψεων μια συντηρητική μεθοδολογία βάσει αναγνωρισμένων ορθών πρακτικών.

Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της σύστασης: κατά την έναρξη της μετά το 2020 περιόδου.

Σύσταση 2.3

Να παρουσιάζει ετησίως στην αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή το συνολικό ποσό και την κατανομή των πόρων που μεταβιβάζονται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ σε χρηματοδοτικά μέσα υπό τη διαχείριση του Ομίλου ΕΤΕπ.

Κατ’ αυτό τον τρόπο, η αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή θα διαθέτει τις πληροφορίες που απαιτούνται για τις εργασίες της σχετικά με τον έλεγχο του Ομίλου ΕΤΕπ και των δραστηριοτήτων του και, παράλληλα, θα αυξηθεί η διαφάνεια αυτών των δραστηριοτήτων.

Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της σύστασης: έως τα μέσα του 2020.

---

(1)  Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για τον καθορισμό του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για την περίοδο 2021-2027, COM(2018) 322 final.

(2)  Ενημερωτικό έγγραφο με τίτλο «Οι προτάσεις της Επιτροπής για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027», Ιούλιος 2018.

(3)  Σχέδιο συμφωνίας για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (ΕΕ C 66 I της 19.2.2019, σ. 1).

(4)  Ο οριστικός προϋπολογισμός περιλαμβάνει τον αρχικό προϋπολογισμό και τους μεταγενέστερους διορθωτικούς προϋπολογισμούς που εγκρίνονται από την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή.

(5)  Το 2018 οι συνολικές πληρωμές ανήλθαν σε 156,7 δισεκατομμύρια ευρώ και περιλάμβαναν πληρωμές από τον οριστικό προϋπολογισμό του 2018 ύψους 142,7 δισεκατομμυρίων ευρώ, μεταφορές πιστώσεων ύψους 1,9 δισεκατομμυρίων ευρώ και έσοδα με ειδικό προορισμό ύψους 12,1 δισεκατομμυρίων ευρώ. Στον υπολογισμό μας δεν περιλαμβάνονται οι μεταφορές πιστώσεων από προηγούμενα οικονομικά έτη ούτε τα έσοδα με ειδικό προορισμό, καθώς αυτά δεν αποτελούν μέρος του εγκριθέντος προϋπολογισμού και ακολουθούν διαφορετικούς κανόνες. Για περαιτέρω πληροφορίες, βλέπε μέρος A4-A5 της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τη δημοσιονομική και χρηματοοικονομική διαχείριση για το οικονομικό έτος 2018 (Report on the budgetary and financial management of the European Commission — Financial Year 2018).

(6)  Τα ΕΔΕΤ περιλαμβάνουν τα ταμεία συνοχής του προηγούμενου ΠΔΠ, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ).

(7)  Βάσει των αριθμητικών στοιχείων που παρείχε η Επιτροπή σχετικά με την κατανομή στα κράτη μέλη 464,9 δισεκατομμυρίων ευρώ στο πλαίσιο των προγραμμάτων των ΕΔΕΤ και 1 087,2 δισεκατομμυρίων ευρώ ως πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων του ΠΔΠ 2014-2020, κατόπιν της τεχνικής προσαρμογής του 2018 - COM(2017) 473.

(8)  Ο μεγαλύτερος ήταν ο διορθωτικός προϋπολογισμός αριθ. 3, ο οποίος προέβλεπε 500 εκατομμύρια ευρώ υπέρ της Διευκόλυνσης για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία, στο πλαίσιο της «δεύτερης δόσης» των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ προς τη Διευκόλυνση για την περίοδο 2018-2019, όπως είχε συμφωνηθεί με τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας της 18ης Μαρτίου 2016.

(9)  Βλέπε σημεία 2.5-2.16 της ετήσιας έκθεσής μας για το 2017 και τις αντίστοιχες απαντήσεις της Επιτροπής.

(10)  Όσον αφορά το ΕΓΤΑΑ, η προχρηματοδότηση καταβάλλεται μόνο τα πρώτα τρία έτη της περιόδου 2014-2020 (σύμφωνα με το άρθρο 35, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013).

(11)  Βλέπε σημεία 1.51-1.53 της ετήσιας έκθεσής μας για το 2012.

(12)  Από το 2018 μεταφέρθηκε στο ΣΠΠ του 2020 μόνο ένα περιορισμένο ποσό, ύψους 219 εκατομμυρίων ευρώ (183 εκατομμύρια ευρώ σε τιμές 2011), από τα 11,4 δισεκατομμύρια ευρώ που ήταν διαθέσιμα σε αχρησιμοποίητες πιστώσεις πληρωμών. Βλέπε COM(2019) 310, σ. 7.

(13)  Το ανώτατο όριο για τις πιστώσεις πληρωμών το 2019 ανέρχεται σε 166,7 δισεκατομμύρια ευρώ και περιλαμβάνει το ΣΠΠ. Ακόμη και αν αφαιρεθούν τα 12,9 δισεκατομμύρια ευρώ του ΣΠΠ, το ανώτατο αυτό όριο θα εξακολουθήσει να υπερβαίνει τα 148,2 δισεκατομμύρια ευρώ που έχουν εγγραφεί ως πιστώσεις πληρωμών στον προϋπολογισμό που εγκρίθηκε για το 2019.

(14)  Βλέπε σχέδιο προϋπολογισμού για το 2020: COM(2019) 400.

(15)  COM(2018) 687 final — Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο με τίτλο «Μακροπρόθεσμες προβλέψεις μελλοντικών εισροών και εκροών του προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2019-2023».

(16)  Δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2019.

(17)  Βλέπε υποσημείωση 15.

(18)  Αυτό επιβεβαιώθηκε από τον εγκεκριμένο προϋπολογισμό για το 2019, ο οποίος περιλάμβανε πιστώσεις πληρωμών ύψους 148,2 δισεκατομμυρίων ευρώ, ήτοι κατά 18,5 δισεκατομμύρια ευρώ χαμηλότερες από το ανώτατο όριο των 166,7 δισεκατομμυρίων ευρώ.

(19)  Τομέας 1β «Οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή»: 48,5 δισεκατομμύρια ευρώ και τομέας 2 «Βιώσιμη ανάπτυξη - Φυσικοί πόροι: 15,2 δισεκατομμύρια ευρώ.

(20)  Βλέπε σημεία 2.13-2.19 της ετήσιας έκθεσής μας για το 2017.

(21)  Οι εγγυήσεις αυτές υποστηρίζονται από το Ταμείο Εγγυήσεων για τις Εξωτερικές δράσεις, το οποίο παρέχει ένα αποθεματικό ρευστότητας έναντι δυνητικών ζημιών. Το εν λόγω ταμείο πρέπει να διατηρείται στο 9 % των εγγυημένων δανείων που είναι εκκρεμή στο τέλος του έτους. Πληρωμές από αυτό πραγματοποιούνται όταν καταπίπτουν οι εγγυήσεις.

(22)  Βλέπε σημεία 2.42-2.45 της ετήσιας έκθεσής μας για το 2017 και σημειώσεις 4.1.1-4.1.3 των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων Ευρωπαϊκής Ένωσης για το οικονομικό έτος 2018.

(23)  Ο προϋπολογισμός της ΕΕ υποστηρίζει διάφορες υποχρεώσεις: το πραγματικό παθητικό του ισολογισμού, τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις, όπως είναι οι εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων, και τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις, οι οποίες είναι κυρίως εγγυήσεις.

(24)  Κανονισμός (ΕΕ) 2017/2396 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Δεκεμβρίου 2017, για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1316/2013 και (ΕΕ) 2015/1017 όσον αφορά την παράταση της λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων, καθώς και τη θέσπιση τεχνικών βελτιώσεων για το εν λόγω Ταμείο και τον Ευρωπαϊκό Κόμβο Επενδυτικών Συμβουλών (ΕΕ L 345 της 27.12.2017, σ. 34).

(25)  Οι εκταμιεύσεις αντιπροσωπεύουν τα ποσά που παρέχονται στους τελικούς δικαιούχους με την υποστήριξη εγγυήσεων.

(26)  SWD(2016) 297 final — Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής — Αξιολόγηση, που συνοδεύει την πρόταση της Επιτροπής COM(2016) 597 final.

(27)  Η τελευταία έκθεση είναι το έγγραφο COM(2018) 609 final — Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για τις εγγυήσεις που καλύπτονται από τον γενικό προϋπολογισμό — Κατάσταση στις 31 Δεκεμβρίου 2017.

(28)  Βλέπε σημείωση 2.4.1 των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το οικονομικό έτος 2018.

(29)  COM(2018) 325 — Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για το σύστημα ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(30)  Ο συντελεστής αυτός χρησιμοποιείται για τον καθορισμό του ύψους των ταμειακών διαθεσίμων και των ισοδυνάμων αυτών που χρειάζεται να διαθέτει το κοινό ταμείο προβλέψεων για την καταβολή των εγγυήσεων που καταπίπτουν.

(31)  Βλέπε άρθρο 213 του δημοσιονομικού κανονισμού [κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046].

(32)  Γνώμη αριθ. 1/2017 σχετικά με την πρόταση αναθεώρησης του «δημοσιονομικού κανονισμού».

(33)  Ο Όμιλος ΕΤΕπ περιλαμβάνει την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤαΕ) και την Πλατφόρμα Μικροχρηματοδοτήσεων της ΕΕ.

(34)  Οικονομική έκθεση του Ομίλου ΕΤΕπ, 2018, σ. 44.

(35)  Ειδική έκθεση αριθ. 3/2019, με τίτλο «Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων: ανάγκη περαιτέρω ενεργειών για να θεωρηθεί απολύτως επιτυχημένο».

(36)  Παραδείγματος χάριν, βλέπε ειδική έκθεση αριθ. 19/2016, με τίτλο «Εκτέλεση του προϋπολογισμού της ΕΕ διά χρηματοοικονομικών μέσων: διδάγματα από την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013», και ειδική έκθεση αριθ. 1/2018, με τίτλο «Κοινή βοήθεια για την υποστήριξη των έργων στις ευρωπαϊκές περιφέρειες (JASPERS) — καιρός να βελτιωθεί η στόχευση της πρωτοβουλίας».

(37)  Τα ποσά αυτά περιλαμβάνουν αναλήψεις υποχρεώσεων και πληρωμές από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και τα ΕΤΑ.

(38)  Η υψηλότερη τιμή που καταγράφηκε το 2008 συμπίπτει με την έναρξη του δέκατου ΕΤΑ. Το υψηλό αυτό ποσό για το 2008 οφείλεται στον τρόπο με τον οποίο τα ΕΤΑ καταχωρίζουν τις αναλήψεις υποχρεώσεων, με την ανάληψη όλων των υποχρεώσεων για το σύνολο της περιόδου προγραμματισμού κατά την έναρξη της επταετίας. Στον προϋπολογισμό της ΕΕ οι αναλήψεις υποχρεώσεων καταχωρίζονται σε ετήσια βάση.

(39)  Τη διαχείριση του Ταμείου Εγγυήσεων του ΕΤΣΕ ασκεί η Επιτροπή, ενώ του Ταμείου Εγγυήσεων για τις Εξωτερικές δράσεις η ΕΤΕπ.

(40)  Βλέπε σημείο 72 του εγγράφου P8_TA-PROV (2019) 0036 — Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 17ης Ιανουαρίου 2019 σχετικά με την ετήσια έκθεση για τον έλεγχο των χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων της ΕΤΕπ για το 2017 [2018/2151 (INI)].

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Επίτευξη αποτελεσμάτων από τον προϋπολογισμό της ΕΕ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή

3.1

Μέρος 1 — Τι μαρτυρούν οι δείκτες επιδόσεων του προϋπολογισμού της ΕΕ;

3.2-3.35

Ενότητα A — Οι δείκτες μαρτυρούν σημαντικές αποκλίσεις όσον αφορά τα επιτεύγματα και, γενικώς, μέτρια πρόοδο

3.7-3.20

Τομέας 1α: Οι δείκτες μαρτυρούν ικανοποιητική πρόοδο για το πρόγραμμα Erasmus+ και το ΕΤΣΕ και μέτρια πρόοδο για το πρόγραμμα «Ορίζων 2020» και τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη»

3.13

Τομέας 1β: Οι δείκτες μαρτυρούν σχετικά περιορισμένη πρόοδο στον τομέα της συνοχής, λόγω των καθυστερήσεων στην έναρξη των προγραμμάτων

3.14

Τομέας 2: Βάσει των δεικτών, δεν κατέστη δυνατό να προσδιοριστεί η πρόοδος για το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών του τομέα «Φυσικοί πόροι»

3.15

Τομέας 3: Οι δείκτες για τον τομέα «Ασφάλεια και ιθαγένεια» μαρτυρούν ικανοποιητική πρόοδο για δύο προγράμματα, μέτρια πρόοδο για ένα τρίτο και υστέρηση για ένα τέταρτο

3.16-3.17

Τομέας 4: Οι δείκτες μαρτυρούν συνολικά ικανοποιητική πρόοδο για τα προγράμματα του τομέα «Η Ευρώπη ως παγκόσμιος παράγοντας»

3.18-3.19

Ειδικοί μηχανισμοί: Ανεπαρκείς πληροφορίες σχετικά με την επιτευχθείσα πρόοδο

3.20

Ενότητα B — Οι δείκτες δεν απέδιδαν πάντοτε αξιόπιστη εικόνα της προόδου που είχε όντως συντελεστεί

3.21-3.35

Πολλοί από τους επιλεγέντες δείκτες δεν ήταν κατάλληλοι

3.22-3.27

Για πολλούς δείκτες, ο υπολογισμός της προόδου ήταν αδύνατος

3.28-3.30

Για ορισμένα προγράμματα, η ποιότητα των διαθέσιμων στοιχείων ήταν ανεπαρκής

3.31-3.33

Ορισμένα προγράμματα περιλαμβάνουν όχι ιδιαίτερα φιλόδοξες τιμές-στόχο

3.34-3.35

Μέρος 2 — Αποτελέσματα των ελέγχων επιδόσεων του Συνεδρίου: κύρια συμπεράσματα και συστάσεις

3.36-3.71

Εισαγωγή

3.36

Τομείς 1α «Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση» και 1β «Οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή»

3.37-3.49

Τομέας 2 «Φυσικοί πόροι»

3.50-3.52

Τομέας 3 «Ασφάλεια και ιθαγένεια» και τομέας 4 «Η Ευρώπη ως παγκόσμιος παράγοντας»

3.53-3.61

Τομέας 5 «Διοίκηση»

3.62-3.64

Εκθέσεις σχετικά με τη «Λειτουργική ενιαία αγορά και τη βιώσιμη νομισματική ένωση»

3.65-3.71

Μέρος 3 — Παρακολούθηση της συνέχειας που δόθηκε στις συστάσεις μας

3.72-3.78

Αναλύσαμε την υλοποίηση όλων των συστάσεων που απευθύναμε στην Επιτροπή το 2015

3.73-3.74

Ποια η συνέχεια που έδωσε η Επιτροπή στις συστάσεις μας;

3.75-3.78

Συμπεράσματα και συστάσεις

3.79-3.85

Συμπεράσματα

3.79-3.83

Συστάσεις

3.84-3.85

Παράρτημα 3.1 —

Κατάλογος των προγραμμάτων που περιλάμβανε το δείγμα μας

Παράρτημα 3.2 —

Συστάσεις προς τα κράτη μέλη το 2018

Παράρτημα 3.3 —

Αναλυτική κατάσταση ανά έκθεση σχετικά με την υλοποίηση των συστάσεων που διατυπώθηκαν το 2015

Παράρτημα 3.4 —

Βελτιώσεις που επιτεύχθηκαν και εναπομένουσες αδυναμίες των μερικώς υλοποιηθεισών συστάσεων ανά έκθεση

Παράρτημα 3.5 —

Παρακολούθηση προγενέστερων συστάσεων σχετικά με το πλαίσιο επιδόσεων

Εισαγωγή

3.1.

Στο παρόν κεφάλαιο αναλύουμε, κάθε χρόνο, ορισμένα ζητήματα που αφορούν τις επιδόσεις, ήτοι τα αποτελέσματα που επιτυγχάνονται με τον προϋπολογισμό της ΕΕ, ο οποίος εκτελείται από την Επιτροπή σε συνεργασία με τα κράτη μέλη (1). Φέτος επικεντρωθήκαμε στα εξής: 1) τι μαρτυρούν οι δείκτες επιδόσεων του προϋπολογισμού της ΕΕ· 2) τα κύρια αποτελέσματα από τις ειδικές εκθέσεις που εκπονήσαμε το 2018 για διάφορα ζητήματα επιδόσεων· 3) την υλοποίηση των συστάσεων που διατυπώσαμε στις ειδικές εκθέσεις που δημοσιεύσαμε το 2015.

Μέρος 1 — Τι μαρτυρούν οι δείκτες επιδόσεων του προϋπολογισμού της ΕΕ;

3.2.

Τα τελευταία δύο χρόνια, εξετάσαμε την προσέγγιση που εφαρμόζει η Επιτροπή για την παρουσίαση στοιχείων σχετικά με τις επιδόσεις, συγκρίνοντάς τη με διάφορες ορθές πρακτικές. Αξιολογήσαμε επίσης κατά πόσον η Επιτροπή χρησιμοποιούσε με τον ενδεδειγμένο τρόπο τις σχετικές με τις επιδόσεις πληροφορίες για τη λήψη αποφάσεων. Φέτος, αναλύσαμε τις σχετικές με τις επιδόσεις πληροφορίες που δημοσιεύει η Επιτροπή. Ειδικότερα, εξετάσαμε τους δείκτες επιδόσεων: i) στις δηλώσεις προγράμματος που συνοδεύουν το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2019 (2), ii) στην επισκόπηση των επιδόσεων των προγραμμάτων του προϋπολογισμού της ΕΕ (Programmes’ Performance Overview, PPO) για την περίοδο 2014-2020, που δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά τον Μάιο του 2018 (3).

3.3.

Η ΡΡΟ αφιερώνει δύο σελίδες σε κάθε πρόγραμμα. Από αυτές, μισή σελίδα αναφέρεται συνοπτικά στους γενικούς και στους ειδικούς στόχους κάθε προγράμματος, καθώς και στην πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς ορισμένους δείκτες, χωρίς ωστόσο να διευκρινίζεται πλήρως με ποιο σκεπτικό έγινε η επιλογή των δεικτών. Η δημοσίευση της PPO αποτελεί μεγάλο βήμα προόδου και αποδεικνύει την πρόθεση της Επιτροπής να καταρτίζει εκθέσεις φιλικές προς τον αναγνώστη. Η Επιτροπή ανέφερε ότι στην ΡΡΟ παρουσιάζονται συνοπτικά στοιχεία από τις δηλώσεις προγράμματος που επισυνάπτονται στο σχέδιο προϋπολογισμού του 2019. Στόχος του εγγράφου αυτού είναι η παρουσίαση του συνόλου των προγραμμάτων δαπανών της ΕΕ (της περιόδου 2014-2020) κατά τρόπο ευσύνοπτο και ομοιόμορφο, η περιγραφή των στόχων κάθε προγράμματος και του τρόπου με τον οποίο αυτό προβλέπεται να ωφελήσει τους πολίτες της ΕΕ, η παροχή πληροφοριών σχετικά με την πρόοδο ως προς την υλοποίηση, η παρουσίαση του πλαισίου επιδόσεων των προγραμμάτων και η επισήμανση πρόσφατων καίριων επιτευγμάτων.

3.4.

Οι δηλώσεις προγράμματος έχουν τη μορφή ενός όχι ιδιαίτερα φιλικού προς τον αναγνώστη εγγράφου 557 σελίδων, το οποίο δεν περιλαμβάνει επισκόπηση των επιδόσεων των 60 προγραμμάτων του ΠΔΠ 2014-2020.

3.5.

Για την ανάλυσή μας, επιλέξαμε 22 από τα 60 προγράμματα δαπανών. Ειδικότερα, επιλέξαμε τα τέσσερα προγράμματα με τις υψηλότερες προγραμματισμένες δαπάνες για καθέναν από τους πέντε τομείς του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) 2014-2020, καθώς και δύο προγράμματα ειδικών μηχανισμών. Τα 22 επιλεγέντα προγράμματα αντιστοιχούσαν στο 97 % του δημοσιονομικού προγραμματισμού της επταετούς περιόδου (βλέπε κατάλογο των προγραμμάτων στο παράρτημα 3.1 ).

3.6.

Στην ενότητα Α παρουσιάζουμε συγκεντρωτικά τις πληροφορίες που μπορούμε να αντλήσουμε από τους δείκτες επιδόσεων του προϋπολογισμού της ΕΕ. Κάθε απόπειρα ερμηνείας της ανάλυσης αυτής πρέπει να λαμβάνει υπόψη τους περιορισμούς των πληροφοριών που παρέχουν αυτοί οι δείκτες επιδόσεων, τους οποίους περιγράφουμε στην ενότητα Β.

Ενότητα A — Οι δείκτες μαρτυρούν σημαντικές αποκλίσεις όσον αφορά τα επιτεύγματα και, γενικώς, μέτρια πρόοδο

3.7.

Τα επιτεύγματα των προτεραιοτήτων, των πολιτικών και των προγραμμάτων της ΕΕ δεν είναι εύκολο να μετρηθούν. H απομόνωση της επίδρασης του προϋπολογισμού της ΕΕ από εκείνη των εθνικών προϋπολογισμών και άλλων εξωτερικών παραγόντων μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη ως έργο. Ωστόσο, η αποτελεσματική παρακολούθηση των επιδόσεων είναι απαραίτητη για την κατανόηση της κατάστασης, τον εντοπισμό των αναδυόμενων προβλημάτων και τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων για τη διασφάλιση των κατάλληλων επιδόσεων.

3.8.

Η επισκόπησή μας επικεντρώθηκε στις ποσοτικές πληροφορίες που παρέχουν οι δείκτες επιδόσεων. Όπως επισημάναμε στην ετήσια έκθεση για το 2016 (4), η Επιτροπή δεν παρέχει πληροφορίες σχετικά με την αξιοπιστία των στοιχείων στα οποία στηρίζονται οι δηλώσεις προγράμματος.

3.9.

Για κάθε πρόγραμμα που εξετάστηκε, παρέχουμε δύο σύνολα σχετικών με τις επιδόσεις πληροφοριών: — Τον βαθμό της προόδου προς την τιμή-στόχο σε σχέση με την τιμή βάσης (5), σύμφωνα με τα στοιχεία που περιέχονται στις δηλώσεις προγράμματος. Η μεθοδολογία αυτή χρησιμοποιείται ευρέως και είναι απλή στην εφαρμογή (6). Η Επιτροπή αναφέρθηκε σε αυτήν την προσέγγιση στις κατευθυντήριες οδηγίες της για τη βελτίωση της νομοθεσίας, όπου αναφέρει ότι η αναμενόμενη σημασία του αντικτύπου πρέπει να αξιολογείται βάσει της εξέλιξης σε σχέση με την τιμή βάσης (7). — Την πρόοδο προς την τιμή-στόχο που υπολογίζεται βάσει της απόκλισης από το μηδέν, όπως παρουσιάζεται στην ΡΡΟ της Επιτροπής (8). Τα αριθμητικά στοιχεία που παρουσιάζονται διαφέρουν από εκείνα που αναφέρονται στην πρώτη περίπτωση ανωτέρω, επειδή βασίζονται σε ένα σύνολο δεικτών που επιλέχθηκαν από την Επιτροπή και υπολογίστηκαν κατά κανόνα διαιρώντας το τελευταίο πραγματικό αποτέλεσμα με την τιμή-στόχο, χωρίς να ληφθεί υπόψη η τιμή βάσης. Περιλαμβάνουν επίσης προβλέψεις όσον αφορά το ποσοστό προόδου προς την τιμή-στόχο, οι οποίες είναι πολύ υψηλότερες για δύο προγράμματα, το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ). Αυτό δικαιολογεί ως επί το πλείστον τη διαφορά μεταξύ των υπολογισμών που κάναμε βάσει των δηλώσεων προγράμματος και αυτών βάσει των στοιχείων που παρουσιάζονται στην ΡΡΟ συνολικά. Στο πλαίσιο 3.1 παρουσιάζονται οι διαφορές αυτών των δύο μεθόδων υπολογισμού της προόδου. Πλαίσιο 3.1 Διαφορετικές μέθοδοι υπολογισμού της προόδου     Τιμή βάσης Πραγματικό αποτέλεσμα Τιμή-στόχος Πρόοδος Πρόοδος %     Υπολογισθείσα πρόοδος από την τιμή βάσης προς την τιμή-στόχο 40 70 100 30 30/(100-40)=50 %     Υπολογισθείσα πρόοδος από το μηδέν προς την τιμή-στόχο 40 70 100 70 70/100=70 %   Πηγή: ΕΕΣ.

3.10.

Για κάθε πρόγραμμα, η πρόοδος σε σχέση με τα ποσοστά βάσης αντιστοιχεί στον μέσο όρο του συνόλου των δεικτών του για τους οποίους υπήρχαν τα αναγκαία στοιχεία στις δηλώσεις προγράμματος. Εκτιμούμε ότι, εφόσον όλοι οι δείκτες ενός προγράμματος είναι της απαιτούμενης ποιότητας, οι εν λόγω μέσοι όροι παρέχουν χρήσιμες ενδείξεις για τις επιδόσεις του. Όσον αφορά την επισκόπηση των επιδόσεων των προγραμμάτων της Επιτροπής, υπολογίσαμε τη μέση πρόοδο για τους επιλεγέντες δείκτες. Επίσης, για κάθε τομέα του ΠΔΠ υπολογίσαμε σταθμισμένους μέσους όρους βάσει του δημοσιονομικού προγραμματισμού για την περίοδο 2014-2020 και για τα δύο είδη δεικτών προόδου. Επισημαίνουμε ότι οι πληροφορίες αυτές μπορεί να έχουν περιορισμούς και ότι, για τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης εικόνας όσον αφορά τις επιδόσεις, πρέπει να συμπληρώνονται με ποιοτικά στοιχεία.

3.11.

Η διαθεσιμότητα πληροφοριών σχετικά με τις επιδόσεις διέφερε ανάλογα με τον τρόπο διαχείρισης του προγράμματος. Στις περιπτώσεις των προγραμμάτων υπό την άμεση διαχείριση της Επιτροπής, τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία ανάγονται κατά κανόνα στο τέλος του 2017. Στις περιπτώσεις των προγραμμάτων υπό επιμερισμένη διαχείριση, τα τελευταία στοιχεία που διαβίβασαν τα κράτη μέλη ανάγονταν συνήθως στο τέλος του 2016. Τα στοιχεία για τα προγράμματα υπό έμμεση διαχείριση ανάγονται ως επί το πλείστον στο 2017 ή στο 2016, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις και στο 2015 ή και νωρίτερα. Συνολικά για το δείγμα μας, τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία ανάγονται στο 2016 στο 42 % των περιπτώσεων και στο 2017 στο 48 % των περιπτώσεων.

3.12.

Μολονότι, μεταξύ 2014 και 2020, η αναμενόμενη πρόοδος των δεικτών επιδόσεων είναι τις περισσότερες φορές γραμμική, εάν η κατάσταση ήταν όντως έτσι, η πρόοδος θα ήταν 43 % το 2016 και 57 % το 2017 (9). Συνολικά, από τα στοιχεία που διέθεσε η Επιτροπή προκύπτουν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των επιτευγμάτων των επιμέρους προγραμμάτων, ενώ η σημειωθείσα πρόοδος ήταν γενικώς μέτρια (βλέπε πλαίσιο 3.2 ). Πλαίσιο 3.2 Συνολικό δείγμα 22 προγραμμάτων — Η πρόοδος, όπως προκύπτει από τους δείκτες επιδόσεων του προϋπολογισμού της ΕΕ   Τομέας του ΠΔΠ Αριθμός δεικτών Μέση πρόοδος προς την τιμή-στόχο υπολογιζόμενη με διάφορες μεθοδολογίες (βλέπε σημείο 3.9)     Σύνολο Πρόοδος από την τιμή βάσης μετρήσιμη βάσει των δηλώσεων προγράμματος βάσει της PPO     1α – Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση 147 57 46 % 71 %     1β – Οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή 87 60 31 % 40 %     2 – Φυσικοί πόροι 105 54 31 % 51 %     3 – Ασφάλεια και ιθαγένεια 74 48 49 % 64 %     4 – Η Ευρώπη ως παγκόσμιος παράγοντας 65 49 49 % 68 %     Ειδικά μέσα 2 1 100 % 100 %     Σύνολο 480 269       Σημείωση: Λόγω έλλειψης στοιχείων, για τον υπολογισμό του σταθμισμένου μέσου ποσοστού προόδου σε σχέση με την τιμή-στόχο δεν ελήφθησαν υπόψη το ΕΓΤΕ και το ΤΑΕΕ (υπολογισμός τόσο βάσει των δηλώσεων προγράμματος όσο και βάσει της ΡΡΟ). Πηγή: ΕΕΣ.

Τομέας 1α: Οι δείκτες μαρτυρούν ικανοποιητική πρόοδο για το πρόγραμμα Erasmus+ και το ΕΤΣΕ και μέτρια πρόοδο για το πρόγραμμα «Ορίζων 2020» και τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη»

3.13.

Αναλύσαμε τους δείκτες τεσσάρων από τα 23 προγράμματα του τομέα 1α «Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση» (βλέπε επίσης κεφάλαιο 5): — Η πρόοδος που μετρήθηκε (40 %) για το πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα και την καινοτομία («Ορίζων 2020») ήταν μέτρια (βλέπε πλαίσιο 3.3 ), ενώ το μήνυμα που συναγόταν από την PPO της Επιτροπής ήταν θετικότερο. Βάσει των εννέα δεικτών που είχε επιλέξει η Επιτροπή στην PPO, υπολογίσαμε μέση πρόοδο προς την τιμή-στόχο της τάξης του 73 %. — Λόγω έλλειψης στοιχείων, δεν κατέστη δυνατό να μετρηθεί η πρόοδος που σημείωσε ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΜΣΕ) για 31 από τους 44 δείκτες. Οι άλλοι δείκτες μαρτυρούν μέτρια πρόοδο (37 %). Τα στοιχεία που παρουσιάζονται στην PPO αντιστοιχούν στο συνολικό άθροισμα των συμφωνιών επιχορήγησης, ήτοι περισσότερο στην απορρόφηση του προϋπολογισμού και λιγότερο στις επιδόσεις. — Στην ΡΡΟ, η Επιτροπή εκτίμησε ότι στο πλαίσιο του προγράμματος της Ένωσης για την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό (Erasmus+) η επιτυχία ήταν 100 %. Ωστόσο, η τιμή αυτή υπολογίστηκε βάσει της σύγκρισης των πραγματικών αποτελεσμάτων με το ορόσημο για το 2017 και όχι με την τιμή-στόχο για το 2020. Η πρόοδος κατά 69 % σε σχέση με την τιμή βάσης βασίζεται στους 26 δείκτες για τους οποίους ήταν δυνατόν να γίνει ο σχετικός υπολογισμός. — Για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ) έχει τεθεί ως στόχος η κινητοποίηση 500 δισεκατομμυρίων ευρώ σε επενδύσεις έως το 2020. Το πραγματικό ποσό για το 2017 ανήλθε σε 256,3 δισεκατομμύρια ευρώ. Στην ΡΡΟ έγινε σύγκριση των αποτελεσμάτων με την τιμή-στόχο των 315 δισεκατομμυρίων ευρώ έως τα μέσα του 2018 που είχε αρχικά τεθεί για τα πρώτα τρία έτη λειτουργίας του Ταμείου. Για τους έξι δείκτες που επελέγησαν, το έγγραφο ανέφερε ότι οι ενδιάμεσοι στόχοι για το 2017 επιτεύχθηκαν κατά 100 % (10). Πλαίσιο 3.3 Τομέας 1α του ΠΔΠ — Η πρόοδος, όπως προκύπτει από τους δείκτες επιδόσεων του προϋπολογισμού της ΕΕ   Πρόγραμμα Αριθμός δεικτών Μέση πρόοδος προς την τιμή-στόχο υπολογιζόμενη με διάφορες μεθοδολογίες (βλέπε σημείο 3.9)     Σύνολο Πρόοδος από την τιμή βάσης μετρήσιμη βάσει των δηλώσεων προγράμματος βάσει της PPO     «Ορίζων 2020» 52 13 40 % 73 %     ΜΣΕ 44 13 37 % 23 %     Erasmus+ 38 26 69 % 100 %     ΕΤΣΕ 13 5 82 % 100 %     Σύνολο 147 57         Σταθμισμένος μέσος όρος     46 % 71 %   Πηγή: ΕΕΣ.

Τομέας 1β: Οι δείκτες μαρτυρούν σχετικά περιορισμένη πρόοδο στον τομέα της συνοχής, λόγω των καθυστερήσεων στην έναρξη των προγραμμάτων

3.14.

Ενώ η πρόοδος σε σχέση με το ποσοστό βάσης (31 %) ήταν σχετικά μικρή, το ποσοστό που υπολογίσαμε βάσει της ΡΡΟ της Επιτροπής (40 %) μαρτυρά μέτρια πρόοδο για τον τομέα 1β του ΠΔΠ, «Οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή», εάν ληφθούν υπόψη οι προβλέψεις και όχι τα πραγματικά στοιχεία. Αυτό οφείλεται κυρίως στην καθυστερημένη έγκριση της νομοθεσίας και στις επακόλουθες καθυστερήσεις στην υλοποίηση των προγραμμάτων του τομέα της συνοχής, ήτοι του ΤΣ, του ΕΤΠΑ και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ). Στο δείγμα μας περιλαμβάνονταν και τα τέσσερα προγράμματα του εν λόγω τομέα (βλέπε επίσης κεφάλαιο 6): — Από τους δείκτες για το ΤΣ και το ΕΤΠΑ προέκυψε περιορισμένη πρόοδος, μεταξύ άλλων επειδή τα αποτελέσματα που αναφέρονταν αφορούσαν μόνο πράξεις που είχαν ολοκληρωθεί (11). Ακόμη και λαμβάνοντας υπόψη τις προβλέψεις, η πηγή των οποίων δεν διευκρινίζεται, το ποσοστό που υπολογίσαμε βάσει της ΡΡΟ της Επιτροπής μαρτυρούσε μέτρια μόνο πρόοδο: 35 % για το ΤΣ και 34 % για το ΕΤΠΑ (βλέπε πλαίσιο 3.4 ). — Για το ΕΚΤ, η πρόοδος σε σχέση με το ποσοστό βάσης του 75 % θα μπορούσε να υπολογιστεί μόνο βάσει τριών από τους 13 δείκτες. Το ποσοστό που υπολογίσαμε βάσει της ΡΡΟ της Επιτροπής (12) ήταν 55 %, ήτοι χαμηλότερο. — Όσον αφορά το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους, ο υπολογισμός μας κατέδειξε μέτρια πρόοδο (39 %) σε σύγκριση με την τιμή βάσης για τον μόνο δείκτη που συνδέεται με ειδικό στόχο, τον «αριθμό των προσώπων που λαμβάνουν ενίσχυση από το Ταμείο». Το συνολικό ποσοστό προόδου που υπολογίσαμε ήταν υψηλότερο, φθάνοντας το 50 %, διότι ο μόνος δείκτης που συνδέεται με γενικό στόχο, («αριθμός ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού») εμφάνισε αύξηση 61 %. Πλαίσιο 3.4 Τομέας 1β του ΠΔΠ — Η πρόοδος, όπως προκύπτει από τους δείκτες επιδόσεων του προϋπολογισμού της ΕΕ   Πρόγραμμα Αριθμός δεικτών Μέση πρόοδος προς την τιμή-στόχο υπολογιζόμενη με διάφορες μεθοδολογίες (βλέπε σημείο 3.9)     Σύνολο Πρόοδος από την τιμή βάσης μετρήσιμη βάσει των δηλώσεων προγράμματος βάσει της PPO     ΕΤΠΑ 50 42 13 % 34 %     ΕΚΤ 13 3 75 % 55 %     ΤΣ 22 13 26 % 35 %     Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους 2 2 50 % 100 %     Σύνολο 87 60         Σταθμισμένος μέσος όρος     31 % 40 %   Πηγή: ΕΕΣ.

Τομέας 2: Βάσει των δεικτών, δεν κατέστη δυνατό να προσδιοριστεί η πρόοδος για το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών του τομέα «Φυσικοί πόροι»

3.15.

Η σταθμισμένη μέση πρόοδος για τον τομέα 2, «Φυσικοί πόροι», βάσει του δείγματός μας ήταν 31 % (βλέπε πλαίσιο 3.5 ), ήτοι η χαμηλότερη από όλους τους τομείς του ΠΔΠ, μαζί με εκείνη του τομέα 1β. Η ΕΕ ασκεί την πολιτική της στο πλαίσιο του τομέα 2 του ΠΔΠ μέσω πέντε προγραμμάτων (βλέπε επίσης κεφάλαιο 7), από τα οποία τα τέσσερα μεγαλύτερα περιλαμβάνονταν στο δείγμα μας: — Όσον αφορά το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ), κυρίως λόγω της έλλειψης ποσοτικών στόχων, μπορέσαμε να υπολογίσουμε την πρόοδο σε σχέση με την τιμή βάσης για έναν μόνο από τους 27 δείκτες που περιλαμβάνονται στη δήλωση προγράμματος. Ο εν λόγω ένας δείκτης, το «ποσοστό δαπανών (ΕΓΤΕ+ΕΓΤΑΑ) που συνοδεύεται από στατιστικά στοιχεία ή έχει ελεγχθεί κατά 100 %», δεν επαρκεί για τη διαμόρφωση αντιπροσωπευτικής εικόνας σχετικά με τα επιτεύγματα του προγράμματος. Το ΕΓΤΕ αντιστοιχεί στα τέσσερα πέμπτα των δαπανών του τομέα 2. — Όσον αφορά το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), βάσει 24 δεικτών, η πρόοδος ήταν 28 %. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το ποσοστό αυτό αντικατοπτρίζει τα επιτεύγματα μόνο του πρώτου έτους υλοποίησης. Τα πλέον πρόσφατα δεδομένα ανάγονται στο 2016, ενώ η υλοποίηση της συντριπτικής πλειονότητας των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης, μέσω των οποίων τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες εφαρμόζουν το ΕΓΤΑΑ, είχε αρχίσει το 2015. Η πρόοδος ήταν μεγαλύτερη για τους 10 δείκτες που επέλεξε η Επιτροπή για την PPO. — Για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ) και το Πρόγραμμα για το Περιβάλλον και τη Δράση για το Κλίμα (LIFE), μπορέσαμε να υπολογίσουμε την πρόοδο σε σχέση με την τιμή βάσης για περισσότερους από τους μισούς δείκτες. Το αποτέλεσμα ήταν 58 % για το ΕΤΘΑ (βάσει οκτώ επί συνόλου 15 δεικτών) και 77 % για το LIFE (βάσει 21 επί συνόλου 33 δεικτών). Πλαίσιο 3.5 Τομέας 2 του ΠΔΠ — Η πρόοδος, όπως προκύπτει από τους δείκτες επιδόσεων του προϋπολογισμού της ΕΕ   Πρόγραμμα Αριθμός δεικτών Μέση πρόοδος προς την τιμή-στόχο υπολογιζόμενη με διάφορες μεθοδολογίες (βλέπε σημείο 3.9)     Σύνολο Πρόοδος από την τιμή βάσης μετρήσιμη βάσει των δηλώσεων προγράμματος βάσει της PPO     ΕΓΤΕ 27 1 Άνευ αντικειμένου Άνευ αντικειμένου     ΕΓΤΑΑ 30 24 28 % 51 %     ΕΤΘΑ 15 8 58 % 33 %     LIFE 33 21 77 % 89 %     Σύνολο 105 54         Σταθμισμένος μέσος όρος χωρίς το ΕΓΤΕ     31 % 51 %   Σημείωση: Λόγω έλλειψης στοιχείων, για τον υπολογισμό του σταθμισμένου μέσου ποσοστού προόδου σε σχέση με την τιμή-στόχο δεν ελήφθη υπόψη το ΕΓΤΕ (υπολογισμός τόσο βάσει των δηλώσεων προγράμματος όσο και βάσει της ΡΡΟ). Πηγή: ΕΕΣ.

Τομέας 3: Οι δείκτες για τον τομέα «Ασφάλεια και ιθαγένεια» μαρτυρούν ικανοποιητική πρόοδο για δύο προγράμματα, μέτρια πρόοδο για ένα τρίτο και υστέρηση για ένα τέταρτο

3.16.

Επιλέξαμε τέσσερα από τα ένδεκα προγράμματα του τομέα 3, «Ασφάλεια και ιθαγένεια», του ΠΔΠ (βλέπε επίσης κεφάλαιο 8): το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας, το πρόγραμμα «Τρόφιμα και ζωοτροφές» και το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη». Η συνδυασμένη σταθμισμένη μέση πρόοδος που σημειώθηκε σε σχέση με την τιμή βάσης ήταν 49 %, ποσοστό συνολικά ικανοποιητικό (βλέπε πλαίσιο 3.6 ).

3.17.

Η μέση πρόοδος, όπου ήταν δυνατόν να υπολογιστεί και βάσει στοιχείων του 2017, δείχνει ότι τόσο το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (53 %) όσο και το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας (56 %) βρίσκονταν σε καλό δρόμο ως προς την επίτευξη των στόχων τους. Το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» παρουσίαζε μέτρια πρόοδο (41 %), ενώ παρατηρήθηκε υστέρηση στην υλοποίηση του προγράμματος «Τρόφιμα και ζωοτροφές», που εμφάνιζε πρόοδο μόλις 20 %. Πλαίσιο 3.6 Τομέας 3 του ΠΔΠ — Η πρόοδος, όπως προκύπτει από τους δείκτες επιδόσεων του προϋπολογισμού της ΕΕ   Πρόγραμμα Αριθμός δεικτών Μέση πρόοδος προς την τιμή-στόχο υπολογιζόμενη με διάφορες μεθοδολογίες (βλέπε σημείο 3.9)     Σύνολο Πρόοδος από την τιμή βάσης μετρήσιμη βάσει των δηλώσεων προγράμματος βάσει της PPO     Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης 23 20 53 % 60 %     Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας 20 19 56 % 55 %     Τρόφιμα και ζωοτροφές 7 2 20 % 81 %     Πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» 24 7 41 % 84 %     Σύνολο 74 48         Σταθμισμένος μέσος όρος     49 % 64 %   Πηγή: ΕΕΣ.

Τομέας 4: Οι δείκτες μαρτυρούν συνολικά ικανοποιητική πρόοδο για τα προγράμματα του τομέα «Η Ευρώπη ως παγκόσμιος παράγοντας»

3.18.

Αναλύσαμε τέσσερα από τα 15 προγράμματα στο πλαίσιο του τομέα 4, «Η Ευρώπη ως παγκόσμιος παράγοντας», του ΠΔΠ: τον μηχανισμό αναπτυξιακής συνεργασίας (ΜΑΣ), τον ευρωπαϊκό μηχανισμό γειτονίας (ΕΜΓ), τον μηχανισμό προενταξιακής βοήθειας (ΜΠΒ ΙΙ) και την ανθρωπιστική βοήθεια. Η σταθμισμένη μέση πρόοδος σε σχέση με την τιμή βάσης, που υπολογίστηκε σε 49 %, ήταν συνολικά ικανοποιητική (για 49 από τους 65 δείκτες για τους οποίους ήταν δυνατόν να γίνει ο σχετικός υπολογισμός – βλέπε πλαίσιο 3.7 ).

3.19.

Για όλα τα προγράμματα εκτός του ΜΑΣ, η πρόοδος που προέκυπτε από την ΡΡΟ της Επιτροπής ήταν πολύ μεγαλύτερη, λόγω των δεικτών που είχαν επιλεγεί. Στην περίπτωση του ΜΑΣ, η Επιτροπή υπολόγισε κατ’ εξαίρεση την πρόοδο προς την τιμή-στόχο σε σχέση με την τιμή βάσης, χωρίς να διευκρινίζει στην PPO ότι χρησιμοποιήθηκε αυτή η μεθοδολογία. Πλαίσιο 3.7 Τομέας 4 του ΠΔΠ — Η πρόοδος, όπως προκύπτει από τους δείκτες επιδόσεων του προϋπολογισμού της ΕΕ   Πρόγραμμα Αριθμός δεικτών Μέση πρόοδος προς την τιμή-στόχο υπολογιζόμενη με διάφορες μεθοδολογίες (βλέπε σημείο 3.9)     Σύνολο Πρόοδος από την τιμή βάσης μετρήσιμη βάσει των δηλώσεων προγράμματος βάσει της PPO     ΜΑΣ 11 11 50 % 31 %     ΕΜΓ 24 18 46 % 79 %     ΜΠΒ II 19 11 41 % 94 %     Ανθρωπιστική βοήθεια 11 9 67 % 93 %     Σύνολο 65 49         Σταθμισμένος μέσος όρος     49 % 68 %   Πηγή: ΕΕΣ.

Ειδικοί μηχανισμοί: Ανεπαρκείς πληροφορίες σχετικά με την επιτευχθείσα πρόοδο

3.20.

Από τις δηλώσεις προγράμματος προκύπτει ότι επιτεύχθηκαν οι τιμές-στόχος των δύο ειδικών μηχανισμών του ΠΔΠ της περιόδου 2014-2020, μολονότι αυτό δεν τεκμηριώνεται: — Όσον αφορά το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΤΑΕΕ), η Επιτροπή εκτίμησε ότι η τιμή-στόχος επιτεύχθηκε το 2017 και ότι ο συνδυασμός των μέτρων που ελήφθησαν κάλυψε σε ποσοστό 100 % τον πληθυσμό που επλήγη από κρίση. Ωστόσο, οι πληροφορίες όσον αφορά τα πραγματικά αποτελέσματα που παρουσιάστηκαν στις δηλώσεις προγράμματος του Μαΐου 2018 παρείχαν περιορισμένα μόνο στοιχεία σχετικά με τέσσερις από τις 10 αιτήσεις παροχής βοήθειας που υποβλήθηκαν το 2017. — Αναφέρεται ότι το ποσοστό των απολυμένων εργαζομένων που επανεντάχθηκαν στην αγορά εργασίας χάρη στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση (ΕΤΠ) ανήλθε σε 57 %, τιμή που υπερβαίνει την τιμή-στόχο του 50 %. Ωστόσο, ο στόχος που περιλαμβάνεται στη νομοθεσία (13) είναι άλλος, καθώς αφορά την εύρεση βιώσιμης απασχόλησης από τους δικαιούχους το συντομότερο δυνατόν. Πλαίσιο 3.8 Ειδικοί μηχανισμοί — Η πρόοδος, όπως προκύπτει από τους δείκτες επιδόσεων του προϋπολογισμού της ΕΕ   Πρόγραμμα Αριθμός δεικτών Μέση πρόοδος προς την τιμή-στόχο υπολογιζόμενη με διάφορες μεθοδολογίες (βλέπε σημείο 3.9)     Σύνολο Πρόοδος από την τιμή βάσης μετρήσιμη βάσει των δηλώσεων προγράμματος βάσει της PPO     ΤΑΕΕ 1 0 Άνευ αντικειμένου Άνευ αντικειμένου     ΕΤΠΠ 1 1 100 % 100 %     Σύνολο 2 1         Σταθμισμένος μέσος όρος χωρίς το ΤΑΕΕ     100 % 100 %   Σημείωση: Λόγω έλλειψης στοιχείων, για τον υπολογισμό του σταθμισμένου μέσου ποσοστού προόδου σε σχέση με την τιμή-στόχο δεν ελήφθη υπόψη το ΤΑΕΕ (υπολογισμός τόσο βάσει των δηλώσεων προγράμματος όσο και βάσει της ΡΡΟ). Πηγή: ΕΕΣ.

Ενότητα B — Οι δείκτες δεν απέδιδαν πάντοτε αξιόπιστη εικόνα της προόδου που είχε όντως συντελεστεί

3.21.

Στην παρούσα ενότητα επικεντρωνόμαστε στις αδυναμίες που εντοπίσαμε στις πληροφορίες που παρείχε η Επιτροπή σχετικά με τις επιδόσεις. Οι δείκτες επιδόσεων για τους οποίους πρέπει να παρουσιάζει στοιχεία η Επιτροπή καθορίζονται στις νομικές πράξεις στις οποίες βασίζονται τα προγράμματα στο πλαίσιο του ΠΔΠ της περιόδου 2014-2020.

Πολλοί από τους επιλεγέντες δείκτες δεν ήταν κατάλληλοι

Οι δείκτες εστίαζαν κυρίως στις εισροές και στις εκροές και όχι στα αποτελέσματα και στον αντίκτυπο

3.22.

Για την παρακολούθηση των επιδόσεων, είναι απαραίτητο να παρακολουθούνται οι εισροές, οι εκροές, τα αποτελέσματα και ο αντίκτυπος των προγραμμάτων (βλέπε πίνακα 3.1 ). Οι δείκτες εισροής και εκροής είναι σημαντικοί για την τρέχουσα διαχείριση των προγραμμάτων δημόσιων δαπανών. Οι δείκτες αποτελέσματος και αντικτύπου είναι χρησιμότεροι για την αξιολόγηση της προόδου προς τους στόχους των προγραμμάτων και, ως εκ τούτου, η σημασία τους είναι μεγαλύτερη στο πλαίσιο της κατάρτισης εκθέσεων υψηλού επιπέδου σχετικά με τις επιδόσεις, όπως οι δηλώσεις προγράμματος. Πίνακας 3.1 Εισροές, εκροές, αποτελέσματα και αντίκτυπος     Ορισμός του δείκτη Ενδεικτικά παραδείγματα δεικτών που περιλαμβάνονται στις δηλώσεις προγράμματος     Εισροές Οι οικονομικοί, ανθρώπινοι και υλικοί πόροι που κινητοποιούνται για την υλοποίηση του προγράμματος — Συνολικό ποσό επενδύσεων για την ενεργειακή εξοικονόμηση και απόδοση (ΕΓΤΑΑ) — Ποσοστό αποσυνδεδεμένων ενισχύσεων επί του συνόλου των άμεσων ενισχύσεων (ΕΓΤΕ) — Όγκος των επενδύσεων σε έργα κοινού ενδιαφέροντος (ΜΣΕ)     Εκροές (14) Τα συγκεκριμένα παραδοτέα της παρέμβασης — Αριθμός παρεμβάσεων για τη στήριξη της εφαρμογής του έβδομου προγράμματος δράσης για το περιβάλλον (LIFE) — Συνολικό μήκος νέων ή βελτιωμένων γραμμών τραμ και μετρό (ΕΤΠΑ) — Αριθμός σπουδαστών και ασκουμένων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, ανά χώρα, τομέα, δράση και φύλο (Erasmus +)     Αποτελέσματα Οι άμεσες επιδράσεις της παρέμβασης ιδίως στους άμεσους αποδέκτες — Αριθμός θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν χάρη στα έργα του Leader που έλαβαν στήριξη (ΕΓΤΑΑ) — Μείωση της ετήσιας κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας των δημόσιων κτιρίων (ΕΤΠΑ) — Αιτήσεις διπλώματος ευρεσιτεχνίας και αναγνωρισμένες ευρεσιτεχνίες σε μελλοντικές και αναδυόμενες τεχνολογίες (Ορίζων 2020)     Αντίκτυπος Τα επιδιωκόμενα επακόλουθα της παρέμβασης σε ό,τι αφορά τον αντίκτυπό της στην ευρύτερη οικονομία/κοινωνία, πέραν των όσων επηρεάζονται άμεσα από αυτή. — Μερίδιο των εξαγωγών γεωργικών προϊόντων της ΕΕ στην παγκόσμια αγορά (ΕΓΤΕ) — Αξία της παραγωγής υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ (ΕΤΘΑ) — Μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην τελική ενεργειακή κατανάλωση (ΤΣ)   Πηγή: ΕΕΣ.

3.23.

Από την ανάλυσή μας προκύπτει ότι άνω του 60 % των δεικτών που περιλαμβάνονται στις δηλώσεις προγράμματος είναι δείκτες εισροής ή εκροής (15) (βλέπε πλαίσιο 3.9 ). Η κυριαρχία των δεικτών αυτών περιορίζει τη χρησιμότητα των πληροφοριών που παρέχονται σχετικά με την πρόοδο που σημειώθηκε προς την επίτευξη των στόχων (16). Πλαίσιο 3.9 Υψηλό ποσοστό δεικτών εισροής και εκροής Πηγή: ΕΕΣ.

Ορισμένοι δείκτες επιδόσεων δεν συνδέονταν σαφώς με τις δαπάνες της ΕΕ

3.24.

Μία από τις βασικές λειτουργίες των δηλώσεων προγράμματος είναι να παρέχουν, για κάθε πρόγραμμα δαπανών, πληροφορίες σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται όσον αφορά τις επιδόσεις του και τη συμβολή του στις κύριες πολιτικές και στους κύριους στόχους της ΕΕ (17). Ο καλύτερος τρόπος επίτευξης της επιδίωξης αυτής είναι η χρήση δεικτών αποτελέσματος και αντικτύπου στενά συνδεόμενων με τους στόχους του συγκεκριμένου προγράμματος της ΕΕ και επηρεαζόμενων ουσιωδώς από αυτό (18).

3.25.

Εντοπίσαμε περιπτώσεις κατά τις οποίες οι δείκτες δεν είχαν καμία σχέση με τις συνέπειες που επέφεραν οι δαπάνες της ΕΕ (βλέπε πίνακα 3.2 ). Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, στις δηλώσεις προγράμματος επισημαινόταν το γεγονός ότι τα προγράμματα δεν είχαν αντίκτυπο στους δείκτες (19). Πίνακας 3.2 Παραδείγματα δεικτών που δεν συνδέονται σαφώς με τις δαπάνες και τους στόχους της ΕΕ   Πρόγραμμα Δεδηλωμένος στόχος Δείκτης Ανάλυση     Ανθρωπιστική βοήθεια Η παροχή, εγκαίρως, συνδρομής και βοήθειας στους πληθυσμούς τρίτων χωρών που πλήττονται από φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές και η προστασία τους ώστε να αντιμετωπίσουν τις ανθρωπιστικές ανάγκες που προκύπτουν από τις διάφορες αυτές καταστάσεις. Αριθμός θανάτων οφειλόμενων σε φυσικές καταστροφές Η εφαρμογή του προγράμματος έχει έμμεσο μόνον αντίκτυπο σε αυτόν τον δείκτη.     ΕΓΤΕ Η παροχή εύλογης διασφάλισης στην Επιτροπή ότι τα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει συστήματα διαχείρισης και ελέγχου για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ. Ποσοστό δαπανών (ΕΓΤΕ + ΕΓΤΑΑ) που συνοδεύεται από στατιστικά στοιχεία ή έχει ελεγχθεί κατά 100 % Ο στόχος και ο δείκτης δεν συνδέονται άμεσα με τα αποτελέσματα του προγράμματος.   Πηγή: ΕΕΣ.

Δεν υπήρχαν δείκτες για ορισμένες πτυχές μιας σειράς στόχων των προγραμμάτων

3.26.

Οι δηλώσεις προγράμματος ακολουθούν μια ιεραρχική δομή, με τους στόχους να οργανώνονται σε δύο επίπεδα: στους υψηλότερου επιπέδου «γενικούς στόχους» και στους χαμηλότερου επιπέδου «ειδικούς στόχους» (20). Κάθε στόχος (γενικός ή ειδικός) συνοδεύεται από τουλάχιστον έναν δείκτη, συνήθως δε από περισσότερους. Οι δεσμοί μεταξύ των γενικών και των ειδικών στόχων είναι σαφείς στις περισσότερες περιπτώσεις, αλλά δεν αναφέρονται ρητώς στις δηλώσεις προγράμματος. Ορισμένοι ειδικοί στόχοι μπορεί να συνδέονται με περισσότερους του ενός γενικούς στόχους και αντίστροφα.

3.27.

Από την ανάλυση που διενεργήσαμε επί των 22 δηλώσεων προγράμματος που επελέγησαν για τον σκοπό αυτό προέκυψε ότι ορισμένες πτυχές των στόχων δεν καλύπτονταν από κανέναν δείκτη. Ως παραδείγματα αναφέρονται: — ΤΣ: ο ειδικός στόχος αριθ. 4 («Προώθηση των βιώσιμων μεταφορών και της άρσης των προβλημάτων σε βασικές υποδομές δικτύων») που συνοδευόταν από έξι δείκτες, κανένας από τους οποίους δεν αφορούσε την «εξάλειψη των σημείων συμφόρησης σε βασικές υποδομές δικτύων»· — ΜΑΣ: ο ειδικός στόχος αριθ. 1 («Μείωση της φτώχειας και ενίσχυση της βιώσιμης οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής ανάπτυξης») που συνοδευόταν από πέντε δείκτες, κανένας από τους οποίους δεν κάλυπτε τη «βιώσιμη περιβαλλοντική ανάπτυξη»· — ΕΤΠΑ: ο ειδικός στόχος αριθ. 9 («Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας και των διακρίσεων») που συνοδευόταν από τέσσερις δείκτες που αφορούσαν την κοινωνική ένταξη, κανένας από τους οποίους δεν συνδεόταν με την καταπολέμηση της φτώχειας ή των διακρίσεων.

Για πολλούς δείκτες, ο υπολογισμός της προόδου ήταν αδύνατος

3.28.

Στην ενότητα Α, παρουσιάσαμε τα ποσοστά προόδου για τους διάφορους τομείς του ΠΔΠ. Ωστόσο, όπως προκύπτει από το  πλαίσιο 3.10 κατωτέρω, δεν κατέστη δυνατόν να υπολογιστούν τα αντίστοιχα ποσοστά για το ήμισυ σχεδόν (44 %) των δεικτών του δείγματός μας, κυρίως για τους εξής λόγους: — δεν υπήρχε ποσοτικώς προσδιορισμένη τιμή-στόχος (π.χ. ο στόχος ήταν η «αύξηση», η «διατήρηση» κ.λπ.), ή/και — δεν αναφερόταν η τιμή βάσης, — δεν υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με την επιτευχθείσα πρόοδο, — η τιμή βάσης, τα στοιχεία σχετικά με την επιτευχθείσα πρόοδο και η τιμή-στόχος δεν παρουσιάζονταν με ομοιόμορφο τρόπο. Πλαίσιο 3.10 Η πρόοδος προς την επίτευξη της τιμής-στόχου είναι αδύνατο να υπολογιστεί σχεδόν για τους μισούς δείκτες Πηγή: ΕΕΣ.

3.29.

Το ΕΓΤΕ και το «Ορίζων 2020» είναι δύο παραδείγματα προγραμμάτων για τα οποία δεν κατέστη δυνατό να υπολογιστεί το ποσοστό προόδου για πολλούς δείκτες (26 από τους 27 και 39 από τους 52 δείκτες αντίστοιχα). Στην περίπτωση του ΤΑΕΕ, υπήρχε μόνον ένας δείκτης για τον οποίο η πληθώρα των διαθέσιμων δεδομένων δεν επέτρεψε τον υπολογισμό της προόδου (21).

3.30.

Σε πολλές περιπτώσεις δεν είχαν οριστεί ετήσια ορόσημα και όπου είχαν οριστεί, η Επιτροπή είχε επιφυλάξεις σχετικά με τη χρήση τους (22), ενώ, κατά την άποψή μας, η σημασία τους είναι μεγάλη για την παρακολούθηση των επιδόσεων.

Για ορισμένα προγράμματα, η ποιότητα των διαθέσιμων στοιχείων ήταν ανεπαρκής

Στις περιπτώσεις πολλών δεικτών ορισμένων προγραμμάτων, τα διαθέσιμα στοιχεία κάλυπταν την περίοδο έως το 2015 ή δεν υπήρχαν γενικώς στοιχεία σχετικά με την επιτευχθείσα πρόοδο

3.31.

Διαπιστώσαμε ότι, για ορισμένα προγράμματα (βλέπε πλαίσιο 3.11 ), δεν υπήρχαν στοιχεία για την περίοδο μετά το 2015 ή δεν υπήρχαν στοιχεία σχετικά με την επιτευχθείσα πρόοδο γενικώς για ποσοστό άνω του 25 % των δεικτών. Ακόμη, επισημάναμε ότι το πλαίσιο επιδόσεων περιλάμβανε ορισμένους δείκτες, παρά τα γνωστά προβλήματα σχετικά με τη διαθεσιμότητα σχετικών στοιχείων (23).

3.32.

Στη σύστασή του σχετικά με τη χορήγηση απαλλαγής για το οικονομικό έτος 2017, το Συμβούλιο υπογράμμισε την ανάγκη η Επιτροπή να περιλαμβάνει επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με τις επιδόσεις στις σχετικές εκθέσεις της, αναφερόμενη στην πρόοδο που σημειώθηκε ως προς την επίτευξη των τιμών-στόχου (24). Ομοίως, στην απόφασή του σχετικά με την απαλλαγή για το έτος 2017, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε την Επιτροπή «να περιλαμβάνει επικαιροποιημένες πληροφορίες όσον αφορά τις επιδόσεις στις σχετικές εκθέσεις της, μεταξύ άλλων στην ετήσια έκθεση για τη διαχείριση και τις επιδόσεις, αναφερόμενη στην πρόοδο που σημειώθηκε ως προς την επίτευξη των στόχων…» (25). Πλαίσιο 3.11 Για πολλούς δείκτες δεν υπάρχουν πρόσφατα στοιχεία ή πραγματικά στοιχεία γενικώς Πηγή: ΕΕΣ.

Άλλα ζητήματα που αφορούν την ποιότητα των στοιχείων

3.33.

Μια σειρά άλλων ζητημάτων που αφορούν την ποιότητα των στοιχείων περιπλέκει περαιτέρω την ανάλυση της προόδου. Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής: — Σημαντικές αλλαγές στην εμβέλεια του δείκτη, οι οποίες οδηγούν σε ανακολουθίες μεταξύ της τιμής βάσης, των στοιχείων για την επιτευχθείσα πρόοδο και της τιμής-στόχου, όπως συνέβη στην περίπτωση του δείκτη αριθ. 2 του ειδικού στόχου αριθ. 2 του ΜΑΣ, που αφορά τον «αριθμό των έργων που χρηματοδοτούνται από τον ΜΑΣ με στόχο την προώθηση της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, της χρηστής διακυβέρνησης και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις δικαιούχους χώρες». Ο κατάλογος κωδικών του κοινού συστήματος πληροφόρησης RELEX (CRIS) που χρησιμοποιείται για την εξαγωγή δεδομένων για τον εν λόγω δείκτη διευρύνθηκε σημαντικά από το 2016, προκειμένου να καλυφθεί ένα ευρύτερο φάσμα τομέων που περιλαμβάνονται στον δείκτη. — Οι τιμές βάσης, τα ορόσημα και τα στοιχεία σχετικά με την επιτευχθείσα πρόοδο δεν παρουσιάζονται με ομοιόμορφο τρόπο, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η αξιολόγηση της προόδου που έχει σημειωθεί. Ένα σχετικό παράδειγμα είναι αυτό του δείκτη αριθ. 2 που συνδέεται με τους ειδικούς στόχους αριθ. 8 έως 12 του προγράμματος «Ορίζων 2020». Τα αποτελέσματα («αριθμός αιτήσεων χορήγησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας») για τους εν λόγω δείκτες δεν παρουσιάζονται στην ίδια μορφή με την τιμή βάσης και την τιμή-στόχο, που αντιστοιχούν στον «αριθμό αιτήσεων χορήγησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας ανά 10 εκατομμύρια ευρώ χρηματοδότησης». — Παρωχημένες τιμές βάσης που οδηγούν σε μη ρεαλιστικά αποτελέσματα όσον αφορά την πρόοδο προς την τιμή-στόχο και την απόκλιση από αυτή, όπως στην περίπτωση του δείκτη αριθ. 3 του γενικού στόχου αριθ. 1 του ΕΤΠΑ «Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου» (που χρησιμοποιείται επίσης στο πλαίσιο του δείκτη αριθ. 1 του γενικού στόχου αριθ. 1 του Ταμείου Συνοχής). Η τιμή βάσης σε σχέση με την οποία μετράται η επιδιωκόμενη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 20 % έως το 2020 είναι εκείνη του έτους 1990, μολονότι, σύμφωνα με τις δηλώσεις προγράμματος, το επίπεδο των εκπομπών είχε ήδη μειωθεί κατά 19,8 % πριν από την έναρξη των προγραμμάτων το 2014.

Ορισμένα προγράμματα περιλαμβάνουν όχι ιδιαίτερα φιλόδοξες τιμές-στόχο

3.34.

Αρκετά προγράμματα (17 επί συνόλου 22 που εξετάστηκαν) περιείχαν τιμές-στόχο οι οποίες κρίναμε ότι δεν ήταν φιλόδοξες. Ο βαθμός φιλοδοξίας μιας τιμής-στόχου μπορεί να διαπιστωθεί με την άσκηση επαγγελματικής κρίσης. Για τις ακόλουθες κατηγορίες τιμών-στόχου θεωρήσαμε πέραν κάθε αμφιβολίας ότι δεν ήταν καθόλου φιλόδοξες: 1) Οι τιμές-στόχος επιτεύχθηκαν κατά τα πρώτα έτη της επταετούς περιόδου υλοποίησης των προγραμμάτων: Ενδεικτικά αναφέρεται ο δείκτης του ΕΤΘΑ «Αποδοτικότητα του αλιευτικού στόλου της ΕΕ ανά τμήμα του στόλου», στην περίπτωση του οποίου η τιμή-στόχος της επίτευξης μέσου καθαρού περιθωρίου κέρδους 10 έως 12 % είχε επιτευχθεί το 2015. 2) Οι τιμές-στόχος είναι ιδιαίτερα χαμηλές: Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα του δείκτη «Συνολικό μήκος νέας σιδηροδρομικής γραμμής» του Ταμείου Συνοχής, η τιμή-στόχος του οποίου είχε οριστεί σε 64 χιλιόμετρα (ΔΕΔ-Μ) για το σύνολο της περιόδου προγραμματισμού ήτοι σε περίπου 9 χιλιόμετρα ετησίως για την ΕΕ συνολικά (26). 3) Οι τιμές-στόχος αντιστοιχούσαν ή ήταν κοντά στις τιμές βάσης: Παραδείγματος χάριν, στην περίπτωση του δείκτη «Αιτήσεις χορήγησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και διπλώματα ευρεσιτεχνίας που χορηγήθηκαν για τις διάφορες τεχνολογίες γενικής εφαρμογής και για τις βιομηχανικές τεχνολογίες», ο οποίος αφορά τον ειδικό στόχο αριθ. 5 «Βιομηχανική υπεροχή» του προγράμματος «Ορίζων 2020», η τιμή-στόχος ήταν χαμηλότερη της τιμής βάσης (27).

3.35.

Στο πλαίσιο 3.12 παρουσιάζονται τα προγράμματα για τα οποία η αναλογία δεικτών με μη φιλόδοξες τιμές-στόχο ήταν τουλάχιστον 15 %. Πλαίσιο 3.12 Ορισμένα προγράμματα είχαν πολλές μη φιλόδοξες τιμές-στόχο Πηγή: ΕΕΣ.

Μέρος 2 — Αποτελέσματα των ελέγχων επιδόσεων του Συνεδρίου: κύρια συμπεράσματα και συστάσεις

Εισαγωγή

3.36.

Κάθε χρόνο, δημοσιεύουμε ειδικές εκθέσεις στις οποίες εξετάζουμε την εφαρμογή των αρχών της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης κατά την εκτέλεση του προϋπολογισμού της ΕΕ. Το 2018 δημοσιεύσαμε 35 ειδικές εκθέσεις (28) (29) που αναφέρονταν σε όλους τους τομείς του ΠΔΠ (30) και περιείχαν 380 συστάσεις που κάλυπταν ευρεία θεματολογία (βλέπε  πλαίσιο 3.13 ). Από τις απαντήσεις που δημοσιεύθηκαν στις εκθέσεις μας προκύπτει ότι οι ελεγχόμενοί μας αποδέχθηκαν πλήρως το 78 % των συστάσεών μας, έναντι 68 % το 2017 (βλέπε πλαίσιο 3.14 ). Στο παράρτημα 3.2 συνοψίζονται οι συστάσεις που απευθύναμε στα κράτη μέλη στις ειδικές εκθέσεις που δημοσιεύσαμε το 2018. Πλαίσιο 3.13 Οι συστάσεις καλύπτουν ευρεία θεματολογία Πηγή: ΕΕΣ. Πλαίσιο 3.14 Οι ελεγχόμενοί μας αποδέχθηκαν τη συντριπτική πλειονότητα των συστάσεών μας Πηγή: ΕΕΣ.

Τομείς 1α «Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση» και 1β «Οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή»

3.37.

Το 2018 δημοσιεύσαμε δώδεκα ειδικές εκθέσεις για αυτούς τους τομείς του ΠΔΠ (31). Θα θέλαμε να επιστήσουμε την προσοχή σε ορισμένα από τα κύρια συμπεράσματα και συστάσεις που περιλαμβάνουν έξι από τις εκθέσεις αυτές.

α)   Ειδική έκθεση αριθ. 8/2018 — Βιωσιμότητα της στήριξης των παραγωγικών επενδύσεων σε επιχειρήσεις από την ΕΕ

3.38.

Διαπιστώσαμε ότι τα ελεγχθέντα έργα είχαν, εν γένει, αποφέρει τις προβλεπόμενες εκροές και ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι εκροές αυτές εξακολουθούσαν να υπάρχουν και να χρησιμοποιούνται. Ωστόσο, στο ένα πέμπτο των περιπτώσεων τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν δεν διήρκεσαν. Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι αυτό οφειλόταν κυρίως στην ελλιπή έμφαση που έδιναν η Επιτροπή και οι εθνικές/περιφερειακές αρχές στη βιωσιμότητα των αποτελεσμάτων από την άποψη της διαχείρισης, τόσο σε επίπεδο προγράμματος όσο και σε επίπεδο έργου.

3.39.

Σύμφωνα με τις συστάσεις μας: — Η Επιτροπή οφείλει να επιδεικνύει ιδιαίτερη προσοχή στον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν το ζήτημα της βιωσιμότητας των αποτελεσμάτων των έργων κατά τη διαδικασία έγκρισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων. — Τα κράτη μέλη οφείλουν να βελτιώσουν τις διαδικασίες και τα κριτήρια επιλογής των έργων.

β)   Ειδική έκθεση αριθ. 9/2018 — Συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) στην ΕΕ

3.40.

Διαπιστώσαμε ότι, ενώ οι ΣΔΙΤ είχαν τη δυνατότητα να επιτύχουν ταχύτερη εφαρμογή της σχετικής πολιτικής και να διασφαλίσουν ικανοποιητικά επίπεδα συντήρησης καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, η διαχείριση των υποστηριζόμενων από την ΕΕ ΣΔΙΤ που ελέγξαμε δεν ήταν σε όλες τις περιπτώσεις αποτελεσματική και επαρκώς αποδοτική από οικονομική άποψη. Τα δυνητικά οφέλη των ΣΔΙΤ που ελέγξαμε συχνά δεν επιτυγχάνονταν, καθώς — όπως και τα έργα των οποίων η εκτέλεση ανατίθεται με τον παραδοσιακό τρόπο — κατέγραψαν καθυστερήσεις, υπερβάσεις κόστους και ανεπαρκή αξιοποίηση των εκροών των έργων. Επιπλέον, δεν υπήρχαν κατάλληλες αναλύσεις της δυνατότητας των ΣΔΙΤ να εξασφαλίσουν πρόσθετη οικονομική αποδοτικότητα, καθώς και έλλειψη κατάλληλων στρατηγικών για τη χρήση των ΣΔΙΤ και των θεσμικών και νομικών πλαισίων.

3.41.

Συστήσαμε στην Επιτροπή και στα κράτη μέλη να αποφεύγουν την προώθηση της εντατικότερης και ευρύτερης χρήσης των ΣΔΙΤ μέχρις ότου αντιμετωπιστούν τα εντοπισθέντα προβλήματα.

γ)   Ειδική έκθεση αριθ. 12/2018 — Ευρυζωνικά δίκτυα στα κράτη μέλη της ΕΕ

3.42.

Διαπιστώσαμε ότι, αν και η ευρυζωνική κάλυψη είχε γενικά βελτιωθεί σε όλη την ΕΕ, δεν θα επιτυγχάνονταν όλοι οι στόχοι που είχαν τεθεί για το 2020. Ενώ όλα τα κράτη μέλη είχαν αναπτύξει ευρυζωνικές στρατηγικές, οι στόχοι των στρατηγικών που εξετάσαμε δεν ήταν πάντα συνεπείς με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020». Επιπλέον, δεν είχαν καθιερώσει όλα τα κράτη μέλη που επισκεφθήκαμε κατάλληλο νομικό και ρυθμιστικό περιβάλλον για τον ανταγωνισμό μεταξύ παρόχων. Τέλος, οι ανάγκες χρηματοδότησης για ευρυζωνικές υποδομές σε αγροτικές και ημιαστιακές περιοχές δεν αντιμετωπίστηκαν πάντοτε με τον κατάλληλο τρόπο.

3.43.

Σύμφωνα με τις συστάσεις μας: — Τα κράτη μέλη οφείλουν να αναπτύξουν νέα σχέδια για την περίοδο μετά το 2020. — Η Επιτροπή οφείλει να αποσαφηνίσει την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις και να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών για την προαγωγή του ανταγωνισμού στον τομέα της ευρυζωνικότητας. — Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων οφείλει να επικεντρώνει τη στήριξή της σε μικρού και μεσαίου μεγέθους έργα στις περιοχές εκείνες στις οποίες κρίνεται περισσότερο αναγκαία η στήριξη με δημόσιους πόρους.

δ)   Ειδική έκθεση αριθ. 17/2018 — Απορρόφηση

3.44.

Διαπιστώσαμε ότι, για αμφότερες τις περιόδους προγραμματισμού 2007-2013 και 2014-2020, η καθυστερημένη έγκριση του νομοθετικού πλαισίου σήμαινε και την καθυστερημένη έγκριση των επιχειρησιακών προγραμμάτων. Το γεγονός αυτό είχε αλυσιδωτές επιπτώσεις όταν οι χορηγηθέντες πόροι άρχιζαν να δαπανώνται. Ενώ ορισμένα από τα μέτρα που έλαβε η Επιτροπή οδήγησαν σε σημαντική αύξηση της απορρόφησης κατά την περίοδο 2007-2013, ελάχιστη ήταν η προσοχή που δόθηκε στα αποτελέσματα.

3.45.

Συστήσαμε στην Επιτροπή τα εξής: — Να προτείνει στις νομοθετικές αρχές χρονοδιάγραμμα που θα διασφαλίζει ότι η εφαρμογή μπορεί να ξεκινά στις αρχές της περιόδου που καλύπτει ένα πρόγραμμα. — Να μεριμνήσει ώστε να δοθεί έμφαση στην επίτευξη αποτελεσμάτων.

ε)   Ειδική έκθεση αριθ. 30/2018 — Δικαιώματα των επιβατών

3.46.

Διαπιστώσαμε ότι οι κύριοι τρόποι δημόσιας μεταφοράς καλύπτονται από τους κανονισμούς, γεγονός που καθιστά το πλαίσιο της ΕΕ για τα δικαιώματα των επιβατών μοναδικό παγκοσμίως. Ωστόσο, πολλοί επιβάτες δεν γνώριζαν επαρκώς τα δικαιώματά τους και συχνά δεν μπορούσαν να τα επικαλεστούν λόγω προβλημάτων στην επιβολή τους. Επιπλέον, ενώ τα βασικά δικαιώματα αποσκοπούν στην προστασία όλων των επιβατών που χρησιμοποιούν και τους τέσσερις τρόπους δημόσιας μεταφοράς, η έκταση της προστασίας εξαρτάται από τον εκάστοτε τρόπο μεταφοράς.

3.47.

Συνιστούμε στην Επιτροπή τα εξής: — Να βελτιώσει τη συνοχή, τη σαφήνεια και την αποτελεσματικότητα του πλαισίου της ΕΕ για τα δικαιώματα των επιβατών. — Να αναλάβει δράση για την προώθηση και τον συντονισμό εκστρατειών ευαισθητοποίησης από τους εθνικούς φορείς επιβολής του νόμου. — Στις προτάσεις της για την τροποποίηση των ισχυόντων κανονισμών, να εξετάσει την ανάγκη παροχής στους εθνικούς φορείς επιβολής του νόμου περαιτέρω μέσων για την επιβολή των δικαιωμάτων των επιβατών.

στ)   Ειδική έκθεση αριθ. 28/2018 — «Ορίζων 2020»

3.48.

Το γενικό συμπέρασμα στο οποίο καταλήξαμε στην έκθεση αυτή ήταν ότι τα περισσότερα μέτρα απλούστευσης που έλαβε η Επιτροπή υπήρξαν αποτελεσματικά όσον αφορά τη μείωση του διοικητικού φόρτου για τους δικαιούχους στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020», μολονότι δεν παρήγαγαν όλες οι δράσεις το επιθυμητό αποτέλεσμα και εξακολουθούν να υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Οι δικαιούχοι χρειάζονται φιλικότερες προς τον χρήστη κατευθυντήριες γραμμές και περισσότερο εύχρηστα εργαλεία, και η Επιτροπή οφείλει να πραγματοποιήσει περαιτέρω δοκιμές όσον αφορά τον ενδεδειγμένο χαρακτήρα και τη δυνατότητα χρησιμοποίησης των νέων μηχανισμών χρηματοδότησης. Η σταθερότητα των κανόνων είναι επίσης σημαντική και, ακόμη και αν οι δικαιούχοι μπορούν να προσαρμόζονται στην πολυπλοκότητα, οι συχνές τροποποιήσεις των κατευθυντήριων γραμμών μπορούν να προκαλέσουν σύγχυση και αβεβαιότητα.

3.49.

Συνιστούμε στην Επιτροπή τα εξής: — Να βελτιώσει την επικοινωνία με αιτούντες και δικαιούχους. — Να εντατικοποιήσει δοκιμαστική χρήση των κατ’ αποκοπή ποσών. — Να διερευνήσει το ενδεχόμενο ευρύτερης χρήσης της αξιολόγησης προτάσεων σε δύο στάδια. — Να επανεξετάσει τους όρους αμοιβής των εμπειρογνωμόνων αξιολογητών. — Να μεριμνήσει για την ευρύτερη αναγνώριση της Σφραγίδας Αριστείας. — Να εξασφαλίσει σταθερότητα των κανόνων και της καθοδήγησης για τους συμμετέχοντες. — Να βελτιώσει την ποιότητα των ελέγχων που ανατίθενται εξωτερικά. — Να απλουστεύσει περαιτέρω τα εργαλεία και την καθοδήγησή της για τις ΜΜΕ.

Τομέας 2 «Φυσικοί πόροι»

3.50.

Δημοσιεύσαμε οκτώ ειδικές εκθέσεις σχετικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη και τους φυσικούς πόρους, καθώς και τη δράση για το περιβάλλον και το κλίμα. Δημοσιεύσαμε επίσης ενημερωτικό έγγραφο που αφορούσε το μέλλον της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ) και, στη συνέχεια, τη γνώμη αριθ. 7/2018 σχετικά με τις προτάσεις κανονισμών σχετικά με την ΚΓΠ για την περίοδο μετά το 2020.

3.51.

Οι ειδικές εκθέσεις μας σχετικά με διάφορες πτυχές της γεωργικής πολιτικής περιλάμβαναν συστάσεις για τη βελτίωση των επιδόσεων των μέσων, της χρηματοδότησης και των καθεστώτων της ΚΓΠ, ως εξής: — Στην ειδική έκθεση αριθ. 5/2018, υπογραμμίζουμε τις πιθανές συνεργίες μεταξύ της πολιτικής για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και των ταμείων που έχουν σχεδιαστεί για τη διευκόλυνση της βιώσιμης αγροτικής ανάπτυξης, διαπιστώσαμε ωστόσο ότι αυτές οι συνεργίες παρέμειναν εν πολλοίς αναξιοποίητες. Οι συστάσεις μας αφορούσαν τη βιωσιμότητα της μελλοντικής πολιτικής για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. — Στην ειδική έκθεση αριθ. 10/2018, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι το καθεστώς βασικής ενίσχυσης για τους γεωργούς, μολονότι σε καλό δρόμο από άποψη λειτουργίας, είχε περιορισμένη συμβολή στην απλούστευση, στη στόχευση και στη σύγκλιση των επιπέδων ενίσχυσης. Συνιστούμε τα προτεινόμενα μέτρα εισοδηματικής στήριξης για τους γεωργούς να συνδέονται με κατάλληλους επιχειρησιακούς στόχους και τιμές βάσης, με τους οποίους θα μπορούσαν να συγκριθούν οι επιδόσεις τους. — Στην ειδική έκθεση αριθ. 11/2018 εξετάζονταν οι νέες επιλογές για τη χρηματοδότηση έργων αγροτικής ανάπτυξης, οι οποίες, αν και απλούστερες, δεν εστίαζαν στα αποτελέσματα. Συστήσαμε στην Επιτροπή να αξιολογήσει τις πιθανότητες στροφής από το σύστημα απόδοσης εξόδων προς ένα σύστημα απόδοσης δαπανών βάσει αποτελεσμάτων.

3.52.

Οι άλλες ειδικές εκθέσεις, που καλύπτουν τομείς πολιτικής όπως η ενέργεια, το κλίμα, το περιβάλλον, η ποιότητα του αέρα και η καλή διαβίωση των ζώων, περιλαμβάνουν επίσης συστάσεις που αποσκοπούν στη βελτίωση των επιδόσεων του προϋπολογισμού της ΕΕ μέσω ενισχυμένων συνεργιών μεταξύ των διαφόρων τομέων και μεγαλύτερης λογοδοσίας. Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής: — ενσωμάτωση της πολιτικής για την ποιότητα του αέρα σε άλλες πολιτικές της ΕΕ (ειδική έκθεση αριθ. 23/2018), — ενίσχυση της σχέσης του συστήματος της πολλαπλής συμμόρφωσης με την καλή διαβίωση των ζώων (ειδική έκθεση αριθ. 31/2018), — βελτίωση της συνεκτικότητας μεταξύ των πλαισίων της γεωργίας, του κλίματος, του περιβάλλοντος και της έρευνας, με σκοπό την ενίσχυση της προστασίας του εδάφους (ειδική έκθεση αριθ. 33/2018), — βελτίωση των κρίσιμων στοιχείων της διακυβέρνησης και της λογοδοσίας στο πλαίσιο του προγράμματος της ΕΕ για την επίδειξη σε εμπορική κλίμακα περιβαλλοντικά ασφαλών τεχνολογιών δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (ειδική έκθεση αριθ. 24/2018), — βελτίωση της επιλογής έργων με την εφαρμογή αντικειμενικών και συναφών κριτηρίων όσον αφορά τα έργα πρόληψης πλημμυρών (ειδική έκθεση αριθ. 25/2018), τα έργα δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα και τα έργα με αντικείμενο καινοτόμους ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ειδική έκθεση αριθ. 24/2018).

Τομέας 3 «Ασφάλεια και ιθαγένεια» και τομέας 4 «Η Ευρώπη ως παγκόσμιος παράγοντας»

3.53.

Δημοσιεύσαμε οκτώ ειδικές εκθέσεις σχετικά με αυτούς τους τομείς του ΠΔΠ. Θα θέλαμε να επιστήσουμε την προσοχή σε ορισμένα από τα βασικά συμπεράσματα και συστάσεις που περιέχονται σε τέσσερις από τις εκθέσεις αυτές.

α)   Ειδική έκθεση αριθ. 7/2018 — Τουρκία

3.54.

Διαπιστώσαμε ότι η βοήθεια είχε σχεδιαστεί κατά τρόπο γενικώς ικανοποιητικό και ότι τα έργα είχαν αποφέρει τις αναμενόμενες εκροές. Ωστόσο, κυρίως λόγω έλλειψης πολιτικής βούλησης και του γεγονότος ότι η Επιτροπή επέμεινε ελάχιστα στην επιβολή όρων για τη χορήγησή της, η βοήθεια της ΕΕ δεν ανταποκρίθηκε δεόντως σε ορισμένες θεμελιώδεις ανάγκες της χώρας που αφορούσαν τη βελτίωση της διακυβέρνησης και του κράτους δικαίου. Επιπλέον, η βιωσιμότητα των αποτελεσμάτων διέτρεχε συχνά κίνδυνο. Ως εκ τούτου, θεωρήσαμε την αποτελεσματικότητα της χρηματοδότησης απλώς περιορισμένη.

3.55.

Συστήσαμε στην Επιτροπή και, κατά περίπτωση, στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης: — Να εστιάσει τα κεφάλια του μηχανισμού προενταξιακής βοήθειας σε συγκεκριμένους τομείς στους οποίους οι μεταρρυθμίσεις έχουν καθυστερήσει. — Να βελτιώσει τις αξιολογήσεις βάσει της τομεακής προσέγγισης. — Να αυξήσει τη χρήση των προϋποθέσεων για την παροχή βοήθειας. — Να βελτιώσει την παρακολούθηση των επιδόσεων των έργων. — Να μειώσει τις καθυστερήσεις με την επιλεκτική εφαρμογή της έμμεσης διαχείρισης.

β)   Ειδική έκθεση αριθ. 20/2018 — Η Αφρικανική Αρχιτεκτονική Ειρήνης και Ασφάλειας (APSA)

3.56.

Διαπιστώσαμε ότι η στήριξη της ΕΕ, προερχόμενη από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης, είχε περιορισμένο αντίκτυπο και έχρηζε επανεστίασης. Μολονότι υπήρχε ένα γενικό στρατηγικό πλαίσιο, για μεγάλο χρονικό διάστημα, η στήριξη της ΕΕ προς την APSA είχε επικεντρωθεί στη συνεισφορά στις βασικές δαπάνες λειτουργίας της. Λόγω της ανεπαρκούς οικονομικής εμπλοκής της Αφρικανικής Ένωσης, η APSA εξαρτιόταν για πολλά χρόνια και σε μεγάλο βαθμό από τη στήριξη των χορηγών βοήθειας. Παρά τις οικονομικές συνεισφορές της ΕΕ στις συνιστώσες της APSA, οι ικανότητες των συνιστωσών αυτών παρουσίαζαν σημαντικές αποκλίσεις και πολλά προβλήματα παρέμεναν ανεπίλυτα.

3.57.

Συστήσαμε στην Επιτροπή και, κατά περίπτωση, στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης: — Να ενθαρρύνει την ανάληψη της ευθύνης της APSA από την Αφρικανική Ένωση, προκειμένου να επιτευχθεί η οικονομική ανεξαρτησία της, και να εστιάσει τη στήριξη της ΕΕ περισσότερο σε μέτρα δημιουργίας ικανοτήτων παρά στην υποστήριξη των δαπανών λειτουργίας. — Να πραγματοποιεί παρεμβάσεις που εστιάζονται συστηματικά στα αποτελέσματα, να μειώσει τις καθυστερήσεις στη σύναψη των συμβάσεων και τον αριθμό των περιπτώσεων αναδρομικής χρηματοδότησης, να βελτιώσει την παρακολούθηση και να χρησιμοποιεί με συνεπή τρόπο τα μέσα χρηματοδότησης.

γ)   Ειδική έκθεση αριθ. 27/2018 — H Διευκόλυνση για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία

3.58.

Διαπιστώσαμε ότι, εν μέσω δυσκολιών, η Διευκόλυνση για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία είχε κινητοποιήσει γρήγορα 3 δισεκατομμύρια ευρώ με στόχο την ταχεία ανταπόκριση στην προσφυγική κρίση. Ωστόσο, δεν πέτυχε πλήρως τον στόχο του αποτελεσματικού συντονισμού της ανταπόκρισης αυτής. Τα ελεγχθέντα έργα παρείχαν χρήσιμη στήριξη στους πρόσφυγες. Στην πλειονότητά τους είχαν παραγάγει τις εκροές τους, όμως τα μισά από αυτά δεν είχαν ακόμη επιτύχει τα αναμενόμενα επακόλουθά τους. Επιπλέον, εντοπίσαμε περιθώρια για αύξηση της αποτελεσματικότητας των έργων βοήθειας που χορηγείται σε χρήμα. Καταλήξαμε, συνεπώς, στο συμπέρασμα ότι η Διευκόλυνση θα μπορούσε να ήταν αποτελεσματικότερη και να έχει επιτύχει καλύτερη σχέση κόστους-οφέλους.

3.59.

Συστήσαμε στην Επιτροπή τα εξής: — Να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα τις ανάγκες των προσφύγων για δημοτικές υποδομές και κοινωνικοοικονομική στήριξη. — Να βελτιώσει τον εξορθολογισμό και τη συμπληρωματικότητα της βοήθειας μέσω της σαφούς κατανομής καθηκόντων μεταξύ των διαφόρων πηγών χρηματοδότησης. — Να εφαρμόσει στρατηγική για τη μετάβαση από την ανθρωπιστική στην αναπτυξιακή βοήθεια. — Να βελτιώσει την αποδοτικότητα των έργων βοήθειας σε μετρητά. — Να συνεργαστεί με τις τουρκικές αρχές για τη βελτίωση του περιβάλλοντος λειτουργίας των διεθνών ΜΚΟ. — Να ενισχύσει την παρακολούθηση και την αναφορά στοιχείων σχετικά με τη Διευκόλυνση για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία.

δ)   Ειδική έκθεση αριθ. 32/2018 — Καταπιστευματικό ταμείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Αφρική

3.60.

Διαπιστώσαμε ότι το καταπιστευματικό ταμείο της ΕΕ για την Αφρική είναι ένα ευέλικτο εργαλείο. Ωστόσο, δεδομένων των πρωτοφανών προκλήσεων που αντιμετωπίζει, ο σχεδιασμός του έπρεπε να είναι περισσότερο εστιασμένος. Σε σύγκριση με τα παραδοσιακά μέσα, το καταπιστευματικό ταμείο της ΕΕ για την Αφρική είναι ταχύτερο στη δρομολόγηση έργων, αλλά τα έργα αντιμετώπιζαν προκλήσεις παρόμοιες με εκείνες που αντιμετωπίζουν τα έργα που υλοποιούνται μέσω παραδοσιακών μέσων, οι οποίες καθυστερούσαν την υλοποίησή τους. Αν και τα ελεγχθέντα έργα βρίσκονταν σε πρώιμο στάδιο υλοποίησης, είχαν αρχίσει να παράγουν εκροές.

3.61.

Συστήσαμε στην Επιτροπή τα εξής: — να βελτιώσει την ποιότητα των στόχων του καταπιστευματικού ταμείου της ΕΕ για την Αφρική, — να αναθεωρήσει τη διαδικασία επιλογής των έργων, — να λάβει μέτρα για την επιτάχυνση της υλοποίησης, — να βελτιώσει την παρακολούθηση του καταπιστευματικού ταμείου της ΕΕ για την Αφρική.

Τομέας 5 «Διοίκηση»

3.62.

Το 2018 δημοσιεύσαμε τρεις ειδικές εκθέσεις στον τομέα της διοίκησης. Θα θέλαμε να επιστήσουμε την προσοχή σε ορισμένα από τα κύρια συμπεράσματα και συστάσεις μίας από αυτές.

α)   Ειδική έκθεση αριθ. 34/2018 — Γραφειακοί χώροι των θεσμικών οργάνων της ΕΕ

3.63.

Διαπιστώσαμε ότι ο τρόπος με τον οποίο τα θεσμικά όργανα διαχειρίζονται τους πόρους που δαπανούν για γραφειακούς χώρους είναι αποδοτικός, αλλά ότι οι κτιριακές στρατηγικές τους δεν είναι πάντοτε επίσημα τεκμηριωμένες. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ συνεργάζονται και εφαρμόζουν παρεμφερείς αρχές για τη λήψη αποφάσεων. Ωστόσο, τα υποβαλλόμενα στις αρμόδιες για τον προϋπολογισμό αρχές στοιχεία δεν επέτρεπαν τη σύγκριση και την ανάλυση της αποδοτικότητας. Οι χρηματοδοτικοί μηχανισμοί των μεγάλων κατασκευαστικών έργων που αναλύσαμε ήταν συχνά πολύπλοκοι, γεγονός που επηρέαζε αρνητικά τη διαφάνεια. Τα περισσότερα από αυτά τα έργα σημείωσαν καθυστερήσεις, γεγονός που σε ορισμένες περιπτώσεις οδήγησε σε πρόσθετες δαπάνες.

3.64.

Συστήσαμε στα θεσμικά όργανα τα εξής: — Να επικαιροποιήσουν και να τεκμηριώσουν επίσημα τις κτιριακές στρατηγικές τους και να επικαιροποιούν τακτικά τα έγγραφα σχεδιασμού. — Να ενισχύσουν τη δημοσιονομική διαφάνεια όσον αφορά τη χρήση χρηματοδοτικών μηχανισμών για κατασκευαστικά έργα. — Να καθορίσουν κατάλληλες διαδικασίες για τη διαχείριση των μεγάλων έργων κατασκευής και ανακαίνισης κτιρίων. — Να βελτιώσουν τη συνέπεια των δεδομένων και την παρακολούθηση του χαρτοφυλακίου κτιρίων.

Εκθέσεις σχετικά με τη «Λειτουργική ενιαία αγορά και τη βιώσιμη νομισματική ένωση»

3.65.

Τέλος, δημοσιεύσαμε τέσσερις ειδικές εκθέσεις στο πεδίο «Λειτουργική ενιαία αγορά και τη βιώσιμη νομισματική ένωση». Θα θέλαμε να επιστήσουμε την προσοχή σε ορισμένα από τα κύρια συμπεράσματα και συστάσεις τριών από αυτές.

α)   Ειδική έκθεση αριθ. 2/2018 — Η αποτελεσματικότητα της διαχείρισης τραπεζικών κρίσεων από την ΕΚΤ

3.66.

Με τον έλεγχο αυτό εξετάστηκε η επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα της διαχείρισης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ενός συγκεκριμένου εποπτικού καθήκοντος, της διαχείρισης κρίσεων. Μολονότι η ΕΚΤ είχε θεσπίσει ένα πλαίσιο για τη διαχείριση κρίσεων, υπήρχαν ορισμένες αδυναμίες στον σχεδιασμό και ενδείξεις ανεπαρκούς εφαρμογής που έχρηζαν αντιμετώπισης. Είχαν αναπτυχθεί διαδικασίες για την αξιολόγηση των σχεδίων ανάκαμψης των τραπεζών και χρήσιμα εργαλεία και καθοδήγηση είχαν τεθεί στη διάθεση των υπευθύνων για την αξιολόγηση. Εντούτοις, τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων των σχεδίων ανάκαμψης δεν χρησιμοποιούνταν συστηματικά για την αναγνώριση και την αντιμετώπιση κρίσεων. Η ΕΚΤ δεν διέθετε σύστημα για την αξιοποίηση διαφόρων παραγόντων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως εκλυτικά συμβάντα και θα επισήμαιναν τυχόν επιδείνωση της χρηματοοικονομικής κατάστασης μιας τράπεζας. Επιπλέον, τα συστήματα και οι κατευθυντήριες οδηγίες για τις ταχείες αξιολογήσεις έγκαιρης παρέμβασης δεν είχαν αναπτυχθεί επαρκώς, ενώ διαπιστώθηκε ότι πρέπει να βελτιωθούν οι εκθέσεις διαχείρισης σχετικά με την ανεπαρκή ποιότητα στοιχείων ενεργητικού των τραπεζών και την αντίστοιχη πραγματική ικανότητα.

3.67.

Συστήσαμε στην ΕΚΤ τα εξής: — Να αναπτύξει περαιτέρω την καθοδήγηση που παρέχει σχετικά με τις αξιολογήσεις έγκαιρης παρέμβασης, περιλαμβανομένης της ταχείας αντιμετώπισης κρίσεων. — Να καθορίσει ένα σαφές σύνολο δεικτών για την αναγνώριση και την αντιμετώπιση κρίσεων. — Να βελτιώσει την παρακολούθηση και τη χρήση των πληροφοριών που παρέχονται στα σχέδια ανάκαμψης.

β)   Ειδική έκθεση αριθ. 3/2018 — Διαδικασία μακροοικονομικών ανισορροπιών (ΔΜΑ)

3.68.

Εξετάσαμε την εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εφαρμογή της διαδικασίας μακροοικονομικών ανισορροπιών, σκοπός της οποίας είναι ο εντοπισμός, η πρόληψη και η αντιμετώπιση των μακροοικονομικών ανισορροπιών που θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά την οικονομική σταθερότητα. Διαπιστώσαμε ότι, παρά το γεγονός ότι η ΔΜΑ σχεδιάστηκε κατά τρόπο γενικώς ικανοποιητικό, η εφαρμογή της από την Επιτροπή δεν διασφάλιζε αποτελεσματικά την πρόληψη και τη διόρθωση των ανισορροπιών. Γενικότερα, οι ειδικές συστάσεις ανά χώρα (ΣΑΧ) που εξέδιδε η Επιτροπή παρουσίαζαν διάφορες αδυναμίες· η κατάταξη των κρατών μελών που παρουσιάζουν αυτού του είδους τις ανισορροπίες χαρακτηριζόταν από έλλειψη διαφάνειας· η λεπτομερής ανάλυση της Επιτροπής, παρά το καλό της επίπεδο, προβαλλόταν διαρκώς λιγότερο, ενώ δεν υπήρχε δημόσια ενημέρωση σχετικά με τη διαδικασία και τις επιπτώσεις της. Επιπλέον, η διαδικασία δεν διευκόλυνε επαρκώς τον έγκαιρο εντοπισμό των ανισορροπιών, δεδομένου ότι οι δείκτες της βασίζονταν σε παρωχημένα στοιχεία και σε κινητούς μέσους όρους, με αποτέλεσμα να μην λαμβάνονται υπόψη πρόσφατα γεγονότα.

3.69.

Συστήσαμε στην Επιτροπή να βελτιώσει σημαντικά ορισμένες πτυχές της διαχείρισής της και να προβάλει περισσότερο τη ΔΜΑ.

γ)   Ειδική έκθεση αριθ. 18/2018 — Εκπληρώνεται ο κύριος στόχος του προληπτικού σκέλους του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης;

3.70.

Διαπιστώσαμε ότι σε αρκετά κράτη μέλη με υψηλό χρέος, το σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης δεν εξασφάλιζε τη σταθερή πρόοδο ως προς την επίτευξη των μεσοπρόθεσμων στόχων εντός εύλογου χρόνου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε κάνει εκτεταμένη χρήση της διακριτικής της ευχέρειας κατά τη θέσπιση των εκτελεστικών κανόνων και τη λήψη επιμέρους αποφάσεων μεμονωμένων αποφάσεων για τη μείωση των απαιτήσεων προσαρμογής.

3.71.

Συστήσαμε στην Επιτροπή τα εξής: — Να αλλάξει τα απαιτούμενα ποσοστά αναπροσαρμογής που περιλαμβάνονται στον «πίνακα απαιτούμενων προσαρμογών», αυξάνοντας τις απαιτήσεις προσαρμογής για τα κράτη μέλη με δείκτη χρέους άνω του 60 % και να αντιμετωπίσει τις σωρευτικές επιπτώσεις των επιτρεπόμενων αποκλίσεων κατά την έγκριση των διαφόρων ρητρών. — Να μεταρρυθμίσει την τρέχουσα εφαρμογή των ρητρών ευελιξίας, περιορίζοντας την ευελιξία στο πραγματικό δημοσιονομικό κόστος των μεταρρυθμίσεων και διασφαλίζοντας τη διακοπή της χρήσης της ρήτρας επενδύσεων υπό την παρούσα μορφή της και την αναμόρφωσή της κατά τρόπον ώστε όλες οι παρεκκλίσεις από την αρχική πορεία προς τον ΜΔΣ (ήτοι στα έτη που έπονται της έγκρισης της ρήτρας) να αφορούν την επένδυση και να οδηγούν σε αύξηση των δημόσιων επενδύσεων σε σχέση με το ΑΕΠ. — Να εξασφαλίζει τη συνοχή μεταξύ των απαιτήσεων στο πλαίσιο του προληπτικού και του διορθωτικού σκέλους. — Να συμπεριλάβει στις ειδικές συστάσεις ανά χώρα σαφέστερες απαιτήσεις, με λεπτομερέστερες επεξηγήσεις και ανάλυση των κινδύνων που συνεπάγεται η μη έγκαιρη εφαρμογή τους.

Μέρος 3 — Παρακολούθηση της συνέχειας που δόθηκε στις συστάσεις μας

3.72.

Κάθε χρόνο, εξετάζουμε κατά πόσον οι ελεγχόμενοί μας έχουν λάβει μέτρα σε συνέχεια των συστάσεών μας. Αυτή η παρακολούθηση της συνέχειας που δίδεται στις συστάσεις μας αποτελεί σημαντικό στάδιο του κύκλου του ελέγχου. Η διαδικασία αυτή μας παρέχει πληροφορίες σχετικά με τον αντίτυπο των εργασιών μας και ενθαρρύνει τους ελεγχομένους μας να υλοποιούν τις συστάσεις μας.

Αναλύσαμε την υλοποίηση όλων των συστάσεων που απευθύναμε στην Επιτροπή το 2015

3.73.

Τα προηγούμενα χρόνια, επιλέγαμε προς ανάλυση ορισμένες μόνο από τις συστάσεις που είχαμε διατυπώσει τρία χρόνια πριν. Φέτος, αναλύσαμε και τις 185 συστάσεις που είχαμε απευθύνει στην Επιτροπή στις 25 ειδικές εκθέσεις που εγκρίναμε το 2015. Δεν εξετάσαμε την υλοποίηση μίας μόνο σύστασης, καθώς αυτή είχε καταστεί πλέον άνευ αντικειμένου. Επίσης, δεν παρακολουθήσαμε τη συνέχεια που δόθηκε σε 48 συστάσεις που είχαμε απευθύνει στα κράτη μέλη.

3.74.

Για τον σκοπό της παρακολούθησης αυτής, πραγματοποιήσαμε επισκοπήσεις εγγράφων και συνεντεύξεις με υπαλλήλους της Επιτροπής. Προς εξασφάλιση μιας δίκαιης και ισορροπημένης επισκόπησης, διαβιβάσαμε τις διαπιστώσεις μας στην Επιτροπή και λάβαμε υπόψη τις σχετικές απαντήσεις της στην οριστική μας ανάλυση.

Ποια η συνέχεια που έδωσε η Επιτροπή στις συστάσεις μας;

3.75.

Από τις 184 συστάσεις των οποίων εξετάσαμε τη συνέχεια, η Επιτροπή είχε υλοποιήσει πλήρως τις 114 (62 %). Από τις υπόλοιπες, είχε υλοποιήσει 26 (14 %) ως επί το πλείστον, 33 (18 %) μερικώς και καθόλου τις εναπομένουσες 11 (6 %) (βλέπε πλαίσιο 3.15 ). Στο παράρτημα 3.3 παρουσιάζεται λεπτομερώς η πορεία υλοποίησης των συστάσεων. Πλαίσιο 3.15 Υλοποίηση των συστάσεων που διατυπώσαμε στο πλαίσιο των ελέγχων επιδόσεων του 2015 Πηγή: ΕΕΣ.

3.76.

Σε ορισμένους τομείς, η Επιτροπή ανταποκρίθηκε στο ακέραιο στις συστάσεις μας. Στην περίπτωση τριών ειδικών εκθέσεων, σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην Ανατολική Αφρική (ειδική έκθεση αριθ. 15/2015), τη χρηματοδοτική συνδρομή σε χώρες που βρίσκονται σε δυσχερή θέση (ειδική έκθεση αριθ. 18/2015) και την παροχή τεχνικής βοήθειας στην Ελλάδα (ειδική έκθεση αριθ. 19/2015), όλες οι συστάσεις είχαν υλοποιηθεί πλήρως.

3.77.

Η Επιτροπή δεν αποδέχθηκε καθόλου 15 συστάσεις, ενώ εν μέρει αποδέχθηκε 17. Ωστόσο, 10 από τις 17 συστάσεις που αποδέχθηκε εν μέρει υλοποιήθηκαν τελικά πλήρως, ενώ από τις συστάσεις που απέρριψε δύο τις υλοποίησε εντέλει πλήρως και άλλες δύο μερικώς.

3.78.

Συμπερασματικά, παρατηρήσαμε ότι οι έλεγχοι επιδόσεων που πραγματοποιήσαμε είχαν επιφέρει αρκετές σημαντικές βελτιώσεις, μολονότι εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες από τις αδυναμίες που είχαμε εντοπίσει. Στο παράρτημα 3.4 περιγράφονται οι αδυναμίες που παραμένουν όσον αφορά τις συστάσεις που υλοποιήθηκαν μερικώς.

Συμπεράσματα και συστάσεις

Συμπεράσματα

1)   Οι δείκτες μαρτυρούν σημαντικές αποκλίσεις όσον αφορά τα επιτεύγματα και, γενικώς, μέτρια πρόοδο (σημεία 3.7 έως 3.20)

3.79.

Γενικώς, τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στις δηλώσεις προγράμματος μαρτυρούν μέτρια πρόοδο προς την επίτευξη των τιμών-στόχου που αφορούσαν τις επιδόσεις Η καθυστερημένη και αργή εκκίνηση των προγραμμάτων τόσο στον τομέα της συνοχής όσο και στον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης ήταν ένας σοβαρός περιοριστικός παράγοντας.

2)   Οι δείκτες δεν απέδιδαν πάντοτε αξιόπιστη εικόνα της προόδου που είχε όντως συντελεστεί (σημεία 3.21 έως 3.35)

3.80.

Τόσο ο υπολογισμός της προόδου προς την τιμή-στόχο από την τιμή βάσης όσο και η πρόοδος προς την τιμή-στόχο που ανέφερε η Επιτροπή στην PPO πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή για διάφορους λόγους: α) Πολλοί από τους επιλεγέντες δείκτες δεν ήταν κατάλληλοι (σημεία 3.22 έως 3.27) — Οι δείκτες εστίαζαν στις εισροές και τις εκροές και όχι στα αποτελέσματα και τον αντίκτυπο. — Ορισμένοι δείκτες δεν μετρούσαν τα επιτεύγματα του προϋπολογισμού της ΕΕ. — Δεν υπήρχαν δείκτες για διάφορες πτυχές ορισμένων στόχων των προγραμμάτων. β) Για πολλούς δείκτες, ο υπολογισμός της προόδου ήταν αδύνατος (σημεία 3.28 έως 3.30) — Για σχεδόν το ήμισυ των δεικτών δεν ήταν δυνατόν να υπολογιστεί η πρόοδος που είχε συντελεστεί προς την επίτευξη του στόχου από την τιμή βάσης. Μολονότι αυτό μπορεί να αποδοθεί σε διάφορους παράγοντες, ο κύριος λόγος ήταν η απουσία τιμής βάσης, η ίδια η πρόοδος που είχε επιτευχθεί ή/και τα αριθμητικά στοιχεία για τις τιμές-στόχο. γ) Για ορισμένα προγράμματα, η ποιότητα των διαθέσιμων στοιχείων ήταν ανεπαρκής (σημεία 3.31 έως 3.33) — Για ορισμένα προγράμματα, δεν υπήρχαν στοιχεία για την περίοδο μετά το 2015 ή για πολλούς δείκτες δεν υπήρχαν καθόλου στοιχεία σχετικά με την επιτευχθείσα πρόοδο γενικώς. — Μια σειρά άλλων ζητημάτων που αφορούν την ποιότητα των στοιχείων περιέπλεξε περαιτέρω την ανάλυση της προόδου. δ) Ορισμένα προγράμματα περιλαμβάνουν όχι ιδιαίτερα φιλόδοξες τιμές-στόχο (σημεία 3.34 έως 3.35) — Πολλά προγράμματα περιείχαν τιμές-στόχο, τις οποίες κρίναμε ως όχι αρκούντως φιλόδοξες. Σε επτά προγράμματα, τέτοιες τιμές-στόχος αποτελούσαν τουλάχιστον το 15 % του συνόλου.

3.81.

Στο πλαίσιο 3.16 συνοψίζονται τα συμπεράσματά μας όσον αφορά τον βαθμό στον οποίο τα προγράμματα επηρεάζονταν ιδιαιτέρως από τις αδυναμίες που αναφέρονται υπό α) έως δ) ανωτέρω: α) προγράμματα με ποσοστό δεικτών εισροών και εκροών που υπερβαίνει το 66 %· β) προγράμματα για τα οποία, σε ποσοστό μεγαλύτερο του 33 % των δεικτών, η πρόοδος δεν ήταν δυνατόν να μετρηθεί· γ) προγράμματα για τα οποία, σε ποσοστό τουλάχιστον 25 % των δεικτών, δεν υπήρχαν στοιχεία για την περίοδο μετά το 2015 ή δεν υπήρχαν καθόλου στοιχεία σχετικά με την επιτευχθείσα πρόοδο· δ) προγράμματα για τα οποία τουλάχιστον το 15 % των δεικτών δεν είχαν ιδιαίτερα φιλόδοξες τιμές-στόχο. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι δεν υπάρχει κανένα πρόγραμμα στο δείγμα μας που να μένει ανεπηρέαστο από αυτές τις αδυναμίες. Πλαίσιο 3.16 Σύνοψη των συμπερασμάτων   Προγράμματα που εξετάστηκαν και ποσοστό (%) του χρηματοδοτικού προγραμματισμού της περιόδου 2014-2020 στο δείγμα κάθε πλαισίου Μέση πρόοδος προς την τιμή-στόχο: Υπολογισμός του ΕΕΣ (από την τιμή βάσης)     Μέση πρόοδος προς την τιμή-στόχο ίση ή κατώτερη του 20 % Μέση πρόοδος προς την τιμή-στόχο άνω του 20 % και κατώτερη του 50 % Μέση πρόοδος προς την τιμή-στόχο ίση ή ανώτερη του 50 %     Πλαίσιο επιδόσεων που δεν περιλαμβάνει καμία από τις τέσσερις αδυναμίες που προσδιορίστηκαν           Πλαίσιο επιδόσεων που περιλαμβάνει μία από τις τέσσερις αδυναμίες που προσδιορίστηκαν ΕΤΠΑ, Τρόφιμα και ζωοτροφές ΕΓΤΑΑ, ΕΜΓ, ΜΠΒ ΙΙ Erasmus+, Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους, Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας, ΜΑΣ, Ανθρωπιστική βοήθεια, Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην     21 % του χρηματοδοτικού προγραμματισμού του δείγματος 13 % του χρηματοδοτικού προγραμματισμού του δείγματος 6 % του χρηματοδοτικού προγραμματισμού του δείγματος     Πλαίσιο επιδόσεων που εμφανίζει τουλάχιστον δύο από τις τέσσερις αδυναμίες που προσδιορίστηκαν   «Ορίζων 2020», ΜΣΕ, ΤΣ, Πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» ΕΤΣΕ, ΕΚΤ, ΕΤΘΑ, LIFE     17 % του χρηματοδοτικού προγραμματισμού του δείγματος 11 % του χρηματοδοτικού προγραμματισμού του δείγματος   Σημείωση Η πρόοδος προς την επίτευξη της τιμής-στόχου δεν ήταν δυνατό να μετρηθεί για το ΕΓΤΕ και το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (32 % του χρηματοδοτικού προγραμματισμού του δείγματος). Πηγή ΕΕΣ.

3.82.

Στα σημεία 3.36 έως 3.71, παρουσιάζουμε τα κύρια συμπεράσματα και συστάσεις ορισμένων ειδικών εκθέσεων που δημοσιεύσαμε το 2018.

3.83.

Από τη φετινή παρακολούθηση της συνέχειας που δόθηκε σε προηγούμενες συστάσεις (βλέπε σημεία 3.72 έως 3.78) επιβεβαιώθηκε ότι, όπως και κατά τα προηγούμενα έτη, το 76 % των συστάσεων που αξιολογήσαμε είχε υλοποιηθεί πλήρως ή ως επί το πλείστον. Στο 18 % των περιπτώσεων, οι συστάσεις είχαν υλοποιηθεί μόνο μερικώς με σημαντικές αδυναμίες να εκκρεμούν ακόμη. Μόνο το 6 % των συστάσεων δεν είχε υλοποιηθεί καθόλου.

Συστάσεις

3.84.

Στο παράρτημα 3.5 παρουσιάζονται οι διαπιστώσεις μας κατόπιν της επισκόπησης της συνέχειας που δόθηκε στις τρεις συστάσεις που διατυπώσαμε στο κεφάλαιο 3 της ετήσιας έκθεσής μας για το 2015. Και οι τρεις αυτές συστάσεις είχαν υλοποιηθεί μερικώς.

3.85.

Βάσει των συμπερασμάτων μας για το 2018, διατυπώνουμε τις ακόλουθες συστάσεις:

Σύσταση 3.1 — Η Επιτροπή οφείλει να προωθήσει την ενσωμάτωση στις δηλώσεις προγράμματος δεικτών οι οποίοι:

α)	να παρέχουν συναφέστερες πληροφορίες σχετικά με τα όσα επιτυγχάνονται με τα προγράμματα δαπανών της ΕΕ, μέσω μιας καλύτερης ισορροπίας μεταξύ εισροών, εκροών, αποτελεσμάτων και αντικτύπου·

β)	να σχετίζονται σαφώς με τις δράσεις που χρηματοδοτούνται από τα προγράμματα δαπανών της ΕΕ·

γ)	να αντικατοπτρίζουν τα όσα επιτυγχάνονται με τα προγράμματα δαπανών της ΕΕ και όχι τις επιδόσεις της Επιτροπής και των άλλων φορέων που τα υλοποιούν· και

δ)	να καλύπτουν τους στόχους των προγραμμάτων.

Ημερομηνία-στόχος για την υλοποίηση της σύστασης: έκδοση το 2022 των δηλώσεων προγράμματος για τον προϋπολογισμό του 2023.

Σύσταση 3.2 — Προκειμένου να είναι σε θέση να υπολογίζει την πρόοδο προς την τιμή-στόχο σε σχέση με την τιμή βάσης, η Επιτροπή οφείλει να προτείνει πλαίσια επιδόσεων για όλα τα προγράμματα, τα οποία να διαθέτουν τα χαρακτηριστικά που αναφέρονται κατωτέρω για τους δείκτες επιδόσεων. Εάν η Επιτροπή θεωρεί ότι αυτό είναι άσκοπο για συγκεκριμένο δείκτη, οφείλει να επεξηγεί την επιλογή της στις δηλώσεις προγράμματος.

α)	ποσοτικές τιμές βάσης, με καθορισμό του έτους της τιμής βάσης,

β)	ποσοτικά ορόσημα,

γ)	ποσοτικές τιμές-στόχο, με καθορισμό του έτους της τιμής-στόχου,

δ)	στοιχεία με το απαιτούμενο επίπεδο ποιότητας, ώστε να μπορεί να υπολογιστεί εύκολα η πρόοδος προς την τιμή-στόχο σε σχέση με την τιμή βάσης.

Ημερομηνία-στόχος για την υλοποίηση της σύστασης: έκδοση το 2022 των δηλώσεων προγράμματος για τον προϋπολογισμό του 2023.

Σύσταση 3.3 — Η Επιτροπή οφείλει να θέσει ως στόχο τη λήψη έγκαιρων πληροφοριών περί επιδόσεων για όλους τους δείκτες επιδόσεων, παραδείγματος χάριν με την εισαγωγή νέων εργαλείων για την αναφορά στοιχείων στις διαδικτυακές πλατφόρμες.

Ημερομηνία-στόχος για την υλοποίηση της σύστασης: έναρξη οποιουδήποτε έργου το 2021.

Σύσταση 3.4 — Η Επιτροπή οφείλει να τεκμηριώνει τις προτεινόμενες τιμές-στόχο, ώστε οι αρμόδιες για τον προϋπολογισμό αρχές να μπορούν να αξιολογούν τον βαθμό φιλοδοξίας τους. Αυτό συνεπάγεται την πρόταση τιμών-στόχου για όλους τους δείκτες που περιλαμβάνουν τα προγράμματα δαπανών.

Ημερομηνία-στόχος για την υλοποίηση της σύστασης: έκδοση το 2022 των δηλώσεων προγράμματος για τον προϋπολογισμό του 2023.

Σύσταση 3.5 — Η Επιτροπή οφείλει να βελτιώσει περαιτέρω την επισκόπηση των επιδόσεων των προγραμμάτων, και συγκεκριμένα:

α)	να χρησιμοποιεί μία μέθοδο για τον υπολογισμό της προόδου προς την τιμή-στόχο σε σχέση με την τιμή βάσης· εάν η Επιτροπή κρίνει ότι αυτό δεν είναι σκόπιμο για κάποιον συγκεκριμένο δείκτη, οφείλει να επεξηγεί την προσέγγισή της στην PPO·

β)	να διευκρινίζει το σκεπτικό που χρησιμοποιείται για την επιλογή των δεικτών επιδόσεων για κάθε πρόγραμμα.

Ημερομηνία-στόχος για την υλοποίηση της σύστασης: έκδοση της επισκόπησης των επιδόσεων των προγραμμάτων το 2021.

---

(1)  Άρθρο 317 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ.

(2)  Βλέπε «Draft General Budget of the European Union for the financial year 2019 – Working document – Part I – programme statements of operational expenditure» COM(2018)600, Μάιος 2018.

(3)  Βλέπε «EU Budget 2014-2020 Programmes’ Performance Overview – Extract from programme statements of operational expenditure Draft Budget 2019» COM(2018)600, Μάιος 2018.

(4)  Σημείωση: Στη σύσταση 5 του κεφαλαίου 3 της ετήσιας έκθεσης για το 2016 (σημείο 3.77), ζητούσαμε από την Επιτροπή «να αναφέρει στις βασικές εκθέσεις επιδόσεων κατά πόσον, εξ όσων γνωρίζουν οι αρμόδιοι, τα παρεχόμενα σχετικά με τις επιδόσεις στοιχεία είναι ικανοποιητικής ποιότητας».

(5)  Οι τιμές βάσης εξαρτώντο από τη διαθεσιμότητα πληροφοριών, αλλά αντιστοιχούσαν, καταρχήν, στα διαθέσιμα την 1.1.2014 στοιχεία για τη σχετική πτυχή του προγράμματος.

(6)  Βλέπε, παραδείγματος χάριν, «Measuring distance to the Sustainable Development Goal (SDG) targets – An assessment of where OECD countries stand», Ιούνιος 2017, ΟΟΣΑ, σ. 15, πίνακας 3, «Pros and cons of different normalisation procedures».

(7)  Βλέπε έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με τίτλο «Better Regulation Guidelines», SWD(2017) 350 final, της 7.7.2017, σ. 26.

(8)  Όπως εξηγείται στη «μεθοδολογική σημείωση» της ΡΡΟ, σ. 2.

(9)  Έπειτα από τρία και τέσσερα έτη επί συνόλου επτά αντίστοιχα.

(10)  Σημείωση: Για τον υπολογισμό της προόδου σε σχέση με την τιμή βάσης, λάβαμε ως τιμή βάσης για τους δείκτες το μηδέν, μολονότι στις δηλώσεις προγράμματος δεν περιλαμβάνονταν σχετικά στοιχεία.

(11)  Βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία τροποποίησης της σχετικής νομοθεσίας, ώστε να καταστεί δυνατή η υποβολή στοιχείων και για πράξεις που έχουν υλοποιηθεί μερικώς.

(12)  Βάσει πέντε δεικτών.

(13)  Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1309/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση (2014-2020) και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1927/2006 (ΕΕ L 347 της 20.12.2013, σ. 855).

(14)  Οι όροι «εκροή», «αποτέλεσμα» και «αντίκτυπος» ορίζονται στο άρθρο 2 του δημοσιονομικού κανονισμού που εφαρμόζεται στον γενικό προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ιούλιος 2018) και στη σ. 49 του εγγράφου με τίτλο «Better Regulation Guidelines» [SWD (2017) 350 final].

(15)  Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ταξινόμηση των δεικτών από το Συνέδριο διέφερε από εκείνη της Επιτροπής ή από την προβλεπόμενη στη σχετική νομοθεσία της ΕΕ.

(16)  Αυτό επισημαίνεται και στο έγγραφο «OECD Best Practices for Performance Budgeting» της επιτροπής δημόσιας διακυβέρνησης της διεύθυνσης δημόσιας διακυβέρνησης του ΟΟΣΑ [GOV/PGC/SBO(2018)7, 23 Νοεμβρίου 2018]. Μεταξύ άλλων, στην «ορθή πρακτική αριθ. 3» αναφέρεται ότι οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν έναν συνδυασμό μεθόδων μέτρησης των επιδόσεων, εξισορροπώντας την ανάγκη μέτρησης των περισσότερο μακροπρόθεσμων επακόλουθων των πολιτικών με την ανάγκη παρακολούθησης της προόδου σε πιο βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.

(17)  COM(2018) 600 (Μάιος 2018): «Draft General Budget of the European Union for the financial year 2019 – Working document – Part I – programme statements of operational expenditure», σ. 5.

(18)  Και, κατά περίπτωση, από τη συνοδευτική πολιτική που δεν συνεπάγεται δαπάνες (π.χ. μέσω κανονιστικής ρύθμισης σε επίπεδο ΕΕ).

(19)  Παραδείγματος χάριν, σε μια υποσημείωση που αφορά δύο δείκτες που σχετίζονται με γενικούς στόχους του προγράμματος ανθρωπιστικής βοήθειας («αριθμός θανάτων οφειλόμενων σε φυσικές καταστροφές που καταγράφηκαν στη βάση δεδομένων EM-DAT» και «αριθμός χωρών που κατατάσσονται ως πολύ υψηλού κινδύνου για καταστροφές στον δείκτη INFORM) επισημαίνεται ότι τα ετήσια αποτελέσματα, καθώς και η εξέλιξη αυτών των δεικτών, συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με εξωτερικούς παράγοντες που εκφεύγουν εντελώς του ελέγχου της Επιτροπής και ότι η συμβολή ειδικά της ανθρωπιστικής βοήθειας στην εν λόγω εξέλιξη είναι δύσκολο να εκτιμηθεί.

(20)  Όλα τα προγράμματα είχαν ειδικούς στόχους. Ωστόσο, ορισμένα δεν περιλάμβαναν γενικούς στόχους.

(21)  Ο δείκτης αυτός ήταν ο «αριθμός των ατόμων που έλαβαν βοήθεια για να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση κρίσης που επηρέασε τις συνθήκες διαβίωσής τους».

(22)  Παραδείγματος χάριν, η ΓΔ REGIO επισημαίνει, στο παράρτημα 11 της ετήσιας έκθεσης δραστηριοτήτων που περιλαμβάνει τους πίνακες επιδόσεων, ότι τα αριθμητικά στοιχεία σχετικά με τα ορόσημα που περιλαμβάνονται στους πίνακες αποτελούν καθαρά ενδεικτικές εκτιμήσεις που δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για τον εντοπισμό περιπτώσεων ανεπαρκών επιδόσεων.

(23)  Ένα ενδεικτικό παράδειγμα είναι ο δείκτης αριθ. 2 για τον ειδικό στόχο αριθ. 1 του μηχανισμού αναπτυξιακής συνεργασίας (ΜΑΣ), ο οποίος αφορά το ποσοστό των μαθητών, ανά φύλο, που φθάνουν στην τελευταία τάξη της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και συνοδεύεται από υποσημείωση στην οποία αναφέρεται ότι ο δείκτης αυτός δεν είναι ακόμη διαθέσιμος, καθότι δεν έχει οριστεί η σχετική μεθοδολογία και δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία. Επισημαίνεται μάλιστα ότι, σύμφωνα με την Unesco, που κρατά τα σκήπτρα στους δείκτες για τους ΣΒΑ στον τομέα της εκπαίδευσης, θα χρειαστούν 3 έως 5 έτη έως ότου μπορέσει να χρησιμοποιηθεί ο εν λόγω δείκτης.

(24)  «Σύσταση του Συμβουλίου για την απαλλαγή της Επιτροπής από την ευθύνη εκτέλεσης του γενικού προϋπολογισμού των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για το οικονομικό έτος 2017», κεφάλαιο 3, παράγραφος 3.

(25)  «Απαλλαγή 2017: Γενικός προϋπολογισμός της ΕΕ – Επιτροπή και εκτελεστικοί» P8_TA(2019)0242) παράγραφος 236.

(26)  Ενώ το σιδηροδρομικό δίκτυο της ΕΕ στο σύνολό του περιλαμβάνει περισσότερα από 13 8000 km σιδηροδρομικών γραμμών.

(27)  Η τιμή βάσης και η τιμή-στόχος ήταν, αντίστοιχα, 3,2 και 3,0 αιτήσεις χορήγησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας ανά 10 εκατομμύρια ευρώ χρηματοδότησης.

(28)  https://www.eca.europa.eu

(29)  Στις δημοσιεύσεις του 2018 περιλαμβάνονταν επίσης εννέα έγγραφα καταρτισθέντα κατόπιν επισκόπησης: δύο πανοραμικές επισκοπήσεις, έξι ενημερωτικά έγγραφα και μία συνοπτική περιπτωσιολογική επισκόπηση.

(30)  1α («Ανταγωνιστικότητα για την ανάπτυξη και την απασχόληση»), 1β («Οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή»), 2 («Βιώσιμη ανάπτυξη»), 3 («Ασφάλεια και ιθαγένεια»), 4 («Η Ευρώπη ως παγκόσμιος παράγοντας») και 5 («Διοίκηση»).

(31)  Σημείωση: Οι ειδικές εκθέσεις σχετικά με τις δράσεις της ΕΕ για το περιβάλλον και το κλίμα περιλαμβάνονται στον τομέα 2 κατωτέρω.